D ZACHODNI PRZEGLA 2012, nr 2

DRZEJ SKRZYPCZAK Je drzej Skrzypczak JE Poznan

POLITYKA AUDIOWIZUALNA UNII EUROPEJSKIEJ Polityka audiowizualna Unii Europejskiej s cie polityki medialnej definiowane jest rozmaicie 1. Najcze ciej traktowane Poje jest jako dziaalnos c wadz w ksztatowaniu warunko w funkcjonowania systemu komunikowania masowego go wnie prasy, radia i telewizji 2. Wedle innych opinii to element polityki publicznej (...), kto ry powinien odpowiadac na pytanie, co dany sposo gna c nalez y zrobic , aby w poz a b uksztatowac system medio w i osia zac puja ce problemy, a takz w nim zaoz one cele oraz rozwia wyste e, jak i dlaczego nalez y to zrobic oraz jakimi metodami: jakie rodzaje dziaan moz na i trzeba d, kto cie to podejmowac , a jakich nie 3. Warto jednak przywoac pogla ry poje traktuje szerzej, nie tylko bowiem w kategoriach regulacji medio w przez kompetentne organy wadzy pan stwowej, ale takz e jako moz liwos c sprawczego wpywania na zasady funkcjonowania systemu medialnego na ro z nych paszczyznach. I tak na moz wskazuje sie liwos c tzw. samoregulacji medio w, czyli tworzenia regu powania przez samych uczestniko poste w rynku medialnego, w tym was cicieli s rodko w spoecznego przekazu, dziennikarzy (np. w formie etyki dziennikarskiej). Wreszcie trzecia paszczyzna regulacji to kulturowe i polityczne tradycje danego d zasuguje na pena akceptacje . Tak wie c moz spoeczen stwa 4. Ten ostatni pogla na , iz nie tylko postawic teze obecnie elementami skadowymi polityki medialnej sa dziaania was ciwych organo w pan stwa, ale takz e innych podmioto w. Nalez y z konstatacja , z zgodzic sie e polityka medialna obejmuje zasady i formy powania z mediami nie tylko w celach politycznych, ale takz poste e kulturalnych, s ogo edukacyjnych i ekonomicznych. Jest cze cia lniejszej komunikacji politycznej
1 Patrz szerzej E. Stasiak-Jazukiewicz, M. Jas-Koziarki ewicz, Polityka medialna w Unii Europejskiej, Warszawa 2011, s. 19-30; J. Skrzypczak, Polityka medialna w okresie konwersji cyfrowej radiofonii i telewizji, Poznan 2011, s. 14-17. 2 B. Mierzejewska, Polityka medialna, w: Media, komunikacja, biznes elektroniczny, (red.) B. Jung, Warszawa 2001, s. 227. Patrz takz e T. Goban-Kl as, Zygzaki polityki medialnej, w: Media i dziennikarstwo w Polsce 1989-1995, (red.) G. G. Kopper, I. Rutkiewicz, K. Schliep, Krako w 1996, s. 164-165. 3 K. Jakubowicz, Polityka medialna a media elektroniczne, Warszawa 2008, s. 17. 4 Ibidem, s. 17-18.

232

drzej Skrzypczak Je

i zawiera w sobie uregulowania prawne i organizacyjne w zakresie funkcjonowania jedynie do dziaan e dzis ograniczac sie medio w 5. Polityka medialna nie moz danego pan stwa. W dobie medio w globalnych konieczne jest szersze spojrzenie, nie dzynarodowe. W tym znaczeniu termin polityka medialna tylko regionalne, ale i mie utoz samiany jest z regulacjami prawnymi, poniewaz proces tworzenia norm 6 dzi zaliczyc prawnych jest jej najistotniejszym instrumentem . Do takich narze . Te ostatnie pasztrzeba s rodki finansowe i dziaalnos c informacyjno-edukacyjna jednak i tak konsekwencja przyje tych wczes czyzny dziaan sa niej norm prawnych. cie polityki medialnej, przez co rozumie sie Obecnie w doktrynie dominuje poje ce regulacji procesu komunikacji spoecznej. Trzeba jednak dziaania dotycza sto uz ywano odnotowac , z e w dokumentach Unii Europejskiej 7 do lat 70. XX w. cze okres lenia polityka komunikacyjna, a po z niej polityka audiowizualna 8. Wynika przede wszystkim na to z faktu, z e zainteresowanie Unii koncentrowao sie problematyce funkcjonowania telewizji, a w mniejszym stopniu zagadnieniach zanych z radiem. Telewizja miaa najwie kszy wpyw na opinie publiczna , zwia pu do a zarazem byo to go wne z ro do uzyskiwania przez obywateli doste informacji publicznej oraz dorobku kulturalnego. Trzeba jednak przyznac , z e cej te zjawiska uz c w doktrynie opisuja ywano takz e takich poje , jak polityka j technologii medialna oraz polityka w dziedzinie radiofonii i telewizji 9. Rozwo przyje tej terminologii (np. radiofonia i telewizja). cyfrowej spowodowa rewizje cie usug telewizyjnych zaste powaRo wniez w dokumentach Unii Europejskiej poje ne jest terminem audiowizualne usugi medialne 10. Podejs cie Wspo lnot Europejskich do problematyki medio w na przestrzeni cioleci moz ostatnich dziesie na podzielic na kilka etapo w. W pierwszym okresie, stosunkowo najduz szym, odmawiano organom Wspo lnot Europejskich kompetencji do ingerowania w ten obszar. Wynikao to z ro z nic w postrzeganiu tej niezwykle
5

A. Hess, Polityka medialna, w: Sownik terminologii medialnej, (red.) W. Pisarek, Krako w 2006,

s. 151. K. Jakubowicz, Polityka..., s. 18. Por. takz e D. Goldberg, T. Prosser, S. Verhulst, EC Media Law and Policy, London 1998, s. 42-54; A. Harcourt, S. Weatheril l, The Consumer, the European Union, and Media Law, Journal of Consumer Policy 2008, Vol. 31, No. 1, s. 1-4; L. Nyakas, Mie dzy rynkiem a misja, Raport o kulturze. Europa w mediach media w Europie 2002, nr 2, s. 130-132 oraz M. Szewczyk, Polityka audiowizualna Unia Europejska Polska. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2002. 8 E. Stasiak-Jazukiewicz, Polityka medialna Unii Europejskiej, Warszawa 2005, s. 17. 9 K. Jakubowicz, Unia Europejska a media. Mie dzy kultura a gospodarka, Warszawa 2010, s. 10-11. 10 E. E. Paraschos, Media Law and Regulation in the European Union. National, Transnational and U.S. Perspectives, Iowa 1998, s. 24; A. Harcourt, S. Weat herill, op. cit.; M. Wheeler, Supranational regulation. Television and the European Union, European Journal of Communication 2004, No 19, s. 349-369; T. Storsul, T. Syvertsen, The Impact of Convergence on European Television Policy, Convergence: The International Journal of Research into New Media Technologies 2007, No 13, s. 275-291.
7 6

