FENOMENY

NIE Z TEGO WIATA

Polecamy Johannes von

rwnie Buttlar ADAMA Childress

PLANETA David Hatcher

ARCHEOLOGIA TAJEMNICA Joseph WOJNA NUKLEARNA Patrick JAK PRZEY Patrick P.

POZAZIEMSKA OLMEKW Farrell 5 T Y S I C Y LAT

SPRZED Ge ryl

KATAKLIZM Gin o

ROKU

2012

Ge ryl,

Ratinckx 2012

PROROCTWO

O R I O N A NA ROK Gilbert 2012 Kenyon HISTORIA RELIGIE Makowski

Adrian KONIEC /.

WIATA W Douglas

ROKU

ZAKAZANA ZAKAZANE Edward PRZED Graham ZAGADA ZIEMSKIEJ Laird KOSMICZNA G.F.L. OSZUSTWO F.

FARAONAMI Phillips CYWILIZACJI Scranton DOGONW W 2024 ROKU

TAJEMNICA

Stanglmeier W DOLINIE KRLW

w James

przygotowaniu Churchward

MU - Z A G I N I O N Y K O N T Y N E N T

FENOMENY
NIE Z TEGO WIATA

HARTWIG HAUSDORF

Przekad CEZARY MURAWSKI skan i korekta krzyniu13

Redakcja stylistyczna Barbara Nowak

Korekta Jolanta Kucharska Elbieta Szelest

Ilustracja na okadce DIGITAL ART/CORBIS Opracowanie graficzne okadki Wydawnictwo Amber Skad Wydawnictwo Amber Druk Drukarnia Naukowo-Techniczna Oddzia Polskiej Agencji Prasowej SA, Warszawa, ul. Miska 65

Tytu oryginau Nicht von dieser Welt Copyright 2008 by F.A. Herbig Verlagsbuchhandlung GmbH, Miinchen Ali rights reserved. www.hartwighausdorf.de For the Polish edition Copyright 2008 by Wydawnictwo Amber Sp. z o.o.

ISBN 978-83-241-3202-7 Warszawa 2008. Wydanie I Wydawnictwo AMBER Sp. z o.o. 00-060 Warszawa, ul. Krlewska 27 te. 620 40 13,620 81 62 www.wydawnictwoamber.pl

SPIS TRECI
KILKA SW DO CZYTELNIKW 7

1. NA POCZTKU BY ATOM
ELEKTROWNIA JDROWA SPRZED DWCH MILIARDW LAT 9

2. NIERDZEWNY METAL MAD IN INDIA"

NIEMOLIWE ARTEFAKTY Z NIEMOLIWYCH STOPW 25

3. NICZYM ODRZUTOWY MYLIWIEC W GROBOWCU TUTANCHAMONA"

TECHNIKA KOMPUTEROWA W STAROYTNOCI 40

4. MEKSYKANIE W KAPSUACH RATUNKOWYCH

O ASTRONAUTACH I INNYCH POSTACIACH W HEMACH 51

5. DRALIWY TEMAT: INYNIERIA GENETYCZNA

DlZAJNERSKA FAUNA" STWORZONA RK BOGW? 63

6. PREHISTORYCZNE WIECE ZAPONOWE ORAZ KOSMICZNE ODPADY Z EPOKI LODOWCOWEJ

WYSOKO ROZWINITA MIKROTECHNOLOGIA W STARSZEJ EPOCE KAMIENIA 80

7. ZNIKN W OTCHANI BKITNEGO WIATA

GWIEZDNE WROTA W ANDACH 91

8. RUINY POZOSTAWIONE PRZEZ LUDZI SPOZA ZIEMI"

NIEBYWAE ZNALEZISKA POTWIERDZONE PRZEZ WADZE CHIN . . . . 104

9. LAD PONOWNIE PODJTY

NOWE DONIESIENIA W SPRAWIE ZAGADKI TYSICLECIA - CHISKIEGO ROSWELL" 113

10. EGIPCJANIE ORAZ ISTOTY POZAZIEMSKIE

AUSTRALIA KRYJE WIELE TAJEMNIC 128

WYKAZ TERMINW PRZYPISY PODZIKOWANIA

M2 48 52

KILKA SW DO CZYTELNIKW
Horyzont wielu ludzi jest koem o promieniu rwnym zero. Nazywaj to punktem widzenia. Albert Einstein (1879-1955), fizyk i laureat Nagrody Nobla

stniejrzeczy, ktrych lepiej byoby nie odkrywa. I artefakty, ktrych nie powinno si wykopa z ziemi czy wydoby z morskich gbin. Siejtylko niezgod i prowa dz do kontrowersji z tymi, ktrzy polegaj na tak zwanym zdrowym rozsdku. Jeli przedstawi si im fakty oraz odkrycia, ktre absolutnie nie pasuj do przyjtego przez nich z gry i utrwalonego ogldu wiata, czsto interesujco re aguj. S wrd nich tacy, ktrzy nigdy nie trac stoickiego spokoju. Umiechaj si zagadkowo, krc sceptycznie gow i wyjaniaj" wspczujcym tonem, e takie rzeczy przecie w ogle nie istniej. Poniewa - co oczywiste - nie powin no istnie to, co istnie nie moe. Inni reaguj gwatowniej. Zdjci witym gniewem, okrelaj ludzi, ktrzy po dejmuj naprawd niezwyke tematy, mianem stuknitych i odsyaj przytaczane przez nich argumenty do wiata bani, nie kopoczc si zweryfikowaniem ich za sadnoci. Dyskutowanie z nimi z reguy jest bezcelowe, bo jakiekolwiek rzeczowe podejcie ustpuje miejsca emocjom, owi oponenci za w ferworze polemik wyob raaj sobie, e wyruszaj na krucjat przeciwko treciom, ktre - powtrzmy to jeszcze raz - nie powinny istnie, poniewa po prostu istnie nie mog. Jak niebezpieczna dla przyjtego wiatopogldu sia musi tkwi w niektrych rzeczach, skoro cigle wielu nam wspczesnych postrzega je jako mroczne zagro enie. Ci sami ludzie nie obruszaj si natomiast wcale, kiedy midzynarodowe kon cerny naftowe uderzaj ich po kieszeni, codziennie, na stacjach benzynowych. Nie buntuj si, gdy s ustawicznie wyprzedawani za bezcen przez swoich demokratycz ne wybranych przedstawicieli". Ci sami ludzie potrafi zapala si podziwu godnym

gniewem, gdy kilku niepokornych wolnomylicieli zaprezentuje konkretne fakty, za spraw ktrych pokan cz naszej z trudem zdobytej szkolnej wiedzy mona by doprowadzi ad absurdum (do punktu, gdzie jej faszywo staje si oczywista). Dokd nas zawiedzie zapoznanie si z relacjami na takie tematy, jak: - prastare posgi w dungli Ameryki rodkowej wyposaone w przyrzdy przypominajce ramiona robotw", stosowane dzi w nowoczesnych laborato riach do prowadzenia niebezpiecznych dla ycia czowieka prac; - Gwiezdne Wrota" w peruwiaskich Andach; wedug indiaskich legend sprzed tysicy lat w tym miejscu zachodz takie same zjawiska, jakie ukazano w filmie i serialu telewizyjnym Gwiezdne wrota; - majstersztyki metalurgii staroytnych Indii - obiekty wytworzone ze sto pw wrcz niemajcych prawa istnie", ktre s zaprzeczeniem caej naszej wie dzy o prehistorycznej technice; - instalacja z zamierzchej przeszoci, ktrej daty powstania nie da si okre li; oficjalne czynniki Chiskiej Republiki Ludowej naday jej miano ruin po zostawionych przez ludzi spoza Ziemi". Zamierzam przedstawi czytelnikom zdumiewajco liczne znaleziska i fakty majce ze sob wiele wsplnego. Nie pasuj one do odziedziczonego przez nas obra zu minionych dziejw, wzbudzaj ostre kontrowersje. Ponadto, w opinii wielu, lepiej byoby nie wyciga ich na wiato dzienne. Rozsdniej byoby zakopa je dwa razy gbiej. Zamkn wieko puda, by znw zapanowa w nim ad i porzdek. Jak bardzo bulwersujce musz by niektre spord tych niewygodnych fak tw, skoroju samo ich istnienie wywouje tak gorce dyskusje. Przyznaj, e ogrom n rado sprawia mi penetrowanie za ich pomoc paradygmatu, ktry ju dawno temu odszed cakowicie do lamusa i zosta uznany za konstrukcj pomocnicz", ju anachroniczn. Z tej wanie przyczyny zjedziem wiat wzdu i wszerz, by samemu przekona si o istnieniu rzeczy tu opisanych. Postanowiem pozna opi nie ekspertw, ktrzy szukaj ladw tego, co niewiarygodne, na przykad starych jak wiat" reaktorw jdrowych z geologicznych pocztkw Ziemi albo wiadectw niepojtej dla nas wysokorozwinitej metalurgii staroytnych Indii. Ju nie pora na spekulacje. Przedstawiam tu nowe fakty. Naley wreszcie od rzuci stary, przekazany nam przez poprzednikw obraz dziejw. Take najbar dziej konserwatywni naukowcy, zamknici w wiey z koci soniowej, w kocu uwiadomi sobie, e niewygodne fakty s niczym korzenie rozsadzajce asfalt. Pewnego dnia, niezbyt ju odlegego, ta potna sia zacznie niepowstrzymanie torowa sobie z gry wytyczon drog, nie zwaajc na wszystkich, ktrzy naj chtniej, jak zawsze, skryliby si przed naszymi spojrzeniami. Albowiem, jak susznie powiedzia Jonathan Swift (1667-1745): Czowiek nigdy nie powinien wzbrania si przed przyznaniem do pomyki. W ten sposb okazuje, e si roz wija, e dzisiaj jest mdrzejszy, ni by wczoraj".

1
NA POCZTKU BY ATOM

ELEKTROWNIA JDROWA SPRZED DWCH MILIARDW LAT

Prawdopodobiestwo, e w cigu liczcej prawie cztery miliardy lat historii ycia na naszej planecie odwiedzi nas kto z zewntrz, jest bardzo due. Nasz powinnoci jest odnale lady oraz wskazwki potwierdzajce te odwiedziny. Doktor Johannes Fiebag (1956-1999), geolog i publicysta

ednym z najbardziej skomplikowanych osigni technicznych, jakich doko na ludzki umys, s elektrownie jdrowe, nie bez powodu majce jednak licznych przeciwnikw. Nie wytwarzaj one energii z surowcw kopalnych, jak wgiel kamienny czy ropa naftowa, ani z jej czystych rde, jak energia wiatru czy wody. Ich dziaanie opiera si na rozszczepianiu jder pierwiastkw ci kich, silnie promieniotwrczych, w wyniku kontrolowanej, bez koca spowal nianej reakcji acuchowej. Jednak, jak dotd, czowiek nie zdoa opanowa w peni metody wystpujcej od dawien dawna we wszystkich gwiazdach staych we wszechwiecie - syntezy jdra atomowego - dlatego kolejne pokolenia bd musiay upora si z wieloma problemami spowodowanymi silnie promieniuj cymi odpadami powstajcymi w trakcie pracy takich elektrowni. To rezultat na szej zbyt dugo trwajcej bezkrytycznej wiary w postp techniczny. Jak ogromne jest zagroenie, wiadczy wielka katastrofa, do jakiej doszo w elektrowni ato mowej w Czarnobylu na Ukrainie w 1986 roku, i liczne przypadki, kiedy od ka tastrofy byo o wos, czego przykadem jest zbudowany wedug bezpiecznych"

zachodnich standardw reaktor Forsmark w Szwecji, ktry w 2006 roku omal nie eksplodowa. Wspominam o tym tylko na marginesie, gdy walk z nuklearn bomb zegarow prowadz wiatowe organizacje zaangaowane w ochron ro dowiska. Zamierzam jednak przedstawi czytelnikom minimum wiedzy o promienio twrczoci, bowiem temat, ktry tu poruszam, dotyczy tej dziedziny wiedzy. Poza tym zawiedzie nas ku niewiarygodnie odlegym epokom w historii Ziemi, z zara nia dziejw naszej planety. Francuski uczony Antoine Henri Becuerel (1852-1908) ju w 1896 roku od kry promieniotwrczo naturaln. Wsplnie z maestwem badaczy Piotrem Curie i Mari Skodowsk-Curie otrzyma w 1903 roku Nagrod Nobla w dzie dzinie fizyki, jego nazwisko za dao nazw jednostce promieniowania substancji radioaktywnych. Fizycy kontynuowali badania w tej dziedzinie, a 17 grudnia 1938 roku niemiecki fizykochemik Otto Hann wraz z asystentem Fritzem Strassmannem dokonali pierwszego rozszczepienia jdra atomowego izotopu uranu 235 (235U). Przy zastosowaniu najprostszych rodkw Hahn i Strassmann w labo ratorium Instytutu Cesarza Wilhelma w Berlinie zaobserwowali nieznany dotd proces rozpadu jdra, ktry nie dawa si zahamowa. Cztery lata pniej, 2 grudnia 1942 roku, fizyk atomowy i laureat Nagrody Nobla Woch Enrico Fermi (1901-1954) wraz z asystentami uruchomi w Chica go pierwszy reaktor jdrowy. Zbudowano go - c za bezgraniczna lekkomyl no - pod trybun dla widzw na stadionie tamtejszego uniwersytetu. Potem bya Hiroszima. Technologi, ktra zostaa opracowana zaledwie kilka lat wczeniej, wykorzystano niegodziwie do unicestwienia ponad 100 000 ludzkich istnie. Po tej niedajcej si uj w sowa potwornoci dr Jacob Robert Oppenhei mer (1904-1967), w Stanach Zjednoczonych obdarzony przydomkiem ojca bomby atomowej, ze wszystkich si i caym sercem przeciwstawia si wszelkiemu wy korzystaniu energii jdrowej: W gboko pojtym sensie tego sowa (...) my na ukowcy poznalimy teraz, czym jest grzech"1. Nic nie byo ju takie, jak przedtem. Otworzono puszk Pandory. I nikt nie zamierza zamkn jej ponownie. Wrmy jednak do pokojowego" wykorzystania energii jdrowej i do kilku pyta, jakie wi si z technicznym know-how. JAK DZIAA... Co dzieje si za metrowej gruboci elbetowymi cianami reaktora jdrowe go? Jakie zoone procesy zostaj uruchomione, dziki ktrym elektrownia jdro wa wytwarza prd elektryczny? Jakie czynniki trzeba do siebie dopasowa, eby wszystko przebiegao zgodnie z planem?

W materiale rozszczepialnym - na og jest to uran o liczbie masowej 235 jdra atomw ulegaj rozszczepieniu w wyniku bombardowania neutronami w stanie wolnym, przy czym oprcz czstek jdra po jego rozpadzie powstaj kolejne wolne neutrony. Przelatuj one z wielk energi w bezporedniej blisko ci jder atomowych i rozszczepiaj kolejne jdra. Powstaje niekoczcy si cig rozszczepie: ruszya reakcja acuchowa. Gdyby jej przebiegu nie wyhamowano, w uamku sekundy doszoby w re aktorze do siejcej spustoszenie eksplozji w temperaturze wielu milionw stopni Celsjusza. Reaktor staby si bomb atomow. Z tego powodu niezbdna jest nie zwykle precyzyjna ingerencja z zewntrz, a wzajemna proporcja zastosowanych substancji musi by okrelona z absolutn dokadnoci. Naprawd skompliko wanym procesem w owej technice jest zatem sterowanie reaktorem, czyli spowal nianie przebiegu rozszczepiania jder. Mwic w duym uproszczeniu, w reakto rze jdrowym zachodzi eksplozja jdrowa wyduana w nieskoczono. Pieko w zwolnionym tempie, innymi sowy. Musz zosta spenione okrelone warunki z bezwzgldn precyzj aby kon trolowane wytwarzanie energii nie przemienio si w niszczcy wszystko kataklizm. Prdko reagujcych neutronw trzeba wic wyhamowywa. Su temu tak zwane moderatory (spowalniacze). S to wprowadzane do reaktora substancje, ktre maj jdra atomowe o maej masie atomowej - woda, cika woda lub grafit. Wyhamowy wanie odbywa si poprzez wsuwanie lub wysuwanie prtw regulacyjnych w rdzeniu reaktora, co pozwala utrzyma przebieg reakcji w kontrolowanym zakresie. W bez porednim otoczeniu ukadu nie powinien znajdowa si materia pochaniajcy neu trony, poniewa mgby doprowadzi do wygaszenia reakcji acuchowej. Konieczne jest zatem zastosowanie rodka chodzcego (chodziwa), ktry transportuje par po wsta w rezultacie wyzwalania energii cieplnej do konwencjonalnej turbiny2. Wszystkie te procesy musz by nieustannie i bezbdnie sterowane i kon trolowane przez personel techniczny. Niczego nie mona pozostawi przypad kowi, gdy wszystko rozgrywa si w skrajnie ograniczonym zakresie licznych wspdziaajcych czynnikw. Na przedstawionych wyej podstawach opiera si funkcjonowanie reaktora jdrowego. Znajc je, atwiej zrozumiemy znaczenie przedstawionych dalej faktw, wrd ktrych znajduje si fakt wrcz nie do uwie rzenia - w niewyobraalnie odlegej epoce we wczesnych dziejach naszej planety istniay sprawnie dziaajce reaktory jdrowe. TAJEMNICA Z OKLO Pierrelatte to miejsce lece okoo 160 kilometrw na pnoc od Marsylii, miasta portowego we Francji. Znajduje si tam laboratorium CEA (Commissariat

a 1'Energie Atomiue), gdzie 7 czerwca 1972 roku dokonano odkrycia, z ktre go wysnuto sensacyjne wnioski. Chemik Henri Bouzigues wsplnie z kilkoma kolegami poddawali analizie dostarczon do pracowni prbk gazu o nazwie szeciofluorek uranu. Ten bezbarwny gaz jest zazwyczaj wykorzystywany do rozdzielania izotopw uranu o rnej liczbie masowej3. Ze zdumieniem stwier dzono, e w badanej prbce rozszczepialny izotop 235 U wystpowa w nieco mniejszej proporcji, ni stwierdzano dotd. Prbka zawieraa tylko" 0,7172% tego izotopu zamiast 0,7202%. W liczbach bezwzgldnych wyraa si to nast pujco: na 100 000 atomw uranu byo tylko 717 atomw izotopu 235 U zamiast 720 atomw4-5. W zasadzie miesznie mae odchylenie, ktre kto inny przypisaby bdowi pomiaru i wzruszywszy ramionami, przeszedby nad tym do porzdku dziennego. Lecz nie Henri Bouzigues. By przekonany, e co si nie zgadza, dlatego zacz dochodzi przyczyny tego osobliwego faktu. Dalsze analizy prbki pozwoliy stwierdzi, e ta na pierwszy rzut oka nie znacznie zmniejszona zawarto rozszczepialnego 235 U nie bya wynikiem bdu pomiaru ani bdu w przerbce naturalnego uranu, dziki ktrej przechodzi on w posta szeciofluorku uranu. W jeszcze mniejszym stopniu wchodzio w gr zanieczyszczenie" uranu, ktrego uywa si w nowoczesnej elektrowni jdrowej jako paliwa. Tajemnicze odchylenie musiao mie inn przyczyn. Rozpoczto wic skrupulatne poszukiwania owej przyczyny, ktre przez dwa miesice z zapartym tchem prowadzili Henri Bouzigues i jego koledzy, a take cignici do laboratorium CEA eksperci. Najpierw przeledzono drog dostawy uranu, w ktrym procentowy udzia rozszczepialnej frakcji odbiega od normy. Wszystkie tropy prowadziy do Gabonu, pooonego na rwniku kraju w Afryce Zachodniej, a tam do kopalni w Oklo zlokalizowanej niedaleko miasta Franceville (fot. 1-3). Francusko-gaboskie konsorcjum COMUF (Compagnie des Mines d'Uranium de Franceville) wydobywao tam rud uranu metod odkrywkow. W rezultacie dokadniejszych docieka ujawniono, co nastpuje: COMUF wy mieszao przerabian przez nich rud uranu ze znaczc iloci materiau pobra nego z zasobnych w uran soczewek", znajdujcych si na terenie kopalni Oklo. Firma opniaa si z dostawami, poniewa nie dysponowaa dostateczn iloci innej rudy. I wanie ten pobrany z soczewek" materia okaza si odpowiedzial ny za odbiegajcy od normy skad przebadanej prbki szeciofluorku uranu!3 Na terenie kopalni odkrywkowej przerwano wydobywanie rudy i przeprowadzono dogbne badania geochemiczne. widry wgryzay si w twarde skay i pobieray kolejne prbki. Po ich przebadaniu naukowcy stwierdzili obecno pocztkowo szeciu inkluzji (wrostkw) o soczewkowatym ksztacie, w ktrych zawarto izotopu 235U bya znaczco mniejsza.

Nasuwao si tylko jedno wyjanienie. Dziki znanej wartoci okresu poo wicznego rozpadu radioaktywnego materiau dao si z du dokadnoci ob liczy, e zawarto izotopu uranu o liczbie masowej 235 wynosia okoo 3% przed okoo 2 miliardami lat. W owym czasie - wysnuli wniosek fizycy obalajcy dotychczasowe pogldy - na terenie dzisiejszej kopalni Oklo musiay przebie ga dokadnie takie same procesy rozszczepienia jdra atomowego, jakie obec nie przeprowadza si, by wytwarza ciepo suce do produkcji prdu elektrycz nego. Innymi sowy: przed dwoma miliardami lat - paleontolodzy nazywaj ten czas erprekambryjsk- w rejonie Oklo pracowaa autentyczna elektrownia j drowa zoona z oddzielnych blokw z reaktorami!6'7
POCHODZENIE NATURALNE CZY SZTUCZNE?

Kiedy latem 1972 roku zaczto sobie uwiadamia, e przed niewyobraalnie odlegym czasem przebiegaa tu prawdziwa jdrowa reakcja acuchowa, posta nowiono prowadzi poszukiwania dalszych ladw. Do dzisiaj w niecce Oklo na poudniowym wschodzie Gabonu odkryto ogem 14 tego typu kopalnych reak torw jdrowych. Kolejny znajduje si w Bangombe, w odlegoci okoo 30 kilo metrw od Oklo. Takiego fenomenu, jak dotd, nie stwierdzono w adnym innym miejscu wiata. Tylko tutaj, w rwnikowej Afryce, na niewielkiej powierzchni wystpuje kilkanacie owych reaktorw. Osobliwo? Nie, skoro jest to tak zna czca liczba. Czysty przypadek? Jeeli nawet, to potrafi niektrym zatru ycie. Wikszo naukowcw uznaje zagadkowe reaktory z Oklo za nic innego jak wybryk natury, co prawda niewiarygodnie rzadki. W okresie, w ktrym powstao ycie na naszej planecie, zaczynajc od prymitywnych jednokomrkowych or ganizmw yjcych w morzach, koncentracja uranu zwikszaa si wskutek wy mywania i wzbogacania. Jakie dokadnie procesy - w ujciu konwencjonalnej fizyki - doprowadziy do tego, e nieoczekiwanie i do pewnego stopnia z ni czego" powstaa niegdy technologia, nad ktr nadzr wymaga od nas dzisiaj ogromnego wysiku? Musiay zosta spenione pewne warunki; przyznaj to na wet przedstawiciele oficjalnej nauki, ktrzy wierz w przypadek. Wedug nich sama natura zatroszczya si na przykad o dostateczne zwikszenie koncentracji uranu. Ich zdaniem uran mia si nagromadzi na dnie wczesnego pramorza na obszarze dzisiejszego Gabonu. Albo te - twierdz- wszystkie osady uranu po wstay w rezultacie wymywania tego pierwiastka z granitu (ktry jeszcze do dzi zawiera niewielkie lady uranu) lub s pochodzenia wulkanicznego. Poniewa dzisiaj fizycy atomowi znaj bardzo dokadnie okres poowicznego rozpadu sub stancji radioaktywnych, mona byo ustali, e przed okoo 2 miliardami lat za warto rozszczepialnego izotopu 235U wynosia w tych osadach prawie 3%. Jest

to dokadnie taka sama ilo, o jak dzisiaj musi zosta wzbogacony uran izotopu 235 U, eby nadawa si na paliwo do reaktorw jdrowych. Kolejnymi warunka mi naturalnymi, jakie musiay zosta spenione, bya wysoka zawarto uranu w rudzie - od 10 do 20% - oraz dua porowato skay. Ponadto musiaa by do dyspozycji woda jako spowalniacz. A w bezporednim otoczeniu potrzebna bya dokadnie okrelona zawarto takich pierwiastkw, jak wanad, chrom lub bor, ktre pochaniayby czciowo neutrony w celu spowolnienia przebiegu reakcji acuchowej. W przeciwnym razie doszoby bowiem do wybuchu -jednego, ale za to o kolosalnej sile. Nastpnie przyjto zaoenie, e z rozszczepialnego uranu 235 U w trakcie re akcji acuchowej w rezultacie bombardowania neutronami nie powstaje roz szczepialny pluton, ktry rozpada si do uranu 2 3 5 U. Pluton sta si znany dopiero wtedy, gdy czowiek pozna rozszczepienie jdra atomu. Na takiej samej zasa dzie, na jakiej dzisiaj dziaaj reaktory szybko powielajce, naturalne reaktory" z Oklo czerpay paliwo jdrowe przez dugi czas. Wszystko to rozgrywao si gboko pod ziemi kiedy za przebiegaa reakcja acuchowa, soczewkowa t" inkluzje wzbogacay w 235 U uran naturalny, przykryty potnymi pokada mi geologicznymi, na gbokoci 3000-4000 metrw pod powierzchni Ziemi. Cinienie na tej gbokoci wynosi 300-400 barw, odpowiada wic cinieniu, jakie panuje w trakcie przebiegu reakcji acuchowej w cinieniowych reakto rach wodnych. W takich warunkach woda, suca za spowalniacz - ogrzana do okoo 370 Celsjusza, czyli do minimalnej temperatury warunkujcej zajcie reakcji acuchowej - pozostawaaby w stanie ciekym i hamowaa powstajce w reakcji acuchowej coraz to nowe neutrony. Dziki temu kolejne jdra ato mowe mogyby ulega rozszczepieniu, co podtrzymywaoby przebieg reakcji 8 acuchowej .
ZBYT WIELE PRZYPADKW

Przyznaj, powysza argumentacja brzmi ze wszech miar przekonujco, zwaszcza wtedy, gdy dyskretnie wskae si na fakt, e 2 miliardy lat temu kon 235 centracja uranu U bya znacznie wysza ni dzisiaj. A jednak te argumenty nie s w stanie przekona mnie do tezy o naturalnym powstaniu owych reaktorw. Jakie statystyczne nieprawdopodobiestwo chce si przypisa przypadkowi? Na powierzchni Ziemi uran zosta wymyty i wzbogacony. Przetrwa tam, z ni czym nie reagujc, by w rezultacie przeobrae geologicznych po kilkuset mi lionach lat znale si na gbokoci okoo 4000 metrw. Pniej wystpio tam jednoczenie, znw czystym przypadkiem, kilka czynnikw, ktre spowodo way naturalne stopienie si rdzenia reaktora. O fakcie, e mamy do czynienia

z procesami zachodzcymi w dwch rnych typach reaktorw, nie wspomina si celowo. Reaktor jdrowy powielajcy czy jdrowy reaktor cinieniowy wodny: ktr opcj naleaoby wybra? Wychodzc z przekonujcego zaoenia, e zgodnie z prawami statystyki prawdopodobiestwo pojawienia si jednego tylko czynni ka o waciwych parametrach jest bardzo mae, otrzymujemy proporcj 1:10 000. Jak miayby si sprawy, gdyby wszystkie warunki musiay by spenione? Gdyby cho jeden z nich nie zosta speniony, mona zapomnie o reakcji acuchowej. Prawdopodobiestwa nie sumuj si - jak wiadomo, naley je przemnoy. Ka dy, kto wypenia cho jeden raz kupon totolotka, wie o tym. Astronomicznie wy sokie liczby okrelaj prawdopodobiestwo pojawienia si szstki. Ale to jeszcze nie wszystko, co naley uwzgldni w sprawie reaktorw naturalnych. W kopalniach w rejonie Oklo odkryto te produkty rozszczepienia uranu, takie jak pluton. Ten pierwiastek, zaliczany do tak zwanych transuranowcw, po raz pierwszy wytworzono sztucznie w 1945 roku w rezultacie bombardowania jder atomw neutronami. Pluton w naturze w zasadzie nie wystpuje. Prbki z Oklo wykazay ponadto obecno czterech pierwiastkw ladowych, ktrych izotopy wystpuj tylko podczas prowadzonych wspczenie reakcji rozszcze piania jder atomowych. Byy to europ (Eu), kiur (Cm), neodym (Nd) oraz sa mar (Sm)7. Istnienie jednego reaktora powstaego w sposb naturalny jeszcze bym uzna za moliwe, cho wymaga ono spenienia licznych warunkw, z ktrych ka dy - nie wolno o tym zapomina! - gdyby nie zosta speniony, spowodowaby fiasko przedsiwzicia. Jeli tylko jeden z czynnikw ulegby nieznacznemu od chyleniu, to nie doszoby do reakcji acuchowej. Czternacie takich reaktorw w okolicy Oklo i jeszcze jeden w oddalonym o zaledwie 30 kilometrw Bangombe musi jednak wstrzsn posadami najgbszej nawet wiary w przypadek. DYSKUSJE PENE KONTROWERSJI Hansjorg Ruh, szwajcarski dziennikarz, ktremu zawdziczam wiele informa cji na temat stanowiska Oklo, mia przed paroma laty okazj obejrze na wasne oczy owe miejsca eksploatacji rudy uranu. Uruchomiona tam w 1970 roku kopal nia odkrywkowa pozostawia wyrane blizny na obszarze niecki Oklo, pierwotnie poronitej gst rwnikow dungl. Powstao wyrobisko dugoci jednego kilo metra, szerokoci p kilometra, o gbokoci nieco przekraczajcej 300 metrw. Miszo pokadu zawierajcego uran, eksploatowanego tam przez ata, wyno sia od 5 do 8 metrw, a pokad ten przebiega pod ktem 45 stopni w stosunku do poziomu gruntu. W lutym 1985 roku konsorcjum COMUF podjo decyzj

o dalszym wydobywaniu rudy uranu wycznie przez eksploatacj podziemn i wybudowao szyby grnicze. Szwajcar, tak samo jak wszyscy w grupie zwiedzajcych, otrzyma kombi nezon ochronny i zszed po naturalnym stoku, co wymagao nie lada odwagi, do miejsca, w ktrym zaczyna si zjazd do podziemnej czci kopalni. By to istny zjazd do piekielnych czeluci na gboko 3 kilometrw pod ziemi. Celem wy prawy by tak zwany reaktor numer 10 w kopalni uranu w Oklo. Geolog, ktry oprowadza grup, skierowa wskanik na soczewkowate prze barwienie w litej skale, ktre na pewno uszoby uwagi kogo niewtajemniczonego. Cho pozostaoci przebiegajcej tu niegdy reakcji acuchowej wygldaj dzisiaj niepozornie, fachowiec rozpozna, e przed 2 miliardami lat bya tu wytwarzana energia na ogromn skal. Jeli reakcja acuchowa, jak przyjmuj eksperci, trwaa cznie kilkaset tysicy lat, wiadczy to, moim zdaniem, raczej o wysoko rozwini tej technologii ni o czystym przypadku czy te wybryku natury". Kiedy zwiedzajcy opucili podziemny wiat, zaprowadzono ich do pozosta oci reaktora nr 2" (numeracja odpowiada kolejnoci odkrywania reaktorw). Od strony wwozu mona byo dostrzec na przeciwlegym stoku przypominaj cy bunkier paszcz z elazobetonu, pod ktrym resztki reaktora chroniono przed dalszym wietrzeniem. To wzmocnienie miao ponadto nie dopuci do tego, eby struktura, znaleziona w rezultacie odkrywkowej eksploatacji, rozpucia si i osu na w d zbocza. Kwestia ochrony przed radioaktywnym promieniowaniem nie odgrywaa adnej roli w trakcie budowy betonowej osony. Hansjrg Ruh jest przekonany o naturalnym powstaniu reaktorw z Oklo. Jego zdaniem reaktory, majce dzisiaj posta soczewkowatych inkluzji, powsta y w rezultacie ich usytuowania w pokadzie rudy uranu w najbardziej nieko 3 rzystnym dla budowy elektrowni jdrowej miejscu" . Jaki jednak wysiek znie chciby przedstawicieli pozaziemskiej inteligencji, w ktrej oczach Ziemia bya planet pozbawion ycia, do zbudowania jdrowej instalacji jak najbliej r de nuklearnego paliwa? By moe hipotetyczni budowniczy elektrowni zaszli nieporwnanie dalej w technice ochrony i bezpieczestwa ni nasi inynierowie u schyku XX i na pocztku XXI stulecia. Podobne zaoenie pozwolioby rwnie odeprze drugi zarzut Hansjorga Ruha, ktry odnosi si do skupienia szeciu reaktorw na odcinku dugoci za ledwie 150 metrw. Z pewnoci dzisiaj aden konstruktor elektrowni jdrowej nie postawiby atomowych blokw tak blisko jeden od drugiego, poniewa, jak wykazaa wielka katastrofa w Czarnobylu, gdy dochodzi do stopienia rdzenia re aktora, metrowej gruboci mur z elbetonu rwnie stapia si byskawicznie. Ale c mogo pozosta z ochronnego paszcza najwikszej nawet gruboci po upy wie prawie 2 miliardw lat?

Szwajcar wskazuje wreszcie na jeszcze kilka odchyle od normy pod wzgl dem rozmiarw. Rdzenie dzisiejszych reaktorw maj rednic 2-3 metrw, wy soko okoo 4 metrw. Reliktowe reaktory z Oklo s rnych rozmiarw i ma j - dzisiaj! - grubo okoo metra, przy dugoci maksymalnie 20 metrw. Do jakich wszake geologicznych przeobrae doszo w cigu wielu milionw lat! Doktor Johannes Fiebag (1956-1999), przedwczenie zmary geolog i autor po pularnonaukowych ksiek, uwaa natomiast za daleko bardziej prawdopodobne sztuczne, bdce wynikiem zastosowania rozwiza technicznych, pochodzenie reaktorw z Oklo. Wtpi w moliwo samoczynnego zaponu uranu w rezulta cie kaprysu natury. Jako fachowiec szacowa, e dopiero na gbokoci co naj mniej 11 000 metrw zapewnione byoby niezbdne do takiego zaponu cinienie. Z punktu widzenia geologa w adnej z minionych epok nie pojawia si moli wo, eby wypukany materia - pocztkowo osadzony na powierzchni - dotar potem na tak du gboko9. Doktor Johannes Fiebag przedstawi konkretne argumenty: Przed okoo 1,7 miliarda lat [pniej datowanie przesunito w gr] przebie gaa wprawdzie orogeneza karelsko-svekofeska, jednak ograniczya si ona wycznie do tworzenia acuchw grskich w dzisiejszych krajach Europy Pnocnej. Na obszarze Afryki Zachodniej nie dziao si nic w tamtym okre sie - kt zatem zatroszczy si o przemieszczenie pokadw w d o tak wiele tysicy metrw? Poza tym stopie wypalenia paliwa, procesy technologiczne oraz inne czynniki do dokadnie odpowiadaj warunkom, jakie s dzisiaj wytwarzane w cinieniowych reaktorach wodnych"10.

OPUSZCZONE I ZATOPIONE Dyskusj wok otoczonej tajemnic prastarej elektrowni jdrowej w Oklo mona nazwa kontrowersyjn". Podobnie jak doktor Johannes Fiebag, autor tej ksiki rwnie skania si ku tezie o sztucznym pochodzeniu elektrowni, ktre naley przypisa nieznanym przybyszom w zamierzchych pradziejach Ziemi. W nieskoczenie dawnych czasach na bardzo modej, trzeciej planecie nie wielkiego Ukadu Sonecznego, usytuowanego na obrzeach jednej ze spiral Drogi Mlecznej, wyldowaa zaoga pozaziemskiej, midzygwiezdnej wyprawy kosmicznej. By moe badawcza ciekawo sprowadzia tu tych astronautw. Prawdopodobnie pojawia si potrzeba dostarczania przez duszy okres duych iloci energii. Przybysze zbudowali wic potn elektrowni jdrow wykorzy stujc istniejce tu zasoby surowcowe. Nie musieli przy tym obawia si narae nia ycia potencjalnych mieszkacw planety - albowiem ycie na Ziemi dopiero

si zaczynao - byy to prymitywne jeanoKomorKowce, Ktre przez nastpne 1,5 miliarda lat nie opuszczay wodnego rodowiska. W ramach dugofalowego eksperymentu tam, gdzie byo to moliwe, pooono podwaliny pod powstanie przyszej biosfery modej planety7, jednak ta ostatnia teza jest wycznie jedn z hipotez spord wielu innych. By moe oni" przybyli tu ponownie. Albowiem osobliwe i niepojte z punk tu widzenia naszej konwencjonalnej wiedzy artefakty, ktre raczej nie pochodz z tego wiata, do czsto s odkrywane na naszej planecie... Wtpi, czy kiedykolwiek zdoamy wyjani, co wydarzyo si rzeczywicie w okolicy Oklo przed niemal 2 miliardami lat. Nie zamierzam jednak ukrywa przed czytelnikami tego, co si stao w ostatnich latach z reaktorami w Gabonie. W maju 1997 roku na amach czasopisma Natur" kilku europejskich na ukowcw zwrcio si do opinii publicznej z dramatycznym apelem. Reakto ry dokadnie badane od 1972 roku znalazy si nagle, wszystkie bez wyjtku, w powanym zagroeniu, przede wszystkim za odkryty w 1986 roku w Ban gombe, w odlegoci 30 kilometrw od Oklo, gdy planowano tam wtedy roz poczcie eksploatacji zoa. Do tamtego momentu pozostawa nietknity, pomi nwszy kilka prb wierce. Autorzy artykuu w Natur" dali kategorycznie od czynnikw decyzyjnych ze sfery nauki, gospodarki i polityki, eby przynaj mniej ten jeden reaktor objto ochron. Wzili rwnie powanie pod uwag propozycj uiszczenia zapaty wspomnianemu ju konsorcjum COMUF w wy sokoci okoo 20 milionw frankw francuskich (nieco ponad 3 miliony euro) jako zadouczynienie za utrat spodziewanych zyskw (kwota jeszcze do ze brania). W ten sposb przedsibiorstwo, zajmujce si pozyskiwaniem paliwa jdrowego, w ktrym wikszociowe udziay posiaday skarb pastwa Gabonu oraz spka francuska - argumentowano dalej - mogoby zrezygnowa z eksplo atacji z uranu w Bangombe11. W kocu jednak udao si to nawet bez finansowego wsparcia ze strony tych, ktrzy zgodnie z planem mieli stanowi ostatni desk ratunku. Na posiedze niu rady nadzorczej COMUF 12 grudnia 1997 roku podjto decyzj o rezygnacji z eksploatacji uranu w Bangombe, co oznaczao ocalenie odkrytego w ostatniej kolejnoci pradawnego reaktora12. Niestety, pozostaych 14 reaktorw - usytuowanych w kopalni Oklo - znik no, chocia nie prowadzi si ju w ich pobliu eksploatacji uranu. Dwudzie stego trzeciego grudnia 1997 roku, zaledwie dwa tygodnie po podjciu decyzji o zachowaniu Bangombe, COMUF wstrzymao rwnie wydobycie rudy uranu w Oklo. Ceny uranu na rynku wiatowym spady, powoli za wyczerpywane na dajce si do eksploatacji pokady rudy uranu nie obiecyway osigania dalszych zyskw. Miao to brzemienne skutki: COMUF wyczyo pracujce w kopalni

pompy oawaamajce. racnowcy owiadczyli wtedy, e w cigu trzech lat wody gruntowe zalej i wypeni cae wyrobisko powstae w rezultacie wydobywania urobku. Dzisiaj powstae w tym miejscu jezioro ukrywa najwiksz tajemnic Czarnego Ldu. Pozosta tylko jeden z opisanych powyej reliktw, ktre zarwno wrd la ikw, jak i fachowcw wzbudziy tak daleko sigajc dyskusj. Przedstawiciele konserwatywnej nauki z mozoem powoywali si w niej na zbiegi okoliczno ci", poniewa zawsze znajd si rzeczy, ktre nie powinny istnie, poniewa ist nie nie mog. x -UPIORNE CIENIE Inny kontynent - mwic dokadnie, subkontynent indyjski - rwnie nosi la dy dokonywania tam niegdy rozszczepiania jder atomowych. Nie maj te lady wprawdzie tak sdziwego wieku, jak relikty z afrykaskiego Oklo, lecz s na tyle pradawne, e mieszkacw naszej planety trudno uzna za ich wytwrcw. S to lady - take w przeciwiestwie do prastarej elektrowni atomowej w Gabonie - ktre pozwalaj wnioskowa o niszczycielskim uyciu technologu nuklearnej. Na obszarze, ktry obejmuje Indie, Pakistan, zachodnie Chiny, a take w Ira ku, archeolodzy natrafili na powtarzajce si regularnie zeszklone pokady za czynajce si od okrelonej gbokoci. Stopione szkliwo majce zielon barw jest podobne do zeszklonego piasku, jaki pozostawiy pierwsze prbne eksplozje bomby atomowej przeprowadzone na pustyni w Nevadzie. Wspomnianego ju ojca bomby atomowej, Jacoba Roberta Oppenheimera, w trakcie dyskusji w 1952 roku studenci spytali, czy rzeczywicie bomba prbna z Alamogordo, odpalona 16 lipca 1945 roku, bya pierwsza. Odpowied Oppen heimera brzmiaa do zagadkowo: No c, tak. W kadym razie w nowszych czasach"13. Z Indii, gdzie jeszcze spora cz regionw, zwaszcza pooonych w strefie klimatu subtropikalnego, nie zostaa cakowicie przebadana, badacze i podrnicy donosili o przejmujcych groz znaleziskach. Na przykad podr nik nazwiskiem De Camp odkry ruiny, ktre nosiy lady tak ogromnego znisz czenia przez ogie, e niemoliwe byo, by spowodowa je konwencjonalny po ar. Kilka formacji skalnych wygldao wrcz tak, jakby zostao stopionych lub wydronych jak cynowe pyty spryskiwane pynn stal. Owe ruiny miay znaj dowa si na obszarze pooonym midzy rzek Ganges a pobliskim pasmem grskim Radmahal. Jest to niezbadany jeszcze w duym stopniu region w Bengalu Zachodnim, niedaleko od granicy z Bangladeszem, wczeniej nazywanym Pakistanem Wschodnim. Ca t okolic przecinaj dopywy oraz boczne odnogi

Gangesu. Przebrnicie przez ten teren moliwe jest wycznie w miesicach bez opadu monsunowych deszczy. Przez reszt roku wysoki poziom wd udaremnia wszelkie prby dotarcia tam. Mtne brunatne nurty przelewaj si przez delt Gangesu i wpadaj do Zatoki Bengalskiej. Ponadto w wiecie miejscowej fauny nie brak jadowitych wy oraz innych gronych stworze. Nieco dalej na poudnie, jeszcze w czasach wielkoci Imperium Brytyjskie go, oficer J. Campbell natkn si na podobne ruiny. Byy to lata 20. XX wieku. Wag jego odkrycia jestemy w stanie poj w peni dopiero od czasu tragedii Hiroszimy i Nagasaki. Na czciowo stopionej na szkliwo ziemi wewntrznego dziedzica tych pozbawionych nazwy ruin widoczny by wyrany cie, przypo minajcy zarys ludzkiej sylwetki14. Wyjanienie tego zjawiska jest rwnie potworne, co ju nam znane. W znisz czonej 6 sierpnia 1945 roku od wybuchu bomby atomowej japoskiej Hiroszimie wadze miejskie urzdziy park pamici. W epicentrum dawnej eksplozji ocalao kilka cian niemal nienaruszonych. Mona na nich dostrzec zarysy ludzkich syl wetek - niewyrane kontury ludzi, ktrzy w uamku sekundy po prostu wyparo wali. Trwao to jednak dostatecznie dugo, by do stojcej za nimi ciany dotara odrobin mniejsza ilo energii wietlnej ni na ssiednie, niezasonite partie muru. Tak powsta - na tej samej zasadzie jak w technice fotograficznej - maka bryczny obraz czowieka w milisekundzie jego mierci w atomowej poodze. Rwnie inni podrnicy penetrujcy Indie skadali relacje, e w niedostp nych rejonach subkontynentu odkrywali miasta zamienione w ruiny, ktre niemal cakowicie pochona tropikalna dungla. Opisywali mury budynkw jako po dobne grubym taflom krysztaw", uszkodzonym i przewierconym przez niezna 14 n si .
EKSPLOZJE JDROWE W STAROYTNYCH INDIACH

Jakie mroce krew w yach tajemnice skrywa przed naszymi oczyma po chaniajca wszystko pierwotna dungla tego pooonego w poudniowej Azji kraju? Jeli dungli udao si zatrze przed nami lady innych miejsc przypomi najcych o tragedii w zamierzchych pradziejach, to pradawne eposy indyjskie zawieraj zdumiewajco wiele wiadectw, bardzo wymownych. aden inny kraj ani aden inny nard nie jest w stanie odwoywa si do tak licznych i obszernych tekstw z zarania dziejw jak Indie oraz ich miesz kacy. Nawet Stary Testament wydaje si zaledwie cienkim brewiarzem wobec tego ogromu informacji. Te starohinduskie eposy to Mahabharata, Samarangan Sudradhara, Yymaanika Shastra, by poda kilka tylko przykadw.

Kiedy po raz pierwszy zapisano je w jzyku sanskryckim starych Indii, o ich wieku ju kryy legendy. Wszystkie opowiadaj o obiektach latajcych, spra wiajcych wraenie wytworw wysoko rozwinitej technologii, ktre wydaj si pochodzi z dzie science fiction, a nie z epoki, w ktrej podre odbyway si pieszo lub konno. Znajdziemy w nich rwnie relacje o unicestwiajcej wszystko broni bo gw", ktra jest wystrzeliwana z latajcych machin i dziesitkuje wroga w spo sb, ktry nasuwa nam porwnanie ze wspczesn broni masowego raenia. Jeszcze do niedawna te starohinduskie eposy postrzegano tak, jak w XIX wie ku, kiedy to przetumaczono pierwsze fragmenty z sanskrytu na jzyk angielski. Gorliwi, ale te nie wolni od uprzedze naukowcy z rnych dziedzin przystpili do pracy z nastawieniem, e wycznie zachodnie cywilizacje czasw nowoyt nych dysponuj wysokim poziomem wiedzy oraz wyrafinowan technologi. Nadmiernie zadufani, komentowali strofy, w ktrych bya mowa o supernowo czesnych, jak wynikao z tekstu, rodzajach broni, jako androny i brednie" albo jako fragmenty, ktre mona pomin, albowiem zawieraj wycznie czyste fantazje". Co jednak powinni sdzi ludzie, ktrzy byli wiadkami zrzucenia dwch bomb atomowych na dwa due japoskie miasta portowe w sierpniu 1945 roku, unicestwione w uamku sekundy, kiedy czytaj o broni, jak przedstawiono w tych prastarych strofach? W ksidze 5 Mahabharaty znajduje si drastyczny opis uycia broni, ktra w nieodparty sposb przywodzi na myl koszmar Hiro szimy i Nagasaki: Soce zdawao si obraca po okrgu. Od aru, jakim razia ta bro, ziemia nurzaa si w gorcoci. Sonie pony ywym ogniem i uciekay na olep w panice. (...) Szalejce ognie powalay drzewa rzdami, niczym poar lasu. (...) Konie i rydwany pady pastw pomieni; wszystko wygldao tak, jakby przesza wszechogarniajca pooga. Tysice wozw ulego zniszczeniu, po tem na ziemi opada gboka cisza. Rozciga si przeraajcy widok. Ciaa polegych byy znieksztacone na skutek potwornego gorca, nie przypomi nay ju wcale ludzi. Nigdy wczeniej nie widzielimy tego rodzaju budzcej groz broni i nigdy przedtem nie syszelimy o tego rodzaju broni. (...) Jest niczym promienista byskawica, niszczycielski zwiastun mierci, ktry zamie nia w popi wszystkich krewnych Vrischni i Andhaka. Zwglone ciaa byy nie do rozpoznania. Tym, ktrzy uszli z yciem, wypady wosy i paznokcie. Wyroby garncarskie rozpaday si bez powodu, ptaki, ktre przeyy, zrobiy si biae. Po krtkim czasie ywno staa si trujca. Z nieba pad grom i za 15 mieni si w py .

W innym miejscu tego eposu natrafiamy na opis zastosowanej ju broni o na zwie agenya, ktra jest przedstawiona bardzo podobnie, chocia jeszcze bardziej dramatycznie: Rozleg si jeden jedyny wystrza, w ktrym skupia si moc caego wszech wiata. Rozarzony do biaoci sup dymu i pomieni, tak jasny jak dziesi tysicy soc, unis si w penym blasku. Bya to nieznana bro, elazny to pr pioruna i kolosalny zwiastun mierci, ktry zamieni w popi cae plemi Vrischni i Andhaka. Ciaa byy do tego stopnia spalone, e nie dao si ich rozpozna. Wypady im wosy i paznokcie, gliniane wyroby rozpaday si bez przyczyny, za ptaki przebarwiy si na biao15. W obliczu takich scen przychodz nam spontanicznie na myl budzce trwo g odkrycia podrnikw i poszukiwaczy przygd. Jak ju wspomniano wcze niej, gsta tropikalna dungla skrywa pod baldachimem lici naprawd potworne tajemnice.
RADIOAKTYWNE LADY

Na szczcie nie wszystkie lady, ktre mog potwierdzi prawdziwo treci starohinduskich mitw o bogach, zaginy w maskujcym wszystko biotopie lasu deszczowego. Nadszed czas ich ponownego odkrycia. Dwa wiele obiecujce tro py prowadz do innej czci Indii - do Kaszmiru, koci niezgody midzy Indiami a Pakistanem, mocarstwami atomowymi dysponujcymi supernowoczesn broni jdrow. Z powodu eksponowanego pooenia i bliskoci Himalajw, kolosalnego a cucha grskiego, Kaszmir bywa nazywany azjatyck Szwajcari. Denia niepod legociowe oraz spory graniczne z ssiadujcymi Pakistanem i Chinami zakcajjednak idyll przedgrza omiotysicznikw z pasma Karakorum. W indyjskiej czci Kaszmiru miasta Dammu i rinagar - to drugie podczas gorcych miesi cy - dziel si obowizkami stolicy stanu, ktry nosi oficjaln nazw Dammu i Kaszmir. Niedaleko od rinagaru, ktry z powodu licznych przecinajcych go kanaw znany jest take jako Wenecja Wschodu, znajduj si witynie Parhaspur i Marand. Oba miejsca sju tylko ruinami, lecz zwaszcza to pierwsze budzi groz. Porodku witynnego zaoenia znajduj si szcztki piramidy, ktra przypo mina paskie na szczycie piramidy schodkowe Majw z pooonego w Ameryce rodkowej pwyspu Jukatan. Do dzi wida wyranie dolne tarasy budowli. Jednak w obrbie wielu kilometrw wok tych ruin mona odnie wrae nie, e miejsca te dowiadczyy niszczycielskich bombowych nalotw. Upyw

czasu nie byby w stanie spowodowa tak ogromnych spustosze. Tylko eksplo zja o potnej mocy moga pozostawi po sobie tak rozlege rumowisko. Czy bya to eksplozja jdrowa? Czy istniej wskazwki usprawiedliwiajce tego rodzaju przypuszczenie? Erich von Daniken, szwajcarski badacz bogw i wolnomyliciel, w minio nych latach wielokrotnie odwiedza ruiny wity Marand i Parhaspur. By wy posaony w licznik Geigera-Miillera do mierzenia poziomu promieniowania radioaktywnego. To, co udao mu si odkry w trakcie wizji lokalnych w tych ponurych miejscach, opisa w bestsellerze Beweise (Dowody): Penetrowalimy teren metr po metrze. Nagle na przedueniu linii bramy gw nej licznik zacz wibrowa jak szalony. Przez kilka sekund w suchawkach rozbrzmiewao gone, nieprzyjemne dla ucha trzeszczenie. Wrciem z przy rzdem do punktu wyjcia. Zjawisko powtrzyo si przy ponownym przej ciu, dokadnie w tym samym miejscu. Obszar radioaktywnego promieniowa nia mia szeroko 1,5 metra. Jaka bya jego dugo? Powoli przesuwaem si w lewo i prawo pod ktem prostym. Trzaski w suchawkach nie ustaway, chocia byy nieregularne i na chwil nawet cakiem ucichy. Wydawao si, e instrumenty pomiarowe dostay obdu. Posugiwaem si zestawem prze nonym z monitorem typu TMB2.1 firmy Miinchner Apparatebau. Aparatura ta suy do pomiaru i kontrolowania poziomu promieniowania alfa, beta, gam ma oraz promieniowania neutronowego. Zredukowaem liczb wpadajcych promieni na pidziesit cz sekundy. Nastpia niewielka zmiana. W okre lonych miejscach jednak wskazwka trzymaa si uparcie na kocowym za kresie podziaki16. Wskazania przyrzdu byy jeszcze bardziej wyrane, kiedy Erich von Dani ken i jego towarzysze przystpili do badania wacego wiele ton bloku skalnego, obrobionego z tak precyzj i mona go byo niemal uzna za wspczesny blok z lanego betonu (obrobione w ten sposb struktury spotyka si poza tym w duej liczbie w osadach Tiahuanaco oraz Puma-Punku nad jeziorem Titicaca w wysokich Andach w Boliwii). Boczny wymiar bloku wynosi 2,80 metra, wysokoci nie dao si okreli, poniewa fundament tkwi gboko w ziemi. W pobliu bloku wska zwka licznika Geigera-Miillera reagowaa ze szczegln ywioowoci. Wszystko to rozgrywao si w ruinach wityni Marand w odlegoci okoo 30 kilometrw od rinagaru. Kilka dni potem van Daniken z dwjk archeologw uda si na teren ruin wityni Parhaspur, te pooonej niedaleko od rinagaru. Tam uzyskano podobne wyniki w przypadku trzech kamiennych blokw - ude rzajco podobnych do wspomnianego kamiennego prostopadocianu z Marand. Licznik Geigera-Miillera reagowa z t sam gwatownoci.

