Zacznik do uchway Nr 248/XXX/2013 Rady Gminy Czerwonak z dnia 17 stycznia 2013r.

Gminny Program Wspierania Rodzin w Gminie Czerwonak Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Spis treci
Wstp Rozdzia I. Wprowadzenie do programu 1. Podstawa prawna ... 2. Rodzina i jej funkcje w literaturze.. 3. Polityka rodzinna............ 4. Uwarunkowania prawne polityki rodzinnej w Polsce. .. 5. Charakterystyka obszaru gminy Czerwonak 6. Analiza SWOT............... 7. Polityka prorodzinna gminy Czerwonak Rozdzia II. . Pomoc spoeczna 1. Podstawowe definicje 2. Pracownik socjalny 3. Asystent rodziny Rozdzia III. Cele Programu 1. Cel gwny 2. Cele szczegowe . 3. Przewidywane rezultaty mikkie i twarde Rozdzia IV. Realizatorzy i partnerzy.. Rozdzia V. Monitoring i ewaluacja 29 29 29 39 43 19 23 25 4 5 7 9 11 13 17 3

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Wstp
Ustawa z dnia z dnia 12 marca 2004r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009r. Nr 175, poz.1362, ze zm.) nakada na jednostki samorzdu terytorialnego obowizek wspierania osb i rodzin w wysikach zmierzajcych do zaspokojenia niezbdnych potrzeb i umoliwiania im ycia w warunkach odpowiadajcych godnoci czowieka. Zadaniem pomocy spoecznej jest zapobieganie trudnym sytuacjom yciowym osb i rodzin, ktrych nie s w stanie pokona, wykorzystujc wasne uprawnienia, zasoby i moliwoci, przez podejmowanie dziaa zmierzajcych do yciowego usamodzielnienia oraz integracji ze rodowiskiem (Art. 2, 3). Do zada gminy o charakterze obowizkowym naley realizacja gminnej strategii rozwizywania problemw spoecznych ze szczeglnym uwzgldnieniem programw pomocy spoecznej, profilaktyki i rozwizywania prblemw alkoholowych i innych, ktrych celem jest integracja osb i rodzin z grup ryzyka. (Art. 17, ust 1). Przyjta do realizacji Gminna Strategia Rozwizywania Problemw Spoecznych w Gminie Czerwonak na lata 2009-2014 uwzgldnia programy pomocy spoecznej, ktrych celem jest integracja osb i rodzin z grup szczeglnego ryzyka. Z przyjtych obszarw problemowych w zakresie polityki spoecznej w Gminie Czerwonak wynikaj dziaania w sferze kryzysu rodziny, patologii spoecznych i bezrobocia. W Gminnej Strategii Rozwizywania Problemw Spoecznych w Gminie Czerwonak przyjty cel strategiczny zwizany

z funkcjonowaniem rodziny w spoecznoci: Sprawny system zapobiegania kryzysom rodziny oraz kompleksowe wsparcie rodziny, realizowany bdzie w ramach Gminnego Programu Wspierania Rodzin Nasza Rodzina w Gminie Czerwonak na lata 2013-2018. Program ten to system profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodzin, cele, dziaania je realizujce, spodziewane efekty i sposb monitorowania. Dokument ten jest zbiorem dziaa planowanych i prowadzonych do 2018 roku, realizujcych cel polityki prorodzinnej gminy, ktrym jest tworzenie warunkw do penego rozwoju i funkcjonowania rodziny poprzez wspomaganie jej we wszystkich fazach rozwoju, a szczeglnie w sytuacjach trudnych yciowo, zgodnie z Gminn Strategi Rozwizywania Problemw Spoecznych w Gminie Czerwonak. Umoliwi on zbudowanie perspektywicznego systemu pomocy dla wszystkich instytucji zajmujcych si wspieraniem rodzin w gminie oraz pozwoli unikn dziaa dorywczych i niespjnych.

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Rozdzia I Wprowadzenie do Programu

1. Podstawa prawna

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej jest najwaniejszym aktem prawnym regulujcym wszystkie aspekty funkcjonowania pastwa. S jej podporzdkowane ustawy i rozporzdzenia dotyczce rnych sfer ycia spoecznego. Realizujc Gminny Program Wspierania Rodzin w Gminie Czerwonak Nasza Rodzina na lata 2013-2018 naley bra pod uwag midzy innymi: 1) ustaw z 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362 ze. zm.); 2) ustaw z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., Nr 180, poz. 1493 ze zm.); 3) ustaw o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej z 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r., Nr 149 poz. 887 ze zm.); 4) ustaw z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zm.); 5) ustaw z 26 padziernika 1982 r. o postpowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r., Nr 11, poz. 109 ze zm.); 6) ustaw z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziemi w wieku do lat 3 ( Dz. U. z 2011, Nr 45, poz. 235 ); 7) ustaw o samorzdzie gminnym z 8 marca 1990 r. (Dz. U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 ze zm.); 8) ustaw o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2010 r., Nr 234 , poz. 1536 ze zm.); 9) ustaw o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 20 kwietnia 2004 r. (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 ze zm.); 10) ustaw o wychowaniu w trzewoci i przeciwdziaaniu alkoholizmowi z 26 padziernika 1982 r. (Dz. U. z 2007 r., Nr 70 , poz. 473 (ze zm.);

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

2. Rodzina i jej funkcje w literaturze. Rodzina stanowi podstawow grup spoeczn, funkcjonujc we wszystkich typach spoeczestw. Uznawana jest powszechnie za podstawowe rodowisko wychowawcze, wpywajce na rozwj jednostek, zwaszcza dzieci i modziey. Jej zadaniem jest przekazywanie okrelonych wartoci moralnych, tradycji, zwyczajw i obyczajw, uczenie zachowa spoecznie podanych, umiejtnoci, nawykw, itd. Rodzina to podstawowa i zarazem najdoniolejsza forma ycia zbiorowego, struktura uniwersalna (...), tak rozumiana zapewnia cigo biologiczn spoeczestwa i przekazuje dziedzictwo kulturowe nastpnym pokoleniom. Charakteryzuje j: wsplnota gospodarcza i wsplnota zamieszkania oraz obecno obojga partnerw i podkrela si rol maestwa jako podstawy, z ktrej wywodzi si instytucja rodziny1. Zadania przez ni realizowane bezporednio wpywaj na jej funkcjonowanie w rodowisku spoecznym, zwaszcza na zaspokajanie potrzeb, atmosfer, charakter wizi wewntrzrodzinnych oraz postaw rodzicielskich. Do podstawowych funkcji rodziny zaliczy naley: Funkcja materialno-ekonomiczna polega na zaspokojeniu materialnych potrzeb rodziny. W jej ramach wyrni naley cztery podfunkcje2: podfunkcja produkcyjna rodzina stanowi swoistego rodzaju warsztat rzemielniczy, wytwarzajcy dobra niezbdne do materialnej egzystencji rodziny (np. rodzina rolnikw, wacicieli prywatnych firm, itd.); podfunkcja zarobkowa praca zarobkowa daje moliwo zdobycia pienidzy (wynagrodzenia) niezbdnych do utrzymania rodziny; podfunkcja gospodarcza polega na gromadzeniu dbr niezbdnych do egzystencji rodziny (mieszkanie, samochd i in.); podfunkcja usugowo-konsumpcyjna polega na wykonywaniu przez czonkw rodziny prac i czynnoci niezbdnych dla funkcjonowania rodziny (przyrzdzanie posikw, naprawa odziey, sprztanie mieszkania, itd.). Funkcja opiekuczo-zabezpieczajca polega na zapewnieniu pozbawionym rodkw do ycia lub niesprawnym fizycznie czonkom rodziny opieki (pielgnacja niemowlt i maych dzieci, pomoc ludziom starszym i zniedoniaym).
1
2

B. Rysz-Kowalczyk (red.), Leksykon polityki spoecznej, Wyd. IPS UW, Warszawa, 2001, str. 181-183. A. Wachowiak , Z. Tyszka, Podstawowe pojcia i zagadnienia socjologii rodziny, Wyd. AR, Pozna 1997, s. 47-48.

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Funkcja prokreacyjna dotyczy zaspokojenia rodzicielskich, emocjonalnych potrzeb wspmaonkw (ojcostwo, macierzystwo) oraz reprodukcyjnych potrzeb spoeczestwa. Funkcja seksualna maestwo stanowi spoecznie akceptowan form wspycia pciowego. Dawniej funkcja seksualna bya nie wyodrbnion czci skadow funkcji prokreacyjnej, gdy zaspokajanie popdu seksualnego z reguy suyo rozrodczoci. Dopiero XX w. stworzy pene moliwoci dowolnego oddzielenia aktywnoci pciowej od spraw rozrodczoci3. Funkcja legalizacyjno-kontrolna dotyczy sankcjonowania zachowa i dziaa uznawanych za niewaciwe poza rodzin, nadzorowania czonkw rodziny w celu zapobiegania dziaaniom odbiegajcym od wzorw i norm przyjtych za obowizujce (wzajemna kontrola wspmaonkw, rodzicw w stosunku do dzieci). Funkcja stratyfikacyjna mwi o tym, i pochodzenie z danej rodziny okrela wstpnie pozycj spoeczn czonkw rodziny w strukturze spoeczestwa. Funkcja socjalizacyjna polega na wprowadzeniu dziecka w wiat kultury danego spoeczestwa, przygotowaniu go do penienia rl spoecznych. W ramach socjalizacji potomstwa odbywa si przekazywanie wiedzy o wiecie przyrody i spoecznym, przekazywanie umiejtnoci instrumentalnych (posugiwania si przedmiotami bdcymi wytworem ludzkiej kultury, wpajanie wzorw zachowania), wprowadzanie w kultur (zapoznawanie z wytworami sztuki, nauki techniki) wdraanie okrelonego systemu wartoci, ktry z kolei stymuluje motywacje dziaania, zachowania, postpowania, wytycza cele indywidualne i spoeczne, podsuwa rodki ich realizacji4. Funkcja kulturalna dotyczy zapoznania modego pokolenia z dziejami kultury wasnego spoeczestwa, obowizujcymi normami, obyczajami, zwyczajami, wartociami oraz tradycj. Funkcja religijna polega na wychowaniu potomstwa w duchu religijnym i egzekwowaniu religijnych powinnoci. Funkcja rekreacyjno-towarzyska traktowanie domu rodzinnego jako miejsca wypoczynku, dbanie o dobr atmosfer w rodzinie oraz utrzymywanie kontaktw z osobami wchodzcymi w jej skad.
3 4

Ibidem, s. 49. Ibidem, s. 51.

