ANONYMOUS1

Zondag, 23 juni 2013

ANONYMOUS
Het Prototype van een 21ste Eeuwse Sociale Beweging?

ANONYMOUS2

Essay voor PRACTICUM II: POLITIEKE VAARDIGHEDEN Onder begeleiding van Kris Ruijgrok, Werkgroep 7 Door: Felix de Jongh, studentnummer 10124470 Tweede volledige versie, 4982 woorden

INLEIDING

Hello Scientology, we are Anonymous. [] We are Legion. We do not forgive. We do not forget. Expect us. (website Youtube1)

Zo opende en sloot een video gericht aan de leiders van Scientology. Zij hadden de dagen daarvoor geprobeerd met gerechtelijke verzoeken een video van Youtube te halen. Hierin vertelde Tom Cruise over zijn ervaringen met de kerk. De video, geplaatst op 21 januari 2008, betekende het begin van Project Chanology (vernoemd naar de website 4chan, waar het initiatief ontstond). Websites van Scientology werden bestookt met DDoS-aanvallen (Distributed Denial of Service), faxapparaten printten dagenlang volledig zwarte paginas uit en telefoons van Scientology-centras over de hele wereld stonden roodgloeiend.

ANONYMOUS3

Op 10 februari 2008 werden deze kattenkwaden gevolgd door een protestactie voor de deuren van meer dan 100 centra wereldwijd, waaraan meer dan 7000 mensen actief deelnamen (Olsen, 2012: p. 63-65). Sindsdien heeft Project Chanology opvolging gekregen door verschillende initiatieven, zowel in de digitale als echte wereld, vaak in verdediging van de vrijheid van meningsuiting. Zo werden de websites van de Recording Industry Association of America (RIAA) en de Motion Picture Association of America (MPAA) platgelegd, toen bleek dat zij eenzelfde soort DDoS-aanvallen op de bekende torrentsite ThePirateBay financierden (Ibid: p.103). Toen Wikileaks onder vuur kwam te liggen -Amazon blokkeerde de site van haar servers en Visa, Paypal en Mastercard maakten het onmogelijk om donaties aan de site te doen- werden ook de websites van de boosdoeners aan eenzelfde behandeling onderworpen (Ibid: p.110). Anonymous heeft zichzelf opgeworpen als beschermer van het vrije woord, wat begon als een initiatief op het internet groeide uit tot n van de meest herkenbare protestgroeperingen van vandaag de dag. De Guy Fawkes-maskers (bekend van de film V for Vendetta, waarin de protagonist oproept tot protesten tegen een autoritaire overheid) zijn herkenbaar in beeld bij vele protesten, van de Arabische lente tot de March against Monsanto. Iedereen die wil, kan zich een lid van Anonymous noemen. Het is een losbandig collectief, zonder ogenschijnlijk duidelijke doelen: alles wat een gevaar voor basale menselijke vrijheden betekent, kan op de toorn van Anonymous wachten. Anonymous kan, door de ondernomen acties om deze vrijheden te beschermen, worden gezien als een sociale beweging. Echter, het concept sociale beweging is in veel gevallen niet toepasbaar op Anonymous. Zo gaan de leden op in hun anonimiteit en zijn persoonlijke relaties binnen de groep minimaal. In hoeverre is de term sociale beweging nog toepasbaar op Anonymous, en indien dit niet het geval is, moet de uitleg van de term sociale beweging worden aangepast of moet er een nieuwe term voor in de plaats komen? Deze vraagstelling geeft meteen de wetenschappelijke relevantie van dit onderwerp weer. De nieuwe manieren waarop men persoonlijke verbintenissen aan gaan, zei het via Facebook, Twitter of 4chan, zijn nog altijd onderbelicht in de huidige wetenschappelijke literatuur. In dit stuk wordt hopelijk een begin gemaakt aan de erkenning van deze nieuwe ontwikkelingen, maar eerst zal er

ANONYMOUS4

een uiteenzetting van de relevante begrippen, Civil Society, Social Capital, Counter-Democracy, en sociale beweging, aan bod komen, waarna gekeken wordt in hoeverre deze termen toepasbaar zijn op Anonymous. Aan de hand van dit voorbereidende werk zal een mogelijk antwoord op de bovenstaande vraag naar voren komen.

THEORETISCH KADER

Het theoretisch kader is in dit paper opgedeeld in twee stukken, waarin de concepten die behandeld zullen worden middels theorie aan elkaar verbonden zullen worden. Deze begrippen zijn gekozen om hun relevantie met het onderwerp, Anonymous. De eerste drie, civil society, social capital en counterdemocracy zijn abstracte termen waarin de vierde, social movement, opereert. Middels dit theoretisch kader kan dan ook een sterke basis worden gelegd voor het verdere onderzoek.

