You are on page 1of 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu

Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

W wielu krajach okupowanej Europy robotnicy odegrali ogromn rol w antyhitlerowskim ruchu oporu, ale w podrcznikach historii si o tym nie mwi. Tym bardziej nie mwi si o tym, o co walczyli.

We Francji, podobnie jak na caym Zachodzie, pakt RibbetropMootow i udzia ZSRR do spki z Niemcami w rozbiorze Polski spady na komunistw jak grom z jasnego nieba. Wielu odeszo z partii. Mona sobie wyobrazi, co by si dziao, gdyby wiedzieli, ze Stalin wydaje Hitlerowi komunistw niemieckich i austriackich, aresztowanych w ZSRR w ramach terroru stalinowskiego.

Po najedzie hitlerowskim na Francj, tamtejszym komunistom byo bardzo trudno poapa si w polityce partii. Jacques Duclos, stojcy na czele partii w zastpstwie Mauricea Thoreza, ktry w 1939 roku zdezerterowa z armii i wyjecha do Moskwy, kaza zoy u niemieckich wadz okupacyjnych wniosek o zezwolenie na wydawanie dziennika partyjnego LHumanit, ktry oczywicie odrzucono. Kaza te czonkom partii powrci do miejsc zamieszkania i w miar moliwoci do pracy. Wytyczne dla radnych i dziaaczy zwizkowych byy szczeglnie kategoryczne mieli bezwzgldnie wrci do swoich rad i organizacji zwizkowych i dziaa z otwart przybic, aby w ten sposb wymusi warunki do legalnej pracy politycznej. Pocigno to za sob fale aresztowa komunistw.

Misja Augustea Lecoeura

1 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

Co prawda kierownictwo Francuskiej Partii Komunistycznej (PCF) pitnowao kolaboracyjny reim marszaka Ptaina, zainstalowany w Vichy, ale nie tykao okupantw hitlerowskich, bo ci byli sojusznikami ZSRR. Co prawda, pitnowao wojn imperialistyczn, ale gdy trzeba byo wskaza imperializm, wskazywao angielski, a nie niemiecki, cho to on okupowa Francj. Niektrzy dziaacze wyamywali si jako jeden z pierwszych uczyni to Charles Tillon, pniejszy czoowy dowdca Wolnych Strzelcw i Partyzantw (FTP). W kocu lipca 1940 r., w instrukcji dla kadr partyjnych regionu Bordeaux, uzna za wrogw zarwno kapitalistw i tych, ktrzy im su, jak i najedcw. Z biegiem czasu przybywao w partii takich dziaaczy.

Na pocztku okupacji hitlerowskiej (do grudnia 1941 r.) region obejmujcy Nord i Pas-de-Calais, oddzielony od reszty Francji przez rzek Somm, podlega niemieckiej komendzie wojskowej z siedzib w Brukseli. Hitler uwaa, e to ziemia germaska, chcia j przyczy do Belgii i wraz z ni wcieli do Rzeszy.

Podobnie, jak to byo w przypadku centralnej gazety partyjnej LHumanit, w lipcu 1940 r. partia chciaa uzyska od wadz okupacyjnych zezwolenie na publikacj regionalnej gazety

2 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

LEnchan. W regionie dziaay dwie odrbne organizacje partyjne. Jedna w Nord pozbawiona kontaktu z Paryem, podlegaa rezydujcym w Brukseli dziaaczom Kominternu, w szczeglnoci Sowakowi Evenowi Friedowi. Druga, w zagbiu grniczym Pas-de-Calais, podlegaa kierownictwu PCF z siedzib w Paryu.

W lipcu 1940 r. Duclos posa do Pas-de-Calais Augustea Lecoueura, ktry stamtd pochodzi, aby odbudowa organizacj, zniszczon przez represje przedwojenne, skutki paktu RibbentropMootow i najazdu hitlerowskiego. 30 letni Lecoeur, grnik, potem metalowiec, czonek partii od 16 roku ycia, zwizkowiec, komisarz w Brygadach Midzynarodowych w Hiszpanii, onierz armii francuskiej na linii Maginota, po klsce Francji uciek z obozu niemieckiego. Organizacj partyjn w zagbiu szybko postawi na nogi.

Podziemny ruch zwizkowy

Legalne zwizki grnikw byy kierowane przez elementy wciekle antykomunistyczne i kolaborantw, tote od padziernika Lecoeur zacz tworzy podziemne organizacje pn: Komitety Jednoci Zwizkowej i Dziaania (CUSA).

