You are on page 1of 3

Rzdy ekipy Edwarda Gierka

W 1970 roku doszo w PRL do kolejnego kryzysu. Zoyo si na niego narastajce od poowy lat szedziesitych niezadowolenie spoeczne. Pace rosy zbyt wolno, a w gospodarce panowa zastj. Na rynku coraz bardziej widoczne byy braki podstawowych produktw. Gospodarka socjalistyczna nie bya w stanie zaspokoi potrzeb spoeczestwa, dlatego wadze zdecydoway si na podniesienie cen. Zapowiedziane w grudniu 1970 roku podwyki na towary rynkowe (o 15-20%) wywoay fal oburzenia i strajki robotnicze. Wadze przygotoway si ju wczeniej na spoeczne niezadowolenie, a w Ministerstwie Spraw Wewntrznych powoano specjalny sztab kryzysowy.

14 grudnia 1970 roku pracownicy Stoczni Gdaskiej zorganizowali wiec, dajc cofnicia podwyek, ktry przerodzi si w walki uliczne z milicj. Do demonstracji w cigu dnia przyczyy si pozostae stocznie i porty Trjmiasta, a nastpnie protesty rozszerzyy si na Szczecin. Podczas zaj podpalono m.in. gmach Komitetu Wojewdzkiego PZPR w Gdasku i Komendy Wojewdzkiej Milicji (Szczecin). W odpowiedzi na rozruchy Wadysaw Gomuka nakaza wprowadzenie do akcji wojska, ktre dostao rozkaz strzelania do demonstrantw. 17 grudnia rozpoczy si zamieszki i strajki w Szczecinie, trway strajki w Tczewie, Elblgu i Supsku. Podczas tumienia zamieszek 16 i 17 grudnia w Gdasku, Gdyni i Szczecinie zabito ponad 40 demonstrantw, a ponad 1000 zostao rannych. Aresztowano prawie 3 tysice osb. Do 18 grudnia, dziki uyciu wojska, manifestacje uliczne zostay stumione, jednak nastrj buntu nie wygas. Wydarzenia na Wybrzeu wykorzystali przeciwnicy I sekretarza i odwoali go ze stanowiska, za zgod Moskwy. Gomuk oskarono o strzelanie do robotnikw oraz bdy w gospodarce. Jego miejsce 20 grudnia zaj Edward Gierek. Zmiany nastpiy take we wszystkich naczelnych urzdach oraz we wadzach partyjnych. Podwyki zostay cofnite dopiero w lutym 1971 roku po kolejnych strajkach.

W latach siedemdziesitych mimo prb unowoczenienia polskiej gospodarki i zblienia do Zachodu kraj pogra si w kryzysie. Gwnym wyzwaniem ekipy Gierka byo nastawienie polskiej

gospodarki na produkcj rynkow. I sekretarz zacign na Zachodzie ogromne kredyty, za ktre kupowano towary, a take licencje (np. na Fiata 126 P). Byo to odpowiedzi na wyzwanie modernizacyjne i ucieczk przed spoecznym niezadowoleniem. Nacisk kadziono na rozwj infrastruktury, czego symbolem moe by otwarta w 1975 roku Trasa azienkowska, a take budownictwo mieszkaniowe. Dziki nowym inwestycjom szybko roso zatrudnienie i wzrastay pace. Rozszerzono take zakres opieki socjalnej, rozwinito system zasikw, utworzono Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia, ktry zajmowa si budow szpitali i mniejszych orodkw zdrowia. W latach 1971-1975 dochd narodowy wzrs o prawie 60%, wzrasta take eksport. Powstay m.in. Huta Katowice, Lubelskie Zagbie Wglowe, Bechatowskie Zagbie Grniczo-Energetyczne. Dziki rozlunieniu przepisw paszportowych i przyciganiu Polonii wzrosa ilo osb posiadajcych tward walut. Powstaway te specjalne sklepy, gdzie mona byo kupowa wycznie za dewizy (Przedsibiorstwo Eksportu Wewntrznego - Pewex). Mimo wielkich poyczek i inwestycji sytuacja w gospodarce nie bya kolorowa. Kryzys pogbi si w drugiej poowie lat siedemdziesitych. Na Zachodzie panowaa recesja, w kraju za na co dzie widoczne byy braki w zaopatrzeniu rynku. Kwita korupcja, a niekompetencja komunistycznych urzdnikw przyczyniaa si do stagnacji. Nakazoworozdzielczy system zarzdzania nie nada za szybkim rozwojem si wytwrczych.

W 1972 roku rozpoczto reform administracyjn. Utworzono gminy, ktre miay stanowi jednostki pierwszej instancji wadzy i administracji pastwowej. Rok pniej wzmocniono i poszerzono kompetencje rad narodowych. W miejsce prezydiw rad narodowych wprowadzono organy jednoosobowe wojewodw, prezydentw, naczelnikw. W 1975 roku zlikwidowano powiaty, co spowodowao chaos w yciu politycznym i gospodarczym. W roku 1975 zaczto dyskusj nad nowelizacj konstytucji, ktra uprawomocni miaa przewodni rol PZPR i podkreli trwao sojuszu z ZSRR. Tworzca si opozycja skonsolidowaa si wok sprzeciwu wobec zmian. Poprawki skrytykowa rwnie Koci, a jawny wyraz nie akceptacji wyrazi katolicki pose Stanisaw Stomma, wstrzymujc si od gosu podczas gosowania nad przyjciem zmian.

Prby ratowania sytuacji w gospodarce w czerwcu 1976 roku poprzez podniesienie cen zakoczyy si protestami spoeczestwa w Radomiu (atak na Komitet Wojewdzki PZPR), Ursusie oraz Pocku. Mimo ich stumienia rzd 25 czerwca wycofa si z planowanych podwyek. W caym kraju zorganizowano propagandowe wiece potpiajce radomskich warchow, jednak autorytet wadz zosta zachwiany. Wydarzenia te przyspieszyy wytworzenie si silnej opozycji. Mimo przyjcia w grudniu 1976 roku planu ograniczenia inwestycji oraz zwikszeniu produkcji rynkowej i eksportu, co miao przynie zmniejszenie zaduenia zagranicznego, w drugiej poowie lat siedemdziesitych gospodarka Polski pograa si w kryzysie. Na zmniejszenie spoecznego niezadowolenia nie wpyny zmiany we wadzach, ani akcje propagandowe (goszono hasa: Polak potrafi, Budujemy drug Polsk). W kraju szerzya si korupcja, zwiksza si system przywilejw dla ludzi PZPR, widoczne byy braki w zaopatrzeniu, rosnce ceny, kolejki. Szal niezadowolenia przelay zmiany z lipca 1980 roku, ktre doprowadziy do strajkw na Wybrzeu i powstania NSZZ Solidarno.

You might also like