CIVIL SOCIETY, SOCIAL CAPITAL, EN COUNTER-DEMOCRACY De eerste groep begrippen is aan elkaar verbonden en worden vaak met elkaar in verband gebruikt. De eerste die hier van behandeld zal worden, is de Civil Society, waarna ze in volgorde van het bovenstaande tussenkopje aan bod zullen komen.

[According to Antonio Gramsci] civil society is the realm in which the existing social order is grounded; and it can also be the realm in which a new social order can be founded. His concern with civil society was, first, to understand the strength of the status quo, and then to devise a strategy for its transformation. (Cox, 1999: p.4)

ANONYMOUS5

Het bovenstaande citaat is afkomstig van Cox, een politicoloog met een neoMarxistische achtergrond. Hij gebruikt in zijn publicatie de definitie van Antonio Gramsci, een Italiaanse communist die als filosoof en partijleider van de Partito Comunista Italiano actief was gedurende het interbellum. Gramsci zag de civil society als hetgene dat de macht van de bourgeoisie in stand hield, maar tegelijkertijd de bourgeoisie in gelegenheid stelde om het volk te emanciperen, door middel van sociale initiatieven (Ibid: p.3). Gramsci gebruikt Civil Society als een elastisch concept; in veel passages van zijn werk gebruikt hij verschillende betekenissen. Het overheersende thema echter stelt dat civil society een functie van de staat is, getuigend uit de vaak voorkomende vergelijking de staat bestaat uit de political society en de civil society (Ibid: p.4). Gramsci baseerde veel van zijn denken op dat van Benedetto Croce, die de staat in navolging van Hegel zag als (in idealistische termen) de belichaming van ethiek. Gramsci, zelf historisch materialist, zag ethiek als ontstaand uit de sociale en culturele praktijken die de mens in staat stelt om met hun omgeving om te kunnen gaan. De door Croce voorgestelde ethische staat, ontstaat volgens Gramsci door het samenspel met de civil society (Ibid: p.4). Cox beconcludeert dat de civil society bestaat uit een inherente dialectiek: in n aspect wordt moraal en cultuur gevormd door de staat, maar in een ander aspect lijkt volgens hem de civil society autonoom van de staat en zelfs het fundament waarop een staat gebouwd kan worden. Civil society, aldus Cox, is zowel de vormer als de gevormde, een actor van stabilisatie en reproductie, met een potentieel tot transformatie van de staat (Ibid: p.4-5). Het concept Civil Society geeft in deze context een goede basis om de komende concepten te verklaren en een uitstekend uitgangpunt voor de rest van dit paper.

Het volgende concept dat zal worden behandeld is Social Capital, of sociaal kapitaal, dat nauw verbonden is aan de civil society. De door Gramsci verwoorde sociale en culturele praktijken die de mens in staat stel met hun omgeving om te gaan, worden in het begrip sociaal kapitaal verder uitgewerkt. Het refereert naar de eigenschappen van sociale organisatie, zoals netwerken, normen en waarden, en sociaal vertrouwen dat de cordinatie en samenwerking voor wederzijdse voordelen faciliteert (Putnam, 1995: p.2).

ANONYMOUS6

Volgens Putnam maakt een grote mate van sociaal kapitaal het leven voor de burger gemakkelijker. Hij beargumenteert dit door te stellen dat netwerken van maatschappelijke verbintenissen stevige normen bieden aan interactie en het ontstaan van sociaal vertrouwen aanmoedigen, wat er voor kan zorgen dat dilemmas van collectieve actie worden opgelost. Dit doordat de prikkels van opportunisme verkleind worden als economisch en politieke onderhandelingen ingesloten worden door netwerken van sociale interactie. Tegelijk belichamen netwerken van maatschappelijke betrokkenheid de behaalde successen uit het verleden, wat als een raamwerk kan functioneren voor toekomstige (ibid: samenwerking. Tenslotte, zo stelt Putnam, zullen dichte netwerken het zelfbeeld van de deelnemer verbreden, waarbij de Ik plaats maakt voor een Wij p.2-3). Het concept sociaal kapitaal biedt een inzicht in de voordelen van samenwerking binnen de civil society, een raamwerk om collectief handelen te verklaren dat in dit paper goed van pas zal komen. Het vergroot het sociale vertrouwen tussen burgers, waarmee het door middel van samenwerking de emancipatie ten opzichte van corporaties en politiek emancipeert. Echter, bij een tekort aan sociaal kapitaal, wat zijn de opties voor de burger om diezelfde emancipatie te bereiken? Dit is waar het concept Counter-Democracy zijn intrede doet.