3 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

Warunki ycia i pracy grnikw pogarszay si dramatycznie nie byo co je, grnicy czsto godowali, brakowao myda, a tymczasem waciciele wyduali czas pracy, rubowali normy pracy i kazali inynierom i sztygarom trzyma zaogi za mord. Korzystajc z okupacji, brali na grnikach odwet za zdobycze Frontu Ludowego 1936 r.

Komitety wszczy akcje strajkowe i zorganizoway demonstracje gospody domowych. Byy one wymierzone przeciwko pracodawcom francuskim, do ktrych wadze okupacyjne nie ywiy szczeglnej sympatii, tote uznay, e akcje te nie godz w Rzesz. Ani komitety, ani podziemna prasa komunistyczna nie atakoway okupantw, a jedynie pracodawcw i i rzd ptainowski w Vichy.

Zim Lecoeur przekona si, e taka linia nie trzyma si kupy, bo wrd grnikw szerz si bardzo wrogie wobec okupantw nastroje w ich wiadomoci wyzysk klasowy pracodawcw francuskich zlewa si teraz w jedno z uciskiem narodowym ze strony okupantw. Stopniowo zacz wic dziaa na wasn rk, a nie tak, jak kazano w instrukcjach z Parya. To nie by zy ucze Midzynarodwki Komunistycznej wrcz przeciwnie, ale rozumia grnikw. Mona powiedzie, e doy poszy dalej, ni chciaa pj PCF, mwi dzi Yves Le Maner, dyrektor Orodka Historii i Pamici Nord-Pas-de-Calais w Saint-Omer. W wietle prowadzonych przez orodek bada nie ma on wtpliwoci co do tego, e w wczesnych

4 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

wydarzeniach w regionie Lecoeur odegra kluczow rol i e odegra j dlatego, i stopniowo usamodzielni si wobec linii partyjnej.

Postulaty strajkowe

Robota zwizkowa kierowanych przez komunistw komitetw posza teraz po nowej linii i to przesdzio o ich sukcesie metodycznie, kopalnia po kopalni, mobilizoway grnikw wypierajc legalne zwizki zawodowe. O chleb dla waszych dzieci i kobiet powstacie!, gosiy hasa. W ulotkach pisano: Grnicy! Powstacie! Wybia godzina walki! Na nasze suszne postulaty pracodawcy odpowiadaj now prowokacj. Zabrano nam nasze 500 gramw chleba, zastpujc je kartkami na 70 gramw za kady dzie roboczy, co sprawia, e chory robotnik lub taki, ktry z jakiegokolwiek powodu straci miejsce pracy, znw bdzie musia zacisn pasa. Ju i tak mae pajdki chleba naszych dzieci ponownie si zmniejszyy. Ogranicza si tuszcze i podnosi ceny artykuw ywnociowych. To nie moe trwa duej, grnicy powstan w odpowiedzi na prowokacje pracodawcw i jak jeden m odpowiedz strajkiem powszechnym. Niech yje strajk, ktry bdzie strajkiem wyzwoleczym!

Postulaty byy proste: grnicy dali chleba, jabek, szarego myda, wikszych przydziaw ywnoci, a take wikszych praw dla robotnikw zagranicznych. W kopalniach pracowao wielu imigrantw, m.in. z Polski.

5 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

W listopadzie 1940 r. w Pas-de-Calais Michel Brl, grnik i modzieowy dziaacz komunistyczny, zorganizowa demonstracj na pogrzebie grnikw, ktrzy zginli podczas katastrofy w kopalni. Zosta aresztowany za wezwanie do strajku i zwolniony, gdy w jego obronie zastrajkowali koledzy. Pracowa w kopalni, ktra nazywaa si tak, jak jedna z wielu kolonii francuskich w Afryce Dahomey, ale grnicy nazywali j Le Petit Moscou Ma Moskw. Znajdowaa si na terenie gminy Montigny-en-Mohelle, popularnie zwanej MontignylaRouge, czyli Czerwon.

Strajk powszechny

27 maja 1941 r., po incydencie midzy grnikami a sztygarem, na apel Brl, wybuch tam strajk. 29 maja 2 tysice kobiet pod wodz robotnicy Emilienne Mopty (hitlerowcy cili jej potem gow toporem) demonstrowao przed siedzib spek wglowych w Hnin-Litard.

