Professional Documents
Culture Documents
Potrzeby energetyczne
Ciepo do ogrzewania pomieszcze Ciepo na przygotowanie ciepej wody Ciepo do przygotowania posikw Chd do klimatyzacji ( opcjonalnie!) Energia elektryczna do zasilania
urzdze domowych
2
Paliwa kopalne Gazy skroplone Energia elektryczna Drewno i inne postacie biomasy
4
DEFINICJE
Biomasa substancje pochodzenia rolinnego lub zwierzcego, ktre ulegaj biodegradacji, pochodzce z produktw, odpadw i pozostaoci z produkcji rolnej oraz lenej, a take inne czci odpadw, ktre ulegaj biodegradacji. Biopaliwo biomasa, ktra zostaa przygotowana do wykorzystania w celach energetycznych. Przetwarzanie biomasy w celach energetycznych moe odbywa si metodami: fizycznymi, chemicznymi, biochemicznymi.
8
odpady organiczne
10
BIOPALIWA
BIOPALIWA STAE drewno opaowe: zrbki, trociny, cinki, wiry, brykiety, pelety, pozostaoci z rolnictwa: soma zb, rzepaku i traw osady ciekowe odwodnione, roliny energetyczne trawiaste i drzewiaste inne, w tym makulatura BIOPALIWA CIEKE biodiesel-paliwo rzepakowe etanol metanol paliwa pynne z drewna: benzyna, biooleje.
BIOPALIWA GAZOWE biogaz rolniczy (fermentacja gnojowicy), biogaz z fermentacji odpadw przetwrstwa spoywczego, biogaz z fermentacji osadw ciekowych, biogaz/ gaz wysypiskowy gaz drzewny
11
Dlaczego biomasa?
potrzeba zapewnienia sobie bezpieczestwa
energetycznego wzrost cen paliw kopalnych i perspektywa ich wyczerpania (50-100 lat) ocieplenie klimatu i konieczno redukcji emisji CO2 (Protok z Kioto) zobowizania midzynarodowe (do 2010 r. 7,5% energii z OZE)
13
Dlaczego biomasa?
Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Gospodarki (z dnia 19 grudnia 2005 r. w sprawie szczegowego zakresu obowizkw uzyskania i przedstawienia do umorzenia wiadectw pochodzenia, uiszczenia opaty zastpczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepa wytworzonych w odnawialnych rdach energii), masa biomasy dostarczanej do procesu spalania powinna wynosi nie mniej ni: 1) 5 % - w 2008 r.; 2) 10 % - w 2009 r.; 3) 20 % - w 2010 r.; 4) 30 % - w 2011 r.; 5) 40 % - w 2012 r.; 6) 50 % - w 2013 r.; 7) 60 % - w 2014 r.
14
Dlaczego biomasa?
25
TWh
10
0 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2015
2020
rok 2025
18
19
20
21
POZYSKIWANIE
TRANSPORT
MAGAZYNOWANIE (suszenie)
PROCES KONWERSJI
22
W praktyce stosowane jest rwnie: wspspalanie wgla z biomas, kogeneracja (skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej).