[] his [Rosanvallons] alternative conception of democracy encompasses not only the formal, legal, and constitutional practices of democratic regimes, but also all those limiting and corrective devices , whether constitutional or extra-constitutional, [] by which the people have attempted to impose control over the political processes carried out in their name. This is what Rosanvallon calls Counter-Democracy. (Rosanvallon, 2008: p.xi)

Goldhammer introduceert de lezer in zijn voorwoord op het werk van Rosanvallon met deze samenvatting van de theorie van Rosanvallon omtrent de term. Bij eerste lezing toont dit begrip veel gelijkenis met Civil Society, met als n belangrijk verschil: counter-democracy speelt in dit geval geen

ANONYMOUS7

emanciperende rol, maar een controlerende. Deze controlerende functie kan zich binnen de grenzen van de wet afspelen, maar ook daarbuiten. Hacken is daarbij een schoolvoorbeeld van een controlerende daad die zich buiten de grenzen van de wet afspeelt. Rosanvallon zelf ziet counter-democracy als een vorm van democratisch wantrouwen, met als doel de verkozen vertegenwoordigers aan hun beloftes te houden en om manieren te vinden om druk te houden op de overheid om het algemeen goed na te blijven streven (Rosanvallon, 2008: p.8). Counterdemocracy is volgens hem n van drie dimensies waaruit democratie bestaat, de andere twee zijn volgens hem de electoraal-representatieve overheid en de civil society. Hierbij is de electoraal-representatieve overheid een constante, terwijl civil society en counter-democracy op basis van de mate van vertrouwen in de politiek groeien groter of kleiner worden (Ibid: p.290).

SOCIAL MOVEMENTS Binnen deze abstracte termen, acteert een praktische term. Dit is het concept social movement, of sociale beweging. In het hierop volgende gedeelte zal ik nauw beschrijven wat een sociale beweging maakt, de spelregels, en de handelswijzen waarop een sociale beweging volgens de huidige theorie acteert. Met de bovenstaande definities van civil society, sociaal kapitaal en counterdemocracy vers in het geheugen, zal nu begonnen worden met de verwerkelijking van deze begrippen; de sociale beweging. Gedurende de tweede helft van de 20 ste eeuw is er veel baanbrekend onderzoek geweest naar de mechanismes van sociale bewegingen. In de jaren 50 kwam men met de collective action/collective behaviour theorien. In de jaren 60 werd dit uitgebreid met de relatieve deprivatie theorie en de valueadded theorie. In de decennia daaropvolgend werd hier op voortgeborduurd met de resource mobilization theorie, de political process theorie en de frameanalysis theorie. Deze losse aspecten culmineerden uiteindelijk tot wat toen werd genoemd de new social movement theory (NSM). In dit paper zal gebruik gemaakt worden van deze in de jaren 80 geformuleerde theorie, die nog steeds de overheersende theorie is omtrent huidige sociale bewegingen. Deze theorie is

ANONYMOUS8

in een essay van Pichard duidelijk uiteengezet, welke de basis zal vormen voor deze uitleg.

De NSM-theorie behandelt zowel de micro- als macrohistorische elementen van sociale bewegingen. Op macro-niveau concentreert het op de relatie tussen de groei van contemporaire sociale bewegingen en de grotere economische structuren, en de rol van cultuur in zulke bewegingen. Op micro-niveau bekijkt het hoe kwesties van identiteit en persoonlijk gedrag zijn gebonden aan sociale bewegingen. Het biedt een historisch specifiek beeld van sociale bewegingen zoals geassocieerd met nieuwe vormen van midden klasse radicalisme. Het presenteert een onderscheidende blik op sociale bewegingen en de grotere sociaal-politieke milieu, hoe individuen passen binnen, reageren op, en verandering toebrengen aan het systeem (Pichardo, 1997: p.411). New Social Movements worden een stel concepten en overtuigingen toegeschreven. Ten eerste zijn NSMs een product van de verschuiving naar een post-industriele economie, en ten tweede, staan zij los van sociale bewegingen van het industriele tijdperk. Het zijn een gevolg van het post-materiele tijdperk, inherent verschillend aan de protestbeweging van de arbeidersklasse. De eisen van NSMs zijn niet langer gericht op de kwesties voortkomend uit de industrialisering, maar op de kwesties omtrent de levenskwaliteit vanuit het postmaterialisme en (ibid: p.412). oorlogen, Voorbeelden en van kwesties waarop deze uit bewegingen reageren variren tussen sociale worstelingen, het milieu, vrouwen homo-emancipatie, culturele kwesties voortkomend studentenprotesten (ibid: p.413). De NSMs focussen dus niet op economische herdistributie, maar vanuit hun postmaterialistische optiek de welvaart-georinteerde materialistische doelen van industriele samenlevingen. Ze nemen de structuren van representatieve democratie die de inbreng van de burger en deelname aan governance onder vuur, in plaats daarvan propageren zij directe democratie, zelf-hulp groepen en coperatieve vormen van sociale organisatie. Hieruit blijkt, volgens Pichardo, dat de waarden van NSMs stoelen op autonomie en identiteit (ibid: p.414). De tactieken die NSMs gebruiken zijn te spiegelen aan hun ideologische orintatie. Het geloof in het a-representatieve karakter van de moderne