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

233

dzy pan dzy wraz liwej problematyki pomie stwami czonkowskimi, ale takz e pomie 11 samymi organami Unii Europejskiej . Przeomem w tym podejs ciu byo stanowisko zaprezentowane w wyroku Europejskiego Trybunau Sprawiedliwos ci z 30 czerwca 1974 r. Stwierdzono wo wczas jednoznacznie, z e nadawanie programo w telewizyjnych nalez y zakwalifizuja ce w tej dziedzinie kowac jako s wiadczenie usug i stosowac wszystkie obowia dnienie przepiso zasady 12. Chodzi przede wszystkim o uwzgle w o swobodnym przepywie usug i towaro w 13. Po z niej do podobnych konkluzji ETS doszed w sprawie Procureur du Roi v. Marc J.V.C. Debauve and others (sygn. 5270), dzaja c, z moz ca na rozpoprzesa e jako usuge na traktowac dziaalnos c polegaja wszechnianiu i rozprowadzaniu programo w w sieciach kablowych 14. sie pro wypracowania odpowiednich strategii Lata 80. XX w. charakteryzuja ba poway wobec medio w masowych. W tym okresie panowa spory chaos i wyste jako nakierowane zmienne tendencje. I tak dziaania w latach 1981-1984 okres la sie jednos kosztem ro na europejska c kulturalna z norodnos ci. Po 1985 r. w polityce wspo lnotowej zauwaz ono odwrotne podejs cie, a mianowicie nastawienie na promo15. Wyraz to w decyzjach, kto wanie ro z norodnos ci przed jednos cia ao sie re miay i zatrzymac podtrzymac toz samos c europejska zalew produkcji amerykan skich. skale pojawiy sie telewizje satelitarne, co dao pretekst do W tym okresie na szersza zwro cenia uwagi na problem medio w nie tylko w perspektywie krajowej, ale takz e paneuropejskiej. Zdecydowano wo wczas, z e polityka Wspo lnot Europejskich be c dzie koncentrowac sie na problematyce telewizji, pomijaja cakowicie prase i tylko w niewielkim stopniu dotykaja c zagadnien drukowana radiofonii. Odpowiednia wspo lna polityka audiowizualna miaa tworzyc poczucie wspo lnoty, wzmacniac ce z unijnej polityki 16. tendencje integracyjne, ukazywac korzys ci wynikaja
K. Jakubowicz, Unia..., s. 13. Zob. w orzeczenie Europejskiego Trybunau Sprawiedliwos ci w sprawie Public Prosecutor v. Giuseppe Sacchi 1974 r. (sprawa C15573, ECR. 1974, s. 426). Stwierdzono, z e w braku wyraz nego sygnau telewizyjnego, w tym w postaci reklamy, nalez przepisu o odmiennej tres ci, transmisje y uznac kowymi, z racji jego natury za s wiadczenie usug, podczas gdy handel materiaami, nagraniami dz wie i innymi produktami uz filmami (tas mami), aparatura ywanymi do upowszechniania sygnao w telewizyjnych trzeba uznac za obro t towarami. Zob. szerzej C. Mik, Media masowe w europejskim prawie wspo lnotowym, Torun 1999, s. 153-154 oraz E. D. Sage, Usugi audiowizualne, w: Prawo Unii Europejskiej, (red.) J. Barcz, Warszawa 2004, s. 1067, a takz e R. R. Bartoszcze, L. Supek, Telewizja dobro kultury czy element rynku. Transformacja telewizji publicznych w krajach Unii Europejskiej, Rzeszo w 2001, s. 182; E. Stasiak-Jazukiewi cz, M. Jas-Koziarkiewicz, op. cit., s. 30 i n.; J. Skrzypczak, op. cit., s. 132 i n. 13 Por. T. J. ODowd, Broadcasting Policy and European Law, w: Law and the Media. Views of Journalists and Lawyers, (ed.) M. McGonagle, Dublin 1997, s. 276. 14 K. Jakubowicz, Unia..., s. 12-13. 15 Ibidem, s. 30. 16 Parlamentu Europejskiego z lutego 1982 r. tzw. uchwae Hahna I oraz raport Por. uchwae z 1983 r. Komisji Europejskiej Realities and tendencies in European television: Perspectives and Options (COM 83, 229 final).
12 11

234

drzej Skrzypczak Je

W tym okresie Parlament Europejski kilkakrotnie docenia znaczenie telewizji satelitarnej, jako medium prawdziwie globalnego. Promowano bardzo mocno utworzenie wspo lnego europejskiego programu satelitarnego 17. Nalez y zwro cic przede wszystkim na dwie uchway przyje te w 1984 r., a mianowicie tzw. uwage Raport G. Arfea 18 i Raport A. M. Huttona 19. Przywoac tez nalez y najwaz niejsze da cego odpowiedzia Parlamentu Europejtezy z tzw. Raportu Barzantiego 20, be Ksie ge Komisji Europejskiej o telewizji bez granic 21. Okres skiego na Zielona lono w nich pole zainteresowania polityki medialnej Wspo lnot i wyraz ono przekonanie, z e liberalizacja rynku medialnego oraz uatwienie w nadawaniu transgranicznych emisji przyspieszy proces integracji, a nadto, iz nalez y wspierac produkcje europejskie poprzez wprowadzenie odpowiednich kwot programowych, tj. okres lonej liczby produkcji wytworzonych na rynku europejskim, kto re stacje nadawcze byyby zobligowane emitowac . Konieczne byo takz e przeciwdziaanie koncentracji biorstw medialnych i zapewnienie odpowiedniej ro dzy przedsie wnowagi pomie na problem sektorem nadawco w publicznych i prywatnych. Zwro cono takz e uwage c, z m.in. nadawco w publicznych, twierdza e gwarancje ich niezalez nos ci lez a w odpowiednich podstawach finansowych. Uznano, z e struktury europejskie powinny takz e w sposo b finansowy wspierac tworzenie wspo lnego rynku medialcych nego. Postulowano uregulowanie i ujednolicenie przepiso w prawnych okres laja praw autorskich i pokrewnych. Za zasady emitowania reklam oraz ochrone dna uznano takz przy wykorzystywaniu nowych technologii niezbe e wspo prace przekazywania sygnao w telewizyjnych 22. ro Trzeba jednak zauwaz yc , z e media w polityce Unii traktowane sa z norodnie. Jez eli jako podmioty gospodarcze, to w konteks cie polityki konkurencyjnos ci oraz trznego. Dostrzec moz zasad funkcjonowania rynku wewne na takz e nurt, kto ry traktuje media jako element demokratycznej i kulturowej infrastruktury spoe17 ki zaangaz Trzeba odnotowac , z e w 1982 r. uruchomiono program Eurikon, dzie owaniu 15 stacji, jednak nie by on powszechnie odbierany. W 1985 r. utworzono kana Europa TV, kto ry zakon czy cach. Zauwaz dziaalnos c po 18 miesia yc trzeba, z e opo r krajowych stacji by duz y, a i popularnos c niewielka. Patrz K. Jakubowi cz, Unia..., s .43-44. 18 Report drawn up on behalf of the Committee on Youth, Culture, Education, Information and Sport on a policy commensurate with new trends in European Television. Working Documents 1983-84, Document 1-154183, 16 March 1984, zob. http:aei.pitt.edu3118. 19 Report drawn up on behalf of the Committee on Youth, Culture, Education, Information and Sport on broadcast communication in the European Community (the threat to diversity of opinion posed by the pny na stronie commercialization of new media). Document 1-152383, 15 March 1984, tekst doste http:aei.pitt.edu311901000056.PDF. 20 Report on the proposal from the Commission of the European Communities for a directive on the coordination of certain provision laid down by broadcasting activities. Rapporteur R. Barzanti. Doc. A2-24687. Zob. K. Jakubowicz, Unia..., s. 41-42. 21 Television without Frontiers. Green Paper on the Establishment of the Common Market for Broadcasting, especially by Satellite and Cable. Annex. COM (84) 300 finalannex, 14 June 1984. Tekst pny na stronie http:aei.pitt.edu1155. doste 22 K. Jakubowicz, Unia..., s. 42-43.