6 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

W cigu nastpnych dni strajk rozszerzy si na pozostae kopalnie regionu. Wkrtce strajkowao 100 tysicy spord 143 tysicy grnikw. To by zorganizowany strajk, ale zorganizowany na gruncie ywioowego ruchu, wspomina pniej Roger Pannequin. Ten mody socjalista, zbieg z obozu jenieckiego, przysta do modziey komunistycznej i tworzy zbrojne grupy samoobrony strajkowej. Pikiety, akcje ulotkowe, wystpienia wiecowe miay ochron w postaci kiepsko uzbrojonych , ale bardzo miaych grup modych komunistw. Z ust do ust przekazywano haso: Kontynuujcie strajk a do zwycistwa! Wiele kobiet nie pozwalao swoim mom-amistrajkom wychodzi do pracy. Strajk poparli miejscowi socjalici i gaullici.

Po kilku dniach wadze hitlerowskie wprowadziy stan wojenny. 3 czerwca rozlepiy plakaty z apelem do grnikw, w ktrym gen. Heinrich Niehoff kaza im natychmiast wrci do pracy pod grob jak najsurowszych kar. Nie pomogo. Waciciele obiecywali zadouczyni niektrym postulatom, a jednoczenie przekazywali listy agitatorw komunistycznych. Tych, ktrzy nie zdyli uciec, dopada wic policja aresztowano 325. Nastpiy egzekucje.

Po dwch tygodniach, 10 czerwca, strajk zacz si zaamywa wygodniae i sterroryzowane zaogi stopniowo wracay do pracy, akceptujc ustpstwa pracodawcw. W lipcu 250 aresztowanych dziaaczy strajkowych wywieziono do twierdzy Huy w Belgii, a stamtd deportowano do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen koo Berlina, skd po wojnie wrcio stu. To bya najwiksza masowa akcja ruchu oporu we Francji podczas caej drugiej wojny

7 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

wiatowej. Sami grnicy postrzegali swj strajk jako walk klasow i narodow zarazem wlad za nimi tak rwnie go postrzegaa organizacja komunistyczna w Pas-de-Calais, co znajdowao wyraz w jej prasie codziennej. W tym samym czasie na amach LHumanit kierownictwo partii w Paryu, podobnie jak w swojej prasie organizacja partyjna w Nord, przedstawiay ten strajk jako czysto ekonomiczny, a wic nie majcy nic wsplnego z ruchem oporu wobec okupanta.

Wojna partyzancka

Po zaamaniu si strajku grnik i dziaacz komunistyczny Charles Debarge zbieg z aresztu i wraz z Julienem Hapiot i Eusebio Ferrarim (zamordowanymi pniej przez hitlerowcw) oraz Panneuinem utworzy w regionie ruch partyzancki. Zwerbowali dowiadczonych dziaaczy partyjnych i zwizkowych, z ktrych wielu tak jak on sam przeszo przez Brygady Midzynarodowe, oraz modych, bojowo nastawionych grnikw, w tym rwnie imigrantw z Polski. Pannequin wspomina, e towarzysze przekonywali go, e ta wojna skoczy si rewolucj i krytykowali kierownictwo partii, e wzywa do walki z reimem Vichy, ale nie wspomina o okupantach, podczas gdy wiadomo, e zanim strzeli si do psa, trzeba zabi pana.

8 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

Cho od 22 czerwca 1941 r. polityka PCF ulega radykalnej zmianie Niemcy hitlerowskie napady na Zwizek Radziecki, wic partia moga wystpi przeciwko okupantom ta partyzantka i tak nie dziaaa po linii partyjnej. Poniewa ZSRR by teraz sprzymierzony z mocarstwami alianckimi, naleao walczy tylko o wyzwolenie narodowe nic wicej. Tymczasem ona robia swoje, bo jej lini bya walka zbrojna z okupantem i rewolucja walczya o wyzwolenie narodowe i spoeczne, o woln i socjalistyczn Francj.

Partyzanci atakowali merostwa, skady materiaw wybuchowych, niemieckie patrole wojskowe, wykolejali pocigi, niszczyli odstawiane okupantom zbiory, likwidowali kolaborantw. Za gow Debargea wyznaczano nagrod w wysokoci 100 tys. frankw. Na t ma grnicz armi czerwon przypada ogromna wikszo akcji zbrojnego ruchu oporu, przeprowadzonych we Francji w latach 1941-1942. cigana przez wojska niemieckie i wiernie kolaborujc z nimi policj i andarmeri francusk, ktra wydzieraa informacje od podejrzanych, systematycznie stosujc tortury, w kocu zostaa rozbita. We wrzeniu 1942 r. Debarge zgin jako jeden z ostatnich partyzantw.