ANONYMOUS9

democratie is consistent met de anti-institutionele tactische organisatie. NSMs prefereren buiten de gebruikelijke politieke kanalen te blijven, waarbij gebruik gemaakt wordt van ontwrichtende tactieken en het mobiliseren van de publieke opinie om politieke invloed te krijgen. Hierbij worden vaak dramatische en geplande vormen van demonstraties gebruikt, vervult met kostuums en symbolische representaties (ibid: p.415). De anti-institutionele kenmerken van NSMs worden ook duidelijk in de manier waarop zij zich organiseren. Ze pogen de structuur in hun organisatie te repliceren zoals zij die willen terugzien in de representatieve democratie, een vloeiende en flexibele stijl die de gevaren van de ijzeren wet van oligarichie moeten omzijlen. Leiderschap wordt geroteerd, er wordt gestemd in communes over alle kwesties, en hebben niet-permanente ad hoc organisaties. Ze omarmen een anti-bureaucratische houding, wat zij zien als een ontmenselijkend karakter van moderne bureaucratie. Hierbij vormen zij structuren die beter antwoorden aan de behoeften van individuen: open, gedecentraliseerd, non-hirarchisch (ibid: p.416). Volgens Pichard zijn er twee verschillende opinies omtrent wie de deelnemers aan NSMs zijn, en waarom zij toetreden. De eerste plaatst de basis van steun binnen de nieuwe middenklasse, een in de jaren zestig opgekomen sociale groep die werkt in de non-productieve sectoren van de economie (de managers). Voorstanders van deze hypothese stellen dat deze mensen niet worden gebonden aan het corporatieve winstmotief of afhankelijk zijn van corporaties voor hun levensonderhoud. De andere visie claimt dat ze niet gedefinierd worden door grenzen tussen verschillende klassen, maar verbonden worden door hun gedeelde zorgen over de hierboven reeds besproken sociale kwesties (ibid: p.416-417).

Sociale bewegingen zijn zowel een onderdeel van de Civil Society als de Counter-democracy. Ze hebben zowel een emanciperende als een controlerende functie op de representatieve overheid. Met hun handelingen vergroten zij het sociaal kapitaal door het verdiepen van persoonlijke relaties en het verbreden van het zelfbeeld, waarmee sociale vertrouwen groeit. In het volgende gedeelte wordt gekeken in hoeverre dit voor Anonymous opgaat.

ANONYMOUS10

New Social Movements en Anonymous

Nu er een degelijk fundament is gelegd door de relevante concepten uiteen te hebben gezet, is het mogelijk om de theorie te toetsen aan het onderwerp van dit paper; Anonymous. Dit zal worden gedaan aan de hand van drie delen. Allereerst zal de ontstaansgeschiedenis van Anonymous worden besproken, hoe, en vooral, waarom deze beweging is ontstaan. Vervolgens zullen de kenmerken van Anonymous worden beschreven, waarna deze kenmerken worden getoetst aan de kenmerken van New Social Movements. Hier zal een antwoord uit komen die ons in staat stelt de hoofdvraag, In hoeverre is de term sociale beweging nog toepasbaar op Anonymous, en indien dit niet het geval is, moet de uitleg van de term sociale beweging worden aangepast of moet er een nieuwe term voor in de plaats komen? te beantwoorden.

HET ONTSTAAN VAN ANONYMOUS Anonymous is ontstaan op de website 4chan. Op deze website (een zogenaamde imageboard opgericht door Christopher Poole in 2003 naar voorbeeld van het Japanse 2chan) kunnen mensen vrijuit discussiren over de meest uiteenlopende onderwerpen, van Japanse stripboeken tot politiek. Op 4chan is het onmogelijk om een persoonlijk account aan te maken, iedereen is op de website anoniem. Gebruikers zien dit niet als een minpunt, maar een mogelijkheid om alle politieke correctheid waar zij zich in de echte wereld gebukt onder voelen van zich af te schudden. Combineer dit met het feit dat de servers van de website vrijwel nooit iets langer opslaan dan een half etmaal, is het een totale anarchie: alles mag, alles kan. Een thread blijft bestaan zolang er mensen de tijd nemen om er een antwoord in te plaatsen. Om een succesvolle thread te

