Analiza

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA X
Mgr KRZYSZTOF SEIFERT
ZIELONA GRA 1998
SPIS TRECI
WSTP.......................................................................................................................................3 ROZDZIA I...........................................................................................................................6 PRZEDMIOT, ZADANIA I METODY ANALIZY..........................................................6 FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA..............................................................................6
1.1. POJCIE ANALIZY FINANSOWEJ....................................................................................................................6 1.2. METODY I RODZAJE ANALIZY FINANSOWEJ.................................................................................................14 1.3. POMIAR ZJAWISK GOSPODARCZYCH W ANALIZIE EKONOMICZNEJ..............................................................23
ROZDZIA II.........................................................................................................................32 MAJTEK PRZEDSIBIORSTWA I RDA JEGO FINANSOWANIA................32

2.1. BILANS I JEGO STRUKTURA...........................................................................................................................32 2.2. ANALIZA PIONOWA BILANSU.......................................................................................................................33 2.3. ANALIZA KAPITAOWO-MAJTKOWA PRZEDSIBIORSTWA (ANALIZA POWIZA POZIOMYCH BILANSU).......................................................................................................39 2.4. OCENA OGLNEJ SYTUACJI MAJTKOWEJ....................................................................................................43 2.4.1.Analiza aktyww....................................................................................................................................43 2.4.2.Analiza pasyww....................................................................................................................................43
ROZDZIA III........................................................................................................................47 WYNIK FINANSOWY PRZEDSIBIORSTWA I CZYNNIKI KSZTATUJCE JEGO WIELKO...............................................................................................................47

3.1. ANALIZA PRZYCHODW ZE SPRZEDAY....................................................................................................47 3.2. ANALIZA OGLNA KOSZTW DZIAALNOCI (UZYSKANIA PRZYCHODW).................................................51 3.3. WYNIK FINANSOWY.....................................................................................................................................52
ROZDZIA IV........................................................................................................................57 ANALIZA WSKANIKOWA SYTUACJI MAJTKOWO FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA............................................57

4.1. ANALIZA PYNNOCI FINANSOWEJ I MAJTKOWEJ......................................................................................57 4.1.1.Wskanik pynnoci I stopnia.................................................................................................................57 4.1.2. Wskanik pynnoci II stopnia..............................................................................................................61 4.1.3. Wskanik pynnoci III stopnia............................................................................................................61 4.1.4. Wskanik pokrycia zobowiza nalenociami....................................................................................61 4.1.5. Kapita pracujcy (obrotowy)..............................................................................................................62 4.1.6. Udzia kapitau pracujcego w aktywach ogem...............................................................................62 4.2. ANALIZA SPRAWNOCI DZIAANIA..............................................................................................................63 4.2.1. Rotacja aktyww..................................................................................................................................63 4.2.2 Intensywno wykorzystania majtku trwaego....................................................................................63 4.2.3. Rotacja zapasw materiaw w dniach................................................................................................64 4.2.4 Przychodowo pracownika..................................................................................................................64 4.2.5. Rentowno czynnika ludzkiego...........................................................................................................64 4.2.6. Szybko realizacji nalenoci w dniach..............................................................................................65 4.2.7. Czas trwania zobowiza w dniach.....................................................................................................65 4.3. ANALIZA WSPOMAGANIA FINANSOWEGO (ZADUENIA)...........................................................................68 4.3.1. Udzia obcych rde finansowania.....................................................................................................68 4.3.2. Pokrycie zaduenia kapitaami wasnymi...........................................................................................68 2
4.3.3. Pokrycie majtku trwaego kapitaem staym......................................................................................69 4.3.4 Trwao struktury finansowania.........................................................................................................69 4.3.5 Pokrycie odsetek zyskiem......................................................................................................................70 4.4 ANALIZA RENTOWNOCI..............................................................................................................................71 4.4.1 Zyskowno operacyjna sprzeday.......................................................................................................71 4.4.2. Zyskowno brutto sprzeday...............................................................................................................71 4.4.3. Zyskowno netto sprzeday................................................................................................................72 4.4.4 Rentowno kapitaw wasnych (stopa zwrotw kapitaw wasnych)...............................................72 4.4.5. Rentowno majtku (stopa zwrotu majtku)......................................................................................73 4.4.6. Dwignia finansowa.............................................................................................................................75
ROZDZIA V.........................................................................................................................77 SKRCONE METODY OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA.........................................................................................................77

5.1. ANALIZA Z SCORE...............................................................................................................................77 5.2. ANALIZA DYSKRYMINACJI...........................................................................................................................78 5.3. TEST SZYBKI QUICK TEST....................................................................................................................82
ZAKOCZENIE.....................................................................................................................84 SPIS TABEL I WYKRESW............................................................................................93 BIBLIOGRAFIA.....................................................................................................................94
WSTP
Funkcjonowanie danego podmiotu gospodarczego wymaga okrelonej analizy. Analiza finansowa umoliwia z jednej strony ustalenie czy dotychczasowa dziaalno daa
3
zamierzone efekty, za z drugiej strony okrela kierunki i sposoby doskonalenia dalszej dziaalnoci. Z punktu widzenia przedmiotowego moemy wyrni przede wszystkim: analiz makroekonomiczn, analiz mikroekonomiczn, analiz finansow, analiz techniczno-ekonomiczn. Analiza makroekonomiczna obejmuje badanie i ocen wielkoci ekonomicznych ujmowanych gwnie dla caej gospodarki narodowej. Analiza mikroekonomiczna dotyczy badania i oceny dziaalnoci podmiotw gospodarczych, takich jak: przedsibiorstwo, gospodarstwo domowe czy pojedyncze osoby. Analiza finansowa uwidacznia wielkoci ekonomiczne w wyraeniu pieninym, tj. stan majtkowo-kapitaowy, wyniki finansowe oraz oglna sytuacja finansowa przedsibiorstwa. Analiza techniczno-ekonomiczna opiera si na wielkociach ekonomicznych w ujciu rzeczowym lub osobowym w zakresie finansowym. Niniejsza praca stanowi prezentacj i ocen sytuacji finansowej przedsibiorstwa X w latach 1992 1995. Zadaniem analizy ekonomicznej jest ukazanie tendencji wystpujcych w zakresie sytuacji finansowej oraz uwidocznienie czynnikw, ktre wpyny na zmian wynikw finansowych.
Praca skada si z piciu rozdziaw. Rozdzia pierwszy zawiera omwienie pojcia analizy finansowej, przedstawia obszar zainteresowa oraz zadania analizy. W rozdziale drugim przedstawiono majtek przedsibiorstwa oraz rda jego finansowania na podstawie bilansu. Uwzgldniono rwnie tendencj zmian w aktywach i pasywach bilansu ruchu. Rozdzia trzeci ukazuje wynik finansowy, przedsibiorstwa z uwzgldnieniem czynnikw ksztatujcych jego wielko. Rozdzia czwarty przedstawia analiz wskanikow sytuacji majtkowo-finansowej przedsibiorstwa. Natomiast rozdzia pity zawiera metody oceny kondycji finansowej za pomoc rnych metod. W podsumowaniu ujto oglne wnioski dotyczce dziaalnoci badanego przedsibiorstwa.
ROZDZIA I
PRZEDMIOT, ZADANIA I METODY ANALIZY FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA
1.1.
Pojcie analizy finansowej
Analiza finansowa jest czci skadow analizy ekonomicznej. Analiz ekonomiczn w przedsibiorstwie nazywa si analiz stanw i procesw ekonomicznych. Przedmiotem analizy ekonomicznej s wyniki osignite przez przedsibiorstwo, jego stan i pozycja oraz organizacja metody dziaania. Analiza wynikw obejmuje zarwno rezultaty ilociowe, jak i jakociowe w cisym ich powizaniu. S to osignicia przedsibiorstwa w sferze produkcji, sprzeday i zakupu, gospodarowania zasobami ludzkimi itp.. Analiza stanu i pozycji polega na porwnywaniu faktw i zjawisk gospodarczych wystpujcych w danym przedsibiorstwie na tle zmian zachodzcych w jego otoczeniu (wykres 1). Analiza organizacji i metod dziaania zajmuje si midzy innymi ocen jakoci zorganizowania procesw technologicznych, procesw zaopatrzenia i zbytu oraz ustalenia zakresu wykonywania zada przez przedsibiorstwo, a take ocen negatywnego oddziaywania czynnikw zewntrznych na realizacj jego celw. Praktyka gospodarcza zmierza do wykorzystania analizy ekonomicznej w realizacji indywidualnych celw, czyli wykorzystania okrelonych technik i metod w systemie planowania, koordynowania, scalania, kontrolowania i regulowania dziaalnoci przedsibiorstw.
Wykres 1 ANALIZA OTOCZENIA PRZEDSIBIORSTWA1
Analiza otoczenia przedsibiorstwa
Ocena warunkw spoecznych i prawnych
Analiza rynku
Analiza konkurencji
Analiza ekonomiczna
Analiza finansowa
Analiza techniczno-ekonomiczna
Synteza wynikw analiz i przygotowania decyzji przyszych okresw
Analiz ekonomiczn mona traktowa jako:

1
instrument zarzdzania,
rdo: L. Bednarski, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie przemysowym, PWE, Warszawa 1987 r. 7
system metod badawczych, proces koordynacji dziaalnoci przedsibiorstwa. Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa polega na badaniu struktury zjawisk i procesw
wystpujcych w dziaalnoci gospodarczej przedsibiorstwa, ustaleniu wewntrznych i zewntrznych zwizkw przyczynowych tych zjawisk i procesw, ustaleniu wielkoci i przyczyn odchyle stanw rzeczywistych i racjonalnego uksztatowania stanu zjawisk i przebiegu procesw. Zakres analizy ekonomicznej prezentuje wykres 2. Jednoczenie przedstawia on miejsce analizy finansowej jako czci skadowej analizy ekonomicznej. Podzia analizy ekonomicznej na finansow i techniczno-ekonomiczn wynika z uwzgldnienia
zrnicowanej treci wskanikw wyraajcych finansow lub techniczno-ekonomiczn stron dziaalnoci przedsibiorstwa. Obie gazie analizy ekonomicznej s ze sob powizane i przenikaj si wzajemnie. Analiza finansowa zajmuje si badaniem sytuacji finansowej i majtkowej przedsibiorstwa oraz analiz jego wynikw finansowych. Analiz finansow naley zatem traktowa jako punkt wyjcia i podstawowy zakres kadej analizy ekonomicznej. Do zagadnie lecych w strefie zainteresowa analizy finansowej naley zaliczy wstpn i rozwinit analiz bilansu, rachunku wynikw, rde przychodw i kierunkw rozchodw, analiz wyniku finansowego i czynnikw go ksztatujcych oraz analiz sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarczej.
Wykres 2 ANALIZA EKONOMICZNA W PRZEDSIBIORSTWIE2
Analiza ekonomiczna
Analiza finansowa
Analiza techniczno-ekonomiczna
Wstpna analiza bilansu Analiza rachunku wynikw Ustalenie i ocena przepyww pieninych Analiza kondycji finansowej przedsibiorstwa Czynnikowa analiza wyniku finansowego (przychodw ze sprzeday, kosztw)
Analiza produkcji Analiza zatrudnienia, pac i wydajnoci Analiza wyposaenia przedsibiorstwa w rodki trwae Analiza gospodarki materiaowej Analiza postpu technicznego i nowych uruchomie
rdo: M. Sierpiska, Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych, PWN, Warszawa 1993 r. 9
Zadaniem analizy finansowej jest ocena finansowej dziaalnoci przedsibiorstwa nie tylko w stosunku do zaoe planowych, lecz rwnie w stosunku do okresw ubiegych i wielkoci osignitych przez inne firmy, oraz na dokadnym wytyczaniu kierunkw dalszych bada dotyczcych czynnikw ksztatujcych wyniki finansowe przedsibiorstwa.
Przedmiot analizy finansowej W zalenoci od tego kto przeprowadza analiz i jakiemu celowi ona suy, mona wyrni analiz finansow wewntrzn i zewntrzn, ktrych przedmiotem jest: struktura aktyww (proporcje midzy majtkiem trwaym i obrotowym, rotacja rodkw, polityka inwestycyjna), finansowe pochodzenie i zmiany kapitau, struktura pasyww, terminy spaty zobowiza, bezpieczestwo finansowe, pynno rodkw (zdolno patnicza, upynnienie majtku, pokrycie majtku kapitaem), zysk (ocena wielkoci bezwzgldnych i wzgldnych-analiza rentownoci).
W praktyce analiza finansowa przedsibiorstwa moe wystpowa w postaci: analizy porwnawczej danych rocznych i wieloletnich (ocena dynamiki wzrostutrendw rozwojowych), analizy zmian struktury aktyww, pasyww i wynikw, analizy penego zbioru lub wybranych wskanikw finansowych.
10
Zadania analizy finansowej Analizy finansowe dotycz relacji midzy wielkociami wewntrz firmy, a take jej powizania z otoczeniem. Analiz zewntrzn przeprowadzaj z reguy banki, inwestorzy (akcjonariusze), zaoga, dostawcy, niekiedy rodki masowego przekazu, w oparciu o dostpne im materiay, jakimi zazwyczaj s: roczny bilans i rachunek wynikw, przy wykorzystaniu oglnych informacji o brany i wystpujcej w niej koniunkturze. Ocena taka nastpuje w oparciu o kryteria finansowe: rentowno, pynno finansowa, pewno i niezaleno finansow. Akcjonariusze oceniaj rentowno zainwestowanego kapitau wasnego oraz wielko osiganych dywidend, a wic opacalno zaangaowanego kapitau. Wierzycieli interesuje ocena pynnoci finansowej oraz wypacalno. Banki badaj ryzyko finansowe zwizane z udzieleniem kredytu i jego zabezpieczeniem. Wewntrzn analiz finansow przeprowadza kierownictwo przedsibiorstwa we wasnym zakresie dla potrzeb biecego i strategicznego zarzdzania, stawiajc przed ni zazwyczaj nastpujce cele: uoglnienie informacji, poszukiwanie prawdziwego obrazu firmy, ocena danych, podjcie decyzji wynikajcych z analizy.
Opiera si ona nie tylko na sprawozdawczoci finansowej (bilansie, rachunku wynikw, sprawozdaniu z przepyww rodkw pieninych), ale rwnie na szczegowych danych ewidencji ksigowej.
11
Szczegowy przedmiot i zakres wewntrznej analizy finansowej zawiera wiele wanych cech, jak: pynno rodkw, efektywno gospodarowania (rentowno, zysk, cashflow), majtek, zaduenie, zdolno kredytowa, wzrost firmy oraz efektywno ekonomiczna, ryzyko firmy (sabe i silne strony), polityka socjalna, inflacja, itp..
Wstpna analiza finansowa powinna odpowiedzie na nastpujce pytania: jakie fundusze wasne ma przedsibiorstwo, skd te fundusze pochodz, jak zagospodarowano te fundusze, jakie s rda finansowania zewntrznego (wspomaganie finansowe), na co te rodki finansowe zostay przeznaczone w kontekcie aktyww, jak przedsibiorstwo finansuje swoj dziaalno zobowizaniami biecymi, co w wyniku dziaalnoci przedsibiorstwa osignito-zysk czy strat. W nastpnym etapie analizy finansowej badany jest poziom i struktura skadnikw majtkowych. Ma on odpowiedzie na pytanie-jakie przedsibiorstwo ma grupy skadnikw majtkowych i jaka jest ich struktura? W wyniku przeprowadzenia analizy finansowej trzeba uzyska informacj czy zainwestowanie w obecne zasoby majtkowe jest na tyle korzystne, e pozwala na
12
kontynuowanie dziaalnoci gospodarczej, czy te zainwestowanie w inne skadniki majtkowe daoby efekt korzystniejszy. Rozwiniciem wstpnej analizy finansowej jest analiza wskanikowa. Za pomoc wskanikw mona syntetycznie charakteryzowa rne aspekty ekonomiczne dziaalnoci przedsibiorstwa. Kady wskanik ma swoj konstrukcj, ktra wyraa pojemno wskanika, pole percepcji (obserwacji) zdarze gospodarczych przez dany wskanik oraz decyzyjno wskanika. Do najbardziej typowych nale wskaniki: pynnoci, wspomagania finansowego, sprawnoci gospodarowania, rentownoci.
Wszystkie wskaniki wykorzystywane w analizie finansowej mog by obliczane: na podstawie danych wyraajcych stan zjawisk na pocztku i kocu okresu sprawozdawczego; rnice midzy tak obliczonymi wskanikami pokazuj zmiany w badanym zjawisku, bdce wynikiem decyzji gospodarczych podejmowanych w cigu okresu sprawozdawczego, na podstawie wielkoci rednich; ustalamy je dzielc sum stanu na pocztku i na kocu okresu sprawozdawczego przez 2. Analiza wskanikowa jest szybk i efektywn metod uzyskiwania wgldu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy, jednake nie jest ona wola od pewnych ogranicze. Najwaniejszym z nich jest fakt, e bazuje na przeszoci firmy. Dopiero jej poczenie z analiz otoczenia moe suy do przewidywania warunkw dziaania przedsibiorstwa w przyszoci.
13
1.2. Metody i rodzaje analizy finansowej