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Funkcja emocjonalno-ekspresyjna dotyczy zaspokajania potrzeb emocjonalnych oraz wyraania swojej osobowoci przez czonkw rodziny. Wyraa si w chci utrzymywania kontaktw z osobami zaprzyjanionymi, zaspokajaniem wizi partnerskich w maestwie, dziki interakcji osobowoci wspmaonkw. Emocjonalna funkcja rodziny zapewnia take jej czonkom poczucie oparcia i bezpieczestwa5. Rodzina, ktra nie jest w stanie w sposb naleyty wypeni wikszo z wyej wymienionych funkcji okrela si jako dysfunkcjonaln. Obecnie coraz czciej pojawiaj si definicje rodziny uwzgldniajce zmieniajc si dynamik tej instytucji i rosnc rol zwizkw rodzinnych. Wspczesne, szersze ujcie rodziny okrela j jako duchowe zjednoczenie wskiego grona osb skupionych we wsplnym gospodarstwie domowym aktami wzajemnej pomocy i opieki6. Tendencj we wspczesnych rodzinach jest: zmniejszenie liczby zawieranych maestw, wzrost urodze dzieci pozamaeskich, cige wzrastanie wspczynnika rozwodw, wzrost rodzin niepenych, a take opnienie wieku, w ktrym zawierane s zwizki maeskie.

3. Polityka rodzinna Problematyka rodziny jest wan czci polityki spoecznej. Polityk rodzinn mona zdefiniowa jako sfer celowego dziaania, dotyczc tworzenia warunkw sprzyjajcych powstawaniu i funkcjonowaniu rodzin oraz oddziaywania na funkcjonowanie caego spoeczestwa 7 Efektywna polityka rodzinna, osigajca zaoone cele to polityka aktywna, dostosowujca si do zmieniajcych si realiw spoecznych (np.: wzrost popularnoci zwizkw rodzinnych, starzenie si spoeczestwa), dugoterminowa i stabilna w swych zaoeniach. W Polsce najbardziej zagroone s rodziny: wielodzietne; z terenw niskozurbanizowanych;
5

Ibiem, s. 54. T. Szlendak, Socjologia rodziny: edukacja, historia, zrnicowanie, PWN, Warszawa, 2010, s. 95; 7 B. Balcerzak-Paradowska, Rodzina i polityka rodzinna na przeomie wiekw, IPiSS, Warszawa, 2004, s. 16.
6

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

posiadajce mae, niskodochodowe gospodarstwa rolne, czsto na terenach popegerowskich; mode maestwa z dziemi, ktre nie posiadaj wasnych mieszka; w ktrych jedno lub dwoje rodzicw jest bezrobotnych; w ktrych jedno lub dwoje rodzicw jest na rencie lub emeryturze. Kombinacja dwch lub wicej z powyszych cech skutkuje duym zagroeniem ubstwa dla danej rodziny. Sytuacja ekonomiczna oddziauje silnie na ksztatowanie funkcji emocjonalnej, wychowawczej i socjalizacyjnej rodziny. Niedostatek rodzi konflikty, agresje, frustracje, niszczy spjno podstawowej komrki spoecznej, ogranicza jej rozwj, wycza z ycia spoecznego. Efektem zaniedbywania polityki rodzinnej przez pastwo moe by oprcz nierwnoci szans, marginalizacja czci rodzin, zjawisko dziedziczenia biedy i wykluczenia. Pastwo moe wpywa na zaspokojenie potrzeb rodziny poprzez: wiadczenia powszechnie dostpne; wiadczenia reglamentowane; wiadczenia o charakterze roszczeniowym; wiadczenia o charakterze uznaniowym.

Pastwo moe rwnie: dziaa profilaktycznie; wspiera i pomaga w pierwszym etapie wystpienia problemu; interweniowa w sytuacjach kryzysowych.

Instrumenty polityki rodzinnej stosowane w okresie 1989-2010 w Polsce8:

G. Firlit-Fesnak, M. Szylko-Skoczny (red.), Polityka spoeczna: podrcznik akademicki, PWN, Warszawa, 2008, s. 196-197.

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

wiadczenia pienine zasiki rodzinne, dodatki z tytuu niepenosprawnoci dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, rozpoczcia roku szkolnego, podjcia nauki przez dziecko poza miejscem zamieszkania, becikowe;

instrumenty umoliwiajce godzenie obowizkw zawodowych i rodzinnych urlop i zasiek macierzyski, urlop i zasiek wychowawczy, zasiek opiekuczy; ulgi podatkowe wsplne opodatkowanie maonkw oraz osb samotnie wychowujcych dzieci, zwolnienie od podatku wiadcze rodzinnych; usugi spoeczne gwnie usugi edukacyjne oraz opieka zdrowotna: pastwowe obki, przedszkola, szkoy podstawowe, gimnazja, placwki owiatowo-kulturalne, szkoy specjalne, szkoy ponadpodstawowe, placwki opiekuczo-wychowawcze, pastwowa suba zdrowia.

4. Uwarunkowania prawne polityki rodzinnej w Polsce. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, ktra w art. 18 mwi: Maestwo jako zwizek kobiety i mczyzny, rodzina, macierzystwo i rodzicielstwo znajduj si pod ochron i opiek Rzeczypospolitej Polskiej. Pastwo zobowizuje si do niesienia pomocy rodzinie w kadej sytuacji. Zasada ta zostaa wypowiedziana w art. 71 Konstytucji ust. 1. mwi: Pastwo w swojej polityce spoecznej i gospodarczej uwzgldnia dobro rodziny. Rodziny znajdujce si w trudnej sytuacji materialnej i spoecznej, zwaszcza wielodzietne i niepene, maj prawo do szczeglnej pomocy ze strony wadz publicznych. Kodeks rodzinny i opiekuczy. Kodeks zosta uchwalony w 1964 roku, czyli prawie 50 lat temu, od tego czasu by wielokrotnie zmieniany i aktualizowany. Jest to podstawowy akt prawny regulujcy stosunki rodzinne w Polsce. Kodeks rodzinny i opiekuczy opiera si na czterech filarach: trwaoci maestwa, rwnouprawnienia maonkw, ochrony dziecka oraz wzajemnej pomocy czonkw rodziny. Mona sprecyzowa rwnie trzy zasady oglne prawa rodzinnego:

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

1) zasad dobra dziecka (zasada nadrzdna), 2) zasad szczeglnej ochrony rodziny (wspomniane ju art. 18 i 71 Konstytucji), 3) zasad uniezalenienia osobistych stosunkw rodzinnych od wpyww obcych tym stosunkom elementw majtkowych. Ustawa z 12 marca 2004 roku o pomocy spoecznej, ktra rodzin okrela jako osoby spokrewnione lub niespokrewnione pozostajce w faktycznym zwizku (art. 6 pkt. 14 u.o.p.s.).- Dz. U. z 2009 r. nr 175, poz. 1362 ze zm. Inne rda prawa dotyczce rodziny w polskim ustawodawstwie: ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r., nr 16, poz. 93 ze zm.); ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postpowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., nr 43, poz. 296 ze zm.); ustawa z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne midzynarodowe (Dz. U. z 1965 r., nr 46, poz. 290 ze zm.); ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 ze zm.); ustawa z dnia 26 padziernika 1982 r. o postpowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2002 r., nr 11, poz. 109 ze zm.); ustawa z dnia 29 wrzenia 1986 r. prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2004 r., nr 161, poz. 1688 ze zm.); ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci ciy (Dz. U. z 1993 r., nr 17, poz. 78 ze zm.); ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. - o wiadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2003 r., nr 228, poz. 2255 ze zm.); ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005 r., nr 180, poz. 1493 ze zm.) ustawa z dnia 7 wrzenia 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentw (Dz. U. z 2007 r., nr 192, poz. 1378 ze zm.) ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziemi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2011 r., nr 45, poz. 235 ze zm.)

W okresie III Rzeczpospolitej przygotowano kilka dokumentw strategicznych dotyczcych polityki rodzinnej, byy to midzy innymi: Program Polityki Rodzinnej z 1997 r.; Polityka Prorodzinna Pastwa z 1999 r.; 10

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Strategia polityki spoecznej na lata 2002-2005 (zapisy dotyczce polityki wobec rodziny); Narodowa Strategia Integracji Spoecznej z 2003 r.; Narodowy Plan Dziaa Wobec Dzieci 2004-2012 Polska dla Dzieci; Strategia Pastwa dla Modziey na lata 2003-2012; Strategia Polityki Spoecznej na lata 2007-2013; Polska 2030. Wyzwania rozwojowe. dokument z 2009 r. (cz II dotyczca wyzwa demograficznych).

5. Charakterystyka obszaru gminy Czerwonak Gmina Czerwonak jest gmin wiejsk pooon w wojewdztwie wielkopolskim, w powiecie poznaskim. Obszar, na ktrym rozciga si gmina jest atrakcyjny pod wzgldem turystycznym - blisko Puszczy Zielonki. Znajduje si tutaj rwnie najwysze wzniesienie w okolicy Dziewicza Gra, z ktrej rozciga si panorama na pnocn cz Poznania. Poszczeglne miejscowoci pooone s wzdu rzeki Warty. Do gminy naley 16 soectw: Annowo, Bolechowo, Bolechwko, Czerwonak, Dbogra, Koziegowy, Mielno, Mikowo, Owiska, Potasze, Promnice, Szlachcin, Trzaskowo, Kicin, Kliny, Ludwikowo. Charakterystycznymi cechami, ktre wyrniaj gmin Czerwonak spord gmin wiejskich s: wysoki stopie urbanizacji oraz wysoka gsto zaludnienia, wynoszca 280 osb/km. Z danych Urzdu Gminy Czerwonak wynika, e na dzie 31 grudnia 2011r. w Gminie Czerwonak byo zameldowanych na pobyt stay cznie 24 993 mieszkacw. Wrd, ktrych kobiety stanowiy wikszo, tj. 52%. Mczyni to 48% populacji. Dzieci w wieku przedszkolnym stanowiy 8% mieszkacw, natomiast dzieci i modzie w wieku do 18 lat stanowiy 15,5% ogu mieszkacw gminy.
Tabela 1 Liczba mieszkacw

Liczba mieszkacw ogem

24993 rdo: Dane Urzdu Gminy Czerwonak

Liczba kobiet
12905

Liczba mczyzn
12088

11

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Tabela 2 Struktura wiekowa mieszkacw Gminy Czerwonak

Wiek przedprodukcyjny
5375

Wiek produkcyjny
17128

Wiek poprodukcyjny
2490

rdo: Dane Urzdu Gminy Czerwonak

Z danych Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej wynika, e w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. pomoc zostao objtych: 1) 407 rodzin (1073 osoby) zgodnie z ustaw o pomocy spoecznej; 2) 547 osb zostao objtych wsparciem na podstawie ustawy Pomoc pastwa w zakresie doywiania; 3) 711 rodzin otrzymao pomoc na podstawie ustawy o wiadczeniach rodzinnych; 4) 191 rodzinom udzielono pomocy na podstawie ustawy o dodatkach mieszkaniowych; 5) 103 rodzinom na podstawie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentw.

