You are on page 1of 14

ROZPOZNANIE OGLNOWOJSKOWE

(zwiadowca, druyna, zaoga) PODRCZNIK

Podrcznik wykona zesp autorski pod kierownictwem ppk dr Zbigniewa WRBLEWSKIEGO

(redakcja naukowa, wstp, rozdzia 1 i 3). Skad zespou: - pk Waldemar FIGIEL - kpt. Jerzy MIELCAREK - ppk dr Stanisaw WRONA - mjr Ryszard SZYMASKI - ppk Jerzy LICKI rozdzia - 2; rozdzia - 4; rozdzia - 5; rozdzia - 6 i 8; rozdzia - 7.

SPIS TRECI

3 Strona

1. 1.1. 1.2. 1.3. 2. 2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6 2.7 2.8. 3.

3.1. 3.1.1. 3.1.2. 3.2. 3.2.1. 3.2.2. 3.2.3. 3.2.4. 3.2.5. 3.2.6. 3.2.7. 4. 4.1. 4.2. 4.3. 4.4. 5. 5.1. 5.1.1. 5.1.2. 5.1.3. 5.1.4. 5.1.5. 5.2. 5.3. 5.3.1. 5.3.2. 5.3.3. 5.3.4. 5.3.5. 5.4. 5.5.

WSTP INFORMACJA I JEJ OBIEG A DOWODZENIE. Przyczyny pozyskiwania informacji. System informacyjny i jego relacje. Obieg informacji rozpoznawczych. TECHNICZNE RODKI ROZPOZNANIA OGLNOWOJSKOWEGO. Lornetki. Peryskopy. Noktowizory. Urzdzenia termowizyjne. Technika laserowa. Stacje radiolokacyjne. Wozy rozpoznawcze. migowce rozpoznawcze. PRZYGOTOWANIE ZWIADOWCY (TRANSPORTERA) DO DZIAA ROZPOZNAWCZYCH W ASPEKCIE ZALECE MASKOWANIA TAKTYCZNEGO. Maskowanie naturalne. Wykorzystanie naturalnych waciwoci terenu w celach maskowniczych. Wykorzystanie pory doby, pory roku i warunkw atmosferycznych. Maskowanie techniczne. Stosowanie sztucznych masek. Malowanie maskujce. Maskowanie dymami. Maskowanie rolinnoci. Maskowanie wietlne. Maskowanie dwikowe. Maskowanie przeciwtermalne PRZEMIESZCZANIE ELEMENTW ROZPOZNAWCZYCH (PODODDZIAW) W UGRUPOWANIE PRZECIWNIKA. Przerzut elementw rozpoznawczych (pododdziaw) drog powietrzn. Przerzut drog ldow. Pozostawienie elementw rozpoznawczych (pododdziaw) w terenie czasowo opuszczonym. Przerzut elementw rozpoznawczych drog wodn. OBSERWACJA (PODSUCH). Prowadzenie obserwacji. Poszukiwanie. Wykrywanie. ledzenie. Identyfikacja. Okrelenie pooenia obiektu (celu). Obserwator. Posterunek obserwacyjny. Skad osobowy. Organizacja pracy. Wyposaenie posterunku. Wybr miejsca na posterunek obserwacyjny. Urzdzenie posterunku. Prowadzenie obserwacji w ruchu. Podsuch.

4 5 5 7 9 15 15 18 20 24 24 25 26 31 32

36 36 41 43 44 49 51 53 54 55 57 61 62 65 69 70 72 75 76 78 80 80 81 89 92 92 93 94 96 99 105 112

6. 6.1. 6.1.1. 6.1.2. 6.2. 6.2.1. 6.2.2. 6.2.3. 6.3. 6.3.1. 6.3.2. 6.3.3. 6.4. 6.4.1. 6.4.2. 6.4.3. 7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 8. 8.1. 8.2. 8.3. 8.3.1. 8.3.2. 8.3.3. 8.3.4. 8.4. 8.4.1. 8.4.2. 8.4.3. 8.4.4. 8.5.