ANONYMOUS11

zijn, en dus de aandacht van de gebruikers vast te houden, dient het spraakmakend te zijn (website Youtube2). Als gevolg van deze drang naar attentie, begon het trollen, waarbij bijvoorbeeld een bekende artiest wordt doodverklaard. Gebruikers plaatsen dit nieuws op blogs, nieuwssites, of social media, net zolang tot een grote speler in de media het gerucht oppikt. Deze grappen maakten langzaam plaats voor raids, waarbij bijvoorbeeld een groot aantal gebruikers naar een andere site trekt om deze vol te kalken met afschrikwekkende afbeeldingen, of dat men een bedrijf belt met dezelfde boodschap totdat degene aan de andere kant van de lijn breekt. Resultaten van deze overvallen worden dan weer gedeeld op 4chan. Ook begon men websites van instellingen aan te vallen die niet in het straatje van anonymous pasten (website Youtube2). 4chan wordt door haar gebruikers gezien als een bastion van vrijheid. Toen de Tom Cruise video uitlekte probeerde de Scientology-kerk dit tegen te gaan door gerechtelijke bevelen uit te delen aan websites die de video plaatsten. Scientology had in 2005 al in de Nederlandse rechtbank een rechtszaak tegen Karin Spaink verloren, een zaak die vaak Scientology vs. The Internet wordt genoemd (website IBLS). Gebruikers van 4chan grepen deze gelegenheid aan om de tirannie van Scientology op het internet een halt toe te roepen. Na de gebruikelijke trolls en raids, besloot Anonymous iets, voor hen, nieuws te doen. Ze sproken af om op 10 februari voor de deuren van Scientology centra over de hele wereld te protesteren (website The Age). Dit is het moment dat Anonymous de transitie maake van losbandig collectief tot een heuse sociale beweging.

DE WERKWIJZE EN MOTIVATIE VAN ANONYMOUS Anonymous kent geen officile organisatie of hirarchie. Iedereen kan zich lid van Anonymous noemen, en iedereen kan proberen anderen te overtuigen om actie te ondernemen. Achter de schermen zijn er echter wel degelijk bepaalde leiders, opererend via afgeschermde IRC-kanalen (een chat-programma) of via Twitter. Deze leiders, binnen de gemeenschap moralfags genoemd, zijn duidelijk te onderscheiden van de trolls, mensen die geen achterliggende agenda hebben bij de acties. Deze leiders zijn niet democratisch gekozen, maar

ANONYMOUS12

hebben door middel van initiatief deze rol op zich genomen. (Olsen, 2012: p. 9394). Na de initile interesse rondom Project Chanology werd het een tijd stil rondom Anonymous. De groep had zijn doelen grotendeels bereikt; Scientology was gestopt met de internet-censuur waardoor de bestaansreden van Anonymous grotendeels vervuld was. Veel IRC-kanalen sloten en de meeste communicatie vond weer plaats op 4chan. Toen bleek dat in September van 2010 Amerikaanse copyright instanties aanvallen pleegden op torrentwebsites als The Pirate Bay, werd duidelijk dat de macht van Anonymous nog niet vergeten was. Onder operatie Payback Is A Bitch werden de websites van de Recording Industry Association of America, Motion Pictures Association of America en de Copyright Alliance platgelegd (Ibid: p. 102-104). brachten vervolgens een persbericht uit: Leiders van Anonymous

To whom it may concern, [] Anonymous is tired of corporate interests controlling the internet and silencing the peoples rights to spread information, but more importantly, the right to SHARE with one another. The RIAA and the MPAA feign to aid the artists and their cause; yet they do no such thing. In their eyes is not hope, only dollar signs. Anonymous will not stand this any longer (website Techcrunch)

Uit dit statement komen de beweegredenen en doelen van Anonymous duidelijk naar voren. Middels hun acties proberen zij de vrijheid van het internet als platform te verdedigen, tegen de economische belangen van corporaties en overheden. Deze drang naar openheid van informatie werd verder duidelijk toen Anonymous de website Wikileaks bij stond toen deze in november 2010 honderdduizenden vertrouwelijke documenten van Amerikaanse diplomaten begon te lekken. Op last van de Amerikaanse overheid werd Wikileaks van de servers van Amazon verbannen en blokkeerden PayPal, Mastercard en Visa alle mogelijkheden om te doneren aan Wikileaks. Iedereen die het Wikileaks moeilijk maakten om te bestaan werden onder Operation Avenge Assange onder handen genomen. De servers van PayPal, Mastercard en Visa moesten onder druk van de