Erich von Daniken przypuszcza swego czasu, e by moe w ziemi znajduj si radioaktywne rudy; pniej udao si znale y z rud uranu. Jednake te pokady zawieray uran w ilociach, jakie mogy stanowi stenie wyraone co najwyej w promilach. Przyrzdy pomiarowe rwnie nie reagoway z tak y wioowoci jak zaobserwowano w Parhaspur i Marand. Na tej podstawie uwa am, i nie da si wykluczy, e opisane tu ruiny wity byy kiedy widowni nuklearnej zagady, ktrej szczegy byy do tego stopnia przeraajce, e w naj prawdziwszym sensie tego sowa w niezatarty sposb wywary ogniste pitno na mitach i przekazach tej czci wiata. Powinnimy wystrzega si lekkomylnego wkadania takich opowieci mi dzy bajki, pomni wypowiedzi o niegdysiejszej obecnoci pozaziemskiej inteli gencji oraz ojej zaawansowanej, wysoko rozwinitej technologii.

2
NIERDZEWNY METAL MADE IN INDIA"

NIEMOLIWE ARTEFAKTY Z NIEMOLIWYCH STOPW

wiat peen jest nierozwizanych zagadek, niektre z nich s bardziej niezwyke, ni mona to sobie wyobrazi. Charles Fort (1874-1932), amerykaski pisarz

ndie, w ktrych odkryto niezaprzeczalne lady, e przed niezliczonymi tysi cami lat stay si aren, na ktrej bogowie toczyli przeraajce wojny przy uyciu broni atomowej, s rwnie miejscem, gdzie mona spotka jeszcze inne niewiarygodne relikty przeszoci. Subkontynent szykuje badaczom sporo nie spodzianek. Aby si na nie natkn, nie trzeba -jak w przypadku zeszkliwionych ruin w penej wy dungli porastajcej nieustannie zalewan wodami delt Gan gesu - przedziera si przez niedostpny region zajmujcy powierzchni 3,2 mi liona kilometrw kwadratowych. Niezwyky obiekt znajduje si w stolicy Indii, Delhi. Ma ona histori rwnie zmienn i pen niezgbionych tajemnic. Podpisano cznie dziesi aktw za oenia miasta, zanim stao si ono dzisiejsz nowoczesn metropoli ktrej bu dow zainicjowali w 1911 roku Anglicy na terenach majcych za sob dug hi stori. Powstaway tam osiedla, ktre nie rozwijay si jednak, jak w Europie, jako przedmiecia zgrupowane wok historycznego centrum miasta. Nad brzegiem rze ki Jamuny pojawia si za kadym razem cakowicie nowy organizm miejski obok nagle opuszczonego zespou zabudowa, odlegego o zaledwie kilkaset metrw.

Stanowi to wytumaczenie faktu, e dzisiaj na obrzeach Delhi niemal wszdzie mona natrafi na rozlege ruiny wczeniejszych zabudowa i osiedli. Co najmniej 1000 lat przed nasz er na terenach wspczesnego Delhi ist niaa ju pierwsza ludzka sadyba o nazwie Indraprastha. Wzmiank o niej za wiera wielki narodowy epos Mahabharata, w ktrym znajduj si te niebudzce wtpliwoci opisy zastosowania broni jdrowej masowego raenia (patrz rozdzia 1). Moliwe jest oczywicie, e ta pierwsza osada miejska istniaa ju znacznie wczeniej ni 1000 lat przed nasza er, poniewa przekazywane po cztkowo w tradycji ustnej wersy Mahabharaty odnosz si do wczeniejszych okresw, ktrych datowanie jest jednak trudne. W tamtych legendarnych cza sach czonkowie rodw Kaurava i Pandava toczyli midzy sob walki, ktre za koczyy si bitw trwajc 18 dni. Walna rozprawa zakoczya si totaln klsk rodu Kaurava15. 2 0 0 0 LAT PRZERWY Poza t wzmiank w pradawnym narodowym eposie Hindusw nigdzie nie natrafimy na zapiski o Indraprastha. Mona nawet odnie wraenie, e pierw szy zesp miejski bdcy prekursorem Delhi przesta istnie w okresie od okoo 1000 lat przed nasz er do 1000 roku naszej ery, przez dugich 2000 lat bowiem nigdzie o nim nie wspominano. Jedynym, chocia take porednim zabytkiem z czasw Indraprashty, jest twierdza Purana Qila, ktra wszelako zostaa zbudo wana duo pniej, podczas wznoszenia Dinpanah na szcztkach miasta sprzed naszej ery. Dopiero w 1052 roku naszej ery nad brzegami Jamuny powsta ponownie sprawnie funkcjonujcy zesp miejski. Miasto Lalkot zostao wymienione w in skrypcjach wyrytych na elaznej kolumnie, o ktrej niezwykych cechach bar dziej szczegowo opowiem nieco dalej. Kolumna ta wci istnieje i kryje w so bie techniczne sekrety. Okoo 1160 roku Lalkot poddano zakrojonej na szerok skal rozbudowie, jednoczenie nadajc mu now nazw Raj Pithora. W niecae 30 lat pniej Raj Pithora lego w gruzach. Nadeszli nowi wadcy, Ara bowie, a wraz z nimi islam. Pniejsze Delhi przez par lat nosio nazw Qut'b lub Kutub, nadan od imienia Qut'b ut din Abaka, byego niewolnika, ktry po wyzwole niu rozpocz karier wojskow i jako wdz podbi znaczne obszary Indii. Take i to miasto - jake by mogo by inaczej - nie przetrwao dugo. Po nim zbudowano miasto Siri, ktre po krtkim czasie rwnie opuszczono. Jego pozostaoci do dzi znajduj si na terenach poronitych tropikalnym lasem i s coraz trudniej dostpne. Stanowi cz budzcego trwog miasta duchw. I tu mona rozpozna zeszklenia, ktre s widoczne w rozrzuconych po innych

czciach kraju ruinach, gdzie bez cienia wtpliwoci w zamierzchych czasach szalaa pooga atomowej zagady. Jeszcze krcej istniao kolejne miasto. Mimo nowoczesnych zaoe urbanistycznych twr o nazwie Tughlaqabad nie przetrwa nawet 10 lat. Z przyczyn, ktrych nie da si ju dociec, mieszkacy opucili mia sto na zawsze, w cigu jednej nocy. Podobnie jak Siri, take Tughlaabad uchodzi dzisiaj za miejsce przeklte. Prno by szuka tej nazwy w przewodnikach tury stycznych, rwnie mieszkacy Nowego Delhi wzdragaj si przed postawieniem stopy w ruinach zakltego miasta. Miasto numer siedem - Jahanpana- byo porzucane nawet dwukrotnie i jest dzisiaj w przewaajcej czci zabudowane przez wspczesn stolic. Jako nastp ne w 1351 roku powstao Firozabad, nazwane tak od imienia sutana Szaha Firoza. Wznis on na najwyszym tarasie swojego paacu dwie kolumny upamitniajce legendarnego cesarza pnocnych Indii, Aiok (273-233 p.n.e.). Wyryto na nich 14 artykuw liberalnej konstytucji autorstwa cesarza-mdrca i czowieka miuj cego pokj. Przepojone postpowym duchem nawizuj do Deklaracji Praw Czo wieka, ktra wwczas stanowia utopi z odlegej przyszoci. Jako kolejne pojawio si miasto Dinpanah. Wzniesiono je na fundamentach pierwszej osady Indraprashta i ukoczono w 1540 roku. Do dzi zachowa si jego fort Purana Qila. Miasto numer 10 nosio trudn do wymwienia dla Eu ropejczykw nazw Szahdahabad i istnieje do dzisiaj jako Stare Delhi, bdce najstarsz czci obecnej stolicy Indii. Spord innych zaoe urbanistycznych zachoway si tam nieliczne ruiny, reszta obrcia si w proch17. I wreszcie Brytyjczycy, ktrzy rzdzili Indiami jako koloni a do przywrce nia temu krajowi niepodlegoci 15 sierpnia 1947 roku, po 1911 roku zbudowali Nowe Delhi, na poudnie od Starego. Miasto, zoone z tych dwch wyranie r nicych si czci, jest siedzib rzdu wspczesnych Indii, a zarazem terytorium zwizkowego Delhi, od ktrego wywodzi si jego nazwa. Kryje te w sobie fascynujcy relikt, ktry jest wprawdzie sensacyjny z tech nicznego punktu widzenia, ale, jak o tym miaem okazj si przekona, nie jest wcale jedynym tego rodzaju obiektem na subkontynencie indyjskim. TAJEMNICZA KOLUMNA Z ELAZA Nieulegajckorozji kolumn z elaza w Delhi, o ktrej pisze Erich von Daniken w debiutanckich Wspomnieniach z przyszoci, bez przesady mona uzna za jeden z najbardziej zagadkowych artefaktw naszego wiata18. Pniej szwajcarski autor bestsellerw, ktrego pogldy wzbudzaj kontrowersje, zrewidowa wpraw 19 dzie przedstawionprzez siebie ocen , lecz nadmiar samokrytyki by raczej zbd ny. Dzisiaj wiemy duo wicej o tym niezwykym obiekcie dziki dokadnym

badaniom, co pozwala w bardziej uzasadniony sposb stwierdzi, e jego istnienia nie da si pogodzi z nasz konwencjonaln szkoln wiedz o technice staroytno ci. Kolumna liczy bowiem co najmniej 1500 lat, a moe nawet 2000. Czytelnikom, ktrzy jeszcze o niej nigdy nie syszeli, przedstawi krtki opis owego obiektu. Na wewntrznym dziedzicu meczetu Kuwwat al-Islam [Potga islamu] - tam, gdzie niegdy byo miasto Qut'b - stoi kolumna wysokoci pra wie 7 metrw, wykonana z kutego elaza (fot. 4). Mimo wilgotnego i gorcego klimatu nie ulega ona korozji, czyli nie zostaa pokryta rdz. Od padziernika do kwietnia panuje w Delhi pogoda znona nawet dla mieszkaca Europy rodko wej, jednak w pozostaej czci roku, podczas monsunowego lata, leje dosownie jak z cebra. Dzielnice starego miasta pokrywaj si wtedy pokadami bota. Kiedy soce wyziera zza chmur, miasto przeistacza si w saun. Wilgotno powietrza osiga poziom, przy ktrym wszystko, co elazne, zaczyna zera rdza. Take ko lumna powinna ju dawno pa pastw tlenku elaza i na wskro przerdzewie. Jeli porwna si, jak nieubaganie dziaa czas w przypadku najgrubszych nawet luf armatnich z dwch ostatnich wojen wiatowych, to po kolumnie z Delhi nie powinien pozosta ju aden lad. Mieszkacy Delhi wierz, e w kolumnie tkwi cudowne moce. Mokre od potu donie dotykay jej przez wiele minionych stuleci. Ju sama wypocona sl powinna mie niszczycielski wpyw na elazo. Nic podobnego. W miejscach naj czciej dotykanych metal wyglda jak polerowany20. Obiekt staje si jeszcze bardziej zagadkowy, gdy poznamy wyniki analizy chemicznej. Badanie przeprowadzone przez brytyjskiego naukowca sir Roberta Hedfielda wykazao, e metalowy sup zawiera ponad 99% czystego kutego ela za. Szczegowy skad kolumny jest nastpujcy: elazo 99,72% krzem 0,046% fosfor 0,114% siarka 0,006% wgiel 0,080% oraz rozmaite inne pierwiastki ladowe, ktrych sumaryczny udzia wynosi 0,034%17. Wytworzenie elaza o tak wysokiej czystoci sprawioby ogromne trudno ci nawet wspczesnym metalurgom. Jak zatem udao si to nieznanym rze mielnikom, ktrzy wykuli kolumn 1500 lub nawet 2000 lat temu? Niektrzy uczeni uwaaj, e tak czysto uzyskano dziki zastosowaniu duych iloci wgla drzewnego w procesie wytapiania. Nie jestem wprawdzie metalurgiem, lecz przypuszczam, e w takim przypadku zawarto wgla musiaaby by nie porwnanie wysza ni znikomo mae 0,080%, jak wykazaa analiza skadu chemicznego.

SKD SI WZIA? Podobnie jak z wglem przedstawia si sprawa z innym pierwiastkiem, kt rego zawarto w kolumnie jest znikomo maa, co potwierdzia analiza. Profesor Ramamurthy Balasubramaniam, mieszkajcy w USA uczony indyjskiego pocho dzenia, wysun w 2002 roku hipotez, e na kolumnie wytworzya si warstwa ochronna samoczynnie naprawiajca uszkodzenia", dziki wysokiej zawartoci fosforu. Nasuwa si tylko pytanie, dlaczego w uczony mwi o wysokiej zawar toci fosforu, skoro z analizy wynika, e jest go zaledwie 0,114%? Zdaniem profesora Balasubramaniama take suchy klimat Delhi miaby by dodatkow przyczyn niewystpowania procesu rdzewienia21. Sucham? Czyby ten uczony nie pamita, e jego ojczyzna jest pooona w strefie klimatu monsunowego? Takie warunki atmosferyczne panuj na wik szoci terytorium Indii, nie tylko w Delhi. W miesicach midzy kocem kwiet nia a pocztkiem padziernika wszystkie uliczki Starego Delhi w krtkich prze rwach midzy ulewami paruj i unosi si w nich wilgo niczym w cieplarni. Gatunek elaza o czystoci, z jak mamy do czynienia w przypadku kolum ny z Delhi, w dosownym znaczeniu pochodzi nie z tego wiata. Jego rdem s meteoryty, ktre co prawda kadego dnia w licznych zaktkach naszej planety spadaj z nieba, lecz przenigdy ich ilo nie wystarczyaby do wzniesienia owej kolumny. Jak ju wspomniano, mierzy ona 7 metrw wysokoci, nie uwzgld niajc czci wkopanej w ziemi. Jej ciar wynosi sporo ponad 6 ton, natomiast spadajce na Ziemi meteoryty wa najczciej zaledwie kilka gramw, bardzo rzadko z nieba spada kilkukilogramowy meteoryt. Kryje si za tym banalna przy czyna-najczciej ulegaj one po prostu spaleniu w trakcie przechodzenia przez ziemsk atmosfer. Powtrzmy zatem raz jeszcze: skd si wzia i dlaczego si nie ulotnia? O tym, e za powstaniem kolumny moe kry si zaawansowane technicz ne know-how, wiedziano ju ponad 150 lat temu. W poowie XIX wieku brytyj ski uczony sir Artur Cunnigham przemierza Indie wzdu i wszerz na zlecenie Archaeological Survey of India, w celu zarchiwizowania znaczcych historycz nych budowli i obiektw. Jego uwag zwrcia zwaszcza odporna na rdz ko lumna, ktr uzna za jeden z najbardziej osobliwych monumentw Indii. Wielkie wraenie musia na nim wywrze fakt, e sup wykonano z jednego tylko bloku surowca, co czynio zagadk zwizanz jej pochodzeniem jeszcze trud niejsz do odgadnicia. Cunnigham nie omieszka da wyraz swemu zdumieniu: Znamy wiele obiektw wykonanych z metalu, ktre powstay w czasach sta roytnych - taki by na przykad kolos z Rodos (jeden z siedmiu cudw wia ta). Wszystkie te monumentalne obiekty zostay wykonane z pojedynczych

segmentw, ktre nastpnie poczono, natomiast kolumna z Delhi to jeden lity blok metalu22. W opinii indologw delhijski sup budzi fascynacj nie tylko z powodu szcze glnego skadu chemicznego i do dzisiaj niewyjanionego pochodzenia. Ju od dawna interesowano si te historycznie wanymi inskrypcjami, ktre go pokry waj. Omawiajc 10 miast poprzednikw Delhi, wspomniaem o miecie Lalkot. Jego powstanie w 1052 roku naszej ery, po ponad 2000 lat trwajcej niewyjanio nej luki w istnieniu na owym terenie jakichkolwiek osad, zostao potwierdzone inskrypcjami wyrytymi na kolumnie. Oprcz tych informacji z 1052 roku na odpornej na rdz kolumnie znajduj si jeszcze inne przekazy. Najstarszy z nich nie zawiera konkretnych dat. Wyni ka z niego, e wadca imieniem Chandra kaza wznie t kolumn na wzgrzu o nazwie Wisznupad jako wyraz wielkiej czci dla boga Wisznu - z tym gwnym bstwem hinduizmu spotkamy si jeszcze przy omawianiu przedhistorycznych lotw kosmicznych. Badacz Indii i wybitny znawca sanskrytu Franz Batz przy puszcza, e chodzi tu o gr sw- w jzyku sanskryckim wyraz pada oznacza zarwno stop", jak i promie". Nazw wzgrza interpretuje nastpujco: na stopie Wisznu wzniesiono promie skierowany ku niebu"22. Wspomnianym w inskrypcji wadc jest prawdopodobnie Candragupta II (375-413 n.e.). Przemawiajza tym zarwno liczne podboje, jakich dokona, jak i styl pisma, ktrego charakter, bez ryzyka popenienia bdu, daje si datowa na czasy panowania dynastii Guptw. Z samej inskrypcji nie wynika wszak jedno znacznie, e Candragupta II by tym, ktry wyda polecenie wzniesienia kolum ny. Mona te zaoy, e zdoby kolumn jako wojenne trofeum i kaza umieci j na wspomnianym wzgrzu Wisznupad. W takim przypadku kolumna mogaby by znacznie starsza. LOTY KOSMICZNE Z GARUD Niektrzy indyjscy uczeni wysunli te przypuszczenie, e obelisk mg kie dy sta w staroytnym miecie Indraprastha, zbudowanym wedug ostronych szacunkw okoo 1000 roku p.n.e. Jednak hipotezy tej nie potwierdzaj dotd adne poszlaki. Rwnie pytanie, gdzie mogoby znajdowa si owo owiane ta jemnic wzgrze Wisznupad, na ktrym pierwotnie postawiono kolumn, wci pozostaje bez odpowiedzi. To kolejny nieodgadniony sekret monumentu. W niektrych hinduskich tekstach powtarza si informacja, e niegdy ko lumna bya zwieczona figur mitycznego boskiego ptaka, Garudy. Nie mona tego wykluczy, poniewa na szczycie elaznego obelisku rzeczywicie znajduje

si maa platforma z nawierconym otworem, na ktrej mg by ustawiony - dzi zaginiony - posg ptaka Garudy zwieczajcy kolumn18. Z Garud te wie si tajemnicza historia. W mitologii Indii Garuda jest wadc wszystkich ptakw. Przedstawiano go w postaci skrzydlatego czowieka o gowie ora. Bg Wisznu, ywiciel i obroca wiata, uczyni z niego swojego wierzchowca. Garudzie przypisywano nadzwyczajne przymioty. Odznacza si wysok in teligencj i dziaa z wasnej inicjatywy. Prowadzi wojny i bombardowa z po wietrza swoich wrogw. Mia bia gow, czerwone ciao, a jego skrzyda mieni y si zotem. Gdy potny Garuda zaopota skrzydami, zaczynaa dre ziemia. Odbywa te podre w kosmosie. Oprcz tego ywi nienawi do nagw - istot na poy ludzkich, na poy w owych - ktre pojmay jego matk imieniem Winata w rezultacie przegranego przez Garud zakadu. Nagowie obiecali uwolni Winat w zamian za czar nek taru, napoju bogw, ktry zapewnia niemiertelno. Garuda na wszelkie sposoby stara si speni postawiony warunek. Nektar bogw, jakiego od niego zadano, mona byo zdoby wycznie na wysokiej grze, ktr otaczao morze pomieni. Mimo to nawet w tak beznadziejnej sytu acji wadca ptakw nie odstpi od swoich planw. Wedug mitu Garuda wypi z rzek tak duo wody, ktr napeni swoje ciao, e zdoa zrobi wyrw w cia nie ognia. Gdy szykowa si do wyldowania, na drodze stany ziejce pomie niami we. Lecz i tym razem w sukurs przyszed mu wrodzony spryt: wznis na ziemi tumany kurzu, przez co we nie mogy go dostrzec. Nastpnie zrzuci z powietrza na we Boskie jaja", ktre rozryway na strzpy atakujce go zajadle gady - by to atak z powietrza w zamierzchych czasach". Gdy mny Garuda szczliwie oswobodzi matk Winat z niewoli wrogich wy, wyruszy w podr na Ksiyc. Ziemskim satelit wadali jednak obcy bo gowie, ktrzy nie byli nastawieni przyjanie wobec Garudy. Podjli przeciw nie mu zaarty bj, wkrtce jednak pojli, e ich bro nie czyni Garudzie adnej krzywdy. Ostatecznie zaproponowali mu kompromis. Wadca ptakw zyska nie miertelno i bdzie odtd suy bogowi Wisznu jako wierzchowiec. Od tamtej pory Wisznu, Wszystko Przenikajcy", podruje na grzbiecie Garudy po niebo skonie, jak o tym mwi mitologia ludw indyjskich23,24. PODR w NIEZNANE Do mitycznego Garudy odwouj si dzi indonezyjskie linie lotnicze o tej sa mej nazwie, nawizujc do penych chway czynw bohaterskiego boskiego ptaka.

Przeniemy si jednak ponownie do wspczesnych Indii. Oprcz tej znanej delhijskiej istniej rwnie inne dawne nierdzewne kolumny z elaza, ktre prze trway mimo niesprzyjajcych warunkw klimatycznych. Wspomniany ju Franz Biitzt ekspert w sprawach dotyczcych Indii, od kilku lat naley do grona moich przyjaci. Jemu wanie zawdziczamy wiedz o e laznych obeliskach z zamierzchej historii Indii, ktre take wykazuj niedajce si wytumaczy waciwoci. Wrd nich jest kolumna wielkoci i ciarem znacznie przewyszajca obelisk z Delhi. Jak dotd, jest to najwikszy na wiecie artefakt wykuty z jednego kawaka elaza. Wiosn 2005 roku Franz Batz po raz kolejny podrowa po Indiach. Czo wiek ten zawsze poda tropem nieodkry ty eh jeszcze miejsc i artefaktw, dlatego omija miejsca znane i sawne. Na podstawie dwch - obecnie ju prastarych" publikacji z przeomu XIX i XX wieku25-26, a take opierajc si na wskazwkach naocznego wiadka z Indii, dowiedzia si, e w miasteczku Dhar powinna znaj dowa si jeszcze jedna kolumna z elaza, ktra mimo wilgotnego i gorcego kli matu nie wykazuje nawet ladu rdzy na swojej powierzchni. Gdy Franz Batz na trafi ponadto na prac Niemca, ktry spdzi w Indiach wiele lat27, a w 1995 roku zajmowa si nieznanym dotd obeliskiem jako specjalista w dziedzinie stali i techniki spawania, nie mia cienia wtpliwoci, e musi wybra si do miastecz ka Dhar. Najwaniejsze pytanie brzmiao jednak: Gdzie ley ta miejscowo i jak mona tam dojecha? Bogowie pitrzyli przed nim nieoczekiwane przeszkody, by jego zamiar spa li na panewce. Dhar znane jest garstce wtajemniczonych osb; rwnie oficjalne przewodniki turystyczne indyjskiego stanu Madhja Prade nie wspominajnawet jednym sowem o tej miecinie. Na domiar zego miejsce to stao si w ostatnim czasie orodkiem zamieszek i niepokojw. Dochodzi tu regularnie do gwatow nych star midzy wyznawcami hinduizmu a muzumanami. Fanatycy po obu stronach zwalczaj si nawzajem zaciekle i bez pardonu. Gdy napicie midzy obiema grupami wyznaniowymi ulega eskalacji, policja i wojsko zajmuj mia steczko i natychmiast je izoluj. Zakaz wstpu w szczeglnoci obowizuje cu dzoziemcw. Tak wanie byo wiosn 2005 roku. Okolicznoci absolutnie nie sprzyjay ogldzinom tajemniczego artefaktu na miejscu. W Mandu, miecie oddalonym od Dhar o okoo 35 kilometrw, takswkarze stanowczo wzbraniali si zawie pasaera do wstrzsanego rozruchami miasteczka. Regularna komunikacja auto busowa rwnie zostaa wstrzymana, poniewa siy bezpieczestwa obawiay si, e do spodziewanych ekscesw docz kolejni wichrzyciele, ktrzy dojad z ze wntrz. Po dugotrwaych targach i negocjacjach Franz Batz znalaz w kocu tak swkarza, ktry zgodzi si tam z nim pojecha, poniewa przy okazji zamierza

zobaczy, co dzieje si z jego krewnymi. Bya to podr w nieznane. Fo licznych kontrolach drogowych i objazdach dotarli jednak do celu wyprawy.
NIEMAL CUD

W odrnieniu od obelisku w Delhi, ktry znajduje si na 'wewntrznym dzie dzicu wityni, jaka dzisiaj zostaa przemieniona w meczet, elazna kolumna z Dhar wznosia si poza murami starej hinduskiej wityni. Postawiono jna nie wielkim kamiennym fundamencie, ktremu nadano form stoka citego. Pier wotnie kolumna moga mierzy okoo 15 metrw wysokoci, bya wic dwa razy wysza od obelisku stojcego w dawnym miecie Qut'b, ktry mierzy 7 metrw. Z kolei elazny sup z: Dhar jest bardziej wysmuky, a jego ciar szacuje si na 8 ton, a wic byby ciszy ni obelisk delhijski, ktry way tylko" okoo 6,5 tony. Ponadto kolumna z Dhar ju od 1000 lat nie stoi w pionie. Jest podzielona na kilka fragmentw, z ktrych do dzi zachoway si trzy. By moe obelisk powalo no podczas upieczych wypraw, ktre poprowadzi okoo 1050 roku afgaski wdz i najemnik Mahmud z Ghazni. W cigu XI wieku najeda indie siedemnastokrotnie, dokonujc przy tym powanych spustosze, w tym rwnie wielu hinduskich wity. Natomiast w poowie XVI stulecia, za panowania Wielkich Mogow, witynia w Dhar zmienia funkcj i zacza suy za miejsce modw muzuma nom. Uwzgldniws2y tak niespokojne czasy, niemal z cudem graniczy fakt, e te relikty dotrway w stosunkowo nienaruszonym stanie do dzisiaj. Kolumny z Dhar i z Delhi rni si od siebie jeszcze innymi detalami. O ile ta druga z prawdopodobiestwem graniczcym z pewnoci bya zwieczona po sgiem mitycznego boskiego ptaka Garudy, o tyle na szczycie elaznego supa z Dhar bya artystycznie wykuta nasada. Kolumna ta, tak czy owak, przetrwaa wiele stuleci i jest dzisiaj przechowywana w dawnej miejskiej fortecy. Jej prze krj jest zbliony do kwadratu, lecz w grnym segmencie przechodzi w omiokt. Jest to cakowite przeciwiestwo obelisku z Delhi, ktry ma przekrj koa i jest zwieczony wspaniaym kapitelem w ksztacie pdu lotosu, z umieszczon n a jego szczycie pyt. Natomiast rnice w skadzie chemicznym s wrcz zniKome. Obydwa obeliski skadajsi niemal w 100% z czystego elaza, co stoi w penej sprzecznoci z tech nicznymi moliwociami tamtej epoki. Dopiero w 1938 roku w warunkach labora toryjnych udao si po raz pierwszy wytworzy elazo o porwnywalnym stopniu czystoci. W warunkach, jakie wedug naszych wyobrae panoway w dawnych Indiach - przy zastosowaniu wgla drzewnego i pod goym jtiebem - w adnym rale n i e byoby moliwe uzyskanie wytopu o blisko stuprocentowej czystoci. Chy e nasze wyobraenia rozmijaj si ze stanem rzeczywistym.
3

^Fenomey...

W kolumnie z Dhar zawarto wgla wynosi jedn czwart poziomu stwier dzonego w obelisku z Delhi (0,02 wobec 0,08%), z kolei zawarto fosforu 0,28%- bya ponaddwukrotnie wysza (0,114% w Delhi). Jednak stwierdzony w obu przypadkach udzia procentowy fosforu by dalece niewystarczajcy do wytworzenia warstwy ochronnej, samoczynnie naprawiajcej uszkodzenia", ktrej powstawanie postulowa profesor Balasubramaniam. Zbdne bdzie przypomnienie, e rwnie w miasteczku Dhar warunki pogo dowe nie sprzyjajtrwaoci wyrobw z elaza, ale i na tym obelisku nie znajdzie si choby ladu rdzy. Najduszy z zachowanych fragmentw pocitej na czci kolumny ma 7,37 metra dugoci, drugi mierzy 3,56 metra. Na grnym kocu pierwszego oraz na dolnym kocu drugiego fragmentu mona dostrzec lady zamania o nierw nych krawdziach, co pozwala przypuszcza, e pierwotnie fragmenty te byy ze sob zespawane. Trzeci fragment, dugoci 2,29 metra, by kiedy poczony z drugim za pomoc- dzi ju nieistniejcego - piercienia z kutego elaza. Po wierzchnia grnej czci tego fragmentu powstaa wskutek zamania, co potwier dzaoby domys, e by w tym miejscu doczony jeszcze jeden fragment. By moe obelisk zwieczaa nasada umieszczona na szczycie kolumny o cznej du goci szacowanej na 15 metrw28. Oprcz tego we wszystkich czciach elaznego obelisku s wywiercone ot wory w nieregularnych odstpach. Mogy one suy pomoc w trakcie prac ko walskich, by przy uyciu hakw lub dugich szczypiec obraca odpowiednio walec z elaza i ustawia go w odpowiedniej pozycji. Inna ewentualno zakada wsadza nie bolcw w wywiercone otwory, do ktrych potem mocowano acuchy, a koce tych acuchw przypinano do elaznych kotew wkopanych w ziemi. Cao spra wia wraenie swego rodzaju masztu. Rysunek 1 przedstawia rekonstrukcj obiektu. Niewtpliwie byo potrzebne dodatkowe zabezpieczenie, poniewa w przypadku masztu o cakowitej wysokoci 15 metrw opisany wczeniej kamienny fundament by dalece niewystarczajcy do zapewnienia stabilnoci caej konstrukcji27. ZAGADKA W DUNGLI Istniej inne tego typu kolumny, ktre po dzi dzie opieraj si skutecznie ko rozji mimo waciwoci klimatu subkontynentu indyjskiego. W odlegoci okoo 35 kilometrw od miasteczka Dhar ley Mandu, ulubiony cel wycieczek mieszka cw pooonej niedaleko milionowej aglomeracji Indore. W Mandu rwnie istnie je kolumna z elaza, ktra - po czci przesonita rosym drzewem - na pierwszy rzut oka wyglda jak maszt flagowy. Ma ona wysoko 5,20 metra, lecz jej rednica w najszerszym miejscu, u nasady, wynosi tylko 98 milimetrw. Kolejny elazny

sup stoi w Ahobilam. Miejscowo ta, pooona w stanie Andhra Prade na pou dniowym wschodzie Indii, bya kiedy wanym miejscem kultu religijnego, gdzie oddawano cze bstwu o nazwie Narasinha. Dzisiaj witynia ta jest ju ukryta w dungli i trudno dostpna. Wiadomo, e znajduje si tam cakowicie odporna na rdz kolumna z elaza, chocia, gwoli prawdy, nie s znane adne pomiary ani opisy, mimo e zachoway si fotografie artekfaktu wykonane w monsunowej dungli.

Pyta zwieczajca Brakujcy segment kolumny

Piercie z kutego elaza

Zakotwienie

Rys. 1. Przypuszczalny wygld elaznej kolumny z DhaY. Cao sprawia wraenie masztu nadawczego.

Na koniec nie chciabym pomin milczeniem kolumny, ktra znajduje si w grach Kodachadri, na wysokoci 1000 metrw nad poziomem morza. Stoi ona na obwodzie wityni powiconej bstwu imieniem Mookambika w Kollur w poudniowym indyjskim stanie Karnataka (do 1973 roku nosi on nazw Majsur). Ta kolumna ma na caej dugoci przekrj prostokta o wymiarach 10x13 centymetrw i wysoko 9,76 metra. Jej ciar obliczono na nieca ton. Istnienie tego artefaktu jest szczeglnie warte uwagi, gdy znajduje si on w re gionie, w ktrym pora deszczowa trwa od szeciu do omiu miesicy. Roczna wielko opadw wynosi 500-750 centymetrw na metr kwadratowy! Podob ny obiekt przez wiele lat stojcy pod goym niebem w naszej szerokoci geo graficznej, nawet pokryty powok chronic przed rdz, rozsypaby si midzy palcami. Wie o tym kady przedsibiorca budowlany i trzyma stalowe dwigary w zamknitej hali pod dachem. Lecz rwnie i na tej elaznej kolumnie prno by szuka choby ladu rdzy28. Wiele przemawia za tym, te w przyszoci wiato dnia ujrz kolejne wiade ctwa niepojtej dla nas techniki wytapiania metalu. Moliwe, e niegdy w kadej znaczcej wityni hinduskiej staa taka odporna na korozj kolumna jako symbol dawnych bogw oraz ich mitycznych dokona. Ogromna liczba tych obeliskw ule ga zniszczeniu w okresie muzumaskiego podboju. Dawnym wojownikom spod znaku pksiyca mogy wydawa si symbolami niewiary, na podobnej zasadzie jak najwikszy na wiecie posg Buddy w Bamjanie (Afganistan), ktry kilka lat temu pad ofiar niszczycielskiej furii talibw. W cigu zaledwie kilku minut ci fa natyczni zbrodniarze obrcili w ruin dziea, jakie miay przetrwa wieczno. Na szczcie kilka obeliskw z nierdzewnego elaza zdoao przetrwa. Scep tycy obstajprzy swoim, ale nadal pozostaje bez odpowiedzi nastpujce pytanie: Z jakiego nieznanego rda pochodzi wiedza o technice wytwarzania tak niewia rygodnie czystego elaza, ktre od niemal 2000 lat opiera si niszczycielskiej sile niesprzyjajcych warunkw klimatycznych?
K?LA: NIEMOLIWY" SZTYLET

Franz BStz, peen pasji badacz Indii, przywiz z jednej ze swoich wypraw inny metalowy artefakt, take nierdzewny, lecz o skromnych w porwnaniu z poprzednimi rozmiarach. Jaki nagy podszept pewnego wieczoru w New Delhi kaza mu opuci hotel i ruszy na przechadzk ulicami miasta. Po pewnym czasie doszed on do han dlowego centrum przy ulicy Janpath, gdzie znajdujsi niezliczone kramy, na ktrych mona czasem natrafi na oferowany na sprzeda autentyczny zabytkowy skarb. Prawdziwe rarytasy zwykle pozostaj w ukryciu, jednak bacznemu oku Franza Batza nie uszed pewien obiekt schowany pod stolikiem kramarza. By to kila,

szczeglny sztylet. Hindus pocztkowo wzbrania si przed pokazaniek sztyletu o jego za ewentualnej sprzeday nawet nie byo mowy. Kila to rytualny sztylet z kling o trj graniastym ostrzu, z trzema twarzami zdobicymi gowic rkojeci. Spord tych trzech twarzy jedna umiecha si a godnie, rysy drugiej ciga grymas gniewu, trzecia natomiast pala nieokieznan furi. Jeszcze dzi takie sztylety s wykorzystywane w rozmaitych buddyjskich i hinduskich ceremoniaach magicznych i szamaskich. Przekrj poprzeczny klingi ma trzy ostrza w ksztacie gwiazdy z logo Mercedesa; ostrza te wychodz z paszczy Makary - mitologicznego potwora. Kila stanowi symbol unicestwienia chciwoci, zalepienia oraz nienawici, wedug buddyzmu trzech najwikszych przywar na tym wiecie. Sztylet reprezentuje rwnie tantryczne bstwo imie niem Vajrakila i jest jednoczenie jednym z jego atrybutw29. Kila jest uywana w innych krajach, takich jak Mongolia i Tybet. W tym dru gim znana jest pod nazwphurba". Wci kr przedziwne opowieci o tych ar tefaktach, ktrych powstanie przypisuje si raczej bogom ni ludziom30. Na przy kad Tulku Urguyen Rinpoche, wielki buddyjski nauczyciel oraz bliski zaufany zmarego w 1981 roku szesnastego Gyalwy Karmapy, zapisa w swoich wspo mnieniach: i Mj starszy brat Penjik mia niewielki sztylet kila, ktry, jak mwiono, nie zo sta wykuty domi czowieka i wyglda na tyle szczeglnie, e podczas uro czystych ceremonii umieszczano go w wityni3'. Wrmy jednak do egzemplarza, o ktrym tu mowa. Po dugich namowach i perswazjach - przy czym sprzedawcy wcale nie chodzio o cen - Franz Batz zdoa w kocu naby sztylet za skromn sum 150 rupii, co odpowiada kwo cie trzech euro. Handlarz jednak zdawa si ca sytuacjnjwyraniej zdegusto wany. Wbrew przyjtym wjego fachu obyczajom nie zada wysokiej ceny za biaego kruka, chocia nabywca w oczach miejscowych uchodzi za zamonego sahiba, ktry za wszelk cen pragnie wej wjego posiadanie. Zamiast targu sprzedawca mamrota pod nosem trudno zrozumiae sowa o osobliwym przed miocie, o jego dugiej i penej tajemnic historii i stanowczo odradza nabycie kili. Jak na handlarza, byo to zachowanie wicej ni niezwyke.
TYSICLETNI LUB STARSZY

Ile lat moe liczy ten rytualny sztylet i jakie tajemnice kryj, si za tym kun sztownie ozdobionym rytualnym artefaktem (fot. 5)? Gdy mamy do czynienia z przedmiotami z metalu, okrelenie ich wieku metodami technicznymi z reguy nie jest moliwe. W takich przypadkach trzeba posuy si innymi kryteriami,

takimi jak miejsce znaleziska, jego pooenie, a take artystyczny styl, ktry umoliwia przypisanie do okrelonej epoki. Na przykad wiek tak zwanej nie biaskiej tafli z Nebry - artefaktu z Niemiec, z ktrym obecnie wie si sprawa kryminalna - oszacowano na podstawie stylu i roboty kilku mieczy, jakie wyko pano w obrbie tego samego stanowiska archeologicznego. W przypadku kili, o ktrej mowa tutaj, pewne przesanki przemawiajza tym, e liczy ona co najmniej 1000 lat. Okoo 1000 lat po Chrystusie w nastpstwie najazdw kilku muzumaskich zdobywcw zanik w Indiach buddyzm tantryczno-magiczny. Takie przedmioty, jak kila, wyszy wtedy z uytku, a wykonanie owego sztyletu w czasach nam wspczesnych wydaje si mao prawdopodobne. Kila nie moe pochodzi z Tybetu, poniewa styl tamtejszych sztyletw phurba dalece odbiega od stylu indyjskich kili. W tej sytuacji pozostaje przyjcie, e ten tajemniczy obiekt liczy co najmniej 1000 lat, ale moe by znacznie starszy. Gdy poznano skad chemiczny metalu, z jakiego zosta wykonany w rytualny sztylet, okazao si, e musimy stawi czoo niewiarygodnemu wrcz faktowi - ten szty let nie powinien istnie, gdy wykorzystany do jego wykonania stop jest stopem wrcz niemoliwym do uzyskania. Pierwsz analiz kili przeprowadzono latem 2006 roku w Instytucie Tech nologii Powierzchni i Cienkich Warstw (ITPCW) w Wismarze. Instytut wchodzi w skad uczelni wyszej w tym hanzeatyckim miecie, lecz funkcjonuje w duej mierze samodzielnie. Doktor Carmen Bunescu, ktra przebadaa artefakt, wyko rzystaa do tego elektronowy mikroskop skaningowy32. Za pomoc tej aparatury mwic w duym uproszczeniu - na analizowany obiekt jest emitowany promie wiata. Potem w promieniu odbitym mona zidentyfikowa pierwiastki wcho dzce w skad obiektu dziki analizie widmowej i na tej podstawie okreli ilo ciowo skad chemiczny tego obiektu. Po wykonaniu analizy zaskoczenie byo cakowite! Wielokrotne powtrzenie pomiarw nie przynioso zmiany otrzymanych wynikw. Na podstawie przepro wadzonych analiz stwierdzono, e kila skada si z nastpujcych pierwiastkw: elazo 80,0% potas 0,36% tlen 14,8% siarka 0,13% wgiel 2,51% chlor 0,20% krzem 2,40%. Wrd dalszych pierwiastkw, wystpujcych w ilociach ladowych, znaj duje si rwnie glin29. Chocia ta pierwsza analiza chemiczna przedstawia tyl ko skad chemiczny powierzchni sztyletu, laik choby czciowo obyty z chemi lub metalurgi wie, e przy tak wysokiej zawartoci tlenu tene sztylet ju dawno temu powinien by zosta zniszczony przez rdz. Atmosfera planety Ziemi warun kuje czenie elaza z tlenem z powietrza i wody, co prowadzi nieodwoalnie do

korozji. Mwic krtko: kawaek elaza, o ktrym mowa, przerdzewiaby szybko i niepowstrzymanie. Tak jednak si nie stao. By moe w niezwyky stop wytwarza swego ro dzaju powok o waciwociach naprawczych", ktra samoczynnie wyrwnuje rysy oraz inne powierzchniowe uszkodzenia. W tej sytuacji niezwykle pouczajce byoby pobranie prbki z wntrza kili i poddanie jej analizie. Jednake wzbrania si przed tym, jak moe, waciciel, poniewa ten sztylet jest bardzo wartocio wym dzieem sztuki, ktre powinno pozosta w stanie nienaruszonym. Bez wzgldu wszake na powyszy aspekt ju powierzchniowa analiza ska du chemicznego dowodzi, e sztylet kryje w sobie sekret. Nie tylko zaprzecza na szej wiedzy o technice w dawno minionych epokach, ale take stwarza powane wyzwanie technologiczne dla nas, ludzi yjcych w XXI wieku. Obecnie przy za stosowaniu zwykych metod otrzymanie stopu elaza o tak wysokiej zawartoci tlenu jest niemoliwe. Czy zatem to know-how - dzisiaj cakowicie utracone - pochodzi z innego wiata? ! I ju na koniec naleaoby jeszcze zauway, e tego rodzaju wiadectwa wyso korozwinitej techniki wytopu elaza nie wystpuj wycznie na subkontynencie indyjskim. W Muzeum Egipskim w Kairze, w centralnej witrynie sali z grobowcem synnego faraona Tutanchamona (lata panowania 1347-1339 p.n.e.), znajduje si pozbawiony ladw rdzy sztylet wykonany ze stali szlachetnej. Stal ta ma jako, jak dzisiaj mona osign tylko w warunkach wysokiej prni. Wspomniany sztylet ze szlachetnej stali jest wystawiony w gablocie obok kunsztownie ozdobionego sztyletu ze zota. Ten zoty jest wymieniony w specjal nym katalogu skarbw bdcych wasnoci Tutanchamona, Prno jednak szu ka w katalogu sztyletu ze stali". Jak naley si domyla, dlatego e - zdaniem konserwatywnych archeologw - w drugim tysicleciu przed nasz er Egipcja nie nie dysponowali wiedz, ktra pozwoliaby im wytworzy wysokiej jako ci elazo, nie wspominajc ju nawet o stali szlachetnej. Pozostaje wic pyta nie, dlaczego sztylet po prostu nie znikn? Naukowy establishment oszczdziby sobie wtedy przynajmniej niewygodnych pyta oraz ryzykownych spekulacji ze strony ludzi spoza brany oraz osb mylcych niekonwencjonalnie. Podobnie ma si sprawa z kolejnym obrazoburczym i burzcym uznany ogld wiata arte faktem, jaki przed ponad 100 laty znaleziono u wybrzey pewnej, do tamtej pory niemal nieznanej, wyspy.

3
NICZYM ODRZUTOWY MYLIWIEC W GROBOWCU TUTANCHAMONA"

TECHNIKA KOMPUTEROWA W STAROYTNOCI

Obowizkiem nauki nie jest odsuwanie na bok faktw, poniewa wydaj si one niezwyke, sama nauka za nie jest w stanie tych faktw wytumaczy. Alexis Carrel (1873-1944), lekarz, biolog i laureat Nagrody Nobla

top! No photograhps here, mister! Stop!" Temu ostro sformuowanemu na kazowi towarzyszya dusza sowna tyrada w jzyku greckim, w ktrej i pewnoci nie uyto eleganckich sformuowa ze sownika dobrze wychowanej damy. Przysadzista, czarnowosa pracownica ochrony muzeum pkaa ze zoci, 1 ca pewnoci moje zachowanie byo sprzeczne z przepisami. Czas popenienia przestpstwa: poniedziaek, 16 padziernika 2006 roku. Miejsce: szacowne i wiekowe Muzeum Narodowe w Atenach, stolicy Grecji, grynne midzy innymi z Sali Mykeskiej, w ktrej s wystawiane unikatowe pre cjoza, jak maska grobowa legendarnego krla Agamemnona, odkryta przez nie Uiniej sawnego badacza staroytnoci, Heinricha Schliemanna (1822-1890), ktiy w latach 1874-1876 kierowa pracami wykopaliskowymi w Mykenach.

Lecz znaleziska z sigajcego epoki brzu grodu i miasta w Argolidzie in teresoway mnie rwnie mao, co brzowy posg Posejdona z Artemizjonu, te jedna z wielkich atrakcji Muzeum Narodowego. W te mury przywid mnie inny eksponat, dlatego zamaem kategoryczny zakaz fotografowania. Byem w peni

wiadom, e pracownica muzeum, wypeniajca sumiennie swoje obowizki, naj chtniej by mnie ukamienowaa i ukrzyowaa. We wszystkich muzeach wiata jedna rzecz jest bowiem niezmienna: prby sfotografowania eksponatw, ktre nie pozostaj w zgodnoci z konwencjonalnym obrazem przeszoci, podejmowa ne przez ludzi spoza brany, zawsze spotykaj si z bardzo gwatown reakcj. W tym przypadku chodzi o sensacyjny artefakt, ktry przez prawie 2000 lat oczekiwa na odkrycie na dnie morza we wraku zatopionego statku. Jest przy kadem wysokorozwinitej technologii z czasw, jakich nie kojarzymy z tech nicznym wyrafinowaniem. Jestem pewien, e niemao archeologw najchtniej ponownie zatopioby w morskiej gbinie ten przeklty obiekt, gdyby si dao, po wieczne czasy.
SZTORM NA MORZU EGEJSKIM

Na wodach Morza Egej skiego midzy bardzo lubian dzi przez turystw wy sp Kret a pooon na poudnie od pwyspu Peloponez wysp Kithira ley wy spa Antikithira. Podczas Wielkanocy w 1900 roku na tym skrawku ldu w mor skiej kipieli szuka ocalenia wraz z zaog kapitan Demetrios Condos, waciciel statku poawiajcego gbki. Marynarze uciekali przed nadcigajcym sztormem i dawali z siebie wszystko, by dotrze bezpiecznie do brzegw Antikithiry. Zdjta rozpacz zaoga statku walczya z szalejcym ywioem i z coraz wy szymi z minuty na minut falami przybojowymi. Gdy nagle statek przechyli si mocno na burt, zaoga rzucia si w panice do szalup ratunkowych. Jednak ka pitan Demetrios Condos powstrzyma swoich ludzi, gdy zamiana w miar bez piecznego statku na mae jak upinki orzechw szalupy ratunkowe byaby dobro wolnym samobjstwem. Tylko na pokadzie statku mieli realne, chocia niezbyt wielkie szanse dotarcia do zbawczej wyspy Antikithiry. Marynarze wierzyli sowom w kapitana i czynili, co mogli, zdobywajc si na ponadudzki wysiek. Antikithira jest z dawien dawna znana wrd wilkw mor skich z tego, e stanowi przeszkod dla potnych sztormowych fal czsto przeta czajcych si po Morzu Egejskim. Kiedy udao si im w kocu dotrze do brzegu, sztorm przesta zagraa yciu. Wysiek opaci si: dotarli do wyspy ostatkiem si na powanie uszkodzonym statku. Poza wasnym yciem nie zdoali uratowa zbyt wiele, statek, niemal wrak, zosta wyrzucony na brzeg przez szalejce fale. W cigu dwch pierwszych dni po przymusowym wejciu na mielizn kapi tan i jego ludzie zajci byli w gwnej mierze naprawianiem uszkodze kadu ba spowodowanych przez sterczce tu pod wod skay. Kiedy jednak wykonano wszystkie prace, wdaa si nuda. Skazani na bezczynno marynarze przygldali si bezradnie sztormowi szalejcemu bez ustanku wok Antikithiry, ktry odsuwa

w bliej nieokrelon przyszo perspektyw opuszczenia wyspy i szczliwego powrotu do domu. Dla kapitana Condosa i jego poawiaczy gbek oznaczao to przede wszystkim powan strat w zarobkach, jako e tereny, na ktrych poa wiali gbki, stay si na razie niedostpne. Sytuacja ta do tego stopnia drczya ludzi, nienawykych do lenistwa, e mimo wci niespokojnego morza zaczli napiera na kapitana, by zezwoli na wczeniejsze wyjcie w morze. Kapitan wiedzia, e grozio to ponownym uszko dzeniem statku i jego ostateczn utrat, nie chcia jednak narazi si na ryzyko buntu zaogi, poleci wic marynarzom wznowi nurkowanie. Dziki temu chcia oszczdzi im nieznonego nicnierobienia. PANDEMONIUM NA DNIE MORZA Elias Stadiatis, dowiadczony poawiacz gbek, pierwszy zszed w nieznan gbi. Nikt nie wiedzia, czy znajduj si tam gbki, czy zejcie pod wod w og le si opaci, nikt bowiem z nich nigdy wczeniej nie nurkowa w pobliu tej wy spy. Zatem Stadiatis wsun si w kombinezon do nurkowania i przywiza w pa sie oowiane ciarki, ktre uatwiay pokonanie w gbinie siy wyporu wody. Opuci si na linie ratunkowej, ktra rozwijaa si z bbna razem z przewodem doprowadzajcym powietrze. Po okoo 60 metrach Elias Stadiatis dotar na dno morza - lina i przewd przestay si rozwija. Nagle stao si co nieoczekiwanego. Lina ratunkowa zacza gwatownie drga, jak gdyby na dnie morza dziao si co dramatycznego. Czy nurek walczy o ycie z rekinem? Jakie niebezpieczestwo zajrzao marynarzowi w oczy? Ludzie na pokadzie statku do poowu gbek w popiechu wycigali z po wrotem lin ratunkow. Obawiali si najgorszego i stracili wiar, e wycign z wody ywego koleg; gdy nurek wyoni si na powierzchni morza i zosta jak najszybciej wcignity na pokad, jego kompani zobaczyli z ulg, e na szczcie nic si mu nie stao. Marynarz wyglda na caego i zdrowego, znajdowa si jednak najwyraniej w stanie silnego szoku. Dra na caym ciele i mwi co od rzeczy. Jego twarz wyraaa paniczny strach. Z tego, co mwi, dao si zrozumie kilka oderwanych sw: duchy", nagie kobiety", konie". aden z marynarzy nie by w stanie zrozumie nieskadnego bekotu Stadiatisa. Marynarska bra, jak wiadomo, jest wyjtkowo przesdna, dlatego nikt nie wyrazi chci, by jeszcze tego samego dnia zej w morsk gbin. Prawdopo dobnie w mtnych wodach kryje si zowrogie pandemonium - budzce groz duchy, morskie potwory oraz inne koszmary. Kapitan Demetrios Condos posta nowi wic sam si przekona, co ujrza marynarz na dnie morza.