Mianem metody okrela si wiadomy i uporzdkowany sposb badania rzeczy i zjawisk, prowadzcy do osignicia zamierzonego celu. Metody analizy ekonomicznej dzieli si na nastpujce grupy: 1. klasyczne metody analizy ekonomicznej, 2. metody analizy finansowej, 3. metody analizy otoczenia przedsibiorstwa. W praktyce wikszo metod stosowanych w analizie ekonomicznej przekada si na analiz finansow. Z uwagi na stosowan kolejno oceny zjawisk szczegowych i oglnych mona wyodrbni metod indukcyjn i metod dedukcyjn. Metoda indukcyjna polega na przechodzeniu w badaniach analitycznych od zjawisk szczegowych do oglnych, od czynnikw do wynikw, na poziom ktrych miay wpyw oceniane czynniki, i od przyczyn do skutkw. Metoda ta pozwala na uzyskiwanie penej analitycznej informacji o dziaalnoci przedsibiorstwa. Minusem tej metody jest jej dua pracochonno. Metoda dedukcyjna przyjmuje odwrotny kierunek bada analitycznych i przechodzi
od zjawisk oglnych do zjawisk szczegowych, od skutkw do przyczyn. Jest ona bardzo uyteczna w praktyce. Ju na samym wstpie wyrabia si pogld dotyczcy ostatecznych wynikw dziaalnoci przedsibiorstwa, gdy analiz rozpoczyna si od oceny syntetycznych wskanikw charakteryzujcych caoksztat dziaalnoci przedsibiorstwa, np. od analizy rentownoci. Rozpoczynanie analizy ekonomicznej od analizy finansowej, koczenie za na analizie techniczno-ekonomicznej jest przykadem analizy dedukcyjnej. W analizie ekonomicznej, a w tym i finansowej szerokie zastosowanie znalaza metoda porwna okrelana mianem metody odchyle.
14
Polega ona na porwnywaniu badanych zjawisk z innymi wielkociami oraz na ustalaniu rnic midzy cechami porwnywanych zjawisk. W metodzie porwna ocenia si
co najmniej dwie kategorie liczb. Jedna wyraa stan faktyczny, druga stanowi podstaw porwna. W rezultacie otrzymuje si rnice zwane odchyleniami. W praktyce spotyka si rne rodzaje porwna. Zaley to od tego, czy analiza ogranicza si do materiau liczbowego jednego przedsibiorstwa, czy analiza obejmuje wiksz liczb przedsibiorstw. Drugi przypadek zawsze dotyczy porwna w przestrzeni. Naley pamita, e wikszo porwnywanych wielkoci jest funkcj dwch lub wicej zmiennych, np. przychd ze sprzeday zaleny jest od wolumenu sprzeday, ceny wyrobw, asortymentowoci. Proste porwnania polegaj zatem w takich przypadkach tylko na obliczeniu rnic w badanych zjawiskach. Zachodzi zatem konieczno przeprowadzenia analizy zalenoci (przyczynowej), w ktrej zakada si szczegowe i wymierne okrelenie wpywu poszczeglnych czynnikw na powstae odchylenia. Ogln metod badania zwizkw przyczynowych przy porwnywaniu wielkoci bdcych sum, iloczynem, czy ilorazem kilku czynnikw, przy znanych funkcyjnych zalenociach midzy tymi czynnikami, jest metoda kolejnych podstawie. Suy ona do liczbowego okrelenia wpywu poszczeglnych czynnikw na wielko badanego zjawiska. Istota tej metody wyraa si w kolejnym podstawieniu poszczeglnych czynnikw w wielkoci okrelajcej warto wskanika, bdcego przedmiotem porwnania, w miejsce wskanika przyjtego za podstaw odniesienia (baz). Przestrzega si przy tym zasady zachowania raz ju przeprowadzonych podstawie we wszystkich nastpnych podstawieniach, a do ostatniego czynnika wcznie. Postpujc w ten sposb oblicza si wpyw poszczeglnych czynnikw na odchylenie cznie. Rnic spowodowan przez konkretny czynnik ustala si odejmujc od wyniku podstawienia,
15
w ktrym dany czynnik wystpuje w wielkoci reprezentowanej przez wskanik bdcy przedmiotem porwnania, wielko wyniku z bezporednio poprzedzajcego podstawienia, gdzie ten wanie czynnik jest jeszcze ujty w wielkoci przyjtej dla podstawy odniesienia (bazy). Suma odchyle czstkowych winna by rwna cakowitemu odchyleniu midzy wielkoci wskanika, ktry jest przedmiotem porwnania, a wielkoci wskanika przyjtego za podstaw odniesienia. W metodzie kolejnych podstawie przyjmuje si nastpujc kolejno: 1. ustalenie odchylenia cznego midzy przedmiotem porwnania a baz, 2. okrelenie czynnikw wpywajcych na odchylenie czne oraz istniejcego midzy nimi zwizku przyczynowego, 3. przeprowadzenie kolejnych podstawie w odniesieniu do poszczeglnych czynnikw z jednoczesnym zachowaniem nastpujcego trybu: najpierw podstawia si czynniki ilociowe, potem czynniki wartociowe (ceny, stawki wynagrodze), z jednoczesnym zachowaniem podstawionych uprzednio czynnikw ilociowych, 4. zestawienie odchyle czstkowych z ich interpretacj. Metoda reszty opiera si na takich samych zaoeniach jak metoda kolejnych podstawie dlatego zastosowanie w praktyce obu metod prowadzi do uzyskania jednakowych wynikw. Stosuje si j do oblicze zwizanych z ustaleniem wpywu dwch czynnikw na przyrost produkcji: zmian wielkoci zatrudnienia i wydajnoci pracy oraz do oceny czynnikw okrelajcych dynamik wynagrodze, tzn. zatrudnienia i przecitnego wynagrodzenia. Do identycznych rezultatw prowadzi metoda rnicowania bdca uproszczon wersj metody kolejnych podstawie, ktra w miejsce penych danych czynnika objtego
16
badaniem wprowadza rnic midzy jego wielkoci faktyczn a bdc podstaw porwnania. Wad tych dwch metod jest to, e w zalenoci od przyjtej kolejnoci podstawienia mona otrzyma zrnicowany wpyw poszczeglnych czynnikw. Zalet ich jest prostota i stosunkowo maa pracochonno. Inna metoda rnic czstkowych polega na ustaleniu wyizolowanego wpywu kadego z rozpatrywanych czynnikw , i tym midzy innymi rni si od dwch poprzednich, ktre jako oddzielny element przyczynowy traktuj czny wpyw wszystkich rozpatrywanych czynnikw. Jeszcze inn metod analizy jest metoda podstawie krzyowych. Zakada ona rwny podzia odchyle cznych na poszczeglne czynniki. W metodzie tej w przypadku wystpowania dwch czynnikw mona zastosowa wzr przy ktrego budowie przyjmuje si, e poszukiwana wielko wpywu danego czynnika stanowi rnic midzy jego wielkoci rzeczywist a podstaw odniesienia pomnoon przez redni wielko drugiego czynnika3: Rg = (g1+g0)*(p1+p0) / 2 Rp = (p1-p0)*(g1+g0) / 2 (zmiana g i zmiana p)
W przypadku wystpowania wikszej liczby czynnikw obliczanie odchyle znacznie si komplikuje ze wzgldu na duy wzrost pracochonnoci. Ju przy trzech czynnikach ustalenie rnic czstkowych wymaga trzech etapw oblicze i zastosowania bardziej rozwinitych wzorw. Dwie pozostae metody: metoda funkcyjna i metoda logarytmowania s stosunkowo rzadko stosowane.
rdo: L. Bednarski, R. Borowiecki, J. Duraj, E. Kurtys, T. Waniewski, B. Werty, Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa, PWN, Warszawa 1996r., wydanie 3. 17
Metoda funkcyjna pozwala na otrzymanie jednoznacznych odpowiedzi bez wzgldu na kolejno podstawie czynnikw. Ujemn stron metody funkcyjnej jest dua pracochonno zwizana z wykonywaniem wielu oblicze. Niemniej metoda ta moe mie zastosowanie nie tylko w zalenociach stanowicych iloczyn, ale rwnie w przypadku wystpowania ilorazw. Metoda logarytmowania pozwala na osiganie dokadnych wynikw, ktre s najbardziej zblione do wielkoci odchyle obliczonych za pomoc metody funkcyjnej lub podstawie krzyowych. Stopie trudnoci tej metody jest niewielki, jeli przyj zaoenie, e ma si do pomocy odpowiednie rodki techniczne, pracochonno za nieznaczna i to przy wicej ni dwch czynnikach, co stanowi znaczn zalet tej metody. Zrnicowany jest stopie przydatnoci wyej wymienionych metod. Do dokadnie obliczone odchylenia indywidualne (za pomoc metody funkcyjnej, logarytmicznej, krzyowych podstawie) maj wiksz warto poznawcz w analizie ni odchylenia czne. W analizie finansowej oprcz wyej wymienionych metod maj zastosowania metody specyficzne, gwnie w zakresie operacji finansowych. Do podstawowych metod operacji pieninych nale rachunki: odsetkowe, procentu skadanego, dyskontowe.
Rachunek odsetkowy jest stosowany przy obliczaniu kosztu wykorzystania kapitau obcego w krtkich okresach czasu-do roku. Odsetki liczy si wedug wzoru: odsetki = K / 100 * r * t , gdzie: K r t kapita, stopa procentowa, czas wykorzystania kapitau.
18
Procent skadany ma najczciej zastosowanie w przypadku lokowania wolnych rodkw przez przedsibiorstwo. Zdeponowany kapita K0 bdzie posiada warto Kn po n latach przy stopie procentowej r obliczon wedug wzoru:
Kn = K0 * (1+r)n ; (1+r)n procent skadany.
W przypadku rnej dla kadego okresu stopy procentowej r wzr przyjmuje posta:
Kn=K0* (1 + n)
j =1
Rwnie wan operacj jak okrelenie przyszej wartoci dzisiejszego kapitau jest okrelenie obecnej wartoci kwoty pieninej jaka zostanie otrzymana w przyszoci. Proces ustalania aktualnej wartoci przyszych przychodw nazywa si dyskontowaniem. Dyskonto jest procesem odwrotnym do kapitalizacji odsetek. Do obliczenia aktualnej wartoci K0 przyszych przychodw Kn po n latach przy stopie dyskontowej r stosuje si wzr:
K0 = Kn * 1 / (1+r)n ; 1 / (1+r)n wspczynnik dyskontowy.
W przypadku rnej dla kadego okresu stopy dyskontowej wzr ten przyjmuje posta:
K0 = Kn * 1 /
(1 + n)
j =1
19
Waciwa analiza sprawozda finansowych przedsibiorstwa obejmuje: analiz pionow, analiz poziom, analiz wskanikow.
Analiza pionowa (wertykalna) umoliwia ustalenie struktury bilansu, a take rachunku zyskw i strat, na podstawie ktrej atwo oceni relatywn wano kadej pozycji tych sprawozda. Istotne jest tu porwnanie zmian strukturalnych z okresami przeszymi. Analiza pozioma (horyzontalna) umoliwia ustalenie przyrostu poszczeglnych skadnikw bilansu oraz rachunku zyskw i strat w porwnaniu z okresami poprzednimi. Przyrosty mog by ustalane w kwotach absolutnych lub procentach. Zmiany ustalone dla okresw kilkuletnich lub duszych daj obraz trendw wzrostowych. Uzupenieniem analizy pionowej i poziomej jest analiza wskanikowa. Do najbardziej typowych grup wskanikw finansowych nale wskaniki: pynnoci, wspomagania finansowego, sprawnoci dziaania, rentownoci.
Wskaniki te zostay szerzej opisane w punkcie 3 tego rozdziau. Wskaniki analizy finansowej s obliczane na podstawie danych wyraajcych stan zjawisk na pocztku i kocu badanego okresu sprawozdawczego. Rnice midzy nimi pokazuj zmiany w badanym zjawisku, bdce wynikiem podejmowanych w cigu tego okresu decyzji gospodarczych. Ponadto te wskaniki liczy si na podstawie wielkoci rednich.
20
W zalenoci od tego kto sporzdza analiz i czemu ona ma suy, wyrnia si analiz finansow wewntrzn i zewntrzn, ktrych przedmiotem jest: struktura aktyww z uwzgldnieniem rotacji rodkw i polityk inwestycyjn, finansowe pochodzenie i ruchy kapitau, struktura rde finansowania, rotacja i terminy patnoci zobowiza, bezpieczestwo finansowe, pynno rodkw (zdolno patnicza, upynnienie majtku, pokrycie majtku kapitaem), zysk (ocena wielkoci wzgldnych i bezwzgldnych- analiza rentownoci).
Analiz zewntrzn przeprowadzaj banki, inwestorzy (akcjonariusze), dostawcy, niekiedy rodki masowego przekazu jak to bywa w przypadku spek giedowych, w oparciu o oglnodostpne materiay takie jak roczny bilans i rachunek wynikw z uwzgldnieniem sytuacji wystpujcej w brany i panujcych w niej trendw. Ocena taka nastpuje w oparciu o kryteria finansowe typu rentowno, pynno finansowa, efektywno operacji, pewno i niezaleno finansow. Akcjonariusze oceniaj firm pod ktem wydajnoci zaangaowanego kapitau wasnego, a co za tym idzie pod ktem uzyskiwanych dywidend. Wierzycieli interesuje pynno finansowa i wypacalno. Banki za skupiaj si przede wszystkim na ryzyku finansowym zwizanym z udzieleniem kredytu. Wewntrzn analiz finansow przeprowadza kierownictwo przedsibiorstwa dla potrzeb biecego i strategicznego zarzdzania, stawiajc sobie nastpujce cele: uoglnienie informacji, ocena danych, podjcie decyzji wynikajcych z analizy.
21
Analiza wewntrzna opiera si nie tylko na bilansie, rachunku wynikw i przepywach, ale rwnie na danych ewidencji ksigowej.
Poniej podano uproszczony schemat analizy finansowej przedsibiorstwa: Wykres 3 ANALIZA FINANSOWA
Analiza finansowa wewntrzna
Analiza finansowa zewntrzna
1. analiza pionowa
2. analiza pozioma
3. analiza wskanikowa
analiza rentownoci, analiza pynnoci finansowej, analiza zaduenia, analiza sprawnoci dziaania, analiza rynku kapitaowego
22
4. analiza projektw inwestycyjnych
1.3. Pomiar zjawisk gospodarczych w analizie ekonomicznej

