CIVILOPEDIA Online: Anglia

Civilization V CIVILOPEDIA Online

Language:

Cywilizacje i przywdcy
Strona gwna cywilizacji i przywdcw Ameryka Anglia Arabia Austria Babilon Bizancjum Celtw Chin Dania Egipt Etiopia Francja Grecja Hiszpania Holandia Hunw Imperium azteckie Imperium Inkw Imperium irokeskie Imperium osmaskie Indii Japonia Kartagina Korea Majw Mongolia Niemiec Persja Polinezja Rosja Rzym Songhaj Syjam Szwecja Pierwszy dokadny opis Anglii pochodzi od Rzymian, ktrzy pod wodz Juliusza Cezara najechali Wielk Brytani w roku 55 p.n.e. Cezar znalaz tam wysp zasiedlon przez okoo milion Celtw, podzielonych na wiele wojujcych plemion. Technologicznie znajdowali si w epoce elaza. Poprowadzi w gb wyspy cznie dwie wyprawy, ale mimo Aleksander Askia Attyla Bismarck Budyka Czyngis-chan Dariusz I Dydona Elbieta Gandhi Gustaw Adolf Hajle Sellasje Harald Sinozby Harun ar-Raszid Hiawatha Izabela Kamehameha Katarzyna Maria Teresa Montezuma Nabuchodonozor II Napoleon Oda Nobunaga Oktawian August Pachacutec Pakal Ramkhamhaeng Ramzes II Rzymianie powrcili do Brytanii po 90 latach i tym razem z powaniejszymi siami. W roku 43 n.e. legiony (okoo 20 000 onierzy) pod wodz Aulusa Plaucjusza wyldoway gdzie na poudniowym albo poudniowowschodnim wybrzeu (dokadne miejsce nie jest znane) i ruszyy w gb wyspy. Po kilku zacitych bitwach Rzymianie zdawili opr miejscowych, ustanawiajc stolic prowincji Camulodunum (Colchester). Przez nastpne pidziesit lat poszerzyli swoje granice na zachd i mimo zaciekego oporu podbili Wali. Na pnocy dotarli a do rzeki Tyne. W roku 122 n.e. na pnocnych wyynach rozpocza si budowa muru Hadriana, fortyfikacji, ktra miaa ochroni rzymsk Brytani przed krwioerczymi Piktami (przodkami Szkotw). Rzymianie rzdzili Wielk Brytani przez nastpne trzy stulecia, a do okoo roku 410 n.e. W czasie okupacji wywarli znaczny wpyw na miejscowych, wprowadzajc istotne ulepszenia w rolnictwie, technologii, architekturze i pimie. e stoczy kilka udanych bitew, zamieszki w Galii zmusiy go do wycofania si przed umocnieniem podbitych ziem. Anglia posiada pikne wzgrza i wiele bogactw naturalnych, wliczajc w to wgiel i (kiedy) obszerne poacie lasw. Dziki ciepej wodzie, doprowadzanej do brzegw pywami Atlantyku, Anglia moe cieszy si z solidnych opadw i wzgldnie agodnych zim.

Historia
Anglia mieci si na Wielkiej Brytanii, zielonej i przyjemnej wyspie koo zachodniego wybrzea Europy. Jest najwiksz czci Zjednoczonego Krlestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Pnocnej. Przez wieki Anglicy byli morskim ludem i przez wikszo ostatnich 500 lat uywali swojej niedocignionej marynarki, by chroni swoje interesy w Europie i na caym wiecie.

Przywdcy:

Geografia i klimat
Anglia zajmuje najwiksz cz wyspy Wielkiej Brytanii (na zachodzie znajduje si Walia, a na pnocy Szkocja). Wyspa mierzy okoo 210 000 kilometrw kwadratowych i jest nieco wiksza ni stan Kansas w USA. Do roku okoo 6000 p.n.e. Wielka Brytania bya poczona z Europ przesmykiem, ale w tym okresie oddzielona zostaa Kanaem Angielskim, ktry ma szeroko okoo 33 kilometrw w najwszym miejscu.