Sceneria, jaka ukazaa si oczom kapitana na dnie morza przy brzegu Antikithiry w sabym wietle na gbokoci 60 metrw, bya wrcz niewiarygodna. W panujcym pmroku dostrzeg postaci nagich kobiet i konia. Gdy jednak jego oczy przyzwyczaiy si do pmroku, rozpozna, e nie ma przed sob wiata z greckich mitw, lecz co o wiele bardziej realnego. By to wrak statku z zamierzchych czasw. A na jego pokadzie znajdoway si antyczne rzeby i posgi.
KRWAWE NIWO I TAJEMNICZE ZNALEZISKO

Pniej archeolodzy stwierdzili, e by to aglowiec, ktry okoo 80 roku p.n.e. przewozi do Rzymu marmurowe rzeby. W pobliu wyspy Antikithiry zaton wraz z ca zaog podczas jednego z takich sztormw, ktry zmusi do przymusowego wejcia na brzeg statek do poawiania gbek Demetriosa Condosa. Posgi te w przymionym wietle sprawiay doprawdy upiorne wraenie. Gdy kapitan wyoni si na powierzchni morza i opowiedzia o tym, co zoba czy, zaodze, panika ustpia. Wrcz przeciwnie, wzia gr grecka smykaka do interesw. Caa zaoga wykazaa gotowo wydobycia z dna cennego adun ku zatopionej galery. Brakowao im wszake niezbdnego sprztu technicznego, zatem z koniecznoci spdzili bezczynnie na wyspie jeszcze kilka dni, a sztorm w kocu usta. Odbili z Antikithiry, biorc kurs na port macierzysty. Po powrocie kapitan Condos od razu przystpi do organizowania wyprawy wydobywczej. Przygotowania trway p roku, zanim w listopadzie 1900 roku statek wraz z zaog mg wyruszy do miejsca, gdzie odnaleziono wrak staro ytnego statku. I chocia kapitan pozyska wsparcie greckiego rzdu, prace wy dobywcze cigny si dugo i ze skrajnym mozoem. Powodem byo nie tylko niespokojne i czsto burzliwe morze w rejonie Antikithiry, ale take niedostatecz nie sprawny w tamtym czasie sprzt do nurkowania. Prace pod wod okazay si bardzo trudne i skomplikowane. Do wszystkich tych niepowodze doszy jeszcze nieszczliwe wypadki -jeden z nurkw zgin, dwch innych odnioso cikie rany. Demetrios Condos zdecydowa si wic przerwa na jaki czas prace przy wydobywaniu zatopionego adunku. Wznowiono je dopiero nastpnej wiosny. Wszystkie skarby, jakie zdoa wydoby na powierzchni, wdroway do Mu zeum Narodowego Grecji w Atenach. Tamtejsi badacze staroytnoci byli szcze glnie zadowoleni z antycznych rzeb wykonanych z marmuru i brzu34. Pocztkowo nie zainteresowali si tajemniczym znaleziskiem, ktre, jak si pniej miao okaza, byo zdecydowanie najwaniejsze. Dopiero 17 maja 1902 roku jeden z czoowych greckich archeologw, profesor Spiridon Stais,

44

zwrci uwag na pokryt rdz bry. Naukowiec zdziwi si ogromnie, gdy zoba czy, jak mu si wydao, co na ksztat k zbatych, ukrytych za nadartymi przez rdz i pokrytymi morskimi osadami elementami wykonanymi z metalu. Poniewa cakowicie wyklucza ewentualno istnienia k zbatych w I wie ku przed nasz er i by przekonany, e to jest po prostu przywidzenie, przyjrza si dokadniej bezksztatnej bryle. Zdawa sobie spraw, e przedwczesne roze branie obiektu moe doprowadzi do bezpowrotnej utraty wanych elementw. Uwiadamia te sobie w coraz wikszym stopniu, e ten czciowo zearty przez rdz konglomerat bez wtpienia musi by jakim zoonym i skomplikowanym mechanizmem, na dodatek pochodzcym z epoki, ktra absolutnie nie moga zna czego podobnego.
TEN PRZEDMIOT JEST JEDYNY W SWOIM RODZAJU"

Poniewa profesor Spiridon Stais pord natoku innych zaj i obowizkw nie znalaz do czasu, by zaj si dogbniej tym osobliwym znaleziskiem, ar tefakt powdrowa ponownie do archiwum w piwnicach Muzeum Narodowego, zapakowany w zwyky karton z tektury. Z upywem lat popad w cakowite zapo mnienie. Miao upyn dugich 56 lat, zanim w 1956 roku inny uczony potkn si o bezksztatn bry i przyjrza si jej bliej. By to Brytyjczyk, Derek de Solla Price, profesor nauk historycznych na renomowanym Uniwersytecie Yale w New Haven, w amerykaskim stanie Connecticut. Brya, z ktrej wystaway fragmenty k zbatych, wprowadzia badacza w stan euforii. Ten przedmiot jest jedyny w swoim rodzaju", stwierdzi na forum publicznym, poniewa nie istnieje nic, co da si z nim porwna. Nie istniejte adne wskazwki w tekstach antycznych. Przeciwnie. Opierajc si na wszyst kim, co wiemy o nauce i technologii epoki hellenistycznej, taki artefakt nie mg w tamtych czasach w ogle powsta"35, A jednak trzymany przez niego w doniach prastary mechanizm zaprzecza, ternu ostatniemu stwierdzeniu. Profesor de Solla Price przystpi do pracy, posugujc si najbardziej precy zyjnymi instrumentami chirurgicznymi, i z nieskoczon cierpliwoci wyjmowa najdrobniejsze okruchy rdzy oraz zanieczyszczenia. Im duej jednak pracowa nad artefaktem, tym bardziej fantastyczne wydawao si to znalezisko. Uwaa za wrcz niewiarygodn precyzj, z jak wykonano poszczeglne koa zbate. Stwierdzone niedokadnoci mieciy si w zakresie dziesitych czci milimetra. Nawet uwzgldniajc nasz wspczesn techniczn skal odniesienia, zbatki te wytoczono z niezwyk precyzj. Czym jednak by cay ten, najwyraniej wysoce skomplikowany mechanizm, zoony z k zbatych (fot. 6-8)?

W ADNYM RAZIE NIE PROTOTYP Profesor de Solla Price pocztkowo nie odway si wyj mechanizmu z zapieczonej bryy osadw. Nie chcia ryzykowa cakowitego jego zniszcze nia. Z tego te powodu niezwyke znalezisko po raz kolejny powdrowao do archiwum Muzeum Narodowego w Atenach. Tym razem artefakt nie przelea w zapomnieniu tak dugo -ju w 1961 roku brytyjski profesor ponownie podj przerwane badania. Zleci wykonanie licznych zdj rentgenowskich - niektre z nich s obecnie prezentowane w muzealnej ekspozycji wsplnie z artefaktem oraz rekonstrukcj mechanizmu. Pozwoliy one spojrze z innej perspektywy na ten techniczny maj stersztyk. Okazao si, e w skad przyrzdu wchodzio co najmniej 40 k zba tych. Na pycie gwnej byy zamocowane trzy osie. Cztery ustawne podziaki oraz ruchome wskazwki i zawierajce napisy metalowe pyty pozwaljna wycigni cie wniosku, e mechanizm ten suy za liczydo [komputer] do ustalania pozycji cia niebieskich i astronomicznych konstelacji. Wszystko to dziao si w epoce kla sycznego antyku, kiedy przecie takie artefakty nie mogy po prostu istnie!35 Na tym nie koniec. Ta maszyna z Antikithiry" ma tak wysoki poziom zoo noci, e raczej nie moga stanowi prototypu, ale bya zapewne w peni dopraco wanym produktem wysokorozwinitej technologii, ktr mona uzna za porw nywaln z nasz obecn technik.

Rys. 2. Profesor de Solla Price odkry, e przyrzd ten by maym komputerem, ktry
mia suy do obliczania ruchu planet, a take mg by uywany jako instrument nawigacyjny.

Wedug profesora Dereka de Solli Price'a przyrzd ten byl maym kompute rem, za pomoc ktrego obliczano ruchy Soca, Ksiyca oraz planet i gwiazd staych. W magazynie Scientific American" prezentuje ponisz opini: Pewn trwog napawa konstatacja, e na krtko przez upadkiem staroytnej cy wilizacji hellenistycznej staroytni Grecy tak bardzo przybliyli si poziomem rozwoju do naszej wspczesnej epoki nie tylko w sferze myli, ale take w sfe rze naukowej technologii. Tak czy owak, musimy po odkryciu maszyny z Antikithiry" zasadniczo zweryfikowa nasze pogldy na temat historii nauki36.

OPATENTOWANA PO RAZ PIERWSZY W 1828 ROKU Na kongresie, ktry odby si w 1969 roku w Waszyngtonie, Derek de Solla Price zaprezentowa swj pogld nadzwyczaj prowokacyjnie, formuujc go w skrcie: Odkrycie czego takiego, jak ten antyczny grecki gwiezdny kompu ter, jest dokadnie tym samym, co znalezienie odrzutowego myliwca w grobow cu Tutanchamona"37. Czy chcia przez to da do zrozumienia, e technologia kryjc si za tym nie wiarygodnym cudem techniki nie moe pochodzi z tego wiata? Inskrypcje, jakie znajduj si na tym staroytnym przyrzdzie, wskazuj, e ten produkt wysokorozwinitej technologii powsta w 82 roku p.n.e. O wiele bardziej interesujce byoby odkrycie, kto skonstruowa pierwszy model owego planetarium w maym formacie, gdy ten artefakt mia z pewnoci prototyp. Pojawia si zatem cig pyta bez koca: Jakimi skomplikowanymi narzdziami zdoano wykona tak precyzyjnie funkcjonujce, pasujce do siebie z niezwyk dokadnoci koa z bate? Z jakiej wytwrni wytapiajcej metale pochodz wysokiej jakoci materiay, uyte do wykonania artefaktu? Nikt nie zna odpowiedzi. Po dzi dzie profesor de Solla Price jest w rwnym stopniu zafascynowa ny co bezradny: Cay ten mechanizm kryje w sobie liczne zagadki". Zdjcia rentgenowskie wykonane w latach 90. XX wieku za pomoc bardzo nowoczes nego sprztu pozwoliy zajrze do wntrza wysoce skomplikowanego mechani zmu. Najbardziej spektakularnym elementem mechanicznym tego artefaktu jest zdaniem naukowcw tarcza obrotowa dyferencjau. To odpowiednik nowoytnej przekadni wyrwnujcej, ktra za porednictwem tak zwanego koa koronowego wprawia w ruch inne koa zbate z rn, dokadnie sprecyzowan prdkoci. Trzeba pamita, e taka przekadnia, jedno z najbardziej skomplikowa nych osigni techniki w czasach nowoytnych, zostaa opatentowana dopie ro w 1828 roku przez O. Pecuera. W 1896 roku po raz pierwszy zamontowa no przekadni wyrwnujc w pojedzie mechanicznym i do dzi urzdzenie to

przeciwdziaa rnicy w liczbie obrotw - std jego nazwa. Oprcz tego dyferencja zapewnia samochodom stabilne zachowanie na ukach, chronic przed wy padniciem z drogi na ostrych zakrtach38. Dopiero latem 2006 roku w tajemniczy mechanizm wywieziono poza muze um na wiele tygodni, by podda go kolejnym gruntownym badaniom i pomiarom. Przy tej okazji zastosowano po raz pierwszy tomograf komputerowy do prze wietlenia artefaktu. Wprawdzie zagadka zwizana z jego pochodzeniem i tech nologi wci pozostaje nierozwizana, jednak zaangaowani w badania ucze ni nie odeszli nawet na krok od wczeniejszej oceny profesora de Solli Price'a: Przyrzd zbudowano jako chronometr oraz urzdzenie nawigacyjne. Ca histo ri matematyki naley koniecznie napisa od nowa" i9 . Tak, do powcigliwie, sformuowali wany pogld, poniewa -jak dotd uwaano - staroytni Grecy nie wykazywali zainteresowania naukami ekspery mentalnymi. Wszystkie ich intelektualne osignicia dokonay si w laborato rium, ktre miecio si w gowie". Wok filozofw gromadzili si tumnie ucz niowie; za koryfeusze geometrii i matematyki wycznie teoretyzowali. Jednak wbrew temu usankcjonowanemu pogldowi na histori w mecha niczny przyrzd istnieje w obiektywnej i niedajcej si podway rzeczywistoci, stanowic jednoczenie wyzwanie rzucone konwencjonalnemu paradygmatowi. Innymi sowy: gwiezdny komputer z Antikithiry" jest niewtpliwie tworem ob cym, obiektem z innej epoki umiejscowionym w dobrze nam znanym greckim antyku, czy to nam si podoba, czy nie.
LDOWANIE NA INNYCH CIAACH NIEBIESKICH

Profesor de Solla Price, wychodzc z powyszego zaoenia, zalicza ten mecha nizm do najwaniejszych innowacyjnych konstrukcji wszech czasw, chocia wci jeszcze mozolnie poszukuje wyjanienia i rozwizania zwizanych z nim zagadek. Zostan one - tyle wiemy na pewno - rozwizane dopiero wtedy, gdy oficjalna wie dza" zezwoli poda nie tylko utartymi torami mylowymi, ale take nieortodoksyjnymi. Do tych ostatnich naley pogld, e know-how, lece u podstaw opisanego wyej-technicznego przyrzdu, pochodzi od inteligencji, ktra dysponowaa poten cjaem, o jakim staroytne cywilizacje mogy jedynie marzy. Istniej solidne pod stawy do przyjcia zaoenia, e zastosowan w tym przypadku technologi stwo rzyy istoty wyprzedzajce w rozwoju ludzi z pocztkw trzeciego tysiclecia. Artur C. Clark, ktry cieszy si renom zarwno trzewo mylcego na ukowca, jak i odnoszcego sukcesy autora publikacji science fiction, ogosi po dobny pogld, chocia nie a tak skrajny. Osobiste zapoznanie si z gwiezdnym komputerem" poruszyo go do gbi:

To w najwyszej mierze podniecajce przeycie, gdy oglda si ten niesamo wity relikt. Wprawdzie nie ma nic bardziej bezproduktywnego ni snucie do mysw co by byo, gdyby...", lecz mechanizm z Antikithiry niemal wymusza na nas tego rodzaju gdybanie. Chocia liczy dobrze ponad 2000 lat, reprezen tuje poziom techniczny, jaki rodzaj ludzki osign dopiero w XVIII stuleciu. Niestety, ta skomplikowana aparatura opisuje jedynie pozorne ruchy planet, nie przyczyniajc si do ich wytumaczenia. Natomiast Galileusz, posugujc si znacznie prostszymi przyrzdami, jak rwnia pochya, ruchome wahad a i spadajce ciarki, wskaza drog do zrozumienia owych ruchw - i tym samym do wspczesnego wiata. Gdyby Grecy dysponowali w takim samym stopniu umiejtnoci perspektywicznego postrzegania, co darem dokonywa nia odkry, rewolucja przemysowa rozpoczaby si ju na 1000 lat przed Kolumbem, my za obecnie, zamiast wysya loty zaogowe na Ksiyc, ldo walibymy na innych ciaach niebieskich40. Potem pozwoli sobie jednak na pozaziemsk wycieczk", formuujc swo bodny domys, jakie jeszcze wiadectwa zaawansowanej technologii mog spo czywa na dnie mrz i oceanw. Jeli istnieje jakakolwiek szansa, argumentowa Clark, na odnalezienie rozbitego statku kosmicznego obcej cywilizacji oraz in nych artefaktw pochodzenia pozaziemskiego, to raczej w morzach naszej plane ty, poniewa pokrywaj one prawie trzy czwarte powierzchni Ziemi 40 . Postaram si udowodni, e jednak wcale tak nie jest. HOLOGRAFICZNE ILUZJE Wedug mnie jest wprost przeciwnie: na dnie mrz nie znajdziemy takich osobliwych artefaktw. Stranikw Graala wspczesnej nauki zapewne przypra wio o bl gowy rozwaanie pozornie wydumanych wyjanie w takich przypad kach, jak mechaniczny komputer z 82 roku sprzed naszej ery. O ile trudniejsza byaby ich sytuacja, gdyby przed 50 laty zaprezentowano im aparatur, jaka na wet w naszych czasach postpu wydaje si technologi przyszoci? Mona po niekd zrozumie stranikw wielkiej pieczci" oficjalnej nauki. Ich reakcja jest raczej typowa - stanowcze wzbranianie si przed uznaniem faktw i odsyanie doniesie o nich do krainy bani, bez gruntownego ich zweryfikowania. Peter Kolosimo (1922-1978), autor ksiek fachowych, ktry oprcz dziaalnoci pisarskiej koordynowa prace Stowarzyszenia Studiw Prehistorycznych NRD 4 1 , mia dobre kontakty z uczonymi z caego bloku wschodniego. Dziki tym wanie kontak tom uzyska informacje na temat ekspedycji radzieckich badaczy, ktrzy w 1959 ro ku dotarli do wielu klasztorw w grach Tybetu. Wyprawa musiaa pokona liczne

przeszkody i rozmaite komplikacje. Dwaj jej uczestnicy wpadli do gbokiej skalnej rozpadliny i odnieli grone dla ycia obraenia. W kocu jednak mimo wszystkich przeciwnoci naukowcy osignli cel. W jednym z buddyjskich klasztorw, niedale ko wityni Galdhan, Rosjanie spotkali sdziwego lam, ktry wykazywa ogromn wiedz na temat astronomii i podry kosmicznych. Lama by gboko przekonany o istnieniu inteligentnych form ycia na in nych planetach i wyzna swoim gociom, e w okrelonych warunkach potrafi nawiza kontakt z przybyszami z innych wiatw. Oczywicie Rosjanie gorco go namawiali, eby im to udowodni. Mnich pocztkowo odmwi. Po duszych naleganiach wszake pozwoli dwm Ro sjanom uczestniczy w niecodziennym seansie. Wczeniej musieli oni wykona zestaw wicze medytacyjnych i przez kilka dni stosowali specjalnie dla nich przygotowan diet. Gdy byli ju - zdaniem lamy - gotowi do uczestnictwa w seansie, mnich za prowadzi Rosjan do swojej bardzo skromnie urzdzonej celi. Uj ich rce i mocno si skoncentrowa. Co jaki czas aparatura nieznana Rosjanom wydawaa piewne dwiki, ktrych echo nagle si urywao. To, co potem nastpio, dzisiaj mona by oby nazwa pojawieniem si obrazu holograficznego - niemal fizycznie namacal nej iluzji, ktra sprawia na widzu wraenie ogldania trjwymiarowych obiektw. Obraz, ktry si pokaza w rodku celi, pocztkowo znikn, nastpnie przy bra posta wyranej sylwetki istoty nieco podobnej do czowieka, ktra wyda waa si przyglda trojgu ludziom. Ta dziwna posta staa w pozycji wyprosto wanej, bez ruchu. Po chwili przed oczami widzw zmaterializowao si co na ksztat miniaturowej makiety Ukadu Sonecznego. Merkury, Wenus, Ziemia, Mars i wszystkie pozostae planety kryy po swoich orbitach wok wieccego jaskrawym blaskiem Soca.
DZIESITA PLANETA

Zafascynowani Rosjanie, ledzc wzrokiem krce mae kuliste bryy, po liczyli je i zidentyfikowali. Lecz za orbit planety, w ktrej rozpoznali Plutona, wok Soca krya jeszcze jedna planeta, pooona najdalej. Zbdne jest w tym miejscu zapewnienie, e racjonalnie mylcy i wyznajcy materialistyczny wia topogld naukowcy nie byli w stanie znale adnego rozsdnego wytumacze nia tej niewiarygodnej wizji. Ponadto lama wzbrania si, i to bardzo stanowczo, przed udzieleniem odpowiedzi co do pochodzenia tego tajemniczego ukadu pla net. Powiedzia tylko, e za Plutonem istnieje jeszcze jedna planeta - prawdopo dobnie dawny ksiyc Neptuna, ktry wypad ze swojej orbity. Ta planeta zosta nie odkryta w nadchodzcych latach42.
4-Fenomeny...

I to ju si stao. Na pocztku 2006 roku media doniosy, e amerykascy astro nomowie odkryli dziesit planet naszego Ukadu Sonecznego. Jak owiadczyo kierownictwo NASA, instytucji zajmujcej si lotami kosmicznymi, jest to ciao niebieskie zoone ze ska i lodu, o rozmiarach zblionych do rozmiarw Plutona i, co oczywiste, bardziej oddalone od Soca ni dotychczasowa ostatnia planeta tego ukadu. Jak dotd, astronomowie nie nadali jeszcze nazwy ciau niebieskie mu umiejscowionemu na najbardziej odlegym skraju Ukadu Sonecznego. Zo stao ono zarejestrowane pod roboczym oznaczeniem 2003 UB 313". Naukowcy przyjrzeli si bliej tej planecie i doszli do wniosku, e jej redni ca wynosi okoo 3000 kilometrw. Tworzj w okoo 70% skay oraz w pozosta ych 30% zamarznita woda. Dla porwnania rednica Ziemi na rwniku wyno si 12 700 kilometrw, a nasz Ksiyc ma rednic 3500 kilometrw i jest nieco wikszy od nowo odkrytej planety. Temperatura na jej powierzchni wynosi okoo 240 poniej zera43. Ale powrmy jeszcze do owego przedziwnego seansu z 1959 roku, w kt rym zapowiedziano odkrycie dziesitej planety. Pniej jeden z naukowcw, ktry uczestniczy w tym wydarzeniu, wyrazi si nastpujco: Ani j a, ani mj kolega nie dowiemy si nigdy, czy ta posta rzeczywicie nam si ukazaa, czy te bya tylko tworem naszej wyobrani. Nigdy te nie dowiemy si, czy ta posta naprawd przybya z kosmosu i ukazaa nam si w formie projekcji, czy moe przybraa kontury za spraw siy woli lamy. Po trafimy wprawdzie opisa j oglnie, musimy jednak doda, e nie byo w niej nic ziemskiego... Wydaje si niemoliwe, by w ludzkiej wyobrani powsta obraz 42 istoty tak bardzo nam obcej, wrcz nieziemskiej" . Polityczne spory, ktre krtko potem ochodziy stosunki radziecko-chiskie, oznaczay kres prowadzenia dalszych bada. Pozostaje nam jedynie spekulowa, co tak naprawd stary tybetaski lama ukaza Rosjanom. Czy byo to optyczne zu dzenie, czy te halucynacja pod wpywem narkotykw, jakie dodano do posikw goci? Skd wzia si osobliwa aparatura, ktra w okrelonych odstpach czasu wydawaa owe melodyjne dwiki? Czy by to jaki rodzaj przenonego kompute ra, za pomoc ktrego wygenerowano holograficzny obraz? Obraz zaprogramowa ny przez obc inteligencj, spoza Ziemi, by moe nieskoczenie dawno temu. Czy w tym przypadku rwnie chodzi o artefakt wytworzony przez poza ziemsk technologi? W przeciwiestwie do maszyny z Antikithiry" urzdzenie to nie czekao na przypadkowe wykopanie z ziemi lub (co postulowa Artur C. Ciark) odkrycie na dnie morza. Znalazo bezpieczne schronienie w klasztorze tybetaskich mnichw, ktrzy z pewnoci wiedzieli o wiele wicej, ni zdecy dowali si wyjawi.

4
MEKSYKANIE W KAPSUACH RATUNKOWYCH

O ASTRONAUTACH I INNYCH POSTACIACH W HEMACH Pomyki jak soma unosz si na wodzie. Kto szuka pere, musi gboko zanurkowa. John Dryden (1631-1700), angielski dramaturg

dzenni mieszkacy Nowej Gwinei, drugiej co do wielkoci wyspy wiata, yli przez wiele tysicy lat w spokoju, wolni od wtpliwych osigni" za chodniej cywilizacji, niemal takjak nasi przodkowie w epoce kamiennej. Wszyst ko to zmienio si nagle, z dnia na dzie, kiedy podczas II wojny wiatowej Amerykanie wraz z sojusznikami wkroczyli do wiata nietknitego dotd przez cywilizacj. Porodku tropikalnej dungli zbudowali prowizoryczne lotniska, na ktrych ldoway wojskowe samoloty, dostarczajce bro i ywno alianckim onierzom toczcym z Japoni bitw na Pacyfiku.

W rezultacie konfrontacji z przybyszami z innych stron wiata tradycyjny styl ycia tubylczej ludnoci zmieni si zdecydowanie i na zawsze. Doszo do praw dziwego szoku kulturowego. Pocztkowo papuascy wojownicy, zachowujc re zerw, tylko przygldali si osobliwemu zachowaniu biaych. Nie mieli przecie pojcia o meandrach wiatowej polityki i wojnie, nigdy te nie widzieli technicz nych urzdze, jakie pojawiy si ich oczom. onierze amerykascy z protekcjonaln wielkodusznoci rozdawali tubyl com drobne prezenty, takie jak czekolada, guma do ucia, wybrakowane narzdzia

lub znoszone wojskowe buty. Wszystkim tym nigdy wczeniej niewidzianym przedmiotom Papuasi nadali nazw cargo" - od angielskiego sowa oznacza jcego towar". Towar przyciga coraz wicej tubylcw z dungli w rejon pa sw startowych, gdzie z chmur sfruway ku ziemi ogromne srebrne ptaki bogw. Srebrne ptaki, z ktrych brzuchw nieprzerwanym strumieniem pyno cargo". Czowiek jest i zawsze bdzie materialist, bez wzgldu na to, czy miesz ka w betonowej pustyni wielkich aglomeracji, czy te egzystuje w monsunowej dungli. Mieszkacy dungli w okolicach Palaver odbyli dug narad w swoich chatach i wpadli na wspaniay pomys. Powinni postpowa dokadnie tak samo, jak owi tajemniczy przybysze, a wtedy ptaki z niebios" bd dostarcza rwnie im cenne dobra. I tak zrobili. Na polanach w deszczowym tropikalnym lesie ubijali nagimi stopami pasy startowe na gliniastej ziemi. Dugie pale bambusowe miay imito wa anteny, a szamani wypowiadali sowa zakl, przystawiajc do ust przepo owione orzechy kokosowe, czego pierwowzorem byy zapewne mikrofony. Na wyspie Wewak powstao regularne lotnisko" z samolotami", ktre wykonano z drewna i somy (fot. 9). Wkrtce tubylcy zaczli wiczy musztr, z bambu sowymi drgami na ramieniu w charakterze karabinw oraz w stalowych" he mach na gowach, wykonanych z pancerzy wi44-45,46. To przykad technologii zrozumianej opacznie. Z dawien dawna czowiek stara si naladowa wszystko, co uzna za poyteczne dla siebie, a co podpa trzy u innych. wiadczy o tym choby osigajce coraz wiksz skal szpie gostwo przemysowe. Pozostay zdumiewajce relacje i zdjcia filmowe z lat 40. XX wieku ukazujce kulty cargo pierwotnych mieszkacw Nowej Gwi nei. W czasach dawno minionych rwnie dochodzio do podobnych konfron tacji midzykulturowych, czego dowodem s liczne dziea artystyczne, wity nie i inne budowle sakralne. Wsplnym mianownikiem bya cze oddawana bstwu. KRONIKI INDIAN CAKCHIOUEL Oto kolejny przykad dotyczcy tematu tego rozdziau. Indianie Cakchiuel, stanowicy odam etniczny Majw, zamieszkujwyyny Gwatemali. W 1954 ro ku uniwersytet w Oklahomie opublikowa pochodzce z XVI wieku kroniki spo rzdzone przez ten lud. Zawieray relacje o pojawieniu si mitycznych istot przy byych z bardzo daleka; byy to brzmice niczym ba opowiadania o charakterze i obyczajach tych bogw". Gdy jednak zaczto zapoznawa si dokadnie z tymi kronikami, stwierdzono, e Majowie z grupy Cakchiuel nie opowiadali niestworzonych historii. Opisywali

E>3

w kronikach pierwsze kontakty z hiszpaskimi konkwistadorami. To ci zdobyw cy w oczach Indian Cakchiuel zyskali status istot otoczonych tajemnic, pocho dzcych z zamierzchej przeszoci, o ktrych opowiaday najdawniejsze mity i przekazy ustne. Historyczna rzeczywisto zostaa przedstawiona - w naszych oczach-jako ba. Std ju blisko do sformuowania wniosku, e liczne teksty, ale rwnie dziea sztuki, dotd interpretowane wanie w kategoriach mitu", opieraj si na rzeczywistoci bdnie przez nas pojmowanej47. To samo odnosi si do bdnie rozumianej technologii. Jednym z najbogatszych rde tego rodzaju wiadectw opacznie rozumianej technologii jest Ameryka rodkowa, a zwaszcza Meksyk i Gwatemala. Wanie tam te zanurzyem si gboko w tajemnicz przeszo. Moje poszukiwania zostay uwieczone pozytywnym wynikiem. Zejcie w gbin", by znale per y - to, co nieznane i sekretne - stokrotnie mi si opacio.
BOGOWIE W SKAFANDRACH ASTRONAUTW

Dawni mieszkacy Ameryki rodkowej byli doskonaymi obserwatorami. Na niezliczonych rzebach, jakie wyszy spod ich rk przed tysicami lat, utrwalili szczegy majce techniczny charakter. Ich fascynacja udziela si nam, ludziom wspczesnym. Na peryferiach miasta Villahermosa, stolicy meksykaskiego sta nu Tabasco, jest usytuowany archeologiczny park La Venta. Umieszczono tam wiele interesujcych znalezisk z ruin osady o tej samej nazwie, do ktrej dostp nawet dzisiaj jest trudny, gdy jest pooona w odlegoci 150 kilometrw od Villahermosa na mokradach, na ktrych roi si od komarw. W parku, pord klatek z drapienikami, ptasich wolier oraz wybiegw dla krokodyli, stoj wace ponad 20 ton rzeby przedstawiajce gowy Olmekw. Cz gw nosi mocno dopaso wane hemy. Gowy, znalezione w okolicy Villahermosa, umieszczono w parku i muzeum pod goym niebem, s bowiem zbyt cikie, by dao si je przetrans portowa do stolicy Meksyku. Jednym z obiektw wystawianych w parku La Venta jest dobrze wykonana kopia; orygina znalaz si w Narodowym Muzeum Antropologii w miecie Mek syk. Do literatury fachowej wszed pod nazw Monolit Smoka. Nadzwyczaj pre cyzyjnie obrobiony, przedstawia siedzc ludzk posta w hemie ochronnym, ktrego nie sposb nie zauway. Wok tej postaci jest owinity smok lub w. Posta ma pochylone plecy, a jej stopy znajduj si wyej ni poladki. Nad go w owej sylwetki wida czworoktn skrzyni. Czowiek w trzyma w lewej rce kij, a praw unosi jaki przedmiot majcy ksztat elazka. Do tej samej kategorii zalicza si gowy w hemach, ktre mona podziwia w Museo Popol Vuh w miecie Gwatemala. Gowy sprawiaj wraenie, jakby

tkwiy za szklan oson, a pod nosem miay umieszczone j akie techniczne urz dzenie. W tym samym muzeum eksponowane s rwnie misternie zdobione wazy, na ktrych przedstawiono postacie niebiaskich nauczycieli". W doniach dzier oni niezidentyfikowane przedmioty, a ich gowy rwnie s okryte osob liwie ozdobionymi hemami48. Do dzisiaj nieprzebadane pozostaj rozlege lasy deszczowe pwyspu Jukatan. Ich liciaste baldachimy mog osania wci nieodkryte miasta Majw. Przysze pokolenia archeologw czeka jeszcze ogrom pracy. Lecz nawet te ju odkryte miejsca dostarczaj nam niewygodnych" artefaktw, ktrych istnienie trudno pogodzi z utrwalonym ogldem wiata. Dobrym przykadem takich ar tefaktw s obiekty w Uxmal, oddalonym zaledwie o godzin jazdy autem od Meridy. Dojecha tam mona dobrze utrzyman tras krajow. Najbardziej wy rniajc si budowl w Uxmal jest Piramida Wrbity wzniesiona na owalnej podstawie; na jej szczyt prowadz bardzo strome stopnie. Przed paroma laty zabroniono wchodzenia na stopnie tej piramidy, poniewa spado z nich kilku turystw. Za t piramid znajduje si duy teren o zarysie prostokta. Jedna z jego stron graniczy z tak zwanym Domem Mniszek. Jak w przypadku innych archeologicz nych stanowisk, i tutaj nazewnictwo jest kwesti cakowicie dowolnego wyboru. T nazw nadali hiszpascy zdobywcy Ameryki i nie mwi ona niczego o rze czywistym przeznaczeniu tej budowli. W pobliu wznosi si kolejny budynek o cakowicie pozbawionej sensu nazwie: Paac Gubernatora. W nowszych cza sach rozpoznano w nim obserwatorium astronomiczne. Po przyjrzeniu si bliej zewntrznej elewacji Domu Mniszek (fot. 12) mo na dostrzec na niej wizerunki licznych gw w hemach, do zudzenia przypomi najcych wspczesne kaski ochronne, osaniajce take przed urazami podbr dek. Kt jednak w zamierzchych czasach nosi tego rodzaju charakterystyczne ochronne nakrycie gowy, ktre dzisiaj wkadaj piloci odrzutowych myliwcw lub astronauci? POSTA O SKONYCH OCZACH W HEMIE NA GOWIE Istniejcy do dzi lud Majw, chocia podzielony na liczne etniczne grupy, y niegdy na obszarach, ktre obejmoway spor cz obecnego Meksyku, Gwa temal i Honduras. Kadego roku tumy turystw z Zachodu zwiedzaj najwa niejsze orodki dawnej kultury, przede wszystkim Tikal, Palenue oraz Chichen Itza. Znacznie mniej znany jest fakt, e rwnie na terenie Belize (wczeniej by to Honduras Brytyjski) znajduj si warte zobaczenia zabytki Majw. Nieliczni turyci docieraj tam szlakiem penym przygd, poniewa Belize, kraj pooony

nad brzegiem Morza Karaibskiego, stal si stacj przeadunkow narkotykw produkowanych w Kolumbii oraz w innych krajach Ameryki Poudniowej. W od legoci okoo 135 kilometrw od stoecznego miasta Belize znajduj si dopiero czciowo odkopane ruiny osady Xunantunich. Tam te z wiecznie zielonej dun gli wystaje grski masyw, zwieczony cokoem piramidy wysokoci 42 metrw, nazywanym El Castillo. Po wschodniej stronie piramidy wzrok przykuwa impo nujcy relief w stiuku, ktry zajmuje ca szeroko fasady. Przedstawia symbo le nasuwajce na myl skojarzenia z urzdzeniami technicznymi. Dominujcym elementem jest twarz, ktr archeologowie nazwali mask boga soca. Wedug mnie wyglda raczej jak gowa astronauty w hemie; nad jego ustami mona roz pozna obiekt podobny do mikrofonu49. Jednak nie tylko na monolitach i caych fasadach przedhistoryczni artyci z obszaru Ameryki rodkowej pozostawili wizerunki gw i postaci, ktre bar dziej przypominaj pilotw i astronautw ni kapanw i szamanw. Liczne posgi i figurki, o wyranie rozpoznawalnych detalach typowych dla stroju as tronauty, stanowi zagadkowe dziedzictwo legendarnych pradziejw. Na przy kad przed kilkoma laty odkryto w Meksyku figur z piaskowca przedstawiajc boga" w hemie, ktry wyglda jak astronauta, a rysy jego twarzy nieomylnie wskazuj, e jest to przedstawiciel rasy tej. Para amerykaskich badaczy, doktor Milton A. Loef i jego ona, odkry li t figurk w miejscowoci Xochipala w stanie Guerrero. Powinna ona odmie ni nasz ogld wiata, jeli nie stanie si, jak wiele innych tego rodzaju znale zisk, kolejnym wielkim nieobecnym obiektem starannie przemilczanym. Majca 17 centymetrw wysokoci statuetka, datowana w przyblieniu na okres midzy 1150 a 100 rokiem przed nasz er, ma na gowie cile dopasowany hem. Wida te wyranie jej skone oczy. Funkcjonalnie rozwizane i jednoczenie fascynu jce w swojej prostocie jest poczenie hemu z tuowiem - ma ono form kryzy wok szyi. Mona odnie wraenie, e hem zosta poczony z jakim rodza jem skafandra. W opisie figurki w hemie", znajdujcej si obecnie w rkach prywatnych, czytamy: Statuetka ta, o naturalnych proporcjach, ma rysy twarzy Olmekw; jej gow otacza wykonany z prawdziw maestri okrgy hem. Jednak dalej nastpuje opis cech zwierzcych tam, gdzie tych cech w aden sposb nie mona si dopatrzy. Zwierzce stopy oraz ogon", ktry zwisa u pasa, pozwalaj na wysunicie domysu, e posta ta jest przebrana w kostium jaguara i uczestniczy w jakim 50 ceremonialnym tacu" .

Owa statuetka, jak sdz, jednak o wiele bardziej przypomina astronaut ni czowieka w kostiumie drapienego kota. Niech zreszt czytelnik sam zdecyduj e, z czym mu si kojarzy figurka z piaskowca o uderzajco wspczesnym wygl dzie. Obraz mwi wicej ni 1000 sw. Posek jest przedstawiony na fot. 10 i 11. Podobnie ma si sprawa z miniaturow gow mierzc zaledwie 40 milime trw, znalezion w trudno dostpnej jaskini w Andach, w Ekwadorze. Take t gow nakrywa hem o nowoczesnym wygldzie. Charakterystyczne wypuko ci widoczne po prawej stronie hemu - w przypadku produktu wspczesnego mona interpretowa jako zintegrowany system komunikacyjny''', natomiast zgrubienie w rejonie szyi -jako hermetycznie szczelne poczenie hemu ze ska fandrem. Archeolodzy datuj to dzieo sztuki na okres kultury La Tolita i lata od 600 do 400 p.n.e. S ponadto zdania, e miniaturowa gwka suya celom kul towym, cokolwiek miaoby to znaczy. Z perspektywy epoki podboju kosmosu spogldamy nieco inaczej na to znalezisko. Naleaoby przynajmniej postawi pytanie, co waciwie w deszczowym lesie Ekwadoru czy w ruinach osad Majw Ameryki rodkowej robi artefakty o wygldzie astronautw", pochodzce, co jest udowodnione, z epoki prekolumbijskiej51.
MORDERCZA GRA

Odkryto- i nadal si odkrywa- prastare statuetki oraz reliefy nacienne przedstawiajce postacie w hemach na gowie. Naley si spodziewa -jeli rze czywicie s to lady technologii nie z Ziemi rodem - znalezienia wielu innych artefaktw w pradawnych osadach i miastach Ameryki rodkowej. Technologia przybiera rozmait form. W przeciwnym razie naleaoby uzna, e owe ochron ne okrycia gowy wi si z jakim tajemniczym kultem, by moe z tlachtli, le gendarn gr w pik, wymylon przez Aztekw, w ktrej uywano kul z twardej gumy produkowanej z soku drzewa kauczukowego. O tym, e gra ta bya przeznaczona dla osb o silnych nerwach, przekonali si widzowie pokazowej rozgrywki jesieni 1528 roku na dworze hiszpaskim w Granadzie. Hernan Cortes (1485-1547), zdobywca Meksyku, wysany tam przez wad c Hiszpanii, wywiz z podbitego kraju dla cesarza Karola V, oprcz ogromnej liczby zrabowanych zotych skarbw, take - dla rozrywki - druyn azteckich graczy, ktrzy mieli zademonstrowa dworzanom gr tlachtli, a take zaprezen towa sportowe umiejtnoci. Mecz rozegrano na prostoktnym dziedzicu o wymiarach 40 na 15 metrw oto czonym murem. U gry, w loach, zasiada panujca para wraz ze wit. Widzowie

nie oczekiwali pasjonujcego widowiska, ycie na krlewskim dworze oferowao bowiem najprzerniejsze atrakcje. Pogawdki ucichy jak noem uci, kiedy Aztekowie rozpoczli mecz. To, co dziao si na placu gry, zapierao dech. Czego podobnego Stary wiat jeszcze nie widzia, W powietrzu wyczuwao si elektryzujce napicie. Doskonae wytrenowani Indianie grali kul z nieznanego Hiszpanom, spry stego materiau. Kula waya prawie 2,5 kilograma. Obowizyway cise regu y: twardej piki nie wolno byo uderza domi ani stopami, nie wolno te byo odbi piki o ziemi, a ju w adnym razie pozwoli na to, eby leaa na ziemi. Dziki byskawicznym ruchom bioder oraz uderzeniom kolanami i okciami pika przez cay czas utrzymywaa si w powietrzu. Indianie rzucali si na kauczukow kul i odbijali j biodrem, barkiem lub ramieniem. Zawodnicy, ktrym nie udao si przej z pik na drug poow boiska, otrzymywali punkty karne. Celem, do ktrego dyy obie druyny, byo wrzucenie kauczukowej kuli do kamiennego krgu, ktry znajdowa si w polu gry tu przy murze dziedzica. Bya to mor dercza gra. Koci nosowe zawodnikw pkay, piszczele amay si z tak potwor nym chrzstem, e damy dworu osuway si w omdleniu w ramiona suby. Kilku graczy, bez ycia, zniesiono z placu gry, inni doznali cikich obrae gowy oraz rk i ng52. KAPAN W FOTELU 2 KATAPULT Kaskw ochronnych gracze w tlachtli jednak nie nosili, my za moemy po nownie wda si w rozwaania, czy nie istniej relikty o jednoznacznie technicz nym charakterze, ktre s powizane z podrami kosmicznymi. I taki relikt rzeczywicie jest znany. Raz jeszcze Narodowe Muzeum Antro pologii, usytuowane w zwiedzanej przez turystw dzielnicy stolicy Meksyku, okazuje si prawdziwym rogiem obfitoci. Zanim przekroczy si jego prg, na rozlegym placu przed wejciem wzrok przykuwa wykonana z brzu kopia obiek tu, w ktrym archeolodzy rozpoznali naczynie ceremonialne (fot. 13). Eksponat wspczesnemu czowiekowi przypomina o wiele bardziej dysz dystrybutora, jak daoby si zastosowa w ukadzie napdowym potnych rakiet Saturn 5. W pro gramie Apollo suyy one midzy innymi jako rakiety none, zdolne do wynie sienia na orbit statku kosmicznego z zaog, ktrej celem byo wyldowanie na Ksiycu. Rzeba z brzu przed wejciem do muzeum suy jako to zdj pamit kowych oraz - niestety - kosz na mieci, natomiast gliniane oryginay znajduj si w sali artefaktw kultury Toltekw, umieszczone na cokoach w ksztacie piramidy. Mimo licznych i misternych zdobie, ktre - w przypadku wystajcych dookoa listew - mona zinterpretowa jako ebra chodnicy, pozbawiony uprzedze widz

odnosi wraenie, e geneza owego obiektu ma charakter techniczny. Czy niezna ny artysta by w peni wiadom tego, co w swoim dziele przedstawia? Innym obiektem, jaki przycign moj uwag w padzierniku 2005 roku, przy okazji kolejnej podry po Ameryce rodkowej, jest figurka, ktra siedzi na - lub wyraajc si poprawniej w - nad wyraz osobliwym pojedzie (fot. 14). Wehiku ten daoby si opisa jako hybryd" midzy kapsu ratunkow a zada szonym motocyklem, ktrego koa gdzie si zawieruszyy. Ponadto figurka ma w ustach co na ksztat ustnika aparatu do oddychania. Mnie nasuwa si skojarze nie z nieznan nam technologi, ale archeolodzy widz w niej kapana w trakcie rytualnych czynnoci. Bardziej trafne byoby okrelenie kapan w fotelu z katapult" - zwaszcza e posta ta, ktra -jak gdyby dla wasnego bezpieczestwa zasiada w obiekcie bdcym tworem niepojtej dla nas techniki, ma zaoone na plecy co w rodzaju plecaka. Wygldem przypomina on do zudzenia tornistry, jakie dwigali astronauci z wyprawy Apollo, kiedy wybrali si na przechadzk po Ksiycu. Donie tajemniczej postaci spoczywaj na instrumentach sterujcych, ktre zamontowane s w przedniej czci ramy pojazdu. Figurka przytrzymuje nogami - podobnie jak czyni si to w trakcie jazdy motocyklem - jaki wygi ty element, ktry czy siedzenie z przodem ramy. Nie ma cienia wtpliwoci: wszystko to sprawia wraenie przemylanej technicznej konstrukcji! Ogldajc t wykonan w kamieniu figurk, mimowolnie przypomniaem so bie o projekcie jednego z wielkich bawarskich producentw samochodw i moto cykli. Ot jest to projekt zadaszonego motocykla. Ten jednolad, przeznaczony dla fanatykw bezpieczestwa na drogach, ma form przepoowionego samocho du. Niestety, po raz kolejny wypad z planw produkcyjnych, gdy uznano go za poroniony pomys. Jednak niewielkie, misternie wykonane dzieo sztuki z Mu zeum Antropologii w meksykaskiej metropolii daje asumpt do takiej wanie wspczesnej interpretacji. ZESTAW SUCHAWKOWY" W PIERWOTNEJ DUNGLI Takie samo podejcie mogoby okaza si suszne w odniesieniu do preko lumbijskich znalezisk, ktre dalej opisz. W ich przypadku bardziej ekscytujce byoby odwoanie si do jakiego kolejnego zapomnianego kultu ni dopatry wanie si w nich zaawansowanej technologii. Jesieni 2005 roku znalazem si w Peten, pooonej na pnocy prowincji Gwatemali, okrelanej mianem zielo nego pieka. Jest to teren bardzo sabo zaludniony. W tym niewielkim rodkowo amerykaskim kraju udzia ludnoci wywodzcej si od Majw wynosi blisko 50%. Tutaj usytuowane s rwnie liczne dawne miasta cywilizacji Majw, ktre pozostaj nieznane albo dotd niezbadane. Mona dotrze do nich drog wodn,

tak jak do osady El Ceibal, do ktrej z najbliej pooonej miejscowoci mona dosta si tylko po duszej wyprawie odzi nurtem rzeki Rio de la Pasin penej kajmanw. Do samego brzegu rzeki sigaj rozlege gste zarola tropikalnego deszczo wego lasu, wrzaski wyjcw za zaguszaj haas warkoczcych silnikw docze pionych do dek. Z miejsca, do ktrego przycumowalimy, szlimy pod gr lisk ciek. Wzdu niej rosn olbrzymie drzewa kapokowe (ceiba) o charak terystycznych deskowatych korzeniach. Tam, gdzie zdoa przebi si soce przez szpary w liciastym baldachimie, naley zachowa du ostrono. yj tu bo wiem bardzo jadowite we - araraki lancetowate, ktre zachowaniem rni si od innych przedstawicieli gadw. W odrnieniu od wikszoci wy araraka nie rzuca si do ucieczki, syszc nadchodzcego czowieka, lecz broni miejsca, na ktrym wygrzewa si na socu. Biada temu, kto nieopatrznie podejdzie zbyt blisko. Jej ukszenie prowadzi do mierci ju po kilku minutach na skutek pora enia mini oddechowych. Kto nie ma przy sobie serum, niech nie rzuca cumy na brzegu rzeki. Na szczcie uniknem spotkania z tym stworzeniem, ktre jed nake ma pene prawo broni swego naturalnego siedliska i przestrzeni yciowej. Nkany wycznie przez miriady komarw dotarem do El Ceibal, jednej z niemal nieznanych jeszcze osad kultury Majw, usytuowanej w rodku gwatemalskiej dungli. Za wyjtkiem wybrzuszenia, stanowicego pozostao po piramidzie, pooo nego porodku ruin, nie ma tu znaczcych piramid, jak choby w Tikal, Palenue czy innych wielkich witynnych zespoach zabytkw tej cywilizacji. Jest nato miast ogromna liczba steli, na ktrych widniej rysunki - niestety po czci ju zwietrzae - nierzadko pozwalajce na wycignicie wniosku, e przedstawiaj techniczne urzdzenia. Hemy na gowach to w zasadzie standard i nawet nie za suguj na dalsz wzmiank. Jednake prty" ustawione przed ustami owych postaci w hemach przywouj skojarzenie z nowoczesnymi mikrofonami. W nie ktrych zabytkach Majw s nawet widoczne cakiem wspczesne zestawy su chawkowe, bez ktrych dzisiaj niemal aden piosenkarz nie wybiegnie na scen. W tej czci pwyspu Jukatan rzeki s- o czym ju wspomniaem - gw nymi szlakami komunikacyjnymi. Kolejna podr wodnym nurtem, tym razem korytem rzeki Rio Usumacinto, zawioda mnie z powrotem do Meksyku. Z po oonej nad rzek przygranicznej wioski Corozal jedzie si w kierunku zachod nim do Palenue, najbardziej tajemniczych ruin pozostawionych przez Majw. Po kilku kilometrach droga szutrowa rozdwaja si przed ma miejscowoci San Javier i koczy na przystanku Nacal Ha. Std przez tropikaln dungl prowadzi prosta jak sznurek droga, po ktrej odwaaj si jedzi zdezelowanymi autobusa mi Indianie z grupy Lakandonw, o bardzo jasnej cerze. Celem tej penej przygd

wyprawy, odbywanej po czci autobusem odchudzonym" do tego stopnia, e zo stay w nim tylko rama i siedzenia, jest wite miejsce Majw o nazwie Bonampak Po przekroczeniu naturalnej polany, ktra suy za ldowisko dla maych sa molotw, udalimy si na gwny plac Bonampak. Miejsce to zostao odkryte w 1946 roku i jest od paru lat obiektem nieustannych prac renowacyjnych. Gdy stanie si na majcym ponad 300 metrw szerokoci gwnym placu, wida, e jest on otoczony 10 odrestaurowanymi dotd wityniami. Po prawej stro nie zwiedzajcego wznosi si Templo de las Pinturas z trzema pomieszczeniami i trzema wejciami. W kadym z tych pomieszcze ciany i sufity s ozdobione malowidami - w jzyku Majw z grupy Lakandonw nazwa Bonampak oznacza wanie malowane mury". Niestety, na skutek dziaania wiata od czasu otwar cia pomieszcze niegdy nasycone barwy zaczynaj blakn, w rezultacie czego szczegy atwiej rozpozna na starych fotografiach oraz na bardzo udanej kopii Templo de las Pinturas, ktr wzniesiono na odkrytym terenie Narodowego Mu zeum Antropologii miasta Meksyk. Spord 10 odrestaurowanych wityjedna, usytuowana po lewej stronie, ofe ruje emocjonujce przeycia. Bezporednio nad nadproem widnieje paradny fryz o rozmiarach 50 na 80 centymetrw, na ktrym mona rozpozna zdumiewajce techniczne urzdzenia. Wida tam gow w hemie ze suchawkami, od ktrych wychodz przewody sigajce niemal ust (fot. 15). Cao do zudzenia przypo mn wspomniany ju zestaw suchawkowy", bez ktrego dzisiejszy muzyczny sho\v-biznes przestaby funkcjonowa. Lecz na tym nie koniec. Obie donie posta ci uwiecznionej na tym fryzie obsuguj za pomoc gaek jakie przyrzdy, ktre z ca pewnoci peni okrelon funkcj. Po lewej stronie przedstawionej sceny dwie osobliwe istoty przygldaj si temu, co si dzieje na reliefie.
CZOWIEK Z RAMIONAMI ROBOTA"

Sceny, na ktrych, przedstawione postacie bez wtpienia obsuguj technicz n aparatur, spotyka si w licznych zabytkach Majw niemal na kadym kroku. Zdecydowanie najbardziej charakterystycznym tego przykadem jest pyta na grobna z Palenue, zarwno dawniej, jak i teraz budzca kontrowersje i szeroko dyskutowana. Na temat tego wspaniaego dziea rzebiarskiego tyle ju napisano i tyle o nim spekulowano, e w tym miejscu wspomn je krtko. Nie mog wsze lako pomin cakowicie milczeniem tej koci niezgody archeologw", choby dla zachowania peni obrazu. Erich von Daniken w swoim debiutanckim dziele18 ju o tym pisa i przedsta wi swj pogld na ten temat. Wedug niego by moe przedstawiony jest tutaj kosmonauta w niewielkim pojedzie dostawczym. Wywoao to prawdziw burz

gniewu i oburzenia w rodowisku archeologw. Na tej pycie mogo by wyryte wszystko, z wyjtkiem motyww o tematyce astronautycznej - poniewa nie po winno istnie to, co istnie nie moe. Miaem to szczcie, i wielokrotnie ogl daem pyt nagrobn umieszczon gboko pod Piramid Inskrypcji. By moe jestem nieobiektywny, ale chyba kady czowiek ma prawo do wasnego osdu. Wedug mnie hipoteza, ktra mwi o kontekcie technicznym, bya i jest racjo nalna i uzasadniona. Nie trzeba wcale odwoywa si do kultw, wydumanych alegorii oraz religijnych symboli. Przedstawiono tu scen, ktrej twrca owej py ty by naocznym wiadkiem lub przynajmniej zna j z relacji innych. Dlatego z prawdziwym trudem dostrzegam boga kukurydzy Yum Kox53 w przedstawionej tu postaci, ktra manewruje jakimi dwigniami, co wyranie wida. Nie jestem te w stanie dostrzec skadanego bogom w miertelnej ofierze modzieca z ludu Majw, ktry wpada w paszcz mitologicznego potwora54. O wiele atwiej przy chodzi mi dojrze techniczne przyrzdy ni wosy z brody boga pogody"5S. Jed n rzecz pragnbym mocno podkreli. W rodowisku archeologw w adnym razie nie panuje jednolity pogld na temat tego, co przedstawiaj reliefy na na grobnej pycie. Zdania archeologw sw tym wzgldzie bardzo podzielone. Lecz wszyscy przemawiaj jak jeden m, gdy zachodzi potrzeba potpienia w czam bu hipotez o przybyszach spoza Ziemi, Poniewa pragnbym j ak najkrcej wypowiedzie si na temat pyty nagrob nej z Palenque, przypomn w tym miejscu skromny fakt, e nikt z nas nie by obecny duchem i ciaem, gdy to dzieo powstawao. Dopki wic nie zostanie definitywnie rozstrzygnite, ktra z niezliczonych teorii i hipotez okae si susz na, wszystkie sformuowane pogldy i teorie na temat tego, co przedstawia pyta znaleziona w deszczowym lesie na pwyspie Jukatan, powinno si poddawa dyskusji na rwnych prawach. Wymaga tego zwyka uczciwo. Rozmaite tabu oraz zakazy swobodnego formuowania pogldw nigdy nie przyczyniy si do wyjanienia jakiejkolwiek zagadki. Na koniec przedstawi jeszcze jedno sensacyjne znalezisko z przebogatego dziedzictwa Majw. Wspomniaem ju o Piramidzie Wrbity z Uxmal, ktrej strome stopnie budz trwog, oraz o gowach w hemach. W odlegoci okoo 20 kilometrw na poudniowy wschd od Uxmal znajduje si osada Kabah. Obie miejscowoci czy ze sob prosta droga wiodca nasypem, ktrjeszcze dzisiaj mona jecha bez wikszego trudu. Koniec tego szlaku wyznacza uk triumfal ny" wzniesiony z precyzyjnie dopasowanych do siebie kamiennych blokw. Od kd pwysep Jukatan otworzono dla turystw i ruchu drogowego, trasa krajowa z Meridy do Campeche dzieli osad na dwie czci. Budowl, ktr w Kabah wywiera najwiksze wraenie, jest majca ponad 45 metrw dugoci Templo de Mascaras - witynia Masek, na ktrej fasadzie

widniej setki kamiennych reliefw, nazwanych przez archeologw maskami Chaca, boga deszczw z nosem w ksztacie trby" (fot. 16). Nie udao mi si dojrze tam twarzy, a tym bardziej nosa w ksztacie tr by. Zobaczyem natomiast co, co jest wedug mnie technicznym wyposaeniem przedstawionym w zdobieniach charakteryzujcych si prostymi liniami. Jeszcze wiksze wraenie zrobiy na mnie postacie ludzkie naturalnych rozmiarw. Pod zadaszeniem niedaleko wejcia do kompleksu witynnego wykonaem zdjcia takiej postaci w hemie i z oson oczu. Owa posta z wielk uwag spoglda na - najwyraniej umiejscowione przed nim -jakie urzdzenie. Najbardziej ude rzajc cech owej figury s ramiona robota" (fot. 17), podobne do tych, ja kimi posugujemy si dzisiaj w laboratoriach, gdy manipulujemy substancjami radioaktywnymi lub silnie toksycznymi. Powyej ramion robota" znajduj si mankiety. Moim zdaniem wydaj si przekonujc wskazwk, e posta, ktr przedstawia posg, ma zaoony na donie i przedramiona ochronny kombinezon. Logika nakazuje domniemywa, e nie s to naturalne koczyny grne56. Kto, wiadomy zbienoci przedstawionych na tych wizerunkach scen z re aliami dowiadczalnych laboratoriw jdrowych lub chemicznych, ma odwag widzie w tej postaci kapana celebrujcego rytualne czynnoci? Jake trzeba by zalepionym, eby z uporem zadawa kam prawdom oczywistym. Przyso wie gosi, e krlem lepcw jest jednooki. Zdejmijmy klapki z oczu i uwolnijmy si od zawodowej lepoty, a wtedy uzyskamy bez porwnania bardziej prawdzi wy obraz wiata!

