You are on page 1of 3

Polskie wadze na uchodstwie

Polskie wadze pastwowe, ktre w nocy z 17 na 18 wrzenia przekroczyy granice z Rumuni, zostay pod naciskiem III Rzeszy internowane. 30 wrzenia 1939 roku prezydent Ignacy Mocicki, na podstawie konstytucji kwietniowej (prawo wyznaczania nastpcy), formalnie przekaza swe uprawnienia Wadysawowi Raczkiewiczowi, dlatego cigo wadzy Rzeczpospolitej zostaa zachowana. Z inicjatywy generaa Wadysawa Sikorskiego 1 padziernika 1939 roku zosta zaprzysiony polski rzd emigracyjny we Francji. Znaleli si w nim przedstawiciele PPS, SL, SP oraz SN. Premierem, ministrem spraw wojskowych, a nastpnie (7 grudnia) wodzem naczelnym zosta genera Sikorski. Rzd Sikorskiego zosta uznany przez Francj, Wielk Brytani i inne pastwa zaprzyjanione i neutralne. Po formalnym rozwizaniu przez prezydenta obu izb parlamentu powoano organ doradczy rzdu Rad Narodow, na ktrej czele stan Ignacy Paderewski. W grudniu 1939 rzd przedstawi program zawierajcy wizj powojennej Polski. Podstawowymi zadaniami wadz polskich na uchodstwie byo: utworzenie armii, prowadzenie polityki zagranicznej oraz wspieranie dziaa konspiracyjnych w kraju w celu doprowadzenia do wyzwolenia ziem polskich spod okupacji. W lipcu 1940 roku w zwizku z zajciem Francji przez hitlerowcw wadze polskie przenosz si do Londynu. Pierwsze powane spicie we wadzach dotyczyo prby pozbawienia przez pisudczykw wadzy generaa Sikorskiego, po klsce Francji, kolejne wybucho na tle sporu o porozumienie z ZSRR. Po jednej stronie stanli zwolennicy zachowania bezwzgldnej integralnoci i suwerennoci pastwa polskiego, po drugiej opcja biorca pod uwag aktualny ukad si i moliwoci skutecznego dziaania. W sporze zwyciyo stanowisko popieranego przez Brytyjczykw premiera Sikorskiego. 30 lipca 1941 roku podpisano ukad polsko-radziecki o wsppracy i wzajemnej pomocy (ukad Sikorski-Majski - podpisany przez premiera Sikorskiego i ambasadora sowieckiego w Londynie Majskiego). Akt ten niwelowa sowiecko-niemieckie traktaty o podziale RP z 1939 roku, przywraca stosunki dyplomatyczne, zapewnia o wzajemnej pomocy i poparciu w walce z III Rzesz. Nie rozstrzyga jednak sprawy granicy polsko-radzieckiej, gdy wadze ZSRR, powoujc si na wyniki wyborw do Zgromadze Ludowych, broniy przynalenoci tych ziem do Rosji. Dziki wsplnym ustaleniom moliwe byo rozpoczcie formowania Armii Polskiej w ZSRR pod dowdztwem generaa Wadysawa Andersa. Zasilili j gwnie Polacy przetrzymywani w sowieckich agrach na podstawie specjalnej amnestii. W zwizku z brakiem jednolitego stanowiska polskich wadz i ZSRR (denie do wcielenia polskich onierzy do Armii Czerwonej) okoo 70 tysiczne oddziay wojsk polskich w poowie 1942 roku zostay ewakuowane do Iranu i Iraku,

gdzie utworzyy Armi Polsk na Wschodzie. W latach 1940-1943 polityk zagraniczn rzdu emigracyjnego sprawowa waciwie genera Wadysaw Sikorski. Kilkakrotnie spotyka si z premierem brytyjskim i prezydentem Stanw Zjednoczonych, midzy innymi starajc si zapewni Polsce w przyszoci suwerenno, jednak klucz do sprawy polskiej lea w Moskwie. Sytuacja w stosunkach polsko-radzieckich drastycznie si zmienia po odkryciu zbrodni katyskiej, o ktrej 13 kwietnia 1943 roku donioso radio niemieckie. Moskwa odrzucia oskarenia niemieckie o dokonanie mordu i uznaa wykorzystanie sprawy katyskiej jako dowd na porozumienie midzy Sikorskim a Hitlerem. Rzd polski zwrci si do Midzynarodowego Czerwonego Krzya o zbadanie sprawy katyskiej, co Rosja uznaa za akt wobec niej wrogi. W nocy z 25 na 26 kwietnia 1943 roku ZSRR zerwa stosunki z polskim rzdem emigracyjnym. Po zerwaniu stosunkw z ZSRR rzd Sikorskiego znalaz si pod siln presj. Genera traci wiar w pozytywne intencje Wielkiej Brytanii i Stanw Zjednoczonych, dy wic do bezporedniego porozumienia ze Stalinem. 4 lipca 1943 roku w niewyjanionej do dzi katastrofie lotniczej nad Gibraltarem zgin Wadysaw Sikorski fakt ten wywoa kolejny kryzys w polskich wadzach na uchodstwie. Premierem 14 lipca zosta ludowiec Stanisaw Mikoajczyk (przywdca SL na emigracji), za naczelnym wodzem genera Kazimierz Sosnkowski. W 1944 roku najpilniejsz kwestia byo porozumienie z ZSRR w sprawie ksztatu przyszej Polski. Wikszo sprzeciwiaa si pertraktacjom z Moskw, oskarajc premiera Mikoajczyka o niepotrzebne przeprowadzenie w kraju akcji Burza, ktra uatwia NKWD rozpraw z czonkami Armii Krajowej. Mikoajczyk w imi zapewnienia suwerennoci przyszemu pastwu gotw by na pewne ustpstwa terytorialne. Liczy na poparcie zachodnich aliantw, ktrzy domagali si z kolei uznania linii Curzona przez rzd polski. ZSRR domaga si take rezygnacji przez Polakw z granicy ryskiej, usunicia antykomunistw z rzdu i okrelenia zasad wsppracy wojskowej. dania te godziy w polsk suwerenno. Do rozmw Mikoajczyka ze Stalinem doszo dopiero po wybuchu powstania warszawskiego 3 sierpnia 1944 roku. 9 sierpnia Mikoajczyk w wyniku rozwoju sytuacji w Warszewie mg jedynie prosi Stalina o pomoc. Moskwa nie zgodzia si jednak nawet na wykorzystanie swoich lotnisk dla lotw wahadowych z baz alianckich we Woszech. 30 wrzenia 1944 na danie Stalina na stanowisku naczelnego wodza generaa Sosnkowskiego zastpi genera Tadeusz Komorowski, pseudonim Br. Polscy wysannicy dowiedzieli si oficjalnie o akceptacji wielkiej trjki (wyraonej na konferencji w Teheranie w 1943 roku) dla granicy na linii

Curzona. 24 listopada, po wyczerpaniu moliwoci rzdu emigracyjnego jako strony w rozmowach z Moskw, Mikoajczyk poda si do dymisji. Uznawany przez mocarstwa zachodnie nowy rzd Tomasza Arciszewskiego nie sta si podmiotem polityki midzynarodowej. 1 stycznia 1945 roku krajowe wadze lubelskie przeksztaciy si w Rzd Tymczasowy RP, uznany natychmiast przez ZSRR.

You might also like