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

235

i znaczenie medio czen stw europejskich, albo taki, kto ry ocenia role w w procesie uwage , z budowy spoeczen stwa informatycznego. Generalnie zwraca sie e s rodki spoecznego przekazu byy traktowane w polityce Unii Europejskiej bardziej w kategoriach instytucji rynkowych niz kultury. Obrazuje to najlepiej podzia tkowo problematyka kompetencji w ramach struktur Komisji Europejskiej. Pocza Dyrekcja Generalna III, w orbicie zainteresowan medio w zajmowaa sie kto rej trzny i sprawy gospodarcze. To pozostaway takie kwestie, jak rynek wewne juz Ksie ge . z inicjatywy tej struktury przygotowano wspomniana wyz ej Zielona Funkcjonowanie medio w nalez ao ro wniez do kompetencji Dyrekcji Generalnej IV, cej sie sprawami konkurencji na rynku wewne trznym oraz Dyrekcji zajmuja zane z komunikacja , informaGeneralnej X, do zadan kto rej nalez ay kwestie zwia , kultura i mediami. Jako sztandarowe projekty tej jednostki nalez cja aoby wymienic programy MEDIA. Zainteresowanie sprawami s rodko w spoecznego przekazu ca sie telekomunikacja , inforwykazywaa tez Dyrekcja Generalna XIII, paraja i innowacjami 23. Po z niej kompetencje w tym obszarze uzyskaa Dyrekcja matyka pnie Dyrekcja Generalna ds. Informacji, Komunikacji, Kultury i Medio w, a naste Generalna ds. Os wiaty i Kultury. Wreszcie od 2004 r. polityke audiowizualna prowadzi Dyrekcja Generalna ds. Spoeczen stwa Informacyjnego i Medio w. Podkres lic nalez y, z e przedmiotem wspo lnotowej polityki audiowizualnej jest cych na funkcjonowanie tego tworzenie, po pierwsze, regulacji prawnych pozwalaja sektora na wspo lnych zasadach, po drugie, infrastruktury technicznej i spoecznej d tez dnej dla funkcjonowania medio dominuje dwutorowa strategia niezbe w 24. Sta regulacji zasad funkcjonowania medio w. Pierwsza dotyczy regulacji przekazywanych tres ci informacji, druga regulacji infrastruktury technicznej i sposobo w przekazywania okres lonych tres ci. pierwsza paszczyzne , to przede wszystkim wymienic Jez eli chodzi o te cz fundamentalna dla europejskiego rynku medialnego dyrektywe trzeba wre Rady nr 89552EWG z dnia 3 paz dziernika 1989 r. w sprawie koordynacji niekto rych przepiso w ustawowych, wykonawczych i administracyjnych pan stw cych wykonywania telewizyjnej dziaalnos czonkowskich dotycza ci 25. Dokument ten rozpoczyna okres liberalizacji europejskiego rynku telewizyjnego, co miao stworzyc fundamenty dla transgranicznych usug telewizyjnych. Postanowiono wprowadzic minimalne standardy. Dotyczy to w szczego lnos ci ochrony nieletnich pu widzo widzo w, zasad reklamowania, gwarancji doste w do audycji o szczego lnym
Ibidem, s. 13. E. Stasiak-Jazukiewicz, op. cit., s. 17. 25 Opublik. w Official Journal (dalej O.J.) L 298 z 17.10.1989 r.. s. 23-30; Polskie wydanie o telewizji bez specjalne: rozdz. 06, t. 01, s. 224-231. Dokument ten zwyczajowo zwany jest Dyrektywa granic. Patrz szerzej O. Castendyk, L. Woods, Comments on Article 1 TWFD, w: European Media Law, (ed.) O. Castendyk, E. Dommering, A. Scheuer, Kluwer Law International, The Hague 2008, s. 273-279.
24 23

236

drzej Skrzypczak Je

znaczeniu 26 oraz zasad zamieszczania sprostowan . Wprowadzono tez szczego lna 27 produkcji europejskich . Nowelizacja tego dokumentu nasta pia na mocy ochrone dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 9736WE z 30 czerwca 1997 r. 28 Zmiana wynikaa z dos wiadczen w stosowaniu aktu z 1989 r. Uznano, z e ce rozwia zania sa za mao skuteczne, a nadto, z funkcjonuja e redefinicji wymagaja cia przyje te w tym akcie. Przyje to tez dne jest wprowadzenie lepszej poje , z e niezbe ochrony oso b maoletnich. pnej dekady stwierdzono Zjawisko cyfryzacji spowodowao, iz po upywie naste kolejnej gruntownej rewizji tego aktu z powodu m.in. dynamicznego potrzebe Europejrozwoju rynku medialnego. Z danych zaprezentowanych w przez Komisje dotycza cych stosowania dyrektywy o telewizji bez granic 89552EEC 29 ska wynikao, iz liczba programo w telewizyjnych wzrosa z 584 w 2003 r. do 6067 cie dyrektywy o audiowizualw 2008 r. 30 W rezultacie uznano za konieczne przyje nych usugach medialnych 31. Dokument podkres li szczego lne znaczenie audiowizualnych usug medialnych dla wspo czesnych spoeczen stw demokratycznych, na chociaz by z uwagi na moz liwos c dostarczania informacji. Zwro cono uwage

26 A. Jaskiernia, Ewolucja standardo w europejskich relacjonowania waz nych wydarzen przez media elektroniczne, Studia Medioznawcze 2007, nr 2, s. 12-18. 27 Tak D. Goldberg, T. Prosser, S. Verhulst, op. cit., s. 56-68 oraz C. Mik, Media..., s. 241-256. 28 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 9736WE z 30 czerwca 1997 r., O.J. L 202 z 30.07.1997 r., s. 60-70. Polskie wydanie specjalne Dz. U. U. E., rozdz. 06, t. 02, s. 321-331. 29 Tak Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego smy komunikat Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego oraz Komitetu Regiono w z 22 lipca 2008 r. O w sprawie stosowania art. 4 i 5 Dyrektywy 89552EEC Telewizja bez granic. Zmienionej dyrektywa 9736WE, w latach 2005-2006, Bruksela, 22.7.2008 r., KOM(2008) 481 wersja ostateczna, (SEC(2008) pny na stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?uri:COM: 2310), tekst doste 2008:0481:FIN:PL:PDF. oraz Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, ty komunikat Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego oraz Komitetu Regiono w. Dziewia w sprawie stosowania art. 4 i 5 Dyrektywy 89552EEC Telewizja bez granic. Zmienionej dyrektywa 9736WE, w latach 2007-2008, Bruksela, 23.9.20010 r., KOM(2010) 450 wersja ostateczna, pny na stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?u(SEK(2010)995), tekst doste ri:COM:2010:0450:FIN:PL:PDF. 30 Ibidem, s. 3. 31 Dyrektywa 200765WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 grudnia 2007 r. zmieniaja Rady 89552EWG w sprawie koordynacji niekto ca dyrektywe rych przepiso w ustawowych, wykonawcych wykonywania telewizyjnej dziaalnos czych i administracyjnych pan stw czonkowskich, dotycza ci transmisyjnej (dyrektywa o audiowizualnych usugach medialnych). Tekst jednolity opublik. jako Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 201013UE z 10.3.2010 r. w sprawie koordynacji niekto rych przepiso w ustawowych, wykonawczych i administracyjnych pan stw czonkowskich, dotycza cych wykonywania telewizyjnej dziaalnos ci transmisyjnej. (Dz. U. U. E. L 95, z 15.04.2010 r., s. 1 i n.). pka, Stare i nowe media. Dyrektywa O audiowizualnych Patrz szerzej W. Koodziejczyk, P. Ste usugach medialnych jako pro ba odpowiedzi na wyzwania rynkowe i technologiczne, Studia Medioznawcze 2008, nr 1, s. 13-16; A. Matlak, Dyrektywa o audiowizualnych usugach medialnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellon skiego. Prace z Prawa Wasnos ci Intelektualnej 2010, z. 2 (108), s. 127-147.