Analiza ekonomiczna zajmuje si gwnie badaniem stanw, zdarze i procesw gospodarczych mierzalnych, tj. takich, ktre mona uj i wyrazi za pomoc wielkoci liczbowych. Nie oznacza to wcale, e analiz ekonomiczn nie interesuje jakociowa strona gospodarowania w przedsibiorstwie. Dla prawidowego doboru metod analizy
rozpatrywanych zjawisk oraz poprawnej interpretacji otrzymanych wynikw, znajomo jakociowej strony gospodarowania jest niezbdna. Nie stanowi ona jednak istoty analizy ekonomicznej. Skoro analiza ekonomiczna zajmuje si badaniem i ocen zjawisk mierzalnych, to podstawowym problemem tej dyscypliny jest pomiar rozpatrywanych zjawisk , czyli przypisanie liczb konkretnym zjawiskom i zdarzeniom gospodarczym. Pomiar umoliwia wic: 1. wyraenie rnych zjawisk za pomoc jednolitych wielkoci liczbowych, 2. rozpatrywanie ksztatowania si tych zjawisk w rnym czasie, 3. rozpatrywanie struktury badanych zjawisk, 4. porwnywanie okrelonych waciwoci przysugujcych rnym zjawiskom
(np. badanie rentownoci w zakresie dziaalnoci produkcyjnej, handlowej, usugowej). Ze wzgldu na charakter pomiaru mona wyrni pomiar elementarny i pomiar wtrny. Z pomiarem elementarnym mamy do czynienia wtedy, kiedy dokonujemy pierwotnego opisu liczbowego badanych zjawisk. Natomiast pomiar wtrny ma miejsce wwczas, kiedy
23
zgromadzony materia pierwotny zostanie poddany procesowi przetworzenia, zagregowania i wyraenia w postaci uoglnionych wielkoci liczbowych np. wielkoci rednich, wskanikw bd w innych miarach waciwych analizie ekonomicznej. Chocia pomiar zjawisk gospodarczych jest czym oczywistym, jednak w praktyce wystpuje wiele trudnoci z dokadnym mierzeniem niektrych aspektw dziaalnoci przedsibiorstwa. Trudnoci te odnosz si gwnie do pomiaru wtrnego. Rezultaty dziaa przedsibiorstwa s z reguy zrnicowane w swojej istocie i dlatego utrudniona jest ich agregacja, porwnanie a nastpnie poprawna ocena. Dlatego podstawow form wyraania rnorodnych zjawisk gospodarczych w przedsibiorstwie jest ujcie wartociowe. Jak ju stwierdzono, oglnym celem pomiaru jest wyraenie okrelonych zjawisk gospodarczych za pomoc wielkoci liczbowych. Wielko lub jako zjawiska gospodarczego wyraona za pomoc liczb jest okrelona mianem miernika dziaalnoci gospodarczej. W analizie ekonomicznej wykorzystuje si wiele rodzajw miernikw. Std celowy jest ich podzia wedug okrelonych kryteriw. Najczciej mierniki dziaalnoci gospodarczej dzieli si na dwie grupy, a mianowicie na mierniki ilociowe i wartociowe. Mierniki ilociowe wyraone w jednostkach masy (np. kg, tona), objtoci (np. m 3), dugoci (np. m, km) lub po prostu w sztukach.
24
Wykres 4 Syntetyczn charakterystyk miernikw ilociowych ukazano na wykresie: MIERNIKI ILOCIOWE
Mierniki ilociowe
Zalety
Wady
cile zdefiniowane zrozumiae powszechnie znane porwnywalne atwo sprawdzalne
ograniczony zakres zastosowania utrudniona agregacja rnorodnych zjawisk pomijanie zmiany zakresu kooperacji
Gwnym mankamentem miernikw ilociowych jest ich relatywnie wski zakres stosowania. Odnosz si one praktycznie do zjawisk jednorodnych, przy czym w dziaalnoci wikszoci przedsibiorstw dominuj zjawiska rnorodne. Std wystpuje konieczno stosowania miernikw wartociowych, ktre tym mankamentem nie s obarczone. Mierniki wartociowe otrzymujemy z przemnoenia zjawisk gospodarczych wyraonych w jednostkach ilociowych przez ceny. Gwn zalet miernikw wartociowych jest
25
moliwo sumowania rnorodnych zjawisk w jednostkach pieninych. Przykadem takiej agregacji s koszty wasne, ktre stanowi pieniny wyraz rnych nakadw. Mierniki dziaalnoci gospodarczej mog przyjmowa charakter wielkoci bezwzgldnych lub wzgldnych. Wielkoci bezwzgldne ujmuj rezultaty dziaa przedsibiorstwa w wyraeniu ilociowym lub wartociowym i dlatego nie zawsze
umoliwiaj prawidow ich ocen. Natomiast wielkoci wzgldne ukazuj stosunek jednych zjawisk do drugich, co pozwala wykry jakociow tre wielkoci bezwzgldnych oraz ustali zwizki i zalenoci jakie zachodz pomidzy zjawiskami jednorodnymi i rnorodnymi. Mierniki bezwzgldne i wzgldne nazywa si w analizie ekonomicznej wskanikami ekonomicznymi. Bardzo wane miejsce w analizie ekonomicznej zajmuj mierniki wzgldne, ktre w statystyce okrela si mianem wskanikw. Do najczciej stosowanych wskanikw nale: wskaniki dynamiki, wskaniki tempa zmian, wskaniki struktury, wskaniki poziomu, wskaniki natenia, wskaniki pokrycia. Wskanik dynamiki jest stosunkiem procentowym wielkoci badanego zjawiska w rozpatrywanym okresie do wielkoci tego zjawiska w okresie przyjtym za podstaw porwnania. Jeli badanym zjawiskiem bd rozmiary produkcji, to wskanik dynamiki produkcji wyraamy nastpujco:
26
Wielko produkcji w rozpatrywanym okresie * 100 wielko produkcji w okresie poprzednim Wskanik dynamiki moe by obliczany przy staej i zmiennej podstawie. Jeeli porwnamy tylko przyrost produkcji w rozpatrywanych okresach do produkcji okresu przyjtego za podstaw porwnania, to wskanik ten nazywamy wskanikiem tempa zmian, ktrego tre wyraa ponisza formua:
(wielko produkcji 1993 wielko produkcji 1992 ) * 100 wielko produkcji 1992 Nietrudno zauway, i wskanik tempa jest rnic wskanika dynamiki i 100, czyli: Wt = Wd 100. Jeeli: Wt > 0, to mamy do czynienia ze wskanikiem tempa wzrostu, Wt < 0, to mamy do czynienia ze wskanikiem tempa spadku, Wt = 0, to nie nastpiy adne zmiany (stagnacja). Wskanik struktury jest ilorazem dwch wielkoci tej samej caoci, czyli ukazuje udzia czci w caoci. Wskanik struktury moe by wyraony w postaci uamka lub w procentach. W analizie ekonomicznej posugujemy si gwnie procentowymi wskanikami struktury. Przykadem wskanika struktury jest udzia sprzeday wyrobu A w sprzeday ogem, co zapisujemy nastpujco:
27
sprzeda wyrobu A * 100 sprzeda ogem Jednym z wanych wskanikw uywanych w analizie ekonomicznej jest wskanik poziomu. Wskanik poziomu okrela stosunek procentowy dwch rnych wielkoci ekonomicznych pozostajcych w zwizku przyczynowo-skutkowym lub funkcyjnym. Przykadem tego rodzaju wskanikw s wskanik poziomu kosztw (bdcy stosunkiem procentowym kosztw wasnych do wielkoci sprzeday), wskanik poziomu zysku (bdcy stosunkiem procentowym zysku do wielkoci sprzeday). W analizie ekonomicznej powszechne zastosowanie znalazy rwnie wskaniki natenia. S to wskaniki wyraajce bd stosunek procentowy zachodzcych faktw do zbiorowoci, z ktrej te fakty wynikaj lub na ktrej tle zachodz, bd stosunek elementw tej samej zbiorowoci, pozostajcych ze sob w logicznym zwizku. Do wskanikw natenia pierwszego rodzaju nale: wskanik strat czasu pracy, wskanik zwolnie pracownikw, wskanik zuycia rodkw trwaych. Natomiast przykadem wskanikw natenia drugiej grupy s: wskanik relacji rodkw trwaych do rodkw obrotowych, wskanik relacji liczby robotnikw do liczby pracownikw technicznych. Wskaniki dynamiki i wskaniki tempa wykorzystuje si rwnie do badania relacji w ksztatowaniu si wspzalenych zjawisk gospodarczych. Ow relacj oblicza si ze stosunku przyrostu procentowego wskanika wspzalenego do wskanika
podstawowego. Obliczony w ten sposb wskanik nazywa si wskanikiem pokrycia.
28
Wskanik ten wyraamy wedug poniszej formuy:
procent przyrostu wskanika wspzalenego procent przyrostu wskanika podstawowego Najbardziej znanym w analizie ekonomicznej wskanikiem pokrycia jest wskanik pokrycia wzrostu wydajnoci pracy wzrostem redniej pacy. Ze wzgldu na zakres zjawisk gospodarczych, majcych odbicie we wskanikach ekonomicznych wyrniamy: wskaniki syntetyczne, wskaniki czstkowe. Wskaniki syntetyczne charakteryzuj si du pojemnoci, czyli zakresem, dziki ktrej odzwierciedlaj szeroki obszar zjawisk wystpujcych w dziaalnoci przedsibiorstwa. Przykadem wskanikw syntetycznych jest wielko zysku, wskanik rentownoci kapitau, wskanik poziomu kosztw wasnych. Wskaniki czstkowe charakteryzuje z kolei maa pojemno, gdy ujmuj one pojedyncze zjawiska gospodarcze czy tylko oddzielne cechy okrelonych zjawisk gospodarczych. Do wskanikw czstkowych mona zaliczy na przykad wskaniki: zuycia rodkw trwaych, zwolnie pracownikw, strat czasu pracy, szybkoci obrotu zapasw. Wskaniki czstkowe mog bd uzupenia pojemno wskanika syntetycznego, tj. przedstawia zjawiska znajdujce si poza zasigiem wskanika syntetycznego, bd wzmacnia zakres oceny zawartej we wskaniku syntetycznym, tj. precyzyjniej ujmowa
29
odcinkowy zakres obserwacji zjawiska gospodarczego, ktry nie by dostatecznie wyranie odzwierciedlony we wskaniku syntetycznym. Z punktu widzenia charakteru informacji dostarczonych przez wskaniki ekonomiczne mona wyrni: wskaniki nakadw, wskaniki efektw, wskaniki efektywnoci. Wskaniki nakadw informuj o wielkoci i strukturze zaangaowanej oraz zuytej pracy ywej i uprzedmiotowionej. Przykadem wskanikw nakadw s: wielko i struktura rodkw trwaych przedsibiorstwa, liczebno i struktura zaogi, wielko oraz struktura cakowitych kosztw wasnych. Wskaniki efektw, zwane rwnie wskanikami wynikw, informuj o wielkoci i strukturze wytworzonej i sprzedanej produkcji, o rodzajach i rozmiarach dziaalnoci usugowej lub o wynikach innych rodzajw dziaalnoci. Wskaniki efektywnoci cz w sobie informacje o efektach i nakadach. S one zbudowane na zasadzie: rnicy efektw i nakadw ( E N ), relacji nakadw do efektw (
N ), E E N ). N
relacji rnicy efektw i nakadw do nakadw (
Wskaniki efektywnoci mog mie charakter wskanikw czstkowych, wwczas charakteryzuj efektywno pojedynczych czynnikw produkcji (np. wydajno pracy) lub syntetycznych, czyli ukazujcych efektywno caej dziaalnoci przedsibiorstwa (np. wskanik rentownoci).
30
Problem pomiaru w analizie ekonomicznej sprowadza si do doboru odpowiednich wskanikw ekonomicznych w celu udzielenia odpowiedzi na nastpujce pytania: 1. jakie rozmiary produkcji i przychodw ze sprzeday uzyskao przedsibiorstwo w rozpatrywanym czasie ? 2. jakie zaangaowano zasoby i jakie byo zuycie czynnikw produkcji do uzyskania powyszych wynikw ? 3. 4. jak uksztatoway si relacje pomidzy efektami a nakadami ? jakie s rnice faktycznych rozmiarw osignitych wynikw w stosunku do zakadanych lub roku ubiegego ? Udzielenie odpowiedzi na powysze pytania wymaga korzystania z szerokiej gamy wskanikw ekonomicznych.
31
Rozdzia II
MAJTEK PRZEDSIBIORSTWA I RDA JEGO FINANSOWANIA
2.1. Bilans i jego struktura

Bilans jest to dwustronne, tabelaryczne zestawienie skadnikw majtkowych przedsibiorstwa i rde ich pochodzenia wyraonych w pienidzu, sporzdzone na cile okrelony moment bilansowy. Wykres 5 SCHEMAT BILANSU
AKTYWA MAJTEK TRWAY Mt MAJTEK OBROTOWY Mo
PASYWA KAPITAY WASNE Kw KAPITAY OBCE Ko SUMA BILANSOWA Kc
SUMA BILANSOWA Mc
32
2.2. Analiza pionowa bilansu