ANONYMOUS13

DDoS aanvallen zwichten. Ook werden websites van politici die zich openlijk tegen Wikileaks uitspraken onder vuur genomen, alleen Amazon wist de voortdurende aanvallen te weerstaan (ibid, p. 109-111). Toen de gebruikte IRC-kanalen werden stilgelegd, financierden leden van Anonymous een eigen server waarop men kon communiceren, wat men AnonOps noemde. Dit is vandaag de dag nog steeds het geprefereerde platform voor communicatie tussen leden. De DDoS aanvallen worden uitgevoerd door middel van het LOIC (Low Orbiting Ion Canon), ook wordt er gebruik gemaakt van botnets: een netwerk van gehackte computers die de hacker in staat stelt om tienduizenden computers tegelijk bevelen te geven (website New York Times). Anonymous manier van optreden bestaat niet alleen uit het overbelasten van servers. Dit werd duidelijk tijdens de Arabische Lente van 2011. Technisch begaafde leden schreven een script waardoor het voor overheden onmogelijk werd om het internetgedrag te controleren, werd er geholpen met het delen en verspreiden van videos die de demonstranten maakten, en hielp men in Egypte om het internet weer online te krijgen, nadat Mubarak het land had afgesloten van de buitenwereld (website Al Jazeera). De Occupy-beweging betekende voor Anonymous een terugkeer naar de straten, die zij als beweging sinds Project Chanology niet meer hadden gezien. De inmiddels bekende Guy Fawkes-maskers bepaalden ook bij Occupy Wall Street en de vele afgeleide protesten over de hele Westerse wereld het straatbeeld. De beweegredenen van de Occupy-beweging kwamen grotendeels overeen met die van Anonymous: het tegengaan van de uitbuiting van de burger door corporaties (Chomsky, 2012: 17).

Uit deze voorbeelden blijkt wanneer Anonymous belang hecht aan een doel en hoe zij actie ondernemen. Er valt een duidelijke lijn te trekken uit de beoogde doelen. Zo staat Anonymous voor vrijheid van informatie, met betrekking tot zowel het vrij uitwisselen van bestanden als tegen mogelijke censuur, zoals duidelijk werd uit Project Chanology, Operation Payback en Operation Avenge Assange. Hierbij hekelt de groep vooral de economische belangen van corporaties in de politiek via lobbyisme. Meer openheid, minder bureaucratie en directe democratie zijn voor de groep belangrijk. Dit wordt niet alleen in de VS

ANONYMOUS14

bevochten, maar over vrijwel de hele wereld. Waar mogelijk, worden de protestacties gehouden vanuit de comfortabele zitpositie van de bureaustoel, maar als dit niet voldoende blijkt, gaat Anonymous de straten op om hun boodschap over te brengen. Het internet, een wereldwijd vrij platform voor communicatie en informatie, vertoont vaak anarchistische trekken. Iedereen kan zeggen wat hij of zij wil en aan de hand van de mate van interesse in de boodschap krijgt het lezers. Dit komt ook naar voren in de organisationele structuur van Anonymous. De leus We Are The Internet is dan ook meer dan waar. 4chan is in deze analogie een accurate micro-weerspiegeling van het internet. De sociale beweging Anonymous is in dit geval de politiek gengageerde gedeelte van de populatie, en door het globalistische karakter van het internet, opereren zij wereldwijd.

NEW SOCIAL MOVEMENT-THEORIE EN ANONYMOUS NSMs waren een product van het post-materile tijdperk en vochten voor een verbetering van de levenskwaliteit, door kwesties aan te boren zoals het milieu, vrouwen-emancipatie en homo-emancipatie. De NSMs zouden zich niet bezig houden met economische kwesties van herdistributie, maar het nondemocratische karakter van de overheid (Pichard, 1997: p.413-414). Anonymous is voor gelijkheid, maar door hun loyaliteit aan de Occupy-beweging blijkt dat zij wel degelijk pleiten voor economische herdistributie. Ook treden zij niet specifiek op voor de gelijkheid van vrouwen en de LGBT-gemeenschap, maar voor gelijkheid in het algemeen, tussen rijk en arm, jong en oud, welke religie, geslacht of nationaliteit dan ook. De structuur van NSMs kenden een anti-institutioneel organisatorisch karakter, waarbij zij gebruik maakten van een direct democratisch model binnen de organisatie (ibid: p.416). Anonymous kent geen duidelijke organisatie, en heeft op het eerste gezicht veel weg van een totale anarchie. Als men dieper graaft, stuit men op enkele initiatiefnemers binnen deze anarchie. Zij zijn degenen die veelal bepalen wat er gaat gebeuren, maar hierbij is deelname aan acties geheel vrijblijvend: niemand weet immers wie wel en niet meedoen dankzij de anonimiteit van het internet. Deze initiatiefnemers zijn niet gekozen, maar