PATROLOWANIE JAKO FORMA MAEJ TAKTYKI. Pojcia oglne. Rodzaje patroli i ich przeznaczenie. Skad, uzbrojenie i wyposaenie patroli. Przygotowanie patrolowania. Planowanie patrolowania. Organizowanie patrolowania. Doprowadzenie do gotowoci skadu patrolu do wykonania zadania. Oglne zasady patrolowania. Wyjcie patroli z ugrupowania wasnych wojsk. Technika patrolowania. Powrt patrolu w ugrupowanie wojsk wasnych. Dziaanie patroli rozpoznawczych, bojowych i ubezpieczajcych. Technika dziaania patroli rozpoznawczych. Technika dziaania patroli bojowych. Technika patrolowania w ubezpieczeniu wojsk. WYPAD. Istota, cel i zadania wypadu. Skad, organizacja i sposoby dziaania grupy wypadowej. Przykady prowadzenia wypadw w okresie II wojny wiatowej. Sposoby obezwadniania i doprowadzania jeca. ZASADZKA. Pojcie oglne i klasyfikacja zasadzek. Miejsce zasadzki, jej struktura i ugrupowanie. Przygotowanie zasadzki. Planowanie zasadzki. Organizowanie zasadzki Doprowadzenie pododdziau do gotowoci do zasadzki. Przysposobienie rejonu zasadzki. Technika dziaania elementw ugrupowania zasadzki. Grupa ogniowa (wspierajca). Grupa uderzeniowa i chwytajca. Zesp (zespoy) ubezpieczajcy. Inne elementy ugrupowania zasadzki. Zasadzki artyleryjska-przeciwpancerna, przeciwlotnicza, inynieryjna. ZACZNIKI. LITERATURA.

116 116 116 118 122 123 124 126 127 127 129 136 138 138 142 149 152 152 156 163 169 174 174 176 180 181 182 183 184 184 186 186 187 188 189 191 194

WSTP

Wyniki prowadzonego rozpoznania oglnowojskowego stanowi istotne rdo wartociowych informacji1 o przeciwniku,skutkach dziaa oraz warunkach terenowych i meteorologicznych.

Peno2 informacji

Aktualno informacji

Wiarygodno informacji

Jako informacji

WARTO INFORMACJI

Uyteczno informacji

Rys.1. Czynniki wpywajce na warto informacji. Informacje powinny umoliwi dowdcy podjcie optymalnej decyzji, jak rwnie uniemoliwi zrealizowanie celw zaoonych przez stron przeciwn. Zdobywanie informacji w ramach prowadzonego rozpoznania oglnowojskowego wykonywane jest przez etatowe i nieetatowe elementy,organizowane gwnie z pododdziaw rozpoznawczych,piechoty i czogw. Wyposaenie ich w zrnicowany sprzt umoliwia wykorzystanie penej gamy spsobw prowadzenia rozpoznania w zalenoci od warunkw i potrzeb pola walki oraz decyzji dowdcy. Jest to istotne zwaszcza w strefie szczegowego zainteresowania,gdzie sytuacja wymusza bdzie konieczno prowadzenia tzw. rozpoznania pasywnego3 (cichego,skrytego) - bezporednio na obiekt przeciwnika,a wic w konsekwencji bardzo wiarygodnego.

Z pragmatycznego punktu widzenia warto informacji ksztatuj dwie podstawowe cechy:przydatno/uyteczno i jako. 2 Peno informacji obejmuje rwnie okrelenie pooenia obiektw. 3 Zwanego rwnie rozpoznaniem bezporednim.