Celem pionowej analizy bilansu jest przedstawienie struktury aktyww (majtku) i struktury pasyww (kapitau) i ukazanie tendencji zmian tych struktur w wybranym okresie. Na podstawie przedstawionego bilansu uproszczonego za okres 1992-1995 (Tabela 1) wyliczono: a) wskaniki struktury majtku, b) wskaniki struktury kapitau.
WSKANIKI STRUKTURY MAJTKU Formua majtek trway / majtek obrotowy majtek trway / majtek cakowity majtek obrotowy / majtek cakowity 1992 3,50 0,77 0,23 1993 3,24 0,76 0,24 1994 2,45 0,71 0,29 1995 8,73 0,89 0,11
Zaobserwowano wzrost udziau majtku trwaego w majtku cakowitym z 77% do 89% z przejciowym zaamaniem tej tendencji w roku 1994. Odwrotna tendencja wystpia we wskaniku udziau majtku obrotowego w majtku cakowitym, tzn. spadek z 23% do 11%. Stosunek majtku trwaego do obrotowego powikszy si z 3,50 do 8,73, a wic o okoo 2,5 raza.
33
W obrbie majtku trwaego gwn pozycj stanowi rzeczowy majtek trway (ponad 99%). Struktura majtku obrotowego jest bardziej zrnicowana. Dominujc pozycj zajmuj nalenoci i roszczenia, nastpnie zapasy (ktre wykazuj systematyczn tendencj wzrostow) i najmniej wan rodki pienine (z wyjtkiem roku 1994). Oznacza to, e przedsibiorstwo jest bardzo dobrze wyposaone w rodki trwae, ale jednoczenie jest mao elastyczne. Nie moe atwo przestawi si na inny rodzaj dziaalnoci.
34
35
Tabela 1 BILANS UPROSZCZONY PRZEDSIBIORSTWO X 1992 AKTYWA A. MAJTEK TRWAY 1. wartoci niematerialne i prawne 2. rzeczowy majtek trway 3. finansowy majtek trway 4. nalenoci dugoterminowe B. MAJTEK OBROTOWY 1. zapasy a) materiay b) pprodukty i produkty w toku c) produkty gotowe d) towary e) zaliczki na poczet dostaw 2. nalenoci i roszczenia a) nalenoci z tytuu dostaw i usug b) nalenoci z tytuu pod., dot. i ubezp. spo. c) nalenoci wewntrzzakadowe d) pozostae nalenoci e) nalenoci dochodzone na drodze sdowej 3. papiery wartociowe przeznaczone do obrotu 4. rodki pienine C. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE AKTYWA OGEM z
11 992 654,20 62 936,19 11 929 718,01 0,00 0,00 3 425 281,17 612 785,64 612 785,64 0,00 0,00 0,00 0,00 2 401 482,35 1 598 596,50 0,00 336 665,32 464 909,09 1 311,44 0,00 411 013,18 326,71 15 418 262,08
1993 %
77,8 0,4 77,4 0,0 0,0 22,2 4,0 4,0 0,0 0,0 0,0 0,0 15,6 10,4 0,0 2,2 3,0 0,0 0,0 2,7 0,0 100,0
1994 %
76,4 0,2 76,2 0,0 0,0 33,5 3,2 3,1 0,0 0,0 0,0 0,0 19,1 13,6 0,0 3,5 1,3 0,5 0,0 1,3 0,0 100,0
1995 %
71,0 0,1 70,9 0,0 0,0 29,0 1,9 1,9 0,0 0,0 0,1 0,0 23,6 8,4 0,0 14,0 0,7 0,5 0,0 3,4 0,0 100,0
z
21 061 668,95 55 939,34 21 005 729,61 0,00 0,00 6 486 793,23 879 366,52 866 118,01 0,00 0,00 13 248,51 0,00 5 253 323,63 3 756 444,15 8 735,12 970 999,18 368 599,49 148 545,69 0,00 354 103,08 8 322,90 27 556 785,08
z
36 507 352,80 48 942,50 36 458 410,30 0,00 0,00 14 882 982,60 998 983,34 961 878,62 0,00 0,00 37 104,72 0,00 12 133 499,16 4 335 564,10 353,88 7 185 312,47 345 808,99 266 459,72 0,00 1 750 500,10 0,00 51 390 335,40
z
77 854 662,46 89 666,15 77 764 996,31 0,00 0,00 8 914 402,46 1 598 383,85 1 505 760,74 0,00 0,00 92 623,11 0,00 6 334 484,46 5 771 576,06 49 978,11 8 105,74 504 824,55 0,00 0,00 981 534,15 0,00 86 769 064,92
%
89,7 0,1 89,6 0,0 0,0 10,3 1,8 1,7 0,0 0,0 0,1 0,0 7,3 6,7 0,1 0,0 0,6 0,0 0,0 1,1 0,0 100,0
36
cd. Tabela 1 1992 PASYWA A. KAPITA (FUNDUSZ) WASNY 1. Kapita (fundusz) podstawowy 2. Nalene wkady na poczet kapitau podst. 3. Kapita (fundusz) zapasowy 4. Kapita rezerwowy z aktualizacji wyceny 5. Pozostae kapitay rezerwowe 6. Nie podzielony wynik finan. lat ubiegych 7. Wynik finansowy netto roku obrotowego B REZERWY C. ZOBOWIZANIA D. ZOBOW. KRTKOTER. I FUNDUSZE DUGOTERMINOWE 1. Zobowizania krtkoterminowe a) poyczki, obligacje i papiery wartociowe b) kredyty bankowe c) zaliczki otrzymane na poczet dostaw d) zobowizania z tytuu dostaw i usug e) zobowizania wekslowe f) zobow. z tytuu podatkw, ce, ubezp. spo g) zobowizania z tytuu wynagrodze h) zobowizania wewntrzzakadowe i) pozostae zobowizania krtkoterminowe 2. Fundusze specjalne E. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE I PRZYCCHODY PRZYSZYCH OKRE. PASYWA OGEM z
10 938 847,09 10 938 874,09 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 25 562,19 498 883,66 3 707 345,47 3 616 231,47 0,00 0,00 0,00 1 356 618,33 0,00 373 372,27 35 375,39 1 730 001,26 120 864,22 91 114,00 247 596,67 15 418 262,08
1993 %
70,9 70,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,2 3,2 24,0 33,5 0,0 0,0 0,0 8,8 0,0 2,4 0,2 11,2 0,8 0,6 1,6 100,0
1994 %
70,9 70,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,4 22,7 21,9 0,0 0,0 0,0 1,0 0,0 0,4 0,3 19,2 1,0 0,8 6,0 100,0
1995 %
62,4 61,0 0,0 0,0 1,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 33,5 32,9 0,0 0,0 0,0 2,2 0,0 0,4 0,3 38,8 1,3 0,6 4,1 100,0
z
19 532 474,46 19 532 474,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 115 549,81 6 248 323,86 6 030 722,45 0,00 0,00 0,00 273 141,33 0,00 121 907,89 71 858,79 5 286 091,89 277 722,55 217 601,41 1 660 436,95 27 556 785,08
z
32 089 842,07 31 332 506,97 0,00 0,00 757 335,10 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 17 204 616,68 19 916 550,71 0,00 0,00 0,00 1 138 134,09 0,00 206 387,71 134 061,47 14 779 297,93 658 669,51 288 065,97 2 095 876,65 51 390 335,40
z
72 121 685,62 47 745 282,49 0,00 0,00 24 376 403,13 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 12 250 571,08 11 858 414,26 0,00 0,00 0,00 1 424 010,11 0,00 432 353,37 131 814,48 9 436 586,70 433 649,60 392 156,82 2 396 808,22 86 769 064,92
%
83,1 55,0 0,0 0,0 28,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 14,1 13,7 0,0 0,0 0,0 1,6 0,0 0,5 0,2 10,9 0,5 0,5 2,8 100,0
37
WSKANIKI STRUKTURY KAPITAU
Lp. 1 2 3 4
Formua kapita wasny / kapita obcy kapita wasny / kapita cakowity kapita obcy / kapita cakowity kapita wasny + kapita dugoterminowy / kapita cakowity
1992 2,46 0,71 0,29 0,74
1993 2,43 0,71 0,29 0,71
1994 1,66 0,26 0,38 0,62
1995 4,92 0,83 0,17 0,83
Kapita wasny jest ponad dwukrotnie wikszy ni kapita obcy w latach 1992-1993 i prawie piciokrotnie wikszy w roku 1995. Udzia kapitaw wasnych w strukturze pasyww powikszy si z 71% do 83%, natomiast udzia kapitaw obcych zmniejszy si z 29% do 17%. Kapita obcy dugookresowy wystpi tylko w latach 1992-1993 i nie mia znacznego wpywu na struktur kapitaw. Na podstawie analizy wskanikw struktury kapitau mona stwierdzi, e przedsibiorstwo posiada pozytywn struktur kapitaw, cho by moe powinno zwikszy udzia kapitaw obcych (nawet do 50%), a szczeglnie kredytw w celu uruchomienia dwigni finansowej.
38
2.3. Analiza kapitaowo-majtkowa przedsibiorstwa (analiza powiza poziomych bilansu)
Analiza kapitaowo-majtkowa ukazuje w jakiej relacji pozostaje majtek do kapitau. Badaniu podlegaj poziome powizania w bilansie, a wic zwizki pomidzy lew i praw stron bilansu. Analiza kapitaowo-majtkowa winna da odpowied na pytanie: jakie jest pokrycie finansowe skadnikw majtku. Zota zasada finansowania wyznacz dwie podane relacje midzy majtkiem i kapitaem: dugookresowy majtek dugookresowy kapita krtkoterminowy majtek krtkoterminowy kapita
W przedsibiorstwie X powysze wskaniki ksztatoway si nastpujco:
Formua wskanika
Dugookresowy majtek / dugookresowy kapita Krtkookresowy majtek / krtkookresowy kapita
Norma
1992 1,046
1993 1,072
1994 1,138
1995 1,079
0,866
0,821
0,771
0,609
Dugookresowy majtek = majtek trway.
39
Dugookresowy kapita = kapita wasny + rezerwy + zobowizania dugoterminowe. Krtkookresowy majtek = majtek obrotowy + rozliczenia midzyokresowe. Krtkookresowy kapita = zobowizania krtkoterminowe + rozliczenia midzyokresowe i przychody przyszych okresw.
Z wyliczenia wskanikw wynika, e przedsibiorstwo nie w peni przestrzegao zotej zasady finansowania, tzn. pokrycie dugookresowego majtku dugookresowym kapitaem byo wysze ni 1. Przedsibiorstwo finansowao majtek trway nie tylko kapitaem dugookresowym ale dodatkowo kapitaem krtkookresowym. Najbardziej negatywny wskanik dotyczy roku 1994.Jednake trzeba stwierdzi, e odchylenie wartoci wskanikw od normy nie jest zbyt wysokie. Pokrycie krtkookresowego majtku krtkookresowym kapitaem w kadym roku badanego okresu odbiegao od normy i ksztatowao si znacznie poniej 1. Oznacza to, e przedsibiorstwo finansowao kapitaem krtkookresowym nie tylko majtek krtkookresowy ale rwnie cz majtku trwaego. Negatywny trend tego wskanika utrzymywa si przez cay badany okres i ulega pogbianiu. W celu utrzymania rwnowagi finansowej przez przedsibiorstwo niezbdne jest pene pokrycie majtku trwaego stabilnymi rdami finansowania, nie wymagajcymi szybkiego zwrotu, a wic kapitaami staymi. W strukturze kapitaw staych powinny by uwzgldnione odpowiednie proporcje midzy kapitaami wasnymi i obcymi.
Klasyczn struktur majtku i kapitau przedstawia poniszy rysunek:
40
Majtek trway
Kapitay stae
wasne obce
rodki obrotowe
Kapitay krtkoterminowe obce
Kapita obrotowy
W celu przeprowadzenia poziomej analizy bilansu dodatkowo obliczono nastpujce wskaniki:
Lp. 1
Formua (kapita wasny + kapita obcy dugoterminowy) / majtek trway (I zota regua bilansowa) kapita wasny / majtek trway kapita obrotowy / majtek cakowity kapita obrotowy / majtek obrotowy
1992
1993
1994
1995
0,95 0,91 0,25 1,15
0,93 0,92 0,28 1,21
0,87 0,87 0,37 1,29
0,92 0,92 0,16 1,64
2 3 4
41
Analiza powyszych wskanikw wskazuje na to, e przedsibiorstwo nie przestrzegao zotych regu bilansowania, ktre brzmi: 1. Kapita wasny + kapita obcy dugoterminowy = Majtek trway, czyli:
k +k =1 M
w naszym przykadzie wskanik jest mniejszy ni 1. 2. Kapita krtkoterminowy = 50% majtku obrotowego, czyli kapita krtkoterminowy (obrotowy) / majtek obrotowy = 0,5. W naszym przedsibiorstwie wskanik ten przewysza 1, co oznacza, ze kapita obrotowy finansuje 100% majtku obrotowego i jeszcze niewielk cz majtku trwaego.
42
2.4. Ocena oglnej sytuacji majtkowej

Analiza bilansu ruchu przedsibiorstwa X za okres 1992-1995 pozwala uzyska informacje na temat zmian w skadnikach majtku oraz rdach jego finansowania (Tabela 2).
2.4.1. Analiza aktyww Najwikszy wzrost wskazuj rzeczowe skadniki majtku trwaego. Potwierdza to obserwacj, e przedsibiorstwo X inwestuje gwnie w rodki trwae, przez co staje si coraz bardziej uzbrojone w majtek produkcyjny ale te coraz mniej elastyczne. By moe sytuacja na rynku tego wymaga. Dopiero porwnanie z innymi firmami w tej samej brany pozwolioby oceni czy dziaanie przedsibiorstwa X jest racjonalne. Ujemny przyrost inwestycji rozpocztych sugeruje, e przedsibiorstwo korzysta z ulg inwestycyjnych rozliczanych w okresach duszych ni 1 rok. W majtku obrotowym sta tendencj wzrostow wykazuj zapasy materiaw i towarw oraz nalenoci z tytuu dostaw i usug. Pozycja Nalenoci i roszczenia ogem charakteryzuje si du zmiennoci w badanym okresie. Na t cech wpywaj nalenoci wewntrzzakadowe.
2.4.2. Analiza pasyww Najwikszy wzrost pasyww wystpuje w pozycji Fundusz wasny, przy czym w latach 1994 i 1995 przedsibiorstwo X dokonywao aktualizacji wartoci rodkw trwaych i utworzyo fundusz rezerwowy z aktualizacji. Przedsibiorstwo X zaprzestao korzystania ze zobowiza dugoterminowych.
43
Tabela 2 BILANS ZMIAN BILANS ZMIAN

AKTYWA
A. MAJTEK TRWAY I. Wartoci niematerialne i prawne 1. Koszty organizacji poniesione przy zaoeniu itd. 2. Koszty prac rozwojowych 3. Warto firmy 4. Inne wartoci niamaterialne i prawne 5. Zaliczki na poczet wartoci niematerialnych II. Rzeczowy majtek trway 1. Grunty wasne 2. Budynki i budowle 3. Urzdzenia techniczne i maszyny 4. rodki transportu 5. Pozostae rodki trwae 6. Inwestycje rozpoczte 7. Zaliczki na poczet inwestycji III. Finansowy majtek trway 1. Udziay i akcje 2. Papiery wartociowe 3. Udzielone poyczki dugoterminowe 4. Inne skadniki finansowego majtku trwaego IV. Nalenoci dugoterminowe B. MAJTEK OBROTOWY I. Zapasy 1. Materiay 2. Pprodukty i produkty w toku 3. Produkty gotowe 4. Towary 5. Zaliczki na poczet dostaw II. Nalenoci i roszczenia 1. Nalenoci z tytuu dostaw i usug 2. Nalenoci z tytuu podatkw, dotacji 3. Nalenoci wewntrzzakadowe 4. Pozostae nalenoci 5. Nalenoci dochodzone na drodze sdowej III. Papiery wartociowe przeznaczone do obrotu 1. Udziay lub akcje wasne do zbycia 2. Inne papiery wartociowe IV. rodki pienine 1. rodki pienine w kasie 2. rodki pienine w banku 3. Inne rodki pienine (weksle, czeki obce itp.) C. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE 1. Czynne rozliczenia midzyokresowe kosztw 2. Inne rozliczenia midzyokresowe AKTYWA RAZEM
1993
9 069 014 (6 997) 0 0 0 (6 997) 0 9 076 012 0 5 147 389 3 850 666 (400) 78 356 0 0 0 0 0 0 0 0 3 061 513 266 581 253 332 0 0 13 249 0 2 851 842 2 157 848 8 735 634 334 (96 310) 147 234 0 0 0 (56 910) 22 063 (33 818) (45 155) 7 996 7 996 0 12 138 523
1994
15 445 685 (6 996) 0 0 0 (6 996) 0 15 452 681 50 806 7 396 694 8320 056 0 241 372 (556 248) 0 0 0 0 0 0 0 8 396 189 119 617 95 761 0 0 23 856 0 6 880 176 579 120 4 326 829 (970 645) (22 791) 117 914 0 0 0 1 396 397 (45 082) 1 416 518 24 961 (8 323) (8 323) 0 23 833 550
41 347 309 40 723 0 0 0 40723 0 41 306 586 (8 480) 31 685 855 9 607 317 3 947 22 571 (4 625) 0 0 0 0 0 0 0 (5 968 580) 599301 543 882 0 0 55 518 0 (5 779 015) 1 436 012 1 436 012 49 624 159 016 (266 460) 0 0 0 (768 966) 140 406 (864 372) (45 000) 0 0 0 35 378 730
1995
44
cd. Tabela 2
PASYWA
A. KAPITA (FUNDUSZ) WASNY I. Kapita (fundusz) podstawowy II. Nalene, lecz nie wniesione wkady na poczet III. Kapita (fundusz) zapasowy 1. Ze sprzeday akcji powyej ich wartoci nom. 2. Tworzony ustawowo 3. Tworzony zgodnie ze statutem lub umow 4. Z dopat wsplnikw 5. Inny IV. Kapita (fundusz) rezerwowy z aktualizacji V. Pozostae kapitay (fundusze) rezerwowe VI. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubieg. 1. Zysk (wielko dodatnia) 2. Strata (wielko ujemna) VII. Wynik finansowy netto roku obrotowego 1. Zysk (wielko dodatnia) 2. Strata (wielko ujemna) 3. Odpisy z wyniku finansowego biecego roku B. REZERWY 1. Rezerwy na podatek dochodowy 2. Pozostae rezerwy C. ZOBOWIZANIA DUGOTERMINOWE 1. Poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe 2. Kredyty bankowe 3. Pozostae zobowizania dugoterminowe D. ZOBOWIZANIA KRTKOTERMINOWE I FUNDUSZ
1993
8 593 600 8 593 600 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (25 562) 0 (25 562) (383 334) (173 334) (210 000) 0 2 540 978
1994
12 557 368 11 800 033 0 0 0 0 0 0 0 757 335 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (115 550) (115 550) 0 0 10 956 293
1995
40 031 844 16 412 776 0 0 0 0 0 0 0 23 619 068 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 (4 954 046) (5 058 136) 0 0 0 285 876 0 225 966 (2 247) (5 342 711) (225 020) 104 091 300 932 0 300 932 35 378 730
I. Zobowizania krtkoterminowe
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe Kredyty bankowe Zaliczki otrzymane na poczet dostaw Zobowizania z tytuu dostaw i usug Zobowizania wekslowe Zobowizania z tytuu podatkw, ce, ubezp. Zobowizania z tytuu wynagrodze Zobowizania wewntrzzakadowe Pozostae zobowizania krtkoterminowe II. Fundusze specjalne E. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE I PRZYCHODY 1. Bierne rozliczenia midzyokresowe kosztw 2. Przychody przyszych okresw PASYWA RAZEM
2 414 491 0 0 0 (1 083 477) 0 (251 464) 36 483 3 556 091 156 858 126 487 1 412 840 0 1 412840 12 138 523
10 885 828 0 0 0 864 993 0 84 480 62 203 9 493 206 380 947 70 465 435 440 0 435 440 23 833 550
45
W pozycji Zobowizania krtkoterminowych i funduszy sta tendencj wzrostow wykazuj jedynie fundusze specjalne, natomiast zobowizania wykazuj bardzo due wahania, na co zasadniczy wpyw wywieraj zobowizania wewntrzzakadowe. W sumie niepokojcy jest poziom bezwzgldny i przyrost nalenoci z tytuu dostaw robt i usug, ktre przewyszaj poziom i przyrosty zobowiza z tego samego tytuu. Oznacz to, e firma kredytuje swoich kontrahentw i najwiksz cz rodkw obrotowych ma zamroon w nalenociach.
46
ROZDZIA III
WYNIK FINANSOWY PRZEDSIBIORSTWA I CZYNNIKI KSZTATUJCE JEGO WIELKO
3.1. Analiza przychodw ze sprzeday