Unikatowe jednostki:

Wczesna historia: Wejcie Rzymian

wit i upadek (i wit) Sasw

Gdy pod naciskiem atakw ze strony plemion germaskich (takich jak Wandale) siy militarne Rzymu wycofay si z

1 von 5

CIVILOPEDIA Online: Anglia

Sedong Sulejman Teodora Waszyngton Wilhelm Wu Zetian

terenw brytyjskich i reszty Europy Zachodniej, wadz w Brytanii prbowali przej lokalni watakowie. aden z nich jednak nie by na tyle mocny, by wytrzyma cigle nasilajce si ataki na wysp ze strony Piktw, Irlandczykw i innych barbarzyskich najedcw. Zgodnie z legend krl Vortigern zaprosi do Brytanii germaskich Sasw, by pomogli mu zwalczy Piktw, ale w roku 442 n.e. Sasi zwrcili si przeciwko gospodarzom i podbili spor cz nizin. Rzdzili przez jakie pidziesit lat, a zostali ostatecznie pokonani, w duym stopniu dziki doskonale wyszkolonej kawalerii ocalaych Brytyjczykw. W poowie XI wieku pojawia si wiea fala najedcw germaskich, Anglosasw, ktrzy prawie wytpili rdzennych mieszkacw wyspy, odrzucajc ich na zachd do Kornwalii i Walii. Anglosasi rzdzili przez kilka stuleci i by to okres, w trakcie ktrego mieszkacy przeszli na chrzecijastwo, jak rwnie znaczco zwikszy si poziom szkolnictwa na wyspie, w sporej mierze skupiajc si dookoa nowych chrzecijaskich zakonw. W czasie tego wanie okresu mieszkacy poudniowowschodniej Wielkiej Brytanii zaczli uwaa si za Anglikw.

Wikingowie
Przed pocztkiem IX wieku Anglia (jak rwnie Szkocja i Irlandia, nie wspominajc ju o wikszoci Europy) regularnie padaa ofiar skandynawskich najedcw znanych jako Wikingowie. Zajmowali oni miasta i osady wzdu wybrzea Morza Pnocnego i do poowy stulecia zdobyli kontrol nad znaczn czci Wielkiej Brytanii, take Londynem. W roku 877 Alfred Wielki, krl Wesseksu zdoa powstrzyma natarcie barbarzycw na poudniow Angli i przez nastpnych 50 lat on i jego nastpcy nieustannie walczyli, by odzyska wszystkie zagrabione przez Duczykw ziemie. W roku 927 Athelstan, wnuk Alfreda, zosta pierwszym czowiekiem, ktry wada ca Angli. Jednak Duczycy jeszcze z Angli nie skoczyli i. W 980 roku rozpocza si kolejna fala najazdw. Wymczeni 20 latami cigych walk Anglicy w roku 1013 poddali si i przyjli Swena Duskiego na krla. Nastpnie tron przej Kanut, ktry rzdzi do 1035. Przez nastpnych 30 lat Duczycy i Anglicy wspistnieli dosy pokojowo, a nastpnie Anglia zostaa ponownie zaatakowana.

Podbj normandzki
27 wrzenia 1066 roku Wilhelm, ksi Normandii, przypuci inwazj na Angli, prowadzc 6000 rycerzy i pieszych onierzy przez Kana Angielski. Po pokonaniu angielskiego wojska i zabiciu krla Harolda w bitwie pod Hastings, Wilhelm ruszy na Londyn. Do grudnia 1066 przewaajca cz szlachty przysiga mu wierno, po czym w wita Boego Narodzenia zosta koronowany w opactwie Westminster. Pod rzdami Normandczykw historyczne wizy ze Skandynawi znaczco osaby, a Anglia wyranie zbliya si do Europy.

redniowiecze
Nastpne 400 lat historii Anglii jest dosy burzliwych. Miay miejsce gorzkie walki o wadz, rewolty, wojny domowe, jak rwnie wojny w Europie, Szkocji i innych miejscach wiata. Odbyo si kilka krucjat, wybucho kilka epidemii i wielkich godw, panowao wielu krlw o imionach Ryszard oraz Henryk, z czego niektrzy wydawali si by cokolwiek szaleni. Ograniczenia czasu i przestrzeni zmuszaj nas, by gwatownie przesun si do XVI wieku,

2 von 5

CIVILOPEDIA Online: Anglia

do panowania Elbiety.