ANONYMOUS15

geaccepteerd. Dit getuigt van een sterk postpolitiek karakter binnen de sociale beweging. NSMs handelden buiten de gebruikelijke politieke kanalen, waarbij zij door middel van demonstraties probeerden de publieke opinie te mobiliseren om zo politieke invloed te vergaren. Hierbij ging men gedost in kostuums en gebruikten zij symbolische representaties (ibid: p.415). Anonymous gebruikt deze tactieken nog steeds, getuigend Project Chanology en Occupy, waar zij gehuld in Guy Fawkes-masker de straten op gingen. Echter, de mogelijkheden die het internet biedt heeft gezorgd voor een verschuiving naar een voorkeur voor het verspreiden van informatie met de klik van een linkermuisknop. Ook heeft men geleerd dat het doeltreffender is om te hacken; ofwel vrij letterlijk inbreken in de website en deze te besmeuren met propanda, ofwel de website tijdelijk ontoegankelijk te maken via een massale DDoS aanval. Deze vorm van protesteren wordt hacktivisme genoemd, een samenvoeging van hacken en activisme. NSM-theorie stelt dat leden van New Social Movements niet gedefinierd worden door klassenverschillen, maar verbonden worden door hun gedeelde zorgen over sociale kwesties (ibid: p.417). Over de algemene samenstelling van de leden van Anonymous bestaan geen vooralsnog geen onderzoeken. De mensen die echter naar voren treden als lid, zijn veelal in de twintig (website Youtube2). Vrouwen (liefkozend genoemd FemAnons) zijn minder vertegenwoordigd dan mannen, maar als men kijkt naar internetgebruikersstatistieken is dit niet verwonderlijk: de leden zijn een afspiegeling van de verhoudingen op het internet waarbij de meerderheid bestaat uit mannen tussen vijftien en dertig jaar oud. Of sociale klasse een rol speelt binnen de beweging is ook onbekend, echter, de deelname aan Occupy hint ernaar dat de rol van de bovenklasse in deze beweging miniem is. Net als bij NSMs worden leden van Anonymous wel gekenmerkt door hun gedeelde zorgen over sociale kwesties, alsmede de gang van zaken in de huidige politiek en de invloed die bedrijven hebben in het besluitvormingsproces.

New Social Movements opereerden zowel binnen de civil society als de counter-democracy Door hun open, officile organisatie werkten NSMs aan diepere persoonlijke relaties waardoor het sociaal kapitaal van de leden van de

ANONYMOUS16

beweging werd vergroot. Anonymous kent niet een dergelijke organisatie, waardoor het effect op het sociaal kapitaal minimaal blijft. Anonymous zelf biedt geen platform voor het verdiepen van persoonlijke relaties, echter wil dit niet zeggen dat dit niet onder de leden zelf gebeurt tijdens de daadwerkelijke protesten. Anonymous heeft wel de potentie tot transformatie van de staat, zoals Cox dit een eigenschap noemt van de Civil Society, maar het meest noemenswaardige dat men tot nu toe heeft weten te bereiken is dat de Canadese overheid op 19 juni een wet heeft aangenomen dat het dragen van een masker tijdens rellen strafbaar stelt met een maximale gevangenisstraf van tien jaar (website CBC News). Anders dan NSMs hebben vinden de meeste acties van Anonymous plaats buiten de wet, waardoor Anonymous meer van invloed is op de CounterDemocracy dan op de Civil Society.

Nu

de

verschillen

en overeenkomsten

tussen

traditionele

New

Social

Movements en Anonymous uiteen zijn gezet, is het mogelijk om deze aan elkaar af te wegen en de hoofdvraag te beantwoorden.

CONCLUSIE

Anonymous vindt zijn oorsprong op het internet, meer specifiek, op 4chan. Het internet is een grote, globalistische anarchie, wat ook zijn sporen heeft achtergelaten in het karakter van Anonymous. Sinds het nieuwe millenium is het internet onmisbaar geworden in het dagelijks leven, zowel voor burgers als voor de politiek en de corporaties. Hierdoor is het zwaartepunt van demonstraties verschoven, van de straat naar het internet. Een website uit de lucht halen blijkt vaak even effectief als een demonstratie voor de deuren van een bedrijf, en kost de demonstrant veel minder moeite. De New Social Movement-theorie beschreef de protesten opkomend in de jaren 60 voortkomend uit postmaterialistische zorgen over het milieu en sociale gelijkheid voor vrouwen en homos. Die kwesties hebben sindsdien plaats gemaakt voor zorgen over de rol van geld in de politiek, die bepaalde basale mensenrechten in gevaar brengen, zoals de vrijheid van meningsuiting en