23
Plantacje energetyczne
Gazyfikacja
Piroliza
Granulowanie
Spalanie bezporednie
Gaz
Nosnik energii
24
kominki drewno , brykiety Wspczesne koty z pen automatyk granulat drzewny (pelety), ziarno energetyczne, zrbki, brykiety Koty redniej i duej mocy zrbki, soma Koty specjalnie projektowane baloty somy lub siana Koty i agregaty kogeneracyjne biogaz i biopaliwa pynne
26
Piroliza
Piroliza jest procesem termochemicznym przemiany biomasy w ciecz
tzw. bioolej lub olej pirolityczny, poprzez ogrzanie biomasy do temperatury 200-600C przy bardzo maym dostpnie tlenu. Produkty powstajce w procesie szybkiej pyrolizy: produkt cieky olej pyrolityczny (75%) produkt stay wgiel drzewny (12%) mieszanina gazw palnych (13%). W dopuszczalnym zakresie moliwa jest elastyczno prowadzenia procesu. Poprzez sterowanie parametrami procesowymi lub zastosowanie odpowiedniego typu katalizatora, w zalenoci od doranych potrzeb ekonomicznych na rynku paliwowo-energetycznym, wpywa mona na wydajno i selektywno zoonego ukadu reakcji chemicznych. Jeli celem pirolizy biomasy jest np. uzyskanie moliwie najwyszej wydajnoci produktw ciekych, wymagane s: umiarkowana temperatura, dua szybko grzania i krtszy czas przebywania uwalnianych gazw. Zwikszenie wydajnoci procesowej w kierunku produkcji wgla drzewnego osigane jest poprzez zastosowanie niszej temperatury i maej szybkoci grzania. Wydajno produktw gazowych mona zwikszy poprzez zastosowanie wysokiej temperatury, maej szybkoci grzania i zwikszenie redniego czasu przebywania gazw27
W procesie pirolizy jako materia wsadowy kwalifikuj si wszelkie odpady, w tym surowce pochodzenia rolinnego (biomasa). W zalenoci od przetwarzanego materiau wsadowego uzyskuje si rne produkty. Mog to by wysokoenergetyczny gaz opaowy (o jakoci uzyskiwanej w procesach syntezy) i nierozpuszczalny granulat lub krystality w blokach, ktre doskonale nadaj si do dalszego przerobu na materiay izolacyjne, np. wen mineraln, lub do produkcji materiaw budowlanych, ze wzgldu na minimaln zawarto metali cikich.
Metoda unieszkodliwiania odpadw (biomasy) w wysokotemperaturowym reaktorze pirolitycznym wyrnia si zaletami : uniwersalnoci, tzn. moliwoci utylizacji rnego rodzaju odpadw (w tym zmieszanych), brakiem powstawania popiow, pyw czy emisji spalin (dwutlenek wgla, zwizki azotu, sadza, dioksyny itd.) w wyniku procesu HTSV, znacznie niszymi kosztami utylizacji w porwnaniu do innych technologii spalania, od piciu do dwudziestu razy nisz poda wsadu ni w konwencjonalnych spalarniach, neutralnymi dla rodowiska kocowymi produktami utylizacji, optymalnym wykorzystaniem energii, usuwaniem substancji szkodliwych ju w trakcie procesu, 28 moliwoci tworzenia mniejszych zakadw utylizacji.
Gazyfikacja
Gazyfikacja
jest form pirolizy przeprowadzanej w stosunkowo wysokiej temperaturze (1200 do 1400 oC) w warunkach ograniczonego dostpu powietrza bd tlenu, w celu optymalizacji wydajnoci otrzymywanych skadnikw gazowych CO, H2, CH4, CO2 i N2.
Jest najnowoczeniejsz i najefektywniejsz generacj procesw konwersji energii biomasy. Otrzymuje si stosunkowo mae iloci pozostaoci staych (wgiel drzewny) i popiou.
29
stosunkowo niskiej temperaturze (450-800 oC) paliwo zostaje odgazowane, w wyniku czego powstaje gaz palny oraz mineralna pozostao (wgiel drzewny), w drugim etapie w komorze dopalania w temperaturze okoo 1000-1200 oC i w obecnoci nadmiaru tlenu nastpuje spalenie powstaego gazu. Jedn z zalet tej technologii jest jej wysoka efektywno: podczas gdy mae i rednie urzdzenia wykorzystywane do spalania osigaj efektywno rzdu 15-20%, efektywno urzdze sucych do gazyfikacji ju teraz wynosi okoo 35%, a w niedalekiej przyszoci signie 45-50%.
30
Procesy biochemiczne
Niektre formy biomasy zawieraj zbyt duo wody, by mona byo skutecznie poddawa je spalaniu. Ich wykorzystanie na cele energetyczne jest jednak moliwe dziki procesom biochemicznym, na przykad fermentacji.