Ma to szczeglne znaczenie w obecnej dobie kiedy to maskowanie i tworzenie obiektw pozornych stao si dziaaniem organizacyjnym porwnywalnym z rzeczywistym planowaniem dziaa bojowych. Wpyw informacji na proces dowodzenia oraz rnorodno sposobw ich zdobywania, powoduje powstanie okrelonych kryteriw w stosunku do elementw rozpoznawczych dostarczajcych informacji. S one rne,jednake dwa z nich powinny byc przyjte jako standard.Nale do nich: profesjonalizm oraz niezawodno dziaania na polu walki. Oba s bezporedni pochodn biecego szkolenia w jednostkach wojskowych i specjalistycznych orodkach szkolenia. Dotyczy to zarwno pojedyczego zwiadowcy jak i okrelonego zespou organizacyjnego (druyny,plutonu itp.). W niniejszym podrczniku opisano zasady przygotowania i prowadzenia dziaa rozpoznawczych przez pojedyczego zwiadowc i druyn (zaog rozpoznania oglnowojskowego). Zaprezentowano take take w ograniczonym zakresie (Rozdzia 6 i 8) zasady maej taktyki opartej o regulaminy Si Zbrojnych Stanw Zjednoczonych1 - stosowanej szeroko w trakcie dziaa pododdziaw w ramach tzw. misji pokojowych ONZ oraz wsplnych wicze si czonkowskich Paktu NATO. Cao poruszanych w podrczniku problemw czyni go wanym materiaem dydaktycznym, niezbdnym w procesie szkolenia wojsk.

INFORMACJA I JEJ OBIEG A DOWODZENIE

FH - 100 - 5 Operations. Washington 1986.

1.1.PRZYCZYNY POZYSKIWANIA INFORMACJI. Rozpoznanie jest to zesp przedsiwzi organizacyjnych i dziaa realizowanych przez dowdcw, sztaby i wojska w celu zdobywania informacji o stronie przeciwnej i terenie, niezbdnych do przygotowania i pomylnego prowadzenia walki. Obejmuje ono: - pozyskiwanie informacji, - ich gromadzenie (ewidencjonowanie), - przetwarzanie, - opracowywanie, - dystrybucj i udostpnianie uytkownikom. Przedstawiona definicja ma charakter oglny i nie okrela rnic w przygotowaniu i prowadzeniu rozpoznania na poszczeglnych szczeblach dowodzenia. Rnice te jednak wystpuj, poniewa inne s potrzeby informacyjne dowdcy druyny (zaogi), a inne np.: dowdcy dywizji. Chcc przybliy ten problem, naleaoby odpowiedzie na nastpujce pytania: - czy informacje faktycznie potrzebne s dowdcy do podejmowania decyzji? - jeeli tak, to w jakim stopniu na nie wpywaj? Wg Forrestera1 to wanie posiadanie jakiej informacji jest przyczynkiem podejmowania decyzji przeradzajcej si pniej w dziaanie. Tak wic przytoczone twierdzenie odpowiada na zadane wczeniej pytanie oraz wyjania problem tak zwanych potrzeb informacyjnych.

INFOR M ACJA

DE CYZ JA

DZ IA ANIE

Rys.1 Wpyw informacji na podejmowanie decyzji /wg Forrestera/ Moemy zatem powiedzie, e tylko wtedy, gdy posiadamy okrelonej wartoci informacje2, jestemy w stanie wypracowa - jako dowdca - optymaln decyzj i przystpi (wydajc rozkazy i zarzdzenia) przy pomocy podlegych sobie onierzy do jej wykonania. Rwnie i pniej konieczne bd informacje zwrotne (np. z pola walki) - po to, aby kolejnymi decyzjami mona byo reagowa na nieprzewidziane sytuacje. Twierdzenie Forrestera wyjania i inne aspekty tego problemu. Precyzuje przyczyny i potrzeby prowadzenia rozpoznania w ogle, jak rwnie wskazuje gwnego odbiorc zdobytych informacji. W konsekwencji przyjtego toku mylenia nasuwaj si kolejne pytania np.: czy istniej ponadto jakie zalenoci i relacje w trakcie obiegu informacji?
1

... kierowanie jest procesem przemiany informacji w dziaanie. J.W. Forrester: Managerial Decision Marking. Cambrige-New York 1962, The M.I.T. Press and John Wiley and Sous Inc., s. 147. 2 Z pragmatycznego punktu widzenia warto informacji ksztatuj dwie podstawowe cechy: przydatno i jako, ktr determinuj kolejne trzy cechy: peno, aktualno i wiarygodno.

Udzielenie odpowiedzi na nie uatwi ponownie teoria informacji oraz analiza funkcjonowania elementw najprostszego modelu systemu informacyjnego1. 2. SYSTEM INFORMACYJNY I JEGO RELACJE.