5
DRALIWY TEMAT: INYNIERIA GENETYCZNA

DIZAJNERSKA FAUNA" STWORZONA RK BOGW?

Tempora mutantur et nos mutamur in illis. Czasy zmieniaj si, a my wraz z nimi. Sentencja staroytnych Rzymian

apewne nie byo na wiecie kultury, w ktrej przed tysicami lat nie istnia ja ki osobliwy kult, otaczajcy bosk czci przedziwne stwory o budzcym gro z wygldzie, zwane chimerami. Istoty o dwojakiej naturze, po czci ludzkiej, po czci zwierzcej, zasiedlay ziemi. Wywierajce silne wraenie ich wizerunki spotyka si we wszystkich muzeach na kadym kontynencie. Mity i legendy opo wiadaj o wojownikach majcych tuw konia i do skorpiona, a take o isto tach bdcych kobietami z rybim ogonem. Byy to budzce przeraenie monstra, do ktrych ludzie z dawnych epok odnosili si zarwno z paniczn trwog, jak i z nabon czci i ktre - mimo lub z powodu rozmaitych postaci, pod jakimi si pojawiay - miay jedn cech wspln: wszystkim przypisywano powstanie za spraw perfidnego kaprysu bogw. Zwaszcza w historycznej spucinie Sumerw, Asyryjczykw i Babiloczykw a roi si od tego rodzaju hybryd, lecz take Hetyci, Egipcjanie i ludy z kr gu kultury kretesko-mykeskiej dobrze je znali7. Prastare rzeby z pooonych na wschd od Nowej Gwinei Wysp Salomona przestawiaj istoty z gow pta ka i torsem czowieka. Ich wielkie wytrzeszczone oczy spogldaj bezmylnie

w pustk. Zdjcia podobnych stworw - p ptakw, p ludzi - wyrzebionych w kamieniu na skale opadajcej do morza, wykonaem niedaleko wygasego wul kanu Rano Kao na owianej legendami Wyspie Wielkanocnej. Rwnie w Pa stwie rodka - w Chinach - natrafiem na kilka nieznanych mi dotd sugestyw nych przykadw chimer tego rodzaju, o czym dalej opowiem. Zasadnicze pytanie dotyczce tych zagadkowych stworw o mieszanej natu rze brzmi nastpujco: Czy s one wycznie poronionym tworem bujnej wyobra ni naszych praprzodkw, czy moe jednak w ich istnieniu kryje si cie prawdy? Te koszmarne stworzenia naprawd musiay - w mniemaniu wczesnych ludzi uchodzi za przeraajco realne, skoro byy w ich yciu wrcz wszechobecne. DOJMUJCY STRACH Hybrydy s przedstawiane nie tylko na niezliczonych rysunkach, malowid ach, rzebach, rytach oraz utrwalone po wsze czasy w legendach i mitach. Rw nie znani staroytni historycy rozwodz si na temat dziwacznych stworw. Euzebiusz z Cezarei (263-339 n.e.), wybitny biskup i jeden z ojcw Kocioa, w swoim dziele Kronika napisa: I istniay tako pewne potwory, ktrych cz, powstaa sama z siebie, przybraa formy dajce pocztek yciu: ludzi z dwoma skrzydami, ponadto innych z czterema skrzydami i dwiema twarzami lub z jed nym tuowiem i dwiema gowami, kobiety i mczyzn oraz istoty o naturze obojnaczej, mskiej i eskiej. I jeszcze inne z nogami koza i rogami na gowie. I in ne, o nogach konia, jak te z korpusem konia, jak to posta miay centaury. I byy rwnie byki, z gowami ludzkimi i psimi, chodzce na czterech nogach, ktrych ogon mia posta rybi i wychodzi z zadu. A take konie z gow psa oraz ludzi i inne potwory z koskimi gowami i tuowiem czowieka oraz z rybimi ogonami. Do tego dochodziy wszelkiej postaci monstrualne stwory i ryby, i gady, i we, jak te obfito cudacznych istot, o przernych postaciach i rnie uformowa nych, ktrych wizerunki widniay kiedy, jeden obok drugiego, w wityni Belosa"57. To, o czym pisze biskup Euzebiusz, wyglda na czyst fantazj. Jednak wi zerunki tych stworw zachoway si dla potomnoci utrwalone w dzieach sztuki w rnych miejscach caego globu. Euzebiusz opisa te istoty szczegowo dziki egipskiemu kapanowi imieniem Manetho. Kapan w objani, e bogowie zeszli z niebios i nauczali ludzi. Wtedy te bogowie stworzyli przerne hybrydy, ktre niegdy okrelano mianem witych zwierzt". Staroytni Egipcjanie mumifikowali nie tylko swoich blinich, gboko wierzc, e dziki temu znw powrc oni do wiata ywych, ale take psy, koty, ryby, ptaki i krokodyle. Poddawali mumifikacji rwnie byki. Apis to byk

czczony w staroytnym Egipcie jako wcielenie boga Ptaha, zwano go take Serapisem. Zabalsamowane zwoki witych bykw umieszczano w Serapeum rozlegej podziemnej nekropoli znajdujcej si w Sakkarze. Zachoway si tam najwiksze ze wszystkich znanych nam sarkofagi. Wykonane byy z wysokiej ja koci granitu pozyskiwanego z kamienioomw w Asuanie - odlegego od Sakkary o 1000 kilometrw. Trudno wrcz sobie wyobrazi, jak odbywa si transport owych blokw granitu. Ciar sarkofagw wynosi od 70 do 100 ton, a ich wieka od 20 do 30 ton. Kolejne krypty z sarkofagami bykw" znajduj si w Helio polis, Baarii i Abusirze niedaleko Gizy. O tym, e kiedy w ich wntrzu znaj doway si mumie bykw, mwi archeolodzy oraz rzesza przewodnikw, przed ktrymi uciec w kraju nad Nilem jest wrcz niemoliwoci. Jednak wszyscy oni nie mwi caej prawdy. W chwili otwarcia sarkofagi byy puste albo zawiera y brzydko pachnc kleist bitumiczn mas, w ktrej tkwiy miliony drobnych fragmentw koci. I tu pojawia si kolejna tajemnica. Oto w podziemnych kryptach w Abusirze odkryto dwie spore mumie witych bykw. Tak pocztkowo sdzono, poniewa z gowy mumii wystaway bydlce rogi, bandae za, ktrymi owinito mumi, byy nietknite. Gdy zabalsamowane szcztki zaczto odwija, zaskoczenie bada czy byo kompletne! We wntrzu domniemanych mumii byka leay przemiesza ne bezadnie fragmenty koci przernych stworze. Niektrych koci nie udao si przypisa adnemu znanemu gatunkowi zwierzt. To, co wydawao si zabal samowanym bykiem, okazao si w rzeczywistoci stert kawakw koci stwo rze poczonych lepk i cigliw mas bitumiczn oraz kilometrami lnianych banday, jakimi owinito mumie58. I takie szcztki skadano w sarkofagach z granitu. Byy w nich lepiej chronione ni skarbce w Fort Knox lub w Bank of England! Musiay mie dla staroytnych Egipcjan wyjtkowo due znaczenie, skoro podejmowali oni tak gigantyczny wy siek, a poza tym w ludziach z tamtej epoki musiay wzbudza strach, ogromny strach. W przeciwnym razie, dysponujc takimi umiejtnociami mumifikowania zwok, nie siekaliby owych stworze na drobne czci, ktre ukryli w oszukaczym opakowaniu. Co naprawd si w nim znajduje, skoro szcztki tego czego po jego mierci posiekano na miazg i zamknito w wacym wiele ton sarkofagu? W poszukiwaniu odpowiedzi na powysze pytanie zwrciem uwag na wy darzenia z przeomu wiekw XX i XXI. GREENPEACE WPADA WE WCIEKO W kwietniu 1987 roku Federalny Urzd Patentowy USA ogosi, e w przyszo ci bdzie zapewnia ochron patentow rwnie wielokomrkowym organizmom

ywym", ktrych materia genetyczny nie wystpuje w naturze. Jeszcze w tym samym miesicu zoono 15 wnioskw dotyczcych organizmw zwierzcych, jakie nie istniej w przyrodzie. Na przykad genetykom z Uniwersytetu Kalifor nijskiego udao si stworzy" metodami biotechnicznymi krzywk owcy i ko zy. Ta nowa istota wyhodowana w laboratorium ma przedni cz ciaa owcy i zad kozy. Krytykw, ktrzy dostrzegli w tym znak czasu, uspokojono deklara cj, e owo zwierz stanowi jedynie prototyp59, ostateczny wygld za mieli jesz cze dopracowa dizajnerzy zwierzt". Uprzedzajc bieg wydarze, powinnimy wprowadzi do sownikw nowe pojcie - fauna dizajnerska". Przed witami Boego Narodzenia w 2000 roku aktywici organizacji Greenpeace, zajmujcej si ochron rodowiska, zorganizowali demonstracj przed siedzib Europejskiego Urzdu Patentowego (EPA) w Monachium. C takiego si wydarzyo, co wzbudzio wcieko zaartych bojownikw o czyste rodowisko? Trzeba przeczyta to dwukrotnie, eby w peni poj rang sprawy. Green peace protestowaa przeciwko przydzielaniu przez Europejski Urzd Patentowy patentw hybrydom midzy gatunkowym. Innymi sowy - wytwarzanym w przy szoci metodami inynierii genetycznej wyszym organizmom, ktre bd wy kazyway cechy genetyczne zarwno ludzkie, jak i zwierzce. Kilka tygodni wczeniej, w padzierniku 2000 roku, Europejski Urzd Paten towy twierdzi jeszcze, e ze wzgldw etycznych zasadniczo nie bd wydawane patenty na tworzenie hybryd czowieka i zwierzt. Jednak w wyniku prowadzo nego przez nich dochodzenia dziaacze z Greenpeace przekonali si, e deklara cje te mona woy midzy bajki. Obrocy rodowiska stwierdzili bowiem, e wydano patent na tworzenie embrionw, w ktrych skad wchodziy komrki za rwno ludzkie, jak i zwierzce. By to wierzchoek gry lodowej. Ju w 1999 roku EPA wyda australijskiej firmie AMRAD patent nr EP 380646. Dotyczy on metody izolowania i hodow li komrek embrionalnych czowieka i zwierzt oraz zastosowania tych kom rek do stworzenia hybrydy, czyli organizmu o mieszanej naturze. Inne zezwole nia patentowe, jak odkrya to Greenpeace po padzierniku 2000 roku, dotyczyy embrionalnych komrek macierzystych czowieka, myszy, ptakw, owiec, wi, krw, kz i ryb. Komrki te s przeznaczone do hodowania zwierzt hybrydo wych. W tym przypadku powstawayby midzygatunkowe mieszace, w ktrych poszczeglne czci ciaa i narzdy pochodziyby od zwierzcia lub od czowie ka. Zastosowanie takiej metody wci jest zakazane na terenie Niemiec, ale nie we wszystkich krajach Unii Europejskiej, w ktrych patent ten obowizuje60.

WIADOME WPROWADZANIE W BD I TUSZOWANIE FAKTW

Po przejrzeniu oryginalnej dokumentacji ponad 100 wnioskw patentowych Greenpeace bya w stanie wykaza, e w 1999 roku doszo do wydania przez Rad Nadzorcz EPA decyzji niedozwolonej prawem oraz do przyznania paten tu na tworzenie organizmw zwierzcych, w ktrych znajdowayby si narzdy czowieka lub ludzkie geny. Fakt ten zadaje kam - o czym warto pamita - cy towanemu zapewnieniu EPA z padziernika 2000 roku. Tym samym obalone zo stay ostatnie etyczne przeszkody, chocia Europejskie Porozumienie Patentowe (EPP) uznaje takie wnioski patentowe za sprzeczne z prawem. Wspomniane poro zumienie zakazuje zdecydowanie i jednoznacznie udzielania patentw dla wyna lazkw zarwno w zakresie genetyki rolin i zwierzt, jak i tych, ktre s postrze ganie jako nieetyczne. Jak z powyszego wida, wadze Europejskiego Urzdu Patentowego maj te traktatowe postanowienia dokadnie za nic. I nie tylko te postanowienia. EPA dopuszcza si amania przepisw prawa na masow skal, celowo zatajajc przed opini publiczn, e udzielia swego bo gosawiestwa projektom badawczym tworzcym monstra - w najbardziej nega tywnym znaczeniu tego sowa. wiadcz o tym dwa konkretne przykady. W padzierniku 2000 roku Greenpeace opublikowaa wniosek patentowy do tyczcy stworzenia hybryd czowieka i wini. EPA tumaczy si tym, e wniosek firm Stern Celi Sciences i Biotransplant ju w lutym tego samego roku zosta od rzucony ze wzgldu na powody o charakterze etycznym". Lecz w dokumentacji przedoonej przedstawicielom Greenpeace nie znaleziono adnego potwierdze nia takiego stanowiska urzdu patentowego wzgldem ubiegajcych si o patent firm. Akta nie zawieray adnego pisma datowanego na luty 2000 roku. Wrcz przeciwnie, urzd patentowy wielokrotnie wzywa zainteresowane firmy do uisz czenia zalegych kwot za dopuszczenie wniosku do procedowania. Ostatnie we zwanie wystosowano we wrzeniu 2000 roku. Z kolei Uniwersytet Stanowy Massachusetts zoy wniosek o przyznanie pa tentu na metod tworzenia hybryd midzygatunkowych. Po wniesieniu przez uni wersytet stosownej opaty EPA przystpi w 1999 roku do rozpatrzenia wniosku. Naukowcy z tego uniwersytetu opracowali metod, w ktrej jdro komrkowe z komrek czowieka umieszczano w otoczce z plazmy komrek byda domowe go. Powstajce w rezultacie hybrydowe embriony byy utrzymywane przy yciu w warunkach laboratoryjnych do fazy rozwoju liczcego okoo 400 komrek. Jed nak do odrzucenia wniosku z przyczyn etyczno-moralnych nigdy nie doszo61. To, co zrodzio si" - w cisym znaczeniu tego sowa - pod przykrywk medycznego postpu przypomina mityczne potwory pokroju Minotaura, stwo rzenia o gowie byka i ciele czowieka. Maonka Minosa, legendarnego krla Krety, z poduszczenia boga Posejdona dokonaa sprzecznego z natur cielesnego

zczenia si z bykiem. Owocem tego zwizku bya zrodzona przez krlow chi mera - Minotaur. Potwr wkrtce sta si postrachem caej Krety. Z tego powodu krl Minos nakaza syncemu z fachowych umiejtnoci rzemielnikowi Dedalowi (ktry wraz z synem Ikarem podj pniej prb ucieczki z Krety drog powietrzn) zbudowanie pod paacem w Knossos labiryntu. Przetrzymywano w nim Minotau ra, ktrego ywiono ludzkim misem i co kilka lat skadano mu w ofierze siedem dziewic i siedmiu modziecw. Dopiero heros Tezeusz uwolni udrczonych blinich od daniny na rzecz Mi notaura. Odway si wej do owianego ponur saw labiryntu i umierci krwio erczego potwora. Przed zabdzeniem w pltaninie wej i korytarzy uratowaa go crka Minosa, Ariadna; dziki podarowanemu przez ni kbkowi nici (sawna ni Ariadny) Tezeusz odnalaz wyjcie z labiryntu. Tyle mwi grecki mit62. Kt jednak, po faktach ujawnionych przez aktywistw Greenpeace, moe ze spokojnym sumieniem twierdzi, e takie potwory istniay tylko w wybujaej wy obrani dawnych ludw? Co bdziemy o tym sdzi za jaki czas, kiedy rozwj nauki umoliwi stworzenie podobnych monstrw? Aby panowa nad przyszo ci, musimy zrozumie przeszo. Naley zatem postawi pytanie, czy poza ziemska cywilizacja nie prowadzia ju niegdy na ludzkiej i zwierzcej populacji manipulacji genetycznych. Pami o takich eksperymentach oraz o ich przeraa jcych rezultatach dotrwaa do dzi w dawnych mitach, przekazach i podaniach.
CHINY A INYNIERIA GENETYCZNA

Asyryjskie dziea sztuki czsto przedstawiaj wizerunki chimer bdcych w poowie czowiekiem, w poowie zwierzciem. Towarzyszce im opisy, spo rzdzone pismem klinowym, mwi o pochwyconych ludziach-zwierztach", ktre sptane przywiedli onierze przed oblicze krla. Staroytni wadcy sumeryjscy urzdzali nawet polowania na takie stwory. Grecki dziejopis Herodot (ok. 485-421 roku p.n.e.), ktry odby dalekie podre do Afryki i Azji, pisa o tajemniczych ludziach-rybach" majcych skr pokryt uskami, ktrzy jako by zamieszkiwali delt perskiej rzeki Araks63. Czy i my pewnego dnia zaprojektujemy ludzi-ryby" ze skrzelami i uska mi, ktrzy bd optymalnie dostosowani do ycia w wodnym ywiole? Albo skrzydlatych superonierzy, ktrzy walecznoci i skutecznoci przecign ko mandosw z dzisiejszych armii? Inynieri genetyczn mona wykorzysta do celw zarwno dobrych, jak i zych. Jednak kontrola nad pozornie nieograniczo nymi moliwociami wymyka si w momencie, w ktrym zaczyna przewaa ch przecignicia konkurencji: Jeli my tego nie zrobimy, inni zrobi to przed

nami". Historia ludzkoci dowodzi, niestety, e wszystko, co leao w zasigu ludzkich moliwoci, bez skrupuw byo wprowadzane w czyn. Nic nowego pod socem. Wdrujc na wschd, dotrzemy do Chin, dawniej i dzi nazywanych Pa stwem rodka. W muzeum prowincji Xian w jednej z gablot natrafiem na figurk wykonan z brzu, ktra zgodnie z opisem miaa liczy ponad 3000 lat (fot. 18). Rzeba ta, dzieo nieznanego artysty - powstaa przypuszczalnie w okresie dyna stii Zhou (1122-221 p.n.e.) - przedstawia posta o ciele i apach psa i niewtpli wie ludzkiej gowie z duymi uszami oraz brod, ktra przypomina talerzowate pytki mocowane w dolnej wardze, po dzi dzie stanowice ozdob" u niekt rych afrykaskich plemion. Na grzbiecie tego osobliwego stworzenia znajduje si grzebie, taki jak u niektrych dinozaurw. Mia go dimetrodon, yjcy w epoce permu przed ponad 250 000 000 lat, kiedy potne dinozaury szykoway si do piero do panowania na Ziemi. Czy jest to kolejny przykad nieokieznanej fantazji artysty sprzed kilku tysicy lat, czy te wierne odbicie rzeczywistoci? Odbyem siedem dugich wypraw do odlegych zaktkw Chiskiej Repub liki Ludowej, gdzie rzadko docieraj turyci. Nie zlicz ju, ile wity tam zdo aem zwiedzi. Obojtnie, buddyjskie, taoistyczne czy konfucjaskie, wszystkie wygldaj tak samo. Przynajmniej w tej czci, ktr udostpnia si turystom. W Zou, rodzinnym miecie wielkiego filozofa i myliciela Konfucjusza (551-479 p.n.e.), znajduje si witynia upamitniajca Mengzi (327-289 p.n.e.), filozofa, ktry rozwija podstawowe reguy etyczne konfucjanizmu. Na tyach obiektu, dokd bardzo rzadko zapuszcza si turysta, natknem si w 2004 roku na wizerunki licznych chimer. Byy to rzeby oraz inskrypcje uwiecznione na stelach. Niektre stoj nieosonite pod goym niebem, wystawione na dziaanie pogody, lecz wikszo umieszczono na szczcie pod ochronnym zadaszeniem. S tam midzy innymi dwie stele wysokoci niecaych 2 metrw, pokryte mister nie wykonanym wizerunkiem przedstawiajcym postacie p ludzi, p zwierzt o ciele gada pokrytym uskami, z dugim ogonem oraz o twarzy, ktrej rysy s jednoczenie kocie i ludzkie. Koczyny przypominaj apy drapienego kota. Te zagadkowe stwory unosz nad gow okrg, podobn do soca tarcz (fot. 19). Od razu nasuno mi si skojarzenie z podobnym motywem soca, znanym ze staroytnego Egiptu. Interesujce posgi ogldaem 10 padziernika 2007 roku w nowo wybudo wanym Muzeum Historii Miasta Pekin. Stoj tam ustawione blisko siebie cztery postaci wygldajce jak ludzie, ale wszystkie szwieczone zwierzcymi gowami. Jeden z posgw ma gow ptaka, drugi - owcy. Najbardziej niepokojca jest jed nak posta o gowie wa (fot. 20). Od razu przypomnia mi si film Conan barba rzyca. Jego bohater - grany przez modego Arnolda Schwarzeneggera - uchodzi

cao z masakry, jakiej ofiar padaj jego rodzice i wszyscy doroli mieszkacy wioski. Chopiec zostaje wzity w niewol, przez wiele lat jest przymuszany do wykonywania paszczynianej pracy, a wreszcie wyrusza na poszukiwanie mor dercw. Uprawiali oni tajemniczy kult wy. Udaje mu si dotrze do popadajce go w ruin klasztoru, gdzie staje si wiadkiem upiornej sceny. Podczas rytualnej ceremonii twarz najwyszego kapana przeobraa si stopniowo w pysk wa. Na koniec ze szczeliny wypeza olbrzymi gad. Niewielki posg w pekiskim muzeum nieodparcie nasuwa wspomnienie tej jecej wos na gowie sceny; jednak-jeli da wiar tabliczce z opisem- po chodzi sprzed 2500 lat! Dawne Pastwo rodka wypeniay rozliczne chimery i hybrydy. Bez wt pienia nie byo stref woln od inynierii genetycznej. Czy ci bogowie Chin dokonywali genetycznych manipulacji, tworzc budzce zgroz monstra i dajc upust badawczej pasji? Z duym prawdopodobiestwem mona zakada, e takie badania s prowadzone we wspczesnych Chinach. Przed paroma laty genetycy z Chin ogosili, e udao im si poczy komrki macierzyste krlika i czowie ka, ktre utrzymywali przy yciu przez kilka kolejnych pokole tych komrek. Czy jest to kolejny krok na drodze do utworzenia chimer, ktre znamy z mito logii? Profesor Beda M. Stadler, dyrektor Instytutu Immunologii Uniwersytetu Berneskiego, ostrzega stanowczo: To by jedynie pocztek. Ju niebawem, ku naszemu przeraeniu, kto podejmie prb stworzenia sfinksa lub centaura"64. GENY INNYCH GATUNKW DAJ O SOBIE ZNA Kontrargument przytaczany przez sceptykw w dyskusjach na temat mie szacw i chimer wymaga jakiego komentarza. Pytaj oni, czy zachoway si gdzie pozostaoci tych stworw. Przecie powinny zosta odkryte koci lub cae szkielety, ktre daoby si wykorzysta w badaniach DNA, nonika informacji genetycznej. Niestety, bardzo trudne jest znalezienie nietknitych szcztkw ludzi i zwie rzt pochodzcych sprzed tysicy lat, jeli nie zapewniono im przepisowego" pochwku. A moe ludzie z tamtych epok robili wszystko, by nie zostao ladu po tych okropnych stworach? Czy opisane tu wczeniej celowe potraktowanie rzekomych mumii bykw i ukrycie ich w granitowym pancerzu sarkofagu sta roytnego Egiptu nie wiadczy o tym, e uczyniono wszystko, co w ludzkiej mocy, by po wsze czasy pozby si doczesnych pozostaoci pochowanych tam stworze? A jednak w grobowcu faraona Udimusa znaleziono zoty naszyjnik, na kt rym lea szkielet nieznanego dotd nauce zwierzcia18. Takie znaleziska s dzieem

przypadku i, co zrozumiae, trudno za ich pomoc dowie, e dokonywano w przeszoci genetycznych manipulacji. Badanie laboratoryjne fragmentw ko ci tkwicych w masie bitumicznej wewntrz mumii byka" byoby waciwym postpowaniem. Ale by moe natrafimy wreszcie na lad, ktry stanie si do wodem manipulacji, do jakich doszo w dawno minionych czasach. Mimo gwa townego rozwoju inynierii genetycznej wci mamy stosunkowo ma szans zidentyfikowania genw zmodyfikowanych w zamierzchych dziejach. Jedn z istotnych trudnoci z uzyskaniem odpowiedzi jest fakt, e nie nauczylimy si jeszcze stawia waciwych pyta. Jednak oddziaywania zmodyfikowanych ge nw lub, mwic cilej, ich niepodane skutki uboczne mog naprowadzi nas na waciw drog. Wiemy ju, e gen obcego gatunku wprowadzony do jakie go innego organizmu moe wywoa w nim niepodane skutki uboczne, odkd przeprowadzono dowiadczenia, w ktrych do organizmu zwierzt wszczepiono ludzkie geny. Okazao si, e moe dochodzi do alergicznych reakcji na obce ga tunkowo geny. Dlaczego? Na lekcjach biologii dowiedzielimy si, e komrki danego organizmu wy twarzaj biaka zgodnie z informacj genetyczn, ktra jest zapisana w genach przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Na tym polega zjawisko dziedziczno ci. Biako te moe wywoywa reakcj alergiczn. Lekarze stanli wobec tego problemu przy okazji przeprowadzonej u czowieka operacji kosmetycznej nosa, w ktrej do modelowania jego ksztatu uyto chrzstki pobranej od krowy, czyli, innymi sowy, obcej gatunkowo tkanki. Niestety, pozytywne efekty operacji nie trway duej ni dwa-trzy tygodnie. Pniej organizm czowieka przystpowa do rozkadania obcej tkanki7. Jeszcze bardziej grone w skutkach mog okaza si transplantacje narz dw, skry i tkanek. Rwnie w obrbie jednego gatunku, take czowieka, do chodzi bowiem, w rezultacie tkankowej nietolerancji, do odrzucania przeszcze pionych narzdw. Z tego wanie powodu pierwsi w historii wspczesnej biorcy serca - a operacja przeszczepu serca bya przed kilkudziesiciu laty sensacyjn ingerencj- nie zdoali przey duej ni kilka dni. Wkrtce chirurdzy przeko nali si, e po wykonanym przeszczepie jakiego narzdu konieczne jest stumie nie aktywnoci systemu odpornociowego pacjenta za pomoc silnych lekw, co z kolei wie si z ryzykiem wystpienia gronych skutkw ubocznych. W ostatnim czasie nowoczesna inyniera genetyczna daje realn moliwo izolowania genw i ich modyfikowania, a take wprowadzania ich do innych or ganizmw. Poniewa jednak obce geny uruchamiaj produkcj zmienionych bia ek, wszczepienie obcych genw do jakiego organizmu z gry warunkuje wyst pienie reakcji alergicznych.

POWANE SKUTKI UBOCZNE... Doktor Martina Steinhardt, lekarz i specjalista w zakresie biologii czowieka, naukowy wsppracownik Instytutu Ludwiga Boltzmanna w Wiedniu, zetkna si z powanym problemem przy okazji zastosowania terapii genowej w zwal czaniu choroby nowotworowej. W tym przypadku u pacjenta doszo rzeczywi cie do reakcji uczuleniowej na poddawany manipulacjom gen. Doktor Steinhardt zaja si poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu da si rozpo zna obcy gen na podstawie objaww reakcji alergicznej. Przystpujc do bada, stwierdzia, e czy si z tym tematem niedostatecznie jak dotd klinicznie po znany zesp chorb autoimmunologicznych. Najczciej s to procesy zapalne (infekcje), ktre powstaj w rezultacie na gej reakcji alergicznej organizmu na wasn tkank, ale przyczyna samej reakcji jest nieznana. Dlaczego tak si dzieje? Dlaczego organizm przestaje rozpoznawa wasne biaka? Jakie przyczyny le u podstaw tego oczywistego bdu w sterowaniu metabolizmem? Wydaje si, e niektrzy ludzie s szczeglnie podatni na choroby autoimmunologiczne, natomiast inni nigdy nie staj si ich ofiarami. Przykad: jedni wiosn cierpiana uciliwy katar sienny, innym nigdy si ta choroba nie przytrafia. Przy czyny alergii na og mona okreli. W przypadku kataru siennego jest to pyek kwiatw; uczulenie na koty wywouj unoszce si w powietrzu fragmenty wo sia tych zwierzt. Coraz czciej reakcje alergiczne s wywoywane przez sub stancje dodawane do artykuw spoywczych. Po przeprowadzonym przeszcze pie narzdu biako dawcy pobudza do reakcji ukad odpornociowy biorcy. Od niedawna wiemy, e rwnie geny innego gatunku wyzwalaj alergie. Warto w tym miejscu wymieni kilka przykadw chorb autoimmunologicz nych, ktre, jak ju wspomniano, przejawiaj si najczciej w postaci procesw zapalnych: - zapalenie mini, minia sercowego po zawale, a take okrelone formy zapalenia oczu; - zapalenie opon mzgowych w nastpstwie szczepienia; - zapalenie bony luzowej odka, ktre moe prowadzi do cakowitego zaniku luzwki odka; - zapalenie nerek wraz z zatruciem komrek nerkowych; - zapalenie tarczycy (choroba Gravesa-Basedowa); - stany zapalne ukadu nerwowego, w szczeglnoci za stwardnienie roz siane; - chroniczne zapalenie jelita grubego (choroba Morbusa-Crohna), w tym za nik tkanki jelita grubego.

Jaki jest jednak mechanizm, ktry prowadzi do schorze autoimmunologicznych? W peni poprawna odpowied brzmi nastpujco: jeszcze tego nie wiemy! Po dzi dzie nie potrafimy przekonujco odpowiedzie na pytanie, dla czego organizm traktuje jako obc tkank wasn (czytaj: wasne biako) i zwal cza j za pomoc ukadu odpornociowego. C jest obcego we wasnej tkance? Choroby autoimmunologiczne pojawiaj si czsto w nastpstwie zwykych" zachorowa. Podobnie niektre reakcje alergiczne wystpuj dopiero po zaindukowaniu wraliwoci w wyniku przebytej choroby albo kontaktu z substan cj wyzwalajc uczulenie. Najczciej takie reakcje pojawiaj si nagle i bez ostrzeenia. Te dotd niewytumaczone procesy skoniy doktor Steinhardt do sformuo wania miaej hipotezy. Stawia ona pytanie: czy jest moliwe, e choroby auto immunologiczne powstaj w rezultacie uczulenia organizmu czowieka na obce geny, ktre niegdy zostay do niego wprowadzone, ale po upywie tysicleci na dal s dla obce i zawsze bd obce?65 Ta hipoteza z ca pewnoci wzbudzi silny sprzeciw. Jestem jednak przeko nany, e w miar postpw w dziedzinie inynierii genetycznej mga, ktra ota cza zagadnienia zwizane z moliwoci tego rodzaju ingerencji w odlegej prze szoci, zostanie rozwiana. Obecnie postpujemy jak ucze czarodzieja z Fausta Goethego i na prno staramy si unicestwi ze moce. By moe nie jest odlegy dzie, w ktrym odtworzymy dokadn sekwencj wszystkich nukleinowych za sad w DNA czowieka. Czy wtedy bdziemy w stanie projektowa" ywe orga nizmy na tej planecie wedug yczenia i zgodnie z najnowsz mod? DlZAJNERSKA FAUNA I: NAJWIERNIEJSZY PRZYJACIEL CZOWIEKA Po c jednak siga po takie przykady przedziwnych stworw, jak rozma ite staroytne chimery czy te twory zrodzone w wyniku laboratoryjnych eks perymentw, eby doszukiwa si w nich ladw ewentualnych genetycznych manipulacji, jakich dokonali przedstawiciele pozaziemskiej inteligencji. W bez porednim otoczeniu czowieka mona napotka takie lady, o czym wiadcz niewyjanione dotd zagadnienia, jak choby kwestie zwizane z udomowionymi przez czowieka zwierztami. W epoce kamienia - najstarszej i najduszej epoce w pradziejach, ktra roz pocza si prawie 4 000 000 lat temu w Afryce i trwaa do okoo 1800 roku przed nasz er-pojawili si pierwsi zwierzcy towarzysze czowieka. Dzisiaj za pew nik uchodzi to, e pierwszym udomowionym zwierzciem by pies. Czasy, kiedy go przyzwyczajano do czowieka, pogrone s w pomroce dziejw i pozostaj poza zasigiem naszej wiedzy. Prawdopodobnie proces udomowienia psa zakoczy

si w rodkowej epoce kamienia, czyli 8300-4500 lat temu. W budowlach pa towych z modszej epoki kamienia w Europie rodkowej badacze odkryli koci niezbyt duego udomowionego psa, ktrego nazwano szpicem torfowym {Canis familiaris palustris): Pamitajmy jednak, e nie mamy dokadnej wiedzy o przodku psa domo wego. Jedna z hipotez stawianych przez biologw zakada, e pies pochodzi od krzywki wilka z szakalem. Gdyby jednak ta hipoteza miaa okaza si trama, oznaczaoby to, e najwierniejszy przyjaciel czowiekajest ewidentnie tak zwan krzywk midzy gatunkow (hybryd). I tu, w dosownym sensie, ley pies po grzebany. Niemoliwe jest bowiem otrzymanie odpornej na choroby i zdolnej do rozmnaania krzywki midzygatunkowej konwencjonalnymi metodami, czy li przez naturalny rozrd zapewniajcy przeduenie gatunku. Przykadem takiej bezpodnej krzywki jest mu - potomek samca osa i samicy konia. Jeli dzisiaj skrzyujemy psa z wilkiem, to u potomstwa takiej pary wsplne cechy obu gatunkw nie utrzymaj si dugo. Najpniej w pitym lub szstym po koleniu potomstwo znowu podzieli si na wilki i psy. Sam wygld zwierzcia wsze lako nie wiadczy o tym, czy mamy do czynienia z psem, czy z wilkiem bd te z psem czy z szakalem. Pewna liczba cech wrodzonych jest u psa w mniejszym lub wikszym stopniu przytumiona. Wykazuje on natomiast wzorce zachowa, niety powych dla dzikiego zwierzcia. Do nich nale na przykad bezwarunkowa wier no i przywizanie do czowieka, a take uczenie si najrniejszych czynnoci, dziki czemu moe on peni funkcj psa myliwskiego, psa policyjnego czy psa ratujcego ludzi przysypanych lawin by poda kilka tylko przykadw. Problem polega na tym, e te wzorce zachowa musz mie charakter dziedziczny, czyli musz by wprowadzone" do kodu genetycznego psa lub innego udomowione go zwierzcia. Zmiana cech zaprogramowanych w materiale genetycznym wyma ga niewtpliwie zastosowania bardzo wyrafinowanych metod. Moim zdaniem nasi przodkowie, prymitywni zbieracze i myliwi, nie byli w stanie dokona tak zasad niczego przeprogramowania puli genw zwierzt yjcych dziko66. Kim zatem byli ci, ktrzy dzikie stworzenia przemienili w zwierzta domowe? DIZAJNERSKA FAUNA II: TAJEMNICZY STEPOWY SPRINTER Jeszcze bardziej tajemniczo przedstawia si pochodzenie zwierzcia, ktre dzi zamieszkuje sawanny Afryki, a take rozlege poacie Pwyspu Arabskiego oraz subkontynentu indyjskiego. Jest to gepard. Ju w staroytnoci uywano go do polowa, o czym wiadcz wizerunki tego zwierzcia spotykane na egipskich naciennych freskach. Take hinduscy maharadowie i krlowie perscy wykorzy stywali fenomenaln szybko tego zwierzcego sprintera ze stepw i sawann.

Brytyjski biolog Joy Adamson uwaa, e gepardy daj si o wiele atwiej oswoi ni inne drapiene koty. Dotd nie jest znany przypadek napaci geparda na czowieka, cho dochodzio do tragicznego zdarze w cyrkach i w ogrodach zoologicznych, gdzie czowieka atakoway lwy, tygrysy i pantery. Roy - niemie cki artysta sztuki performance ze synnego duetu Siegfried i Roy - rwnie ledwo uszed mierci zaatakowany przez biae tygrysy, gdy wystpowa z nimi w jednej ze swoich artystycznych akcji. Wspomniana Joy Adamson stawia z pen powag pytanie, czy gepard nie zosta celowo stworzony do szybkiego biegu". Spord wszystkich zwierzt l dowych jest on absolutnym mistrzem w sprincie. Na krtkich dystansach potrafi osiga prdko ponad 100 kilometrw na godzin. Jego dane techniczne" nie mogyby zosta lepiej wymylone przez bioinyniera. Ma gow z krtk brod lekk budow ciaa, dugie i smuke koczyny jak u charta. Serce, puca i naczy nia krwionone s proporcjonalnie wyranie wiksze ni u pozostaych kotw. Podczas sprintu tempo oddechw zwiksza si ponad dwukrotnie, z 60 do 150 na minut. Nawet najszybsze antylopy nie s w stanie unikn przed nim w stepie i na ppustyni67. Gepard czy cechy typowe dla dwch rnych zwierzcych rodzin, miano wicie psw i kotw. Chocia jest porwnywany do charta z koci gow", to na uki zoologiczne jednoznacznie lokuj go w rodzinie kotw (Felidae), bdcych ssakami drapienymi. Jego pazury s wycigane tylko czciowo, nie tak, jak pazury innych kotw; sylwetka siedzcego geparda bardzo przypomina sylwetk psa. Jak wszystkie koty, mgby uywa pazurw do wspinania si na drzewa, ale gepard tego nie potrafi. Jego zotote futro jest podobne do sierci gadko wo sy eh psw, natomiast czarne ctki s puszyste jak sier kota. Gepardy, czce w sobie wiele cech psw i kotw, cierpi nawet na schorzenia typowe dla jednej z obu rodzin, na przykad na psi piroplazmoz, chorob zakan przenoszon przez kleszcze, ktra prowadzi do rozkadu czerwonych ciaek krwi, oraz na ko cie zapalenie jelit, chorob ukadu trawiennego o podou zapalnym. Reasumujc, geparda mona uzna za niemoliwy" produkt skrzyowania dwch rnych rodzin w gromadzie ssakw. Moglibymy zatem zaliczy go do tej samej kategorii, co opisane na pocztku rozdziau hybrydy czy chimery, ktre znamy z antycznych dzie sztuki. Jeli oprzemy si na najnowszych rezultatach bada genetycznych, to doj dziemy do wniosku, i gepard mg powsta wycznie w rezultacie manipulo wania genami. I rzeczywicie, wyniki bada genetycznych DNA pobranego od gepardw zdaj si dokadnie potwierdza taki wniosek. Analiza prbek krwi wzitych od 50 rnych osobnikw zamieszkujcych bardzo oddalone od siebie

obszary wykazaa, e wszystkie te zwierzta s identyczne pod wzgldem gene tycznym. I to jest prawdziwa sensacja, poniewa oznacza, ni mniej, ni wicej, e dowolnie wybranemu osobnikowi z gatunku geparda mona byoby przeszczepi narzdy i tkanki pobrane od innego dowolnie wybranego przedstawiciela tego ga tunku, bez najmniejszego ryzyka odrzucenia przeszczepu68. Taki przeszczep by by niemoliwy w przypadku gatunku Homo sapiens. Tak wysokiego poziomu genetycznej zbienoci, o ile wiadomo, nie stwier dzono u adnego innego yjcego dziko gatunku fauny. Naukowcy, ktrzy prowa dz eksperymenty w nowoczesnych laboratoriach genetycznych, zaobserwowali natomiast tak zbieno wycznie u zwierzt hodowanych celowo", mianowi cie szczurw laboratoryjnych. JAK Z HIEN POWSTAY GEPARDY? W poowie maja 2006 roku podrowaem po woskiej Sardynii, wyspie pooonej na Morzu rdziemnym. W Nuoro, gwnym miecie usytuowanej w rodkowej czci wyspy prowincji o tej samej nazwie, zwiedziem Museo Speleo-Archeologico. Jest to niedue muzeum, w ktrym s eksponowane liczne ska mieniaoci znalezione w okolicznych jaskiniach. W jednej z wielu wpuszczo nych w cian gablot znajduje si skamieniaa czaszka i inne koci zwierzcia, uwaanego przez niektrych biologw za praprzodka geparda. Jest to Chasmaporthetes, kopalny gatunek hieny z trzeciorzdu, ktry wymar na pocztku epoki lodowej (fot. 21). Graficzna rekonstrukcja, na ktrej przedstawiono Chasmaporthetes, ukazu je hien zdoln do szybkiego biegu. W przeciwiestwie do tego gatunku yjce dzisiaj cztery podgatunki hien maj znacznie dusze przednie koczyny ni tyl ne, co znacznie utrudnia im szybkie przemieszczanie si do przodu i czyni z nich padlinoercw, ktrym sporadycznie udaje si schwyta chor lub osabion ofia r. Natomiast anatomiczna budowa Chasmaporthetes wykazuje liczne cechy dzi siejszych gepardw. Jakim sposobem naturalna ewolucja zdoaa w tak krtkim czasie - w skali filogenezy - przeksztaci drapien hien z trzeciorzdu w kociego sprintera? Pytanie to pozostaje na razie bez odpowiedzi. W tym kontekcie jest uprawomoc nione wzicie pod uwag ewentualnej sztucznej ingerencji w genotyp i nieodrzucanie takiej hipotezy zbyt pospiesznie - tylko dlatego, e nie powinno istnie to, co istnie nie moe. Wyspy szczeglnie nadaj si do bada nad genetycznie zmie nionymi zwierztami. W biologii znane jest pojcie endemizmu. Tak nazywa si zamieszkiwanie przez okrelony gatunek bardzo ograniczonego terytorium, poza ktrym ten gatunek w ogle nie wystpuje. Kt moe z cakowit pewnoci

Rys. 3. Ten rysunek zwierzcia noszcego nazw Chasmaporthetes znajduje si w Museo Speleo-Archeologico w Nuoro. Wykazuje ono cechy, jakimi wyrniaj si dzisiaj gepardy. stwierdzi, e w tym przypadku nie chodzi o laboratorium pod goym niebem? Czyby kolejny Park Jurajski! KRZYWKA PSA I KOZY? Takie myli, jak wyej, kryy mi po gowie ju w maju 2005 roku, kiedy w miejskim muzeum w Ciutadella na wyspie Minorce w archipelagu Balearw zobaczyem kopalne zwierz. I ono wydao mi si organizmem zaprogramowa nym nie przez natur. Wystpujcy wycznie na Minorce - w przyblieniu w tym samym czasie co Chasmaporthetes na Sardynii - gatunek Myotragus balearicus (fot. 22) by zwie rzciem wielkoci psa. Wygldem przypomina krzywk psa i kozy. Na gowie mia rogi, lecz koczyny tylne i ogon byy typowe dla przedstawiciela Canidae tak brzmi aciska nazwa rodziny, do ktrej s zaliczane psy oraz ich krewni68. Poznawszy fakty dotyczce krzywek midzygatunkowych oraz miesza cw, mog bez trudu wyobrazi sobie, e i tutaj eksperymentowano z genami dwch rnych rodzin zwierzt. Z cakowit pewnoci wykluczy t hipotez mgby tylko ten, kto y w owych czasach, a wic na pewno ani ja, ani ordow nicy konwencjonalnych wyjanie.

Dopki klasyczna teoria ewolucji nie bdzie w stanie w zadowalajcy sposb wyjani tego rodzaju licznych sprzecznoci dotyczcych powstawania i dalszego rozwoju gatunkw oraz procesu udomowiania zwierzt, dopty nikt nie powinien arbitralnie odsya do krainy bajek wyjanie, ktre wygldaj na nieprawdopodob ne, bez ich uprzedniego zweryfikowania. Dzieje naszej rzekomo cisej" wiedzy do wodz, e popeniano bolesne bdy i pomyki. Przecie jeszcze nie tak dawno temu uwaano, e skonstruowanie rakiety, ktra wyniosaby czowieka na Ksiyc, to czy sta utopia. Lecz czy bdy nie s popeniane wanie po to, eby je nieustannie kory gowa? Nie po to, eby si na nich uczy? Do niedawna opisy chimer i monstru alnych dziwolgw przyjmowano za banie z tysica i jednej nocy. Wizerunki takich istot miay by wycznie wyrazem artystycznej inwencji ich autorw. Dzi siaj wiemy, e inynieria genetyczna daje nam do rki narzdzia, ktre umoli wiaj stworzenie potworw w rezultacie poczenia tkanek zwierzcia i czowie ka. Po raz kolejny otworzono puszk Pandory. Wol nawet sobie nie wyobraa, co obecnie dzieje si w cile strzeonych laboratoriach - pod bacznym okiem wojskowych. Mimo wszystko sprawy te, cho mog budzi przeraenie, maj te pozytyw ny aspekt. Kade uwaane dotd za niewyobraalne odkrycie czy wynalazek na daje wydarzeniom z legendarnej zdawaoby si przeszoci wymiar, ktry jest dla nas zrozumiay. Zapadaj one w nasz wiadomo. To, co wczoraj byo nie do pomylenia, jutro moe okaza si znane nam od dawna. Poniewa w zamierzchych czasach stanowio konkretn rzeczywisto. DOPISEK W lipcu 2007 roku Europejski Urzd Patentowy ponownie trafi na pierwsze strony gazet. Tym razem jednak nie chodzio o prby stworzenia organizmw hybrydowych. Greenpeace, organizacja walczca o ochron rodowiska, zgosia sprzeciw wobec patentu, ktry dotyczy normalnych rolin, niezmodynkowanych genetycznie, na przykad sonecznika. Ponadto obrocy rodowiska przestrzegali przed skutkami zarejestrowania tego patentu. Dotknyby one przede wszystkim rolnikw i konsumentw ywnoci. Jeli cakiem zwyczajne roliny, jak sonecznik czy brokuy, zostan uznane za wynalazek, to w przyszoci bdzie mona opatentowa kad rolin i ka de zwierz", owiadczy Christoph Then, ekspert organizacji do spraw patentw. Pniej kto zgosiby patent na olej ze sonecznika. Ponadnarodowe koncerny rolno-spoywcze z pomoc prawnikw zajmujcych si patentami zdobd pen kontrol nad wszystkimi etapami wytwarzania artykuw ywnociowych.

W padzierniku 2006 roku amerykaski koncern Pioneer uzyska patent na niezmieniony genetycznie sonecznik, ktry wykazywa odporno na szkodniki dziki naturalnym cechom dziedzicznym. Urzd patentowy podj pniej, zaj mujc si odmian brokuw, strategiczn decyzj dotyczc udzielania paten tw na metody hodowli zwierzt lub rolin, nawet jeli nie zastosowano przy tym technik inynierii genetycznej. Pewna firma ju w 2002 roku usiowaa opatento wa brokuy hodowane konwencjonalnie, lecz konkurencyjne przedsibiorstwo wnioso protest. Urzd patentowy usuwa, jak dotd, systematycznie niemal wszystkie ba riery zwizane z udzielaniem patentw", dodaje Christoph Then. Gboko nie pokojcy jest fakt, e urzd, ktrego rdem finansowania s pienidze pozyski wane od przemysu, sam podejmuje we wasnej sprawie decyzje o kardynalnym znaczeniu"69. Najwyraniej choroba patentowa" EPA coraz silniej si rozprzestrzenia. Oto nowy, pikny wiat...