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

237

ca role tych usug w ksztatowaniu takich wartos znacza ci, jak wolnos c sowa, dowy i je zykowy. Co istotne zwainformacji i pluralizm polityczny, s wiatopogla praktyke dostrzez z ywszy na dotychczasowa ono nie tylko wartos c gospodarcza tego sektora, ale takz e jego znaczenie dla sfery kultury, sztuki, edukacji 32. uwage zasuguje definicja poje cia audiowizualnych usug Na szczego lna medialnych 33, kto re obejmuje tradycyjne przekazy telewizyjne (tzw. linearne 34), usugi Video-on-Demand 35 oraz przekazy handlowe 36. W ten sposo b rozszerzono zakres normowania dyrektywy 89552EEC na wiele rozmaitych form dziaalnos ci pnych w erze cyfrowej. Definicja audiowizualnych usug metelewizyjnej doste dzie zaro telewizje analogowa , ale i cyfrowa , dialnych obejmowac be wno tradycyjna formy dystrybucji sygnao w telewizyjnych, jak przekazy naziemne, kablowe, mobilna . Dotyczy to takz pnych satelitarne, a takz e tzw. telewizje e przekazo w doste w internecie i to zaro wno w postaci tzw. transmisji strumieniowej na z ywo, pniania tj. tzw. webcastingu oraz Near-Video-on-Demand, tj. sekwencyjnego udoste wspo VoD jest doste pnos audycji 37. Natomiast cecha lna c w miejscu i czasie . Obecnie dostrzega sie coraz wie ksze znaczenie tego wybranym przez odbiorce rodzaju usug, zbliz onych do tradycyjnych przekazo w telewizyjnych i adreso uwage zasuguje wanych do tego samego sektora rynku medialnego. Na szczego lna czen jednak katalog wya zaprezentowany w tym dokumencie, co zwaz ywszy wielos form aktywnos na okolicznos c , iz era cyfrowa charakteryzuje sie cia ci
Patrz szerzej A. Matlak, Dyrektywa..., s. 129. usuge Warto wspomniec , z e w mys l art. 1 ust. 1 pkt a dyrektywy 201013EU audiowizualna zdefiniowano jako usuge w rozumieniu art. 49 i 50 Traktatu, za kto odpowiedzialnos medialna ra c ponosi dostawca usug medialnych i kto redakcyjna rej podstawowym celem jest dostarczanie ogo owi cznos odbiorco w poprzez sieci a ci elektronicznej w rozumieniu art. 2 lit. a) dyrektywy 200221WE audycji w celach informacyjnych, rozrywkowych lub edukacyjnych. Taka audiowizualna usuga medialna jest przekazem telewizyjnym w rozumieniu lit. e) niniejszego artykuu albo audiowizualna medialna na z danie w rozumieniu lit. g) niniejszego artykuu, lub handlowy przekaz usuga a audiowizualny. 34 W mys l art. 1 pkt e dyrektywy201013WE rozpowszechnianie telewizyjne lub przekaz telewizyjny (tzn. linearna audiowizualna usuga medialna) to audiowizualna usuga medialna usug medialnych, umoz ca ro s wiadczona przez dostawce liwiaja wnoczesny odbio r audycji na podstawie ukadu audycji. 35 danie (tzn. Zgodnie art. 1 g dyrektywy 201013WE audiowizualna usuga medialna na z a usug medialnych, umoz nielinearna) to audiowizualna usuga medialna s wiadczona przez dostawce ca uz liwiaja ytkownikowi odbio r audycji w wybranym przez niego momencie i na jego z yczenie usug medialnych. w oparciu o katalog audycji przygotowany przez dostawce 36 dyrektywa handlowy przekaz audiowizualny to obrazy z dz kiem lub Zgodnie z cytowana wie suz bez niego, kto re maja yc bezpos redniemu lub pos redniemu promowaniu towaro w, usug lub cej dziaalnos . Obrazy te towarzysza wizerunku osoby fizycznej lub prawnej prowadza c gospodarcza w niej umieszczone w zamian za opate lub podobne wynagrodzenie lub w celach audycji lub zostaja mie dzy innymi: reklame autopromocji. Formy handlowego przekazu audiowizualnego obejmuja , sponsorowanie, telesprzedaz telewizyjna i lokowanie produktu. 37 A. Mat lak, Dyrektywa..., s. 130. Patrz takz e R. Chavannes, O. Castendyk, Directive 200765EC Audiovisual Media Services Directive, w: European Media Law..., s. 806.
33 32

238

drzej Skrzypczak Je

cia nadawczej, de facto wyznacza zakres przedmiotowy tej regulacji. Z tego poje czone zostay przekazy audialne (tj. radiowe) oraz elektroniczne wersje wya cia takie gazet i czasopism. Ponadto dyrektywa wykluczya z zakresu tego poje formy aktywnos ci, jak niekomercyjne przekazy skierowane tylko do oznaczonych sie np. witryny oso b, a nie do odbioru publicznego. W grupie tej znajda nastawione na zysk, a takz internetowe, kto re nie sa e poczta elektroniczna. To samo dotyczy usug, kto rych go wnym celem nie jest dostarczanie audycji, role jedynie pomocnicza np. w kto rych elementy audiowizualne odgrywaja cie nie be dzie obejmowac kro tkie spoty reklamowe. Wspomniane powyz ej poje gier i wyszukiwarek internetowych 38. zany z funkcjonowaniem omawianej Warto poruszyc jeszcze jeden aspekt zwia d tez dyrektywy. Materia tego aktu dotyczy ro wniez przekazo w internetowych. Sta kwestia, w jakim zakresie moz pojawia sie liwa jest ingerencja prawodawcy w ten obszar. Z punktu widzenia dotychczasowej tradycji prawnej, ta sfera dziaalnos ci czowieka bya raczej pomijana przez regulatoro w. Wynikao to m. in. ze specyfiki charakter globalny, a w kaz tego typu komunikacji, tzn. takich, kto re maja dym razie cy wykraczaja poza granice pan stwa. Ponadto komunikowanie w internecie daje poczucie (byc moz e obecnie zudne) penej wolnos ci i anonimowos ci, braku odpowiedzialnos ci prawnej. Podejs cie prawodawco w do tych kwestii musiao dniac tpliwos uwzgle wszystkie wa ci. W dyrektywie 201013WE podkres lono, iz wprowadzanie jakichkolwiek form koncesjonowania lub administracyjnego zacych s twierdzania podmioto w zamierzaja wiadczyc usugi audiowizualne w inter39 takz tego necie jest niedopuszczalne . Warto zwro cic uwage e na strukture s ce zaro dokumentu. Pierwsza cze c to przepisy wspo lne dotycza wno usug linearzan cznie odnosza cych sie do nych, jak i nielinearnych 40. Druga dotyczy rozwia wya
Warto zauwaz yc , z e podobnie jak dyrektywa 89552EWG, ro wniez ten dokument hoduje c was zasadzie kraju pochodzenia. Przypomnijmy, z e regua ta pozwala rozstrzygna kwestie ciwos ci czenie w zakres normowania tego aktu przekazo stosowania okres lonego prawa krajowego. Wa w pne internetowych, wymagao jednak nowego spojrzenia na ten problem zwaz ywszy, iz przekazy doste w istocie globalnymi. Choc w sieci sa oczywis cie juz wczes niej podejmowano to zagadnienie z uwagi na dzynarodowy charakter telewizji satelitarnej. Jednak w dobie World Wide Web wymagao to nowego mie c powyz regue przyje to, z spojrzenia na kwestie jurysdykcji krajowej. Konkretyzuja sza e systemowi da te podmioty, kto siedzibe w tym pan prawnemu danego pan stwa podlegac be re maja stwie lub z naziemno-satelitarnej stacji nadawczej znajduja cej sie w tym pan korzystaja stwie czonkowskim lub cza satelitarnego nalez cego do tego pan te opisano szczego z a a stwa czonkowskiego. Kwestie owo w art. 2 ust 3 dyrektywy 201013EU. 39 A. Matl ak, Dyrektywa..., s. 130. 40 zek podania do publicznej wiadomos W tym zakresie naoz ono na takie podmioty m. in. obowia ci takich danych jak: firma, adres siedziby, e-mail, a takz e niekiedy danych o was ciwych organach cych do regulacyjnych lub nadzorczych. Wprowadzono ro wniez zakazy przekazywania tres ci nawouja du na rase , pec lub narodowos nienawis ci ze wzgle , religie c , emitowania utworo w kinematograficznych poza okresami uzgodnionymi z posiadaczami praw do tych utworo w, przekazo w ukrytych, wykorzyscych techniki podprogowe, naruszaja ce godnos , tres cych ze wzgle du na pec tuja c ludzka ci dyskryminuja , lub pochodzenie etniczne, narodowos lub s d, niepenosprawnos rase c , religie wiatopogla c , wiek lub
38