Tabela 3 Powody przyznania pomocy spoecznej

Powd trudnej sytuacji yciowej 1 2 3 4 5 6 7 Ubstwo Bezdomno Potrzeba ochrony macierzystwa Bezrobocie Niepenosprawno Dugotrwaa lub cika choroba Bezradno w sprawach opiekuczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego

Liczba rodzin 138 18 71 104 154 253 62

Liczba osb w rodzinach 377 31 313 304 364 596 248

12

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018 8 9 Przemoc w rodzinie Alkoholizm 19 44 3 11 5 11 53 114 8 19 14 36

10 Narkomania 11 Trudnoci w przystosowaniu do ycia po zwolnieniu z zakadu karnego 12 Zdarzenie losowe 13 Sytuacja kryzysowa
rdo: Dane Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej w Czerwonaku

Najwaniejsze powody korzystania z pomocy: 45% z powodu niepenosprawnoci i dugotrwaej choroby, 21% z powodu potrzeby ochrony macierzystwa, bezradnoci w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego oraz alkoholizmu, 12% klientw Orodka Pomocy Spoecznej w Czerwonaku korzystao z pomocy z powodu bezrobocia. Z rnego rodzaju obserwacji wynika, e liczba ludnoci w caej Gminie Czerwonak wzrasta. Od 2005 r. do 2012 r. przybyo 2 438 osb. Zaznaczy naley, e s to ludzie modzi w wieku produkcyjnym. W zwizku z tym mona przypuszcza, e liczba rodzin korzystajcych z pomocy GOPS z powodu potrzeby ochrony macierzystwa oraz bezradnoci w prowadzeniu gospodarstwa domowego moe wzrosn.

6. Analiza SWOT
Mocne strony
Aktywna wsppraca instytucji dziaajcych na rzecz rodziny. Dowiadczenie, wiedza i kwalifikacje pracownikw dziaajcych na rzecz rodziny. Dobre rozeznanie rodowiska lokalnego. Baza instytucji wspierajcych rodzin (m. in. policja, sd, szkoa). Profesjonalna praca sub pomocy spoecznej. Funkcjonowanie placwek suby zdrowia na terenie gminy. Funkcjonowanie na terenie gminy wietlic dla dzieci.

Sabe strony
Problem bezrobocia. Wysoki wskanik ubstwa. Wysokie koszty utrzymania rodzin. Brak obka na ternie gminy. Ograniczona liczba miejsc w przedszkolach. Maa liczba mieszka chronionych i socjalnych. Brak wzorcw osobowych w rodzinach dysfunkcyjnych. Bierna postawa rodzicw wobec problemw wystpujcych w rodzinie.

13

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Lider Klubu Pracy. Projekt systemowy Radz sobie lepiej. Praca asystenta rodziny. Klub Rodzica. Klubu sportowe (m.in. Gminny Klub Sportowy Bkitni Owiska). Atrakcje turystyczne. Gminny Program Bezpieczestwa i Porzdku Publicznego na lata 2009-2012. Program Ochrony rodowiska dla Gminny Czerwonak na lata 2009-2012. Gminny Program Ochrony i Promocji Zdrowia mieszkacw Gminy Czerwonak na lata 2009 -2013. Gminny Program Profilaktyki i Rozwizywania Problemw Alkoholowych w Gminie Czerwonak w 2012 r. Gminny Program Przeciwdziaania Narkomanii w Gminie Czerwonak na lata 2011 2013. Aglomeracyjne zaplecze Poznania . Strategia rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2012-2020 Szanse Zmiana polityki pastwa na bardziej przyjazn rodzinie. Zmiana mentalnoci spoecznej w kwestii rodzin z problemem alkoholowym. Utworzenie dziennego orodka wsparcia. Wsppraca rodzin dysfunkcyjnych w rozwizywaniu problemw yciowych. Podnoszenie kwalifikacji przez kadr GOPS. Rozwj wolontariatu. Moliwo tworzenia Klubu Rodzica. Edukacja rodzicw. Wzmocnienie wsppracy midzy instytucjami wspierajcymi rodzin. Funkcjonowanie zespow interdyscyplinarnych. Zwikszenie i zrnicowanie bezpatnych ofert kulturalnych. Realizowanie programw profilaktycznych promujcych zdrowy styl ycia. Niska wiadomo rodzicw dotyczca kwestii edukacyjnych i wychowawczych. Bezradno rodzicw w sprawach opiekuczo wychowawczych. Brak orodkw wsparcia dla ofiar przemocy.

Zagroenia Zanik wizi wewntrzrodzinnych. Brak rodzin wielopokoleniowych. Wzrost kosztw utrzymania rodzin. Rozszerzenie si zjawiska narkomani w gminie. Zaniedbywanie obowizkw opiekuczo wychowawczych przez rodzicw. Rozszerzanie si krgu ubstwa. Uzalenienie si rodzin od systemu pomocy spoecznej. Wyuczona bezradno. Ograniczenie rodkw finansowych na podnoszenie kwalifikacji przez specjalistw. Brak wsparcia dla osb starszych.

14

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Gmina Czerwonak jest pooona w obrbie aglomeracji poznaskiej. Na jej terenie s rnorodne atrakcje turystyczne, ktre zapewniaj mieszkacom moliwo aktywnego wypoczynku. S wytyczone szlaki turystyczne, podrujc nimi mona zwiedzi kociki drewniane wok puszczy zielonki oraz obiekty upamitniajce kult cysterki. Na obszarze puszczy Zielonki s te liczne oglnopolskie szlaki piesze i rowerowe. Czerwonak dysponuje bogat baz rnych form rekreacji i miejsc do aktywnego spdzania czasu wolnego. Ludno moe wypoczywa na AKWEN Marinie lub Tropikanie, korzysta z zaj na Hali sportowej w Czerwonaku lub parku wodnym w Koziegowach, uda si do Traperskiej Osady, podziwia panoram z wiey widokowej na Dziewiczej Grze lub zwiedza zabytki architektury w postaci licznych kociow i zabudowa. Warto zaznaczy, e w Owiskach znajduje si jedyne w Polsce muzeum tyflologiczne, oraz najwikszy w skali europejskiej park orientacji przestrzennej. Zabytki, rekreacja, szlaki turystyczne oraz oferta sportowa stanowi jeden z wanych walorw gminny. Dziaalno kulturalna Gminny jest skupiona wok Gminnego Orodka Kultury Sok. W ramach tej dziaalnoci mona skorzysta z zaj plastycznych, teatralnych, tanecznych, muzycznych. W zwizku z duym zainteresowaniem tego rodzaju zajciami w Potaszach i Promnicach dziaaj filie. Istnieje bogato rozwinita baza instytucji sprzyjajcych mieszkacom gminy. Mocn stron jest bogata oferta owiatowa. Na obszarze gminy znajduje si: pi szk podstawowych, trzy gimnazja, dwie szkoy rednie, orodek szkolno-wychowawczy dla dzieci niewidomych oraz osiem przedszkoli. Bardzo powoli rozwija si opieka nad dziemi do lat trzech, niestety w gminie nie ma obka. Jednak powstaj kluby dziecice, co jest szans na popraw tej sytuacji. Pozytywem gminny jest atwy dostp do suby zdrowia. W Czerwonaku, Koziegowach i Owiskach mona skorzysta z pomocy lekarskiej w przychodniach Zespou Lekarza Rodzinnego PRO-familia. Z pomocy specjalistycznej (dermatolog, neurolog, endokrynolog, kardiolog, ortopeda, laryngolog) mona skorzysta w przychodni specjalistycznej Komed oraz Omega. Mieszkacy mog rwnie korzysta z pomocy pielgniarki rodowiskowej, poonej, usug stomatologicznych, rehabilitacji. Jest to bezpatna pomoc dla osb ubezpieczonych. Nad bezpieczestwem mieszkacw czuwa stra gminna oraz policja. Z myl o ludziach starszych funkcjonuj Kluby Seniora. Mieszkacy ktrzy borykaj si z trudn sytuacj yciow, bezradnoci, uzalenieniem mog uzyska pomoc w Gminnym Orodku Pomocy Spoecznej. 15

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Wszystkie instytucje w Gminnie wsppracuj ze sob, co umoliwia dobr znajomo rodowiska lokalnego, s podejmowane dziaania interdyscyplinarne co wpywa na efektywno pomocy. Na terenie Gminny Czerwonak znajduj si drogi gminne, wojewdzkie i powiatowe. Sie uliczna jest dobra, natomiast nawierzchnia bardzo rna. Komunikacja autobusowa jest obsugiwana przez Przedsibiorstwo Wielobranowe TRANSKOM, wyposaone w niskopodogowe nowoczesne autobusy, ponadto w Koziegowach mona si porusza autobusami MPK (70,72, 237). Dodatkowym atutem jest moliwo korzystania z komunikacji gminnej Murowana Golina oraz PKS. Przebiega te jednotorowa linia kolejowa wyposaona w nowoczesne szynobusy. Dziki dobrej komunikacji miejskiej mona bez problemu dotrze do miejsca pracy. Na ternie gminny znajduj si zakady przemysowe (zakady drobiarskie, Bentom, Guma Bolechowo. VOX), ktre zapewniaj miejsca zatrudnienia dla ludnoci. W skali oglnopolskiej powiat poznaski ma najniszy odsetek bezrobocia. Natomiast w Gminie utrzymuje si on na staym poziomie 1,9% ogu mieszkacw. Gminna posiada opracowane programy i prognozy na przyszo. Rozwijaj si usugi spoeczne z zakresu zdrowia, pomocy spoecznej i bezpieczestwa. Realizowane midzy innymi przez Gminny Orodek Pomocy Spoecznej w Czerwonaku w szerokim rozumieniu polityki spoecznej gminny. Gmina Czerwonak ma moliwoci do rozwoju rnych form dziaalnoci gospodarczej, ma szeroki dostp do oferty edukacyjnej, nastpuje rozwj turystyki, rekreacji, dziaaj programy profilaktyki i rozwizywania problemw alkoholowych oraz przeciwdziaania narkomani. Czerwonak jest prnie rozwijajc si gminn. Posiada misje oraz cele strategiczne dla rozwoju lokalnego, ktre s zawarte w dokumencie Strategii rozwoju Gminny Czerwonak na lata 2012-2020. Okrela on cele i denia wsplnoty lokalnej. W strategii moemy wyrni popraw wza komunikacyjnego poprzez rozbudow taboru kolejowego oraz popraw nawierzchni drg. Gminna rwnie pragnie podj dziaania zmierzajce do utworzenia wikszej liczby mieszka socjalnych.

