Kontrowersje wok perspektywy finansowej UE na lata 2014-2020

8 lutego 2013 r. Rada Europejska uzgodnia na posiedzeniu w Brukseli perspektyw finansow Unii Europejskiej na lata 2014-2020. Akt ten jest efektem trudnych rokowa, gdy midzy pastwami czonkowskimi zaznaczyy si istotne rnice pogldw. Uregulowania aktu s korzystne dla Polski. Niezbdne bd jednak dalsze negocjacje, gdy perspektyw finansow (wieloletnie ramy finansowe) przyjmuje w formie rozporzdzenia (ostatecznie) Rada Unii. Musi przy tym uzyska zgod Parlamentu Europejskiego, stanowicego wikszoci gosw swych czonkw. W czerwcu 2011 r. Komisja na lata zaprezentowaa 2014-2020, w projekt ktrej

perspektywy

finansowej

przewidziano zobowizania pastw czonkowskich sigajce 1047 mln euro. Najwaniejszymi pozycjami budetowymi byyby przy tym (po stronie wydatkw) kolejno polityka rolna, polityka spjnoci oraz badania i prace rozwojowe (tab. 1). Nr 124 / 2013 250413 INSTYTUT ZACHODNI im. Zygmunta Wojciechowskiego Instytut Naukowo-Badawczy, Pozna Holandia, Niemcy, Szwecja, a w szczeglnoci Wielka Brytania uznay kwot 1047 mld euro za zbyt wysok. S one patnikami netto do budetu UE i std te zamierzay zmniejszy swj wkad w jego finansowanie. Zdecydoway si podj tego rodzaju polityk take pod wpywem kryzysu finansowego. Domagay si obnienia kwoty zobowiza o 100-200 mld euro. Byy zwolennikami ci w szczeglnoci w wydatkach na Autor: polityk spjnoci i na wspln polityk roln. Przeciw zawaniu pierwszej z tych polityk wypowiadao si a 14 pastw - gwnie krajw Europy rodkowej i Wschodniej (Bugaria, Czechy, Estonia, Grecja, Hiszpania, Litwa, otwa, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Sowacja, Sowenia i Wgry).

Piotr Kalka
Redakcja: Marta Gtz Radosaw Grodzki Krzysztof Malinowski

We wszystkich tych pastwach wystpuj due rnice w poziomie rozwoju poszczeglnych regionw, dlatego utrzymanie funduszy sprzyjajcych nadrabianiu rozwojowych zalegoci i poprawie spjnoci jest dla nich priorytetem. Krytycznie do proponowanego zmniejszania wydatkw na wspln polityk roln odnosiy si kraje, w ktrych strukturze gospodarczej istotn rol odgrywa rolnictwo np. Francja, Hiszpania i Polska. W tych warunkach przewodniczcy Rady Europejskiej H. van Rompuy wystpi z kompromisow propozycj perspektywy. W jej myl zobowizania krajw czonkowskich zmniejszyyby si o 73 mld euro i sigayby 973 mld euro, przy czym obnieniu ulegyby wszystkie pozycje budetowe (tab. 1). Rwnie ta propozycja nie zostaa zaakceptowana przez pastwa patnikw netto na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 22-23 listopada 2012 r., ktre zaday dalszych ci finansowych od 30 mld euro (Niemcy) do 75 mld euro (Holandia i Szwecja).

Tabela 1. Zobowizania finansowe w ramach projektw perspektywy finansowej na lata 2014-2020 (w mld euro)

Dziedzina

Propozycja Komisji

Propozycja przewodniczcego Rady Europejskiej 61 17 63 140

Administracja Polityka wewntrzna UE Polityka zagraniczna UE Prace badawcze i rozwojowe Polityka spjnoci Wsplna polityka rolna Razem
7.02.2013, s.10.

63 19 72 164

339 390 1047

320 372 973

rdo: Schwierige Verhandlungen ber EU-Finanzen, Frankfurter Allgemeine Zeitung z

Ostatecznie na posiedzeniu Rady Europejskiej w dniach 7-8 lutego 2013 r. przyjto wielko zobowiza finansowych pastw UE sigajc 960 mln euro. Po raz pierwszy w historii Unii jest to kwota nisza ni w poprzednim siedmioleciu. W okresie finansowym 2007-2013 zobowizania wyniosy 995 mld euro. Kwot 960 mln euro

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 2

przeforsoway Niemcy, ktre domagay si ograniczenia unijnych wydatkw do 1% globalnego dochodu narodowego Unii. Zobowizania finansowe dotyczce najwaniejszych dziedzin, tzn. polityki spjnoci oraz zarzdzania zasobami naturalnymi i ich ochrony ulegy w perspektywie zmniejszeniu w porwnaniu z okresem 2007-2013 (tab. 2). W przypadku drugiej z tych dziedzin obniyy si one, mimo oporu Francji przywizujcej istotn wag do realizacji wsplnej polityki rolnej. Pozostae zobowizania ulegy zwikszeniu, przy czym najsilniej kwoty przeznaczone na wzrost midzynarodowej konkurencyjnoci pastw czonkowskich. Byo to zjawisko pozytywne tym bardziej w obliczu rosncej siy konkurencyjnej Chin.