Jak ju wskazano, wynik finansowy przedsibiorstwa zaley przede wszystkim od wielkoci osignitych przychodw oraz kosztw ich uzyskania. Proces sprzeday jest jednym z najwaniejszych ogniw w ruchu okrnym rodkw gospodarczych przedsibiorstwa. W procesie tym nastpuje bowiem: przeniesienie prawa wasnoci ze sprzedajcego na kupujcego w zamian za ekwiwalent pieniny, potwierdzenie spoecznej akceptacji przydatnoci wytworzonych wyrobw i usug, refundacja ponoszonych kosztw i zdobywanie dodatkowych rodkw gospodarczych, niezbdnych do realizacji przyszych zada. Jako przychd w szerokim rozumieniu tego pojcia traktuje si: 1. niezalene kwoty za sprzedane produkty i towary (niezalenie od tego, czy zostay zapacone), wynikajce z przemnoenia iloci sprzedanej przez jednostkow cen sprzeday, skorygowane o nalene dopaty oraz udzielone rabaty, bonifikaty i temu podobne upusty lub umowne kwoty nalene z tytuu sprzeday produktw i towarw bez podatku od towarw i usug (VAT), 2. nalene kwoty z tytuu operacji finansowych, takie jak: przychody ze sprzeday papierw wartociowych,
47
przychody z udziaw, dywidendy oraz uzyskiwane odsetki od kredytw i poyczek,
dyskonto przy zakupie weksli, czekw i papierw wartociowych, dodatnie rnice kursowe wynikajce ze wzrostu cen posiadanych lub nalenych walut obcych,
3.
pozostae przychody, w tym take z tytuu sprzeday materiaw, likwidacji i sprzeday rodkw trwaych, inwestycyjnych itp. Uzupenieniem przychodw ze sprzeday mog by take powikszajce ich kwot
przychody z tytuu dotacji (np. przedmiotowych), subwencji i innych wpyww o podobnym charakterze, jak np. zwrot ca w przypadku eksportu. Przychd ze sprzeday w podstawowym ujciu obejmuje w przedsibiorstwie produkcyjnym warto wysanych, odebranych lub postawionych do dyspozycji, wykonanych we wasnym zakresie (siami wasnymi) wyrobw, robt i usug materialnych (np. remonty maszyn, roboty montaowe i demontaowe maszyn i urzdze, niklowanie, farbowanie). Ponadto zoy si moe na: sprzeda usug niematerialnych (np. wynajem lokali, usugi hotelowe, dzierawa rodkw trwaych), towarw handlowych, materiaw oraz patentw, licencji i innych osigni naukowo-technicznych. W okreleniu przychodu ze sprzeday istotny jest tzw. moment sprzeday, tj. data wykonania dostawy upowaniajca do uzyskania ekwiwalentu pieninego. Za moment sprzeday przyjmuje si w obrocie krajowym: gotwkowym dat wpaty nalenoci przez nabywc, bezgotwkowym dat wysyki lub pisania wyrobw (robt, usug) do dyspozycji odbiorcy bd przyjcia ich przez odbiorc. Przychd ze sprzeday jako przedmiot analizy przyczynowej w przedsibiorstwie przemysowym jest, w oglnym ujciu, wskanikiem agregatowym, bdcym iloczynem
48
iloci sprzedanych jednostek produktw oraz ceny ich sprzeday. Przedstawi to mona za pomoc nastpujcego wzoru:
Ps =
gdzie:
i =1
qi * pi ,
qi wielko wyrobw i-tego asortymentu, pi cena sprzeday i-tego asortymentu. O rozmiarach osiganej kwoty przychodu ze sprzeday i jej odchyleniu w stosunku do wielkoci bazowej decyduj zatem z jednej strony czynniki ilociowe, z drugiej za strony czynniki wartociowe (cenowe). Wyrazi to mona nastpujcym wzorem:
O = Ps1 Ps0 =
q1p1 q0p0.
Wynika z tego, i w badaniu przyczynowym traktowa mona oglne odchylenie w stosunku do wielkoci bazowej jako sum algebraiczn dwch odchyle czstkowych (tj. iloci i ceny). Odchylenia te, przy zastosowaniu metody podstawie acuchowych, ustali mona nastpujco: O = Oq Op
Oq =
q1p0
q0p0
lub
lub
Oq =
(q1 qo) p0,
Op =
q1p1 q1p0
Op =
q1 (p1 p0).
Zarwno ilo, jak i cena wpywajce na oglne odchylenie przychodu ze sprzeday mog mie charakter zoony.
49
Ilo sprzeday wyrobw moe by nie tylko sum produktw wyraonych w naturalnych lub umownych jednostkach miary, lecz wielkoci wynikajc z: wielkoci wytworzonej w danym okresie produkcji towarowej, zmian w stanie wyrobw gotowych, przesuni w strukturze asortymentowej sprzedanych wyrobw.
Wielko sprzeday wyrobw wynika z nastpujcego obliczenia: sprzeda = produkcja bieca okresu + stan pocztkowy stan kocowy lub sprzeda = produkcja rnica stanu zapasu pocztkowego i kocowego.
50
3.2. Analiza oglna kosztw dziaalnoci (uzyskania przychodw)

Wynik finansowy przedsibiorstwa, jak wskazywano poprzednio, w duym stopniu uzaleniony jest od ponoszonych kosztw. Poziom tych kosztw jest zatem jednym z waniejszych miernikw oceny efektw dziaalnoci gospodarczej. Denie do poprawy efektywnoci gospodarowania wymaga cigego zainteresowania poziomem ksztatujcych si kosztw wasnych zarwno w ich sumie globalnej, jak i jednostkowej. Oddziaywanie na obnik nie jest moliwe bez prawidowego, dobrze zorganizowanego i sprawnie funkcjonujcego rachunku kosztw. Wykorzystanie za ustale tego rachunku do przeprowadzenia odpowiednich bada porwnawczych i przyczynowych oraz sformuowania wnioskw dotyczcych kierunkw dalszej dziaalnoci wymaga analizy kosztw wasnych-kosztw uzyskania przychodw. Koszty uzyskania przychodw, przeciwstawianie w celu obliczenia wyniku finansowego przychodom, w szerszej interpretacji obejmowa mog: techniczny koszt wytworzenia sprzedanych w okresie sprawozdawczym produktw gotowych w jednostkach sporzdzajcych ich kalkulacj wynikow, rnic midzy poniesionym w okresie sprawozdawczym technicznym kosztem wytworzenia caej produkcji, powikszonym o warto stanu kocowego produktw gotowych i produkcji nie zakoczonej w jednostkach nie sporzdzajcych kalkulacji wynikowej, warto w cenach zakupu sprzedanych towarw.
51
3.3. Wynik finansowy

Na podstawie analizy rachunku wynikw mona zaobserwowa, e przedsibiorstwo X osiga wysoki zysk brutto (Tabela 3). Rentowno mierzona stosunkiem zysku brutto do przychodw ze sprzeday waha si w poszczeglnych latach badanego okresu. Najwysza rentowno wystpia w roku 1993 33,8%, a najnisza w roku 1995 25,4% i mona stwierdzi, e wskanik rentownoci sprzeday wykaza tendencj spadkow.
W liczbach bezwzgldnych zysk brutto wykazuje tendencj rosnc, tzn., e przychody ze sprzeday rosn szybciej ni koszty dziaalnoci. Najwikszy wpyw na wynik wywiera dziaalno operacyjna. Wpyw dziaalnoci finansowej oraz zyskw i strat nadzwyczajnych jest znikomy. Oznacza to, e przedsibiorstwo X koncentruje si na dziaalnoci podstawowej i nie angauje swoich rodkw np. w dziaalno finansow (zakup lokat, udziaw, akcji, itp.). spadek zyskw nadzwyczajnych wynika ze zmiany zasad rachunkowoci od 1.01.95r, ktre obecnie najczciej kwalifikuj te operacje do pozostaych przychodw operacyjnych. Zysk brutto jest rwny zyskowi netto co oznacza, e przedsibiorstwo nie jest patnikiem podatku dochodowego. Analiza przychodw ze sprzeday wykazuje, e gwnym rdem przychodw jest sprzeda produktw (usug). Poza tym przedsibiorstwo sprzedaje towary i materiay.
52
Tabela 3 RACHUNEK ZYSKW I STRAT PRZEDSIBIORSTWO X (w tys. z) 1992 Wyszczeglnienie 1. Przychody ze sprzeday i zrwnane z nimi 2. Koszty dziaalnoci operacyjnej 3. Zysk / strata ze sprzeday 4. Pozostae przychody operacyjne 5. Pozostae koszty operacyjne 6. Zysk / strata na dziaalnoci operacyjnej 7. Przychody operacyjne 8. Koszty finansowe w tym odsetki 9. Zysk / strata brutto na dziaalnoci gospodar. 10.Zyski nadzwyczajne 11. Straty nadzwyczajne 12. Zysk / strata brutto 13. Obowizkowe obcienia wyniku finansow. a) podatek dochodowy b) pozostae obowizkowe obcienia 14. Zysk / strata netto tys. z 20 313,2 15 533,4 4 779,7 11,6 31,2 4 760,2 33,6 411,0 411,0 4 382,8 1 533,4 0,0 5 916,2 0,0 0,0 0,0 5 916,2 % 100,0 76,5 23,5 0,1 0,2 23,4 0,2 2,0 2,0 21,6 7,5 0,0 29,1 0,0 0,0 0,0 29,1 tys. z 29 929,4 19 807,6 10 121,8 0,0 230,0 9 891,7 22,8 99,5 99,5 9 815,0 289,3 0,0 10 104,4 0,0 0,0 0,0 10 104,4 1993 % 100,0 66,2 33,8 0,0 0,8 33,1 0,1 0,3 0,3 32,8 1,0 0,0 33,8 0,0 0,0 0,0 33,8 tys. z 38 228,9 27 883,3 10 345,6 0,0 296,4 10 049,2 17,0 14,0 14,0 10 056,2 1 351,3 0,7 11 402,8 0,0 0,0 0,0 11 402,8 1994 % 100,0 72,9 27,1 0,0 0,8 26,3 0,0 0,0 0,0 26,3 3,5 0,0 29,8 0,0 0,0 0,0 29,8 1995 tys. z 59 458,2 34 437,6 25 020,6 175,4 10 287,4 14 908,5 188,5 21,7 21,7 15 075,3 0,0 0,0 15 075,3 0,0 0,0 0,0 15 075,3 % 100,0 57,9 42,1 0,3 17,3 25,1 0,3 0,0 0,0 25,4 0,0 0,0 25,4 0,0 0,0 0,0 25,4
53
STRUKTURA PROCENTOWA KOSZTW OPERACYJNYCH
Wyszczeglnienie Warto sprzedawanych towarw i materiaw w cenie zakupu Zuycie materiaw i energii Usugi obce Podatki i opaty Wynagrodzenia wiadczenia na rzecz pracownikw Amortyzacja Pozostae Koszty dziaalnoci gospodarczej
1992 2,70 13,72 7,95 0,32 31,71 15,15 10,04 18,25 100,00
1993 2,40 10,15 19,95 0,62 30,52 14,67 8,52 18,17 100,00
1994 2,23 11,03 16,12 0,00 30,23 14,58 10,30 15,51 100,00
1995 3,25 12,50 20,52 4,94 31,71 17,37 8,59 1,15 100,00
Badajc powysz tabel stwierdza si, e podstawow i gwn pozycj kosztw s wynagrodzenia. Stanowi one stay poziom okoo 31%. Ronie tempo usug obcych tj. z 7,95% do 20,52%. Rwnie wzrost dotyczy wiadcze na rzecz pracownikw i podatnikw. Zmieniaj si zasady amortyzowania, a nie wartoci amortyzowanych rodkw. Jest to zauwaalne przy wahaniu poziomu amortyzacji, przy jednostajnym wzrocie majtku trwaego. Przykadem moe posuy rok 1995, gdzie warto netto, a nie brutto bya podstaw amortyzacji niektrych rodkw.
54
Wykres 6
Struktura kosztw operacyjnych 1992 rok

18% 10% 3% 14%
Struktura kosztw operacyjnch 1993 rok
8% 0% 8%
17%
2%
10% 19%
14% 15% 32% 29%
1%
Warto sprzedawanych tow arw im ateriaw w cenie zakupu Zuycie m ateriaw i energii Usugi obce Podatki i opaty Wynagrodzenia wiadczenia na rzecz pracow nikw Am ortyzacja Pozostae
55
cd. Wykres 6

1%
16% 10%
2%
11% 16% 17%
9%
3%
12%
15% 30%
0% 32% 5%
21%
56
ROZDZIA IV
ANALIZA WSKANIKOWA SYTUACJI MAJTKOWO FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA
Analiza wskanikowa jest szybk i efektywn metod suc do oceny funkcjonowania firmy. Przedstawione poniej wskaniki obliczono na podstawie sprawozda finansowych: bilansu, rachunku zyskw i strat oraz na podstawie dodatkowych danych przedstawionych w Zaczniku 4, a ich wartoci przedstawia Tabela 4 i Tabela 5.
4.1. Analiza pynnoci finansowej i majtkowej

Pynno finansowa pokazuje zdolno firmy do wywizywania si z krtkoterminowych zobowiza , tzn. takich, ktre s patne w terminie do jednego roku. Do oceny tej zdolnoci su najczciej: wskanik pynnoci I stopnia, wskanik pynnoci II stopnia, wskanik pynnoci III stopnia.
4.1.1.Wskanik pynnoci I stopnia
Formua:
gotwka / zobowizania biece.
Informuje jakie jest pokrycie zobowiza biecych (krtkoterminowych) w gotwce zgromadzonej na rachunku bankowym i w kasie.
57
W badanym okresie wskanik ten wykazuje warto od 0,06 do 0,11 i s to wielkoci poniej normy (0,2).
58
Tabela 4 WSKANIKI FINANSOWE PRZEDSIBIORSTWO X
Wskaniki pynnoci finansowej i majtkowej 1.1. pynno I stopnia bardzo szybka 1.2. pynno II stopnia szybka 1.3. pynno III stopnia bieca 1.4. pokrycie zobowiza nalenociami 1.5. kapita pracujcy (w tys. z.) 1.6. udzia kapitau pracujcego w caoci aktyww
Formua obliczeniowa gotwka / zobowizania biece (gotwka + nalenoci)/zobowizania biece majtek obrotowy / zobowizania biece nalenoci handlowe / zobowizania handlowe majtek obrotowy zobowizania biece kapita pracujcy / aktywa ogem
warto podana 0,2 0,8 1,0 1,8 2,0 > 1,0 max max
1992 0,11 0,76 0,92 1,18 -282,1 -1,8%
1993 0,06 0,90 1,04 13,75 238,5 0,9%
1994 0,10 0,81 0,87 3,81
1995 0,08 0,60 0,73 4,05
-2 321,6 -3 336,2 -4,5 -3,8%
59
Tabela 5 WSKANIKI FINANSOWE PRZEDSIBIORSTWO X Warto podana max max
Wskaniki sprawnoci dziaania 2.1. wskanik obrotu aktyww 2.2. wskanik obrotu majtku trwaego netto 2.2. rotacja zapasw i surowcw w dniach 2.3. przychodowo pracownika 2.4. rentowno czynnika ludzkiego 2.5. szybko realizacji nalenoci w dniach 2.7. czas trwania zobowiza w dniach
Formua obliczeniowa przychody ze sprzeday / aktywa ogem przychody ze sprzeday / majtek trway netto
1992 1,32 1,69
1993 1,09 1,42
1994 0,74 1,05
1995 0,69 0,76
(redni zapas materiaowy / koszty zuycia materiaowy) * 360 przychody ze sprzeday/ rednia liczba zatrudnionych zysk na dziaalnoci operacyjne / koszty wynagrodze (redni stan nalenoci/ przychody ze sprzeday)*360 (redni stan zobowiza / koszty dziaalnoci operacyjnej)*360
min
100,80
129,60
104,40
100,80
max max min
14 881,44 22 435,80
28 830,25
46 020,24
65,2% 37,08
110,5% 45,72
80,4% 81,72
83,3% 55,80
min
67,32
90,36
151,20
153,72
60
4.1.2. Wskanik pynnoci II stopnia
Formua: Wskanik
gotwka + nalenoci / zobowizania biece. szybkiej pynnoci biecej pokazuje stopie pokrycia zobowiza
krtkoterminowych aktywami o duym stopniu pynnoci. W badanym okresie wskanik ten ksztatuje si blisko normy (0,8 1,0). Najwyszy by w roku 1993 0,90, a najniszy w 1995 roku 0,60 i ten wskanik naleaoby uzna za zbyt niski.
4.1.3. Wskanik pynnoci III stopnia
Formua:
majtek obrotowy / zobowizania biece.
W badanym okresie wskanik ten ksztatuje si w granicach od 0,73 do 1,04, co znaczy e osiga zaledwie poow wartoci podanej (1,8 2,0). Moe to oznacza, e
przedsibiorstwu X brakuje rodkw na zapat biecych zobowiza.
4.1.4. Wskanik pokrycia zobowiza nalenociami
Formua:
nalenoci z tytuu dostaw i usug / zobowizania biece z tytuu dostaw i usug.
Wskanik ten ksztatowa si powyej 1,0 co daje pozytywny obraz firmy wobec wierzycieli, ale kilkakrotne przekroczenie tego wskanika oscylujce w latach 1994 1995 okoo 4,0 wiadczy o trudnociach jakie ma firma w inkasowaniu swoich nalenoci.
61
4.1.5. Kapita pracujcy (obrotowy)
Formua:
majtek obrotowy zobowizania biece.
Kapita pracujcy jest miernikiem obrazujcym bezwzgldny poziom pynnoci ( w tys. z.). Kapita pracujcy rwna si tej czci majtku obrotowego, ktra nie zostaa sfinansowana przez zobowizania biece. Kapita pracujcy winien zmierza do maksimum. W przedsibiorstwie X kapita pracujcy jest ujemny (z wyjtkiem roku 1993). Oznacza to, e przedsibiorstwo nie ma rodkw, ktre byyby w kadej chwili do dyspozycji i stanowiy gwarancje spaty nowych zobowiza.
4.1.6. Udzia kapitau pracujcego w aktywach ogem
Formua:
(kapita pracujcy / aktywa ogem) * 100%.
Wskanik ten peni rol uzupeniajc w stosunku do poprzedniego pokazujc udzia kapitau pracujcego w majtku cakowitym przedsibiorstwa. Poniewa kapita pracujcy by wartoci ujemn, zatem rwnie i ten wskanik wystpuje ze znakiem minus, z wyjtkiem roku 1993.
62
4.2. Analiza sprawnoci dziaania