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

239

s bardzo liberalnym usug typu Video-on-Demand 41. Ta cze c charakteryzuje sie moz podejs ciem a regulacja jest ograniczona do minimum. Materie na poddac s do linearnych samoregulacji lub wspo regulacji. Wreszcie trzecia cze c odnosi sie przekazo w telewizyjnych. W tym zakresie podejs cie regulacyjne jest najbardziej ce 42. wymagaja bny nurt regulacji Unii Europejskiej dotyczy infrastruktury techDrugi, odre wiele niczno-organizacyjnej funkcjonowania medio w. W tym katalogu mies ci sie cych bardzo szczego ro z nych dokumento w, dotykaja owych kwestii technicznych 43. Europejska polityka audiowizualna dotyczya ro wniez medio w publicznych. Przywoac tu nalez y zwaszcza protoko w sprawie systemu publicznej radiofonii cy i telewizji w krajach czonkowskich, tzw. protoko amsterdamski, stanowia 44 cznik zaa do traktatu amsterdamskiego . Wyraz ono w nim przekonanie, z e system zany z demokratycznymi, socjalnymi publicznej radiofonii i telewizji jest s cis le zwia dnym czynnikiem i kulturalnymi potrzebami kaz dego ze spoeczen stw i jest niezbe
seksualna , promowania postaw zagraz cych zdrowiu lub bezpieczen orientacje aja stwu, ochronie s rodowicych papieroso ska, dotycza w i innych produkto w tytoniowych, produkto w i zabiego w leczniczych pnych wya cznie na recepte , a takz dzaja cych fizyczna lub moralna szkode maoletnim. doste e wyrza cych napoje alkoholowe, jez kierowane do Zakaz dotyczy ro wniez emitowania materiao w promuja eli sa dz caja do nieumiarkowanej konsumpcji takich napojo maoletnich ba zache w. Przekazy takie nie moga c ich takz e bezpos rednio nakaniac maoletnich do kupna lub najmu produktu lub usugi, wykorzystuja cac brak dos wiadczenia lub atwowiernos c , a takz e zache takie osoby, aby przekonay rodzico w lub osoby takz trzecie do kupna reklamowanych produkto w lub usug. Nie moga e wykorzystywac szczego lnego rodzico zaufania, kto rym maoletni darza w, nauczycieli, ani pokazywac maoletnich w niebezpiecznych nadto, aby przekazy staway sie doste pne dla oso sytuacjach. Postuluje sie b z upos ledzeniami wzroku lub suchu. 41 zek umoz pu maoletnich do Naoz ono tu obowia liwienia zainteresowanym ograniczenia doste tres ci, kto re mogyby powaz nie zaszkodzic fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi maoletnich. Jednoczes nie postawiono postulat promowania utworo w europejskich m. in. poprzez pnianiu lub finansowe wsparcie dla produkcji utworo w europejskich i zakupie praw do nich lub udoste eksponowaniu utworo w europejskich w katalogu audycji oferowanych w ramach audiowizualnej usugi danie. medialnej na z a 42 tzw. praw wya cznych i kro z jednej Chodzi m.in. o regulacje tki relacji. W ten sposo b pro buje sie posiadanych praw wya cznych do transmisji istotnych wydarzen strony zapewnic ochrone (np. p do najwaz zkiem sportowych), a z drugiej umoz liwic odbiorcom doste niejszych informacji. Obowia dzenie czy takie powinny byc pan stwa jest zaproponowanie katalogu takich wydarzen oraz przesa one pne, czy tez dzie cze s s w caos ci doste odbio r moz liwy be ciowo w przekazie na z ywo a cze ciowo ce zasad reklamowania i telesprzedaz z opo z nieniem. Od tego rodzaju przekazo w wymagania dotycza y sa ce. znacznie bardziej wymagaja 43 Rady 86529EEC o przyje ciu wspo Tutaj wymienic nalez y Dyrektywe lnych specyfikacji 9238EEC technicznych standardu MAC na potrzeby bezpos redniej telewizji satelitarnej, Dyrektywe ca przyje cia standardo z 11 maja 1992 r. dotycza w sygnau przekazo w satelitarnych (czyli tzw. dyrektywe HD-MAC) Council Directive 9238EEC of 11 May 1992 on the adoption of standards for satellite broadcasting of television signals, OJ L 137 z 20.05.1992 r., s. 17-20. 44 Patrz szerzej H. Ungerer, Legal and Regulatory Aspects of Public Service Broadcasting, Bukareszt 2003, s. 6 i n.; idem, Impact of Competition Law on Media some comments on current development, Bruksela 2003, s. 2.

240

drzej Skrzypczak Je

cym pluralizm w mediach. Warunki i reguy okres wspieraja lone w traktacie cym Unie Europejska powinny bez szkody dla kompetencji kaz ustanawiaja dego dniac z pan stw czonkowskich uwzgle zasady finansowania medio w publicznych, tym podmiotom wypeniac publiczna , przy zaoz eniu, z e pozwoli sie misje i zorganizowana przez same pan zdefiniowana stwa czonkowskie i z e tak okres lone warunko bie s rodki i fundusze nie zako ca w wolnego handlu i konkurencji w obre dnieniu wspo Unii, przy uwzgle lnego interesu. Z kolei w komunikacie Komisji Europejskiej z 15 listopada 2001 r. 45 za definicje misji publicznej, stwierdzaja c, iz proponowano pojemna szeroka definica konkretnemu nadawcy zadania nadawania zro cja, powierzaja wnowaz onego misja i przy utrzymaniu pewnego i zro z nicowanego programu zgodnie z okres lona udziau w widowni, moz e byc rozpatrywana jako prawomocna (z punktu widzenia przepiso w), jako zgodna z zadaniem realizowania demokratycznych, spoecznych i kulturalnych potrzeb danego spoeczen stwa oraz gwarantowania pluralizmu, zykowego 46. Powierzaja c pan w tym pluralizmu kulturowego i je stwom czonkowsdano jednoczes kim kompetencje do sprecyzowania misji publicznej, zaz a nie, aby okres lenie takich zadan byo jasne i precyzyjne, by umoz liwic Komisji stwierdzenie zgodnos ci misji z przepisami unijnymi. Moz liwy jest wybo r dwo ch odmiennych systemo w finansowania medio w publicznych, a mianowicie tzw. single-funding system albo dual-funding system. Ten pierwszy zakada, z e finansowanie odbywa sie cznie ze s wya rodko w publicznych, a drugi dopuszcza opro cz wsparcia publicznego takz e prowadzenie dziaalnos ci komercyjnej, np. poprzez nadawanie reklam 47. Nie moz e to jednak wpywac negatywnie na warunki rynkowe i zasady to wia zac konkurencji na rynku medialnym. Musi sie z wprowadzeniem czytelnych cych odro zasad pozwalaja z nic z ro da i cele finansowania kaz dego z tych sektoro w. gowos Konieczne jest zatem wprowadzenie oddzielnej ksie ci s rodko w pochodza cych z funduszy publicznych i uzyskanych z dziaalnos ci komercyjnej. Finanse byc cznie na realizacje zadan publiczne moga przeznaczone wya w ramach misji. pnie potwierdzone w kolejnym komunikacie Komisji 48. Powyz sze tezy zostay naste uwage zasuguje aktywnos Na szczego lna c Unii Europejskiej w dziedzinie tzw. Ksie ge z 6 kwietnia 1994 r. 49, nowych medio w. Trzeba tu wymienic Zielona ca wyraz sektora telekomunikacyjnego i medialdostrzegaja nie proces zbliz ania sie 50 gi z 3 grudnia nego . Docenic trzeba takz e znaczenie kolejnej Zielonej Ksie
Communication from the Commission on the application of state aid rules to public service broadcasting, O.J. C 320z 15.11.2001r., s. 5-11. Dalej komunikat Komisji. 46 Ibidem. 47 Ibidem. 48 Komunikat Komisji w sprawie stosowania zasad pomocy pan stwa wobec radiofonii i telewizji publicznej (2009 C 25701), Dz. U. U. E. C 257 z 27.10.2009 r., s. 1-14. 49 Strategy Options to Strengthen the European Programme Industry in the Context of Audiovisual Policy of the European Union Green Paper, (COM (1994)96 Final). 50 takz ca ram polityki W tym nurcie mies ci sie e Rezolucja Rady z 27 czerwca 1994 r. dotycza Wspo lnoty w sprawie Digital Video Broadcasting Council Resolution of 27 June 1994 on framework for
45

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

241

1997 r. 51 Jej przedmiotem bya przyszos c polityki audiowizualnej Unii. Zaproponowano trzy warianty polityki w obszarze usug audiowizualnych i telekomubnego podejs nikacyjnych. Pierwszy zakada zachowanie odre cia regulacyjnego cie w zakresie radiofonii i telewizji oraz telekomunikacji. Drugi sugerowa przyje nowego prawa dla usug konwergentnych, przy zachowaniu jednak odmiennos ci podejs cia sektorowego. Trzecia propozycja sza najdalej, bowiem proponowaa p spo i jednolita regulacje dotycza ca nowych medio zupenie nowa jna w 52. W naste 53 nym komunikacie Komisji Europejskiej z 14.12.1999 r. wskazano zasady, na audiowizualna w erze cyfrowej, m.in. regue jakich nalez y budowac polityke ca na tym, iz proporcjonalnos ci, polegaja zakres interwencji regulacji na szczeblu gnie cie przyje tych celo unijnym powinien umoz liwiac osia w. Zdecydowano o koniedzy regulacja tres cznos ci utrzymania separacji mie ci i infrastruktury technicznej, sugerowano operowanie takimi instrumentami, jak samoregulacja i wspo regulacja i koniecznos c ochrony takich wartos ci spoecznych, jak wolnos c wypowiedzi, pluralizm medio w, prawa do sprostowan , ochrony praw autorskich i pokrewnych, zykowej ro nieletnich, ludzkiej godnos ci, promowania kulturowej i je z norodnos ci. i znaczenie medio Dokument dostrzega takz e role w publicznych w spoeczen stwie informacyjnym 54.