RDO INFORMACJI

kana przesyania ODBIORCA INFORMACJI (CENTRALA)

Rys. 2 Model systemu informacyjnego Bazujc na prezentowanym modelu moemy zaobserwowa, e w pocztkowym etapie obiegu informacji (podczas jej zdobywania przez obserwatora / szperacza): -rdem informacji bd obiekty przeciwnika i ich dziaanie, warunki terenowe, meteorologiczne itp.; -kanaem przesyania bdzie wzrok, such, wch, dotyk, smak (tzw. zmysy czowieka); -odbiorc bdzie obserwator / szperacz ( a faktycznie jego umys). Na kolejnym etapie (i dalszych): - rdem informacji bdzie obserwator / szperacz (dowdca elementu rozpoznawczego, itp.) czyli siy i rodki zdobywajce informacje; - kanaem przesyania bd techniczne rodki cznoci, sygnalizacji, itp.,; - odbiorc bdzie dowdca druyny/zaogi - przeoony wykorzystujcy informacje. Pomijajc specyfik pocztkowego etapu obiegu informacji, gdzie rdem s przede wszystkim: przeciwnik, teren, warunki meteorologiczne, w pozostaych etapach rozrni mona dwa typy rde: - tzw. pierwotne rda informacji, ktrym nie podlegaj adne hierarchiczne niej usytuowane rda (nale do nich gwnie elementy rozpoznawcze); - tzw. bezporednie rda informacji (wtrne), z ktrych bezporednio otrzymuje si potrzebne informacje - czciowo lub cakowicie przetworzone (nale do nich midzy innymi sztabowe komrki rozpoznawcze). Z powyszej analizy wynika jednoznacznie, e oba wymienioe rda odgrywaj istotn rol w rozpatrywanym procesie obiegu informacji poniewa: - pierwotne rda s pierwszym ogniwem tego obiegu, zapewniajcym napyw niezbdnych informacji; - bezporednie rda przyjmuj informacje z pierwotnych, dokonujc ich ewidencji, analizy, selekcji i opracowania, aby po uoglnieniu przekaza je zainteresowanym (dowdcom). Mona wic mwi o ich wpywie na cao procesu, poniewa oprcz wymienionych w trakcie analizy relacji, dostarczaj informacji w znacznym stopniu subiektywnych - zdeterminowanych midzy innymi takimi czynnikami, jak: wyszkolenie obsady etatowej rda, stan psychofizyczny personelu, odporno na stresy i zmczenie, wyposaenie w sprzt specjalistyczny, itp. Podbnej analizy jak ze rdem informacji dokona mona z kolejnymi elementami systemu informacyjnego: kanaem przesyania i odbiorc. Generalnie jednak cao systemu informacyjnego charakteryzuj nastpujce wciwoci: - odbiorca (dowdca) moe wykorzysta informacje tylko wtedy, gdy je posiada. To znaczy, e wane jest zarwno ich magazynowanie na szkicu, mapie roboczej, w banku danych (take kompute1

P.Sienkiewicz: Poszukiwanie Golema. Warszawa 1988, Krajowa Agencja Wydawnicza, s. 59.