Do zbadania sprawnoci dziaania przedsibiorstwa X wykorzystano formuy siedmiu wskanikw. Formuy te uwzgldniaj rne czynniki wpywajce na wyniki firmy, midzy innymi intensywno wykorzystania majtku, wydajno pracownikw, rotacj zapasw itp..
4.2.1. Rotacja aktyww
Formua:
przychody ze sprzeday / aktywa ogem.
Wskanik ten okrela jak warto sprzeday wypracowaa jedna zotwka aktyww. Miernik ten powinien wykazywa tendencj rosnc. Niestety w naszym przedsibiorstwie X wykazuje on tendencj malejc. Oznacza to, e majtek wykorzystywany jest coraz mniej efektywnie.
4.2.2 Intensywno wykorzystania majtku trwaego
Formua:
przychody ze sprzeday / majtek trway netto.
W przedsibiorstwie X wskanik obrotu majtku trwaego netto wykazuje wyran tendencj spadkow. Malejcy poziom tego wskanika okrela pogarszanie si efektywnoci wykorzystania majtku trwaego. Liczba obrotw majtku trwaego w cigu roku jest malejca.
63
4.2.3. Rotacja zapasw materiaw w dniach
Formua:
(redni zapas materiaw / koszty zuycia materiaw) * 360 dni.
Wskanik ten okrela dugo przecitnego cyklu obrotu zapasw od ich nabycia do zuycia lub sprzeday. W przedsibiorstwie X cykl ten ksztatuje si w przedziale od 100 do 129 dni. Od 1993 roku wskanik ten wykazuje korzystn tendencj malejc, nie mniej jednak nadal jest wysoki i oznacza zamroenie rodkw pieninych w zapasach.
4.2.4 Przychodowo pracownika
Formua: Zadaniem
przychody ze sprzeday / rednia liczba zatrudnionych. tego wskanika jest ocena wykorzystania potencjau ludzkiego
w przedsibiorstwie. Wskanik ten okrela warto przychodu przypadajcego na jednego zatrudnionego. W przedsibiorstwie X systematycznie zmniejsza si liczba zatrudnionych, natomiast przychody wzrastaj z roku na rok. W zwizku z tym, przychodowo pracownika wzrosa z wartoci 14 881 z w roku 1992 do 46 020 z w roku 1995, a wic ponad trzykrotnie.
4.2.5. Rentowno czynnika ludzkiego
Formua:
zysk operacyjny: (koszty wynagrodze + wiadczenia na rzecz pracownikw).
Wskanik ten okrela jak warto zysku operacyjnego daje jedna zotwka kosztw utrzymania pracownikw. Poziom tego wskanika ulega w przedsibiorstwie X wahaniom. Najkorzystniejszy (najwyszy) poziom wystpi w roku 1993 110%.
64
4.2.6. Szybko realizacji nalenoci w dniach
Formua:
(redni stan nalenoci / przychody ze sprzeday) * 360 dni.
Wskanik ten informuje o dugoci trwania przecitnego cyklu inkasowania nalenoci. Cykl ten by najkrtszy (najkorzystniejszy) w 1992 roku i wynosi 37 dni, a najduszy w roku 1994, wynosi okoo 82 dni. Zmniejszenie wielkoci wskanika oznacza sprawniejsze egzekwowanie od odbiorcw nalenych kwot. Natomiast zwikszenie oznacza kredytowanie swoich odbiorcw.
4.2.7. Czas trwania zobowiza w dniach
Formua:
(redni stan zobowiza / koszt dziaalnoci operacyjnej) * 360 dni.
Wskanik ten przedstawia przecitny okres spaty przez przedsibiorstwo swoich zobowiza. Sytuacja jest korzystna dla przedsibiorstwa X, poniewa w porwnaniu ze wskanikiem poprzednim mona wycign wniosek, e przedsibiorstwo szybciej inkasuje swoje nalenoci ni spaca zobowizania. Zatem wykorzystuje okresowe finansowanie swojej dziaalnoci tanim (bezpatnym) kapitaem obcym.
65
Wskanik wspomagania finansowego 3.1. wspczynnik zaduenia 3.2. pokrycie zaduenia kapitaami wasnymi 3.3. pokrycie majtku trwaego kapitaem staym
Formua obliczeniowa (kapitay obce / pasywa) * 100% kapitay wasne / kapitay obce (kapitay wasne + zobowizania dugoterminowe) / majtek trway [(kapitay wasne + zobowizania dugoterminowe) / kapitay ogem] *100% (zysk przed opodatkowaniem + odsetki) / odsetki
warto podana 3050% min 1,0 min 1,0
1992
1993
1994
1995 16,9% 4,92 0,93
28,9% 29,1% 37,6% 2,46 0,96 2,43 0,93 1,66 0,88
3.4. trwao struktury finansowania
max
74,3% 71,3% 62,4%
83,1%
3.5. pokrycie odsetek zyskiem
min 2,0
15,39 102,53 812,66 696,00
66
Wskaniki rentownoci 4.1. zyskowno operacyjna sprzeday
Formua obliczeniowa (zysk na dziaalnoci operacyjnej / przychody ze sprzeday) * 100% (zysk brutto / przychody ze sprzeday) * 100% (zysk netto / przychody ze sprzeday) * 100% (zysk netto / kapitay wasne bez zysku) * 100% (zysk netto / aktywa ogem) * 100%
warto podana max
1992
1993
1994
1995 25,1%
23,4% 33,1% 26,3%
4.1. zyskowno brutto sprzeday 4.2. zyskowno netto sprzeday 4.3. rentowno kapitaw wasnych 4.4. rentowno majtku
max max max max
29,1% 33,8% 29,8% 29,1% 33,8% 29,8% 54,0% 51,7% 35,5% 38,4% 36,7% 22,2%
25,4% 25,4% 20,9% 17,4%
67
4.3. Analiza wspomagania finansowego (zaduenia)
4.3.1. Udzia obcych rde finansowania
Formua:
(kapitay obce / kapitay ogem) * 100%.
Wskanik ten informuje o skali zaduenia przedsibiorstwa, tj. stopniu obcienia majtku zobowizaniami zarwno dugoterminowymi, jak i krtkoterminowymi. Im niszy wskanik tym wysza niezaleno finansowa firmy i mniejsze ryzyko finansowe przy zaciganiu kredytw. Wskanik ten nie powinien przekracza 50%. W przedsibiorstwie X nie przekracza on 37,6%. Firma jest zatem bezpieczna. Zachowuje si zgodnie ze zot regu bilansow nie przekraczajc wskanika 50%. Jednake zejcie do poziomu 16,9% w roku 1995 jest raczej przesadzone, poniewa korzystanie w nieco wikszym stopniu z kapitaw obcych umoliwiaoby przedsibiorstwu zwikszenie stopy zwrotu kapitaw wasnych.
4.3.2. Pokrycie zaduenia kapitaami wasnymi
Formua: Wskanik
kapitay wasne / kapitay obce. ten okrela stopie pokrycia kapitaw obcych kapitaem wasnym.
W przedsibiorstwie X wskanik ten wynosi minimum 1,66, maksimum 4,92, znacznie przekraczajc norm rwn 1, co pozwala oceni przedsibiorstwo X jako wiarygodnego kontrahenta.
68
4.3.3. Pokrycie majtku trwaego kapitaem staym
Formua:
kapita stay / majtek trway.
Na kapita stay skada si suma kapitaw wasnych oraz zobowiza dugoterminowych, czyli rodkw bdcych w dyspozycji firmy przez duszy czas (ponad 1 rok). Natomiast, aby biece funkcjonowanie firmy byo naleycie zabezpieczone, majtek trway powinien znale w caoci pokrycie w kapitaach staych. W przedsibiorstwie X warto wskanika ulega zmianom. Najniszy poziom to 0,88; a najwyszy 0,96, a wic ksztatuje si poniej normy minimum rwnej 1.
4.3.4 Trwao struktury finansowania
Formua:
(kapita stay / pasywa) * 100%.
Wskanik ten suy do oceny stopnia stabilnoci struktury rde finansowania dziaalnoci przedsibiorstwa. Pokazuje, w jakim procencie majtek przedsibiorstwa finansowany jest ze rodkw pozostajcych w dyspozycji przez ponad 1 rok. Winien on wykazywa tendencj rosnc. W przedsibiorstwie X wskanik ten wynosi najmniej 62,4%, a najwicej 83,1% w roku 1995. Naley zatem uzna, e jest on do dobry.
69
4.3.5 Pokrycie odsetek zyskiem
Formua:
(zysk brutto + odsetki) / odsetki.
Wskanik ten okrela ile razy w zysku, przed opodatkowaniem powikszonym o pacone odsetki, mieszcz si koszty obsugi zaduenia. Jest on podstawowym kryterium oceny jednostki, gdy wystpuje ona o kredyt lub poyczk. Im wiksza rozpito midzy kwot paconych odsetek a rodkami, ktre mog by przeznaczone na ich pokrycie, tym wyej ocenia si wypacalno kredytobiorcy. Wskanik ten powinien wynosi co najmniej 2,0. W przedsibiorstwie X pokrycie odsetek zyskiem wielokrotnie przewysza ustalone minimum Ewentualni kredytobiorcy mog spokojnie zakada, e przedsibiorstwo jest w stanie spaca kredyt wraz z odsetkami.
70
4.4 Analiza rentownoci

Wskaniki rentownoci informuj o efektywnoci funkcjonowania przedsibiorstwa. Tendencja rosnca tych wskanikw oznacza popraw rentownoci. Wskaniki te naley porwnywa w szeregu czasowym lub z innymi firmami w brany.
4.4.1 Zyskowno operacyjna sprzeday
Formua:
(zysk na dziaalnoci gospodarczej / przychody ze sprzeday) * 100%.
Wskanik ten naley do najwaniejszych wskanikw mierzcych rentowno dziaalnoci. Wynika to z tego, i uwzgldnia on jedynie wyniki uzyskane na dziaalnoci podstawowej danej firmy a pomija wynik na pozostaej sprzeday, przychody i koszty finansowe, straty i zyski nadzwyczajne. Wskazuje ile zysku operacyjnego uzyskano na jednostce wartoci sprzeday. W przedsibiorstwie X wskanik ten w badanym okresie wykazuje tendencj rosnc od 23,4% w roku 1992 do 25,1 w roku 1995.
4.4.2. Zyskowno brutto sprzeday
Formua:
(zysk brutto / przychody ze sprzeday) * 100%.
W porwnaniu z poprzednim miernikiem jego formua poszerzona jest o czynniki pozaoperacyjne majce wpyw na poziom zysku, a wic pozostaa sprzeda, operacje finansowe i wyniki nadzwyczajne. Okrela ile groszy zysku brutto przyniosa 1 zotwka sprzeday. W przedsibiorstwie X najwikszy wpyw czynnikw pozaoperacyjnych na wynik
zaznaczy si w roku 1992 i 1994, a w pozostaych latach zyskowno brutto sprzeday
71
ksztatowaa si podobnie jak zyskowno operacyjna sprzeday i wyniosa rednio okoo 30%.
4.4.3. Zyskowno netto sprzeday
Formua:
(zysk netto / przychody ze sprzeday) * 100%.
Wskanik ten wyraa wysoko mary zysku sprzeday, zysku czystego pozostajcego do dyspozycji w przedsibiorstwie. W przedsibiorstwie X zyskowno netto sprzeday rwna si zyskownoci brutto sprzeday, poniewa zysk brutto rwna si zyskowi netto.
4.4.4 Rentowno kapitaw wasnych (stopa zwrotw kapitaw wasnych).
Formua:
(zysk netto / kapitay wasne) * 100%.
Wskanik ten informuje o efektywnoci wykorzystania zaangaowanych w dziaalno przedsibiorstwa kapitaw i moliwych korzyciach ich wacicieli. Porwnanie stopy zwrotu kapitau z rentownoci kapitaw ulokowanych gdzie indziej (np. lokaty bankowe, wykup akcji, itp.) odpowiada na pytanie: czy inwestycja w danym jest trafna. W przedsibiorstwie X rentowno kapitaw wasnych jest bardzo wysoka, ale wykazuje tendencj spadkow (od 54,0% do 20,9%). przedsibiorstwie
72
4.4.5. Rentowno majtku (stopa zwrotu majtku)
Formua:
(zysk netto / aktywa ogem) * 100%.
Wskanik ten wyraa operacyjn efektywno wykorzystania majtku cakowitego przedsibiorstwa. Informacje o wielkoci zysku netto (lub operacyjnego) wypracowanego przez jednostk wartoci zainwestowanego majtku. W przedsibiorstwie X wystpuje malejca tendencja tego wskanika, co oznacza, e dalsze inwestowanie w majtek tej firmy staje si coraz mniej rentowne, mimo to poziom rentownoci wydaje si i tak wystarczajco wysoki, aby zrezygnowa z inwestowania w t dziaalno. Ukoronowanie wskanikw rentownoci moe stanowi analiza piramidalna rentownoci przedsibiorstwa tzw. SYSTEM DU PONTA. Analiza ta za podstaw przyjmuje podstawowe wielkoci wynikajce z bilansu (majtek trway i majtek obrotowy) i z rachunku wynikw (przychody ze sprzeday i koszty uzyskania przychodw). Nastpnie obliczany jest zysk i podstawowe wskaniki: rentowno sprzeday, obrotowo majtku, rentowno majtku, mnonik kapitau wasnego i najwaniejszy z nich, stojcy na szczycie piramidy, zwrot z kapitau wasnego. Analiza piramidalna przedstawia nam przedsibiorstwo X jako firm o wysokiej rentownoci zarwno w obszarze rentownoci sprzeday, jak i rentownoci majtku i rentownoci kapitau wasnego, ale w kadym z tych obszarw zyskowno wykazuje bardzo wyran tendencj, co powinno by sygnaem dla zarzdu do podjcia dziaa zapobiegajcych tej tendencji.
73
ANALIZA PIRAMIDALNA RENTOWNOCI PRZEDSIBIORSTWA (SYSTEM DU PONTA)
Zwrot kapitau wasnego (rentowno kapitau wasnego) 1992 1993 1994 1995 54,08 51,73 35,53 20,90 Udzia kapitau wasnego (mnonik kapitau wasnego) 1992 1993 1994 1995 1,409 1,410 1,610 1,203 Rentowno sprzeday 1992 1993 1994 1995 29,12 33,76 29,83 25,35 Zysk 1992 1993 1994 1995 5.916,16 10.104,52 11.402,78 15.075,32 Przychody ze sprzeday Ps 1992 1993 1994 1995 21.891,73 30.241,67 39.596,52 59.821,98 Z Przychody ze sprzeday 20.313,16 29.929,35 38.228,90 59.458,15 Koszty uzyskania przychodu K 15.975,57 20.137,15 28.193,74 44.746,66 Ps
Z Ps M KW Z KW
Rentowno majtku 38,37 *

Z M
36,68 22,19 17,37
Obrotowo majtku 1,318 *

Ps KW
1,086 0,744 0,685
Majtek 15.417,93 27.548,46 51.390,33 86.769,06 Majtek trway Mt 11.992,65 21.061,67 36.507,35 77.854,66 + M
Majtek obrotowy Mo 3.425,28 6.486,79 14.882,98 8.914,40
74
4.4.6. Dwignia finansowa Dwignia finansowa wystpuje wwczas, gdy przedsibiorstwo wykorzystuje fundusze obce do finansowania swojej dziaalnoci w celu zwikszenia zysku. Podstawowe rodzaje funduszw obcych to: kredyty bankowe, obligacje, poyczki dugoterminowe, akcje.
Zaangaowanie funduszw obcych wie si z ponoszeniem kosztw. Kosztem s pacone odsetki od kredytw, poyczek, obligacji lub wypacona dywidenda od akcji. Sia dwigni finansowej moe by mierzona za pomoc stosunku dugu do kapitau wasnego.
V V
FL =
Jeli wskanik FL ronie, to naley spodziewa si zaistnienia efektu dwigni. Wpyw dwigni finansowej zaley w duym stopniu od stopy zysku jak osiga przedsibiorstwo. W przedsibiorstwie X wskanik FL ksztatowa si nastpujco:
Rok FL
1992 0,41
1993 0,41
1994 0,60
1995 0,20
Jak wida, wskanik ten nie wykazuje korzystnej tendencji rosncej. Sia dwigni jest nieuchwytna, tym bardziej e dug przedsibiorstwa stanowi w przewaajcej mierze zobowizania krtkoterminowe. Natomiast zobowizania dugoterminowe w 1994 i 1995 nie wystpiy zupenie.
75
Granic stosowania dwigni finansowej jest rnica midzy zyskownoci kapitaw

Z Z ). K M
wasnych i zyskownoci majtku cakowitego (
Rok
Z Z K M
1992 0,54 0,38
1993 0,52 0,37
1994 0,36 0,22
1995 0,21 0,19
Wynik
0,16
0,15
0,14
0,02
Rnica ta w przedsibiorstwie X jest wielkoci wiksz od zera ale wykazuje wyran tendencj malejc zbliajc si do wielkoci rwnej zero, co oznacza, e w przedsibiorstwie zanika pozytywny efekt dwigni finansowej.
76
ROZDZIA V
SKRCONE METODY OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA
5.1. Analiza Z SCORE