6
PREHISTORYCZNE WIECE ZAPONOWE ORAZ KOSMICZNE ODPADY Z EPOKI LODOWCOWEJ

WYSOKO ROZWINITA MIKROTECHNOLOGIA W STARSZEJ EPOCE KAMIENIA

Na tym wiecie nie ma nic baniowego. Wszystko, co wydaje si cudowne, w rzeczywistoci ma konkretne realne podstawy. Maksym Gorki (1868-1936), rosyjski poeta i pisarz

rzynastego lutego 1961 roku trjka przyjaci, Mik Mikesell, Wallace Lane i Virginia Maxey, wybraa si w gry Coso. Ten grski acuch rozciga si na pnocny wschd od Olancha w amerykaskim stanie Kalifornia oraz na za chd od okrytej z saw Doliny mierci. Tym, czego wszyscy troje poszukiwali, byy geody - kuliste skalne bryki z jamami w rodku, wypenionymi skupienia mi krysztaw. Zamierzali je wystawi na sprzeda w charakterze pamitek we wsplnie prowadzonym sklepie LM&V Rockhound Gem and Gift Shop. Jednak to, co znaleli tamtego dnia, powinno przyczyni do wyrzucenia po raz kolejny na mietnik historii wszystkich naszych sdw na temat dziejw techniki. Pocztkowo niepozorny kamie, ktry wraz z wieloma innymi znaleli na szczycie gry o wysokoci 1300 metrw, oddalonej o 100 metrw od wyschni tego jeziora Owens, uznali za geod. w fragment skay by otoczony skorup, w ktrej tkwiy skamieniae muszle miczakw, co wskazywao na sdziwy wiek bryki. Po powrocie do domu czekaa ich niespodzianka. Prba przecicia na p

rzekomej geody zakoczya si zniszczeniem najdroszej piy Mik'a Mikesella, wyposaonej w diamentowe ostrze. Z pewnoci to nie skaa przyczynia si do zniszczenia narzdzia tak wy sokiej jakoci. W rodku owej bryki nie byo pustej przestrzeni. Znajdowa si tam idealnie okrgy cylinder z twardego materiau ceramicznego, w ktrym by umieszczony byszczcy, nieskorodowany metalowy drut gruboci 2 milimetrw. T ceramiczn tulej otacza, jak stwierdzia trjka poszukiwaczy geod, miedzia ny piercie, ktry rwnie nie uleg korozji. Znalezisko coraz bardziej rozpalao ciekawo przyjaci. Dalsze ogldziny doprowadziy do odkrycia dwch metalowych obiektw pozbawionych waci woci magnetycznych. Z wygldu przypominay podkadk. Osadowa otulina na jednej trzeciej gruboci wygldaa jak skrzemieniae drewno i bya o wiele miksza ni agat czy jaspis, kamienie pszlachetne zwykle spotykane w geodach. Me talowy paszcz mia ksztat szecioboku i otacza rdze z nadzwyczaj twardego materiau ceramicznego. JAK GROMEM RAONY Mik Mikesell, Wallace Lane i Virginia Maxey przesali zagadkowe znalezi sko Towarzystwu Charlesa Forta. Organizacja ta, zaoona przez wolnomyliciela Charlesa H. Forta (1874-1932), zajmuje si badaniami faktw i zjawisk pozosta jcych w jaskrawej sprzecznoci z tradycyjnym naukowym obrazem wiata. Tam do pracy nad nim zabra si badacz Ron Calais. Na temat obiektu, nazwane go artefaktem z Coso, wypowiedzieli si te specjalici z rnych dziedzin, opierajc si na jego zdjciach rentgenowskich (fot. 23-24). Uzyskane wyniki oraz wnioski kocowe Calais opublikowa w numerze 4 biuletynu INFO Journal". Wydawcy cza sopisma, Paul J. Willis i jego brat Ron, z ogromnym zdziwieniem stwierdzili, e arte fakt ten budow i wykonaniem nasuwa porwnanie ze wiec zaponow! Poczuem si jak gromem raony", pisa Ron Willis, poniewa tylko w ten sposb elementy ukadanki daway si do siebie dopasowa. Obiekt przecity na dwie czci mia przekrj heksagonalny (szecioktny) i zawiera ceramiczny (porcelanowy) izolator oraz drut wpuszczony w jego rodek; s to najwaniejsze elementy kadej wiecy zaponowej". Bracia postanowili przeci na p wiec zaponow w tej czci, w ktrej ma ona ksztat szecioboku. Przepiowanie twardego porcelanowego izolatora okazao si trudnym zadaniem, lecz w kocu udao im si tego dokona. Moglimy przekona si, e wszystkie czci (nowoczesnej wiecy zapono wej) przypominaj cz artefaktu Coso - z kilkoma rnicami", kontynuowa swo j wypowied Ron Willis. Piercie wykonany z miedzi, otaczajcy ceramiczn

tulej znaleziska z Coso, zdaje si odpowiada miedzianemu piercieniowi, jaki otacza grny segment stalowego paszcza kadej wiecy zaponowej". Zdaniem Rona i Paula Willisw szecioboczny segment skada si z rdzy, jaka pozostaa po pierwotnie zainstalowanym stalowym paszczu. Zwrcili rwnie uwag, e drut umieszczony w rodku obiektu jest wykonany z mosidzu. Grna cz wydawaa si zakoczona czym w rodzaju spryny. Paul i Ron Willisowie wysunli hipotez, e obiekt widoczny na zdjciach rentgenowskich jest pozostaoci skorodowanego elementu metalowego z nawierconym na nim gwin tem". I chocia wikszy metalowy fragment na grnym kocu artefaktu z Coso niezupenie odpowiada budow wspczesnym wiecom zaponowym, znalezisko jako cao sprawia wraenie, i jest to jaki rodzaj urzdzenia elektrycznego. Chocia pierwotny cel zastosowania zdumiewajcego znaleziska pozosta je przedmiotem swobodnych docieka i spekulacji, jego wiek udao si okreli z wystarczajc dokadnoci- ma ona w przyblieniu 500 000 lat. A przecie, wedug niezbitych ustale" w odniesieniu do dziejw techniki, bya to na Ziemi epoka kamienia37-70. NANOTECHNIKA PRZYSZOCI Oprcz inynierii genetycznej, ktra w minionych latach poczynia ogromne postpy, jeszcze jedna dziedzina nauki rozwija si rwnie szybko i dynamicz nie. Jest to nanotechnologia. Jej nazwa wywodzi si od greckiego sowa nanos, co znaczy karze". Eksperci, wybiegajcy myl naprzd - cho goszone przez nich idee spotyka krytyka ze strony konserwatywnych uczonych - s przekonani, e nanoroboty o wymiarach rzdu uamkowych czci milimetra bd w przy szoci w znaczcym stopniu determinowa rozwj technologiczny ludzkoci. Termin nanotechnologia" pojawi si w 1959 roku. Wwczas to fizyk oraz laureat Nagrody Nobla, Richard Feynman (1918-1988), wyrazi pogld, e gdyby dao si manipulowa pojedynczymi atomami, moliwe staoby si wytwarzanie wszystkiego, co tylko mona sobie wyobrazi71. Gdyby to przypuszczenie znalazo potwierdzenie w praktyce, doszoby do najwikszej rewolucji w dziejach ludzkiej cywilizacji. Gd przestaby nka ludzko, poniewa nanourzdzenia zostayby uyte do syntetyzowania produk tw spoywczych. Podobnie takie mikroskopijne urzdzenia mona byoby wy korzysta do oczyszczenia tak bardzo zniszczonego niebezpiecznymi odpadami rodowiska naturalnego. Absorbowayby one substancje szkodliwe, a potem roz kaday na pierwiastki skadowe, z ktrych ponownie powstawayby uyteczne dla czowieka. Take w medycynie znalazyby zastosowanie, o jakim dotd odwa ali si pisa wycznie autorzy science fiction. Rozmaite choroby serca i naczy

krwiononych przestayby raz na zawsze zagraa yciu czowieka. Dziki zdal nie sterowanym mikrosondom przeprowadzano by operacje chirurgiczne w ob rbie serca, ttnic i y (fot. 25). Operacje, jakich nie mona wykona metodami konwencjonalnymi. Czy s to jedynie mrzonki i utopijne wizje garstki niepo prawnych fantastw? Bez wtpienia takie wizje naleay do science fiction w 1966 roku. Wtedy to nakrcono - by moe czerpic inspiracj z pomysw goszonych przez Richar da Feynmana - intrygujcy thriller filmowy zatytuowany Fantastyczna podr. Oto w skrcie jego fabua. Agent wywiadu, ktry przeszed na drug stro n i dysponuje wanymi dla sub specjalnych informacjami, zapada na chorob. W jego mzgu tworzy si zakrzep krwi. Zator znajduje si w miejscu niedostp nym dla skalpela - ingerencja konwencjonalnymi metodami niemal na pewno za koczyaby si mierci czowieka, o ktrego walczyli agenci po obu stronach. Z tego powodu zdecydowano si zastosowa now, przeomow metod opera cyjn. d podwodn wraz z zaog, w ktrej znaleli si specjalici, zmniej szono do mikroskopijnych rozmiarw i wstrzyknito do krwiobiegu pacjenta. W trakcie fantastycznej podry", ktra wioda przez serce i naczynia krwiono ne, bohaterowie napotkali wiele niebezpieczestw i przeyli mnstwo przygd. Ponadto - jak zawsze w tym gatunku filmowym - w zespole znalaz si czarny charakter, ktry sabotowa niezwyk akcj ratunkow. Na szczcie rozprawiy si z nim aroczne biae ciaka krwi, ktre wypeniy sumiennie swoje zadanie jako podstawowy element ukadu odpornociowego czowieka. Zgodnie z holly woodzk konwencj nastpi happy end. Gdy w 1986 roku na ekrany kin wszed remake tego filmu (ktry zdy sta si klasykiem), tym razem zatytuowany Innerspace, z gwiazdorem Dennisem Quaidem w roli gwnej, techniki w nim przedstawione wci z koniecznoci umieszczano w rubryce nie do zrealizowania". RZECZYWISTO PRZECIGA SCIENCE FICTION Jednak czasy si zmieniaj. Mona odesa do lamusa wszystkie nasze wy obraenia o technologii przyszoci. W padzierniku 1999 roku media obiega sensacyjna wiadomo, e ju wkrtce opisana wyej fabua thrillera stanie si rzeczywistoci. Nagy przypadek w klinice chorb serca. Lekarz wstrzykuje do ukadu krwiononego pacjenta roztwr. W tym roztworze pynie d podwodna w skali mikro, niedostrzegalna dla ludzkiego oka. d zmierza do zatkanego skrzepu naczynia w mzgu i za pomoc maciupekich szczotek udrania naczynie. Pacj ent j est uratowany!"

Scenariusz filmu science fiction? W adnym razie - taka d podwodna ju mieje. Zbudowa j Reiner Gotzen, dyplomowany inynier i fachowiec od supermaych obiektw w specjalistycznej firmie Micro-Tec w Duisburgu72. Wiadomo, e prasa bulwarowa zamieszcza na swoich amach sensacje i ma skonno do przesady. Jednak dwa lata pniej ze zdziwieniem przeczytaem podobne doniesienie w fachowej prasie medycznej Wprawdzie taka miniaturo wa d podwodna miaa wtedy posta tylko makiety, prezes firmy Micro-Tec, Andrea Reinhardt, podkrelaa z optymizmem: Za dziesi lat (byby to zatem 2010 rok) powinny zacz si pierwsze prby takich mikrosystemw".73 Miniaturowy cud techniki skonstruowano dziki zastosowaniu komputera. Wszystkie informacje s kierowane do pynnego syntetycznego materiau za po rednictwem laserowego promienia, ktry tnie z precyzj brzytwy cienkiej jak wos. W rezultacie powstaje miniaturowa d podwodna, majca 4 milimetry dugoci oraz p milimetra gruboci. Napd zapewniaj maciupekie magnesiki umieszczone w rubie, ktra jest wprawiana w ruch za pomoc cewki umiesz czonej poza organizmem. Ostatnio inynierowie eksperymentuj z napdem hydromechanicznym", ktry dziaa na podobnej zasadzie jak wykonujca szybkie uderzenia petwa ogonowa73. Jak ju wspomniano, taka miniaturowa d podwodna - podobnie jak jej filmowy pierwowzr z 1966 roku, cho rzecz jasna bez zminiaturyzowanej zao gi na pokadzie - okoo 2010 roku powinna wej do klinicznego zastosowania w fazie prb na pacjentach. Oprcz mechanicznego usuwania zakrzepw krwi mogaby suy jako mikropojemnik ze specjalistycznymi lekami i za poredni ctwem krwiobiegu dostarcza te leki bezporednio do guzw nowotworowych. W przypadku chemioterapii agresywne rodki zwalczajce raka oddziaywayby bezporednio na tkanki nowotworowe, dziki czemu w znacznym stopniu zredu kowano by uciliwe dla pacjenta skutki uboczne takiej terapii, a nawet wyelimi nowano je cakowicie. Warto te wspomnie o wykorzystaniu nanotechnologii do usuwania kamieni w nerkach i pcherzu moczowym. Miniaturowe frezy zamon towane na takiej odzi podwodnej mogyby zosta uyte do rozbicia kamieni. Ten zabieg dzi wykonuje si przy uyciu fal ultradwikowych, poza tym nadal ka mienie usuwa si konwencjonalnymi inwazyjnymi metodami operacyjnymi. Ale ju dzi yjemy w wiecie przyszoci!
TWRCZA MASZYNA

Miniaturowa d podwodna, ktra znajdzie zastosowanie w medycynie, nie jest oczywicie jedynym wytworem rozwijajcej si coraz bardziej dynamicz nie nanotechnologii. W innej firmie, ktra rwnie specjalizuje si w aparaturze

medycznej, pracuje si obecnie nad otrzymaniem szczeglnego materiau na kt ry mona nanie linie oddalone od siebie o zaledwie 11 nanometrw. Przypo mn: 1 nanometr odpowiada jednej miliardowej czci metra lub 0,000001 mi limetra. W materiale tym bd umieszczane uszkodzone nerwy lub cigna za proces ich gojenia zostanie niezwykle przyspieszony wskutek tworzenia nowych tkanek w mikroskopijnych bruzdach73. Na caym wiecie prowadzi si badania nad skonstruowaniem mikroskopij nych tokw, przecznikw, dwigni i k zbatych, ktre, zastosowane w nanorobotach, powinny pewnego dnia posuy do wytwarzania nowych produktw. A take pozwoli na maksymalnie precyzyjne wykonywanie prac, ktrych skala jest zbyt maa dla czowieka i konwencjonalnej techniki. Prekursorem takich bada, majcych na celu skonstruowanie skrajnie maych elementw budulcowych i sterujcych, jest od lat 70. XX wieku amerykaski fi zyk, doktor K. Erie Drexler. Midzynarodowe uznanie zyska dziki pionierskim pracom nad twrczymi maszynami (engines of creatio). W 1992 roku podczas przesuchania przed komisj Izby Reprezentantw Kongresu USA Drexler wyja ni, jakie nieoczekiwane moliwoci techniczne wynikaj z wykorzystania nanorobotw - nazywa je rwnie asemblerami lub replikatorami - do taniej produk cji rozmaitych urzdze. Takie wizjonerskie mylenie spotkao si, co zreszt wcale nie dziwi, z re akcj, i to gon, krytykw. Wedug niektrych konserwatywnie nastawionych naukowcw Drexler uczyni z nanotechnologii nowego boga, ktry pojawi si niczym staroytny deus ex machina. Powaniej naley potraktowa zarzuty, ktre odnosz si do potencjalnych zagroe zwizanych z t nowatorsk technologi. Co by si stao, gdyby nanoreplikatory wymkny si spod kontroli? Jak uda si zapobiec wykorzystaniu nanotechnologii do opracowania broni masowego rae nia nowej generacji? A jeli w posiadaniu nowej techniki znaleliby si terrory ci? Takie obawy naley traktowa z pen powag. Potwierdza to posiedzenie Senatu USA, na ktrym poruszono kwesti moliwoci niszczenia wrogich czo gw przy uyciu nowatorskich nanorobotw71. Pozostaje mie nadziej, e korzyci z nanotechniki przewysz ewentualne zagroenia. Jest due prawdopodobiestwo, e ta technika przyszoci ju w nie dugim czasie zaowocuje wyprodukowaniem zminiaturyzowanej aparatury me dycznej, ktra posuy do walki z najwikszymi plagami nkajcymi czowieka. Postpujcy proces miniaturyzacji wywrze rwnie ogromny wpyw na techno logie informatyczne. Na pocztku 2007 roku przodujce firmy z tej brany, In tel i IBM, ogosiy, e nastpi przeom w technikach wytwarzania tranzystorw. Intel zamierza wej na rynek z nowymi ukadami scalonymi wielkoci 45 na nometrw w 2007 roku, natomiast IBM - w 2008 roku. W kadym chipie Intela

umieszczonych ma by miliard tranzystorw- nanotechnologia stwarza takie moliwoci74. Doktor K. Erie Drexler tak uspokaja wszystkich obawiajcych si o to, gdzie nas doprowadzi gwatowny rozwj nanotechnologii: Jest raczej mao prawdo podobne, eby wyprodukowany przez czowieka nanorobot, zastosowany na przykad do pozyskiwania surowcw ropopochodnych, przyj przez przypadek form, w ktrej przetrwa samodzielnie w niekontrolowanym przez czowieka ro dowisku. To tak jakby stojcy w garau samochd ktrego dnia odmwi jazdy na benzynie lub oleju napdowym i zamierza jedzi tylko na biopaliwie71. NANOTECHNIKA Z EPOKI LODOWCOWEJ Niewtpliwie w najbliszej przyszoci osignicia techniki jeszcze niejeden raz wprawi nas w zdumienie. Ale ju teraz niewypowiedziane zdumienie budz artefakty, ktre naley uzna za produkt wysokorozwinitych technologii. Jed nake, o dziwo, pochodz one z prehistorycznych czasw. Wszystko ju byo!", jak mwi przy kadej niemal sposobnoci rabin Ben Akiba, jeden z bohaterw dramatu UrielAcosta Karla Gutzkowa (1811-1878). W tym miejscu mog z czy stym sumieniem powtrzy za Ben Akib jego sowa, odnoszc je tym razem do nanotechnologii. Od 1991 roku poszukiwacze rud, a take zota, na zlecenie duych konsor cjw poszukujcy metali kolorowych, znajduj coraz wicej osobliwych obiek tw, czsto majcych form spirali, na wschodnim obrzeu grskiego acucha Ural w Rosji. Wielko tych artefaktw wynosi od maksymalnie 3 centymetrw do uamkowych czci milimetra i, co wrcz niewiarygodne, 0,003 milimetra! Do dzisiaj w rozmaitych stanowiskach w pobliu rzek Kozim, Narada i Balbanju oraz dwch potokw o nazwie Wetwistyj i Lapczewo znaleziono w sumie wie le tysicy tych artefaktw o niewyjanionym pochodzeniu. Wszystkie znaleziska znajdoway si na gbokoci 3-12 metrw. Rozmaite ekspertyzy datuj te war stwy - oraz tak licznie znajdowane w nich obiekty - na wiek, zalenie od gbo koci konkretnych pokadw osadowych, od 20 000 do 300 000 lat75. Tworzywem tych artefaktw s rne metale: najwiksze z nich s z miedzi, mniejsze (najmniejsze maj wymiary rzdu uamka milimetra) - z rzadkich meta li: wolframu i molibdenu. Wolfram cechuje si bardzo du mas atomow i du gstoci. Temperatura topnienia wynosi 3410C. Jest stosowany jako dodatek stopowy do stali konstrukcyjnych oraz do wyrobu materiaw odpornych na cie ranie. Technicznie jest te wykorzystywany do wyrobu arnikw lamp arowych, elektrycznych stykw, dysz silnikw rakietowych oraz jako odporna na wysok temperatur powoka ochronna promw kosmicznych.

Molibden rwnie cechuje si du gstoci; temperatura topnienia wynosi 2650C. Metal ten, podobnie jak wolfram zaliczany do pierwiastkw wystpuj cych w znikomych ilociach w skorupie ziemskiej, jest stosowany jako skadnik stopowy stali szlachetnych, przede wszystkim do wyrobu elementw broni wy trzymujcych due obcienia, pyt pancernych oraz narzdzi, gwnie ostrzy na rzdzi skrawajcych. Znalezione artefakty, ktrych liczba siga ju setek tysicy, zwracaj uwag swoim wygldem. wiadczy on o zastosowaniu zaawansowanej technologii. Po dobnie jak w przypadku produktw powstajcych dziki osigniciom wspczes nej nanotechnologii, uralskie artefakty rwnie musiay suy cile okrelonemu celowi. Do czego na przykad suya malutka wolframowa spirala (fot. 26 i 27) owinita wok rdzenia, ktrej rednica nie przekracza p milimetra? W instytucie naukowym w Helsinkach, dokd trafi ten obiekt, zmierzono go z dokadnoci do mikrometrw, czyli jednostek miary rwnych jednej tysicznej milimetra! PRACE WYKOPALISKOWE NAD RZEK BALBANJU Badaniem owych tajemniczych artefaktw zajo si wiele placwek badaw czych i naukowych. Bezporednio na miejscu prac wykopaliskowych zaangao wali si: - eksperci z oddziau Akademii Nauk w Syktywarze, stolicy dawnej Autono micznej Republiki Radzieckiej Korni, - zesp pracownikw Centralnego Instytutu Badawczego Geologii oraz Na uki o Metalach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI); ta moskiewska placwka naukowa podlega Komitetowi Federacji Rosyjskiej ds. Geologii oraz Wykorzy stania Bogactw Naturalnych, - niezaleny rosyjski badacz, doktor Walerij Owarow, ktremu w gwnej mierze zawdziczam przedstawione tu informacje75. Dalszym analizom i badaniom naukowym poddano nanoartefakty w mo skiewskim i petersburskim instytutach Rosyjskiej Akademii Nauk, a take w fi skim Instytucie Metalurgii w Helsinkach. W moim archiwum znajduje si eks pertyza sporzdzona w wymienionym wyej Centralnym Instytucie Badawczym Geologii oraz Nauki o Metalach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI) w Mos kwie. Doktor Jelena W. Matwiejewa, pracownik naukowy Wydziau Geologii, Metod Poszukiwania oraz Ekonomii Metali Szlachetnych w Zoach Okrucho wych, zamiecia w niej rezultaty bada, przeprowadzonych przez ni wsplnie z kolegami, W.W. Stoljarenko i N.N. Rindziunsk. W ekspertyzie numer 18/485 z 29 listopada 1995 roku przedstawiono szcze gowy opis jednego ze stanowisk wykopaliskowych:

W okresie prac wykopaliskowych podjtych przez ZNIGRI w 1995 roku w re jonie dolnego biegu rzeki Balbanju znaleziono dwa spiralne obiekty w prb kach pobranych waluwialnej zotononej cikiej frakcji rudy wzbogaco nej. Prbki pobrano w przekroju z aluwialnych trzeciej terasy zalewowej na lewym brzegu rzeki Balbanju, zorientowanej wzdu linii 106 (wiercenia 110-112). Odkryto w tym miejscu, we wzmocnionej stemplami cianie kopal ni odkrywkowej, lune pokady biegnce od dou ku grze76. Dalej nastpuje wyliczenie poszczeglnych zidentyfikowanych warstw wraz z podaniem ich miszoci, jednoznaczne przyporzdkowanie geologiczne znale zionych tajemniczych artefaktw, jak rwnie ich datowanie stosownie do przy porzdkowania geologicznych pokadw: Wzbogacon rud, w ktrej znajdoway si omawiane spiralne obiekty, mo na uzna za typowe zoe wirowe oraz osuwiskowe trzeciego pokadu, ktry wedug naszej oceny (...) stanowi rezultat wewntrzsedymentacyjnego wy mywania zakumulowanych warstw o rnorakiej genezie. Pokady te mona szacunkowo datowa na 100 000 lat; odpowiadaj one poziomym fragmentom pokadw mikulinskich" grnego plejstocenu76. Plejstocen to wczesna epoka czwartorzdu, trwajca od okoo 1 800 000 do okoo 10 000 lat temu. W tej epoce okresy zlodowace wystpoway na przemian z okresami cieplejszego klimatu. Po plejstocenie nastpi holocen - wspczesna epoka historii Ziemi. POZAZIEMSKIE TECHNOGENNE POCHODZENIE" Cho brzmi to niewiarygodnie, te uralskie artefakty pochodz z epoki kamiennej, w ktrej - wedug niezbitej fachowej wiedzy" - yli tam jedynie neandertalczycy, dzicy jaskiniowcy z maczugami. Po raz kolejny podstawy naszego tradycyjnego po gldu na przeszo zaczynaj si chwia. Jednak wygodniejsze jest chowanie gowy w piasek strusim zwyczajem i zamiatanie kopotliwego problemu pod dywan, wysta wienie go na pomiewisko lub po prostu cakowite przemilczenie. Ale nie wolno nam przej obok takich faktw, musimy zaj si nimi, bez wzgldu na rezultat. Dalej w ekspertyzie ZNIGRI opisano pobrane przez instytut prbki, ktre prze badano za pomoc mikroskopu elektronowego JSM T-330 japoskiej firmy JEOL Electronics. Analiz widmow wielokrotnie przeprowadzono, a uzyskane na tej podstawie dane zestawiono w tabeli zamieszczonej w wymienionej ekspertyzie. Przedmiotem dogbnych bada byy nie tylko formy krystalizacji oraz struk turalne osobliwoci pierwiastka wolframu, ktry w przyrodzie wystpuje tylko

w stanie zwizanym. Stwierdzono w ekspertyzie, e metal ten w niezwykej for mie spirali" w ogle w naturze nie wystpuje, co w duym stopniu uprawdopodabnia wniosek o sztucznym pochodzeniu tych artefaktw. Na uwag zasuguj te przedstawione na kocu opracowania wnioski, do jakich doszli pracownicy moskiewskiego instytutu, gdy stanowi one jawne zaprzeczenie pogldw go szonych przez naukowy establishment. Doktor Matwiejewa i jej koledzy stwier dzaj e wiek pokadw oraz warunki pobrania prbki wskazuj tylko na wy sok wiarygodno twierdzenia, e niezwyke krysztay wolframu w ksztacie spirali nie mogy si tu znale wskutek przelatywania nad obszarami Uralu ra kiet wystrzeliwanych z kosmodromu Plisieck"76. O co tu chodzi? Pora na wyjanienie powyszych wnioskw. Tajemnicze obiekty nie s pozostaoci metalowych elementw rakiet wyprodukowanych wspczenie. Przemawia za tym choby gboko pokadw, w ktrych na ma sow skal wystpuj owe artefakty. W przeciwnym razie obiekty te byyby zgru powane na powierzchni gruntu lub wymyte do podoa na gboko co najwyej kilku centymetrw. Ostatnie zdanie raportu ekspertyzy definiuje istot sprawy: Przedstawione dane pozwalaj na postawienie pytania o ich pozaziemskie, technogenne pochodzenie"76. Kim byli ci, ktrzy w zamierzchych czasach pozostawili po sobie te obiekty? Na pewno wyprzedzali nas o lata wietlne w rozwoju technologicznym. My stawia my dopiero pierwsze kroki w obszarze nanotechnologii. Dziki wizjonerom takim jak doktor K. Erie Drexler dojdziemy w niedalekiej ju przyszoci do etapu roz woju myli technicznej, ktry ju kilkaset tysicy lat temu osignli pozaziemscy wytwrcy artefaktu z Coso oraz obiektw ze wschodnich obrzey Uralu.
ZGASZA SI C1CAP

Chciabym w tym miejscu przedstawi czytelnikom ostatnie wydarzenia zwizane z artefaktami ze wschodniego Uralu. Poprzez fizyka doktora Stefano Bagnasco nawiza ze mn kontakt Comitato Italiano per ii Controllo delie Affermazioni sul Paranormalne, w skrcie CICAP. Pod t przydug nazw kryje si woska sekcja organizacji Committee for Scientific Investigation of Claims of Paranormal, w skrcie CSICOP. Jest to organizacja obecnie obejmujca swoim zasigiem cay wiat. Jej gwnym celem jest wystpowanie przeciwko wszyst kiemu, co nie mieci si w gwnym nurcie naukowego establishmentu. A za tem przeciwko wszystkiemu, co paranormalne, pozaziemskie, kryptozoologiczne i tak dalej, a wic co podwaa uwicony obraz wiata, wywodzcy si od Kartezjusza.

Czonkowie tej nowej inkwizycji nie nosz wprawdzie habitw, nie stawia si ju rwnie stosw heretykom, lecz za to kieruj do rodkw publicznego przeka zu oraz rozmaitych instytucji naukowych" epistoy i argumenty majce, w miar moliwoci, podawa w wtpliwo pogldy odbiegajce od ortodoksji. Doktor Bagnasco, pracownik Narodowego Instytutu Fizyki Nuklearnej w Tu rynie, przedstawiajcy si jako fellow of CICAP" (czonek CICAP), zwrci si do mnie w pimie z 5 grudnia 2006 roku z prob o przekazanie mu wyczerpuj cych materiaw na temat rosyjskich nanoznalezisk, poniewa uzyska informa cje, jakobym zalicza si do bardzo wskiego grona osb na Zachodzie, ktre dysponujnajwikszym zasobem materiaw - wliczajc w to fotografie oraz naukowe ekspertyzy - powiconych tym artefaktom. Opracowanie Instytutu ZNIGRI uzna za intrygujce" i poprosi o odpis rosyjskiego oryginau oraz, jeli takowe posia dam, tumaczenie na jzyk angielski lub woski. W dalszych sowach zapewni mnie, i nie jest jego zamiarem uznanie tego znaleziska za z gry nieprawdziwe, lecz chciaby przebada dostarczone materiay z moliwie duym obiektywizmem, bez jakichkolwiek uprzedze i bezstronnie"77. Poniewa jestem przekonany o autentycznoci uralskich artefaktw, a poza tym nie mam nic do ukrycia, przesaem dane materiay na pocztku 2007 roku na adres podanej w licie instytucji. Wierz, e obiektywna ocena wymaga spo ro czasu, poniewa do dzi dnia nie otrzymaem potwierdzenia odbioru czy te zwrotu. Uznanie tajemniczych nanoobiektw za faszerstwo lub za co, co zgoa nie istnieje, byoby jednoczenie grubiaskim aktem dyskredytujcym instytucje, kt re do tej pory zaangaoway si w badanie artefaktw. Prawdopodobnie w CICAP i CSICOP mozol si teraz nad prb nadania tym znaleziskom pitna nonsensu lub zdezawuowania ich w taki czy inny sposb. Poczekamy, zobaczymy...

7
ZNIKN W OTCHANI BKITNEGO WIATA

GWIEZDNE WROTA W ANDACH

Jestem przekonany, e wiele pradawnych budowli, na ktre spogldamy dzisiaj ze zdumieniem, na przykad Tiahuanaco w boliwijskich Andach, nie jest dzieem ziemskich istot. Profesor Hans Schindler-Bellamy (1901-1982), uczony i badacz staroytnoci

eoria - ktrej nie mona zarzuci, e nie opiera si na naukowych podsta wach - zakadajca, i z bezkresw kosmosu przybya na Ziemi obca cywili zacja, przycigna te uwag przemysu rozrywkowego. Jedn z najbardziej god nych obejrzenia produkcji filmowych ostatnich lat, czerpic po czci z dorobku dziedziny paleo-SETI, jest Gwiezdne wrota, kultowe dzieo niemieckiego rey sera Rolanda Emmericha. Bohaterowie filmu, po przejciu przez pozostawione na Ziemi przez technicznie nieporwnywalnie bardziej od nas zaawansowanych obcych gwiezdne wrota, mogli podrowa po wszechwiecie, w ktrym przesta obowizywa wymiar czasu. Potem nakrcono rwnie udany serial telewizyjny z Richardem Deanem Andersonem w roli gwnej (aktor ten pozosta w pamici widzw jako odtwrca roli McGyvera, samotnego bojownika obdarzonego nie spoyt si i inwencj). Gdy filmowa zaoga ma zosta wysana do jakiego zaktka wszechwiata, bo haterowie przechodz przez galaretowat powierzchni aktywowanych gwiezdnych wrt, by krtko potem wyoni si na wiato dnia z identycznego urzdzenia na od legym o wiele tysicy lat wietlnych ciele niebieskim. Beam me up, Scotty!"

Mona podejrzewa, e twrcy filmu i telewizyjnego serialu wpadli na po mys dziea, znalazszy si w rozrzedzonym powietrzu Andw, w pobliu poo onego na wysokoci 3800 metrw nad poziomem morza jeziora Titicaca. Tam bowiem znajduje si owiany tajemnic skalny obiekt, ktremu przypisuje si do kadnie takie samo dziaanie jak jego filmowemu odpowiednikowi. Nazywany jest Gwiezdnymi Wrotami Andw (fot. 28-29). W padzierniku 2002 roku odwiedziem to zagadkowe miejsce, tak odlege od Europy. Znalazszy si tam, zyskaem sposobno poznania opowieci osiad ych tu od wiekw Indian. Jeli da wiar lokalnym przekazom i podaniom, dzia y si tu rzeczy niesychane. NIE Z TEGO WIATA To miejsce nosi nazw Hayu Marca i ley w odlegoci 85 kilometrw od Puno, miasta pooonego nad jedn z zatok w pnocno-zachodniej czci jeziora Titicaca i stanowicego orodek administracyjny peruwiaskiego departamentu o tej samej nazwie. Std dowozi si turystw do usytuowanej w pobliu nekropo li Sillustani z jej widocznymi z daleka grobowymi wieami. Kto przy okazji tam zajrzy, powinien koniecznie zobaczy kamienny krg z Sillustani. Z Puno rwnie wypywaj wycieczkowe odzie ku malowniczym wyspom zbudowanym z trzciny, jeszcze przed kilkudziesicioma laty zamieszkanym przez lud Uru. O tym tajemni czym, obecnie ju wymarym, ludzie kry wiele opowieci wrcz fantastycznych, ktre po raz kolejny kieruj nasze myli ku wpywom spoza Ziemi. KofSunowie, jak Uru siebie nazywali, nie chcieli mie nic wsplnego z inny mi Indianami. Nie zawierali maestw z czonkami ssiednich plemion, ponie wa -jak twierdzili - przybyli tu z kosmosu i pragnli zachowa tylko im wa ciwe cechy zwizane z ich wyjtkowym pochodzeniem. Odizolowani od reszty wiata, yli na pywajcych trzcinowych wyspach i bardzo rzadko, przy wyjtko wych okazjach, schodzili na stay ld. Pierwotnie zamieszkiwali nad brzegami jeziora Titicaca i zajmowali tereny a po wybrzee Oceanu Spokojnego. Kiedy jednak przed okoo 1400 laty na pooony w An dach paskowy najecha wojowniczy indiaski lud Ajmarw, a potem hiszpascy kon 24 kwistadorzy, Indianie Uru zbudowali wyspy z trzciny, na ktrych od tamtej pory yli . Lecz uznajc swoj wyjtkowo, z arogancj traktowali innych mieszka cw regionu. Uwaali, i ich ciaa nie ton i e nie odczuwaj lodowatego zimna. Nie szkodzia im te wilgotna mga, ktra u innych indiaskich ludw powodo waa choroby, podobnie jak nie bali si ognia niebios" - gromw i byskawic. W ich yach kry miaa czarna krew, a jzyk, w ktrym rozmawiali ze sob 78 by cakowicie nieznany pozostaym Indianom .

My, ci inni, my, mieszkacy jeziora, KofSunowie, nie jestemy ludmi. Bylimy tu wczeniej ni Inkowie, nawet przed Tatiu, ojcem niebios, ktry stworzy lu dzi, Indian Ajmarw i Keczua oraz biaych. Bylimy tu ju, zanim Soce zaczo owietla Ziemi. (...) Ju wtedy, kiedy jezioro Titicaca byo o wiele wiksze ni dzisiaj, (...) nasi ojcowie yli tutaj. Nie, nie jestemy ludmi. Nie mwimy ludzk mow ludzie nie rozumiejte tego, co mwimy. Nasza gowa jest inna od gowy Indian. Jestemy bardzo starzy, jestemy Starszymi. Nie, nie jestemy ludmi79. W 1960 roku na wyspach z trzciny pywajcych po jeziorze Titicaca miesz kao jeszcze omioro czystej krwi czonkw ludu Uru. W 1962 roku zmar ostatni z nich24. Ogldani przez turystw przywoonych z Puno na krtk wycieczk po pywajcych jeszcze trzcinowych wyspach rzekomi Urowie s w rzeczywistoci Ajmarami, a wic nale do plemienia, z ktrym wymarli ju nie-ludzie" nie chcieli mie adnych kontaktw.
WROTA DO WIATA BOGW"

Powrmy jednak do gwiezdnych wrt Hayu Marca. Dopiero pod koniec lat 90. XX wieku Jose Luis Delgado Mamani, przewodnik trekkingowych wy praw, natkn si na ten obiekt o ewidentnie nienaturalnym pochodzeniu. Jako przewodnik turystw z zagranicy, czsto prowadzcy amatorw grskich wdr wek przez granie na zachodnim brzegu jeziora Titicaca, cigle poszukiwa jeszcze nieprzetartych szlakw trekkingowych80. Do gwiezdnych wrt mona dotrze po ptoragodzinnej jedzie samocho dem gwn drog, ktra prowadzi do granicy Peru z ssiadujc od poudnia Bo liwi. Naley si zatrzyma za niezwyk, majc wowaty ksztat ska. Pniej trzeba pokona pieszo wyboiste skalne cieki i zbocza. A wreszcie pojawi si formacja o regularnej strukturze. Poza garstk niezmordowanych fanw trekkingu dociera w to miejsce naprawd niewielu turystw. Trzeba przyzna, e jest to sytuacja, ktra satysfakcjonuje osiadych w tym regionie Indian, dla nich bowiem od niepamitnych czasw Hayu Marca jest mia stem bogw, witym, rzecz jasna. I chocia dotd w pobliu nie znaleziono ad nych ruin wskazujcych na istnienie tu niegdy miasta, niektre z skalnych for macji przypominaj budynki lub inne sztuczne twory. Natomiast bez wtpienia nie jest dzieem natury ogromne wcicie w skale. Z wielk precyzj wycito pio nowe wrota w naturalnej formacji skalnej o wysokoci okoo 7 metrw - te spra wiajcej wraenie, e zostaa wycita z wikszej caoci. Wedug miejscowych mitw i przekazw Ajmarw maj to by wrota do wiata bogw, przez ktre mogli przechodzi nie tylko bogowie, ale take zwykli ludzie.

Skaa o przedziwnie pofalowanej powierzchni, w ktrej wykuto gwiezdne wro ta, nie jest szczeglnie gruba-jej grubo wynosi zaledwie kilka metrw. Nie ma si co udzi, e wewntrz niej znajduj si groty lub jamy, w ktrych mona byo by ukry ludzi lub skarby. Porodku wrt, u podna skalnej ciany, ley kolejny portal, wysokoci czowieka, majcy okoo 1 metra szerokoci i nieco ponad p metra gbokoci. Przekazy mwi o bohaterach, ktrzy w zamierzchej przeszoci przechodzili przez wrota, aby skada wizyty bogom - a przy tym zyska niemier telno. Od czasu do czasu powracaj przez te wrota w towarzystwie bogw, by po krtkim pobycie na tym wiecie znw uda si w kierunku przeciwnym. Tak jak dzieje si to w filmie i telewizyjnym serialu. W TUNELU EMANUJCYM BKITN POWIAT Znacznie mniej stary przekaz pochodzi z nieszczsnej epoki, w ktrej potne niegdy imperium Inkw zostao przez Hiszpanw ujarzmione, a potem systema tycznie rabowane. Dziao si to w latach 1532-1533, a hiszpaski szlachcic Fran cisco Pizarro (1478-1541) okaza si szczeglnie krwawym zdobywc. Legenda z tamtych dni opowiada o inkaskim kapanie Aramu Maru ze wityni Siedmiu Promieni, ktry ucieka przed ogarnitymi nienasycon dz zota hiszpaskimi konkwistadorami. Mia przy sobie wit tarcz z czystego zota, ktr nazywano Kluczem Bogw Siedmiu Promieni. Inkaski kapan schroni si przed Hiszpanami w grach w pobliu Hayu Mar ca. Gdy dotar do szamanw strzegcych gwiezdnych wrt, pokaza im Klucz Bogw. Po odprawieniu rytuau Indianom udao si otworzy wrota za pomoc zotej tarczy. Ich oczom ukaza si tunel emanujcy jaskraw niebiesk powiat, w ktrym Aramu Maru znikn na wieki. Hiszpanom nigdy nie udao si go zna le, a take zabranych przez kapana zotych skarbw80. Nie odnaleziono te zotej tarczy, ktr inkaski kapan przekaza szamanom strzegcym wrt, zanim wkroczy do tunelu z bkitn powiat. Tyle opowiada legenda o Aramu Maru. Czy jest to tylko legenda o herosie, stworzona przez ludy Andw, czy moe kryje si w niej ziarno prawdy? Kt dzisiaj zna rytuay, jakie odprawiali szamani? Czy nie miay one adnego sensu? A moe w trakcie ucieczki przed ogarnitymi dz zota Hiszpanami zastosowa no technologi, ktr do dzi uznaje si za science fiction. Kiedy przyjrzaem si dokadnej owym gwiezdnym wrotom w Hayu Marca, moj uwag przycigno znajdujce si po lewej stronie portalu okrge zag bienie wielkoci talerzyka, do ktrego daoby si woy zot tarcz z indiaskiej legendy. Czy jest to, by moe, lad po - dzisiaj ju niedziaajcym bez pasujce go do klucza" - mechanizmie, za pomoc ktrego kiedy mona byo aktywo wa gwiezdne wrota?

W kadym bd razie Indianie opowiadaj- przysigajc przy tym na wszystkie witoci - e te wrota s miejscem, przez ktre wszyscy ich bogowie ktrego dnia w nie bardzo odlegej przyszoci, powrc tu. Wtedy te znw nastpi zota epoka
GWNY OBZ BOGW

Gdy opucimy gwiezdne wrota z Hayu Marca i podymy wspomnian gw n tras w kierunku poudniowym, w niedugim czasie przekroczymy granic z Boliwi, ssiadem Peru od poudnia. Po przejechaniu okoo 150 kilometrw dotrzemy do niezwykle fascynujcych i zagadkowych ruin dawnych miast: Tiahuanaco i Puma-Punku. Byem tam ju trzy razy. Wdrowaem po paskowyu, na wysokoci 4000 me trw nad poziomem morza, i nie mogem wyj z podziwu, ogldajc arcydziea techniki budowlanej, ktre mog zachwyci nawet nas, ludzi XXI wieku. Dziki asfaltowej szosie prowadzcej do obu ssiadujcych ze sob miejsc mona wygod nie dojecha z La Paz po okoo 90 minutach. Gdy odbywaem moje pierwsze dwie podre, w roku 1993 i 1996, ze stolicy Boliwii jechao si tam co najmniej czte ry godziny wyboist drog, pen gbokich po kolana wyrw i dziur. Podr star wskotorow kolej andyjsk, ktrej trasa biegnie w pobliu ruin, trwaaby chyba wieczno, jednak kolej t i tak zamknito z powodu braku rentownoci. Indianie Ajmarowie - lud, ktrego ubiorem s tylko przepaski na biodrach mieli przed 2000-3000 lat, przy uyciu kamiennych narzdzi, miedzianych pi oraz nasyconych wod drewnianych klinw, wznie tu wspaniay zesp wi ty. Tak twierdz archeolodzy. W o wiele wczeniejszych czasach inteligencja niepochodzca z tej Ziemi, dysponujca zaawansowanymi technicznie narzdzia mi, wykorzystujc jako budulec wystpujce tu twarde jak stal skay, andezyty, zbudowaa tam obz gwny do wasnych celw. Takie jest moje zdanie. Warunki panujce w tej czci wiata, gdzie w rozrzedzonym powietrzu cen tralnych Andw oddycha si z trudem, nie pozwalaj uwierzy, e pnadzy In dianie byliby w stanie wznie potne budowle, z ktrymi mao innych moe si rwna. Kto chocia raz widzia na miejscu te kolosalne ruiny, ten potraktuje zdanie archeologw z wyrozumiaym umiechem.
WODOCIGI, KTRE NIGDY NIE BYY WODOCIGAMI

Ruiny miasta Tiahuanaco otacza tajemnica. Paskowy, na ktrym si o n e znajduj, wyglda jak surrealistyczny krajobraz z innej planety. aden czowiek o czym mwi miejscowe podania i przekazy - nigdy nie widzia Tiahuana w innej postaci ni jako ruiny, poniewa miasto zostao wzniesione przez bog

w cigu zaledwie jednej nocy". Nad ruinami, ktrych wiek wci nie jest dokad nie okrelony, unosi si mga niewiedzy81-82. Wace nawet do 100 ton, wykute z jednej bryy elementy budowlane wy konane z twardych ska gbinowych otaczaj dziedziniec, ktry nosi nazw Calasasaya. W ostatnich latach pracujcy tam archeolodzy popenili fatalne b dy budowlane". Wolne przestrzenie midzy potnymi monolitami wypeniono w sposb cakowicie dowolny skalnymi prostopadociennymi blokami, jakie byy rozrzucone po caym terenie. Tak zrekonstruowano mur, ktry w tej postaci bez wtpienia nigdy nie istnia. Nawet laik dostrzee, e mur ustawiono niefacho wo, tak jak dzieci ustawiaj klocki. Miejsce to, ktre pado ofiar radosnej twrczoci archeologw, powinno sta nowi ostrzeenie, e nie wszystko, co ma profesorski cenzus, naley bez zastrze e bra za dobr monet. Opinia ta odnosi si take do tak zwanych wodocigw z Tiahuanaco. S to obiekty w ksztacie rozpoowionych podunie rur, ktre znaleziono w ziemi i ktre sprawiaj wraenie, jakby wykonano je technik przemysow. Niektre z nich, niewtpliwie wbrew pierwotnemu przeznaczeniu, obecnie wmontowano w zrekonstruowany" mur, jakby byy elementami dekoracyjnymi. Powki rur o prostoktnym przekroju maj gadk powierzchni i obrobione krawdzie. S perfekcyjnie dopasowane do siebie i daj si ukada niczym elementy budowli z gotowych moduw. Precyzj wykonania przypominaj wspczesne be tonowe prefabrykaty odlewane z formy. Po raz kolejny nasuwa si pytanie, czy niedysponujcy technicznym dowiadczeniem Indianie, uywajcy prymitywnych na rzdzi, mogli by ich twrcami. Jeszcze bardziej niewiarygodne wydaje si uznanie przez archeologw niektrych z tych znalezisk za zwyke rury wodocigowe, majce posta dwch zetknitych ze sob powek o dokadnie oszlifowanych krawdziach. Drobnym defektem tej interpretacji jest fakt, e wszystkie powki rur, ktre wykopano z ziemi w Tiahuanaco, s grnymi powkami. Gdyby rzeczywicie miay to by wodocigi, od biedy mona byoby zrezygnowa wanie z grnych powek - nigdy za z dolnych83. Takie przynajmniej jest moje stanowisko. Uwaam, e powki rur, wykona ne tak precyzyjnie, i wygldajjak odlewy, nigdy nie suyy za wodocigi. Inne elementy budowlane, wykonane rcznie i obrobione technicznie z niewiarygodn precyzj- opisz je dalej bardziej szczegowo - pozwalaj wysun przypusz czenie, e jaka wyej rozwinita obca inteligencja urzdzia wasn baz ope racyjn na Paskowyu Boliwijskim (Altiplano). Ta budowla nie bya wityni i nie miaa nic wsplnego z kultem czy religi. Dopiero Indianie, ju w pniej szych czasach, nadali jej takie znaczenie. Ale wtedy projektanci i budowniczowie ju dawno opucili w obiekt na paskowyu w Andach.

1. Kopalnia uranu w Oklo. Na pierwszym planie wida wyrobisko powstae wskutek odkrywkowej eksploatacji, dalej - wie szybow kopalni. W 1988 roku kopalni zalano.

3. Ten reaktor obudowano ochronnym paszczem z betonu.

2. Wskanik pokazuje liczcy prawie 2 miliardy lat rdze reaktora, widoczny w postaci ciemniejszej inkluzji (wrostkw) w skale macierzystej.

Kolumna wci opiera si dziaaniu rdzy. Wedug najnowszych ustale nie jest jedynym tego rodzaju obiektem w Indiach.

5. Ten obiekt nie powinien istnie! Przeprowadzone badania wykazay w nim niewiarygodnie wysok zawarto tlenu, sigajc 15%! Gdzie wytworzono taki stop?

6. W Muzeum Narodowym w Atenach znajduje si maszyna z Antikithiry". Dopiero w 2006 roku potwierdzono, e jest to komputer, liczcy ponad 2000 lat.

7. Najbardziej spektakularn czci gwiezdnego komputera" jest tarcza obrotowa dyferencjau. Ten wynalazek opatentowano dopiero w 1828 roku.

8. Ta czciowa rekonstrukcja przedstawia najwaniejsze koa zbate i przekadnie urzdzenia owianego mg tajemnicy, zarwno dawniej, jak i dzi.

9. Kulty cargo - prymitywni mieszkacy Nowej Gwinei naladowali technik, ktrej nie rozumieli. A jeli nasi przodkowie z zamierzchej przeszoci, jak oni, nie rozumieli cywilizacji pozaziemskiej?

11. Ta miniaturowa gowa mierzy zaledwie 40 milimetrw. Z hemu wystaj wypukoci, ktre nasuwaj skojarzenie z zintegrowanym systemem cznoci. Obiekt liczy 2500 lat! 10. Ta figura w hemie znaleziona w Meksyku ma typowe atrybuty astronauty. Bardzo funkcjonalnie jest rozwizane poczenie hemu z czci barkow skafandra.

luwincz, wiunicj uwiecznione w Kamieniu wizerunki gw w hemach, podobnych do wspczesnych wielofunkcyjnych hemw.

13. Tak wygldaj najchtniej fotografowane obiekty w Narodowym Muzeum Antropologii w stolicy Meksyku. Podobne do nowoczesnych zespow napdowych rakiet nonych Saturn V s nazywane przez archeologw ceremonialnymi naczyniami Toltekw".

,uz,yiiiiusci l y i u t u i i y ^ i i , i^z.y IIIU^A* jwunatk.

bdnie interpretowane przedstawienie zaawansowanej techniki ratowniczej?

15. Co wsplnego maj dawni Majowie z nowoczesnymi zestawami suchawkowymi"? Podobiestwa z nowoczesn technik estradow nie sposb przeoczy.

18. Ten przedziwny stwr liczy ponad 3000 lat i pochodzi okresu dynastii Zhou. Sfotografowaem go w muzeum prowincji Xian (Chiny).

17. Ramiona tej postaci do zudzenia przypominaj ramiona robotw, jakimi posugujemy si dzisiaj w laboratoriach do manipulowania niebezpiecznymi materiaami. Czy mona nadal upiera si, e jest to kapan wykonujcy rytualne czynnoci"?

w Zou znajduj si te dwie wysokoci okoo 2 metrw stele, na ktrych s wizerunki chimer o pokrytym usk ciele gada. Unosz one nad gowpozdrowienia z Egiptu tarcz soneczn. Dla lepszej wyrazistoci oblane wod.

20. Posta czowieka z gow wa (po lewej). Ta liczca prawie 2500 lat figura wystawiona w Muzeum Historii Miasta Pekin, przypomina kapana-wa" z filmu Conan barbarzyca. Czy jest to twr zaawansowanej inynierii genetycznej, czy te dzieo pozaziemskiej inteligencji?

22. W Ciutadella na Minorce jednym z eksponatw jest szkielet zwierzcia Myotragus balear bdcego osobliw hybryd psa i kozy.