Community policy on digital video broadcasting, OJ C 181 z 2.07.1994, s. 3-4. Przywoac tez trzeba 9547EC Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej o standardach transmisji Dyrektywe ca standardy techniczne w zakresie m. in. algorytmu telewizyjnej z 24 paz dziernika 1995 r. wprowadzaja skramblingu oraz interfejsu CAS. Zob. Directive 9547EC of European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on use of standards for the transmission of television signals, OJ L 281 z 23.11.1995 r., s. 51-54. 51 Green Paper on the Convergence of Telecommunications, Media and Information Technologies, COM 97623, December 1997. Zob. takz e D. Goldberg, T. Prosser, S. Verhulst, op. cit., s. 114-117. 52 K. Jakubowicz, Unia Europejska..., s. 50. W raporcie Zespou Wysokiego Szczebla dotycza cym polityki audiowizualnej tzw. grupy Orejo z 26 paz dziernika 1998 r. zatytuowanym Era cyfrowa medio a europejska polityka audiowizualna, po raz kolejny podkres lono role w dla wspo czesnych cie dziaan cych europejskich spoeczen stw demokratycznych, ale jednoczes nie zalecano podje maja cych moz doprowadzic do wzrostu konkurencyjnos ci tego sektora w erze cyfrowej, stwarzaja liwos c poszerzenia w sposo b zdecydowany oferty nadawczej. W tej sytuacji podkres lano stworzenie nowego adu prawnego. K. Jakubowicz, Unia Europejska..., s. 50-51; E. Stasiak-Jazukiewicz, Polityka..., zasuguje takz cy dziaalnos s. 29. Na uwage e Plan Parlamentu Europejskiego i Rady UE dotycza ci wspo lnotowej na rzecz promocji bezpiecznego wykorzystania Internetu przez zwalczanie nielegalnej i szkodliwej zawartos ci sieci globalnej. 53 Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, Principles and Guidelines for the Communitys pny na Audiovisual Policy in the Digital Age, COM (1999) 657 final. Brussels, 14.12.1999, tekst doste stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?uri:COM:1999:0657:FIN:EN:PDF 54 Por. T. Kowalski, W poszukiwaniu nowej struktury regulacyjnej sektora medio w w Polsce aspekt europejski, Studia Medioznawcze 2003, nr 5, s. 18-20 oraz K. Jakubowicz, Unia Europejska..., s. 52-53.

242

drzej Skrzypczak Je

Podczas spotkania lizbon skiego w dniach 23-24 maja 2000 r. Rada Unii Europejskiej podkres lia rozwo j, konkurencyjnos c oraz potencja rynku pracy cego sie w procesie konwersji cyfrowej gospodarki opartej na wiedzy 55. tworza pu do tres Wskazaa koniecznos c zapewnienia taniego doste ci na wszelkich moz liwych paszczyznach oraz zdecydowaa o rozszerzeniu programu MEDIA Plus na europejskie produkcje tworzone w nowych technologiach 56. to tzw. pakiet telekomunikacyjny. Tworza go naste puja ce W 2002 r. przyje dyrektywy: 200221WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 7 marca 2002 r. cznos w sprawie wspo lnych ram regulacyjnych sieci i usug a ci elektronicznej 57 (dyrektywy ramowej) , 200220WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia pnienie sieci i usug a cznos 7 marca 2002 r. w sprawie zezwolen na udoste ci elektronicznej (dyrektywa o zezwoleniach) 58, 200219WE Parlamentu Europejspu do sieci a cznos kiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie doste ci dzen cych oraz wzajemnych poa czen elektronicznej i urza towarzysza (dyrektywa pie), 200222WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. o doste zanych z sieciami i usugami a cznos w sprawie usugi powszechnej i zwia ci elektronicznej prawami uz ytkowniko w (dyrektywa o usudze powszechnej). Powyz szy pakiet zosta zmieniony w 2009 r. 59.

55 Por. uwagi w preambule do Dyrektywy 200221WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia cznos 7 marca 2002 r. w sprawie wspo lnych ram regulacyjnych sieci i usug a ci elektronicznej, O.J. L 108, 24042002 P.0033-0050, s. 349-366. 56 E. Stasiak-Jazukiewicz, Polityka..., s.105. Zob. Komunikat Komisji Europejskiej kszonej Unii z 10.02.2004 r. Budowa naszej wspo lnej przyszos ci. Wyzwania i s rodki budz etowe powie cy funkcjonowanie programu MEDIA Plus do 30 czerwca 2007 r., ibidem. 2007-201, przeduz aja 57 Dyrektywa 200221WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie cznos wspo lnych ram regulacyjnych sieci i usug a ci elektronicznej, O.J. L 108, 24042002 P.0033-0050, s. 349-366. 58 O.J. L 108 z 24.4.2002, s. 21-32, polskie wydanie specjalne: rozdz. 13, t. 29, s. 337-348. 59 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009136WE z dnia 25 listopada 2009 r. ca dyrektywe 200222WE w sprawie usugi powszechnej i zwia zanych z sieciami i usugami zmieniaja cznos 200258WE dotycza ca przetwarzania danych a ci elektronicznej praw uz ytkowniko w, dyrektywe cznos dzenie (WE) osobowych i ochrony prywatnos ci w sektorze a ci elektronicznej oraz rozporza dzy organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie nr 20062004 w sprawie wspo pracy mie przepiso w prawa w zakresie ochrony konsumento w (Dz.U.U.E. L337 z 18.12.2009 r., s. 11-36) oraz ca Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady 2009140WE z dnia 25 listopada 2009 r. zmieniaja cznos dyrektywy 200221WE w sprawie wspo lnych ram regulacyjnych sieci i usug a ci elektronicznej, pu do sieci i usug a cznos czen 200219WE w sprawie doste ci elektronicznej oraz wzajemnych poa pnienie sieci i usug a cznos oraz 200220WE w sprawie zezwolen na udoste ci elektronicznej dzenia Parlamentu (Dz.U.U.E. L 337 z 18.12.2009 s. 37-69). Na mocy powyz szych akto w oraz Rozporza cego Organ Europejskich Europejskiego i Rady nr 12112009 z 25 listopada 2009 r. ustanawiaja cznos d (Dz.U.U.E. L337 z 18.12.2009r., s. 1-10), Regulatoro w a ci Elektronicznej (BEREC) oraz Urza puja cy tzw. Grupe Europejskich Regulatoro ustanowiono m.in. BEREC zaste w. Inne zmiany dotycza dzania widmem radiowym. Podkres zarza lono koniecznos c respektowania zasady neutralnos ci techniczstotliwos nej i usugowej oraz dopuszczono moz liwos c wto rnego obrotu na rynku cze ci. Zob.