dodaniu drody do takich surowcw, jak zboe, pszenica, winogrona czy buraki cukrowe i zapewnieniu temu materiaowi warunkw beztlenowych. Produktem tego rodzaju fermentacji jest alkohol. W procesie fermentacji alkoholowej powstaje najpopularniejsze biopaliwo pynne bioetanol, stanowicy 90% wszystkich stosowanych biopaliw ciekych. Bioetanol wykorzystuje si najczciej w charakterze domieszki do benzyny, stanowicej od 5 do 10% paliwa, jest on jednak stosowany rwnie jako samodzielne paliwo. Innym procesem biochemicznym wykorzystywanym do produkcji biopaliw pynnych jest estryfikacja oleju. Polega ona na przemianie oleju zawierajcego metanol (rzepakowego, sojowego, gorczycowego itp.) w estry metylowe. Tak powstaje biodiesel, biopaliwo pynne, ktre podobnie jak etanol moe by wykorzystywane bd samodzielnie, bd te w charakterze dodatku do paliw tradycyjnych (stanowi wtedy 5-25% mieszanki). Biodiesel to biopaliwo pynne, ktrego sprzeda wzrasta obecnie najszybciej.
31
Fermentacja metanowa
Fermentacja metanowa to nastpujcy przy ograniczonym dostpie tlenu proces rozkadu wielkoczsteczkowych substancji organicznych (gwnie wglowodanw, biaka, tuszczw i ich pochodnych) do alkoholi lub niszych kwasw organicznych, a take metanu, dwutlenku wgla i wody.
Wyrniamy nastpujce fazy fermentacji metanowej: hydroliza enzymatyczna, w wyniku ktrej z biaek powstaj aminokwasy, z tuszczw kwasy tuszczowe i glicerol, a z polisacharydw monosacharydy, acidogeneza, czyli fermentacja kwana, polegajca na metabolizowaniu produktw hydrolizy do lotnych kwasw tuszczowych, etanolu i produktw gazowych, octanogeneza, w czasie ktrej lotne kwasy tuszczowe s rozkadane do kwasu octowego, dwutlenku wegla i wodoru oraz kocowa metanogeneza, w wyniku ktrej z kwasu octowego otrzymujemy metan i dwutlenek wgla. Produktem finalnym fermentacji metanowej jest biogaz mieszanina gazw, skadajca si gwnie z metanu i dwutlenku wgla, a take z niewielkich iloci (ok. 1%) siarkowodoru, amoniaku, azotu, tlenku wgla, tlenu, wodoru i tioli. Produkty w stanie staym to trudnorozkadalne bd nierozkadalne osady oraz biomasa bakteryjna. Do celw energetycznych wykorzystywana jest fermentacja takich substancji organicznych, jak odchody zwierzce, odpady przetwrstwa spoywczego, odpady komunalne na wysypiskach i osady, wytrcone w oczyszczalniach ciekw . 32
KOGENERACJA
Kogeneracja, czyli skojarzone wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej, powoduje mniejsze zuycie paliwa i mniejsz emisj substancji szkodliwych ni proces oddzielnej produkcji elektrycznoci i ciepa. W ukadach skojarzonych wskanik wykorzystania energii chemicznej paliwa wynosi a 80-90%, co jest moliwe dziki odzyskiwaniu wysokiej jakoci ciepa ze spalin. Kogeneracja jest wic korzystna zarwno ze wzgldw termodynamicznych, jak i z ekonomicznego czy ekologicznego punktu widzenia.
Produkcj energii w skojarzeniu mona stosowa wszdzie tam, gdzie rwnoczenie wystpuje zapotrzebowanie na energi ciepln i elektryczn. Rodzaj zastosowanej technologii zaley przy tym od rodzaju wybranego paliwa: na przykad dla systemw, ktre w charakterze paliwa wykorzystuj som, najodpowiedniejsza jest elektrociepownia z turbin parow, bd te przy mniejszych wartociach mocy elektrycznej z silnikiem parowym. Podstawowe elementy ukadu, opartego na somie to kocio parowy z podgrzewaczem pary, turbina parowa i generator energii elektrycznej. Rozdrobnione w systemie obrbki wstpnej paliwo podawane jest najpierw do luzy ogniowej, a nastpnie podajnikiem limakowym na ruszt schodkowy, gdzie nastpuje spalanie. Para, ktra podczas spalania powstaje w kotle, jest dostarczana do turbiny parowej. Ostatni element systemu skojarzonego to podczony do sieci przemysowej generator.