Obcy, ktrzy przybyli z bezkresnej dali wszechwiata, dysponowali wysoko rozwinit technologi- przyrzdami do cicia laserowego, precyzyjnymi frezar kami oraz innymi narzdziami umoliwiajcymi dokadno wykonawstwa. Zabra li je ze sob w powrotn podr przez kosmos. Korzystajc z budulca dostpnego na miejscu - andezytu i diorytu, dwch ska gbinowych dorwnujcych twardo ci granitowi - wznieli funkcjonalne budowle. Midzy budowlami uoono grne powki rur, dzi bdnie interpretowane jako wodocigi". Wedug mnie bya to ochronna obudowa kabli energetycznych, ktrych sie pokrywaa cay obszar kom pleksu budynkw. Inteligentne istoty, ktre potrafiy wykona takie rury, jak te znalezione w Tiahuanaco, mogy dysponowa wysoko zaawansowan wiedz techniczn. Zatem nie postpiyby wbrew reguom sztuki budowlanej i nie zbudowayby oraz nie uoyy wodocigw z rozpoowionych rur. Stosujc o wiele prostsz technik i przy o wiele mniejszym nakadzie pracy, mona byo przecie nawierci nieco wikszy otwr, ktrym daoby si transportowa dwu- lub trzykrotnie wiksz ilo wody. Przede wszystkim za nie wybraliby dla rur prowadzcych wod prze kroju prostoktnego, poniewa wiedzieli z pewnoci, e w naronikach woda si spitrza i gromadz si tam osady. Ponadto, gdyby zamierzali poprowadzi nimi wod, specjalici wykonaliby dolne powki rur. Omawiajc na pocztku rozdziau gwiezdne wrota z Hayu Marca, wspomnia em o hiszpaskich konkwistadorach, ktrzy najechali Peru w pierwszych trzech dekadach XVI wieku. Pragnli oni dowiedzie si czego o budowniczych Tiahuanaco, jednak miejscowa ludno przekazaa im wycznie dawne podania, m wice, e Tiahuanaco byo miejscem, w ktrym niegdy bogowie stworzyli czo wieka. Prawdopodobnie te same istoty wykonay te i uoyy rury, lecz z ca pewnoci nigdy nie byy to wodocigi. DRUGA STRONA BRAMY SOCA Bezsprzecznie najbardziej znanym obiektem w Tiahuanaco, przedstawianym w rozlicznych publikacjach, jest Brama Soca. Nadanie tej nazwy jest wyrazem cakowitej samowoli archeologw - aden czowiek nie wie, jak nazywaa si pierwotnie ta wykuta z monolitu budowla. Na przedniej stronie tego gigantyczne go monolitu mona rozpozna 48 figur, ktre - umieszczone w trzech fryzach otaczaj znajdujc si porodku sylwetk leccego boga. adnemu z archeolo gw nie udao si do dzi przedstawi przekonujcego wyjanienia, co znacz owe figury na fasadzie Bramy Soca majcej wysoko 3 metrw, a szeroko 4 metrw. Spekulacje na ten temat s rnorakie. Francuski badacz i autor, Robert Charroux (1909-1978), doszed do przeko nania, e zdoa odczyta fantastyczn opowie z fryzw na frontowej stronie

bramy. Wedug niego dotyczy ona bogini imieniem Orejona, ktra przybya z s siadujcej z Ziemi planety Wenus. Ze zwizku bogini z samcem tapira mia si zrodzi rodzaj ludzki84. Szczerze wtpi, czy Charroux z penym przekonaniem ogosi t opowiast k. Z wielkim trudem przychodzi mi zrozumienie, dlaczego niektrzy wspcze ni ludzie odczuwaj potrzeb ucieczki do utopii. Przecie rzeczywisto, z jak spotykamy si na Altiplano, jest bez porwnania bogatsza ni fantazja. Nieco bardziej przekonujce s zaoenia, jakie przyj pochodzcy z Wied nia Hans Schindler-Bellamy (1901-1982), ktry zajmowa si mitoiogii histori Ameryki Poudniowej. Jego zdaniem 48 postaci, ktrych wizerunki budz sko jarzenia z technik naley interpretowa jako kalendarz sigajcy w przeszo odlego 22000 lat. W kwestii datowania budowli wci mona si sprzecza, chocia dzisiaj ar cheolodzy szacuj jej wiek na nie mniej ni 2000-3000 lat. Lecz ja wci nie rozumiem, dlaczego Brama Soca jest ukazywana tylko i wycznie od przed niej strony. Tylna strona monumentu, wykutego z jednego bloku andezytu, jest wedug mnie o wiele bardziej interesujca. Sposb obrbki tego obiektu, wyko nanego z bardzo twardej skay, jest - bez przesady - fascynujcy. Musiaa tu zna le zastosowanie technologia, ktra bya co najmniej rwnowana wspczesnej. Cicia byy dokonywane jak przy linijce lub, mwic trafniej, jak przy uyciu promieni lasera - wszelkie wyobienia, krawdzie i kty cechuje maksymalna precyzja wykonania. Nigdzie nie znajdzie si najmniejszego choby odchylenia. Wszystko jest obrobione z dokadnoci do dziesitych czci milimetra. Jakim sposobem Indianie Ajmarowie, ktrzy - zdaniem oficjalnej archeologii s twrcami tego wspaniaego kompleksu, byli w stanie wykona takie trjwymia rowe i o najwyszym stopniu skomplikowania prace, wykorzystujc jako budulec twardjak stal ska i posugujc si wycznie prymitywnymi narzdziami. Bada cze staroytnoci uwaaj e Ajmarowie znali jedynie prymitywne kamienne mot ki, kliny z moczonego drewna oraz piy z mikkiej miedzi. Gdybymy chcieli dzisiaj postawi od fundamentw podobn budowl, stosujc narzdzia uzyskane dziki no woczesnej technologii, rezultat daleko odbiegaby od oryginau na Altiplano. Czy nie powinno si uczonym przypisujcym Aj marom to dzieo wcisn w donie miedziane piy i kamienne duta i, stosujc agodny, ale stanowczy przy mus, nakoni ich do wykonania choby jednej wiernej kopii prastarej kamieniar skiej roboty? Byoby to dla nich wystarczajc nauczk. Przychodzi mi tu na myl porwnanie z innym badaczem staroytnoci. W 1956 roku na Wyspie Wielkanocnej w kraterze wulkanu Rano Raraku, gdzie kiedy stay setki synnych kolosalnych posgw (moais) wykutych w kamieniu, norweski podrnik i badacz Thor Heyerdahl (1914-2001) postanowi sprawdzi,

ile czasu zajmie wytworzenie jednej takiej rzeby. Heyerdahl wynaj do pracy dwa tuziny mieszkacw wyspy, ktrzy caymi dniami zawzicie obrabiali twar d wulkaniczn skaln bry kamiennymi dutami. Po jakim czasie cakowicie przesza im ochota na dalsz mozoln kamieniarsk robot. Pozwolono mi obej rze na miejscu rezultaty ich wysikw. Byo to jedno wyobienie dugoci okoo 6 metrw, szerokoci zaledwie kilku milimetrw. Przeprowadzona przez Heyerdahla prba, ktr uzna naley za jednoznacznie nieudan moe stanowi przykad tego, co wydarzyo si bez wtpienia na andyj skim paskowyu na wysokoci prawie 4000 metrw w Boliwii- Wedug wszelkie go prawdopodobiestwa kolosalne monumenty zostay wzniesione przez kogo in nego ni Ajmarowie. I znacznie dawniej, ni uwaa klasyczna archeologia. PRZESANIE W KAMIENIU Puma-Punku to kompleks oddalony w linii prostej o okoo 800 metrw od Bramy Soca. Jego nazwa oznacza: Brama Lww. W przeciwiestwie do innych ruin Tiahuanaco Puma-Punku sprawia wraenie miejsca celowo i systematycznie zburzonego. Le tu porozrzucane liczne, po czci gigantyczne' elementy bu dowlane, jak po potnej eksplozji. Nie mona ich przesun ani std zabra, poniewa nie istniej dwigi, ktre byyby w stanie podnie kamienne bloki wa ce kilkaset ton. Wiele tych bry przypomina gotowe odlewy z betonu, cho z pewnoci nie s betonowe. Po raz kolejny zwracam uwag czytelnikom, ze s one wykonane z bardzo twardych ska magmowych - andezytu i diorytu. To jednak tylko cz zagadki. Kolejna wie si z pytaniem, jak w ogo l te bloki dotary do tego miejsca. Wikszo blokw andezytu znajdujcych si w Puma-Punku pochodzi z Cerro Capira, oddalonego stamtd o 80 kilome trw wygasego wulkanu. Pnocna strona wulkanu przylega do jeziora Titicaca. Z tych 80 kilometrw nie mniej ni 50 kilometrw mona byoby przeby drog wodn. Na boliwijskim Altiplano nie rosnjednak drzewa, ktre daoby si wy korzysta do budowy tratw, jakimi mona byoby przewie kamienne kolosy wace 100 ton. Do budowy tratw nadaje si wycznie drewno z drzew balsa, ktre rosn w o wiele niej pooonych lasach u wschodnichpodny Kordyliery Andyjskiej. Wiadomo jest, e Indianie z wysokich gr a po najnowsze czasy bu dowali tratwy z drewna balsa, suce do przewoenia ciarw do 10 ton. Jakie supertratwy byyby konieczne do przetransportowania elementw budowlanych o ciarze dziesiciokrotnie wikszym? Ale to nie koniec pyta. Jakim sposobem da si zaadowa potny monolit na hipotetyczn tratw, ktra przed obcieniem musi wystawa z wody na wysoko co najmniej 4 metrw, by potem na te 4 metry zanurzy si po zaadowaniu? Ponadto

na trawie musiayby znajdowa si urzdzenia do bezpiecznego zamocowania skal nych blokw, ich zaadunku za mona byo dokona jedynie na krtkich odcinkach wybrzea jeziora. Do tego musiayby by uyte urawie, drewniane rolki oraz bardzo wytrzymae liny, niemal nie do zdarcia, jak rwnie - last but not least - ogromna armia robotnikw, ktrych zadaniem byoby cinanie drzew, ciganie ich do jeziora Titicaca i tam budowanie z nich kolosalnych tratw zdolnych do przetransportowania blokw andezytu i diorytu. Naleaoby rozwiza nie tylko powane problemy w za kresie wykonawstwa, ale take jeszcze wiksze zwizane z logistyk!48 Elementy budulcowe, ktre wygldajjakby byy rezultatem produkcji seryj nej, zdobi krajobraz, ustawione przez archeologw i ich pomocnikw - w spo sb rwnie dowolny jak bezsensowny - niczym pery nanizane na sznur. Na przedniej stronie kadego z tych blokw s wycite dwie nisze; dalsze bruzdy, krawdzie i zagbienia znajduj si z tyu. Erich von Daniken, autor bestselle rw, zleci wykonanie animacji komputerowej z wykorzystaniem tych prefabry kowanych" materiaw budulcowych na potrzeby swojej ksiki oraz dokumen talnej serii telewizyjnej opatrzonej tytuem Aufden Spuren der All-Machtigen (Na tropach Wszechmogcego). Komputer dopasowa wirtualnie poszczeglne bloki i okazao si, e wszystkie wpusty i wnki doskonale do siebie pasoway. Niczym z kompletu z gotowymi moduami powsta mur, ktry wzniesiono bez uycia za prawy murarskiej. rodek wicy okaza si zbdny. Mur by wodoszczelny i nie przepuszcza powietrza, ponadto z prawdopodobiestwem graniczcym z pew noci nie zniszczyoby go nawet potne trzsienie ziemi46. Na kolejny blok diorytu natknem si w pobliu, obiegajc wzrokiem cay te ren, ktry wyglda jak po wybuchu bomby. Blok mia 1,10 metra wysokoci, by w przekroju kwadratowy, a boczne ciany mierzyy nieco ponad 40 centymetrw. Zbdne chyba jest stwierdzenie, e pomiary wykonane ktownikiem ze stali szla chetnej wykazay, i kty tego bloku maj 90 z dokadnoci do ktowej sekundy. Wzdu jednego boku na caej jego dugoci przebiega pionowa, wykuta precy zyjnie bruzda, szerokoci okoo 5 milimetrw. W brudzie w rwnie perfekcyjnie rwno oddalonych od siebie odstpach s nawiercone otwory rednicy niecaych 4 milimetrw. Jeli kto chciaby mnie przekona, e jaki Indianin w swojej penej wyrzecze egzystencji z nieskoczon cierpliwoci, uywajc drewnianych i ko cianych narzdzi, obrabia ten kamienny blok, ten traci czas na prno. Jakie technicznie zaawansowane wierta i frezarki zastosowano tu w rzeczy wistoci? Kto powtpiewa w istnienie tak doskonale obrobionej skalnej materii, tego odsyam do fotografii 30. Mgbym opowiedzie jeszcze wiele niezwykle ciekawych rzeczy o kadym wikszym kamieniu w Puma-Punku, ale zbyt wiele jest miejsc i obiektw na wie cie, ktre zasuguj na nasz uwag, ebymy teraz trzymali si tylko tego tematu.

Niemniej jednak nie mog tutaj pomin jednego obiektu, gdy to jemu zawdziczam najbardziej osobliw obserwacj, jaka staa si moim udziaem. Nieznani budowni czowie otoczonych nimbem tajemnicy architektonicznych kompleksw na Altiplano pozostawili nam niebywae przesanie, uwiecznione w kamieniu - ma ono posta od chyle igy magnetycznej, ktre zmieniaj si raptownie w obrbie jednego i tego sa mego obiektu, przy czym zmiany ukadaj si w regularn prawidowo.
MAGNETYCZNE ODCHYLENIA NA PAPIERZE MILIMETROWYM

Wykonanie dowolnej liczby powtrze tego eksperymentu daje zawsze ten sam wynik, co powinno zmusi do zastanowienia nawet najwikszych sceptykw. Wskazuje na istnienie zjawiska, ktre nie znajduje dotd wytumaczenia. Nieco z boku terenu, ktry wyglda jak po eksplozji, z rozrzuconymi w nie adzie kamiennymi pytami, wacymi wiele ton, tkwi w zapomnieniu osobliwie obrobiony monolit. Kiedy by wikszy, ale dzisiaj jest obamany na obu kocach. Midzy dwoma gzymsami wida pi jednakowej wielkoci zagbie, wykutych wzdu jednej linii. Ich krawdzie nadal s tak ostre, e przy nieostronym do tkniciu atwo mona skaleczy si w palec. Ju wczeniej posugiwaem si kompasem, badajc monolity w Tiahuanaco i Puma-Punku. Sprawdzaem, czy kamienie powoduj odchylenia igy magnetycz nej. Dokonaem rwnie pomiaru - w obecnoci wiadkw - opisanego wyej ka miennego bloku, dugoci okoo 1,5 metra i wysokoci nieco ponad 1 metr. Zaczy najc od lewej strony, wsunem kompas do pierwszego z piciu zagbie i odczyt wskaza na pewne niewielkie odchylenie. Wynosio okoo 5 stopni ktowych. W kolejnym zagbieniu odchylenie miao ju wielko 10 stopni. Nie robi em z tego jeszcze sensacji. Kompas wsunem do trzeciego zagbienia. Ogarn o mnie zdumienie: tym razem iga kompasu odchylia si o cae 20 stopni. Co si tu dzieje? Jeszcze bardziej si zdumiaem, gdy w czwartym zagbie niu kompas wskaza odchylenie rwne 40 stopni. Zdumienie signo zenitu, gdy w ostatnim zagbieniu, po prawej stronie bloku z diorytu, iga odchylia si do kadnie o 80 stopni ktowych. Krtko mwic, przejciu od jednego zagbienia do nastpnego zawsze to warzyszyo dwa razy wiksze odchylenie igy kompasu. Takie wyniki s cakowi cie sprzeczne z nasz niezbit szkoln wiedz". Jednak uzyskuje sieje w kadej prbie pomiaru (fot. 31-32). I to jest punkt, w ktrym zaczynaj si ciera pogldy. Sceptycy i przeciwni cy niekonwencjonalnego sposobu mylenia daj przecie przeprowadzenia takich powtarzalnych prb jako warunku niezbdnego do uznania wynikw dowiadcze nia. Jednak adne naukowe dywagacje nie sprawi, e zjawisko to przestanie istnie.

Skalny blok nadal tam ley, a kto nie daje temu wiary, moe osobicie przekona si o jego realnej egzystencji. Ale to jeszcze nie wszystko, co wie si z opisanym wy ej blokiem. Jesie 2002 roku. Kolejny raz znalazem si w Boliwii, gdzie oprowadzaem grup moich czytelnikw po tajemniczych ruinach. Nie omieszkaem rzecz jas na napomkn o sprzecznych z nasz konwencjonaln wiedz odchyleniach igy kompasu przy owym kamiennym bloku. Wszystkich zdjo zdumienie. Potem zaproponowaem jednemu z uczestnikw, majcemu wyksztacenie techniczne, Klausowi Deistungowi z Wismaru, wykonanie pomiarw bloku z diorytu, kon kretnie przesunicia kompasu wzdu krawdzi cigego gzymsu, bezporednio pod picioma zagbieniami. Jakie odchylenia pokae teraz kompas? Czy odchylenia igy wzdu krawdzi rwnie bd rosn w kierunku ostatniego z zagbie? Czy te iga si nie od chyli, gdy jej odchylenia wystpuj wycznie w obrbie zagbie? Czy tajem nicze zjawisko okae si jedynie moim zudzeniem? To ostatnie przypuszczenie si nie sprawdzio. Bowiem to, co stao si te raz, przymio wczeniejsze wyniki. Odczytw dokonywalimy w regularnych odstpach co 5 centymetrw wzdu krawdzi biegncej w pobliu zagbie, w ktrych stwierdzono odchylenia igy kompasu. Uzyskane rezultaty pomiarw
Odlego Kt w cm w stopniach 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 45 38 40 32 30 40 55 35 30 30 40 45 45 45 25 20 40 48 69 80 30 35 48 60 84 110 70 85

120 100

60

40

20

30

60

90 Odlego w cm

120

150

Rys. 4. Ku naszemu zaskoczeniu, gdy przenielimy na papier milimetrowy odchylenia wskazane przez ig kompasu, powsta wykres znanej w matematyce krzywej.

przenielimy na papier milimetrowy. Wykres, jaki powsta, po raz kolejny kaza wyrzuci do lamusa wszystkie wyobraenia o wiedzy w czasach prehistorycz nych i technicznych wczesnych technicznych moliwociach. To, co ukazao si naszym oczom, byo po prostu niepojte. Z poczenia punktw powstaa krzywa, ktra okazaa si zdumiewajco po dobna do wykresu funkcji wykadniczej. Wzrost nastpowa w stosunkowo regu larnych odstpach, przy czym towarzyszyy mu powtarzajce si, krtkotrwae spadki przebiegu funkcji. Wierzchoki krzywej (patrz rys. 4) odpowiadaj pooe niem do dokadnie lokalizacji piciu opisanych ju zagbie w bloku diorytu. Bya to prawdziwa sensacja!86 CO NAM MWI TO PRZESANIE? Dodatkowy pomiar dokonany zabranym rwnie przeze mnie magnetometrem w peni potwierdzi odczyty kompasu. O technicznych podstawach tego zjawiska, potwierdzonego kadorazowo eksperymentalnie, moemy obecnie jedynie speku lowa. Nie wolno nam jednak pomija w rozwaaniach poniszych stwierdze: 1. Naturalny magnetyzm z pewnoci naley wykluczy, gdy w adnym ra zie nie zamanifestowaby si tak, jak opisano. Przede wszystkim za miaby tak sam warto w obrbie caego bloku. 2. Nie przekonuje mnie nic niewnoszce do sprawy wyjanienie", e mamy tu do czynienia wycznie z tak czsto naduywanym przypadkiem". 3. Obecnie nie znamy technologii, ktra umoliwiaby takie manipulowanie strukturami w rodzaju bloku z diorytu, eby uzyska tak niebywae odchylenia igy kompasu. 4. Materia, z ktrego wykonano badany blok, nie jest metalem, co naley pod kreli, lecz magmow ska gbinow. Skay cechuj si co prawda niekiedy pew nymi waciwociami magnetycznymi, ktrych jednak z reguy nie da si porwna z magnetycznym zachowaniem takich metali, jak elazo, kobalt czy nikiel. Moje spekulacje zmierzaj ku tezie, e w tym kamiennym bloku dawno temu byo zamontowane jakie elektryczne urzdzenie, na przykad w postaci piciu poczonych szeregowo transformatorw, z ktrych kady nastpny mia moc dwa razy wiksz od poprzedniego, czego skutki daj si zmierzy jeszcze dzi siaj7. I dopki nie pojawi si adne lepsze, bardziej przekonujce wyjanienie tego zjawiska - przypadek" lub przyczyny naturalne" brzmi w kontekcie stwier dzonych faktw wprost groteskowo - dopty bd uwaa mj pogld, wyraony w tej kwestii, za co najmniej uprawniony. Wypada zatem przede wszystkim ponowi pytania: Co mwi nam to niezwy ke przesanie uwiecznione w kamieniu? I kto je dla nas pozostawi?

8
RUINY POZOSTAWIONE PRZEZ LUDZI SPOZA ZIEMI"

NIEBYWAE ZNALEZISKA POTWIERDZONE PRZEZ WADZE CHIN

Kto powica myli wszystkiemu po trosze, bdzie wymiewany przez cale lata. Gdy w kocu pojmie si odkrycie, kady nazywa je zrozumiaym i oczywistym. Wilhelm Jensen (1837-1911), dziennikarz

atem 2002 roku wiat mediw obiega wiadomo, ktra przycigna uwag wszystkich, ktrzy interesuj si tematyk zwizan z istnieniem inteligent nych form ycia poza Ziemi. Czasopisma, w tym niemiecki Spiegel", donosiy o znalezisku, na jakie natrafiono w Kotlinie Cajdamskiej, pooonej w prowincji Qinghai (Cinghaj) na zachodzie Chin. Wedug najnowszych doniesie w odle goci okoo 80 kilometrw od obwodowego miasta Delingha odkryto budowl lub gr, przypominajc ksztatem piramid, majc 70 metrw wysokoci. Do dzi nie ma pewnoci, jaka jest rzeczywista natura tego obiektu. W strukturze tej znajduje si system rur o nieznanym wieku i niewyjanionym pochodzeniu87. Jak dotd, brzmi to tajemniczo. Ale prawdziwe emocje dopiero przed nami. Miejscowe przekazy z tego regionu gosz, e obiekt ten, nazywany grBaigong, suy dawno temu za ramp startow goci spoza Ziemi". By moe oso by z krgu oficjalnych czynnikw Chiskiej Republiki Ludowej przeczytay zbyt duo ksiek van Danikena lub Hausdorfa, ale relikt ten uznano, i to na wysokim

szczeblu, za ruiny pozostawione przez ludzi spoza Ziemi". Na podstawie infor macji, jakie do tej pory wycieky poza Wielki Mur i dotary do nas, znalezisko to daje przyczynek do wysuwania najbardziej niesychanych wnioskw. ZABAWKA DLA OLBRZYMW? W niewielkiej odlegoci od wspomnianej gry Baigong znajduj si dwa stosunkowo pytkie jeziora. S to Toson-Hu i Koluke. Jezioro Koluke ma wod sodk, natomiast Toson-Hu jest sonym jeziorem. W tej okolicy wystpuje kilkadziesit sono wodny eh jezior, stanowicych pozostaoci morza, jakie rozcigao si tu do epoki kredy, czyli przed okoo 60 000 000 lat. Nieco dalej omwi dokadniej jeden z rozpuszczonych w nim pierwiastkw chemicznych, ktry wykazuje szczeglne waciwoci nadzwyczaj nas interesujce w kontekcie technologii przyszoci. Przejd teraz do omwienia zagadkowych artefaktw, ktre s do tego stop nia tajemnicze, e zdoay skoni kilku chiskich uczonych do sformuowania niezwykych wnioskw (fot. 33-35). U podna mierzcego prawie 70 metrw wzniesienia znajduj si trzy jaskinie. Do kadej z nich prowadzi trjktne wej cie. Dwie mniejsze groty s niestety zasypane, lecz wiksza leca midzy nimi jest dostpna dla zwiedzajcych. Gboko i wysoko tej jaskini s mniej wi cej jednakowe i wynosz okoo 6 metrw. ciany tworz lita skaa oraz utwardzo na warstwa piasku. Ju na pierwszy rzut oka obserwator zauway przekrojon podunie rur (cy linder) o rednicy prawie 40 centymetrw, ktra biegnie pionowo od stropu ku posadzce. Barwa przypomina rdz, lecz okrelenie surowca, z jakiego j wykona no, wcale nie jest prostym zadaniem. Mona odnie wraenie, e nieznane nam inteligentne istoty wsuny w gr Baigong rury, niczym w zabawce dla olbrzy mw. Nawet dzisiaj byoby to dla nas nieatwe przedsiwzicie mimo technologii, jak dysponujemy. Kolejna rura, o podobnej rednicy, tkwi w podou, widoczny jest jednak tyl ko jej koniec wystajcy nad powierzchni. Dalsze trzy tuziny rur, rnej red nicy, od 10 do 40 centymetrw, znajduj si ponad wejciem do jaskini. Wcho dz w skalny masyw i zapewne stanowi pozostao prastarej, dla nas niepojtej technologii. Niemal dokadnie 80 metrw na poudniowy zachd od gry Baigong ley je no ze wspomnianych jezior, sone Toson-Hu. Na jego brzegu take znaleziono rury, po czci zniszczone, lece na skalnym i piaszczystym podou. Liczne rury i S n dokadnie, wedug informacji przekazanych przez Chiczykw, na osi ws< -zachd. Ich rednica wynosi jednak tylko od 2 do 4,5 centymetra ' '
no 0(1 9()

Z ca pewnoci sceptycy, szukajc wyjanienia, uciekn si do ulubionych argumentw. Jeliby relikty te znaleziono w pobliu duych miast lub obiektw przemysowych, to ewentualnie, w pobienej ocenie, daoby si je potraktowa jako przemysowe odpadki z naszej epoki i tylko wtedy, gdyby nie przeprowa dzono dokadnych bada. Takie badania wykazay, e artefakty te s w rzeczywi stoci bardzo stare. Jest to oczywiste, poniewa metal poczy si z mineralnymi skadnikami otaczajcej go skay. Poza tym znalezisko jest umiejscowione w rejonie skraj nie nieprzystpnym i niegocinnym. Nigdzie dookoa nie ma adnych wikszych ludzkich sadyb, spotyka si tam jedynie nielicznych pasterzy prowadzcych ko czowniczy tryb ycia. W ich opinii natomiast miejsce to jest wite, o czym zresz t mona wnioskowa na podstawie licznych uoonych tu kamiennych piramid. Na bezkresnych obszarach Azji Wschodniej jest to nieomylny znak, e takie miej sce jest otaczane czci lub wzbudza trwog. Albo jedno i drugie. NA SZLAKU PRZYGD Dopiero w 2002 roku mieszkacy Zachodu dowiedzieli si o znalezi sku na grze Baigong. Lecz, jak si okazuje, ju w poowie lat 90. XX wie ku Chiczycy natrafili na lady tajemniczych pozostaoci po nieznanej inteli gencji, bowiem w publikacji powiconej prowincji Qinghai, jaka ukazaa si w 2003 roku, autor cytuje Ma Pei Hua pod nagwkiem Zwiedzanie reliktu pozaziemskich istot": Pierwszego czerwca 1996 roku grupa zoona z omiu osb, wrd nich ja osobicie, wyruszya na wypraw do wspomnianego wczeniej regionu. Je chalimy na poudnie tras, ktra czy prowincj Qinghai z Xinjiang, mijajc po drodze pustyni i mokrada. W kocu za dwoma piaszczystymi pagrkami dostrzeglimy jezioro Toson-thu. Poniewa nasz samochd grzz w piasku, musielimy wysi i pcha go. Byo ju poudnie, kiedy dotarlimy na brzeg jeziora. Wyczerpani do cna, ujrzelimy wreszcie liczne rury (cylindryczne ar tefakty), ktre pozostawiy po sobie istoty pozaziemskie91. Dietmar Schrader, badacz amator z Hanoweru, ktry od paru lat rwnie zaj muje si artefaktami z Baigong, zdoa zdoby egzemplarz ksiki Nieznana pro wincja Qinghai w bibliotece miasta Xining, bdcego orodkiem administracyj nym tej prowincji. Sfinansowa przekad tej publikacji, a w grudniu 2006 roku zaprezentowa jego fragmenty w czasopimie Sagenhafte Zeiten" (Mityczne 92 czasy) . Podmy tropem opisu ekspedycji z 1996 roku, w ktrej uczestniczy autor relacji, Ma Pei Hua:

Gra ta skada si w zasadniczym stopniu z biaego piaskowca z pewnymi do mieszkami ilastej ziemi. Okoo 80 metrw od gry Baigong zaczyna si so ne jezioro (Toson-Hu), midzy nimi ley acha z piaskowca i piasku, na kt rej fale jeziora pozostawiy lady. Na przedniej cianie gry znajduj si trzy jaskinie o trjktnych wejciach. Dwie umieszczone s na wysokoci blisko 5 metrw, lecz nie da si do nich wej ze wzgldu na ryzyko zawau. rodko wa i najwiksza natomiast, usytuowana zaledwie 2 metry na podoem, mie rzy 6 metrw dugoci. Jeli porwna j z naturaln wyobion przez wod grot to nasuwa si wniosek raczej ojej sztucznym powstaniu. (...) Jedna rura rednicy okoo 40 centymetrw biegnie prosto z gry na d. Druga z kolei, takiej samej rednicy, wystaje bezporednio z podoa, przy czym widoczny jest jedynie jej wierzchoek91. Opis ten, autorstwa jednego z uczestnikw ekspedycji z 1996 roku, odpowiada zreszt niemal ze wszystkimi szczegami temu, o czym we wrzeniu 2004 roku na wasne oczy mg si przekona badacz hobbysta Dietmar Schrader. Jak mnie oso bicie poinformowa, udao mu si z wieloma przygodami dotrze do zagadkowych reliktw. W Delingha wraz z on musia skry si pod plandek pikapa Toyoty, eby niepostrzeenie opuci miasto. Wikszo dostpnych wwczas materiaw zdjciowych pochodzi od niego, za co jestem mu ogromnie wdziczny. ...KOSMODROM POZAZIEMSKICH ISTOT" Pozwlmy jednak raz jeszcze Ma Pei Hua podj opowie o jego odkryciach dokonanych w 1996 roku. Wyodrbni on trzy rodzaje znalezisk i trzy sektory, w ktrych je znaleziono: Pierwszy wydzielony obszar obejmuje jaskinie z ponad 30 rurami o wikszej rednicy (od 10 do 40 centymetrw). Drugi sektor rozciga si w kierunku brzegu jeziora, gdzie znaleziono bardzo duo elaznych rurek rozrzuconych wrd piasku i ska. Rurki s zorientowane w kierunku zachodnim i maj red nic od 2,0 do 4,5 centymetra. Cechuj si rozmaitymi ksztatami. Najciesze z nich maj grubo wykaaczek, jednak w rodku nie s zatkane, nawet po upywie tak dugiego czasu, gdy przebyway w piasku. I na koniec wyrniam jeszcze trzeci sektor. Rozciga si on wzdu jeziora Toson-thu, z fragmen tami licznych poamanych rur najprzerniejszej dugoci. Takie fragmenty pokrywaj odcinek dugoci od 800 do 1000 metrw, na osi wschd-zachd. Niektre z rur wystaj z wody i zaywaj kpieli", inne natomiast mona do strzec w przezroczystej wodzie. Nie ulega wtpliwoci, e kiedy wszystkie rury znajdoway si w wodzie91.

Mocno poruszony Ma Pei Hua stwierdza, e cae to miejsce, uwzgldniw szy odkryte dotd bardzo liczne rury w trzech wydzielonych sektorach oraz ich rozprzestrzenienie na obszarze przekraczajcym cznie p kilometra kwadrato wego, jest pod kadym wzgldem nad wyraz osobliwe. Stoimy tu przed faktem podobnie jak w przypadku opisanych wczeniej nanoobiektw z Coso oraz ze wschodnich rubiey Uralu - e kto w zamierzchej przeszoci pozostawi nam konkretne artefakty, obiekty o bezsprzecznie technicznym charakterze. Ich istnie nie stoi w racej sprzecznoci z moliwociami epoki, z ktrej pochodz. Przy najmniej o tyle, o ile poruszamy si na gruncie oficjalnej doktryny odnoszcej si do badania czasw staroytnych. Lecz jakim cudem wadze w Chinach doszy do przekonania, e wszystkie to rury maj zwizek z istotami spoza Ziemi? Stanowisko przedstawiciela rzdu pro wincji Qinghai, Qin Jianwena, nie pozostawia w tym wzgldzie wtpliwoci. Przy bysze ze wszechwiata, twierdzi Qin, wybrali ten odosobniony region jako miej sce startu i ldowania swoich statkw kosmicznych. W wywiadzie udzielonym 16 czerwca 2002 roku oficjalnej agencji informacyjnej Chin, Xinhua, owiadczy: Przyjto zaoenie, e miejsce byo kosmodromem istot pozaziemskich. Teoria ta opiera si na fakcie, e wspomniany region ley na wysokoci 2200 ponad poziomem morza, a silnie rozrzedzone powietrze sprzyja prowadzeniu obser wacji astronomicznych90. Dygnitarz prezentuje to samo stanowisko, co astronom Yang Ji zatrudniony w oddalonym o 70 kilometrw obserwatorium, ktrego budow w tym odludnym regionie zlecia Akademia Nauk w Pekinie. Oto jego sowa: Hipoteza o poza ziemskich reliktach jest ze wszech miar zrozumiaa i warta bliszego rozwaenia. Naukowe podejcie wymaga bowiem dowodu zarwno na to, co jest prawd, jak i na to, co jest faszem"90. Gdyby wszyscy naukowcy byli tak rzetelni i uczciwi, zwaszcza na Zachodzie, gdzie czsto sprawiaj wraenie ludzi, ktrzy uczestniczyli osobicie w wydarze niach z pradziejw. Odbiegajce od konwencjonalnych postulowane rozwizania naley poddawa merytorycznej dyskusji, bez odrzucania z gry wyjanie niezwy kych. Lecz take i inne cechy owych artefaktw, stwierdzone na miejscu w Chi nach, doprowadziy do sformuowania brzmicych fantastycznie wnioskw, ktre tu w Europie zbyt atwo i ochoczo s wymiewane oraz traktowane niepowanie. OSIEM PROCENT PRBEK NIE DO ZIDENTYFIKOWANIA Po pierwsze, naley podkreli uderzajc rnic midzy opisywanymi tu artefaktami a innymi znaleziskami dokonanymi w tym regionie. W Kotlinie

Cajdamskiej w rejonie gry Baigong ludzie yli ju ponad 3000 lat temu. Pozo stawili po sobie przedmioty wykonane z koci, wyroby kamienne oraz garncar skie, a take odzie ze skry i weny. Wszystkie te rzeczy wykonywano rcznie, przy zastosowaniu prostych metod. W grobach w oazie Turfan, pochodzcych z tamtej epoki, znaleziono te drobne artefakty z brzu oraz strzay, uki i odzie. Lecz nie byo wrd nich choby jednego przedmiotu, ktry wskazywaby na po chodzenie przemysowe. Nie natrafiono te na adne narzdzia do wydobywania rudy czy do hutniczego przerobu metali92. Do tego dochodzi fakt, e rejon ten zamieszkiwali jedynie pasterze prowa dzcy koczowniczy tryb ycia, na nieurodzajnej, poronitej trawami ziemi. Co si tyczy zagadkowego systemu rur, to nawet wspczesne zakady przemysowe miayby problemy z ich wyprodukowaniem i z takim ich rozmieszczeniem, jak w przypadku pierwowzoru. O wiele trudniejsze - i tu nasuwa si termin niemo liwe" - zrealizowanie tego wspaniaego dziea techniki musiao by dla dawnych, niezaawansowanych pod wzgldem techniki kultur! Argument o najwikszej wadze, wskazujcy na ewentualno, e mamy tu do czynienia z technologi, ktra nie pochodzi z Ziemi, wyania si po uzyskaniu wyni kw analiz chemicznych zagadkowych rur. Artefakty skadaj si w okoo 30% z tlen ku elaza, przy wysokim udziale dwutlenku krzemu. Ten drugi zwizek, znany pod nazw krzemionki, stanowi gwny skadnik minerau o nazwie kwarc. Kwarc z kolei stanowi gwny skadnik szka. W prbkach zawarty jest te tlenek wapnia. Nam zna ny jest w postaci wapna palonego, jakiego uywamy gwnie w budownictwie. Jedno jest absolutnie tajemnicze - prawie 8% analizowanych prbek nie zo stao jednoznacznie okrelonych. Stajemy wic przed cakowit zagadk! Wspomniane analizy zostay przeprowadzone przez inyniera Liu Shaolina z Zakadw Hutniczych Xitieshan, ktre dysponuj jednym z najbardziej zaawan sowanych technologicznie laboratoriw w caych Chinach. Jego eksperci znani s z rzetelnoci i niezawodnoci. Sformuowany przez Liu wniosek kocowy, na pod stawie wynikw analiz oraz geologicznego usytuowania znaleziska, brzmi nast pujco: W rezultacie dugiego okresu wystawienia artefaktw na dziaanie erozji, spowodowanej przez wiatr i czynniki atmosferyczne, piasek i elazo weszy ze sob w zwizek. Oznacza to, czego jestemy pewni, e rwnie tlenek wapnia oraz dwu tlenek krzemu nie stanowiy pierwotnie elementw skadowych zagadkowych rur. Obserwacja to potwierdza bardzo sdziwy wiek cylindrycznych artefaktw

TO NIE POWSTAO W SPOSB NATURALNY Przeprowadzono te dalsze analizy prbek, jakie pobrano na grze Baigo Wspomniany ju Dietmar Schrader z Hanoweru, ktremu we wrzeniu l

udao si dotrze do owego miejsca, pobra stamtd w sumie 12 prbek, ze rod kowej jaskini oraz w miejscach odlegych o okoo 100 metrw po lewej i po pra wej stronie tej jaskini. Badania analityczne przeprowadzone w Instytucie Geo chemii i Mineralogii Uniwersytetu We Freiburgu wykazay w przypadku dwch prbek bardzo wysok zawarto selenu i wanadu. Selen uywany w przemyle j e s t produktem ubocznym w elektrolitycznym otrzymywaniu miedzi oraz niklu. Znajduje zastosowanie gwnie do wyrobu p przewodnikw, w fotokomrkach oraz w produkcji lamp dajcych wiata przeciwmgielne. Cechujcy si srebrzystym poyskiem wanad znany jest z wysokiej odpornoci na korodujce dziaanie wodorotlenkw metali alkalicznych oraz kwasw siarkowego i solnego, ponadto stosowany jest w stopach tytanu uywa nych w lotach kosmicznych93. Jak opini formuuj uczeni w kontekcie wieku artefaktw wci okryte go tajemnic? Postulowane datowanie znaczco si rni. Cytowany ju iny nier Liu Shaolin ocenia wiek reliktw na maksymalnie 5000 lat, ale szacunki inne opiewaj na 300 000 lat i wicej. Geolog profesor Zheng Jiandong, kt ry uczestniczy take w badaniach na miejscu, daje cylindrycznym artefaktom, ktre w wielu miejscach wchodz w ska, nawet do 6 000 000 lat. Zheng ska nia si nawet pocztkowo ku naturalnym przyczynom ich powstania: proce som kamienienia form rolinnych albo wynoszenia ku grze pynnych, czyli magmowych ska90. Nawizujc do ostatniej hipotezy, stwierdzi wypada, i w pobliu nie wystpuj, niestety, adne wulkany, do ktrych erupcji mogoby tam dochodzi w cigu ostatnich kilku milionw lat. Pniej profesor geologii wycofa si do pewnego stopnia 2 hipotezy o skamieniaociach pochodzenia rolinnego: Powiciem temu wiele przemyle, nie znajduj jednak adnego przekonu jcego wyjanienia, gdy skamieniaoci tego rodzaju szcztkw zwierzcych i rolinnych zachowayby swoj pierwotn form. Nie s w stanie utworzy regularnego i z gry zaoonego ksztatu cylindrycznego. Do tego dochodzi fakt, e tym rejonie nie wystpuj uwarunkowania, jakie pozwoliby na utwo rzenie piaskowych skamieniaoci. W pooonych w pobliu grskich masy wach take (...) nie udao nam si odnale adnych skamieniaoci. Oznacza to, e nie wystpujtu naturalne czynniki, ktre doprowadziyby do powstania skamieniaoci lub takich cylindrycznych tworw. Jak dotd, nie znalelimy w rzeczywistoci adnego powodu do odrzucenia tak sformuowanych wnio skw kocowych. Innymi sowy, twory w postaci cylindrw (rur) nie s pro duktem naturalnych procesw geologicznych92.

METAL LEKKI NA POTRZEBY TECHNOLOGII PRZYSZOCI

Obojtnie, czy ich wiek wynosi 5000, 300 000 czy nawet 6 000 000 lat, cylin dryczne artefakty stanowi prawdziwe wyzwanie dla naszego naukowego ogldu wiata - poniewa w aden sposb do niego nie pasuj! A propos geologii. Kotlina Cajdamska, w ktrej znajduje si gra Baigong i otoczony mg tajemnicy system rur, kryje obok z ropy naftowej take boga te pokady gazu ziemnego. Jednak w tym miejscu musz z pen stanowczoci stwierdzi, e prastare cylindryczne artefakty nie majnic wsplnego z jakimkol wiek systemem rurocigw, jakie s budowane wspczenie. W trakcie wasnych prac badawczych natknem si w tym rejonie na jeszcze jedno bogactwo naturalne. Wczeniej wspomniaem ju o wystpujcych w tej okolicy dziesitkach sonych jezior, stanowicych pozostao po istniejcym tu ongi morzu z epoki kredy. Dobiega ona kresu przed 60 000 000 lat, czemu to warzyszyo gwatowne wymarcie dinozaurw. W wielu tych wypenionych sonwodj eziorach - take w j eziorze Toson-thu w pobliu gry Baigong - znajduje si w rozpuszczonej formie lit, pierwiastek zaliczany do metali. Lit jest pierwiastkiem chemicznym z grupy metali alkalicznych. Ten bardzo mikki, srebrzystobiay metal lekki wystpuje w skaach wulkanicznych w ilo ciach ladowych, lecz ponadto w postaci rozpuszczonej w wodach o duej za wartoci soli mineralnych. Jego pozyskanie wymaga duych nakadw technicz nych. Jednak dalece bardziej interesujce s jego zastosowania. Zna je kady z nas - choby w porcznych, adowanych wielokrotnie bateriach do telefonw komrkowych. Jeszcze waniejsze jest wykorzystanie tego pierwiastka w tech nice nuklearnej, gdzie suy do otrzymywania trytu - izotopu wodoru - oraz do chodzenia i osony reaktorw jdrowych. Take zwizki tego alkalicznego metalu znaj duj liczne zastosowania w tech nologiach przyszoci. Wodorek litu (wzr chemiczny LiH) oddaje bardzo atwo zwizany w nim wodr i dziaa jako bardzo silny reduktor. Dzisiaj uywany jest w paliwach rakietowych. Kolejny zwizek, nadchloran litu (wzr chemiczny LiC104), rwnie wykorzystywany jest w paliwach rakietowych jako rdo wanego w procesie spalania tlenu. Czy wystpowanie lekkiego metalu litu, ktry dzisiaj znajduje zastosowanie w technice nuklearnej i rakietowej, stanowi jaki klucz do zrozumienia tajemniczych artefaktw z Baigong? Nasze pdne materiay rakie towe zawieraj zwizki litu, a struktury dzi oficjalnie nazywane ruinami poza ziemskiej cywilizacji" miay suy jako rampa startowa dla statkw kosmicz nych obcej inteligencji. Czy moe ten ukad rur stanowi instalacj uywan do pozyskiwania tak potrzebnego lekkiego metalu? Kto pozyskiwa lit w zamierzch ych czasach, jakimi metodami i w jakim celu?90

Jakby tego wszystkiego byo jeszcze nie do, wspomniany ju Ma Pei Hua w ksice Nieznana prowincja Qinghai wspomina te o radioaktywnych ladach wykrytych w niektrych z cylindrycznych artefaktw. Metalowe rury rednicy 40 centymetrw, przebiegajce z gry na d w jaskini, do ktrej da si wej, s silnie radioaktywne i powoduj skaenie caego otoczenia. Sia promieniowania gamma w przypadku tych ska przekraczaa dwudziestokrotnie poziom typowy dla tego typu utworw geologicznych. W miejscach, w ktrych nie przebiegaj rury, nie stwierdzono natomiast podwyszonej wartoci promieniowania91. Tyle Ma Pei Hua. W jego opinii oraz zdaniem wielu innych naukowcw Chi skiej Republiki Ludowej, ktrzy zajli si dokadnymi badaniami zagadkowych artefaktw, niezbity jest fakt, e cylindryczne obiekty w Baigong nie s dzieem dawnych mieszkacw tych okolic. Jest to raczej wytwr technicznie wysoko za awansowanych obcych, ktrzy dawno temu przybyli tu z odlegych planet. Jakkolwiek rzecz si ma, miejsce to kryje tajemnic, ktr naley zbada. Po dobnie tajemnicze s pooone w wysokich grach rejony tej zachodniochiskiej prowincji. Kry tam legenda o pewnym wydarzeniu, do jakiego podobno doszo w zamierzchych czasach. Legenda opowiada, ni mniej, ni wicej, o przymuso wym ldowaniu obiektu pochodzenia pozaziemskiego - o chiskim Roswell, jeli uy takiego porwnania. W nastpnym rozdziale pragn wykaza, i nie chodzi tu wycznie o legend.

23. W tej przecitej bryle trjka poszukiwaczy z Kalifornii odkrya tak zwany artefakt z Coso, ktry budow do zudzenia przypomina wiec zaponow.

24. Zdjcia rentgenowskie rwnie wskazuj, e mamy do czynienia z urzdzeniem elektrycznym. Wiek tego tajemniczego obiektu
<.c\r\ cirtn iti

25. W niedalekiej przyszoci takie mikroskopijne odzie podwodne bd docieray do miejsc w organizmie czowieka, w ktrych skalpel nie znajduje zastosowania, i dokonyway niezbdnych zabiegw medycznych. Nanotechnika wspczesna... 26. ...i z zamierzchych czasw. Od 1991 roku we wschodniej czci Uralu znaleziono setki tysicy zagadkowych artefaktw z wolframu i molibdenu. Ich wiek datuje si na ponad 100 000 lat!

27. Naukowa analiza tych artefaktw pozwolia na wycignicie wniosku, e ich pochodzenie wie si z wpywami pozaziemskiej, rozwinitej technicznie inteligencji".

28. Wrota do wiata bogw w Hayu Marca niedaleko od jeziora Titicaca. Wedug dawnych indiaskich przekazw rozgryway si tu podobne sceny, jak w serialu telewizyjnym Gwiezdne wrota.

29. Dawni bogowie przechodzili przez ten portal, znikajc w niebieskiej, jaskrawej powiacie. Obiecali jednak, i pewnego dnia powrc przez te osnute tajemnic gwiezdne wrota. W czasach historycznych przeszed przez nie inkaski kapan, Aramu Maru, uciekajc przed optanymi dz zota hiszpaskimi konkwistadorami.

30. Indianie Ajmarowie mieli jakoby wykona tak mistrzowskie dzieo, uywajc wycznie kamiennych dut, pi z mikkiej miedzi oraz namoczonych drewnianych klinw. Kto chce, niech wierzy. Tu, w Puma-Punku, na boliwijskim paskowyu na wysokoci prawie 4000 metrw, rzeczywisto przerasta fantazj!

31. i 32. Przesuniciu kompasu od jednego do drugiego zagbienia w tym bloku diorytu towarzyszy podwojenie wielkoci odchylenia igy. Trudno w to uwierzy, ale wyniki te otrzymuje si za kadym razem.

33. Jedna z tajemniczych rur w rejonie gry Baigong w prowincji Qinghai. Oficjalne czynniki w Chinach mwi o pozaziemskich reliktach oraz o miejscu ldowania UFO.

34. Kolejny z cylindrycznych artefaktw z gry Baigong. Musz by bardzo stare, metal bowiem wszed w reakcj z otaczajcymi go skaami. Naturalne ich pochodzenie jest mao prawdopodobne.

35. Przeprowadzono ju pierwsze chemiczne analizy powyszych artefaktw. Poniewa skadu prawie 8% prbek nie udao si zidentyfikowa, stoimy przed jedn z najwikszych zagadek naszych czasw.

36. Maa istota o duej gowie - chiski Roswell. Po ponad 30 latach dowiedziano si wreszcie czego wicej o tych istotach.

37. Za tymi dwiema tarczami z kamienia kryje si kolejna mroczna afera. Zniknicie bez ladu dyrektorki muzeum, ktra by moe wiedziaa zbyt wiele...

38. Zaprzeczenie tradycyjnego obrazu przeszoci: egipskie hieroglify na skaach w Brisbane, Water National Park na pnoc od Sydney w Australii.

39. Anubis, bg zmarych, z gow szakala. Tak go przedstawiali staroytni Egipcjanie. Kt by si spodziewa spotka jego wizerunek w australijskim buszu!

40. Nie tylko te hieroglify, ale take liczne inne relikty wskazujjednoznacznie na obecno Egipcjan w czasach staroytnych w Australii. Kontakty musiay by dugotrwae i intensywne.

41. Autor obok jednej z dwch skalnych cian w australijskim buszu Nowej Poudniowej Walii. Jak Egipcjanom udao si opyn p wiata? Czy otrzymali od swoich bogw" zaawansowane technicznie przyrzdy nawigacyjne, by moe gwiezdny komputer w rodzaju maszyny z Antikithiry"?

9
LAD PONOWNIE PODJTY

NOWE DONIESIENIA W SPRAWIE ZAGADKI TYSICLECIA - CHISKIEGO ROSWELL"

Wydarzenia, do jakich wedug obowizujcych teorii nie mogo doj, sfaktami, ktre wskazuj drog ku nowym odkryciom. Sir John Herschel (1792-1871), brytyjski astronom

ima na przeomie lat 1937 i 1938. Niewielka ekspedycja, podajca nie przejezdnym szlakiem jednego z bocznych masyww acucha grskiego Kunlun, pooonego w zachodnich Chinach, walczya z gst nien zadymk i lodowatym wiatrem. Grupa uczonych pod kierunkiem profesora Chi Pu-Tei, ar cheologa z Pekinu, bya ju u kresu si. Krtko przed zaamaniem pogody trudw wyprawy nie wytrzymay zwierzta wierzchowe i juczne. Z tego wanie powodu ludzie z rozpacz i determinacj wypatrywali jakiego skalnego wystpu lub ja skini, ktre mogyby zapewni choby najmniejsz ochron przed bezlitosn po god. Nikt nie zamierza zakoczy ycia w tej dziczy, z dala od cywilizacji.

I rzeczywicie, przemarznici do szpiku koci naukowcy zdoali wypatrzy wejcie do jakiej groty. Odetchnli z ulg, zapadaa ju bowiem noc, a w rodku mona byo schroni si na kilka godzin przed wiatrem i mrozem. Uczestnicy ekspedycji zapalili pochodnie i zaczli rozglda si po wntrzu jaskini. I wtedy w migoczcym wietle ognia ujrzeli w poowie ju wyblake ry sunki i wyobienia wyryte w cianach jaskini. Przedstawiay one jakie isto ty w hemach na gowie. W skale wyryte byy nawet ciaa niebieskie - Soce, Ksiyc oraz planety naszego Ukadu Sonecznego. Byo jeszcze co, co ca t

sytuacj czynio jeszcze bardziej niepojt i niezrozumia: ciaa niebieskie byy poczone skupieniami punktw wielkoci ziarna grochu. W tym momencie uczestnikw wyprawy opucio zmczenie - nawet siar czysty mrz przesta mie jakiekolwiek znaczenie. Najwyraniej natknli si na relikty z przeszoci, jakich nikt nigdy jeszcze nie widzia. aden z chiskich ar cheologw nie przeczuwa w tamtym momencie, jak mocno w cigu nastpnych 70 lat to znalezisko bdzie kolidowa z konwencjonalnym obrazem wiata i do jakich kontrowersyjnych dyskusji doprowadzi.
MAE ISTOTY O WIELKIEJ GOWIE

Przystpili do bliszych ogldzin jaskini. Zaskoczenie byo jeszcze wik sze. Nie ulegao wtpliwoci, e odkryto pradawne miejsce pochwku. W tylnej czci pieczary znajdowao si kilka grobw, w ktrych byy zoone szkielety istot. Lecz c to byy za osobliwe stworzenia? Miay niecae 120 centymetrw wzrostu i wyranie ustpoway wymiarami znanym dotd ludom i rasom na tej planecie. Nawet Pigmeje z deszczowych lasw Afryki rodkowej nie byli a tak niscy. Tylko kopaln ras czowieka, Homo florensis, ktr odkryto niemal 70 lat pniej i ktra miaa nieco niszy wzrost, mona dzisiaj porwna z tymi istotami. Paleontolodzy australijsko-indonezyjskiego zespou badawczego wyko pali w 2004 roku na indonezyjskiej wyspie Flores szcztki osobnikw ludzkiej rasy o wzrocie zaledwie od 90 do 100 centymetrw, ktra ya tam od 95 000 do 12 000 lat temu. Chocia ci tak zwani ludzie z Flores dysponowali mzgiem o bardzo maej pojemnoci - ich gowa miaa rozmiary grejpfruta - rozwinli ca kiem wysoki poziom kultury. W rodowisku ekspertw rozgorzaa dyskusja, czy 9495 w ogle mona ich zaliczy do rodzaju ludzkiego . Wrmy jednak do zaskakujcego odkrycia pekiskiego archeologa, profe sora Chi Pu-Tei. W przypadku znalezionych w jaskini szcztkw uderzajca bya wielko gowy, ktra nie pasowaa do reszty ciaa o drobnej i delikatnej budowie. Mon strualnie wielka gowa nadawaa tym istotom obcy wygld - zupenie, jakby stworzenia te nie pochodziy z tego wiata (fot. 36). W tym miejscu naley opisa dokadniej okolic, w ktrej rozegrao si po wysze wydarzenie. To jeden z najbardziej ustronnych grskich rejonw w caych Chinach; znamy kilka jego nazw: Bajankalashan, Payenk-Ara-Ulaa, Bayan Har Shan lub Baian Kara Ula. Ostatnia z wymienionych nie jest w peni poprawna, jednak w takim wanie zapisie wesza do literatury fachowej, dlatego dalej bd posugiwa si t wanie nazw. Region ten nie ley te na obszarze granicznym

midzy Chinami a Tybetem, jak napisano w niektrych starszych publikacjach. Tybet ju od 1959 roku jest wczony w skad terytorium Chiskiej Republiki Ludowej jako region autonomiczny Xizang. Gry Baian Kara Ula pooone s w przewaajcej czci - podobnie jak opisana w poprzednim rozdziale gra Baigong z jej tajemniczymi cylindrycznymi artefaktami - w prowincji Qinghai, w odlegoci niecaych 500 kilometrw na poudnie od niej. Na wschodzie a cuch grski wchodzi na teren prowincji Sichuan. Pasmo wysokich gr rozciga si od 96 do 99 dugoci geograficznej wschod niej oraz od 33 do 35 szerokoci geograficznej pnocnej. Wprawdzie zajmowa na przez masyw grski powierzchnia odpowiada wielkoci niemal terytorium byej NRD, przez ten obszar prowadzi zaledwie jedna wiksza trasa komunika cyjna. Dostpno tego rejonu w ostatnich dziesicioleciach z pewnoci si nie zwikszya. NAJBARDZIEJ OSOBLIWE PISMO, JAKIE KIEDYKOLWIEK ODKRYTO Na tym obszarze rda maj rzeki Ya-Lung oraz potna Jangcy i Mekong, ktry pniej odbija na poudnie i staje si gwn wodn arteri Wietnamu. Gry Baian Kara Ula majponad 5000 metrw wysokoci, lecz w kotlinach, ktre rw nie s pooone na wysokoci do 2000 metrw, latem jest przyjemnie i ciepo. Naukowcy przypuszczaj, e przed okoo 20 000 lat panowa tu ciepy klimat. W kadym razie lady ludzkich sadyb sigaj bardzo odlegej prehistorii14. Pradawne podania i legendy z tej czci Azji opowiadaj o istotach cechuj cych si niskim wzrostem, drobn postur oraz t cer. Na obokach wyldo way one na Ziemi i z powodu uderzajcej szpetoty oraz cakowitej odmienno ci od okolicznych ludw byy obiektem bezlitosnych napaci i rzezi83. Rwnie w nowszych czasach ten grski region sta si tabu dla miejscowej zabobonnej ludnoci. By moe jest to zasadniczy powd, dla ktrego artefakty odkryte przez ekspedycj Chi Pu-Tei pozostay nietknite, a groby niespldrowane przez rabu siw okradajcych miejsca pochwku. Archeolodzy z Pekinu znaleli w jaskini nie tylko szkielety istot o niskim wzrocie. Prawdziw sensacj okazao si 716 kamiennych tarcz, ktre leay obok zmarych w grobach. Nieco podobne do naszych pyt gramofonowych z ebo nitu, kamienne talerze miay grubo okoo 1 centymetra i rednic do 30 centy metrw oraz okrgy otwr porodku, gruboci palca. Na ich powierzchni byy wyryte rowki. W odrnienie od pyt gramofonowych rowki na kamiennych tale rzach zaczynay si przy rodkowym otworze i w postaci podwjnej spirali biegy ku obwodowi tarczy. Midzy tymi spiralami byy wyryte znaki przedstawiajce najbardziej osobliwy rodzaj pisma.