ANONYMOUS17

informatie. Anonymous is voorvechter van deze rechten, en de manier waarop zij hun tegenstanders bestrijden zijn veranderd door de nieuwe mogelijkheden die het internet hen biedt. Anonymous toont nog wel een gelijkenis met de bewegingen die onder de noemer New Social Movement vallen, maar de nieuwe technologische ontwikkelingen die Anonymous in staat stellen om effectiever te protesteren kunnen niet verenigd worden met de theorie. De relevantie van de NSM-theorie is nog wel aanwezig, maar het dekt de lading niet meer om het volledige spectrum van kenmerken en tactieken van Anonymous te kunnen verklaren. Nieuwe theorie moet bedacht worden om zowel Anonymous te kunnen beschrijven, als ook alle in de toekomst opkomende bewegingen die ongetwijfeld in de voetsporen van Anonymous zullen treden. Anonymous is een evolutie van sociale bewegingen, maar de theorie omtrent sociale bewegingen is niet voldoende mee-gevolueerd. Net als technologie is de politieke wetenschap een continu ontwikkelend terrein. De NSM-theorie, opgesteld in de jaren 80 en 90, is dan ook aan vervanging toe. Elementen kunnen gextraheerd worden naar een nieuwe theorie, die de sociale bewegingen van de 21 ste eeuw kunnen verklaren.

REFLECTIE Zoals de stand van zaken is, zijn er nog te weinig vaststaande feiten rond Anonymous. Veel is nog giswerk, omdat de beweging veel gebruikt maakt van de informele sfeer om afspraken te maken en actie te ondernemen. Het anarchistische karakter van de beweging helpt daarbij niet. Ook is het nu nog moeilijk te zeggen of Anonymous een nmalig fenomeen is. Het is onmogelijk te voorspellen hoe lang Anonymous als beweging nog blijft bestaan, en of de mogelijke opvolger dezelfde weg als Anonymous zal bewandelen. Doordat dit allemaal (nog) niet duidelijk is, kan betekenen dat de relevantie van Anonymous voor de wetenschappelijke theorie omtrent sociale bewegingen overschat wordt. New Social Movement theorie ontstond ook pas in de jaren 80, en beschreef veelal sociale bewegingen uit de jaren 60 en 70. Dit paper beschrijft een uitzondering, een nieuw geval, zonder te weten of deze trend zich voort zal zetten. Het ligt voor de hand dat dit het geval is, maar, net als bij New Social

ANONYMOUS18

Movements, kan dit pas zeker worden gesteld over een aantal jaar. Het verwerpen van theorie op basis van n casus is in dit geval niet verantwoord.

REFERENTIES

Age,

The

(2008)

Hackers

declare

Scientology

D-Day, (laatst

http://www.theage.com.au/ bezocht op 13-6-2013).

articles/2008/02/07/1202234012004.html

Al

Jazeera

(2011)

Anonymous

and

the

Arab

uprisings,

http://www.aljazeera.com/news /middleeast/2011/05/201151917634659824.html (laatst bezocht op 15-6-2013)

CBC

News

(2013)

Wearing

mask

at

riot

is

now

crime

http://www.cbc.ca/news/canada

/story/2013/06/19/pol-mask-bill-royal-

assent.html (laatst bezocht op 22-6-2013)

Chomsky, N. (2012) Occupy, Penguin Books: Londen.

Cox, R.W. (1999) Civil Society at the Turn of the Millenium: Prospects for an Alternative World Order, Review of International Studies (25), pp. 3-28.

IBLS

Internet

Business

Law

Services

(2008)

Internet

Law,

http://www.ibls.com/

Internet_law_news_portal_view.aspx?

s=latestnews&id=1972 (laatst bezocht op 13-6-2013)

ANONYMOUS19

New York Times, The (2012) The Secret Lives of Dangerous Hackers, http://www.nytimes.com /2012/06/01/books/we-are-anonymous-by-parmyolson.html?_r=0 (laatst bezocht op 15-6-2013)

Olsen, Parmey. (2012) We Are Anonymous; Inside the Hacker World of Lulzsec, Anonymous, and the Global Cyber Insurgency, Back Bay Books; New York.

Pichardo, N.A. (1997) New Social Movements: A Critical Review, Annual Review of Sociology (23), pp. 411-430.

Putnam, R. (1995) Bowling Alone: Americas Declining Social Capital, Journal of Democracy (20) pp. 1-18.

Rosanvallon, P. (2008) Counter-Democracy; Politics in an Age of Distrust, Cambridge University Press; Cambridge.

Techcrunch (2010) RIAA Goes Offline, Joins MPAA As Latest Victim Of Successful DDoS Attacks, http://techcrunch.com/2010/09/19/riaa-attack/ (laatst bezocht op 15-6-2013).

Youtube1

(2008)

Message

to

Scientology

(2:04),

http://www.youtube.com/watch?v= JCbKv9yiLiQ (laatst bezocht op 9-6-2013).

Youtube2 (2012) We Are Legion The Story of Hacktivists (1:32:46), http://www. youtube.com/watch?v=X7hizdga9kU (laatst bezocht op 8-6-2013).

ANONYMOUS20