Rnorodno wskanikw przedstawionych w poprzednich rozdziaach oraz fakt, e jedne z nich s bardziej lub mniej pozytywne w porwnaniu z wartoci podan dla wyrobienia bardziej skoncentrowanej opinii o sytuacji finansowo- majtkowej firmy, przeprowadza si tzw. analiz Z score. Polega ona na zestawieniu wybranych najbardziej reprezentatywnych wskanikw, ktre przemnoone przez z gry ustalone wagi daj czny wskanik Z score. Jeeli: Z score < 1,8 firma skania si do upadku, 1,8 < Z score < 3,0 trudne do okrelenia moliwoci upadku, Z score > 3,0 niewielkie szanse bankructwa.
Analiza Z score przeprowadzona dla przedsibiorstwa X w latach 1992 1995 (Tabela 8) daje wskaniki odpowiednio: 4,75; 4,67; 2,85; 4,99. wiadczy to o wysokiej ocenie firmy i braku przesanek do jej ewentualnego bankructwa.
77
5.2. Analiza dyskryminacji

W celu dokonania oceny kondycji firmy stosuje si rwnie tzw. analiz dyskryminacji (Tabela 9). Podobnie jak w Z score jest to zestawienie wybranych wskanikw przemnoonych przez odpowiednie wagi i zsumowanych.
Jeeli: wspczynnik dyskryminacji (Wd) < 1 niska ocena kondycji firmy, 1 < Wd < 2 do dobra ocena kondycji firmy, Wd > 2 bardzo dobra ocena kondycji firmy.
W przedsibiorstwie X wspczynnik w badanym okresie 1992 1995 ksztatowa si odpowiednio: 8,39; 8,60; 5,28; 5,86. Zgodnie z reguami podanymi powyej, na podstawie analizy dyskryminacji mona stwierdzi, e kondycja przedsibiorstwa X jest bardzo dobra.
78
Tabela 8 ANALIZA Z SCORE PRZEDSIBIORSTWO X
Formua wskanika kapita pracujcy / aktywa ogem zysk netto / aktywa ogem (zysk brutto + odsetki) / aktywa ogem kapita wasny / zobowizania ogem przychody ze sprzeday / aktywa ogem suma
waga 1,2 1,4 3,3
1992 -0,02195 0,53720 1,35422
1993 0,01038 0,51334 1,22194
1994 -0,05421 0,31064 0,73313
1995 -0,04614 0,24324 0,57417
0,6
1,56403
1,84156
1,11911
3,53233
1,0
1,31747
1,08610
0,74389
0,68525
4,75096
4,67333
2,85256
4,98884
79
Tabela 9 ANALIZA DYSKRYMINACJI PRZEDSIBIORSTWO X
Formua wskanika (zysk netto + amortyzacja) / zobowizania ogem pasywa ogem / zobowizania ogem zysk netto / aktywa ogem zysk netto / przychody ze sprzeday zapasy / przychody ze sprzeday przychody ze sprzeday / aktywa ogem suma ocena kondycji przedsibiorstwa
waga 1,50
1992 2,66618
1993 2,77967
1994 1,24459
1995 2,20792
0.08
0,29325
0,34642
0,23896
0,56663
10,00 5,00
3,83712 1,45624
3,66675 1,68804
2,21886 1,49138
1,73741 1,26773
0,30 0,10
0,00905 0,13175
0,00881 0,10861
0,00784 0,07439
0,00806 0,06852
8,39358 bardzo dobre
80
Wzorcowy model nastpstwa szeregowego jest metod porwnywania rodkw dynamiki dla kosztw dziaalnoci operacyjnych, przychodw ze sprzeday oraz zysku w badanym okresie. Wzorcowy model nastpstwa szeregowego zakada, e:
Ik < Isn < Izo < Izb < Izn gdzie: I indeksy dynamiki, k koszty dziaalnoci operacyjnej, sn przychody ze sprzeday i zrwnane z nimi, zo zysk operacyjny, zb zysk brutto, zn zysk netto.
Model sporzdzony dla przedsibiorstwa X wykazuje, e system nierwnoci nie pokrywa si z modelem wzorcowym. W wietle ocen wystawionych na podstawie analiz przeprowadzonych w poprzednich rozdziaach mona wycign wniosek, e model nastpstwa szeregowego nie odpowiada warunkom naszego przedsibiorstwa X.
81
5.3. Test szybki QUICK TEST

Wskanik szybkiej wypacalnoci charakteryzuje si wypacalnoci przedsibiorstwa w najbliszym okresie. Oznacza on stosunek aktyww o wysokim stopniu pynnoci do zobowiza o bliskim terminie patnoci.
gotwka + rynkowe papiery wartociowe + nalenoci wkrtce wymagalne zobowizania
Przy obliczaniu wskanika szybkiej wypacalnoci nie s brane pod uwag zapasy, poniewa ich upynnienie jest odlege w czasie. Ponadto nie s brane pod uwag nakady przyszych okresw, poniewa nie dojd one w obecnym okresie do stadium gotwki, wobec czego nie mona ich uzna za pokrycie wkrtce wymagalnych zobowiza. W zasadzie wskanik szybkiej wypacalnoci powinien mie warto co najmniej 1, bez ustalenia, jaki poziom wskanika jest dla przedsibiorstwa odpowiedni, zaley od dziedziny gospodarki. Powinno si take dokonywa porwna z konkurencyjnymi przedsibiorstwami.
1993 pynne aktywa wkrtce wymagalne zobowizania wskanik szybkiej wypacalnoci 2 908 752 2 540 978 1,14
1994 8 276 573 10 956 293 0,76
1995 6 567 981 4 954 046 1,32
82
Wskanik szybkiej wypacalnoci ma dla roku 1993 warto 1,14; dla roku 1994 warto 0,76; a dla roku 1995 warto 1,32. Zmniejszenie wartoci wskanika midzy rokiem 1993 a rokiem 1994 wiadczy o spadku zdolnoci przedsibiorstwa do terminowej spaty wymagalnych wkrtce zobowiza. Natomiast w roku 1995 wida wyrany wzrost wskanika, co wiadczy o znacznym wzrocie zdolnoci terminowych spat wymagalnych wkrtce zobowiza. Wyrany spadek wskanika szybkiej wypacalnoci w roku 1994 wiadczy, e w tym okresie pogorszya si pynno przedsibiorstwa. By to sygna, i przedsibiorstwo moe si okaza niezdolne do terminowego pokrycia wymagalnych w bliskim czasie zobowiza. Natomiast w roku 1995 widzimy wyrany wzrost wskanika. Tym samym zagroenie z poprzedniego roku mino i jest szansa na wyeliminowanie trudnoci w zaciganiu krtkoterminowych poyczek.
83
ZAKOCZENIE
Celem powyszej pracy byo ukazanie i ocena sytuacji finansowej przedsibiorstwa X w latach 1992 1995. Przeprowadzono nastpujce badania: 1. analiza pionowa i pozioma bilansu, 2. analiza bilansu ruchu, 3. analiza bilansu zyskw i strat, 4. analiza wskanikowa: pynnoci finansowej, sprawnoci dziaania, zaduenia, rentownoci,
5. analiza Z score, 6. analiza dyskryminacji i nastpstwa szeregowego, 7. test szybki QUICK TEST. Pionowa analiza bilansu pozwolia stwierdzi, e po stronie aktyww najwiksz warto przedstawia rzeczowy majtek trway. Oznacza to, e dla istnienia i rozwoju tej firmy niezbdne jest posiadanie ogromnego zasobu rodkw trwaych szczeglnie w grupie budynkw i budowli oraz urzdze technicznych i maszyn. Jednoczenie mona sdzi, e przedsibiorstwo X specjalizuje si w okrelonym typie dziaalnoci i ewentualna zmiana typu dziaalnoci w ogle nie jest moliwa. Analiza pasyww wykazaa, e majtek firmy w przewaajcej mierz skada si z kapitaw wasnych (71 83%) co wiadczy o tym, e firma ma solidne podstawy i jest wiarygodnym kontrahentem.
84
Analiza kapitaowo-majtkowa analiza powiza poziomych bilansu pozwolia stwierdzi, e przedsibiorstwo nie stosowao zotych zasad finansowania i wskaniki osigane przez przedsibiorstwo odbiegaj od normatywnych. Analiza bilansu ruchu umacnia wnioski pynce z analizy pionowej, poniewa potwierdza denie przedsibiorstwa do powikszenia swych zasobw majtkowych, szczeglnie w pozycji majtku trwaego. Przyrost nalenoci od odbiorcw przewyszajcy przyrost zobowiza wobec dostawcw wiadczy o nieefektywnym dziaaniu firmy w celu windykacji wasnych rodkw obrotowych. Na podstawie analizy rachunku zyskw i strat stwierdzono, e przedsibiorstwo angauje si prawie wycznie w dziaalno operacyjn, i e jest ona bardzo rentowna, pomimo tego, e wskanik rentownoci mierzonej stosunkiem zysku brutto do przychodw wykazuje tendencj malejc. Analiza wskanikowa obrazuje szczegowo wybrane obszary bada. Spord wskanikw pynnoci finansowej jedynie wskanik pokrycia zobowiza nalenociami przez cay badany okres utrzymywa si zgodnie z podan norm, natomiast pozostae wskaniki odbiegay od normatyww. Wskaniki sprawnoci dziaania pozwoliy do dobrze oceni zarzd firmy. Z punktu widzenia wadz zwierzchnich i akcjonariuszy, szczeglnie pochwali naley imponujcy wzrost przychodowoci na jednego pracownika, ale wskaniki obrotowoci aktyww, zapasw, nalenoci i zobowiza wymagaj jeszcze wielu dziaa usprawniajcych. Wskaniki wspomagania finansowego oscyluj blisko wartoci podanych i wiadcz o bardzo dobrej sytuacji finansowej firmy. Wskaniki rentownoci ukazuj obraz firmy jako przedsibiorstwa przynoszcego wysoki i systematyczny zysk. Jednake rentowno kapitaw wasnych oraz aktyww
85
ogem wykazuje tendencj malejc, co powinno by sygnaem dla przedsibiorstwa, e naley przeanalizowa przyczyny takiej sytuacji. Bardziej syntetyczn ocen sytuacji finansowej mona uzyska na podstawie przeprowadzonej analizy Z score i analizy dyskryminacji. Wynik tych analiz okrela kondycj przedsibiorstwa X jako bardzo dobr. Reasumujc wnioski z poszczeglnych analiz naley stwierdzi, e kondycja finansowa przedsibiorstwa X jest bardzo dobra, ale dynamika jej rozwoju ulega zmniejszeniu.
86
Zacznik 1 BILANS AKTYWA A. MAJTEK TRWAY I. Wartoci niematerialne i prawne 1992

11 992 654,20 62 936,19 0,00 0,00 0,00 62 936,19 0,00 11 929 718,01 0,00 9 440 491,47 2 488 826,93 399,61 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3 425 281,17 612 785,64 612 785,64 0,00 0,00 0,00 0,00 2 401 482,35 1 598 596,50 0,00 336 665,32 464 909,09 1 311,44 0,00 0,00 0,00 411 013,18 45 577,72 300 240,66 65 194,80 326,71 326,71 0,00 15 418 262,08
1993
21 061 668,95 55 939,34 0,00 0,00 0,00 55 939,34 0,00 21 005 729,61 0,00 14 587 880,28 6 339 493,37 0,00 78 355,96 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 6 486 793,23 879 366,52 866 118,01 0,00 0,00 13 248,51 0,00 5 253 323,63 3 756 444,15 8 735,12 970 999,18 368 599,49 148 545,69 0,00 0,00 0,00 354 103,08 67 641,13 266 422,59 20 039,36 8 322,90 8 322,90 0,00 27 556 785,08
1994
36 507 352,80 48 942,50 0,00 0,00 0,00 48 942,50 0,00 36 458 410,30 50 806,07 21 984 574,26 14 659 549,62 0,00 319 728,23 - 556 247,88 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 14 882 982,60 998 983,34 961 878,62 0,00 0,00 37 104,72 0,00 12 133 499,16 4 335 564,10 353,88 7 185 312,47 345 808,99 266 459,72 0,00 0,00 0,00 1 750 500,10 22 559,28 1 682 940,82 45 000,00 0,00 0,00 0,00 51 390 335,40
1995
77 854 662,46 89 666,25 0,00 0,00 0,00 89 666,15 0,00 77 764 996,31 42 326,27 53 670 429,65 24 266 866,83 3 946,88 342 299,58 - 560 872,90 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 8 914 402,46 1 598 383,85 1 505 760,74 0,00 0,00 92 623,11 0,00 6 334 484,46 5 771 576,06 49 978,11 8 105,74 504 824,55 0,00 0,00 0,00 0,00 981 534,15 162 965,66 818 568,49 0,00 0,00 0,00 0,00 86 769 064,92
1. koszty organizacji poniesione przy zaoeniu ... 2. koszty prac rozwojowych 3. warto firmy 4. inne wartoci niematerialne i prawne 5. zaliczki na poczet wartoci niematerialne i prawne II. Rzeczowy majtek trway 1. grunty wasne 2. budynki i budowle 3. urzdzenia techniczne i maszyny 4. rodki transportu 5. Pozostae rodki trwae 6. inwestycje rozpoczte 7. zaliczki na poczet inwestycji III. Finansowy majtek trway 1. udziay i akcje 2. papiery wartociowe 3. udzielone poyczki dugoterminowe 4. inne skadniki finansowego majtku trwaego IV. Nalenoci dugoterminowe B. MAJTEK OBROTOWY I. Zapasy 1. materiay 2. pprodukty i produkty w toku 3. produkty gotowe 4. towary 5. zaliczki na poczet dostaw II. Nalenoci i roszczenia 1. nalenoci z tytuu dostaw i usug 2. nalenoci z tytuu podatkw, dotacji 3. nalenoci wewntrzzakadowe 4. pozostae nalenoci 5. nalenoci dochodzone na drodze sdowej III. Papiery wartociowe przeznaczone do obrotu 1. udziay lub akcje wasne do zbycia 2. inne papiery wartociowe IV. rodki pienine 1. rodki pienine w kasie 2. rodki pienine w banku 3. inne rodki pienine (weksle, czeki obce itp.) C. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE 1. czynne rozliczenia midzyokresowe kosztw 2. inne rozliczenia midzyokresowe kosztw
SUMA AKTYWW
87
cd. Zacznik1 BILANS PASYWA A. KAPITA (FUNDUSZ) WLASNY I. Kapita (fundusz) podstawowy II. Nalene wkady na poczet kapitau podstawowego III. Kapita (fundusz) zapasowy
1. ze sprzeday akcji powyej ich wartoci 2. tworzony ustawowo 3. tworzony zgodnie ze statutem lub umow 4. z dopat wsplnikw 5. inny IV. Kapita rezerwowy z aktualizacji wyceny V. Pozostae kapitay rezerwowe VI. Niepodzielony wynik finansowy z lat ubiegych 1. zysk (wielko dodatnia) 2. strata(wielko ujemna) VII. Wynik finansowy netto roku obrotowego 1. zysk (wielko dodatnia) 2. strata (wielko ujemna) 3. odpisy z wyniku finansowego biecego roku 1. rezerwy na podatek dochodowy 2. pozostae rezerwy
1992
10 938 874,09 10 938 874,09 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 25 562,19 0,00 25 562,19 498 883,66 288 883,66 210 000,00 0,00 3 707 345,47 3 616 231,47 0,00 0,00 0,00 1 356 618,33 0,00 373 372,27 35 375,39 1 730 001,21 120 864,22 91 114,00 247 596,67 0,00 247 596,67 15 418 262,08 0,00
1993
19 532 474,46 19 532 474,46 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 115 549,81 115 549,81 0,00 0,00 6 248 323,86 6 030 722,45 0,00 0,00 0,00 273 141,33 0,00 121 907,89 71 858,79 5 286 091,89 277 722,55 217 601,41 1 660 436,95 0,00 1 660 436,95 27 556 787,08 0,00
1994
1995
32 089 842,07 72 121 685,62 31 332 506,97 47 745 282,49 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00
757 335,10 24 376 403,13
B. REZERWY C. ZOBOWIZANIA DUGOTERMINOWE

1. poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe 2. kredyty bankowe 3. pozostae zobowizania dugoterminowe
D. ZOBOWIZANIA KRTKOTERMINOWE
1. poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe 2. kredyty bankowe 3. zaliczki otrzymane na poczet dostaw 4. zobowizania z tytuu dostaw i usug 5. zobowizania wekslowe 6. zobowizania z tytuu podatkw, ce, ubezpiecze 7. zobowizania z tytuu wynagrodze spo. 8. zobowizania wewntrzzakadowe 9. pozostae zobowizania krtkoterminowe II. Fundusze specjalne
17 204 616,68 12 250 571,08 16 916 550,71 11 858 414,26 0,00 0,00 0,00 1 138 134,09 0,00 206 3876,71 134 061,41 14 779 297,93 658 669,51 288 065,97 2 095 876,65 0,00 2 95 876,65 0,00 0,00 0,00 0,00 1 424 010,11 0,00 432 353,37 131 814,48 9 436 586,70 433 649,60 392 156,82 2 396 808,22 0,00 2 396 808,22 0,00
I. Zobowizania krtkoterminowe
E. ROZLICZENIA MIDZYOKRESOWE I
1. bierne rozliczenia midzyokresowe kosztw 2. przychody przyszych okresw
SUMA PASYWW
Kontrola: AKTYWA PASYWA
51 390 335,40 86 769 064,92
88
RACHUNEK ZYSKW I STRAT WARIANT PORWNAWCZY
Zacznik 2
WYSZCZEGLNIENIE
A. PRZYCHODY ZE SPRZEDAY I ZRWNANIE Z NIMI I. przychody ze sprzeday produktw II. zmiana stanu produktw III. przychody ze sprzeday towarw i materiaw IV. koszty wytworzenia wiadczone na wasne potrzeby B. KOSZTY DZIAALNOCI OPERACYJNEJ I. warto sprzedanych materiaw i towarw II. zuycie materiaw i energii III. usugi obce IV. podatki i opaty V. wynagrodzenia VI. wiadczenia na rzecz pracownikw VII. amortyzacja VIII. pozostae C. ZYSK / STRATA ZE SPRZEDAY (A B) D. POZOSTAE PRZYCHODY OPERACYJNE I. przychody ze sprzeday skadnikw majtku trwaego II. dotacje III. pozostae przychody operacyjne E. POZOSTAE KOSZTY OPERACYJNE I. warto sprzedanych skadnikw majtku trwaego II. pozostae koszty operacyjne F. ZYSK / STRATA NA DZIAALNOCI OPER. (C+DE) G. PRZYCHODY FINANSOWE I. dywidenda z tytuu udziau, w tym od jednostek zalenych II. odsetki uzyskane III. pozostae H. KOSZTY FINANSOWE I. odpisy akt. wartoci finans. majtku trw. oraz krtkoter. pap. wart. II. odsetki do zapaty, w tym dla jednostek zalenych III. pozostae I. ZYSK / STRATA BRUTTO NA DZIA. GOSP. (F+GH) J. ZYSKI NADZWYCZAJNE K. STRATY NADZWYCZAJNE L. ZYSK / STRATA BRUTTO (I+JK) M. OBOWIZKOWE OBCIENIA WYNIKU FINANSOWEGO I. podatek dochodowy od osb prawnych lub fizycznych II. pozostae obowizkowe obcienia N. ZYSK / STRATA NETTO (LM)
1992
20 313 160,52 19 846 286,05 326,70 466 547,77 0,00 15 533 421,34 418 811,81 2 131 306,24 1 234 699,31 50 082,29 4 950 313,22 2 352 756,31 1 560 202,25 2 835 249,91 4 779 739,18 11 612,73 0,00 0,00 11 612,73 31 156,93 0,00 31 156,93 4 760 194,98 33 554,16 0,00 0,00 33 554,16 410 996,85 0,00 410 996,85 0,00 4 382 752,29 1 533 415,30 0,00 5 916 167,59 0,00 0,00 0,00 5 916 167,59 - 5 916 167,59 89
1993
29 929 351,60 29 455 726,93 8 322,90 465 301,77 0,00 19 807 583,05 474 597,71 2 010 935,86 2 961 134,27 123 397,02 6 044 769,45 2 904 998,78 1 687 749,96 3 600 000,00 10 121 768,55 0,00 0,00 0,00 0,00 230 049,19 0,00 230 049,19 9 891 719,36 22 823,95 0,00 0,00 22 823,95 99 516,66 0,00 99 516,66 0,00 9 815 026,65 289 347,59 0,00 10 104 374,24 0,00 0,00 0,00 10 104 374,24 - 10 104 374,24
1994
38 228 905,32 37 499 329,11 0,00 729 576,21 0,00 27 883 317,68 622 741,91 3 076 862,15 4 493 660,32 0,00 8 428 515,24 4 065 241,78 2 872 397,07 4 323 899,21 10 345 587,64 0,00 0,00 0,00 0,00 296 376,07 0,00 296 376,07 10 049 211,57 17 013,86 0,00 17 013,86 0,00 14 048,79 0,00 14 048,79 0,00 10 052 176,64 1 351 326,38 720,10 11 402 782,92 0,00 0,00 0,00 11 402 782,92 - 11 402 782,92
1995
59 458 150,51 59 323 432,66 0,00 1 339 135,65 - 1 204 417,80 34 437 585,61 1 121 036,06 4 306 096,43 7 066 447,09 1 699 555,73 10 925 525,52 5 966 205,34 2 956 901,72 395 817,72 25 020 564,90 175 355,44 30 515,00 0,00 144 840,44 10 287 391,99 0,00 10 287 391,99 14 908 528,35 188 480,34 0,00 188 480,34 0,00 21 691,18 0,00 21 691,18 0,00 15 075 317,51 0,00 0,00 15 075 317,51 0,00 0,00 0,00 15 075 317,51 - 15 075 317,51
Zacznik 3 OGLNA OCENA SYTUACJI BILANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWO X Wyszczeglnienie (w z) Majtek trway Majtek obrotowy Majtek wasny Kapita obcy Suma bilansowa 1992
11 992 654,20 3 425 604,88 10 964 436,28 4 453 825,80 15 418 262,08
1993
21 061 668,95 6 495 116,13 19 532 474,46 8 024 310,62 27 556 785,08
1994
36 507 352,80 14 882 982,60 32 089 842,07 19 300 493,33 51 390 335,40
1995
77 854 662,46 8 914 402,46 72 121 685,62 14 647 379,30 86 769 064,92
Wskaniki Wskanik zastosowania kapitau wasnego Zkw = (kapita wasny / majtek trway) Wskanik zastosowania kapitau obcego Zko = (kapita obcy / majtek obrotowy) Wskanik sytuacji majtkowo-finansowej Odchylenie wskanika w stosunku do roku poprzedniego
1992 O,91
1993 0,93
1994 0,88
1995 0,93
1,30
1,24
1,30
1,64
0,70
0,75 0,05
O,68 -0,07
0,56 -0,11
Wskaniki Wskanik struktury majtku Sm = (majtek trway / majtek obrotowy) Wskanik struktury kapitau Sk = (kapita wasny / kapita obcy) Wsf = Sk / Sm lub Zkw / Zko
1992 3,50
1993 3,24
1994 2,45
1995 8,73
2,46
2,43
1,66
4,92
0,70
0,75
0,68
0,56
90
Zacznik 4 DANE DODATKOWE
Wyszczeglnienie Przecitne zatrudnienie w etatach w danym okresie Amortyzacja (poda niezalenie od rachunku zyskw i strat) Warto inwestycji w roku obrachunkowym Wynagrodzenia wiadczenia na rzecz pracownikw Koszty zuycia materiaw Warto towarw w cenie zakupu Kapitay obce Kapita stay Zysk brutto + odsetki pacone
1992
1 365,00
1993
1 334,00
1994
1 326,00
1995
1 292,00
1 560 202,25
1 687 749,96
2 872 397,07
2 956 901,72
0,00
0,00
-556 247,88
-560 872,90
4 950 313,22
6 044 769,45
8 428 515,24
10 925 525,52
2 352 756,31
2 904 998,78
4 065 241,78
5 066 205,34
2 131 306,24
2 010 935,86
3 076 862,15
4 306 096,43
418 811,81
474 597,71
622 741,91
701 622,93
4 453 825,80
8 024 310,62 19 300 493,33
14 647 379,30
11 437 757,57 19 648 024,27 32 089 842,07
72 121 685,62
6 327 164,44 10 203 890,90 11 416 831,71
15 097 008,69
91
Zacznik 5 DANE Z KWARTALNYCH SPRAWOZDA F 01 1992 Wyszczeglnienie Zapasy ogem - materiay - produkcja nie zakoczona - produkty gotowe - towary Nalenoci i roszczenia Zobowizania krtkoterminowe Wyszczeglnienie Zapasy ogem - materiay - produkcja nie zakoczona - produkty gotowe - towary Nalenoci i roszczenia Zobowizania krtkoterminowe Wyszczeglnienie Zapasy ogem - materiay - produkcja nie zakoczona - produkty gotowe - towary Nalenoci i roszczenia Zobowizania krtkoterminowe Wyszczeglnienie Zapasy ogem - materiay - produkcja nie zakoczona - produkty gotowe - towary Nalenoci i roszczenia Zobowizania krtkoterminowe Poz. 1 stycze 01 02 03 04 05 06 04 Poz. 1 stycze 01 02 03 04 05 06 04 Poz. 1 stycze 01 02 03 04 05 06 04 Poz. 1 stycze 01 02 03 04 05 06 04 998 983,34 961 878,62 0,00 0,00 37 104,72 12 133 499,16 17 204 616,68
92
31 grudzie
Przecitny stan w roku 608 197,42 608 197,42 0,00 0,00 0,00 2 093 995,53 2 917 546,87 Przecitny stan w roku 746 076,09 739 451,83 0,00 0,00 6 624,26 3 827 402,99 4 977 834,67 Przecitny stan w roku 939 174,93 913 998,32 0,00 0,00 25 176,62 8 693 411,40 11 726 470,27 Przecitny stan w roku 1 298 683,60 1 233 819,68 0,00 0,00 64 863,92 9 233 991,81 14 727 593,88
603 609,19 612 785,65 603 609,19 612 785,65 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1 786 508,71 2 401 482,35 2 127 746,26 3 707 345,47 1993 31 grudzie
612 785,65 879 366,52 612 785,65 866 118,01 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 13 248,51 2 401 482,35 5 253 323,63 3 707 345,47 6 248 323,86 1994 31 grudzie
879 366,52 998 983,34 866 118,01 961 878,62 0,00 0,00 0,00 0,00 13 248,51 37 104,72 5 253 323,63 12 133 499,16 6 248 323,86 17 204 616,68 1995 31 grudzie 1 598 383,85 1 505 760,74 0,00 0,00 92 623,11 6 334 484,46 12 250 571,08
SPIS TABEL I WYKRESW
ANALIZA OTOCZENIA PRZEDSIBIORSTWA..............................................................7 ANALIZA EKONOMICZNA W PRZEDSIBIORSTWIE................................................9 ANALIZA FINANSOWA......................................................................................................22 MIERNIKI ILOCIOWE.....................................................................................................25 SCHEMAT BILANSU...........................................................................................................32 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................36 BILANS ZMIAN....................................................................................................................44 RACHUNEK ZYSKW I STRAT....................................................................................53 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................53 STRUKTURA PROCENTOWA KOSZTW OPERACYJNYCH...............................55 WSKANIKI FINANSOWE................................................................................................59 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................59 TABELA 6...............................................................................................................................66 WSKANIKI FINANSOWE................................................................................................66 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................66 WSKANIKI FINANSOWE.................................................................................................67 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................67 TABELA 8...............................................................................................................................79 ANALIZA Z SCORE.........................................................................................................79 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................79 TABELA 9..............................................................................................................................80 ANALIZA DYSKRYMINACJI............................................................................................80 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................80
93
BILANS....................................................................................................................................87 BILANS....................................................................................................................................88 OGLNA OCENA SYTUACJI BILANSOWEJ..............................................................90 PRZEDSIBIORSTWO X................................................................................................90 DANE DODATKOWE..........................................................................................................91 DANE Z KWARTALNYCH SPRAWOZDA F 01....................................................92 ................................................................................................................................................93
BIBLIOGRAFIA
1. Sprawozdawczo finansowa i jej analiza S. Koc, J. Matuszewicz, Centrum Informacji Menedera, Warszawa 1992 r. 2. Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wiatowych M. Sierpiska, T. Jachna, PWN, Warszawa 1993 r. 3. Ocena biecej i rozwojowej dziaalnoci firmy T. Jachna, M. Sierpiska, P.W. Stabill, Krakw 1991 r. 4. Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa przemysowego praca zbiorowa pod redakcj
94
E. Kurtysa, PWN, Warszawa Pozna 1998 r. 5. Analiza strategiczna przedsibiorstw G. Gierszewska, M. Romanowska, PWE, Warszawa 1994 r. 6. Analiza finansowa i wycena firmy wedug standardw EWG J. Ostaszewski, Centrum Informacji Menedera, Warszawa 1992 r. 7. Zarzdzanie finansami przedsibiorstwa W. Bie, Difin, Warszawa 1996 r. 8. Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie praca zbiorowa pod redakcj E. Kurtysa, Akademia Ekonomiczna we Wrocawiu, Wrocaw 1993 r.
95

Analiza

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Analiza

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA X

Mgr KRZYSZTOF SEIFERT

ZIELONA GRA 1998

ROZDZIA II.........................................................................................................................32 MAJTEK PRZEDSIBIORSTWA I RDA JEGO FINANSOWANIA................32

ROZDZIA IV........................................................................................................................57 ANALIZA WSKANIKOWA SYTUACJI MAJTKOWO FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA............................................57

ROZDZIA V.........................................................................................................................77 SKRCONE METODY OCENY KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA.........................................................................................................77

PRZEDMIOT, ZADANIA I METODY ANALIZY FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA

Pojcie analizy finansowej

Wykres 1 ANALIZA OTOCZENIA PRZEDSIBIORSTWA1

Analiza otoczenia przedsibiorstwa

Ocena warunkw spoecznych i prawnych

Synteza wynikw analiz i przygotowania decyzji przyszych okresw

Analiz ekonomiczn mona traktowa jako:

rdo: L. Bednarski, Analiza ekonomiczna w przedsibiorstwie przemysowym, PWE, Warszawa 1987 r. 7

Wykres 2 ANALIZA EKONOMICZNA W PRZEDSIBIORSTWIE2

1.2. Metody i rodzaje analizy finansowej

Kn = K0 * (1+r)n ; (1+r)n procent skadany.

K0 = Kn * 1 / (1+r)n ; 1 / (1+r)n wspczynnik dyskontowy.

Analiza finansowa wewntrzna

Analiza finansowa zewntrzna

4. analiza projektw inwestycyjnych

1.3. Pomiar zjawisk gospodarczych w analizie ekonomicznej

Wykres 4 Syntetyczn charakterystyk miernikw ilociowych ukazano na wykresie: MIERNIKI ILOCIOWE

cile zdefiniowane zrozumiae powszechnie znane porwnywalne atwo sprawdzalne

podstawowego. Obliczony w ten sposb wskanik nazywa si wskanikiem pokrycia.

Wskanik ten wyraamy wedug poniszej formuy:

relacji rnicy efektw i nakadw do nakadw (

MAJTEK PRZEDSIBIORSTWA I RDA JEGO FINANSOWANIA

2.1. Bilans i jego struktura

AKTYWA MAJTEK TRWAY Mt MAJTEK OBROTOWY Mo

PASYWA KAPITAY WASNE Kw KAPITAY OBCE Ko SUMA BILANSOWA Kc

2.2. Analiza pionowa bilansu

WSKANIKI STRUKTURY KAPITAU

1992 2,46 0,71 0,29 0,74

1993 2,43 0,71 0,29 0,71

1994 1,66 0,26 0,38 0,62

1995 4,92 0,83 0,17 0,83

2.3. Analiza kapitaowo-majtkowa przedsibiorstwa (analiza powiza poziomych bilansu)

W przedsibiorstwie X powysze wskaniki ksztatoway si nastpujco:

Dugookresowy majtek = majtek trway.

Klasyczn struktur majtku i kapitau przedstawia poniszy rysunek:

Kapitay krtkoterminowe obce

W celu przeprowadzenia poziomej analizy bilansu dodatkowo obliczono nastpujce wskaniki:

0,95 0,91 0,25 1,15

0,93 0,92 0,28 1,21

0,87 0,87 0,37 1,29

0,92 0,92 0,16 1,64

2.4. Ocena oglnej sytuacji majtkowej

Tabela 2 BILANS ZMIAN BILANS ZMIAN

WYNIK FINANSOWY PRZEDSIBIORSTWA I CZYNNIKI KSZTATUJCE JEGO WIELKO

3.1. Analiza przychodw ze sprzeday

przychody z udziaw, dywidendy oraz uzyskiwane odsetki od kredytw i poyczek,

(q1 qo) p0,

3.2. Analiza oglna kosztw dziaalnoci (uzyskania przychodw)

3.3. Wynik finansowy

STRUKTURA PROCENTOWA KOSZTW OPERACYJNYCH

STRUKTURA PROCENTOWA KOSZTW OPERACYJNYCH

Struktura kosztw operacyjnych 1992 rok

Struktura kosztw operacyjnch 1993 rok

14% 15% 32% 29%

STRUKTURA PROCENTOWA KOSZTW OPERACYJNYCH

Struktura kosztw operacyjnych 1994 rok

Struktura kosztw operacyjnych 1995 rok