16

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

7. Polityka prorodzinna gminy Czerwonak Z myl o rodzinach posiadajcych wicej ni jedno dziecko przedszkola gminne, AKWEN i GOK stworzyy ulgi. Podstaw do stworzenia ulg w przedszkolach jest Uchwaa Rady Gminy Czerwonak nr 159/XX/2012 z dnia 19 kwietnia 2012 r. w sprawie ustalenia opat za wiadczenia udzielane przez przedszkola publiczne. Pywalnia ma swj wewntrzny cennik. Natomiast ulgi w GOK s wprowadzone na podstawie zarzdzenia wewntrznego nr 2 /2012 dyrektora GOK Sok z dnia 07.09.2012 r.
Instytucja PRZEDSZKOLA PUBLICZNE PROWADZONE PRZEZ GMIN CZERWONAK Ulgi/Zwolnienia Przedszkola Gminne oferuj ulgi dla rodzin posiadajcych wicej ni jedno dziecko: - bezpatne 5 godzin dziennie, przez 5 dni w tygodniu - 1,80 z za kad dodatkow godzin powyej piciu godzin - 0,90 gr 50 % opaty podstawowej jest to ulga naliczana, gdy do jednego przedszkola uczszcza dwjka lub wicej dzieci z tej samej rodziny. Kade kolejne z rodzestwa paci 50%. AKWEN PYWALNIA Pywalnia oferuje ulgi w postaci biletw rodzinnych: - 2 osoby dorose + 1 dziecko cena biletu 25 z / h* - 2 osoby dorose + 2 dzieci - 2 osoby dorose + 3 dzieci - 2 osoby dorose + 4 dzieci - 2 osoby dorose + 5 dzieci - 1 dorosy + 2 dzieci - 1 dorosy + 3 dzieci - 1 dorosy + 4 dzieci cena biletu 30 z / h* cena biletu 35 z / h* cena biletu 40 z / h* cena biletu 45 z / h* cena biletu 22 z / h* cena biletu 30 z / h* cena biletu 35z / h*

17

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018 - 1 dorosy + 5 dzieci cena biletu 43 z / h*

*Po godzinie naliczany czas wg cennika pywalni

GOK SOK Sok oraz jego filie oferuj ulgi dla rodzin posiadajcych wicej ni jedno dziecko: 1.Zajcia dla dzieci ( zajcia plastyczne, teatralne, muzyczne, logopedyczne ) 30 z karnet / 1 dziecko - gdy na zajcia uczszcza dwoje dzieci z jednej rodziny - 25 z karnet / 1 dziecko - gdy na zajcia uczszcza troje lub wicej dzieci z tej samej rodziny 20 z karnet / 1 dziecko - gdy dziecko uczszcza na dwa rne rodzaje zaj, opata za karnet zmniejsza si do 25 z. - gdy dziecko uczszcza na trzy lub wicej rnych zaj wtedy opata za karnet si zmniejsza do 20 z.

Gminny Orodek Pomocy Spoecznej wspiera rodziny poprzez realizacj zada zgodnych z Ustaw o pomocy spoecznej z dnia 12 marca 2004 r.
Rodzaje udzielanej pomocy Pomoc finansowa -zasiki celowe, specjalne zasiki celowe -zasiki okresowe -zasiki stae -Pomoc Pastwa w Zakresie Doywiania Zabezpieczenie spoeczne wiadczenia rodzinne -zasiki rodzinne i dodatki do tych zasikw

18

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018 -wiadczenia pielgnacyjne, zasiki pielgnacyjne Fundusz alimentacyjny Dodatki mieszkaniowe Praca socjalna -ratownictwo -pomoc -opieka -Klub Rodzica -asystent rodziny Poradnictwo specjalistyczne -prawne -terapeutyczne -psychologiczne

Rozdzia II Pomoc Spoeczna

1. Podstawowe definicje Rodzin, ktra nie spenia funkcji, scharakteryzowanych w Rozdziale I, ust. 2 Programu, okrela si jako dysfunkcjonaln. Dysfunkcja jest bowiem konsekwencj dziaania spoecznego, ktre powoduje osabienie adaptacyjnych mechanizmw systemu spoecznego lub utrudnia realizacj pewnych wartoci i potrzeb9. Wie si z lekcewaeniem praw, obowizkw, norm i zasad obowizujcych w yciu spoecznym, niewaciw postaw moraln i atmosfer wychowawcz w rodzinie, co sprzyja konfliktom, demoralizacji i dziaaniom aspoecznym. Jeli wic

K. Olechnicki, P. Zacki, Sownik socjologiczny, Graffiti BC, Toru 1997, s.49.

19

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

funkcjonowanie rodzin i ich kondycja pogarsza si, odbija si to ujemnie na funkcjonowaniu i losach jednostki. W ich interesie a take spoeczestwa, ley wic prawidowe funkcjonowanie rodzin i tworzenie warunkw prawidowego ich rozwoju10. Dysfunkcji w rodzinie sprzyja szereg niekorzystnych spoecznie zjawisk, wrd ktrych przede wszystkim wymieni naley: Alkoholizm w rodzinie Alkoholizm zosta uznany przez wiatow Organizacj Zdrowia za problem medyczny w 1967 r. Zgodnie z WHO uzalenienie od alkoholu to stan psychiczny i fizyczny wynikajcy ze wspdziaania ywego organizmu i alkoholu. Stan ten charakteryzuje si zmianami w zachowaniu i innymi nastpstwami, w tym zawsze przymusem (trudn do odparcia chci) cigego lub okresowego uywania alkoholu po to, aby dowiadczy psychicznych efektw jego dziaania lub aby unika objaww wynikajcych z jego braku, takich jak ze samopoczucie (dyskomfort). Zmiana tolerancji moe, ale nie musi towarzyszy temu zjawisku. Czowiek moe uzaleni si rwnolegle od alkoholu i innych rodkw (spoywanych, wdychanych czy przyjmowanych w formie iniekcji)11. Zaleno psychiczna wystpuje gdy organizm czowieka potrzebuje czstego lub staego przyjmowania alkoholu, aby powtrzy poprzednie przeycia w zwizku z jego przyjciem. Zaleno fizyczna to stan biologicznego przyzwyczajenia organizmu do alkoholu. Czowiek nie moe prawidowo funkcjonowa bez jego zaycia. Tolerancja na alkohol to stan, w ktrym przyjmowanie takiej samej porcji nie daje tego samego efektu, organizm potrzebuje wikszej dawki. Uzalenienie od alkoholu jest chorob, poniewa spenia nastpujce kryteria: narusza stan rwnowagi midzy zdrowiem i patologi, charakteryzuje si swoist etiologi, a wrd przyczyn zmian patologicznych obecny jest czynnik fizyczny. Ponadto alkohol oddziauje na ukad nerwowy (gwnie na mzg), uszkadzajc jego struktury mzgowe (np. odpowiedzialne za planowanie czy przewidywanie). Zmiany w mzgu istniej bez wzgldu na to czy osoba jest pod wpywem alkoholu czy te zachowuje abstynencj12.

10 11

Z. Tyszka, Rodzina w wiecie wspczesnym jej znaczenie dla jednostki i spoeczestwa, (w:) T. Pilch, I. Lepalczyk (red.), Pedagogika spoeczna, ak, Warszawa 1995. T. Woronowicz, Na zdrowie! Jak poradzi sobie z uzalenieniem od alkoholu, PARPAMEDIA, Warszawa 2008, s. 102 12 T. Woronowicz, Na zdrowie! Jak poradzi sobie z uzalenieniem od alkoholu, PARPAMEDIA, Warszawa 2008, s. 103-112

20

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Alkoholizm to wyrany, niezaleny proces chorobowy. Jego objawy nasilaj si w miar trwania choroby. Jeeli nie zostan one w por powstrzymane, stan chorego bdzie si stale pogarsza. W chorobie alkoholowej mona wyrni odmienne objawy cechujce wczesn, rednio zaawansowan oraz pn faz. Nie leczony skraca ycie rednio o 10-15 lat, a take zagraa yciu. Alkoholicy czciej ni inni gin w wypadkach samochodowych, w czasie bjek, popeniaj samobjstwo. Osoba uzaleniona w rodzinie ustala reguy, ktrych wszyscy musz przestrzega. Czonkowie rodziny musz funkcjonowa wedug jego regu i oczekiwa, co wicej ukrywaj te fakty w tajemnicy, mimo e s one widoczne na pierwszy rzut oka. Wszystkim zaley na tym, aby unikn konfrontacji z rzeczywistoci. Prba osignicia stabilizacji wobec ustawicznego chaosu, koczy si tym, e wszyscy yj w staym napiciu. Zesp cierpie i zaburze czonkw rodziny alkoholika okrela si pojciem wspuzalenienia. W rodzinach tych wytwarzaj si charakterystyczne dla nich wzorce zachowa. Czciej dochodzi do awantur, konfliktw i dysfunkcji. Pojawiaj si problemy maeskie, co powoduje e zwizki s mniej trwae i nieszczliwe, s niespjne i le zorganizowane. Przemoc Przemoc jest to zamierzone dziaanie przeciw innym czonkom rodziny majce na celu uzyskanie nad nimi kontroli. Sprawca przemocy wykorzystuje swoj przewag naruszajc podstawowe prawa czowieka. Uzyskuje on satysfakcj powodujc u ofiary bl i cierpienie, naraa j na utrat zdrowia i ycia. Rodzaje przemocy13: 1) przemoc fizyczna s to dziaania z uyciem siy, w ktrych dochodzi do zranienia np. popychanie, odpychanie, policzkowanie, kopanie, duszenie, przypalanie, bicie, polewanie wrztkiem, uycie broni, itp.; 2) przemoc psychiczna s to dziaania z uyciem mechanizmw psychologicznych prowadzce do zniszczenia pozytywnego obrazu wasnej osoby np. wymiewanie, ponianie, zawstydzanie, cige krytykowanie, ograniczanie kontaktw z innymi ludmi, stosowanie grb, szanta ,itp.;