33
Wspspalanie
Spalanie lub wspspalanie biomasy jest atrakcyjne ze wzgldu na relatywnie niskie koszty produkcji energii cieplnej czy elektrycznej oraz niewielk emisj w porwnaniu z innymi konwencjonalnymi rdami energii. Wspspalanie wgla z biomas jest rwnie popierane przez obecny stan prawny w Polsce (Rozporzdzenie w sprawie szczegowego zakresu obowizku zakupu energii elektrycznej i ciepa z odnawialnych rde energii oraz energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepa z 30 maja 2003) ze wzgldu na niskie emisje tlenkw siarki, tlenkw azotu, pyw i popiow. Rozporzdzenie to okrela rodzaje, parametry techniczne i technologiczne rde odnawialnych wytwarzajcych energi elektryczn lub ciepo; w tym moliwoci wydzielenia energii elektrycznej lub ciepa jako energii z odnawialnych rde przy wspspalaniu, dodatku biomasy do wgla.
34
Zagszczanie biomasy
Stosowane w przemyle technologie przetwarzania rozdrobnionych materiaw pochodzenia rolinnego, poprzez ich scalanie w procesie cinieniowej aglomeracji, s zrnicowane ze wzgldu na przeznaczenie wytworzonego produktu. Najczciej spotykanym, w praktyce przemysowej, rodzajem cinieniowej aglomeracji jest granulowanie i brykietowanie.
Granulowanie jest jedn z form procesu cinieniowej aglomeracji, realizowanego za pomoc specjalnych maszyn, w ktrych rozdrobniony materia rolinny pod dziaaniem si zewntrznych i wewntrznych ulega zagszczeniu a otrzymany produkt (granulat, brykiet) otrzymuje okrelon, sta posta geometryczn.
35
Brykiety opaowe, w zalenoci od technologii wytwarzania przyjmuj ksztat: walca o rednicy od 30 do 100 mm o dugoci przypadkowej do 300 mm (brykieciarki stemplowe mechaniczne), lub regularnej (brykieciarki stemplowe hydrauliczne), prostopadocianu o czterech, szeciu i omiu bokach czasem z otworem w rodku (brykieciarki limakowe lub hydrauliczne), bryy o rnorodnych obych ksztatach przypominajcych powikszone pastylki (prasy walcowe i piercieniowe).
36
a)a)
b) b)
c) c)
Schemat ukadw roboczych granulujco-brykietujcych: a) z zamknit komor zagszczania: 1-mimord, 2-tok, 3-limak podajcy materia, 4-komora zagszczania,5-zamknicie komory, b) z otwart komor zagszczania: 1-tok, 2-korbowd, 3-komora zagszczania, 4-brykiety, 5-grzaki, 6-limak podajcy materia, 7-materia, c) ze limakowym ukadem roboczym, 1-limak zagszczajcy, 2-matryca, 3-trzpie stokowy, d) ukad roboczy paska matryca-rolki zagszczajce: 1-rolka zagszczajca, 2-materia, 3-matryca, 437 aglomerat, e) ukad roboczy piercieniowa matryca-rolki zagszczajce
Za wykorzystaniem pelet jako paliwa przemawia wiele argumentw praktycznych i rodowiskowych [Seredyski 2003]: zapewnienie obiegu w przyrodzie tzw. wgla neutralnego, ktry uczestniczc w procesach yciowych, zmniejszenie emisji gazw cieplarnianych, ograniczenie uzalenienie energetyki od paliw kopalnych takich jak gaz ziemny, wgiel i ropa naftowa, ograniczenie czstotliwoci czyszczenia urzdze spalajcych, brak pyw i gazw wywoujcych alergi w spalinach , atwo i wygoda uycia pelet jako paliwa, atwo przechowywania i ograniczenie powierzchni przechowywania, dobra dostpno surowca do ich produkcji, brak odpadw niepodanych dla rodowiska powstajcych w trakcie produkcji, obnienie kosztw w przemyle drzewnym poprzez bardzo efektywne zagospodarowanie odpadw, moliwo automatyzacji zadawania paliwa do pieca (zadanie uytkownika ogranicza si jedynie do napenienie co kilka, kilkadziesit dni zasobnika z paliwem), niewraliwo cen paliwa w postaci pelet od aktualnej sytuacji politycznej (ceny peletu nie podlegaj silnym wahaniom, jak ceny ropy czy gazu).
38