Artefakty te, z niedajcymi si pocztkowo odczyta hieroglifami wyrytymi w kamieniu, przyprawiy zesp archeologw o prawdziwy bl gowy. Wspomnia nemu ju archeologowi, profesorowi Chi Pu-Tei, trudno byo uzna kamienne tar cze za dary wotywne zoone w skalnych grobach obok cia istot o wzrocie karw. W 1940 roku ogosi on teori, wedug ktrej owe istoty byy gatunkiem grskich map, ju wymarych. Jego zdaniem 716 zapisanych kamiennych pyt pochodzio ze znacznie pniejszego okresu. Miay to by wytwory jakiej stosunkowo modej kultury, ktre zoono w jaskini83. Jak wiemy, nawet dzisiaj adne mapy nie cho waj swoich pobratymcw w jakichkolwiek grobach. Gdyby profesorowi Chi Pu-Tei pozwolono na pocztku lat 40. XX wieku przetumaczy kilka fragmentw kamiennych hieroglifw, zapewne ju wtedy doszedby do cakowicie odmiennych wnioskw kocowych. Z tym jednak trzeba byo poczeka kilka lat, poniewa do tego rodzaju interpretacji wiat wtedy jeszcze nie dojrza. ODJECHANA" HISTORIA Mwic dokadnie, musiao upyn jeszcze ponad 20 lat. Dopiero w 1962 ro ku zespoowi piciu uczonych z Akademii Prehistorii w Pekinie, pod kierunkiem profesora Tsum Um-Nui, udao si odczyta par fragmentw z kilku kamiennych pyt. Rowkowe hieroglify opowiaday o perypetiach przybyszw z kosmosu, ktrzy z koniecznoci wyldowali na Ziemi. Dziao si to w czasach, w ktrych z kon wencjonalnego punktu widzenia niemoliwe byo wysanie w kosmos lotu zao gowego. Wedug owych nieznanych kronikarzy, ktrzy swoj relacj uwiecznili dla potomnych na kamiennych tarczach, grupa przedstawicieli ich rasy - przed 12 000 lat - zostaa zmuszona do wyldowania na trzeciej planecie tego Ukadu Sonecznego. W trakcie awaryjnego ldowania w niedostpnych grach ich kos miczne pojazdy zostay powanie uszkodzone. Naprawa bd budowa nowych statkw okazaa si niemoliwa ze wzgldu na brak materiaw oraz niezbdnych do tego narzdzi. Znalazszy si w cakowicie sobie obcym wiecie, zostali zmu szeni osiedli si w grach Baian Kara Ula83-96-97. Innymi sowy: przed okoo 12 000 lat w tym rejonie doszo do incydentu, kt ry - uwzgldniajc podobne wydarzenie z o wiele bliszych nam czasw - mona by nazwa chiskim Roswell". To okrelenie zakorzenio si w anglo-amerykaskim obszarze jzykowym, co naley przypisa przede wszystkim mojej wydanej tam ksice o tym samym tytule, powiconej opisanej wyej nierozwizanej za gadce z Azji Wschodniej98. W przetumaczonych urywkach tego przekazu mwi si o pewnym ludzie, kt ry nosi nazw Dropw, przy czym oczywiste jest, e istoty te pochodz z kosmosu.

W relacji tej wystpuje rwnie inny lud, nazywany Khamami - w tym drugim przypadku chodzi o mieszkacw osiadych wwczas na obszarze gr Baian Kara Ula. Ich konfrontacja z obcymi przebiegaa zapewne nie bez tar, o czym opowia daj hieroglify z kamiennych tarcz, przetumaczone przez profesora Tsum Um-Nui i czterech jego kolegw: Dropowie zjechali z chmur na swoich powietrznych szybowcach. Po dziesikro do wschodu soca kryli si w jaskiniach mczyni, kobiety i dzieci ludu Kham. Potem zrozumieli dane znaki i przekonali si, e tym razem Dropowie przybyli w przyjaznych zamiarach. Ale przybysze nie mogli si czu cakowicie bezpieczni. Byli bowiem bezli tonie cigani i zabijani przez mczyzn na rczych koniach - by moe pod tym okreleniem w nieco pniejszej epoce kryli si mongolscy wojownicy". To zdecydowanie odjechana" opowie, ktra na pocztku 60. lat XX wie ku moga by niesychanym afrontem w kraju o cakowicie materialistycznym wiatopogldzie. Nie naley zatem si dziwi, e profesor Tsum Um-Nui zosta z miejsca wygwizdany w Akademii Nauk, kiedy po raz pierwszy ogosi raport z przeprowadzonych prac badawczych. Publikacja, mimo rozwlekoci, nosia prowokacyjny tytu: Teksty, zapisane pismem rowkowym na tarczach, ktre m wi o statkach kosmicznych, istniay ju przed 12 tysicami lat96.
SZUKANIE IGY W STOGU SIANA

Mimo wszystko Tsum Um-Nui zdoa doprowadzi do opublikowania rapor tu. Skutki byy jednak fatalne, chocia typowe dla przebiegu kariery w placwce naukowej. W naukowym wiatku relacj t potraktowano jako pozbawione sen su brednie, jej autor za sta si pomiewiskiem, uznany za fantast. Czowiek, ktry najcenniejsze lata swego ycia powici rozwikaniu jedynej w swoim ro dzaju zagadki tysiclecia, zakoczy prac w Akademii Nauk i powrci do Ja ponii, swojej ojczyzny. Peen goryczy na skutek atakw na jego osob zmar tam krtko potem. Ale to wanie z Japonii dotary do Europy pierwsze informacje w 1962 roku. Doktor Jorg Dendl, historyk z Berlina, uda si przed kilkoma laty do archi ww w poszukiwaniu tych najwczeniejszych informacji, by ca t histori zde maskowa jako dziennikarsk kaczk albo trafi na lad fantastycznie brzmicej prawdy. W dawno zapomnianym miesiczniku dla jaroszy udao mu si wresz cie na co natrafi. W pimie Wegetariaski wszechwiat" w numerze z lipca 1962 roku opublikowano artyku zatytuowany UFO w pradziejach?", ktrego fragmenty przytaczano pniej w licznych doniesieniach prasowych w innych

jzykach. Mimo wielokrotnych przekadw rnice midzy poszczeglnymi wer sjami s zaskakujco niewielkie, co kae si domyla, e do pracy wzili si tu macze dobrzy w swoim fachu99-l0. Nie udao si, jak dotd, odnale pierwotnego japoskiego czy nawet chi skiego rda. W jakich zapomnianych i zakurzonych archiwach moe skrywa si raport z prac badawczych profesora z Japonii, czy dokument w pody szlakiem wszystkiego, co ziemskie - na ten temat moemy jedynie spekulo wa. Sceptycy przypuszczaj tak czy owak, e ta fantastycznie brzmica relacja w rzeczywistoci nigdy nie istniaa. Czy zatem wszystko jest jedynie czczym wymysem? Niemniej jednak i ja udaem si na poszukiwanie ladw- przedkadajc nad inne wizyt na miejscu zdarze w Pastwie rodka - poniewa warto byoby w kocu udzieli kilku trafnych, cho spnionych odpowiedzi na pytanie: Praw da czy fikcja? Oczywicie zdawaem sobie spraw, e zadanie to bdzie z licznych i zrozumiaych powodw niczym przysowiowe szukanie igy w stogu siana. Z jednej strony opowie o chiskim Roswell" zapisana na kamiennych tarczach brzmi w uszach tych wspczesnych, ktrzy z niejednego kota jedli, bardziej jak science fiction ni prawda. Z drugiej za strony ewentualnych artefaktw oraz in nych namacalnych dowodw niemal na pewno nie da si ju odkry, gdy praw dopodobnie zostay potajemnie zniszczone. Dlatego e w trakcie dugich dziesi cioleci odizolowania Chin od reszty wiata przez kraj ten przetoczya si Wielka Proletariacka Rewolucja Kulturalna, fala czystek rozpoczta w 1966 roku i za koczona dopiero po mierci Mao Zedonga, inspirowana przez radykalnie nasta wionych studentw oraz Czerwon Gwardi (Hongweibing). Spoeczne rozruchy pocztkowo tolerowane i wspierane przez polityczne kierownictwo, nabray cha rakteru zblionego do wojny domowej, za pene brutalnej przemocy zamieszki siay w caych Chinach mier i groz. Liczba miertelnych ofiar, jakie za sob pocigna krwawa rewolucja, jest niemoliwa do oszacowania, ponadto w trak cie jej trwania pastw pady niezliczone skarby kultury. Ostatnie pomienie nieszczsnej rewolucji kulturalnej rozgorzay we wrzeniu 1976 roku, kiedy wielki sternik Mao opuci ziemski pad. Wdowa po nim, Jiang Qing, usiowaa przej wadz w pastwie i w partii. Dopiero obalenie w miesic pniej, w padzierniku, tak zwanej bandy czworga pooyo kres tym gwatow nym i przeraajcym wydarzeniom. Powoli, krok po kroku, ycie w tym ogrom nym komunistycznym kraju zaczo si normalizowa14. Jednak wandalizm i barbarzystwo minionych dziesicioleci pozostawiy po sobie niezmierzone straty i zniszczenie historycznych miejsc. ycie wielu czon kw Akademii Nauk znalazo si w bezporednim zagroeniu, gdy klasa robot nicza bya wtedy absolutnym hegemonem. Dla zagadkowego odkrycia w grach

Baian Kara Ula oznaczao to cakowit blokad przepywu informacji poza grani ce Chin. W kocu historia ruszya innym torem. Przez dugie lata nie wydarzyo si w tej sprawie nic nowego. W rzeczywistoci natrafiono jednak na kilka nowych ladw - po czci to warzyszyy im dramatyczne okolicznoci - ktre zdawayby si potwierdza ko cowy wniosek, e w tej opowieci kryje si wicej ni ziarno prawdy. Wyglda wrcz na to, e owe karowate istoty, ktrych szkielety znaleziono w skalnych grobach w masywie Baian Kara Ula, wci chodz po tej ziemi i s potomkami tych, ktrzy wwczas zdoali przey. Ale po kolei. NIESPODZIEWANE ODKRYCIE Przywoajmy w tym miejscu raz jeszcze informacje, ktre dotary do nas w 1962 roku w postaci artykuu opublikowanego w miesiczniku Wegetariaski wszechwiat". W tekcie tym przedstawiono niezwyke techniczne detale elek trycznych tarcz". Z artykuu wynika, e przeprowadzono szczegowe analizy, kt re wykazay wysok zawarto kobaltu w kamiennych tarczach101. W trakcie ba dania jednej z tarcz za pomoc oscylografu wykryto zaskakujcy rytm drga, jak gdyby artefakty te znajdoway si kiedy pod wysokim napiciem elektrycznym. Stwierdzona wysoka zawarto kobaltu w kamiennych talerzach z pewno ci nie bya dzieem przypadku. Metal ten, podobnie jak elazo i nikiel majcy waciwoci ferromagnetyczne, jest uywany gwnie do wyrobu stopw chromu i stali. W rudach wystpuje z niklem i jest wydobywany przede wszystkim w Ka nadzie i Afryce rodkowej oraz, od niedawna, rwnie w Chinach - w prowincji Qinghai, gdzie jest usytuowany grski region Baian Kara Ula! Moim zdaniem jest to kolejna przesanka, e caej tej sprawy nie wolno bez bliszego zweryfikowania odoy midzy bajki. Istnieje izotop kobaltu o wysokim stopniu promieniotwrczoci, ktry znaj duje zastosowanie w medycynie dziki silnej emisji promieniowania gamma. Je li wysokiej zawartoci kobaltu w tarczach nie da si wyjani naturaln jego domieszk, to mgby on zosta dodany celowo przez obc inteligencj. Czy chciano w ten sposb zwikszy trwao i wytrzymao nonikw informacji, eby niosy one niewiarygodny przekaz nawet po upywie tysicy lat? Jednym z tych, ktrzy duo wiedz o kulisach tego znaleziska, jest austria cki inynier Ernst Wegerer. Zdoa on przedosta si do Chin jako uczestnik jed nej z pierwszych grup turystycznych, ktre dotary tam pod koniec epoki Mao, wwczas jeszcze pod bacznym okiem pastwowych przewodnikw, z precyzyj nie okrelonym programem podry, ktry prowadzi do miasta Xi'an, orodka administracyjnego prowincji Shaanxi, o bardzo bogatej przeszoci.

W Xi'an wycieczka, ktrej uczestnikiem by inynier Wegerer, zwiedzia Muzeum Banpo, pooone w jednym ze wschodnich przedmie. Tam wanie w 1953 roku w trakcie robt ziemnych przygotowujcych teren pod przysz fa bryk robotnicy natrafili na pozostaoci osady z modszej epoki kamienia, ktrej wiek archeolodzy oszacowali na co najmniej 6000 lat. Dokonano tam licznych znalezisk, gwnie byy to przedmioty z wypalanej gliny. Wykopaliska zyska y priorytet, planowane za zakady przemysowe powstay w innym miejscu. Zamiast fabryki wybudowano tutaj Muzeum Banpo, by ochroni wykopaliska z modszej epoki kamienia. I wanie w tym muzeum Ernst Wegerer odnalaz dwie kamienne tarcze, od kryte zim na przeomie lat 1937 i 1938 w grach Baian Kara Ula. Kulisy ich odkrycia byy znane Austriakowi, dlatego zwrci si do dyrektor ki muzeum, ktra - w asycie oficjalnego tumacza oraz pilota wycieczki - opro wadzaa grup turystw po muzealnym obiekcie. Kobieta chtnie udzielaa in formacji, a nawet si rozgadaa. Kiedy jednak Wegerer zada pytanie na temat pochodzenia, znaczenia oraz celu, jakiemu suyy oba kamienne talerze, zrozu mia od razu, e postawi dyrektork w trudnej sytuacji. Wczeniej opisywaa ze szczegami kad glinian skorup wystawion w gablocie i nagle staa si ma omwna i oszczdna w sowach. Schronia si te za ulubionym przez archeolo gw, ale nic niemwicym wyjanieniem", jakoby w tym przypadku chodzio tylko i wycznie o obiekty kultu". Z jakiej przyczyny kobieta nagle zamkna usta, dowiedziaem si dopiero 20 lat pniej. Spotka j, o czym wiem, los do tej pory nieznany. Dyrektorka pozwolia inynierowi z dalekiej Austrii wzi do rki jeden z ka miennych talerzy i sfotografowa oba (fot. 37). Wykonane polaroidem, s to je dyne istniejce dzi zdjcia obu kamiennych tarcz zabranych z jaskini, w ktrej dokonano owianego tajemnic znaleziska w grach Baian Kara Ula. Wegerer oceni ciar kadej z pyt na okoo 1 kilograma, a rednic - na nie cae 30 centymetrw. W rodku miay otwr, byy na nich take rowki i wyo bienia, ktre niewtpliwie stanowiy rodzaj pisma. Niestety, nie da si ich dojrze na zdjciach, co zreszt ma banalne przyczyny. Po pierwsze, kamienne tarcze z Muzeum Banpo ulegy do pewnego stopnia procesowi wietrzenia. Po drugie, polaroidy maj wbudowan lamp byskow, ktra zapala si przy kadym zdj ciu - drobne szczegy staj si wtedy na zdjciu nieostre102.
ZATRZE WSZELKIE LADY

Peter Krassa, mj wiedeski przyjaciel i kolega po pirze, zmary przed wczenie w padzierniku 2005 roku, znalaz si w posiadaniu tych fotografii

w poowie lat 80. XX wieku. A zatem niemal dekad po tym, jak wykona je iny nier Wegerer w Muzeum Banpo. Jednak wreszcie w tej archeologicznej sprawie kryminalnej, wok ktrej dochodzeniowcy" zbyt dugo dreptali w miejscu, po kaza si nowy lad. Sceptycy za, jak to dzisiaj dokadnie wida, zbyt wczenie odoyli t spraw ad acta. Taki by zatem stan rzeczy, kiedy wraz z Peterem Krass podjem poszuki wania w Chinach w tym samym miejscu co inynier Ernst Wegerer, lecz 20 lat pniej. W marcu 1994 roku mielimy okazj odbycia rozmowy z jednym z najwybit niejszych chiskich archeologw. Profesor Wang Zhijun, obecny dyrektor Muzeum Banpo, zaprosi nas do wymiany pogldw. Rzecz jasna chodzio nam o - o c innego mogoby chodzi? - dwie kamienne tarcze, ktrych widoku wci bylimy bardzo zaknieni. To, z czym si spotkalimy, to cig dalszy tajemniczej historii owych artefaktw. Po pocztkowych wahaniach uczony wyjawi nam, co si stao. Jego poprzedniczka znikna krtko po wizycie inyniera Wegerera, nagle, z dnia na dzie, z niewyjanionych przyczyn. Od tamtej pory zarwno ona, jak i dwie kamienne tarcze przepady bez ladu! Jaki los spotka dyrektork muzeum, mona wycznie spekulowa. Ale po profesorze Wang Zhijunie wida byo wyranie, e on rwnie nie czu si kom fortowo. Na pytanie o miejsce, gdzie mogyby znajdowa si eksponaty, zareago wa wyran konsternacj, ale udzieli nam nastpujcej odpowiedzi: Kamienne tarcze, o ktrych panowie tu wspominacie, nie istniej, ale ponie wa byy to obiekty niepasujce do glinianych eksponatw wystawianych w rym muzeum, zostay std zabrane". Fascynujca odpowied. Nawet nasz tumacz z trudem skrywa zdziwienie. Dwie sprzecznoci w jednym tylko zdaniu. Pniej jednak dowiedzielimy si czego nowego o zagadce tysiclecia, na zywanej chiskim Roswell". I od jakiego czasu owe tajemnicze istoty, ktre -jak si wydaje - stanowi centrum wydarze, zaczynaj przybiera konkretny ksztat.
OSTATNI YJCY POTOMKOWIE?

Rozpoczo si od raczej niepozornego doniesienia agencji Associated Press, ktre pod koniec 1995 roku nadeszo z Chin. Dokadnie w tydzie po tym, jak je den z owych zawodowych sceptykw", ktrych unikn si nie da, zaatakov mnie przed kamerami telewizyjnymi. Byem gociem programu talk-show stacji RTL, prowadzonego przez n Christen. Tematem programu byo UFO i istoty pozaziemskie. Znalaze

w doprawdy barwnym towarzystwie. Obok notorycznego malkontenta i sceptyka siedziaa Amerykanka o platynowych wosach, ktra obstawaa uparcie przy tym, e w wieku szeciu lat zostaa przywieziona na Ziemi z planety Wenus w statku kosmicznym ze zota. Jakoby nie miaa ukadu trawiennego jak ludzie, a kiedy jej taki ukad wszczepiono i wypia swoj pierwsz coca-col, byo to dla niej nieza pomniane przeycie (kiedy miaem osiem lat, te wypiem pierwsz w yciu col i te byo to niezapomniane przeycie, nigdy jednak nie przyszoby mi do gowy, i pochodz z Wenus!). Ostatnich pi minut programu naleao do mnie, po stanowiem zatem opowiedzie zagadkow histori kamiennych tarcz z Pastwa rodka. Miaem nawet czelno przedstawi wasny stosunek do tej sprawy: Jeli w tej historii tkwi rzeczywicie odrobina prawdy, to by moe katastro f przeyli jacy kosmiczni rozbitkowie. A gdyby tacy rozbitkowie rzeczywicie ocaleli, by moe jeszcze do dzi yj potomkowie tych, ktrzy wyszli cao z ka tastrofy". Rozleg si szyderczy miech oraz drwiny. Tak zareagowa umieszczony z rozmysem pord goci zawodowy sceptyk, ktry w peen arogancji sposb skierowa do mnie sowa: Pogoski... wszystko to pogoski, ktre ju przed wie loma laty odoono ad acta, odrzucajc to, co autor -jak on si nazywa? - z sie bie wydusi". Wszechwiat bywa czasami sprawiedliwy, poniewa wydarzenia, jakie nast piy potem, pozwoliy odoy ad acta zadufanego w sobie zawodowego scepty ka. Zaledwie tydzie pniej w naszych mediach cytowano za agencj informa cyjn z Chin wieci, jakie wydaway si absolutnie niewiarygodne. W prowincji Sichuan - ktra graniczy ze wschodnimi masywami gr Baian Kara Ula - od kryto 120 ywych istot o niezwykle niskim wzrocie. Najwysza z nich mierzya zaledwie 155 centymetrw, najnisza - dorosa! - zaledwie 63,5 centymetra. Ba dacze byli - i s do dzi - cakowicie bezradni. Niektrzy dopatrywali si przy czyn takiego wzrostu w zwizkach toksycznych zatruwajcych rodowisko, inni natomiast czynili odpowiedzialnym za tak niski wzrost gen karowatoci103'104. Rzeczywicie, akcja nie moga potoczy si bardziej emocjonujco. Zajem si te bliej nielicznymi informacjami, jakie uzyskaem dziki wci jeszcze dobrym kontaktom z chiskimi wadzami resortu turystyki, oraz paro ma nieoczekiwanymi faktami i doszedem do zaskakujcych wnioskw. Cakiem prawdopodobne jest przypuszczenie, e mamy do czynienia z ostatnimi, wci jeszcze yjcymi, potomkami kosmicznych rozbitkw z gr Baian Kara Ula. W adnym razie nie moe tu wchodzi w gr zbieg okolicznoci. Naukow cy z dziedziny medycyny okrelaj statystyczne prawdopodobiestwo narodzin osobnika o karowatym wzrocie jak 1 do 20 000. Oznacza to, e tylko jedno dzie cko na 20 000 dzieci o normalnym wzrocie bdzie karem. We wspomnianych

120 przypadkach karw natrafiamy na ekstremum matematycznych oblicze, bo prawdopodobiestwa nie dodaj si, lecz mno przez siebie. Innymi sowy, duo atwiej jest trafi w totolotku szstk z liczb dodatkow! Substancje zatruwajce rodowisko te raczej nie wchodz w gr, poniewa owa wioska karw" ley bardzo daleko od wielkich miast i obiektw przemy sowych. Wynika to z informacji, ktre otrzymaem od wadz chiskiego resortu turystyki. Naturaln kolej rzeczy zwrciem si, i to po wielokro, o wydanie zezwolenia na przyjazd do tego tajemniczego miejsca zamieszkanego przez ludzi o niskim wzrocie, jednak do dzi dnia odpowied zawsze brzmi tak samo: Ob szar nie jest udostpniony dla turystw z zagranicy".
KATASTROFA W ZATOCE MINAMATA

W styczniu 1997 roku pras obiega wiadomo o kolejnej prbie wyjanienia tej zagadki. Pod nagwkiem Spr lekarzy o wiosk karw media cytoway opi nie chiskich uczonych, ktrzy upatrywali przyczyny niskiego wzrostu w bardzo duym steniu rtci w wodzie pitnej w tym rejonie105. Takie tumaczenie jest jednak oczywistym nonsensem! Kady toksykolog do brze wie, e rt i jej zwizki s silnie trujce i dziaaj podstpnie, ale przez duszy czas; nie od razu dochodzi do uszkodze narzdw w organizmie. Tra gicznym przykadem dziaania rtci jest skandal ekologiczny, do jakiego doszo na pocztku lat 60. XX wieku na poudniu japoskiej wyspy Kiusiu. Pewna fir ma z brany chemicznej odprowadzaa nieoczyszczone cieki, zawierajce duo rtci, bezporednio do zatoki Minamata. Odkd zaczy w Europie wyrasta jak grzyby po deszczu restauracje oferujce sushi, wiemy, e Japoczycy chtnie spo ywaj ryby na surowo. W rejonie zatoki Minamata miao to dramatyczne kon sekwencje. Zwizki rtci dostaway si do organizmu ludzi spoywajcych ryby i owoce morza. Dochodzio do masowych zatru. Skutki byy bardzo powane, ale tylko nieliczne ofiary umary natychmiast. Najczciej przez wiele lat trucizna gromadzia si w organizmie czowieka i powodowaa przewleke choroby nara ajce na mk i cierpienie. Zdjcia ofiar zatrucia obiegy wwczas wiat. Jednego wszake rt nie jest w stanie dokona: oddziaywa na ludzkie DNA- nonik informacji genetycznej. Toksykolog z Monachium, doktor Nor bert Felgenhauer, wyjani to, odnoszc si do sprawy mieszkacw wioski kar w" nastpujco: Rt prowadzi do zaburze orodkowego ukadu nerwowego, uszkadza odek, jelita oraz nerki. Zalenie od dawki moe nawet doprowadzi do zgonu. W adnym jednak razie pobranie z pokarmem rtci nie powoduje zmiany w chromosomach. Oznacza to, e - opierajc si na osigniciach nauki wiata zachodniego - naley wycign wniosek, i rt nie oddziauje na wzrost

Tak wic, ku zadowoleniu wszystkich, zostaa odrzucona hipoteza rtcio wa". Poza tym informacji o istnieniu wioski karw" nie zdementoway chiskie wadze, rwnie jej nazwa - Huilong - nie zostaa przez cenzur wycofana z do niesie. Jedyne, co uczyniono, to zamknito obszar ten dla zagranicznych tury Skania mnie to do nastpujcej refleksji: gdyby utworzono tam jaki rodzaj getta, gdzie kierowano by odgrnie" ludzi o lilipucim wzrocie z caych Chin, to wadze z pewnoci zachowayby ca spraw w cisej tajemnicy. Chiny s ywotnie zainteresowane utrzymaniem dobrych stosunkw z innymi pastwami w zakresie turystyki i w innych dziedzinach gospodarki. Utrata dobrego imienia przez przysze supermocarstwo miaaby negatywny wpyw na image Chin. Tego wadze w Pekinie na pewno chc unikn. Idc dalej tym tokiem rozumowania, doszedem do wniosku, e istoty o kar owatym wzrocie musz mie wsplne pochodzenie i nie stanowi grupy zoo nej z osb skierowanych tam z rnych regionw Chin. Dla lekarzy i etnologw wci s zagadk. My za, ludzie z Zachodu, nie tylko gowimy si nad jej rozwi kaniem, ale w ogle nie mamy pojcia, co o niej wiedz w Chinach.
DUGI CZAS W CAKOWITEJ IZOLACJI

Obszar, na ktrym znaleziono karowate istoty, oddalony jest zaledwie o kil kaset kilometrw od grskiego pasma Baian Kara Ula - pooony jest niedaleko jego wschodnich obrzey. Tam wanie prowincja Sichuan graniczy z prowincj Qinghai. Opierajc si na tych obecnie znanych informacjach, uwaam za praw dopodobne dwa scenariusze: 1. Nie tak dawno temu- dopiero w poowie lat 90. XX wieku- owe isto ty o karowatym wzrocie, ktre by moe rzeczywicie s potomkami Dropw z Baian Kar Ula, zdecydoway si opuci niegocinne tereny pooone wysoko w grach i osiedli si w rejonie o bardziej sprzyjajcym klimacie. 2. Rwnie przed niewielu laty lilipuci z wysokogrskiego rejonu zostali od kryci, a potem w celu przeprowadzenia bada oraz objcia ich cisym nadzorem przymusowo przesiedleni w okrelone miejsce na mocy decyzji podjtej na wy sokim szczeblu. Scenariusz numer dwa uwaam za mao prawdopodobny - podobnie jak two rzone odgrnie getto - w takim przypadku za granic nie wypynyby adne in formacje, dlatego skaniam si bardziej ku pierwszemu. Lecz jeden fakt w obu hi potetycznych zaoeniach pozostawaby bezsporny: karowate istoty musiay przez bardzo dugi czas y w cakowitej izolacji. Gdyby byo inaczej, doszoby do wy mieszania z innymi grupami etnicznymi zamieszkaymi w ich ssiedztwie. To z ko lei skutkowaoby znacznym podwyszeniem wzrostu poszczeglnych osobnikw.

Dobry przykad stanowi Pigmeje, rasa niskich ludzi, ktrej ojczyste rejony znajduj si na nizinie Kongo w Afryce Rwnikowej. Ju Homer i Herodot pisali o mitycznym ludzie karw, ktremu nadali nazw Pygmaios (wielkoci pici). Kiedy przed okoo 200 laty pierwsi europejscy badacze i podrnicy przedzie rali si przez dungl w sercu Afryki, opisali tych ludzi o karowatym wzrocie, ktrzy mierzyli wtedy od 130 do 140 centymetrw. Obecnie osigaj nierzadko wzrost 150 centymetrw, co jest efektem mieszania genw z okolicznymi ple mionami o normalnym wzrocie. Naukowcy nazywaj ten skokowy przyrost ak celeracj. Nic podobnego jednak nie przydarzyo si niskim ludziom, ktrzy dzi miesz kaj w Huilong, w wiosce karw" oddalonej o 200 kilometrw na poudnie od Chengdu. Ich wzrost si nie zwiksza, yli w cakowitej izolacji w grach prowin cji Qinghai. Konsekwentny chw wsobny, jaki trwa przez tysiclecia w tamtym rejonie, doprowadzi do obnienia ich wzrostu, co potwierdza przykad dorosego osobnika, mierzcego zaledwie 63,5 centymetra. To naprawd robi wraenie.
NIESAMOWITE SPOTKANIE PODCZAS II WOJNY WIATOWEJ

Chocia do dzi zachodnim badaczom wci jeszcze odmawia si dostpu do owych ludzi o lilipucim wzrocie, odkrycie ich istnienia stanowi apogeum tej tajemniczej historii, ktra zbyt pospiesznie zostaa przez krytykw woona mi dzy bajki. Po jednej stronie mamy istoty, ktrych nie da si nigdzie etnologicznie przyporzdkowa, po drugiej - brzmic fantastycznie relacj o katastrofie UFO, jaka miaa rzekomo wydarzy si przed 12 000 lat, zapisan na 716 kamiennych tarczach, spord ktrych dwie na krtki czas wyoniy si na wiato dzienne, potem za znw znalazy si poza naszym zasigiem. Poszukiwania jednak wci trwaj, zarwno na Zachodzie, jak i w Chinach. Te poszukiwania przynosz coraz wicej przesanek, nakazujcych przy oce nie chiskiego Roswell" - zagadki tysiclecia - opowiedzie si za wnioskiem, e konkretne zdarzenia s ukryte za znakami zapytania. Na przykad doktor Jrg Dendl, historyk z Berlina, natrafi na publikacj z 1933 roku, w ktrej opisano dwa spotkania z ludmi o karowatym wzrocie w grach Tybetu (od zachodu prowincja Qinghai z odnogami gr Baian Kara Ula graniczy z Tybetem!). Autor tej relacji, zatytuowanej Hsi Tsang Tu Kao, spotka najpierw kobiet, ktr prowadzi chiski onierz. Miaa mniej ni 120 centymetrw wzrostu. Ja ki czas pniej w Menkong natrafi na grup tych istot. Zdoa zmierzy kilka z nich i okazao si, e mczyni mieli przecitnie okoo 135 centymetrw wzro stu, natomiast kobiety zaledwie okoo 125 centymetrw. Ca grup traktowano jak niewolnikw. W owej relacji zamieszczono te uwag, e te karowate istoty

byy rzekomo kanibalami i yy gdzie w grach. Wspomniana okolica miaa we dug zebranych informacji by oddzielona na pnocy granic jaka biega od Assamu do Batang. Natomiast wschodnia granica tego obszaru miaa biec wzdu linii midzy Chiang Ka a Teng Yiieh. Krain t nazywano Kepu Chan, za jej mieszkacy nie ulegli wpywom buddyzmu, ktry by wyznawany niemal w caej Azji. Poziom kulturowy owych karw uznano w opisie za bardzo prymitywny, poniewa znajduje si tu wzmianka, e wszyscy zamieszkiwali w jaskiniach oraz odziewali si w zwierzce skry i w licie106. Opis ten mgby pasowa do rozbitkw, ktrzy niegdy dysponowali wysoko rozwinit technik ale musieli dostosowa si do najprostszych warunkw ycia i stopniowo w coraz wikszym stopniu tracili techniczne zdobycze, jakie zdoali uratowa z katastrofy. Pniej ich walka o przeycie staa si jeszcze twardsza. Na bar dzo ciekaw wskazwk natrafiem nieoczekiwanie w Australii. Pod koniec lat 90. XX wieku na wschodnim wybrzeu Australii dawaem seri wykadw powico nych nierozwizanej zagadce z Chin. Byo to w Brisbane, miecie portowym i stolicy prowincji Queensland. Po zakoczonym odczycie dwch modych ludzi wzio mnie na bok i opowiedziao mi osobliw histori, jak zasyszeli od zmarego ju dziadka ktry podczas II wojny wiatowej walczy w Chinach po stronie aliantw z wojskami japoskimi. Do mierci opowiada czonkom rodziny o istotach niezwykle niskiego wzrostu z wielk gow ktre wielokrotnie spotyka w odludnym grskim regionie Chin. Jego rodzina traktowaa te historie jak mroce krew w yach opowieci wete rana, zatem nikt nie dawa mu wiary. (Dlaczeg mielibymy wierzy tym jego zwa riowanym opowieciom? Kule wistay wok niego, a kady wie, e onierze pod czas bitwy i innych bojowych dziaa przeywaj szok). Jestem jednak przekonany, e po tamtym odczycie w Brisbane, w ktrym omwiem szczegowo tajemnicz histori kamiennych tarcz z Baian Kara Ula, rodzina dawno zmarego weterana II wojny wiatowej traktuje teraz inaczej prze ycia dziadka. Czasami zrozumienie przychodzi pno, ale przychodzi.
NOWA EKSPEDYCJA DO BAIAN KARA ULA?

Dramatyczny rozwj wydarze w sprawie, ktr krytycy oraz samozwaczy obrocy nauki zbyt pospiesznie odoyli ad acta, wymaga prowadzenia dalszych gruntownych docieka. Zamierzam pozosta w grze i bd dokada stara, eby wyrwa zagadkowe wydarzenia zwizane z potencjaln katastrof statku kos micznego sprzed 12 000 lat z oparw mitw, legend i pogosek. Moim zdaniem jest to najbardziej fascynujca tajemnica naszych czasw. Szanse na to wydaj si obecnie nie najgorsze. Niedawno udzieliem obszerne go wywiadu najwikszemu angielskojzycznemu tygodnikowi w Chinach - City

Weekend Magazine" do artykuu na temat Pozaziemskie zjawiska w Chinach". Najwicej uwagi powicono znalezionym niedawno tajemniczym cylindrycznym artefaktom na grze Baigong, ktre przez oficjalnych przedstawicieli krgw na ukowych i politycznych zostay otwarcie uznane za ruiny pozostawione przez lu dzi spoza Ziemi" (patrz rozdzia 8)107. Podczas trwajcej 90 minut telefonicznej rozmowy dowiedziaem si, e w Chinach planowana jest nowa wyprawa w gry Baian Kara Ula. Poniekd bdzie to wznowienie ekspedycji z 1937-1938 roku, kierowanej przez Chi Pu-Tei, od ktrej wzia pocztek caa ta zagadkowa historia, jaka staa si archeologiczn spraw kryminaln numer jeden. Wyprawa ma by sponsorowana przez media Chiskiej Republiki Ludowej; wrd nich jest te gaze ta dystrybuowana na terenie caego kraju, China Daily". Zatem z napiciem mona oczekiwa kolejnych sensacyjnych wieci, jakie w dajcym si przewidzie czasie dotr do nas z Pastwa rodka. W przyszoci powinno si jednak jak najszybciej skoczy z wystawianiem na pomiewisko tego rodzaju doniesie, na pierwszy rzut oka sprawiajcych wraenie niezwykych i nie wiarygodnych. Tylko dlatego e nie powinno istnie to, co istnie nie moe...

10
EGIPCJANIE ORAZ ISTOTY POZAZIEMSKIE

AUSTRALIA KRYJE WIELE TAJEMNIC

Narody staroytnoci dysponoway wiedz o Australii na tysice lat przed Magellanem i Cookiem. Rex Gilroy, australijski badacz i archeolog

rzeszed mnie lekki dreszcz. O metr ode mnie spomidzy kamieni dobieg syk. Celowo do prowadzenia najnowszych bada wybraem miesice zimo we, ktre na pkuli poudniowej przypadaj od czerwca do sierpnia wcznie. Wtedy to zapadaj w zimowe odrtwienie tajpan australijski, zdradnica mier cionona oraz w tygrysi - trzy gatunki jadowitych wy spord wielu za mieszkujcych Australi, ktrych ukszenie najczciej koczy si dla czowie ka mierci. W Pseudonaja textilis, majcy 2-3 metry dugoci, wyjtkowo agresywny, inaczej ni pozostae jadowite we atakuje do czterech razy. Przed stawiciel tego rozpowszechnionego w caej wschodniej Australii gatunku na szczcie zamierza jedynie da mi znak, e postawiem stop w wyjtkowo nie waciwym miejscu. Krtka retrospekcja. Ju podczas jednej z moich wczeniejszych podry przez pity kontynent usyszaem o pewnym znalezisku, ktre wtedy - z wy jtkiem wskiego krgu zainteresowanych - pozostawao w zasadzie nieznane. W poowie lat 90. XX wieku australijski badacz, pisarz i realizator filmowy, Paul White, natrafi na odludnych obszarach pnocno-wschodniej Nowej Poudniowej

Walii na dwie skalne ciany ozdobione setkami hieroglifw najwyraniej staroegipskiego pochodzenia108. Nie miaem wtpliwoci, e bd musia kiedy znw wyruszy do dzikich ostpw Australii, eby wyrobi sobie wasne zdanie na temat tego otoczonego nimbem tajemnicy miejsca.
JAKBY SPOD ZIEMI WYROLI

Dwudziestego czwartego sierpnia 2007 roku na jednym z przedmie Sydney wynajem w tym celu takswk na cay dzie. Jeszcze dzi robi mi si sabo, kiedy przypomn sobie niebotycznie wysoki koszt tamtej przejadki. Kiedy jed nak wyjechalimy z pltaniny ulic najwikszego miasta Australii, odczuem ulg. Gdybym sam prowadzi samochd, zgubibym drog po tysickro i dojechabym wszdzie, tylko nie do miejsca, do ktrego pragnem dotrze. Kilka dni wczeniej dowiedziaem si, e owo miejsce znajduje si w okolicy miasta Gosford, odlegego od Sydney o niecae dwie godziny jazdy autem, kon kretnie kilka kilometrw od miejscowoci Kariong, poonej na terenie Brisbane Water National Park, ju w obrbie typowego australijskiego buszu, ktry rozpo czyna si tam, gdzie kocz si zabudowania miasteczka. Jechalimy Pacific Highway prosto na pnoc, tam gdzie autostrada prowa dzi przez Broken Bay, utworzon przez delt rzeki Hawkesbury. Gdy opuci si autostrad zjazdem na Gosford, ju po kilkuset metrach dociera si do rogatek miejscowoci Kariong. Na stacji benzynowej odebraem ostatnie instrukcje, jak jecha, eby si nie zgubi w buszu. Po zaledwie 100 metrach od stacji benzynowej Woy Woy Road skrca do s siedniej miejscowoci o takiej wanie nazwie. Z tego miejsca zostay nam jesz cze do przejechania 2 kilometry. Po lewej stronie pojawi si wreszcie may par kingowy plac; mwic dokadnie, byo to kilka metrw kwadratowych paskiego, kamienistego podoa. I jeszcze nieco kolawa barierka z tabliczk informacyjn Lyre Trig Fire Trail". adnego zakazu, wic na co czeka? Zalenie od tempa marszu, jak informowaa uprzejma kobieta ze stacji benzynowej, dojcie do Lyre Trig Mountain zajmie od 20 do 30 minut. Jest to wzgrze o wysokoci 241 me trw nad poziomem morza. Na szczycie znajduje si cok ze swego rodzaju r wiatrw. Do tego charakterystycznego punktu, przy ktrym zreszt szlak tury styczny dobiega koca, dociera si po niecaych 20 minutach forsownego marszu. Ciekawo, jak zawsze, stanowi najlepszy napd. Z wierzchoka wzgrza Lyre Trig Fire mona pono atwo dostrzec skaln szczelin z hieroglifami. Ale po ktrej stronie jej szuka? Kiedy odwayem si wej w gszcz, o niecay metr od moich stp co znienacka zasyczao,

instynktownie wic si cofnem. Ukszenie wa w australijskim buszu byo ostatni rzecz jakiej potrzebowaem. W kocu odkryem wsk, wydeptan ciek, ktra pocztkowo prowadzia od poudnia wok podunej spaszczonej skay, potem za zbiegaa w d ku dolinie. Ostronie, ze wzrokiem skierowanym nieustannie ku ziemi, sondowalimy szlak wiodcy po skalistej ziemi poroni tej bujn rolinnoci, chcc unikn niemiej niespodzianki ze strony zwierzt, z ktrymi kontakt nie zawsze suy zdrowiu. Coraz czciej nasz wzrok omiata rwnie skalne bryy, ktre wystaway pionowo z ziemi. Nigdzie jednak nie byli my w stanie dostrzec ladu skalnej rozpadliny z hieroglifami. Gotw ju byem zawrci. Zrobilimy jeszcze kilka krokw w stron wierz choka Lyre Trig, kiedy nieoczekiwanie -jakby wyroli spod ziemi - pojawili si dwaj wdrowcy. W australijskim buszu spotkanie wyglda podobnie jak w maej wiosce w Bawarii czy gdzie indziej. Ludzie pozdrawiaj si nawzajem i zaczy naj rozmow... Zadaem bez ogrdek pytanie, czy nie wiedz czego o skalnej rozpadlinie ze staroegipskimi hieroglifami. ANUBIS W AUSTRALIJSKIM BUSZU I rzeczywicie. Ci dwaj wdrujcy po buszu turyci, ktrzy tak nieoczekiwa nie wkroczyli na scen, znali to miejsce! Byli ponadto gotowi nas tam zaprowa dzi. Nie dalej ni na rzut kamieniem od punktu, do ktrego dotarlimy, musie limy ju podpiera si rkoma, gdy schodzilimy teraz stromym, kamiennym osuwiskiem. Potem cieka skrcaa w lewo o 90 i tak samo nieoczekiwanie, jak natknlimy si na naszych przewodnikw, znalelimy si midzy dwiema skaami. Oddalone od siebie o 1,5 metra te dwie skay wznosiy si pionowo na wysoko wielu metrw. Owiane tajemnic miejsce postanowio jednak dopuci mnie do siebie, wbrew moim wczeniejszym obawom. Skalna szczelina dugoci nieco ponad 10 metrw bya kiedy zadaszona ni czym grota paskimi skaami, z ktrych jednak wszystkie poza jedn jedyn spad y na d. Tym, co poruszyo wiat, s hieroglificzne znaki wyryte gboko w ska le. Jest ich ponad 250. Przewaaj wrd nich atwo rozpoznawalne staroegipskie symbole, jak we, wity uk skarabeusz oraz postacie podobne do sfinksa. Inne przedstawiaj do niezwyke symbole, co niektrych skania do wycignicia wniosku, i mamy tu do czynienia z oszustwem szytym grubymi nimi. Do tego zarzutu odnios si bardziej szczegowo. Tu przed grnym kracem skalnego wwozu, chronionym przez ostatni za chowany element - kiedy sztucznie pooonego? - skalnego zadaszenia, wzrok przyciga uderzajco wyrana i atwo rozpoznawalna sylwetka. To bstwo staro ytnego Egiptu, Anubis, bg zmarych, przedstawiany jako czowiek z gow sza-

kala. Tu, w odludnym miejscu na pitym kontynencie, nikt by si jego wizerunku nie spodziewa. Wykorzystaem w peni fakt, e znalazem si w skalnej szczelinie, obok ktrej mona przej obojtnie, jeli nie zna si tego miejsca, i fotografowaem, ile si da (fot. 38-41). Zrobiem zblienia hieroglifw pod wszystkim moliwy mi ktami, chocia warunki wietlne we wntrzu jaru byy bardzo niekorzystne. By to nowy fascynujcy temat. Wyszukaem nieliczne materiay rdowe o tym znalezisku, prezentujce rozmaite punkty widzenia. Bya to zagadkowa sprawa, o ktrej dyskutowali nieliczni zainteresowani. Zdoaem dokona wizji lokalnej na miejscu, jak rwnie skrupulatnie rozway argumenty za i przeciw. Wynik jest zaskakujcy - dla tych, ktrzy z takim popiechem wystpuj z wyjanie niami", e mamy do czynienia z faszerstwem lub studenckim psikusem. Kolej ne przesanki pozwol na sformuowanie domysu, e i tu gdzie na drugim pla nie wystpuj pradawni nauczyciele", za ktrych spraw spotykamy tak liczne sprzeczne z logik obiekty na rnych kontynentach. Obaj wybawcy, ktrym zawdziczam sukces moich poszukiwa, krtko po dotarciu na miejsce opucili skaln rozpadlin. Zniknli tak szybko, jak gdyby ziemia ich pochona...
ARCHAICZNY STYL PISMA

Zapewne najbardziej wakim argumentem, jaki wysunito dla obalenia au tentycznoci hieroglifw wyrytych na skale, jest ten, ktry odnosi si do penego bdw stylu obrazkowego pisma. Jak gdyby kto, posikujc si kiepskimi kopia mi autentycznych hieroglifw, uwieczni je na skalnej cianie. Szybko pojawiy si pogoski, e to grupie studentw, ktrzy na pocztku lat 80. XX wieku rozbili biwak na wzgrzu Lyre Trig, naley przypisa - zdaniem krytykw - autorstwo faszywych inskrypcji. Przeczjednak temu zdecydowanie relacje miejscowej ludnoci. Wedug niej znaki wyryte w skale widziano ju na przeomie XIX i XX wieku! Rwnie pierwsza prba przekadu przemawia przeciw uporczywie formuo wanej tezie o faszerstwie. Okazao si, e hieroglify reprezentuj archaiczny styl pisma z okresu najstarszych egipskich dynastii. Ten wczesny styl jest znany nie licznym egiptologom. Hieroglify maj posta archaicznych znakw, ktre wyka zuj due podobiestwo do pisma pnofenickiego oraz sumeryjskiego. Zapewne z tego powodu wikszo archeologw dochodzi do przekonania, i ma do czy nienia - z nieszczeglnie udan - podrbk. Szkopu zwizany z przypuszczeniem o faszerstwie tkwi jednak w tym, e liczne spord wyrytych w skalnych cianach hieroglifw nie s zamieszczone

w oglnodostpnych sownikach, nie mogy zatem zosta skopiowane przez za pracowanych czonkw midzynarodowej mafii faszerzy". Do takiego wniosku doszed egiptolog Roy Johnson, ktry jako jeden z nielicznych uczonych powi ci cae ycie zgbianiu i tumaczeniu najwczeniejszych hieroglifw. Badacz dysponuje sporzdzonym przez siebie sownikiem, ma te w dorobku przekady na angielski archaicznych tekstw zgromadzonych w archiwach Muzeum Egip skiego w Kairze108-109. Pierwsze tumaczenie dokonane przez niekonwencjonalnego egiptologa po zwolio pozna wczesne wydarzenia, niezwykle dramatyczne. Dalsze docieka nia oraz wnioski innych wczonych do sprawy ekspertw umoliwiy uzyskanie z drobnych fragmentw szerszego obrazu staroytnoci, ktry zasadniczo odbie ga od tego, jaki poznalimy w szkole. C takiego wystawia na cik prb nasz wyobrani? Wzicie pod uwa g ewentualnoci, e podrujcy po morzach Egipcjanie zdoali dotrze do Au stralii ju przed wieloma tysicami lat? Albo pokrtne zaoenie, e jacy wsp czeni faszerze w trudno dostpnym terenie z mozoem spatali figla? Z jakich powodw i w jakim celu? Musieli ponadto dysponowa rzadk wiedz, bazuj c na biegym opanowaniu archaicznego pisma obrazkowego najstarszych egip skich dynastii. Nie posugiwali si przy tym sownikiem, ktrego nie mogli zdo by z cakiem banalnej przyczyny - poniewa taki sownik nie istnieje. Znali te typow budow zdania i opanowali idiomatyczne wyraenia, podobnie zreszt jak znajomo osobliwych modw i rytuaw, czego warunkiem koniecznym jest bardzo szczegowa wiedza o tych dawno minionych czasach.

W, KTRY ATAKUJE PO WIELEKRO

Co uwieczniono w naskalnych inskrypcjach w tej odludnej dziczy? Wedug dokonanego przekadu opowiadaj one tragiczn histori odkrywcy, ktra roze graa si u zarania dziejw w odlegej krainie, gdzie natura jest surowa i bezli tosna. Mowa jest te o przedwczesnej, tragicznej mierci szlachetnie urodzonego dowdcy wyprawy, ksicia imieniem Deseb. Sekwencja trzech kartuszy - s to obramienia imion wadcw w staroegipskich inskrypcjach - podaj imi Ra-Dedef jako krla panujcego w grnym i dolnym biegu Nilu, syna Chufii (Cheopsa), ktry z kolei by synem faraona Snofru. Informacje te pozwalaj okreli ramy czasowe ekspedycji na okres krtko po panowaniu Cheopsa, ktry zasiada na tronie od 2551 do 2528 roku p.n.e. Jemu te przypisuje si budow wielkiej pira midy w Gizie, chocia wydaje si to wysoce wtpliwe, gdy najnowsze dane po zwalaj wnioskowa o starszym wieku jedynego zachowanego do dzi cudu wia ta staroytnego. Zakadajc autentyczny charakter znaleziska, naley przyj,

e egipska ekspedycja odbya si przed co najmniej 4500 lat. Wspomniany przed stawiciel arystokratycznego rodu, ksi Deseb, byby z ogromnym prawdopo dobiestwem synem faraona Ra-Dedefa, ktry panowa po Chufu. Hieroglify przedstawiaj te zarys podry ksicia Deseba, a take okolicz noci jego tragicznej mierci: Ju od dwch lat poda swoj drog umczony, lecz silny po sam kres. Nie ustannie wzywajcy boga, peen radoci i pogody ducha, niestrudzenie gnio tcy owady. On, suga bogw, on rzek, e bg sprowadzi owady (...). W drowalimy przez gry, rzeki i pustynie, nkani wiatrem i deszczem, a na horyzoncie wci nie wida byo morza (...). Dokona ywota nagle, kiedy w tym obcym kraju nis przed sob sztandar zotego sokoa, pokonujc gry, rzeki i pustynie. Inskrypcje na tej z dwch skalnych cian, ktra wykazuje silniejsze lady wietrzenia, przedstawiaj dokadny opis okolicznoci mierci ksicia Deseba. Tekst rozpoczyna si od hieroglifu oznaczajcego wa, po nim za pojawia si symbol szponw mierci (ugry"), a take liczebnik dwa". Mona to przetu maczy nastpujco: W uksi dwukrotnie. Owi wierni nastpcy boskiego wadcy Chufu, pot nego pana Dolnego Egiptu, hegemona dwch cielic [narzdzie podobne do siekiery z ostrzem ustawionym poprzecznie w stosunku do trzonka, symbol wadcw staroytnego Egiptu], ju nie powrc. My jednak musimy poda do przodu, nie ogldajc si za siebie. Wszystkie potoki i koryta rzek wyschy. Nasz statek jest mocno uszkodzony, z koniecznoci musielimy uszczelni go powrozami. miertelne zejcie spowodowa w. Podawalimy tko ze szkatuy z medykamentami i odprawilimy mody do Amona Ukrytego, albo wiem zosta dwukrotnie ukszony108-109. Ta szczeglna okoliczno - niejednokrotne, lecz dwukrotne ukszenie przez wa - stanowi dla mnie kolejn przesank, e w tej opowieci jest jednak wi cej prawdy, ni chcieliby widzie sceptycy. Jadowite we gryz tylko raz, kiedy przystpuj do ataku, i w trakcie tej szary aplikuj swojej ofierze jad. Zasada od nosi si w rwnym stopniu do wszystkich jadowitych gatunkw, czy bd to ko bry, grzechotniki, czarne lub zielone mamby czy jakiekolwiek inne we. Z jednym wyjtkiem. Wystpujcy w okrelonych regionach Australii i No wej Gwinei w o nazwie nibykobra {Pseudonaja textilis) wykazuje nietypowe dla jadowitych wy zachowanie w trakcie ataku. Ju w sytuacji domniemanego zagroenia staje si bardzo agresywny i natychmiast ksa. Ten w nie poprzesta 110 je na jednym ukszeniu, lecz czyni to do czterech, a nawet piciu razy .