rowym), jak ich zbieranie (zdobywanie) przez rda i dostarczanie kanaami przesyania do odbiorcy; - ilo informacji u odbiorcy zaley od intensywnoci ich przyjmowania (czyli nadawania przez rda), jak rwnie od moliwoci (sposobw) ich gromadzenia. W przypadku, gdy odbiorca nie magazynuje napywajcych informacji, to nie posiada ich zbioru i moe korzysta tylko z informacji biecych; - informacje dotyczce tego samego problemu (lub obiektu), dostarczane z rnych rde jednoczenie (lub w krtkich odstpach czasu), umoliwiaj weryfikacje ich treci przez potwierdzenie lub zaprzeczenie1, co czsto jest waniejsze, ni uzyskanie dodatkowej, nowej informacji2; - istnieje moliwo zakcania treci przekazywanych informacji na kanale przesyania, jak rwnie w miejscu ich nadawania i odbioru. 1.3. OBIEG INFORMACJI ROZPOZNAWCZYCH. Przytoczone rozwaania teoretyczne uatwiaj nam poznanie relacji zachodzcych w systemie informacyjnym oraz wyjaniaj znaczenie informacji w procesie podejmowania decyzji. Moemy wrci zatem do treci tematycznych i zaj si pozyskiwaniem informacji na potrzeby decyzyjne dowdcy. Dla dowdcy druyny / zaogi informacje zdobywa wyznaczony ze skadu podlegej druyny / zaogi - obserwator (doranie wedug potrzeb - szperacz / szperacze, podsuch). Stawiajc mu zadanie, dowdca osobicie nadzoruje jego wykonanie, stajc si w ten sposb koordynatorem, kolejnym obserwatorem3, a zarazem odbiorc zdobytych informacji. Pozyskana przez obserwatora (szperacza / podsuch) informacja wykorzystywana jest w pierwszej kolejnoci przez niego samego. Rwnie on - jako pierwszy - wstpnie ocenia jej warto (por. str. 5) oraz dokonuje selekcji i porwnania4 z informacjami ju posiadanymi. Przekazanie informacji do dowdcy druyny / zaogi odbywa si natomiast po wstpnej analizie, z zachowaniem wszystkich obowizujcych wymaga5 stawianych przed caym rozpoznaniem wojskowym. Tre informacji powinna by krtka i zwiza, oparta na faktach, bez osobistych wnioskw i kalkulacji. Sposb jej przekazania natomiast zalee bdzie gwnie od ustale dowdcy, sytuacji faktycznej pola walki, miejsca wykonania zadania, wyposaenia druyny / zaogi6 itp. Przekazywanie informacji moe nastpi przez techniczne rodki cznoci (radiostacje maej mocy, radiotelefon, telefon polowy), gosem, umwionym sygnaem itp. Dziaanie obserwatora (szperacza / podsuchu) w tym wypadku ukierunkowane bdzie na zdobywanie informacji potrzebnych dowdcy druyny / zaogi7 z pasa lub sektora obserwacji, wyznaczonego na kierunku zainteresowania lub zagroenia. Przekazywanie wartociowych informacji dalej, na wysze szczeble dowodzenia hierarchii wojskowej (od dowdcy druyny / zaogi do dowdcy plutonu itd.), powoduje uruchomienie tzw. obiegu informacji8, ktry zaspokaja potrzeby informacyjne innych uytkownikw.

1 2

Tzw. ocenianie wiarygodnoci informacji. R.Grabau : Sechs Dimensionen des Krieges. Teil II : Informationen steuren Operationen. Soldat und Technik 1986 nr 6 s. 330. 3 Ocenia w ten sposb wiarygodno informacji. 4 Jest to pocztkowy etap tzw. przetwarzania informacji. 5 Nale do nich: skryto, operatywno, terminowo, aktywno, celowo, wiarygodno i skadno. 6 Wyposaenie obserwatora / szperacza np.: w kamer telewizyjn lub przenony terminal komputera umoliwia przeka zywanie dowdcy tak zwanych informacji jednoznacznych (w postaci obrazu na ekranie monitora pracujcego w zakresie VHF), nie wymagajcych przetwarzania. 7 Dotyczce gwnie przeciwnika, terenu i skutkw raenia. 8 Zachodzce w nim relacje i procesy omawiane byy ju wczeniej w ramach teoretycznych rozwaa opartych na modelu systemu informacyjnego.

10

Powstawa on bdzie zwaszcza w sytuacjach, gdy druyna / zaoga dziaa jako tzw. oglnowojskowy element rozpoznawczy1. Wtedy to dowdca druyny / zaogi zobowizany jest przeprowadzi rozpoznanie gwnie na korzy przeoonego, zgodnie z postawionym wczeniej zadaniem. Zwiksza w podlegej druynie / zaodze ilo dziaajcych obserwatorw / szperaczy (to znaczy zwiksza ilo napywajcych do siebie informacji), a zdobyte tak informacje, po wstpnej analizie, przekazuje przeoonemu2. Czas przekazania informacji, jak rwnie jej tre odnotowuje w Dzienniku obserwacji nanoszc ponadto wykryty obiekt na Szkic obserwacji3. Przyjcie informacji przez dowdc plutonu (kompanii / batalionu) wymusza na nim wykonanie podobnych operacji. Nieznaczna rnica w dziaaniu polega gwnie na przenoszeniu informacji bezporednio na map. Zasadnicze zmiany wystpuj dopiero od szczebla oddziau, gdzie w tzw. sztabowych komrkach rozpoznawczych dziaania dotyczce informacji przebiegaj wedug okrelonego algorytmu.