Krlowa Elbieta I
Krlowa Elbieta I bya jednym z najznamienitszych wadcw w historii Europy. Crka krla Henryka VIII obja tron w okresie wielkiego spoecznego i religijnego poruszenia w Anglii (i w Europie). Inteligentna, pikna oraz bardzo odwana, odziedziczya kraj, ktremu niewiele brakowao do bankructwa, ktry sta na granicy wojny domowej o podou religijnym, a ponadto zagroony by przez znacznie silniejszego ssiada, Hiszpani. W czasie swoich rzdw Elbieta I zjednoczya kraj, opara si hiszpaskim prbom podboju i rozpocza jeden z najwikszych zotych wiekw sztuki i literatury w historii ludzkoci. Dopilnowaa rwnie znacznej rozbudowy angielskiej marynarki, ktra nastpnie przez wieki krlowaa na morzach. Bardziej szczegowe informacje o krlowej Elbiecie I znajdziesz w jej opisie w Civilopedii.

Stuartowie
Elbieta I umara bezdzietnie, w zwizku z czym koron angielsk otrzyma Jakub Stuart, krl Szkocji, ktry zosta Jakubem I Angielskim. Karol I, nastpca Jakuba, zosta zrzucony z tronu przez parlament po wojnie domowej (1641-1645). Monarchia zostaa przywrcona w roku 1660, ale bya sabsza i suya woli parlamentu.

Zjednoczone Krlestwo
W roku 1707 Akt Unii poczy krlestwa Szkocji oraz Anglii i Walii. Parlamenty szkocki i angielski zostay poczone, a Anglia jako samodzielny byt polityczny przestaa istnie. Ale poniewa bya ona najwiksz, najbogatsz oraz najpotniejsz czci Zjednoczonego Krlestwa, wielu ludzi nadal uywa zamiennie sw Anglia i Wielka Brytania, ku wielkiej irytacji Walijczykw i Szkotw (a pniej rwnie Irlandczykw Pnocnych). W roku 1800 Zjednoczone Krlestwo sprbowao poczy si z Irlandi, zostajc Zjednoczonym Krlestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii, ale spora cz katolickiej wikszoci w Irlandii bya zdecydowanie przeciwna tej unii, co doprowadzio do ostrych walk powstaczych, ktre trway ponad sto lat. W roku 1922 poudniowa cz Irlandii odzyskaa niepodlego, a kraj zosta ponownie przemianowany, tym razem na Zjednoczone Krlestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Pnocnej.

Rzdzi Brytani
W czasie panowania krlowej Elbiety pojawiy si pierwsze kolonie brytyjskie w Nowym wiecie, a potna brytyjska marynarka bronia interesw korony na caym globie. Wczesne kierunki ekspansji kolonialnej Wielkiej Brytanii to Karaiby oraz Ameryka Pnocna, ale wkrtce powikszyy si one rwnie o Azj oraz Poudniowy Pacyfik. W miar wzrostu brytyjskiej potgi w Indiach cao konkurencji europejskiej zostaa stamtd wypdzona, a Brytyjska Kompania Wschodnioindyjska staa si rzeczywistym wadc subkontynentu. Pod koniec XVIII wieku w wyniku dugiej rewolucji Wielka Brytania stracia przewaajc cz Ameryki Pnocnej na rzecz Trzynastu Kolonii (nastpnie Stanw Zjednoczonych Ameryki). Mimo e by to bolesny cios dla brytyjskiej dumy, imperium nadal niepowstrzymanie si rozszerzao i na pocztku XX wieku byo najwikszym i najpotniejszym w

3 von 5

CIVILOPEDIA Online: Anglia

historii, zajmujc wier terytorium Ziemi i wadajc jedn czwart jej populacji.