Egipski ksi musia zatem pa ofiar nibykobry. Tu, w buszu na pnoc od Sydney, naley ona do najbardziej rozpowszechnionych gadw. Kto wyrusza w australijski busz, ten powinien mie si nieustannie na bacznoci, by si ustrzec ukszenia tych miertelnie jadowitych stworze. GDZIE ZNAJDUJE SI MUMIA? Kolejny cig hieroglificznych symboli opisuje zwoki spoczywajce na ma rach: On, ktry opuci ziemski pad, zosta tu pochowany. Niech cieszy si wiecz nym ywotem. Nigdy ju nie postawi stopy nad brzegami witego morza. Przygotowania oraz rytua pochwku zostay opisane w kolejnych fragmen tach hieroglif!cznego tekstu. Najwidoczniej w jego trakcie doszo do dramatycz nych wydarze, kiedy jedna cz ekspedycyjnej druyny podniosa bunt i odm wia posuszestwa nowemu dowdcy. Zamknlimy boczne wejcie do komnaty umarych kamieniami, ktre zna lelimy w okolicy dookoa. Zorientowalimy komnat w stron gwiazd za chodniego nieba. Potem nieoczekiwanie przerwano rytualny pochwek, jak gdyby nagle pra cy przy grobowcu odmwio kilku uczestnikw, zmoonych ogromnym trudem. Umieszczony oddzielnie wers by moe wyjania przyczyn: Policzyem sztylety fellachw, zabraem je do siebie i umieciem w pewnym miejscu. Na szczcie bunt stumiono bez rozlewu krwi, wznowiono aobny rytua i doprowadzono go do koca. Nastpnie po odprawieniu modw oraz zoeniu obok ciaa grobowych darw postpiono tak oto: Troje Drzwi Wiecznoci poczono z tylnym kracem krlewskiego grobowca i potem je zapiecztowano. Oprcz tego postawilimy naczynie ze witymi darami ofiarnymi, ktre bd czekay przy nim, a obudzi si ze mierci. Jego krlewskie ciao i jego mienie zostay pochowane tak daleko od ojczystego kraju108-,09. Tymi sowami koczy si niezwyka relacja na temat ekspedycji, tragicznej mierci oraz odpowiedniego do stanu i urodzenia pochwku egipskiego ksicia, ktry - jak si wydaje - ju ponad 4500 lat temu odway si popyn ku wy brzeom Australii, owego legendarnego Terra Australis Incognito - nieznanego

ldu na poudniu, ktry pniej przez wiele stuleci pojawia si jako niepewny domys. Bd szczery: gdyby wycznie hieroglify na skalnych cianach w buszu na terenie Brisbane Water National Park wskazyway na wczesnohistoryczne po wizania z pastwem nad Nilem, z pewnoci traktowabym z wikszym zrozu mieniem argumentacj sceptykw. Jednak dokonano wielu znalezisk, ktre wy daj si potwierdza hipotez o regularnych kontaktach staroytnych Egipcjan z pitym kontynentem. Ponadto praktykowanie przez pierwotnych mieszkacw Australii mumifikowania zmarych przemawia za takim wnioskiem. Zanim opisz bardziej szczegowo rnorakie znaleziska, nie chciabym pomin milczeniem faktu, e po dzi dzie nie udao si odnale mumii nie szczsnego ksicia. Mimo to australijska geolog, Michelle Westerman, natrafia w 1998 roku na podziemn, przypominajc tunel, krypt. Lecz nie znaleziono w niej adnych konkretnych ladw, nie wspominajc ju o staroegipskich arte faktach"1. Czy rabusie grobw zdoali dotrze tu wczeniej i przywaszczyli skar by? A moe ta krypta, powstaa przez pogbienie naturalnej skalnej rozpadliny, stanowi swego rodzaju manewr wprowadzajcy w bd", mumia za wraz z da rami grobowymi spoczywa wci nieodkryta i nietknita, gdzie w gbi ziemi na obszarze pnocno-wschodniej Nowej Poudniowej Walii? Nikt nie jest w stanie rozstrzygn tego obecnie, dotd bowiem nie rozpo czto systematycznych prac wykopaliskowych. Zapewne dugo na to poczeka my, poniewa oficjalna archeologia uznaje odkryte inskrypcje za nieporadne fa szerstwo"2'113. Michelle Westerman natrafia jednak w pobliu hieroglifw na osobliwe kr gi wyryte w skalnym podou. Przebadaa ten teren, zmierzya krgi i przeniosa w odpowiedniej skali na papier milimetrowy. Uderzajcy by fakt nie tylko zna lezienia wielu takich krgw; wydawao si ponadto, e tworz one na papierze milimetrowym jaki wzr. Pocztkowo Michelle Westerman przypuszczaa, e maj one zwizek z miejscowymi wzniesieniami terenu lub z czynnociami kul towymi". Dopiero dokonane przez Roberta Bauvala odkrycie, e ukad piramid w Gizie odtwarza ukad gwiazd na niebie"4, skonio j do sformuowania odwa nej hipotezy. W komputerze uniwersytetu w Sydney Michelle Westerman zweryfikowaa wszystkie rysunki i porwnaa je z gwiezdnymi konstelacjami, posugujc si ana litycznym oprogramowaniem. Dostrzega wtedy ogromn zbieno midzy uka dem krgw wyrytych w podou z ukadem gwiazd na niebie w tym regionie. I by to dokadnie ukad, jaki widziaby obserwator niebios 2500 lat przed nasz er. Cao bowiem stanowi gigantyczn map nieba i wskazuje dokadnie, kiedy staro ytni Egipcjanie mieli wyldowa na australijskiej ziemi! Jakiemu to zoliwemu zbiegowi okolicznoci" zechc przypisa t zgodno krytycy, nie mam pojcia.

BG NIEBIOS PROWADZI OBRADY SDU Trudno nie dostrzec zbienoci midzy mitologi staroytnego Egiptu a tre ci wierze i rytuaami Aborygenw, rdzennej ciemnoskrej ludnoci Australii, ktra od kilku lat domaga si, dziki rosncej wiadomoci, respektowania przy sugujcych jej praw obywatelskich. W dystrykcie Central Mimbeley (stan Au stralia Zachodnia) Aborygeni odprawiaj osobliwe rytuay mumifikacyjne, ktre wykazuj zadziwiajce podobiestwo do rytuaw wystpujcych w Egipcie za panowania XXI dynastii, czyli okoo 900 lat przed nasz er. Dziwne jest rwnie to, e w staroytnym Egipcie uywano do balsamowania zwok ywicy z drzewa eukaliptusowego. Drzewo to za roso - przynajmniej w antycznych czasach tylko w lasach pitego kontynentu i nigdzie indziej115. Ludy Ziemi Arnhem, w rodkowej czci australijskich Pnocnych Tery toriw, powszechnie wierz\e po mierci dusza pynie odzi i przecina drog soca. Rdzenni mieszkacy opowiadaj o postaci imieniem Wulluwait, sterniku zmarych, ktry w swej odzi towarzyszy duszom w drodze na tamten wiat. Tam odbywa si sd pod przewodnictwem boga niebios. Jeli podsdny wid uczci wy ywot, zyska wstp do krainV zmarych. Jeli jednak dopuci si zbyt wielu przewin, zostanie rzucony krokodylom na poarcie. Uderzajce s tu podobiestwa do wiata wierze staroytnych Egipcjan, kt rych dusze podlegay sdowi boga zmarych, Ozyrysa. Na sdzie dusz (Ka) sta wiano na jednej szali wagi, natomiast na drugiej szali kadziono ptasie piro sym bolizujce prawd. Jeli dusza na skutek brzemienia grzechw popenionych na ziemi przewaya szal, padaa pastw boga krokodyla imieniem Ba. Take i tu dobre dusze" zyskiway prawo wkroczenia do krainy ycia pozagrobowego. Na wyspie Darnley, pooonej w Cieninie Torresa, ktra oddziela od pno cy Australi od Nowej Gwinei, rdzenni mieszkacy balsamuj ciaa zmarych. Najpierw usuwaj wntrznoci, nastpnie przez nos wycigaj tkank mzgowdokadnie tak, jak praktykowali to staroytni Egipcjanie. Po obejrzeniu ciaa ma gicznym okiem", wykonanym z masy perowej, balsamujje i nastpnie maluj czerwon ochr. Na koniec wsiadaj wraz ze zmarym do odzi, ktra stanowi odzwierciedlenie barki boga Soca Ra - na dziobie odzi jest umieszczone oko Ra" - i wiosuj ku Wyspie Umarych, gdzie chowaj nieboszczyka w krypcie wykutej w skale116. W rejonie, w ktrym znajduj si omwione wczeniej skay z hieroglifami, niedaleko miejsca, gdzie rzeka Hawkesbury uchodzi do zatoki Broken, natrafimy na jeszcze bardziej zdumiewajce zbienoci, tym razem natury lingwistycznej. W narzeczu miejscowych Aborygenw nazwa rzeki Hawkesbury brzmi Be-row-ra, co znaczy rzeka (lub woda) Soca". Jest to staroegipski zwrot, ktry ozna cza rzek boga Soca", czyli Nil, rzek ywicielk Egiptu. Egipcjanie, ktrzy

dotarli do okolic Gosford, na terenie dzisiejszego Brisbane Water National Park, nadali by moe swojj tymczasowej nowej ojczynie t sam nazw116. KOLEKCJA AUSTRALIJSKICH TROFEW Staroytni podrnicy nie pozostali na antypodach na zawsze, lecz wyruszyli w drog powrotn do pastwa faraonw. Przypuszczenie, e mieli do dyspozycji jak na owe czasy bardzo zaawansowane technicznie instrumenty nawigacyjne, moe wydawa si zbyt daleko idce, ale nie jest to hipoteza nieuprawniona. Pozostawili po sobie sporo ladw w postaci artefaktw tak bardzo dla nich specyficznych, i pomyka wydaje si wykluczona. Od lat 50. XIX wieku osadni cy i farmerzy na wschodzie stanu Queensland znajdowali przedmioty, ktre bez sprzecznie musiay pochodzi z basenu Morza rdziemnego, w szczeglnoci z Egiptu. W 1966 roku farmer Dal Berry z Gympie na pnoc od Brisbane wyko pa z ziemi statuetk. Kiedy Berry oczyci posek z ziemi, stwierdzi, e jest to wizerunek mapy. Rex Gilroy, niekonwencjonalnie mylcy archeolog i wczesny dyrektor Mount York Natural History Museum, uwaa, e statuetka wyranie przypomina Tota, boga staroytnego Egiptu. W okresie starszych dynastii, do okoo 1000 roku przed nasz er, bstwo to przedstawiano najczciej pod postaci mapy (pa wiana). Byo ono darzonym ogromn czci opiekunem nauki, pisarzy i witych tekstw, bogiem zwanym sekretarzem bogw117. Obecnie ten niewielki posek jest wystawiony w szklanej gablocie Muzeum Historii Naturalnej w Gympie i pod nazw mapy z Gympie" cieszy si saw, przynajmniej w okolicy. Aborygeni, co do tego wszyscy s zgodni, z pewnoci nie byli twrcami tej figurki. W tej samej okolicy, a take w rejonie Cairns na skrajnie na pnoc wysu nitym skrawku stanu Queensland, na pocztku XX wieku odkryto duo maych rzeb skarabeuszy z wyrytymi na nich hieroglifami. W 1983 roku na pnocy stanu Nowa Poudniowa Walia w pobliu miejscowoci Kyogle z ziemi wyoni si szklany amulet w ksztacie piramidy z egipskimi inskrypcjami na wszystkich czterech bokach. Departament kopalni miejscowych wadz grniczych datowa wiek tego znaleziska na co najmniej 5000 lat113. W kopalni miedzi w Mareeba wykopano statuetk boga Atona, ktrej styl wykonania przyporzdkowano staroegipskiemu Staremu Pastwu, istniejcemu w latach od okoo 2620 do 2100 przed nasz er. Na pnoc od Cooktown znale ziono wizerunki rydwanu i sonecznej tarczy, a w 1912 roku robotnicy z Gordenvale odkryli monolit o ostrych kantach, na ktrym by przedstawiony okrt sztur mowy z czasw staroytnego Egiptu.

I nie mniej wana informacja. W tropikalnej pnocno-wschodniej czci kontynentu, w rejonie Cairns, rosn dziko okazy lotosu i papirusa (cibory papiru sowej), ktre zostay odkryte przez osadnikw dopiero w XIX wieku. Zarwno lotos, jak i cibora nie nale do rodzimej flory Australii, podobnie zreszt jak eu kaliptusy nie naleay do wiata rolinnego Egiptu w czasach faraonw, ale ywi ce i olejki eukaliptusa byy tam - jak ju wspomniaem - uywane do balsamo wania i mumifikowania zwok116. Staje si wic jasne, e nie trzeba si opiera tylko i wycznie na hierogli fach ze skalnych cian w australijskim buszu, by potwierdzi bytno na anty podach jednej lub (co jest bardziej prawdopodobne) kilku ekspedycji z pastwa faraonw. Nad Nilem za s odnajdywane trofea z Australii rodem, co zada je kam powszechnie przyjtym pogldom goszonym przez konwencjonaln nauk. Dziennik Cairo Times" z 1982 roku donis, e archeolodzy natknli si niedaleko pustynnej oazy Siwa na szkielety kangurw oraz innych torbaczy ty powych dla australijskiej fauny117. Jak dawniej, tak i teraz wci nie jest jasne, skd wzia si kolekcja zotych bumerangw, ktre synny badacz staroytnoci Howard Carter (1873-1939) znalaz w grobowcu faraona Tutanchamona. Tego rodzaju przedmioty byy uywane wycznie przez pierwotnych mieszkacw Australii jako bro myliwska.\Nieliczni archeolodzy odwayli si sformuowa przypuszczenie, e Australia jest tym tajemniczym boskim krajem na poudniu, gdzie wydobywano ogromn ilo metali. Byoby to racjonalne wyjanienie za gadki bumerangw wykonanych z czystego zota. Uwzgldniwszy obfito poszlak wskazujcych na odwiedziny Egipcjan na pitym kontynencie w czasach przedchrzecijaskich, mona pokusi si o po rwnanie wczesnego wiata z dzisiejsz epok globalnej wioski". Przemawia za tym wiele znalezisk, ktrych istnienia nie da si przecie zanegowa. Sceptycy tym razem nie bd mogli przej nad nimi do porzdku dziennego, wzruszajc jedynie ramionami, jak to maj w zwyczaju. WIETLISTE PTAKI CZASU SNU Na zakoczenie chciabym jeszcze nawiza do wtku spajajcego obydwa krgi kulturowe. Pierwotni mieszkacy Australii take przeyli spotkania z obcy mi, technologicznie wysoko zaawansowanymi inteligencjami, jakie przybyway na nasz planet. I, z du doz prawdopodobiestwa, obcy przekazali im do dys pozycji kilka wyrafinowanych technicznie przyrzdw, by umoliwi wysannikom faraonw okrenie globu ziemskiego. W tym kontekcie australijska przy goda okazuje si niezwykle owocna.

W monotonnych zapiewach Aborygenw, ktre przetrway wiele tysicy lat, powtarza si wtek Czasu Snu. Bya to legendarna epoka, w ktrej trakcie bogo wie wci jeszcze zamieszkiwali na ziemi. W tamtej epoce bez pocztku i bez koca", na dugo przed powstaniem pierwszych rde pisanych, osobliwe istoty zjechay z nieba na wielkich, byszczcych ptakach". Przez jaki czas przybysze yli pord rdzennych mieszkacw Australii, a potem powrcili w niebiaskie przestwory. Najwysz czci wrd tych krzewicieli cywilizacji i kultury cieszy si czowiek-ptak imieniem Birramee. Na licznych naskalnych malowidach jest przed stawiony w postaci czowieka odzianego w osobliwe szaty, przypominajce ska fander wspczesnych astronautw117. Wczyem i jego do mojej kolekcji bogw", wykazujcych podobne cechy i, jak wiat dugi i szeroki, przedstawianych i opisywanych w bardzo zbliony sposb. Na petroglifach, ktre wyszy spod rki Aborygenw, rwnie czsto jak Bir ramee pojawia si bogini niebios, Wondijna, w promienistej szacie" emanujcej jasn powiat. Wizerunki tej bogini, ktre przywouj skojarzenia z kosmonau tami doby obecnej, spotykane s najczciej w odludnych i niegocinnych grach Kimberley na skrajnej pnocy stanu Australia Zachodnia. Na skaach wwozu Ndahla, 10 kilometrw na wschd od miasta Alice Springs, w rodkowej, suchej i gorcej czci kontynentu, znajduj si rysunki postaci bogw z przypominajcymi anteny tworami na gowach. W tym samym miejscu na obserwatora spogldaj wyryte w skale twarze bstw niewtpliwie no szcych okulary ochronne. W latach 70. XX wieku wspomniany ju badacz, Rex Gilroy, nastpujco podsumowa wyniki wizji lokalnej przeprowadzonej w poo onym na zachd od Sydney masywie Gr Bkitnych: W Grach Bkitnych w Nowej Poudniowej Walii odkryem spor liczb pry mitywnych naciennych malowide i rytw, ktre przedstawiaj midzy inny mi dziwaczne postacie i niezwyke obiekty, jakie dzisiaj dadz si opisa wy cznie jako statki kosmiczne, widziane na wasne oczy przez pierwotnych mieszkacw Australii (...)118. Gilroy podj tam prace wykopaliskowe, w ktrych trakcie zdoa odsoni skaln pyt duych rozmiarw. Odkry na niej wizerunki czekoksztatnych po staci o nieziemskim wygldzie oraz obiekt, ktry dzisiaj sklasyfikowano by jako niezidentyfikowany obiekt latajcy, UFO" 8 . A propos UFO. Wspomniane Gry Bkitne, ktre jeszcze ponad 100 lat temu stanowiy przeszkod nie do pokonania w drodze na zachd, stay si w ostatnich latach tematem dyskusji jako ulubione miejsce wystpowania" zjawisk typu

UFO. Tutejsi mieszkacy nieustannie maj tam sposobno widywania nieziden tyfikowanych obiektw, ktrych lot wystawia na pomiewisko wszelkie prawa fi zyki. Rozlegaj si te tam tajemnicze haasy, przypominajce odgosy eksplozji, ktre zdaj si dobiega z rozpadlin w ziemi. Czyby podziemne bazy UFO? Z GWIEZDNYM KOMPUTEREM" PRZEZ POOW WIATA Wrmy po raz ostatni do ekspedycji ksicia Deseba, ktra przed 4500 lat zawioda go do Australii, a o ktrej opowiadaj naskalne hieroglify u podn a wzgrza Lyre Trig. Uwzgldniwszy wszystkie lady obecnoci staroytnych Egipcjan na tym odlegym kontynencie, naleaoby uzna te hieroglify za praw dziwe, cho zarzuca si im, e s wynikiem oszustwa. Nadesza wic por, by podj prb rozwiania mtnych oparw mitw i le gend znad obrazu dawnych wydarze oraz zrekonstruowania ich przebiegu. Rex Gilroy w publikacji Pyramids in the Pacific (Piramidy w basenie Pacyfiku) dowodzi przekonujco, e staroytne ludy nie tylko konstruoway due, drewniane statki, ktre pozwalay im wynisza w podre na peny ocean, ale take dyspono way zaawansowanymi technicznie instrumentami nawigacyjnymi"119. W rozdziale 3 pisaem o ljnaszynie z Antikithiry" - swego rodzaju nawiga cyjnym komputerze, ktrego pomys przypuszczalnie nie jest dzieem geniuszu ludzi, a zwaszcza ludzi, ktrzy (yli w czasach przedchrzecijaskich. Pomys ten zosta zrealizowany na naszej planecie jako w peni dopracowany produkt, ktry prby techniczne mia za sob ju w pierwszym stuleciu naszej ery. Poprzednik tej konstrukcji mg znale zastosowanie w okresie wietnoci staroytnego Egiptu, ktry, o czym wiemy, utrzymywa intensywne kontakty ze wiatem kultury helleskiej. W takim razie maszyna z Antikithiry" byaby eks portowym artykuem cywilizacji jeszcze starszej ni grecka. Ale rwnie Egipcja nie nie mogliby sign po laury jako jej wynalazcy. Posuchaj zatem, Desebie", rzek do ksicia stary kapan, wkadajc mu w donie tajemnicz szkatu z metalu. Jeden z moich poprzednikw otrzyma ten cudowny instrument od starych bogw, ktrzy od dawien dawna co jaki czas skadaj nam wizyty. Instrument ten wywiadczy ci nieocenione przysugi podczas twej dalekiej podry, gdy bdzie ci wskazywa nieustannie waciw drog do odlegego ldu na poudniu". Od tych tajemniczych sw rozpoczyna si wprowadzenie modego arysto kraty, ktry ma wyruszy w najwiksz, ale i ostatni przygod swego ycia, w sekrety technologii tego nawigacyjnego instrumentu nie z Ziemi rodem. Ksi Deseb pojmuje w lot, jak powinien posugiwa si dwigniami i przekadnia mi, eby uzyska wane informacje o pozycji statku na morzu. Od tych samych

bogw, ktrzy dostarczyli techniczne know-how, kasta najwyszych kapanw i wadcw egipskich dowiedziaa si, e Ziemia jest okrga oraz e pod drugiej stronie kuli ziemskiej istniej inne kontynenty. Statek ksicia mg odbywa dalekomorskie podre bez ogranicze. Lecz podczas trwajcej dwa lata wyprawy, gdy ksi Deseb i jego towarzysze do tarli do wysp Indonezji oraz do Nowej Gwinei, musieli dokonywa co jaki czas wikszych lub mniejszych napraw. Pynli jednym ze statkw mierzcych ponad 30 metrw dugoci, o opywowym ksztacie kaduba, jakie w latach 50. XX wie ku odkopano w grobowcu odzi" niedaleko Gizy. W 1991 roku odkryto ca flo tyll jeszcze starszych statkw tej konstrukcji niedaleko Abydos na pustyni Gr nego Egiptu. Jeli nawet nieszczsny ksi dokoczy ywota z dala od ojczyzny, to jego ludzie zdoali - nie bez walnej pomocy gwiezdnego komputera - odnale drog powrotn do pastwa faraonw. Tam zbudowano pniej kolejne statki, ktrych zaogi wiczyy si w tym, w czym bogowie" z kosmosu stanowili dla nich nie docigy wzr: wyruszaniu w podre w nieznane, by poszerzy horyzonty i wie dz oraz nawiza kontakty z innymi inteligentnymi istotami. Czy przeczuwali, e ludzie w odlegej przyszoci, ponad 4000 lat pniej, wo midzy bajki relacje o dokonywanych przez nich ekspedycjach? A ich bo gw, krzewicieli cywilizacji i kultury, uznaj za wytwory fantazji dawnych lu dw. Wspczesny czowiek jest doprawdy zalepiony. Pewnego dnia boska iskra zatli si jednak w nim, a wtedy wyruszy on w przestwr wszechwiata. Wbrew mdrym zapewnieniom, e odlegoci w kosmosie s zbyt ogromne, eby udao si kiedykolwiek je pokona. Bdzie to pierwszy dzie nowego wieku - podboju wszechwiata.

WYKAZ TERMINW
Aborygeni Ciemnoskrzy rdzenni mieszkacy Australii. Dzisiaj yj w wikszoci w re zerwatach usytuowanych na obszarach pnocnej i zachodniej Australii. Mity Aboryge nw mwi o bardzo odlegym Czasie Snu, kiedy to ich bogowie zstpili na ziemi i ob darzyli ludzi kultur. Ostatnie badaniawskazuj,, e pierwotni mieszkacy Australii nie mieszali si z innymi ludami od co najmniej 50 000 lat. Ajmarowie Indiaski lud zamieszkay w Ameryce Poudniowej, gwnie na obszarze Peru i Boliwii, przede wszystkim w rejonie jeziora Titicaca. Przypisuje si im wzniesienie gigantycznych budowli, cho hipoteza ta budzi wtpliwoci: Ajmarowie nie mieli odpo wiednich moliwoci technicznych. Aoka Wadca pnocnych Indii (273-233 p.n.e.). Jego imi jest utosamiane z pacyfi zmem w wydaniu buddyzmu, po ktrego przyjciu zaprzesta prowadzenia i dokonywania podbojw. Wysyani przez niego misjonarze rozszerzali wpywy buddyzmu. Wiele z je go - nawet jak na dzisiejsze standardy - liberalnych praw przetrwao w postaci napisw rytych na kolumnach i skaach. Badania paleo-SETI (SETI: Searchfor Extraterrestrial Intelligence). Tak okrela si poszukiwania ladw majcych wskazywa na pobyt lub ingerencj inteligencji poza ziemskiej na naszej planecie w czasach przedwczesnohistorycznych i ewentualnie take w czasach historycznych. Obecno obcych miaaby wywrze ogromny wpyw na roz wj rnych gatunkw wiata fauny oraz na rozwj kulturowy i cywilizacyjny rodzaju ludzkiego. Za najbardziej prominentnego przedstawiciela tego kierunku bada uchodzi Szwajcar, autor bestsellerw, Erich von Daniken. Mimo e w przeszoci moliwo pozaziemskich odwiedzin wydawaa si bardzo wtpliwa, Erichowi von DSnikenowi przypada zasuga przyblienia szerokiej publicznoci teorii niebdcej w sprzecznoci z obowizujcymi prawami natury. Jego zasug jest te wywoanie debaty w rodowi sku akademickim.

Bumerang Drewniany przedmiot o sierpowatym ksztacie, rzutna bro myliwska i wo jenna australijskich Aborygenw, uywana do dzisiaj. Jeli bumerang nie trafi w cel, wra ca do rzucajcego; jest to moliwe dziki lekko przeciwstawnemu skrceniu paszczyzn obu ramion bumerangu. Cheops (take: Chufu) Egipski faraon z IV dynastii. Rzdzi w latach 2551-2528 p.n.e., przy pisuje si mu budow piramidy nazwanej jego imieniem. Jest to jednak kwestia co najmniej sporn gdy lady w skaach uytych do budowy wskazujna jej znacznie starszy wiek. Chufu * patrz Cheops. DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy) DNA jest nonikiem wszystkich informacji gene tycznych. Kwas fosforowy, cukier i zwizane z nimi zasady kwasu fosforowego tworz struktur, ktra przypomina sznurow drabin skrcon jak podwjna spirala (podwjna helikoida"). Oba sznury" drabiny s zbudowane naprzemiennie z grup fosforanowych i czsteczek cukru, poprzeczki" za skadaj si z organicznych zasad i cz si z poo onymi naprzeciw siebie czsteczkami cukru. Kod genetyczny jest okrelony przez sek wencj czterech rnych zasad (adenina, guanina, cytozyna i tymina); okrelone dwie za sady zawsze tworz par. W tej sekwencji gromadzone s wszystkie informacje dotyczce budowy i rozwoju wszystkich istot ywych. Dynastie Rody wadcw, ktrzy panowanie przekazuj kolejnym generacjom, z pokolenia na pokolenie. Szczeglne znaczenie miay dynastie w historii Egiptu oraz Chin. Gjalwa Karmapa W tybetaskim buddyzmie, obok wadcw duchowych i doczesnych, takich jak Gjalwa Rinpocze czy dalajlama, Gjalwa Karmapa uosabia najwyszy autory tet. Uchodzi za prawdziwe kolejne wcielenie Buddy. Linia Karmapow uznawana jest za najdusze, trwajce ju niemal 900 lat, nieprzerwane pasmo reinkarnacji. Pierwszym Gjalwa Karmapa by Dusum Kjenpa. Hieroglify (z greckiego wite ryty") Pismo skadajce si z symboli o charakterze obraz kowym. W staroegipskim pimie hieroglificznym obrazki (piktogramy) przedstawiay nie tylko rzeczy, ale take pojcia. Izotopy Jdra atomowe tego samego pierwiastka chemicznego o jednakowej liczbie ato mowej, ale rnice si liczb masow. Znane s izotopy promieniotwrcze. Izotopy tego samego pierwiastka pod wzgldem chemicznym zachowuj si podobnie i s przedstawia ne tym samym symbolem. Komrka Podstawowa struktura kadego organizmu, a take - w formie jednokomrkow cw - prosty oddzielny organizm. Komrka skada si z bon (tylko komrki rolinne maj ciany), cytoplazmy, jdra komrkowego z chromosomami, ktre zawieraj materia gene tyczny organizmu. Ze wzgldu na zadania wykonywane przez wyspecjalizowane komrki

dzielimy je midzy innymi na miniowe, nerwowe, gruczoowe, jajowe i nasienne. Za rwno budowa, jak i skad komrek jest podobny, bez wzgldu na wykonywane przez nie funkcje. Kreda Najmodszy okres mezozoiku, trwaa od okoo 145 000 000 do 65 000 000 lat temu. W kocu kredy doszo do wymarcia dinozaurw i innych zwierzt, stanowicych obecnie mezozoiczne skamieliny przewodnie. W rezultacie tego utorowana zostaa droga rozwoju ssakw, obecnie dominujcej na Ziemi gromady zwierzt. Kunlun Duy acuch grski w Azji rodkowej, dugoci okoo 3000 kilometrw, cig ncy si na wschd od Karakorum i Pamiru, pooony na terytorium Chiskiej Republiki Ludowej. Jednym z bocznych jego odgazie s gry Baian Kara Ula. Mahabharata Indyjski epos narodowy uoony w sanskrycie zapisany midzy IV wie kiem p.n.e. a IV wiekiem n.e. Pnocne" podanie zawiera 18 ksig, poudniowe" 24. Ogem liczy 100 000 zwrotek dwuwierszowych. Czas powstania eposu siga nieznanego okresu w przeszoci. W wielu miejscach opisywane s w nim wojny prowadzone przy uyciu przeraajcej broni, zaskakujco podobnej do bomb atomowych zrzuconych na Hiroszim i Nagasaki pod koniec II wojny wiatowej. Majowie Grupa pradawnych ludw indiaskich Ameryki rodkowej zamieszkujcych obszar Meksyku, Gwatemali, Belize, Salwadoru i Hondurasu. Mimo e szesnastowieczni hiszpascy konkwistadorzy zdziesitkowali Majw, ludy te zdoay przetrwa. Dzi yje okoo 2 000 000 Majw, rozdzielonych na liczne grupy etniczne. Wznoszc wspaniae miasta, jak Palenue, Tikal, Yaxchilan i wiele innych, pozostawili wiele reliktw, ktre z perspektywy bada paleo-SETI, szukajcych ladw obecnoci na naszej planecie inte ligencji pozaziemskiej w przeszoci, stanowi znaczce wskazwki. Molibden Pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem rzadkich, liczba atomowa 42. Jest bardzo gsty, temperatura topnienia wynosi 2650C. Uywa si go do hartowania i uszla chetniania stali, do arwek i piecw wysokotemperaturowych. Stanowi zaledwie 0,001% skorupy ziemskiej. Mumifikacja Konserwowanie zwok przez ich naturalne wysuszenie albo odpowiednie wykorzystanie rnych chemicznych substancji, hamujcych proces gnicia. Mumifikacj stosowao wiele ludw caego wiata, szczeglnie Egipcjanie, ale take Inkowie w Ame ryce Poudniowej, dawni Chiczycy, a nawet Aborygeni, rdzenni mieszkacy Australii. Nekropola (gr. miasto umarych) Cmentarz otoczony kultem, rozlege miejsce pochwku o rozmiarach i charakterze miasta w czasach prehistorycznych, w wiekach przedchrzeci jaskich, a nawet w antyku greckim i rzymskim. Okres poowicznego rozpadu W fizyce to czas, w ktrym poowa pocztkowej iloci ato mw promieniotwrczego izotopu rozpada si i przeksztaca w nowe atomy. Czas trwania

rozpadu jest inny dla kadego promieniotwrczego pierwiastka. Izotop uranu je na to 4,5 x 109 lat, rad zaledwie 1622 lata.

23s

potrzebu

Olmekowie Wzita z jzyka Aztekw nazwa mieszkacw poudniowego wybrzea Za toki Meksykaskiej. Istniejc tam wysok kultur przypisuje si Olmekom, cho moga by osigniciem innego, starszego ludu. Przyja si te inna jej nazwa, od najwaniej szego odkrytego miasta tego regionu - kultura La Venta. Szczeglne wraenie robi zna lezione tam monumentalne gowy z bazaltu o wadze dochodzcej do 30 ton, znane jako Gowy Olmekw. Outback Powszechne w Australii okrelenie buszu, terenw poronitych lasami i ob szarw stepowych. S one znane z mnogoci wystpujcych tam niebezpiecznych zwie rzt, przede wszystkim wy, pajkw i skorpionw, na pnocy rwnie krokodyli. Wiele z najbardziej jadowitych wy i pajkw wiata zamieszkuje pity kontynent. Paleontologia Nauka biologiczna badajca histori ycia na Ziemi w czasach prehisto rycznych na podstawie pozostaoci wymarych gatunkw z rnych okresw dziejw Ziemi. Daje wgld w wiat zwierzt i rolin z rnych epok Ziemi. Papuasi Tubylczy mieszkacy Nowej Gwinei i jej pobliskich wysp. Ludy tego regionu jeszcze przed kilkoma dziesicioleciami kulturowo znajdoway si w epoce kamienia. W rezultacie konfrontacji z alianckimi onierzami podczas II wojny wiatowej powstay u nich kulty cargo. Te dobrze udokumentowane przez etnologw formy zachowa daj wiarygodne wyobraenie o tym, jak mogoby wyglda spotkanie prymitywnej cywiliza cji ziemskiej z wysokorozwinit inteligencj pozaziemsk. Pismo klinowe Pismo w postaci klinw zapisanych rylcem w mikkiej glinie, uywane na staroytnym Bliskim Wchodzie, zwaszcza w Asyrii i Babilonie. Skadao si pierwotnie z obrazkw, a pniej bardzo uproszczonych symboli oznaczajcych sowa i sylaby oraz majcych warto fonetyczn. Pismo klinowe rozwinli Sumerowie okoo 3000 roku p.n.e.; wkrtce zostao przejte przez inne ludy Midzyrzecza (Mezopotamii). Promieniotwrczo (radioaktywno) Waciwo niektrych jder atomw do samo rzutnych przemian wskutek nadmiaru protonw i neutronw w jdra innych atomw. Uwalnia si przy tym energia w postaci emisji czstek lub promieniowania elektromag netycznego. W 1896 roku odkry promieniotwrczo, pracujc z uranem, Antoine Henri Becuerel, od ktrego nazwiska nazwano jednostk aktywnoci preparatu promieniotwr czego. Rozrnia si promieniotwrczo naturaln ktra wystpuje w przyrodzie, oraz sztuczn, ktra polega na wysyaniu promieniowania przez izotopy otrzymywane sztucz nie w laboratoriach. Reakcja immunologiczna Uczulenie na tkanki obce dla organizmu, sprawiajce prob lemy w transplantologii. W razie przeszczepienia obcego narzdu, na przykad serca,

reakcja immunologiczna moe spowodowa jego odrzucenie. Z powodu tej nietoleran cji wikszo transplantacji serca w latach 60. XX wieku koczya si niepowodzeniem. Obecnie reakcj immunologiczn niemal cakowicie wytumia si przez podanie biorcy narzdu duej dawki odpowiednich lekw, co jednak osabia ukad odpornociowy or ganizmu. Reaktor cinieniowy wodny Typ reaktora pracujcy na paliwie atomowym. Skada si z systemu elementw paliwowych z okrelon liczb prtw paliwowych oraz prtw re gulacyjnych. Pomidzy nimi przepywa woda pod duym cinieniem, ogrzana do tempe ratury tu poniej punktu wrzenia. Gorca woda pod postaci pary oddaje nastpnie ener gi turbinie generatora elektrycznoci. Reaktor powielajcy prdki Reaktor jdrowy, w ktrym zachodzi rozszczepienie jdro we przez szybkie neutrony w strefie rozszczepienia jder plutonu. Cz powstaych przy tym neutronw umoliwia powstanie tak zwanej strefy powielania rozszczepialnego plu tonu z uranu 238 U. Jako rodka chodzcego uywa si dobrze przewodzcego ciepo sodu, ktry w przeciwiestwie do wody nie wyhamowuje neutronw. Rt Srebrzystobiay metal, w normalnej temperaturze cieky, o liczbie atomowej 80. Wy stawiony na dziaanie powietrza utlenia si powyej 300C i traci poysk. Wyjtkowo tru jce s opary rtci. Sanskryt (z ind. samskrta - uporzdkowany). Jzyk staro indyjski, pismo klasycznej lite ratury dawnych Indii. W sanskrycie zapisano staroindyjskie dziea, takie jak epos narodo wy Mahabharata. Reguy gramatyczne po raz pierwszy ustali w V wieku p.n.e. uczony Panini. Skay gbinowe Okrelenie zbiorowe grupy ska magmowych (zwanych te skaami plu tonowymi). Powstay one przez krzepnicie gorcej magmy na duych gbokociach w przeciwiestwie do ska powstajcych po zakrzepniciu na powierzchni ziemi. Izolacja termiczna na tych gbokociach powoduje dugotrwa i powoln krystalizacj, wskutek czego powstaj wiksze krysztay. Najbardziej rozpowszechnionymi skaami gbinowy mi s granit, andezyt i dioryt; z powodu rednio- i gruboziarnistej struktury s bardzo twarde, przez co ich obrbka wymaga uycia specyficznych rodkw technicznych. Skarabeusz (powitnik) Chrzszcz, ktrego samica skada jaja w kulce nawozu, jaki magazynuje jako zapas pokarmu dla larw. Czsto widuje si samice toczce tak kulk. W staroytnym Egipcie otaczano skarabeusze czci jako boskie istoty. Widziano w nich take jedno z wciele boga soca Ra. Od okresu redniego Pastwa powstaway piecz cie w formie skarabeusza. Najpierw peniy funkcje amuletu ochronnego, potem za te wi zerunki przeobraay si w coraz wikszym stopniu w ozdoby, ktre do dzisiaj wytwarza si w Egipcie i sprzedaje turystom.

Teoria ewolucji Obecnie przyjte w biologii wyjanienie powstawania i rozwoju gatun kw rolin, zwierzt i czowieka. Gwnym zaoeniem teorii stworzonej przez Karola Darwina (1809-1882) jest nastpowanie stopniowych cigych zmian o charakterze przy stosowawczym. Wtpliwoci budzi fakt, e nie wszystkie drogi rozwoju ewolucyjnego mona wyjani t teori. Przede wszystkim odnosi si to do zmian skokowych, takich jak powstanie inteligencji u gatunku Homo sapiens. W tej kwestii badania paleo-SETI formu uj teori o celowej ingerencji pozaziemskiej inteligencji. Toltekowie (z jzyka Indian Nahu: lud Tollan). Dawny lud o wysokiej cywilizacji yjcy na wyynach Meksyku w miecie Tollan, znanym te jako Tul. Dzi pozostay tylko jego ruiny, synce z ogromnych pomnikw. Dla Aztekw, pozostajcych pod silnym wpywem Toltekw, epoka toltecka bya zotym wiekiem. W 1000 roku n.e. Toltekowie przybyli na wybrzee Zatoki Meksykaskiej na pwyspie Jukatan, na obszary zajte przez Majw, ktrzy pod tolteckim wpywem przeyli ostami okres rozkwitu. Wolfram Pierwiastek chemiczny z grupy metali ziem rzadkich, stanowicy 0,0064% sko rupy ziemskiej. Wolfram ma du mas atomow i gsto czsteczkow. W formie czy stej ma biaawy poysk, w wyszej temperaturze jest metalem podatnym na walcowanie, cigliwym i ko walnym. Temperatura topnienia wynosi 3410C, temperatura wrzenia oko o 5400C. Jest skadnikiem stopw uywanych do wyrobu materiaw odpornych na cie ranie, a w czystej postaci uywa si go do rakietowych dyszy i drucikw arwek.

PRZYPISY
Hartwig Hausdorf Gehim Dechichte II. die Verschworung bei Tageslicht Marktoberdorf 2003. 2 Hans Michaelis Handbuch derSKerneregie, Frankfurt 1987. \ 3 Hansjorg Ruh Diefossillen Naturreaktren von Oklo und Bangombe o ein eoinmaliges, fascinierendes Weltwunder, w: Thomas Mehner (wyd.), An den Grenzen unseres Wissens, Suhl 1999. 4 Comptes Rendues de 1'Academie de Sciences", Pary, 16 padziernika 1972. 5 Komunikat Commissariat a 1'Enegie Atomiue (CEA), 12 marca 1999. 6 J.L. Lancelot i inni A Prehistorie Nuclear Reactor?, w: Earth and Planetarny Scence Letters, t. XXV, marzec 1975. 7 Hartwig Hausdorf Experiment: Erde, Mona chium 2001. 8 George A. Cowan A Naturall Fission Reactor, w: Scientific American", lipiec 1976. 9 Johannes Fiebag Das Genesis-Projekt, wykad na midzynarodowej konferencji Ancient Astronaut Society (AAS), Berno, 18 kwietnia 1995. 10 Johannes Fiebag Ein prdhistorischer Kernreaktor in Gabun, w: Ulrich opatka, Sindwir allein, Dusseldorf 1996. " Francois Gauthier-Lafaye i inni The Last Natural Nuclear Fission Reactor, w: Natur", t. 387, maj 1987. 12 Informacja Compagnie des Mines d'Uranium de Franceville (COMUF), 17 lutego 1998. 13 Charles Berlioz Das Drachen-Dreieck, Mona chium 1990.
1

Hartwig Hausdorf Die Wessie Pyramide, Mona chium 1994. 15 Chandra P. Roy The Mahabharata, Kalkuta 1888. 16 Erich von Daniken Beweise. Lokaltermin injunf Kontinenten, Dusseldorf 1997. 17 Franz Batz Indische Geisterstddte, Marktober dorf 2003. 18 Erich von Daniken Wspomnienia z przyszoci, Warszawa 1974. 19 Erich von Daniken Habe ich mich geirrt? Neue Erinnerungen an die Zukunt, Monachium 1985. 20 Ashri Sh. Bhushan Delhi, a City ofCities, Del hi 2000. 21 R. Balasubramaniam Current Science", t. 82, wyd. Indyjska Akademia Nauk, Delhi 2000. 22 Franz Batz Die nichtrostende Eisensaule von Delhi, w: Sagenhafte Zeiten", nr 1/2004. 23 Gerhard J. Bellinger Lexikon der Mythologie, Augsburg 1997. 24 Erich von Daniken Prophet der Vergangenheit, Dusseldorf 1979. 25 V.A. Smith The Iron Pillar ofDhar, w: Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland", Delhi 1898. 26 H, Cousins The Iron Pillar at Dhar, w: Almanac of the Archeological Survey of India 1902/03" Delhi 1903. 27 Klaus Rssler The Non-rusting Iron Pillar at Dhar, w: Technical Journal", t. 37, nr 2, pa dziernik-grudzie 2003. 28 Franz Batz Die nichtrostende Eisensaule von Dhar, w: Sagenhafte Zeiten", nr 4/2005. 29 Franz Batz, korespondencja z autorem, 1 stycz nia 2007.

14

Rinpoche Ngakpa Chgyam Der Biss des Murmeltieres, Paderborn 1993. 31 E.P. Kunsang, M. Binder-Schmidt Blazing Splendor. The Memoirs ofthe Dzogchen Yogi Tulku Urgyen Rinpoche, Hongkong 2005. 32 Franz Batz, osobista korespondencja z autorem, 17 lipca 2007. 33 Klaus-Ulrich Groth Prdastronautische Artefakte im Agyptischen Museum von Kairo, w: Erich Daniken Das Erbe der Gtter, Monachium 1997. 34 Hartwig Hausdorf Geheim Dechichte. Was unsere Historiker verschweige, Marktoberdorf 2001. 35 Derek de Solla Price Gears from the Greek, Nowy Jork 1975. 36 Derek de Solla Price An Ancient Greek Compu ter, w: Scientific American", czerwiec 1959. 37 Brad Steiger Mysteries ofTime andSpace, West Chester (Pensylwania) 1989. 38 H. Genzmer, U. Hellenbrand Rdtsel der Menschheit, Kolonia 2006. 39 Markus Becker Forscher entrdtseln Computer aus der Antike, w: SPIEGEL online", 29 listo pada 2006. 40 Arthur C. Ciark, S. Welfare, J. Fairley Geheimnisvolle Welten. An den Grenzen unserer Wirklichkeit, Augsburg 1990. 41 Ulrich Dopatka Lexikon der Praastronautik, Rastattl981. 42 Peter Kolosimo Woher wir kommen, Wiesbaden 1972. 43 US-Astronomen entdecken zehnten Planeten unseres Sonnen-systems, w: Passauer Neue Presse", 28 padziernika 2005. 44 Friedrich Steinbauer Die Cargo-Kulte - ais religionsgeschichtliches Problem, Erlangen 1971. 45 Guglielmo Guariglia Prophetismus und Heilserwartungsbewegun-gen ais volkerkundliches und religionsgeschichtliches Problem, w: Wiener Beitrage zur Kulturgeschichte und Linguistik", t. XIII, Wiede 1959. 46 Erich von Daniken Auf den Spuren der AllMachtigen, Gutersloh 1993. 47 Louis Pauwels i Jacues Bergier Aujbruch ins Dritte Jahrtausend, Berno i Monachium 1962. 48 Erich von Daniken Die Spuren der Ausserirdischen, Monachium 1990. 49 Peter Fiebag i Johannes Fiebag Der steinerne Gott von Xunan-tunich, w: Erich von Daniken, Fremde aus dem AU, Monachium 1995.

30

Easby E. Kennedy i John F. Scott Before Cortez - Sculpture ofMiddle America, Nowy Jork 1970. 51 Reinhard Habeck i inni Unsohed Mysteries. Die Welt des Unerkldrlichen, Wiede 2001. 52 Frederic V. Griinfeld Spiele der Welt- Tlachtli, wyd. Schweizer Komitee fur UNICEF. Zurich. 53 Herbert Wilhelmy Welt und Umwelt der Maya, Monachium 1981. 54 Miloslav Stingl Den Maya auf der Spur, Lipsk 1971. 55 Paul Rivet Les Origines de 1 'Homme Americain, Pary 1943 i 1957. 56 Hartwig Hausdorf Von Russelwesen, Roboterarmen und Headsets, w: Sagenhafte Zeiten", nr 4/2006. 57 Josef Karst Eusebius 'Werke. 5. Band: Die Chronik, Lipsk 1911. 58 Erich von Daniken Die Augen der Sphimc, Mo nachium 1989. 59 Erich von Daniken Wir alle sind Kinder der Gtter, Monachium 1987. 60 Owiadczenie dla prasy wydane przez Green peace Niemiec, 19 listopada 2000. 61 Neue Rechtsbriiche am Europaischen Patenta mi, Komunikat Online-Greenpeace Niemiec, grudzie 2000. 62 Edward Tripp Reclams Lexikon der antiken Mythologie, Stuttgart 1974. 63 Herodot Historia. Ksigi I i II, Monachium 1963. 64 Beda M. Stadler Haben wir ausserirdische Gene?, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2003. 65 Martina Steinhardt Autoimmunkrankheiten: Spur prdhistorischer Gentechnologie durch Aufierirdische? w: Erich von Daniken Neue kosmische Spuren, Monachium 1992. 66 Rostislav Furduy Die Gene und die Ausserirdischen, Sagenhafte Zeiten", nr 6/1999. 67 Joy Adamson The Spotted Sphinx, Londyn 1969. 68 Hartwig Hausdorf Designerfauna" oder das Ratsel der Zwischen-arthybriden, Sagenhafte Zeiten", nr 1/2007. 69 Kritik an Patent auf Sonnenblumen, komunikat dpa, Passauer Neue Presse", 11 lipca 2007. 70 Hartwig Hausdorf Das Jahrhundert der Ratsel und Phanomene, Monachium 1999. 7 ' rni autorzy, Nanotechnologie: Miniaturroboter knnen unsere Zukunft verdndern, Faktor X", nr 5/1997.

50

Ein Rettungs-U-Boot auf Patrouille in unserem Krper, Bild", 9 padziernika 1999. 73 Rni autorzy Minispione reisen durch den Kr per, Apothe ken-Umschau", 2 maja 2001. 74 Durchbruch bei neuer Chip-Technologie, Passauer Neue Presje", 29 stycznia 2007. 75 Walerij Owarow, korespondencja z autorem, 2 padziernika 1996. 76 E.W. Matwiejewa i inni Schlussfolgerungen zu den Funden an faden-frmigen Wolframspiralen in den alluvialen Ablagerungen des Flusses Balbanju, ekspertyza nr 18/485, Centralny Instytut Badawczy Geologii oraz Nauki o Me talach Kolorowych i Szlachetnych (ZNIGRI), Moskwa, 29 listopada 1996.

E. T.-Berg in China: Erste Unter&uchungsergebnisse, Sagenhafte Zeiten", nr 1/2006. 94 Sibylle Wehner-v. Segesser Die Zwergmenschen von Flores. Spektakularer Fossilienfund in Indonesien, Neue Zurcher Zeitung", 28 padzienika 2004. 95 Joseph Verrengia Mensch oder Nicht-Mensch, Der Bund" (Berno/Szwajcaria), 28 padzier nika 2004. 96 Peter Kolosimo Sie kamen von einem anderen Stern, Wiesbaden 1969. 97 Peter Krassa Ais die gelben Gotter kamen, Mo nachium 1973. 98 Hartwig Hausdorf The Chinese Roswell, Boca Raton (Floryda) 1998. 77 Stefano Bagnasco, pismo do autora w imieniu 99 UFOs in der Vorzeit?, Das vegetarische UniComitato Italiano per ti_Controllo delie Afferversum", wydanie lipiec 1962. 100 mazioni sul Paranormale\5 grudnia 2006. Dendl Jrg Die Steinscheiben von Baian Kara Ula: 78 Paul Ehrenreich Die Mytheh\und Legenden der Der erste Bericht, Ancient Skies", nr 1/1996. 101 sudamerikanischen C/rv7A:ejyBerlin 1905. J. Stoneley i A.T. Lawton Is anyone out there?, 79 Miloslav Stingl Die Inkas, Wiede 1978. Londyn 1975. 80 Walentin Nussbaumer Das Stargate in Peru, 102 Peter Krassa ...und kamen auffeurigen Draw: Erich von Daniken Jdger vertarenen Wischen, Monachium 1990. 103 sens, Rottenburg 2003. Das Dorf der Zwerge - Umweltgifte schuld?, 81 Garcilaso de la Vega Primera Parte de los ComBild", 9 listopada 1995. 104 mentarios Reales, Madryt 1723. L. Williams Fur Experten ein Ratsel: Das chi82 Garcilaso de la Vega Historia General de Peru, nesische Dorf der Zwerge, Taglich alles", Madryt 1722. Wiede, 9 listopada 1995. 83 105 Erich von Daniken Zuruckzu den Sternen, Dus Arztestreit urn das Dorf der Zwerge, Bild", seldorf 1969. 27 stycznia 1997. 84 106 Robert Charroux Histoire inconnue des hommes Jrg Dendl Das Geheimnis der Steinscheiben depuis cent mille ans, Pary 1963. von Baian Kara Ula:Fiktion oder Wirklichke85 it? w: Erich von Daniken Das Erbe der Gotter, Hans S. Bellamy i P. Allan The Calendar ofTiaMonachium 1997. huanaco, Londyn 1956. 86 107 Hartwig Hausdorf Neue Ratsel im Hochlandder Jo Lusby i Abby Wan Has the Site ofthe Chine Anden, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2003. se Roswell Actually Been Found?, City Week 87 end Magazine", 18 lipca 2003. Forscher inspizieren UFO-Startrampe, SPIE108 GEL oniine", lipiec 2002. Paul White Egyptian Enigma ~ Our Histo88 Peter Fiebag Mysterises Rohrensystem - von ry Rewritten, Exposure Magazine", t. 2/nr 6, ETs erbaut?, Sagenhafte Zeiten", nr 5/2002. luty/marzec 1996. 89 Peter Fiebag Mysterises Rohrensystem - von 109 David M. Summers Ancient Secrets Revealed, ETs erbaut? w: Erich von Daniken Jdger verA Film by CNI/Exposure TV. Noosa Heads, lorenen Wissens, Rottenburg 2003. Queensland/Aus. 1996. 90 Hartwig Hausdorf Die Ruinen der Ausserirdischen " ll0Braunschlange, stliche, http://goruma.de 111 am Baigong, Sagenhafte Zeiten" nr 1/2005. Paul White The Strange Case of the Missing 91 Ma Pei Hua Unknown Qinghai, Wydawnictwo Mummy, Research-Update 1998. 112 Ludowe Qinghai 2003. David Coltheart The Gosford Glyphs, http:// 92 Dietmar Schrader Die ausserirdischen Relikte donsmaps.com am Baigong: Neues von Chinas uraltem Ge- 113 Adrian Keating Egyptian Relics in Australia?, heimnis, Sagenhafte Zeiten", nr 6/2006. http://mem-bers.ozemail.com.au

12

93

""Robert Bauval i Adrian Gilbert The Orion Mystery. Unlocking the Secrets of the Pyramids, Nowy Jork 1994 (wyd. polskie: Piramidy. Bra ma do gwiazd, Warszawa 1996). 115 Rex Gilroy Ancient Egyptian Colonists of Au stralia, Exposure Magazine", t. 7/nr 4, wrze sie/padziernik 2000.

Schlegel Rudiger Die 'Kulturbringer der Traumzeit', Esotera", wrzesie 1995. 1,7 Rex Gilroy Mysterious Australia, Mapleton/ Qeensland 1995. 118 Erich von Daniken Meine Welt in Bildern, Dus seldorf 1973. " 9 Rex Gilroy Pyramids in the Pacific, Mapleton/ Qeensland 1999.

116

PODZIKOWANIA
Wyraam gorce podzikowania wszystkim, bez ktrych wsparcia ta ksika zapewne by nie powstaa. Wyrazy wdzicznoci kieruj przede wszystkim dla Ericha von Ddnikena oraz znamienite go indologa, Franza Batza, ktrych od dugiego ju czasu mog zalicza do grona przyjaci. Chciabym te wspomnie o Johannesie Fiebagu i Peterze Krassie, ktrych nie ma ju wrd nas, ale ktrych badania legy u podstaw tej ksiki. Gorce podzikowania niech przyjm Hansjorg Ruh, JrgDend, inynier dyplomowany Klaus Deistung, Sabin i Werner Rossowowie oraz Dietmar Schrader, ktry wyjani wiele kwestii zwizanych z artefaktami z Baigong, a take Walerij Owarow z Rosji i Werner Forster za materiay na temat artefaktw nanotechnicznych ze wschodniego Uralu. Serdeczne dziki przesyam Jo Lusby i Abby Won z pekiskiej redakcji City Weekend Magazine " oraz moim australijskim przyjacioom Julie Byron, Alt Mohammedowi Hassanowi, Davidowi M. Summersowi, Duncanowi Roadsowi i Paulowi White 'owi. Dzikuj Brigitte Fleissner-Mikorey z domu wydawniczego LangenMuller Herbig nymphenburger, a take caej wyprbowanej ekipie wydawniczej oraz mojemu dugoletniemu re daktorowi Hermanowi Hemmingerowi. Wsplna z nim praca nad ksik znw sprawia mi ogromn rado. Zapomniaem o kim? Ach tak- i to o kim! Czyme byby autor bez grona Czytelnikw z caego wiata, dochowujcych mu wiernoci od czasw Biaej Piramidy? W tym miejscu za tem skadam im serdeczne podzikowania za zainteresowanie poruszanymi w moich ksikach tematami. Hartwig Hausdorf