1 2

Przykadowo: PO, WP, RPO. Prowadzenie wstpnej analizy informacji przez dowdc druyny/zaogi charakteryzuje gwnie obowizek osobistego dokonania weryfikacji treci informacji z rzeczywistoci. 3 Realizuje w ten sposb tzw. gromadzenie informacji.

11

EWIDENCJA

Przyjmowanie informacji

Rozkodowanie

Rejestracja

Systematyzacja

Ewidencja i statystyka

Wrysowanie na map

Siy i rodki rozpoznania

Wojska przeciwnika

Wychowanie

Szkolenie

Uzupenienie

Uzbrojenie i wyposaenie

Zabezpieczenie logistyczne

12

ANALIZA

Przetwarzanie informacji

Analiza

Ocena informacji

Aktualnoci Wiarygodno Kompletno Przydatno

Selekcja

Porwnanie

Zestawienie

Opracowanie

Formuowanie wnioskw

Kalkulacje

Uoglnienie

INFORMOWANIE Cykliczne Biece

13 Rys. 3 Algorytm pracy sztabowej komrki rozpoznawczej po otrzymaniu informacji.

Zapewnia on realizacj kilku wanych zada1 rozpoznawczych (tzw. dziaalnoci informacyjnej) takich jak: 1. Ewidencja - objcie organw rozpoznawczych2 i wojsk potencjalnego przeciwnika, ewidencj i statystyk w dziedzinie wychowania, szkolenia, uzupenienia, uzbrojenia, wyposaenia i zabezpieczenia logistycznego. Dostarczanie na potrzeby informowania cyklicznego tych informacji, ktre s niezbdne do sporzdzania meldunkw, komunikatw rozpoznawczych itp. 2. Analiza - ocenianie informacji pod wzgldem kompletnoci, wiarygodnoci, aktualnoci i przydatnoci dla zainteresowanych, przestudiowanie, selekcja i porwnanie ich z informacjami ju dostpnymi - w celu ustalenia istniejcych zalenoci oraz opracowanie i uoglnienie na potrzeby informowania. 3. Informowanie (cykliczne i biece): a) cykliczne - przedstawianie meldunkw rozpoznawczych komrkom nadrzdnym, sporzdzanie periodycznych komunikatw rozpoznawczych podlegym strukturom, a take cykliczne ocenianie przeciwnika, prognozowanie jego dziaania itp., realizowane w ramach informowania dowdztwa; b) biece - przedstawianie informacji rozpoznawczych nie objtych informowaniem cyklicznym, ktre charakteryzowa si powinny du komunikatywnoci, zwizoci (osigan gwnie przez wyeliminowanie z nich zbdnych wiadomoci), logicznym ukadem, prost form i dostosowaniem do potrzeb procesu dowodzenia. Sposb wykonania tych zada moe by take rny3 i zalee bdzie w znacznym stopniu od automatyzacji pracy sztabowej komrki rozpoznawczej4.

Do podstawowych zada realizowanych prze sztabowe komrki rozpoznawcze nalee bd: ewidencja, analiza, informowanie, przewidywanie (programowanie - planowanie), organizowanie, pobudzanie, kontrolowanie. 2 Organy rozpoznawcze to wszystkie siy i rodki rozpoznania na danym szczeblu dowodzenia wraz ze sztabowymi komrkami rozpoznawczymi. 3 W.Wickowski : Dowodzenie z komputerem. Warszawa 1984, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, s. 138. 4 Stopie automatyzacji wyraa si za pomoc stosunku iloci zada zautomatyzowanych, to jest realizowanych przez urzdzenia techniczne, do cakowitej iloci zada informacyjno -decyzyjnych, realizowanych przez sztabow komrk rozpoznawcz.

14

You might also like