13

J. Mellibruda, R. Dural, D. Sasal, O przemocy domowej. Poradnik dla lekarza pediatry, PARPA, Warszawa 1998, 10-13

21

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

3) przemoc seksualna zmuszanie ofiary do jakichkolwiek form aktywnoci seksualnej wbrew jej woli. Szczeglnie okrutn form przemocy seksualnej s zachowania kazirodcze wzgldem dzieci np. wymuszanie pieszczot i praktyk seksualnych, sadystyczne formy wspycia, itp.; 4) przemoc ekonomiczna prowadzi do cakowitego uzalenienia materialnego ofiary np. poprzez odbieranie pienidzy, zaciganie kredytw, nie oenie na utrzymanie rodziny, zaciganie kredytw, zmuszanie do zacigania poyczek. Niewydolno wychowawcza powoduje, e w rodzinie dochodzi do zaburze, prowadzcych do rozbicia wizi rodzinnych i solidarnoci wewntrznej. Niewydolno wychowawcza jest bardzo widoczna w nieprawidowym spenianiu funkcji rodziny, gdy styl i metody wychowawcze nie odpowiadaj poziomowi rozwoju dzieci. Problemy te sprowadzaj si take do tego, e czste bdy popeniane w rodzinie prowadzi mog do trudnoci edukacyjnych i spoecznych, co przejawia si midzy innymi w braku umiejtnoci planowania i realizacji zamierze yciowych i aspiracji.14 Bezrobocie jest zjawiskiem spoecznym polegajcym na tym, e cz ludzi zdolnych do pracy i deklarujcych ch jej podjcia nie znajduje zatrudnienia z powodu braku miejsc pracy na rynku. Pod pojciem bezrobotnego mona rozumie osob niezatrudnion i niewykonujc innej pracy zarobkowej, zdoln i gotow do podjcia zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy obowizujcym w danym zawodzie lub subie albo innej pracy zarobkowej, nieuczc si w szkole z wyjtkiem uczcej si w szkole dla dorosych lub przystpujcej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoy lub w szkole wyszej gdzie studiuje w formie studiw niestacjonarnych, zarejestrowan we waciwym dla miejsca zameldowania staego lub czasowego powiatowym urzdzie pracy oraz poszukujc zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej15. Ubstwo oznacza brak wystarczajcych rodkw materialnych do ycia. W literaturze wyrnia si dwa rodzaje ubstwa: absolutne i wzgldne. W rozwaaniach nad problemem dysfunkcji w rodzinie w przypadku ubstwa absolutnego mamy do czynienia z sytuacj, w ktrej rodzinie brakuje
14 15

I. Krasiejko, Metodyka dziaania asystenta rodziny, Wyd. lsk, Katowice 2010, s. 13. Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 r., Nr 69, poz. 415 z pn. zm.).

22

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

rodkw koniecznych do istnienia (dysfunkcja absolutna przejawiajca si w kompletnej dezorganizacji i patologizacji ycia rodzinnego). Natomiast ubstwo wzgldne oznacza brak rodkw odczuwany przez rodziny, ktre porwnujc si z innymi rodzinami, dostrzegaj istotne rnice w standardzie ycia (dysfunkcja socjalna, przejawiajca si w poczuciu dyskomfortu materialnego)16 .

2. Pracownik socjalny Rodziny dysfunkcyjne, ktre nie stwarzaj prawidowych warunkw dla rozwoju i wychowania dzieci zostaj objte pomoc w formie pracy socjalnej, ktrej realizatorem jest pracownik socjalny. Dziaanie pracownika socjalnego ma na celu wywoanie u Klienta (rodziny) potrzeby zmiany obecnej sytuacji. Pierwszy etap pracy wymaga dokadnego rozpoznania sytuacji spoecznej i psychologicznej, w jakiej znajduje si Klient. Rozpoznanie to nazywamy diagnoz. Wtedy rwnie tworzy si relacja pomidzy Klientem a pracownikiem socjalnym. Klient moe prezentowa rone postawy, od akceptacji i chci wsppracy do wyranego sprzeciwu i oporu. Pracownik socjalny wsplnie z Klientem okrela cele zmian jakie zamierza osign Klient oraz rodki potrzebne do ich realizacji. Sprecyzowane cele i rodki zawarte s w planie pracy socjalnej. Dla osignicia poszczeglnych celw naley podj dziaania. Plan pracy zawiera dziaania z podziaem na osoby i instytucje (interdyscyplinarny charakter planu pomocy). Pracownik socjalny jest tylko jednym z elementw biorcych udzia w realizacji tego planu. Cz zada jest realizowana przez rodzin. Wana jest wsppraca pomidzy stronami czyli Klientem a pracownikiem socjalnym, ktra uatwia przeprowadzenie zmian. Do planu wczone s rwnie inne instytucje np.: szkoy, wietlice, policja, suba zdrowia. Pracownik socjalny nie tylko realizuje cz zada, monitoruje rwnie realizacj planu pomocy i koordynuje prace pozostaych uczestnikw planu. Do podstawowych zada pracownika socjalnego nale17:

16 17

Sownik socjologii i nauk spoecznych, PWN, Warszawa 2004, s. 407-408. Ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2009 r., Nr 175, poz. 1362 z pn. zm.),

23

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

1) praca socjalna jako dziaalno majca na celu pomoc osobom i rodzinom, bez wzgldu na posiadany dochd, we wzmacnianiu lub odzyskiwaniu zdolnoci do funkcjonowania w spoeczestwie poprzez penienie odpowiednich rl spoecznych oraz tworzenie warunkw sprzyjajcych temu celowi; 2) dokonywanie analizy i oceny zjawisk, ktre powoduj zapotrzebowanie na wiadczenia z pomocy spoecznej oraz kwalifikowanie do uzyskania tych wiadcze; 3) udzielanie informacji, wskazwek i pomocy w zakresie rozwizywania spraw yciowych osobom, ktre dziki tej pomocy bd zdolne samodzielnie rozwizywa problemy bdce przyczyn trudnej sytuacji yciowej; skuteczne posugiwanie si przepisami prawa w realizacji tych zada; 4) pomoc w uzyskaniu dla osb bdcych w trudnej sytuacji yciowej poradnictwa dotyczcego moliwoci rozwizywania problemw i udzielania pomocy przez waciwe instytucje pastwowe, samorzdowe i organizacje pozarzdowe oraz wspieranie w uzyskiwaniu pomocy; 5) udzielanie pomocy zgodnie z zasadami etyki zawodowej; 6) pobudzanie spoecznej aktywnoci i inspirowanie dziaa samopomocowych w zaspakajaniu niezbdnych potrzeb yciowych osb, rodzin, grup i rodowisk spoecznych; 7) wsppraca i wspdziaanie z innymi specjalistami w celu przeciwdziaania i ograniczania patologii i skutkw negatywnych zjawisk spoecznych, agodzenie skutkw ubstwa; 8) inicjowanie nowych form pomocy osobom i rodzinom majcych trudn sytuacj yciow oraz inspirowanie powoania instytucji wiadczcych usugi suce poprawie takich osb i rodzin; 9) uczestniczenie w inspirowaniu, opracowaniu, wdroeniu oraz rozwijaniu regionalnych i lokalnych programw pomocy spoecznej ukierunkowanych na podniesienie jakoci ycia.

24

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

3. Asystent rodziny W Gminny Orodku Pomocy Spoecznej zatrudniony jest asystent rodziny. To nowa forma pomocy skierowana do rodzin z wieloma problemami (ubstwo, bezrobocie, przemoc, problem alkoholowy, dugotrwaa choroba, niepenosprawno) o niskim poziomie rozwoju umiejtnoci opiekuczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, gdzie wystpuje zagroenie umieszczenia dzieci w placwce opiekuczo-wychowawczej. Asystent rodziny ma za zadanie przede wszystkim zmieni stosunek osb w rodzinie do wasnej sprawczoci, zwikszy ich poczucie wpywu na wasne ycie, podnie samoocen. Indywidualna pomoc suy rozwojowi kompetencji poszczeglnych czonkw rodziny (rodzicw, dzieci), osiganiu przez nich wyznaczonych celw, wzbudzeniu w nich wiary w swoje moliwoci oraz motywowaniu do podejmowania dziaa, do tej pory uznawanych za niemoliwe. Dziaania asystenta i rodziny zmierzaj do jej usamodzielnienia i pozostawienia dzieci w rodzinie18. Asystent rodziny poprzez swoje dziaania ma ksztatowa kompetencje rodzicw w zakresie: 1) prawidowego wychowania i opieki nad dziemi edukacja w zakresie organizowania czasu wolnego poprzez gry i zabawy edukacyjne, poradnictwo w zakresie najczciej wystpujcych problemw wychowawczych w poszczeglnych etapach rozwoju dziecka i sposobw radzenia sobie z nimi poprzez omwienie (na bieco w sytuacji, gdy pojawi si jaki problem) najskuteczniejszych metod wychowawczych, pomoc w eliminowaniu zachowa niepodanych u dzieci przez pokazywanie konkretnych dziaa i zachowa rodzicw (co mog zrobi, by nie straci twarzy), motywowanie do aktywnego uczestnictwa w yciu szkolnym dziecka, motywowanie do systematycznego kontaktu ze szko, pomoc rodzicom w nabywaniu umiejtnoci radzenia sobie z trudnociami edukacyjnymi dzieci; 2) gospodarstwa domowego - racjonalne gospodarowanie budetem domowym, edukacja w zakresie prac na rzecz domu (porady dotyczce: znaczenia podziau obowizkw domowych poszczeglnych czonkw rodziny, zakupu waciwych rodkw czystoci), poradnictwo w zakresie oszczdnego gospodarowania mediami oraz w zakresie funkcjonalnego wyposaania mieszkania, zachcanie do wprowadzania zmian, wsparcie w pozyskiwaniu usug zwizanych z napraw, zakupem;
18

I. Krasiejko, Metodyka dziaania asystenta rodziny, lsk, Katowice 2010, s. 258.

25

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

3) dbaoci o zdrowie prowadzenie rozmw edukacyjnych w zakresie profilaktyki i higieny zdrowotnej w rodzinie, motywowanie rodzicw do regularnej kontroli stanu zdrowia i rozwoju psycho-fizycznego dzieci oraz leczenia lub rehabilitacji ich w przypadku chorb i schorze w odpowiednich instytucjach i placwkach medycznych, porady w zakresie racjonalnego ywienia dzieci i prawidowej ich pielgnacji; 4) prawidowego funkcjonowania spoecznego edukacja w zakresie obowizujcych norm wspycia spoecznego, nabywania umiejtnoci radzenia sobie w przypadku koniecznoci zaatwiania spraw urzdowych w instytucjach administracji publicznej, samorzdowej, subie zdrowia, zakadzie pracy oraz szkoach i instytucjach opiekuczo-wychowawczych. Asystent cile wsppracuje z pracownikiem socjalnym, ktry tworzy diagnoz rodowiska oraz zadania nad jakimi bdzie pracowa asystent z rodzin. W sytuacji gdy dochodzi do bezporedniego zagroenia zdrowia i ycia maoletnich dzieci oraz rozwaa si umieszczenie ich w placwce opiekuczo-wychowawczej, rodzinie przydzielany jest asystent rodziny. Przydzielenie asystenta nastpuje na wniosek pracownika socjalnego lub postanowieniem Sdu Rodzinnego. Pomaga on w rozwizywaniu wystpujcych w rodzinie problemw opiekuczo wychowawczych poprzez edukowanie rodzicw w zakresie ustalania i stosowania zasad, modelowania zachowa podanych spoecznie. Edukuje rwnie z zakresu dbaoci o zdrowie dzieci. Udziela porad i przeprowadza treningi w obszarze prowadzenie gospodarstwa domowego (np. planowanie budetu domowego, efektywne sprztanie, wsplne planowanie i robienie zakupw). Asystent rodziny tworzy harmonogram pracy z rodzin. Zaplanowane dziaania maj suy osigniciu celw, ktre zostay wyznaczone przez pracownika socjalnego we wniosku. Asystent pracuje w oparciu o diagnoz rodowiska sporzdzon przez pracownika socjalnego. Podczas pracy z rodzin diagnoza ulega pogbieniu, obraz rodziny staje si peniejszy.