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

243

W dniu 21 czerwca 2002 r. Komisja Europejska przedstawiaa podczas szczytu cy tytu Plan dziaania eEurope 2005. Spoeczen w Sewilli dokument nosza stwo informacyjne dla wszystkich 60. To kompleksowe opracowanie w zakresie funkcjonowania medio w elektronicznych postulowao koniecznos c wdroz enia przez pan stwa czonkowskie przejrzystych zasad procesu okres lanego mianem c konwersji cyfrowej programo dne switchover, a wie w telewizyjnych. Za niezbe cie w pan uznano przyje stwach czonkowskich Unii Europejskiej odpowiednich cych zamierzenia pan c w szczestrategii, okres laja stwa w tym obszarze, wskazuja c moment wya czenia go lnos ci harmonogram dziaan oraz tzw. switch-off, a wie 61 przekazo w analogowych . Powyz sze wytyczne zostay powto rzone w Komunikacie Komisji Europejskiej z dnia 17 wrzes nia 2003 r. 62 Dokument nie proponowa jakiegos jednego paneuropejskiego modelu strategii switchover, jednak obligowa po raz kolejny pan stwa czonkowskie do stworzenia wasnych plano w w tym zakresie 63. dnione w konstruowaniu dokumento Okres la wytyczne, kto re winny byc uwzgle w. bo cie pod uwage nie tylko Zalecono przy tworzeniu zre w takiej polityki wzie kwestii technicznych, ale takz e aspekto w socjalnych, kulturalnych, politycznych, dzania spektrum radiowym. ekonomicznych oraz stworzenie czytelnych regu zarza i kompetencje regulatora rynku i zasady W dokumencie okres lono tez role dne byo okres koncesjonowania dziaalnos ci uczestniko w rynku. Niezbe lenie cie dziaan caja cych konsumento kalendarza switch-off oraz podje zache w do dzen kupna odpowiednich urza (tzw. set-top-boxo w, tzn. odpowiednich przystawek cych na odbio lub telewizoro w cyfrowych) pozwalaja r cyfrowych programo w. c powyz dniac Realizuja sze cele nalez y zatem uwzgle takie zasady, jak: transparentnos c , interoperacyjnos c , techniczna neutralnos c , zakaz dyskryminacji
F. Kamin ski, Charakterystyka pakietu regulacyjnego 2009 dla sektora komunikacji elektronicznej, Telekomunikacja i Techniki Informacyjne 2010, nr 1-2, s. 4-15. 60 Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions. eEurope 2005. An information society for all. An Action Plan to be presented in view of the Sevilla European Council 2122 June 2002, COM (2002) 263, Bruksela, 28.05.2002, niepublikowane; na stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?uri:COM:2002:0263:FIN:EN:PDF 61 Zob. takz e Digital Switchover Broadcasting. A BIPE study for the European Commission, pny na Directorate General Information Society (Executive Summary), 12 kwietnia 2002. Tekst doste stronie http:www.krrit.gov.plbipPortals0radiofonia%20i%20telewizja%20cyfrowacyfr bipea. pdf a takz e Digital Switchover Broadcasting. A BIPE study for the European Commission, Directopny na stronie rate General Information Society (Final Report), 12 kwietnia 2002. Tekst doste http:www.krrit.gov.plbipPortals0radiofonia%20i%20telewizja%20cyfrowacyfr bipeb.pdf. 62 Communication from the Commission to the Council, the European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on the transition from analogue to digital broadcasting (from digital switchover to analogue switch-off), COM (2003) 541, (SEC (2003) 992), opublikowano na stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServLexUriServ.do?uri:COM: 2003:0541:FIN:EN:PDF. 63 K. Jakubowicz, Polityka..., s. 192.

244

drzej Skrzypczak Je

jakiekolwiek uczestnika rynku medialnego, proporcjonalnos c polityki oraz redefinicja regulacji tzw. must-carry. Jednoczes nie Komisja zarezerwowaa sobie prawo do nadzorowania i monitorowania realizacji krajowych polityk w tym obszarze 64. Dwa lata po z niej, 24 maja 2005 r. Komisja Europejska wyrazia nieco bardziej opinie w kwestii przyspieszenia konwersji z nadawania analogowego na stanowcza 65 pi wya czenie nadawania cyfrowe . Podkres lono bowiem, z e im szybciej nasta dzej be dzie moz analogowego na obszarze caej Unii Europejskiej, tym pre na z tego procesu. Podnoszono argument, z skorzystac z dobrodziejstw, jakie pyna e ce nadajniko stotliwos nadawanie analogowe, wymagaja w duz ej mocy, zajmuje cze ci radiowe, kto re mogyby byc lepiej wykorzystane w przekazach cyfrowych. Digitalizacja to takz e moz liwos c lepszego wykorzystania dywidendy cyfrowej, czyli stotliwos byc odzyskania okres lonych zasobo w cze ci, kto re moga przeznaczone ponownie na ro z nego typu aktywnos c . Sugerowano, aby wygospodarowane w ten sposo b cenne zasoby przeznaczyc na usugi ogo lnoeuropejskie oraz ro z nego typu komo ), inne niz usugi dodatkowe (np. informacje drogowe, telefonie rkowa tek przekazy radiowo-telewizyjne. Wskazano wo wczas na pocza 2010 r. jako termin switch-off. Dobrym przykadem stanowiska Unii Europejskiej w kwestii pomocy finansowej pan stwa w procesie konwersji cyfrowej bya opinia Komisji Europejskiej Federalna Niemiec w sprawie przekazania s rodko w publicznych przez Republike zku w zwia z wprowadzaniem naziemnej telewizji cyfrowej (DVB-T) w Berlinie ro Brandenburgii 66. Stwierdzono, z e pan stwa czonkowskie dysponuja z nymi moz liwos ciami wsparcia finansowego dla takich projekto w, tym bardziej iz suz a bianiu wie zi spoecznych. one wzrostowi konkurencyjnos ci z jednej strony i poge subsydiowania nabywania takich W przypadku tego regionu rozwaz ono propozycje dzen urza przez mieszkan co w o niskich dochodach, ale takz e rekompensowanie kszonych koszto zanych z tzw. simulcastingiem, czyli nadawcom zwie w zwia
W komunikacie Komisji Europejskiej z 15 grudnia 2003 r. o przyszos ci regulacji polityki s audiowizualnej Unii Europejskiej powto rzono potrzebe cisego monitorowania procesu cyfryzacji, a w szczego lnos ci skutko w tego procesu oraz zmian na rynku. Patrz Communication from the Commission to the Council, The European Parliament, the European Economic and Social Committee and the Committe of the Regions The Future of European Regulatory Audiovisual Policy, pny na stronie www.eur-lex.europa.euLexUriServ. 15.12.2003 r.; COM (2003) 784 final. Tekst doste 65 Komunikat z dnia 24 maja 2005 r. Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego i Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego i Komitetu Regiono w w sprawie przyspieszenia przejs cia z nadawania analogowego na cyfrowe, COM (2005) 204, (SEC (2005) 661), opublikowano na stronie http:eur-lex.europa.euLexUriServsiteencom2005com2005 0204en01.pdf. Zob. takz e opinie Zespou do Spraw Polityki Spektrum Radiowego (Radio Spectrum Policy Group, Opinion on the World pny na stronie Radio Conference 2007 (WRC-07) FINAL November 23, 2005. Tekst doste http:rspg.groups.eu.intdocumentsdocumentsopinionsrspg05103opwrc07.pdf. 66 Decyzja Komisji z dnia 9 listopada 2005 r. (2006513WE) w sprawie pomocy pan stwa Federalna Niemiec na rzecz wdraz udzielonej przez Republike ania naziemnej telewizji cyfrowej (DVB-T) w Berlinie Brandenburgii (Dz. U. U.E. L 200, -z 22.07.2006 r. s. 14-34).
64