Partia komunistyczna zostaa w tym czasie zdziesitkowana w caym regionie. Mimo to udao si jej odbudowa. W padzierniku 1943 r. wzniecia kolejny wielki strajk wzio w nim udzia 40 tys. grnikw i trwa 10 dni. Grnicy zapacili za swoj walk strajkow i partyzanck bardzo wysok cen. W latach 1940 1944 pod zarzutem udziau w ruchu oporu lub za dziaalno komunistyczn aresztowano w regionie 18 tysicy osb, 4500 wywieziono do obozw koncentracyjnych, a prawie tysic rozstrzelano, zabito podczas tortu lub zastrzelono.

9 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

Oni kami

Lecoeur przey. W 1942 r. wezwano go do Parya, gdzie zosta czonkiem sekretariatu, odpowiedzialnym za sprawy organizacyjne. Po wojnie by posem, merem w Lens, w swoim regionie, sekretarzem stanu, gdy komunici zasiadali w rzdzie. Uchodzi za praw rk i przyszego nastpc szefa partii, Thoreza. Zatwardziay stalinowiec, wybitny organizator, przewodzi czystkom przeprowadzonym w partii pod hasami walki ze zdrajcami, renegatami, agentami wroga klasowego, prowokatorami policyjnymi.

Ofiar czystek padli m.in. jego byy towarzysz walki strajkowej, a nastpnie wybitny komendant partyzancki Pannequin, usunity z partii w 1953 r., i takie wielkie tuzy partyjne, jak byy przywdca komunistycznego ruchu oporu Charles Tillon, czy legendarny Andr Marty czowiek, ktry podczas wojny domowej i interwencji mocarstw zachodnich w Rosji radzieckiej wznieci bunt na kontrtorpedowcu francuskim na Morzu Czarnym, a nastpnie by mocnym czowiekiem Kominternu.

10 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

W kocu Lecoeurowi powina si noga i w 1954 r. jego z kolei wyrzucono z PCF. Zarabia na ycie jako kierowca ciarwek. Najpierw usiowa stworzy now parti zwizan ze schizm jugosowiask w ruchu komunistycznym, a nastpnie przeszed do socjalistw.

Nie nabra wody w usta, lecz do koca zaarcie walczy z kierownictwem partii, goszc w licznych ksikach swoj prawd o strajku powszechnym grnikw w Nord i Pas-de-Calais i o ruchu oporu. Protestowa przeciwko faszowaniu przez aparat partyjny historii tego strajku, z ktrej rugowano jego nazwisko, a przywdcami czyniono tych, ktrzy zginli i nie mogli ju zawiadczy, jak to byo naprawd Michela Brl i Charlesa Debargea.

W kopalni Dahomey PCF umiecia tablic upamitniajc strajk, na ktrej do dzi widnieje napis faszujcy histori. Oto czytamy, e w odpowiedzi na historyczny apel, rzucony na ziemi ojczystej przez Mauricea Thoreza i Jacquesa Duclos, tu zrodzi si w 1940 r. zalek Ruchu Oporu. Po wojnie przywdcy PCF z zapaem przyznawali si do strajku w Nord i Pas-de-Calais, poniewa stanowi teraz niezbity dowd, e partia wystpia do walki z okupantami przed napaci Hitlera na ZSRR.

11 / 12

Zbigniew Marcin Kowalewski, Grniczy ruch oporu


Wpisany przez piotrek wtorek, 29 listopada 2011 23:48 - Zmieniony wtorek, 29 listopada 2011 23:49

Renegat Lecoeur bezlitonie i niestrudzenie pitnowa tre tego napisu, wytykajc kierownictwu PCF, e byo inaczej. Przypomina, e tego apelu z 10 lipca 1940 r. Thorez nie rzuci z ziemi ojczystej, bo od dawna przebywa w Moskwie. Przypomina te, e wezwano w nim do walki z wojn imperialistyczn, ale bya w nim mowa o imperializmie brytyjskim, o gen. Charlesie de Gaulleu jako agencie tego imperializmu, o reimie ptainowskim, natomiast nie byo ani sowa o imperializmie niemieckim.

rdo: Trybuna Robotnicza

12 / 12

You might also like