26

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Gwne zadania asystenta rodziny realizowane w rodowisku objtym wsparciem19: 1) opracowanie i realizacja planu pracy we wsppracy z czonkami rodziny i w konsultacji z pracownikiem socjalnym; 2) opracowanie, we wsppracy z czonkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy zastpczej, planu pracy z rodzin, ktry jest skoordynowany z planem pomocy dziecku umieszczonym w pieczy zastpczej; 3) udzielanie pomocy rodzinom w celu poprawy ich sytuacji yciowej, w tym w zdobywaniu umiejtnoci prawidowego gospodarowania rodkami finansowymi (nauka planowania wydatkw); 4) trening ywnociowy - przygotowania racjonalnych posikw dla dzieci i rodziny; 5) trening czystoci - motywowanie do dbaoci o czysto i porzdek w domu; 6) udzielanie pomocy rodzinom w rozwizywaniu problemw wychowawczych z dziemi; 7) edukowanie w zakresie efektywnego spdzania czasu wolnego z dziemi; 8) edukowanie w zakresie dbaoci o zdrowie; 9) pomaganie w nabywaniu umiejtnoci radzenia sobie z trudnociami edukacyjnymi dzieci; 10) wsppraca z jednostkami administracji rzdowej i samorzdowej, waciwymi organizacjami pozarzdowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizujcymi si w dziaaniach na rzecz dziecka i rodziny; 11) wsppraca z zespoem interdyscyplinarnym lub grup robocz; 12) sporzdzanie na wniosek sdu opinii o rodzinie i jej czonkach; 13) prowadzenie dokumentacji dotyczcej pracy z rodzin.

19

Za: Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastpczej z 9 czerwca 2011 r. (Dz. U. z 2011 r., Nr 149, poz. 887 ).

27

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Ryc. 1. Asystent rodziny a gminny system jej wsparcia

PRACOWNIK SOCJALNY
WYWIAD RODOWISKOWY (ANALIZA SYTUACJI RODZINY pod ktem

realizacji funkcji opiekuczo-wychowawczej)

relacja

wsppraca

RODZINA PRZEYWAJCA TRUDNOCI

relacja

ASYSTENT RODZINY

Decyzja dyrektora GOPS o przyznaniu rodzinie asystenta

rdo: Za: Wielkopolski Model Asystenta Rodziny, ROPS, Pozna 2011.

28

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Rozdzia III Cele Programu i ich realizacja.

1. Cel gwny: Poprawa jakoci ycia rodzin zagroonych wykluczeniem spoecznym.

2. Cele szczegowe: 1) Minimalizowanie w rodzinie negatywnych skutkw naduywania alkoholu. 2) Przeciwdziaanie zjawisku przemocy w Gminie Czerwonak. 3) Zwikszanie umiejtnoci rodzicielskich.

3. Projekty realizacji celw szczegowych Dla osignicia poszczeglnych celw su coroczne projekty: 1) Nie pij - yj; 2) Stop przemocy; 3) Jestem dobrym rodzicem.

29

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Nie pij yj

Cel szczegowy nr 1 : Minimalizowanie w rodzinie negatywnych skutkw naduywania alkoholu Projekt Nie pij yj Lp. Zadanie/projekt Dziaania Wskaniki rda pozyskiwania wskanikw
1 Zwikszanie dostpu do pomocy terapeutycznej. 1.1 Motywowanie i kierowanie do placwek leczenia uzalenie (Poradnie Leczenia Uzalenie w Poznaniu, Zakad Leczenia Uzalenie w Charcicach oraz Szpital Psychiatryczny w Gnienie). 1.2 Kierowanie do terapeuty ds. uzalenie zatrudnionego w GOPS. 2.1 Tworzenie grup wsparcia. liczba osb Notatki subowe, potwierdzenie z PLU, wypis z ZLU, teczka pracy socjalnej Pracownik socjalny

Odpowiedzialni za realizacj

liczba osb liczba osb lista obecnoci liczba osb

Udzielanie pomocy prawnej i psycho-edukacyjnej dla osb pozostajcych w bliskich, emocjonalnych zwizkach z osob uzalenion.

Notatki subowe terapeuty, rejestr Sprawozdanie, teczka pracy socjalnej Dokumentacja radcy prawnego, rejestr Notatki subowe psychologa, rejestr Dokumentacja z interwencji, teczka pracy socjalnej, rejestr Kserokopia wniosku, rejestr, teczka pracy socjalne

Pracownik socjalny Terapeuta Pracownik socjalny

2.2 Kierowanie na konsultacje do radcy prawnego. 2.3 Kierowanie na indywidualne spotkania do psychologa. 3.1 Ratownictwo w sytuacjach kryzysowych.

Pracownik socjalny

liczba osb liczba interwencji

Podejmowanie dziaa interwencyjnych.

Pracownik socjalny Psycholog Pracownik socjalny Suba Zdrowia Policja Pracownik socjalny

Wsppraca z innymi organizacjami nioscymi pomoc osobom uzalenionym oraz ich rodzinom.

4.1 Zgaszanie osb uzalenionych do Gminnej Komisji Rozwizywania Problemw Alkoholowych w Czerwonaku.

liczba wnioskw

30

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

4.2 Edukacja i wsparcie dla czonkw rodziny. liczba rodzin Dokumentacja GKRPA, rejestr, teczka pracy socjalnej Sporzdzona dokumentacja, teczka pracy socjalne Teczka pracy socjalnej, protok z spotkania Notatka subowa, rejestr Dokumentacja opiekuna wietlicy, teczka pracy socjalnej Sprawozdanie, rejestr, teczka pracy socjalnej Wywiad rodowiskowy, teczka pracy socjalnej Wywiad rodowiskowy, rejestr Wywiad rodowiskowy, teczka pracy socjalnej Teczka pracy socjalnej, Kontrakt socjalny Notatka subowa psychologa, rejestr Przewodniczcy GKRPA Pracownik socjalny

4.3 Powiadomienie Sdu i Prokuratury o sytuacji rodzinnej.

liczba rodzin

Pracownik socjalny

4.4 Wsppraca z Sdem i kuratorami.

liczba osb

Prowadzenie edukacji z zakresu dostpnych form leczenia alkoholizmu. Organizowanie socjoterapii dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym.

5.1 Poradnictwo indywidualne.

liczba osb

Pracownik socjalny Kurator spoeczny Kurator zawodowy Pracownik socjalny

6.1 Udzia dzieci w zajciach socjoterapeutycznych w wietlicach GOPS.

lista obecnoci

Pracownik socjalny Opiekun wietlicy

6.2 Udzia dzieci w okresie wakacji w obozach socjoterapeutycznych. 7 Zapewnienie pomocy i wsparcia w procesie leczenia. 7.1 Organizowanie przyjcia na terapie lub detoks.

liczba kart zgoszeniowych liczba osb

Pracownik socjalny

Pracownik socjalny

7.2 Zaplanowanie ubezpieczenia spoecznego i pomocy finansowej na dojazd na terapi. 7.3 Pomoc w opiece nad dziemi podczas gdy rodzic podejmuje leczenie odwykowe.

liczba wnioskw

Pracownik socjalny

liczba dzieci

Pracownik socjalny

7.4 Zobowizanie Klienta do odbycia leczenia odwykowego.

liczba osb

Pracownik socjalny

7.5 Pomoc psychologiczna GOPS.

liczba osb

Psycholog

31

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

7.6 Monitoring rodzin. 8 Pomoc i wsparcie w prowadzeniu trzewego stylu ycia po zakoczeniu terapii. 8.1 Motywacja i wsparcie do dalszego samorozwoju po przez udzia w ruchach samopomocowych. 8.2 Zobowizanie do rejestracji w PUP. liczba rodzin liczba osb Teczka pracy socjalnej, rejestr Teczka pracy socjalnej Pracownik socjalny Pracownik socjalny

liczba osb

Teczka pracy socjalnej, kontrakt socjalny, terminarz i decyzja PUP Teczka pracy socjalnej, kontrakt socjalny

Pracownik socjalny

8.3 Aktywizacja zawodowa. liczba osb Pracownik socjalny Lider Klubu Pracy

Projekt skierowany jest do osb uzalenionych od alkoholu oraz prowadzcych nietrzewy tryb ycia, ktry w konsekwencji moe doprowadzi do uzalenienia. W ramach projektu jest zapewniona pomoc czonkom rodziny osoby uzalenionej, w szczeglnoci dzieciom. S to rodowiska, gdzie oprcz alkoholizmu wystpuj rwnie inne problemy: ubstwo, niepenosprawno, bezradno w sprawach opiekuczowychowawczych, bezdomno, dugotrwaa choroba, i in. Praca z osob naduywajc alkohol rozpoczyna si od ukazania osobie uzalenionej konsekwencji i spustosze, jakie on powoduje w organizmie, yciu rodzinnym i spoecznym jednostki. Nastpnie prowadzane s dziaania motywujce j do podjcia terapii (rwnie poprzez zgoszenie jej do Gminnej Komisji Rozwizywania Problemw Alkoholowych). Jeli uzaleniony decyduje si na podjcie terapii, uzyskuje pomoc ze strony pracownika socjalnego, ktry wspiera go w procesie leczenia. Klient moe te liczy na wsparcie w powrocie do normalnego ycia. Take rodzina osoby naduywajcej alkohol objta jest szeregiem dziaa edukujcych dotyczcych problemw zwizanych z chorob alkoholow.

