Powstanie Rzdu Tymczasowego RP i utrwalanie wadzy komunistw

1 stycznia 1945 roku krajowe wadze lubelskie przeksztaciy si w Rzd Tymczasowy RP, uznany natychmiast przez ZSRR. Premierem nowego rzdu zosta dotychczasowy przewodniczcy PKWN Edward OsbkaMorawski. 5 stycznia ZSRR uznao nowe wadze, wkrtce uczyniy to Jugosawia i Czechosowacja. W styczniu za postpujcymi oddziaami Armii Czerwonej poday specjalnie przygotowane grupy operacyjne majce organizowa wadz lokaln, przejmowa fabryki, zakady uytecznoci publicznej oraz tworzy jednostki urzdu bezpieczestwa i milicji. Duy odsetek robotnikw na zajmowanych ziemiach umacnia pozycj PPR i PPS. Rada Jednoci Narodowej (reprezentacja polityczna Polskiego Pastwa Podziemnego powstaa z 8 stycznia na 9 stycznia 1944 w wyniku przeksztacenia Krajowej Reprezentacji Politycznej) w uchwale z 22 lutego 1945 roku wyrazia zgod na podjcie pertraktacji w sprawie jednoci ludowej z wadz lubelsk. Jednak 27-28 marca podstpnie aresztowano pod zarzutem dywersji polityczno-wojskowej przywdcw Polskiego Pastwa Podziemnego, wcznie z generaem Leopoldem Okulickim i Delegatem Rzdu na Kraj Janem Stanisawem Jankowskim. Szesnastu dziaaczy wywieziono do Moskwy, gdzie przeprowadzono pokazowy proces - proces szesnastu (w dniach 18-21 czerwca), w ktrym zostali skazani na kary wizienia. Trzech spord nich Okulicki, Kazimierz Puak i Stanisaw Jasiukowicz zmaro w radzieckim wizieniu.

W kraju trwao rozwijanie i umacnianie administracji popieranej przez komunistw. 21 kwietnia Rzd Tymczasowy podpisa z ZSRR dwudziestoletni ukad o przyjani, pomocy i wsppracy. Komunici dyli take do zneutralizowania Kocioa, wydajc zgod na wydawanie pod auspicjami kardynaa Adama Sapiehy Tygodnika Powszechnego. Na podstawie rozmw w Moskwie w dniach 17-21 czerwca 1945 roku Mikoajczyk musia uzna przewag PPR w nowym rzdzie i ustalenia jataskie w sprawie polskiej. Antykomunistycznym dziaaczom oddano jedynie trzy teki. 28 czerwca prezydent KRN powoa Tymczasowy Rzd

Jednoci Narodowej (TRJN). Na jego czele stan Edward OsbkaMorawski, za wicepremierami: Wadysaw Gomuka i Stanisaw Mikoajczyk. 5 lipca TRJN zosta uznany przez Stany Zjednoczone, Wielk Brytani i Francj, a nastpnie przez wikszo czonkw ONZ, przez co sta si penoprawnym podmiotem prawa midzynarodowego. Rzd RP na obczynie przesta odgrywa znaczc role w polityce zagranicznej. 1 lipca rozwizano Rad Jednoci Narodowej decyzj krajowych wadz podziemnych, skupiajc si na jawnej walce stronnictw demokratycznych w Polsce o cele narodu i swe programy. Pozycja ta zbliona bya do postawy Mikoajczyka. 16 padziernika minister spraw zagranicznych TRJN podpisa Kart Narodw Zjednoczonych - Polska staa si jednym z zaoycieli ONZ.