Wielka Brytania na wojnie

Przez wikszo swojej historii Wielka Brytania szukaa sposobu, aby nie dopuci, by jakikolwiek inny kraj Europy sta si mocarstwem. Prbowaa zapobiec rwnie temu, by zbudowano marynark zdoln do pokonania brytyjskiej. Podczas rzdw Elbiety najwikszym zagroeniem bya Hiszpania, w zwizku z czym Wielka Brytania prbowaa doprowadzi j do bankructwa, przechwytujc floty ze skarbami z Nowego wiata oraz wspierajc rewolty na hiszpaskich terenach. W XVII wieku Wielka Brytania stoczya kilka wojen z Holandi, gdy flota tej ostatniej zagrozia brytyjskiemu krlowaniu na morzach. W XIX wieku Wielka Brytania zetkna si z zagroeniem w postaci potnego imperium francuskiego pod rzdami Napoleona Bonaparte. Francuzi posiadali niepokonan armi i by moe najlepszego dowdc w historii ludzkoci, podczas gdy Anglicy mieli flot oraz bogactwa ze swojego ogromnego imperium. Walka tytanw trwaa przez okoo 12 lat, ale ostatecznie zakoczya si ona klsk Napoleona i zwycistwem Wielkiej Brytanii. W wieku XX Wielka Brytania podja oczywist walk przeciwko Niemcom (i ich sojusznikom) w dwch wielkich konfliktach: pierwszej i drugiej wojnie wiatowej. Wojny te osabiy Brytyjczykw i mimo e wyszli oni z nich zwycisko, ponieli spore straty finansowe, a wielu obywateli stracio ycie. Nard zamieszkujcy to niegdy wspaniae imperium by po wojnie wyczerpany i praktycznie zrujnowany.

Wspczesno i przyszo
Zajo to kilka lat, ale Wielka Brytania podniosa si po zniszczeniach spowodowanych przez wojny XX w. Mimo e nie jest ju jedn z dominujcych wiatowych potg supermocarstwami s teraz Stany Zjednoczone i rozrastajce si Chiny - nadal posiada budzc szacunek marynark, kwitnc kultur oraz potn gospodark. Wielka Brytania pozostaje integraln czci zjednoczonej i mocnej Europy, ale jest rwnie najpotniejszym sojusznikiem USA. Nie ma wtpliwoci, e zielona i przyjemna wyspa zarwno obecnie, jak i w przyszoci, bdzie miaa wpyw na kierunek, w ktrym zmierzaj wydarzenia na wiecie.

Faktoid angielski
Anglicy wypijaj wicej herbaty w przeliczeniu na czowieka, ni mieszkacy dowolnego innego kraju wiata: trzykrotnie wicej ni Japoczycy i a dwudziestodwukrotnie wicej ni Amerykanie czy Francuzi. Pierwsze publiczne zoo otwarte zostao w Londynie w roku 1829. Bank Anglii jest jednym z niewielu posiadajcych przydomek, a brzmi on: Starsza Pani z Ulicy Threadneedle. Przed wynalezieniem w XIV wieku mechanicznego zegara najbardziej skomplikowan maszyn w Europie (a moe i na wiecie) byy organy piszczakowe, znajdujce si w katedrze w Winchesterze w Anglii i wybudowane w okolicy 950 roku naszej ery. Skaday si z 400 piszczaek, a do operowania 26 miechami potrzeba byo 70 ludzi.

4 von 5

CIVILOPEDIA Online: Anglia

Krlowa Berengaria, ona Ryszarda Lwie Serce, nigdy nie postawia stopy na angielskiej ziemi - rzdzia z Woch i Francji. Pyszne mae z Colchesteru byy jednym z gwnych powodw rzymskiej inwazji na Brytani w roku 43 naszej ery.

The artwork and designs contained on this site were not created by the site owner. All artwork and designs were done by Firaxis and have been exported from their game Civilization V. The site owner does not hold any rights on the art or designs. All content was generated using the game's XML data files.

5 von 5