Polityka audiowizualna Unii Europejskiej

245

ro wnoczesnym nadawaniem przez pewien czas przekazo w analogowych i cyfrowych. Takie wsparcie funduszami publicznymi nie zako cio konkurencji na rynku i nie dyskryminowao w jakikolwiek sposo b z adnego z uczestniko w rynku. realizacji celo cych w interesie Komisja uznaa, z e podobne projekty suz a w lez a ogo u, a to pozwala na wprowadzenie pewnych mechanizmo w subsydiowania ze dniac neutralnos s rodko w publicznych. Nalez y jednak uwzgle regue ci technologicznej, co oznacza, z e nie moz na preferowac tylko jednej z platform przekazywania tres ci (np. przekazo w naziemnych kosztem satelitarnych i kablowych). Konieczne jest takz e spenianie postulatu interoperacyjnos ci wdraz anych usug. Oznacza to, z e ce korzystanie ze sprze tu nalez y stosowac otwarte interfejsy aplikacji, umoz liwiaja ro z nych producento w i standardo w technicznych. Ponadto s rodki przekazywane na , a nie stwarzac rzecz nadawco w moga tylko rekompensowac poniesiona strate c z kolei kazus Austrii, wyraz na jakiekolwiek przywileje. Rozpatruja ono zgode przeznaczenie okres lonych s rodko w publicznych na prace studyjne i badawcze zane z wprowadzaniem technologii cyfrowych, ale takz na zwia e pomoc spoeczna dzen cych odbio zakup przez obywateli urza umoz liwiaja r przekazo w cyfrowych 67. c nalez Podsumowuja y stwierdzic , z e od chwili, kiedy organy Wspo lnot Europejpi skich uzyskay kompetencje do regulacji zasad funkcjonowania medio w, nasta burzliwy rozwo j prawa medialnego. Widoczne to jest zwaszcza od momentu medio taka przesanka byy narodziny pojawienia sie w globalnych. Pierwsza dzynarodowych sieci informatycznych potelewizji satelitarnej. Stworzenie mie bio jeszcze ten proces. Jednak aktywnos zasadniczo do ge c ta ograniczaa sie telewizji, a po z niej audiowizualnych usug medialnych. O ile ograniczono ingeren w sfere tres cje ci przekazo w medialnych, o tyle dziaania skierowane w strone budowania infrastruktury techniczno-organizacyjnej byy znacznie szersze.
ABSTRACT The article provides a provisional systematization of EU policy on mass media. The approach of the European Communities to the issue of mass media in the last decades can be divided into several stages. In the initial period, relatively the longest one, EC organs were denied competences to interfere in this area. The 1980s and 1990s were characterized by an attempt on the part of the EU to work out adequate and distinct strategies regarding mass media. The moment the EC organs gained the competences to regulate the principles underlying the functioning of the media, a boisterous development of the EU medial law started and became especially conspicuous with the emergence of global media. Regulations on mass media initially pertained to television but then expanded onto audiovisual media services followed by a growing significance of the so-called new media. EU policy deals with the media in three different contexts: firstly, in the aspect of competition policy and principles governing the functioning of the internal market; secondly as an element of democratic and cultural infrastructure; and thirdly, on the plane of building the so-called information society. A hypothesis is put forward that the EU audiovisual policy is dominated by a two tracks strategy of regulating the functioning of the media. Komisji z 16 marca 2005 r., tekst doste pny na stronie http:euroChodzi o decyzje pa.eu.intcommcompetitionstate aiddecisionsadditional docs.html.
67

vacat vacat

REKLAMA NREKLAMA AS ZE W str REKLAMA str 246 246 YD A WNI CTW A

REKLAMA

INSTYTUT ZACHODNI ul. Mostowa 27, 61-854 Pozna tel. +61 852 28 54 fax +61 852 49 05 e-mail: wydawnictwo@iz.poznan.pl

Solidarno MOJE NIEMCY humanitarna MOI NIEMCY. Pod redakcj Joanny dobrowolskiej-Polak ODPOMINANIA POLSKIE
Seria: Prace Instytutu Zachodniego nr 89

obszary midzynarodowych dziaa: operacje pokojowe i interwencje humanitarne. Tom Moje Niemcy moi zbrojnych Niemcy. powszechne Odpominania polskieataki podna redakcj profesora We wspczesnych konfliktach s brutalne ycie, zdrowie, godno i dobrostan cywilw. Atakowane s grupy osb, ktre znajduj si w strefach wolnych od dziaa Huberta Orowskiego to wielogosowa antologia, polifoniczna panorama osobistych Codziennoci s ataki prowadzone bez zbrojnych przemieszczaj si na w kolumnach spojrzelub polskich uczonych Niemcy i uchodcw. na Niemcw. Obok tekstw badaczy w anto rozrniania celw cywilnych i wojskowych. Z powodu brutalnoci i okruciestwa stron rejony konfliktw logii znalazy si rwnie reeksje pisarzy, tumaczy i publicystw. Antologia gromadzi s arenami dziaa szokujcych sumienie ludzkoci. czterdzieci reprezentujcych twrcw o rnym dowiadczeniu Tradycyjne osiem metodynarracji, regulowania konfliktw zbrojnych, charakterystyczne dla czasu zimnejpoko wojny i leniowym. pocztku latAutorzy 90. XX w., okazayzsi niewystarczajce wobec wyzwa, osobistych ktre zrodziyw si wraz z intensigaj jednej strony do dowiadcze spotkaniach syfikacj i rozprzestrzenieniem konfliktw, gwnie o etnicznym i narodowym i kontaktach z Niemcami, znieustrukturalizowanych drugiej za wnikaj sw reeksj profesjonaln historyka charakterze oraz wzrostem liczby masowych atakw na cywilw. Odwoanie si do sposobw reagowaczy socjologa, lozofa czy pisarza, publicysty czy tumacza, kulturoznawcy czy literatunia niedostosowanych do wymogw sytuacji obnayo bezsilno pastw i organizacji midzynarodoroznawcy w niemieckie ostatnich dziesicioleci, wych na Bakanach, w Rejonie przeobraenia Wielkich Jezior afrykaskich i w Rogu Afryki. a niekiedy i gbiej. reforma operacji pokojowych doprowadzia do istotnej zmiany filozofii obecPowolna i dugotrwaa W relacje polsko-niemieckie wydaje si wkrada kultura podejrzliwoci, kultura noci ONZ i poprzez ni caej spoecznoci midzynarodowej w rejonach konfliktw zbrojnych i na podejrzewania ssiada o nieprzyjazne gesty czy niejasne intencje, no i brak chci zro obszarach postkonfliktowych. Fundamentalnymi zaoeniami nowego systemu stay si: spjny multilazumienia. Potwierdza si analityczna przydatno tezy Floriana Znanieckiego sprzed teralizm oraz kompleksowo oddziaywania. siedemdziesiciu siedmiu laty: przedmiot ludzki dowiadczany jest z przez podmiot System interwencji humanitarnych zosta zrewolucjonizowany w 2001 r., wraz opublikowaniem raportu Komisji ds. Interwencji i Suwerennoci Pastw (ICISS), ktra zaproponowaa ludzki Midzynarodowej jako obcy zawsze wtedy i tylko wtedy, gdy zachodzi midzy nimi styczno spoprzyjcie koncepcji odpowiedzialnoci ochron - Responsibility to Protect (R2P) zakadajcej isteczna na podou rozdzielnych za ukadw wartoci. Wanie o wytyczaniu obszarw nienie, spoczywajcego na czonkach spoecznoci midzynarodowej, obowizku reagowania na mamidzy obcoci a bliskoci traktuje wikszo pozyskanych tekstw. sowe naruszenia praw czowieka. W 2005 r. Zgromadzenie Oglne inkorporowao koncepcj R2P do Odpominanie systemu regu ONZ. jest rezultatem aktywnoci indywidualnej, std podlega bezlitosne*** mu zabiegowi wykluczenia przez kad zbiorow pami. Odpominanie z samej deskalpamici atakw naoraz ludno cywiln i przedAutorzy artykuw zamieszczonych w ksice zarysowuj nicji kontestuje kad kultur pamici i/czy polityk wszelki podzia stawiaj ich konsekwencje. Prezentuj uoglnione studia i oceniaj przypadki narusze prawa praw na lepsze i gorsze pamitania cierpie i oar zoonych i skadanych na otarzu czowieka i prawa humanitarnego w konkretnych konfliktach zbrojnych i kryzysach humanitarnych wytakich czy innych wartoci. woanych przez czowieka. Publikowana praca traktuje take o wybranych aspektach reformy midzynarodowych akcji na rzecz pokoju i bezpieczestwa: modyfikacji operacji pokojowych oraz implementacji koncepcji interwencji humanitarnej.

Seria Studium niemcoznawcze nr 85 Pozna 2012, 260 ss. cykl Republika Federalna Niemiec XX lat po zjednoczeniu. Tom drugi z cyklu Kryzysy humanitarne wywoane dziaalnoci czowieka (pierwszy Stabilizacja Polityka gospodarka spoeczestwo nieadu i destabilizacja adu ukazaISBN si w 2011 r.) powicony jest prbom stworzenia midzynarodo978-83-61736-14-1 wych mechanizmw reagowania na amanie podstawowych norm prawa praw czowieka i humanitarPozna 2009, 574 ss. nych zasad prowadzenia star podczas konfliktw zbrojnych. Mechanizmy te obejmuj dwa gwne

ISBN 978-83-61736-31-8 ISSN 0860-2913

pod red. Huberta Orowskiego