Tabela 2. Zobowizania finansowe w ramach perspektyw na lata 2007-2013 i 20142020 (w mld euro) Perspektywa Perspektywa Dziedzina Konkurencyjno jako czynnik wzrostu gospodarczego i zatrudnienia (m.in. prace badawcze i rozwojowe regionom, oraz wymiana studentw) Polityka spjnoci (pomoc sabszym wsppraca transgraniczna) Zarzdzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona (gwnie wsplna polityka rolna, ochrona rodowiska) Obywatelstwo, sprawiedliwo przestpczoci, kulturalne) UE jako partner globalny (pomoc humanitarna, 56 60 wsppraca z ssiednimi pastwami) Administracja Ogem 56 975 62 960 wolno, (polityka ochrona bezpieczestwo imigracyjna, konsumenta, walka i z 12 16 413 373 348 325 na lata 2007-2013 89 na lata 2014-2020 126

programy

rdo: Wszystko, co musisz wiedzie o budecie UE. Gazeta Wyborcza z 9 -10.02.2013, s. 4.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 3

Perspektywa tworzya podstawy dla uzyskania przez Polsk nieznacznie wyszych rodkw finansowych ni w latach 2007-2013. W zakresie wsplnej polityki rolnej i polityki spjnoci miay one wynie odpowiednio 28 i 73 mld euro, podczas gdy w poprzednim okresie siedmioletnim byo to 27 i 69 mld euro. Wyniki posiedzenia Rady Europejskiej z 7-8 lutego 2013 r. spotkay si co jest w peni zrozumiae z pozytywn ocen poszczeglnych szefw rzdw i pastw. Kanclerz A. Merkel mwia o pozytywnym rezultacie, a premier D. Cameron stwierdzi, e kompromis pozwala szefom rzdw i pastw wystpi z dum wobec europejskich podatnikw. Wedug prezydenta F. Hollandea nastpi dobry kompromis. Odmiennego zdania by przewodniczcy Parlamentu Europejskiego M. Schulz, ktry wskaza, e szefowie rzdw i pastw postawili do dyspozycji niedostateczne rodki na ju przyrzeczone projekty. Std te grozi zastosowaniem przez Parlament weta w stosunku do perspektywy. Dalszym etapem procesu decyzyjnego dotyczcego wieloletnich ram finansowych s negocjacje z Parlamentem Europejskim prowadzone (w imieniu pastw czonkowskich) przez prezydencj (obecnie irlandzk). PE uzalenia jednak podjcie tych rokowa od spenienia kilku warunkw. Zostay one sformuowane w rezolucji uchwalonej na posiedzeniu z 13 marca 2013 r. i maj na celu polepszenie gospodarki budetowej Unii Europejskiej. Poprawa taka jest niezbdna, gdy w unijnych finansach zaznacza si kilka negatywnych zjawisk. Pierwsze to deficyt budetowy, uniemoliwiajcy realizacj czci zada. Przykadowo w 2013 r. ma on wynie od 11 do 16 mld euro. Kolejnym jest zbyt maa elastyczno i przejrzysto samych budetw. rodki finansowe nie wykorzystane w danym roku wracaj do pastw czonkowskich, a nie wszystkie wydatki unijne s finansowane z budetu oglnego. Dalszy mankament to niemono dokonania oceny wydatkw Unii przez Komisj i Parlament w toku realizacji perspektywy. Kwestia ta nabiera szczeglnie negatywnego znaczenia w obliczu kryzysu finansowego w strefie euro. Parlament zada w rezolucji od Rady, eby wszystkie zobowizania, ktre bd wymagalne w 2013 r., zostay w tym roku uregulowane. Deficytu budetowego nie przeniesiono by tym samym na pierwszy rok realizacji nowej perspektywy, czyli 2014 r. Parlament domaga si rwnie wydatkowania w roku nastpnym rodkw budetowych nie wykorzystanych w roku poprzednim oraz objcia budetem oglnym Unii caoci unijnych wydatkw. Kolejne postawione przez Parlament warunki to wprowadzenie moliwoci dokonania rewizji perspektywy w poowie jej obowizywania oraz osignicie postpw w rokowaniach nad nowymi zasobami wasnymi Unii.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 4

Rodzi si pytanie, czy pastwa czonkowskie zdecyduj si zaakceptowa warunki Parlamentu i tym samym nastpi przejcie do kolejnej fazy procesu decyzyjnego dotyczcego siedmioletniej perspektywy. Odrzucenie tych warunkw miaoby negatywne konsekwencje dla procesu integracji europejskiej. Grozioby nawet, e nowe ramy finansowe nie zostan przyjte przed wyganiciem poprzednich. W tej sytuacji (w myl art. 312 ust. 4 TFUE) przedua si obowizywanie puapw i innych przepisw dotyczcych ostatniego roku realizacji dawnej perspektywy do momentu uchwalenia nowej. Naley si zatem liczy z zaakceptowaniem przez pastwa czonkowskie warunkw postawionych przez Parlament.

Piotr Kalka profesor nauk ekonomicznych, em. pracownik Instytutu Zachodniego.

Biuletyn Instytutu Zachodniego www.iz.poznan.pl 5