32

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Stop przemocy
Cel szczegowy nr 2 : Przeciwdziaanie zjawisku przemocy w Gminie Czerwonak Projekt Stop przemocy Lp. Zadanie/projekt Dziaania Wskaniki rda pozyskiwania wskanikw
1 Zwikszenie dostpu do pomocy terapeutycznej dla sprawcw przemocy. 1.1 Motywowanie do udziau w spotkaniach z psychologiem sprawcw przemocy w GOPS. 1.2 Kierowanie na terapi edukacyjno korekcyjn sprawcw przemocy. liczba osb Notatka subowa, teczka pracy socjalnej, rejestr

Odpowiedzialni za realizacj
Pracownik socjalny Psycholog

liczba sprawcw

Sprawozdanie, notatka subowa, niebieska karta, teczka pracy socjalnej Sprawozdanie, rejestr, teczka pracy socjalnej Dokumentacja opiekuna wietlicy, sprawozdanie, rejestr, teczka pracy socjalnej Teczka pracy socjalnej, rejestr Dokumentacja radcy prawnego, rejestr Notatka subowa Psychologa, rejestr, teczka pracy socjalnej Notatka subowa Dokumentacja z interwencji, teczka pracy

Pracownik socjalny

1.3 Tworzenie grup wsparcia. 2 Organizowanie socjoterapii dla dzieci gdzie wystpuje problem alkoholowy. 2.1 Udzia dzieci w zajciach socjoterapeutycznych w wietlicach GOPS i Szkoach.

liczba osb liczba dzieci

Pracownik socjalny Psycholog Pracownik socjalny Opiekun wietlicy

Udzielanie pomocy prawnej i psychoedukacyjnej dla ofiar przemocy.

2.2 Udzia dzieci w okresie wakacji w obozach socjoterapeutycznych. 3.1 Kierowanie na konsultacje do radcy prawnego. 3.3 Kierowanie na indywidualne spotkania do psychologa.

liczba kart zgoszeniowych liczba osb korzystaj z porad liczba osb korzystajcych z spotka liczba osb liczba rodzin

Pracownik socjalny Pracownik socjalny

Pracownik socjalny Psycholog Pracownik socjalny Pracownik socjalny Suba zdrowia

4 5

Prowadzenie edukacji dla sprawcw przemocy. Zatrzymanie przemocy w rodzinie.

4.1 Poradnictwo indywidualne. 5.1 Podejmowanie dziaa interwencyjnych.

33

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

socjalnej, rejestr 5.2 Zaoenie Niebieskiej Karty. liczba Niebieskich kart liczba spotka Rejestr Policja Pracownik socjalny

5.3 Powoywanie grup roboczych.

Plan pracy, protok, teczka pracy socjalnej Dokumentacja, rejestr, teczka pracy socjalnej Teczka pracy socjalnej, rejestr Dokumentacja, teczka pracy socjalnej Wywiad rodowiskowy, rejestr, teczka pracy socjalnej Protok z spotkania zespou, rejestr, teczka pracy socjalnej Teczka pracy socjalnej

Pracownik socjalny Czonkowie grupy roboczej Pracownik socjalny

5.4 Powiadomienie Sdu i prokuratury.

liczba osb

5.5 Wsppraca z kuratorem spoecznym i zawodowym. 5.6 Umieszczenie dziecka w placwce, wobec bezporedniego zagroenia ycia. 7.1 Zapewnie schronienia w sytuacjach kryzysowych.

liczba osb

Pracownik socjalny

liczba dzieci liczba rodzin

Inicjowanie interdyscyplinarnych wsppracy pomidzy podmiotami dziaajcymi na rzecz pomocy rodzinie.

Pracownik socjalny Sd Pracownik socjalny

7.2 Tworzenie interdyscyplinarnych zespow na rzecz pomocy rodzinie. 8.1 Pomoc w adaptacji po powrocie z Orodka Interwencji Kryzysowej. 8.2 Pomoc w uzyskaniu mieszkania.

liczba rodzin

Pracownik socjalny Pracownik socjalny, partnerzy Pracownik socjalny

Zapewnienie bezpieczestwa osobom dotknitym przemoc w rodzinie.

liczba rodzin

liczba rodzin

Wniosek o mieszkanie socjalne, rejestr Teczka pracy socjalnej

Pracownik socjalny

8.2 Monitoring rodzin.

liczba rodzin

Pracownik socjalny

Gwny celem projektu jest przeciwdziaanie przemocy w rodzinie szczeglnie poprzez promowanie dziaa profilaktycznych, wspieranie osb dowiadczajcych przemocy na kadym etapie ich powrotu do normalnego ycia, jak rwnie praca ze sprawcami przemocy nad zmian ich zachowa. Poszczeglne elementy programu zostay opracowane w taki sposb, aby umoliwi jak najszerszy kontakt z rodzinami dowiadczajcymi przemocy. 34

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Jestem dobrym rodzicem

Cel szczegowy nr 3: Zwikszenie umiejtnoci rodzicielskich Projekt Jestem Dobrym Rodzicem Lp. Zadanie/projekt Dziaania Wskaniki rda pozyskiwania wskanikw
1 Zwikszenie wiedzy z zakresu prawidowego wychowania i opieki nad dziemi. 1.1 Rozmowy edukacyjne na tematy zwizane z wychowywaniem dzieci, sprawowaniem nad nimi prawidowej opieki oraz sposobw organizowania czasu wolnego. 1.2 Udzia w spotkaniach z psychologiem. liczba osb Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Odpowiedzialni za realizacj
Pracownik socjalny Asystent rodziny

liczba klientw

Sprawozdanie

Pracownik socjalny psycholog

1.3 Udzia dzieci w zajciach organizowanych w wietlicach opiekuczo-wychowawczych. 1.4 Organizowanie wypoczynku letniego dla dzieci. 2.1 Rozmowy edukacyjne z zakresu dbania o zdrowie i higien dzieci. 2.2 Monitoring sytuacji zdrowotnej (kalendarze szczepie, bilans zdrowia dziecka) rodowisk z maoletnimi dziemi. 2.3 Wsppraca z lekarzami rodzinnymi, pielgniarkami rodowiskowymi, poonymi, lekarzami specjalistami.

liczba uczestnikw

Listy obecnoci

Pracownik socjalny Opiekun wietlicy

liczba dzieci liczba osb

Sprawozdanie Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Arkusz obserwacji dziecka

Pracownik socjalny Pracownik socjalny Asystent rodziny Pracownik socjalny Asystent rodziny

Zwikszenie wiedzy z zakresu dbania o zdrowie i higien dzieci.

liczba rodzin

liczba osb

Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Pracownik socjalny Asystent rodziny

35

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

3 Zwikszenie umiejtnoci gospodarowania budetem domowym. 3.1 Rozmowy edukacyjne na temat planowania budetu domowego, oszczdnego gospodarowania, kontrolowania wydatkw. 3.2 Trening planowania budetu domowego. 3.3 Warsztaty prowadzenia gospodarstwa domowego. 4.1 Rozmowy na temat utrzymania czystoci otoczenia, prania, gotowania. 4.2 Trening umiejtnoci racjonalnego robienia zakupw. 5.1 Pomoc w wypenianiu drukw, redagowaniu dokumentw i opinii. 5.2 Wsplne zaatwianie z Klientem spraw urzdowych. 5.3 Kierowanie do Urzdu Pracy, Klubu Pracy, prac spoecznie-uytecznych, na kursy zawodowe. 5.4 Motywowanie do poszukiwania pracy. 6.1 Motywowanie rodzicw do aktywnego uczestnictwa w yciu szkolnym dziecka, do systematycznego kontaktu ze szko i Poradni Psychologiczno-Pedagogiczn. 6.2 Zachcanie rodzin do korzystania z zasobw gminy (Gminny Orodek Kultury, biblioteki, kluby dziecice, wietlice opiekuczo-wychowawcze, Klub Rodzica, place zabaw, pywalnia). liczba rodzin Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Pracownik socjalny Asystent rodziny

liczba osb

Teczka asystenta rodziny

Asystent rodziny

liczba uczestnikw liczba rodzin

Sprawozdanie Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny Teczki pracy socjalnej

Klub Rodzica Pracownik socjalny Asystent rodziny Pracownik socjalny Asystent rodziny Pracownik socjalny Asystent rodziny Asystent rodziny

Zwikszenie umiejtnoci wykonywania prac na rzecz domu.

liczba rodzin liczba osb

Nabycie umiejtnoci z zakresu pozyskiwania usug na rzecz domu i rodziny.

liczba osb

liczba osb

Pracownik socjalny

liczba osb liczba rodzin

Teczki pracy socjalnej Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Pracownik socjalny Pracownik socjalny Asystent rodziny

Zwikszenie wiadomoci potrzeby ksztacenia, dbania o edukacj i rozwj dzieci.

liczba rodzin

Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Pracownik socjalny Asystent rodziny Klub Rodzica

36

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

6.3 Organizowanie wycieczek (Zoo, kino, teatr, park linowy) i spotka rodzinnych (Dzie Matki, Dzie Dziecka) jako form aktywnego wypoczynku. 7.1 Wsppraca ze spoecznymi i zawodowymi kuratorami sdowymi, z Sdem Rejonowym Wydzia IV Rodzinny i Nieletnich, policj. 7.2 Wsppraca z wychowawcami wietlic opiekuczo-wychowawczych. 7.3 Wsppraca z wolontariatem na terenie gminy. 7.4 Wsppraca ze szkoami, przedszkolami, Poradni Psychologiczno-Pedagogiczn. liczba rodzin Sprawozdanie Klub Rodzica

Wsppraca z instytucjami.

liczba rodzin

Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Pracownik socjalny Asystent rodziny

liczba rodzin

Protokoy z Zespow na rzecz dziecka i rodziny Sprawozdanie

Pracownik socjalny Asystent rodziny Pracownik socjalny

liczba osb

liczba rodzin

Teczki pracy socjalnej Teczki asystenta rodziny

Pracownik socjalny Asystent rodziny

Projekt skierowany jest do rodzin z maoletnimi dziemi, w ktrych dominuj problemy opiekuczo-wychowawcze. Ze wzgldu na stopie nasilenia wystpujcych problemw rodziny te mona podzieli na trzy grupy: 1) rodziny, w ktrych wystpuje zagroenie bezpieczestwa, zdrowia i ycia dzieci - w rodzinach nie s zaspakajane podstawowe potrzeby maoletnich. Rodzice maj ograniczon wadz rodzicielsk poprzez nadzr kuratora, istnieje zagroenie umieszczenia dzieci w palcwce opiekuczo-wychowawczej; 2) rodziny, w ktrych wystpuj podobne problemy jak wyszej, ale nie zagraaj bezporednio yciu i bezpieczestwu dzieci; 3) rodziny, ktre wymagaj pomocy okazjonalnej, poradnictwa. Ich kontakt z pracownikiem socjalnym jest sporadyczny.

37

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

4. Przewidywane rezultaty mikkie i twarde

Rezultaty to bezporednie i natychmiastowe efekty projektu. Dostarcz informacji jakie nastpiy po wprowadzeniu programu. Planujemy uzyska rezultaty dwojakiego rodzaju: mikkie i twarde. Rezultaty twarde s to jasno policzone korzyci np. zdobycie nowych umiejtnoci potwierdzone zawiadczeniem, zdobycie pracy, zmiana mieszkania. Rezultaty twarde maj fizyczne potwierdzenie w postaci dokumentu. Mikkie stanowi faz przejciow do uzyskania rezultatw twardych. Mona do nich zaliczy np. wzrost kompetencji wychowawczych. Rezultaty mikkie nie maj fizycznego potwierdzenia.

Suma Rezultaty mikkie 31 Identyfikacja z problemem alkoholowym. 6 Wzrost wiadomoci na temat alkoholizmu 52 Wzrost motywacji do utrzymywania abstynencji alkoholowej. Zapewnienie bezpiecznych warunkw dla rozwoju 30 Zwikszenie poczucia we wasne siy i moliwoci. dzieci. Diagnoza choroby alkoholowej. 13 Nabycie podstawowych informacji i umiejtnoci jak nie powrci do naduywania alkoholu. Naoenie przez Sd obowizku leczenia odwykowego. 8 Uzyskanie informacji jak postpowa z osob uzalenion. Rezultaty twarde Uczestnictwo w terapii grupowej lub indywidualnej. Ukoczenie terapii odwykowej. Podpisanie kontraktu socjalnego. Udzia w zajciach wietlicy opiekuczo wychowawczej. Udzia dzieci w obozach socjoterapeutycznych. 30 23

Suma 25 33 35 20 25 10

Udzia w spotkaniach ruchw samopomocowych dla 15 osb uzalenionych.

Nabycie dodatkowych umiejtnoci dbaoci o 13 zdrowie, higien, odywianie i profilaktyk zdrowotn. Uksztatowanie postawy twrczego rozwizywania 10 problemw, systematycznoci i konsekwencji w dziaaniu. Uksztatowanie dobrych relacji z dziemi oraz 13 efektywnego ich suchania. 38

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Uczestnictwo w spotkaniach z psychologiem.

10

Odbycie terapii edukacyjno korekcyjnej dla sprawcw 6 przemocy Zaoenie Niebieskiej Karty . 30

Nabycie umiejtnoci planowania i efektywnego 13 wykorzystania budetu domowego. Zdobycie wiedzy oraz umiejtnoci rozwizywania 13 problemw wychowawczych z dziemi. Nabycie umiejtnoci waciwych, stymulujcych 18 rozwj dziecka, efektywnych form spdzania czasu wolnego.

Umieszczenie dziecka w placwce opiekuczo 2 wychowawczej. Zapewnienie schronienia dla ofiar przemocy. Udzia w spotkaniach Klubu Rodzica. Wsppraca z asystentem rodziny. Udzia w zajciach edukacyjnych dla osb bliskich osoby uzalenionej. 3 13 12 8

Rozdzia IV Realizatorzy i partnerzy Zesp realizujcy program wspierania rodzin w GOPS Czerwonak Nasza Rodzina to pracownicy socjalni, ktrzy wsppracuj z innymi instytucjami, tj.: 1. poradnia psychologiczno pedagogiczna, 2. wolontariusze majcy podpisane porozumienie z dyrektorem GOPS, 3. niepubliczny zakad opieki zdrowotnej, 4. pielgniarski orodek medycyny rodowisko-rodzinnej Pomoc, 5. zesp na rzecz dziecka i rodziny, 6. asystent rodziny, 39

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

7. wietlice opiekuczo-wychowawcze, 8. przedszkola, 9. szkoy podstawowe, gimnazja, 10. policja KP Czerwonak, 11. kuratorzy, 12. sd, 13. prokuratura, 14. przedszkola., 15. spdzielnia mieszkaniowa, 16. PUP, 17. ZUS, 18. Urzd Stanu Cywilnego, 19. GOK Sok, 20. CIS w Poznaniu, 21. Poradnie i Zakady Leczenia Uzalenie, 22. Gminna Komisja Rozwizywania Problemw Alkoholowych w Czerwonaku, 23. pracodawcy, 24. Zakady Doskonalenia Zawodowego, 25. Spdzielnia Socjalna Db, 26. Klub Pracy. Gminny program wspierania rodziny ma charakter interdyscyplinarny, profilaktyczny, ochronny. Stwarza rodzinom warunki do zwikszenia kompetencji potrzebnych do samodzielnego rozwizywania problemw. 40

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Dla usprawnienia dziaa pracownikw socjalnych, pracownikw owiaty i suby zdrowia w gminnie funkcjonuj zespoy na rzecz wsparcia dziecka i rodziny. S powoywane w celu stworzenia interdyscyplinarnego planu pomocy obejmujcego kadego czonka rodziny. Na terenie gminny Czerwonak spotykaj si trzy zespoy na rzecz dziecka i rodziny: 1) pierwszy obejmuje teren Koziegw - w jego skad wchodz przedstawiciele Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Koziegowach, pracownicy socjalni, wychowawca wietlicy i pielgniarka rodowiskowa; 2) drugi obejmuje Czerwonak - w jego skad wchodz przedstawiciele Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Czerwonaku, wychowawca wietlicy, pracownicy socjalni i pielgniarka rodowiskowa; 3) trzeci obejmuje teren Owisk i Bolechowa - w jego skad wchodz przedstawicie Szkoy Podstawowej w Owiskach, Szkoy Podstawowej i Gimnazjum w Bolechowie, pracownicy socjalni i pielgniarka rodowiskowa. Zespoy spotykaj si raz na dwa miesice. W trakcie pracy z omawiane s sytuacje problemowe w rodzinach poszczeglnych dzieci oraz tworzony jest interdyscyplinarny plan pomocy z rozdziaem zada na poszczeglnych czonkw zespou. Na kolejnych spotkaniach oceniane s postpy w pracy z rodzin. Jeli sytuacja rodziny wymaga szerszych dziaa pomocowych wwczas organizowane s zespoy problemowe dotyczce dziaa na rzecz danej rodziny. W zalenoci od potrzeb zapraszani s specjalici, czonkowie rodziny oraz osoby zaangaowane w pomoc. W ramach struktury organizacyjnej GOPS funkcjonuj wietlice opiekuczo-wychowawcze z dziaaniami socjoterapeutycznymi w Czerwonaku i Koziegowach. Celem funkcjonowania wietlic jest zapewnienie specjalistycznej opieki profilaktyczno-wychowawczej dzieciom i modziey z zaburzeniami zachowania pochodzcych z rodzin niewydolnych wychowawczo, dysfunkcyjnych i z problemem alkoholowym oraz wspomaganie oglnego rozwoju dziecka. Do zada wietlic naley m.in: stymulowanie rozwoju psychofizycznego dzieci i modziey poprzez organizacj rnorodnych zaj tematycznych, pomoc w nauce, pomoc dzieciom i modziey w rozwizywaniu trudnych sytuacji yciowych, wsppraca z rodzicami w zakresie pomocy ich dzieciom i na rzecz wietlicy, pomoc rodzicom i doradztwo w rozwizywaniu problemw wychowawczych. Placwki te dziaaj przez cay rok kalendarzowy. S otwarte przez 5 dni w tygodniu - od poniedziaku do pitku w godzinach od 13.00 do 17.00. Poza zajciami w/w wietlica moe organizowa: zajcia otwarte dla dzieci i modziey 41

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

nie bdcej jej wychowankami, imprezy rodowiskowe, zajcia dla rodzicw, wycieczki. wietlica wypenia swoje zadania zgodnie z opracowanym przez wychowawc i pracownika socjalnego planem pracy z dzieckiem, bdcym czci planu pracy z rodzin, realizowanym pod nadzorem kierownika sekcji metodycznej lub dyrektora GOPS. W wietlicy prowadzi si, stosownie do moliwoci i potrzeb, grupowe i indywidualne formy pracy z dzieckiem i rodzin zgodnie z planem, o ktrym mowa powyej. W ramach kompleksowej pomocy rodzinie na terenie gminy od 2009 r. dziaa rwnie wolontariat. W pierwszym roku zawarto 28 porozumie, w 2010 r. zawarto 38 porozumie, a w 2011 r. - 42. Rekrutacja wolontariuszy odbywa si poprzez: ogoszenia na stronach internetowych oraz w prasie lokalnej, zbieranie zgosze, a take poprzez bezporedni kontakt z uczniami gimnazjw. Organizatorzy wolontariatu na podstawie analizy Wywiadw z Wolontariuszami, indywidualnych rozmw i zgosze osb potrzebujcych dobieraj w pary wolontariuszy z osobami korzystajcymi. Nastpnie odbywa si wsplne spotkanie tych osb, podczas ktrego omawiane s wzajemne oczekiwania, zakres prac, sposb ich wykonywania, czas wsppracy, warunki porozumienia. Zakres wiadczonych usug obejmuje osoby starsze, niepenosprawne, dzieci, pomoc w organizowaniu imprez i festynw, pomoc w zbirkach ywnoci pod patronatem Wielkopolskiego Banku ywnoci. Znaczn cz beneficjentw stanowi kobiety, ktre z powodu koniecznoci sprawowania opieki nad dziemi, pozostaj dugotrwale bezrobotne. W wikszoci przypadkw osoby te posiadaj niskie kompetencje wychowawcze. GOPS Czerwonak stworzy dla nich ofert Klubu rodzica. Jest to projekt w ramach, ktrego rodziny mog naby umiejtnoci w zakresie spdzania czasu wolnego z dziemi, wzbogaci kompetencje i umiejtnoci spoeczne, poszerzy wiedz z rnych dziedzin, uzyska dodatkowe umiejtnoci w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz nawiza nowe znajomoci. Dziaania Klubu rodzica s planowane dla rodzicw i dzieci w wieku przedszkolnym wczesnoszkolnym. i

42

Gminny Program Wspierania Rodzin Nasza Rodzina na lata 2013-2018

Rozdzia V Monitoring i ewaluacja

Monitoring bdzie przeprowadzany celem okrelenia stopnia realizacji Programu wspierania rodzin w Gminie Czerwonak Nasza Rodzina na lata 2013-2018. Gwne jego zaoenie to charakterystyka i okrelenie zasigu prowadzonych dziaa. Za monitorowanie programu bdzie odpowiedzialny GOPS w Czerwonaku. Odbywa si bdzie on w oparciu o coroczn sprawozdawczo z realizacji projektw: Nie pij yj, Stop przemocy, Jestem dobrym rodzicem. Natomiast okresowej oceny zmian zachodzcych w rodzinie bdzie dokonywa pracownik socjalny na podstawie podsumowania indywidualnego planu pomocy. Ocena taka bdzie si odbywa nie rzadziej ni raz na p roku. Ewaluacja Programu bdzie odbywa si na bieco przez cay czas. Rwnie bdzie si opiera o coroczn sprawozdawczo z poszczeglnych projektw. Gwnym jej celem jest doskonalenie dziaa podejmowanych w ramach programu, wzrost jakoci programu oraz uzyskanie informacji o efektach. Zebrane informacje w ramach ewaluacji i monitoringu zobrazuj czy cele programu s odpowiednie do zmieniajcych si potrzeb mieszkacw gminny. Czy program wymaga aktualizacji lub przeformuowania celw.

43