KLUCZ DO SIEBIE

dr CHASAJ ALIJEW

Przyjacika

Tumaczenie ZOFIA MITKIEWICZ Redaktor odpowiedzialny MARIA MACHISKA Sekretarz redakcji KALINA JAKBKIEWICZ DASTYCH Projekt okadki, opracowanie graficzne BOENA SZYMANOWSKA Opracowanie techniczne ANNA FRCZKOWSKA Zdjcia MACIEJ BRZOZOWSKI Korekta URSZULA ROGISKA Zeskanowane i Opracowane przez ROSSY 2104 Ostatnia aktualizacja 2 czerwca 2001

Od redakcji
Nasza kolejna ksieczka dalece odbiega od tego, do czego przyzwyczaia Czytelni kw seria Biblioteczka Przyjaciki". Tym razem nie towarzyszymy Wam w kuchni, nie instruujemy co do sposobw szycia, dziergania czy urzdzania mieszkania. Zapr aszamy Was natomiast na pasjonujc wypraw. Dokd? W pene tajemniczoci gbie samego sieb ie... To przecie tam wanie, w obszarach naszej psychiki s przyczyny najrozmaitszych schorze i dolegliwoci, utrudniajcych sprawne funkcjonowanie. Lekarze potwierdz aj, e coraz wicej pacjentw skary si na rozmaite nerwice, depresje, rozstroje ne rwowe, stany kowe, trudnoci z zasypianiem i zaburzania snu oraz na inne jeszcze problemy z samym sob, z ktrymi nie sposb si upora. Coraz czciej nerwy odmawiaj nam posuszestwa, coraz atwiej ulegamy rozmaitym stresom, nie potrafimy si przed nimi obroni, odreagowa ich. Lekarze alarmuj, e zastraszajco ronie liczba pacjentw z rozmaitymi chorobami psychosomatycznymi, czyli majcymi rdo w naszej psychice a rozwijajcymi si za nasz zgod i pozwoleniem chocia, naturalnie nieuwiadomion . C nam w takich sytuacjach proponuje medycyna, gdy zwracamy si o ratunek? Przede wszystkim tabletki. Nasenne, uspokajajce, wyciszajce, podnoszce nastrj. Zupenie inn drog ukazuje dr Chasaj Alijew, autor niniejszej ksieczki, bdcy naszym prze wodnikiem w poznawaniu samego siebie. Przedstawmy autora. Jest dagestaskim psychiatr i psychoterapeut, kieruje Orodkiem Autoregulacji w rodzinnej Machaczkale. Prowadzi take Orodek Rozwoju Czowieka przy amerykasko-radzieckiej fundacji Inicjatywa Kulturalna". W maju 1990 r. na zaproszenie naszej redakcji przebywa w Polsce prowadzc kursy autoreg ulacji wedug wasnej metody. Dr Alijew twierdzi, e: W kadym z nas tkwi ogromne, rezerwowe moliwoci, o ktrych niewiele wiemy i nie potrafimy ich spoytkowa. Te moliwoci stanowi co w rodzaju naturalnej wewntrznej apteki, piguki zdrowia, obecnej w naszym organizmie. Mona stosunkowo atwo uruchamia owe siy i wykorzystywa zgodnie z nasz wol, dla naszego dobra. Dr Alijew opracowa wasn metod autoregulacji, umoliwiajc

realizowanie celw ktre sobie stawiamy. W ksieczce omawia t metod, podaje instrukta jej op anowania oraz liczne przykady stosowania. Zamieszczamy rwnie komentarz polskiego psychologa, dra Jana Tyki, dotyczcy propozycji dr Alijewa oraz gosy warszawskich uczestnikw kursw autoregulacji, prowadzonych przez dra Alijewa. Nasi rozmwcy utrzymuj, e ta metoda daje mn stwo korzyci. Odpra. Odstresowuje. Znakomicie relaksuje. Uatwia wyczanie negatywnych myli. Daje luz, wyciszenie. Wyzwala energi. A take dodaje gibkoci sylwetce. Pomaga zlikwidowa bl. A nawet zerwa z naogiem, np, rzuci palenie papierosw. Ostatnio coraz wiksz popularno zdobywaj rozmaite techniki psychologiczne, stawiajce sobie podob ne zadania: trening autogenny, joga, medytacje, DU (doskona lenie umysu) i inne. Metoda dra Alijewa wydaje si by najprostsz drog do celu. Autor zastrzega, ze niniejsza ksieczka me stanowi samouczka autoregulacja. W tym charakterze ewentualnie moe j wykorzysta jedynie lekarz-psyohiatra, psych olog czy terapeuta, ale w adnym wypadku laik! Chyba, e jak pisze dr Alijew w laik jest wybitnie zdolnym uczniem, a w dodatku zna techniki psychologiczne. Bowiem reakcja poddawanego autoregulacji czowieka moe by a tak silna, e wrcz niebe zpieczna. I tylko spore dowiadczenie terapeutyczne umoliwi opanowanie sytuacji. Zatem jakie korzyci odniesie Czytelnik z tej ksieczki? Ci, ktrzy ukoczyli kurs autoregulacji, wykorzystaj instrukta (przekazany im przez dra Alijewa. Ci, ktrzy znaj rne techniki psychologiczne i swobodnie niani operuj, mog sprbowa "poszerzy repertuar'' o now metod autoregulacji. Za pozostali spdz po prostu kilka interesujcych godzin krc w labiryncie naszej psychiki i podwiadomoci. Przekonaj si, jak niewiele wiemy o tych rozlegych obszarach naszej osobowoci oraz jak potne rezerwy si i moliwoci pozostaj tam zmagazynowane. Moe wic warto poszukiwa sposobw ich uruchomienia i wykorzystania? yczymy przyjemnej lektury!

Sowo wstpne
Odwieczny dylemat by" czy mie" jawi si ze szczegln ostroci w ludzkiej egzystencji naszych czasw, ktre kreujc na przywdc ycia" przebiego (nazywan chytrze zaradnoci) i pazerno (zwan operatywnoci) zgubiy istotne wartoci, jakimi s poczucie bezpieczestwa, wewntrzna integracja i psychiczny (umysowy i emocjonalny) spokj. Nie atwo bowiem ukierunkowa swoj aktywno zarwno na mie" jak i by". Wybr pierwszego wariantu istnienia, to prawie konieczno zaa n gaowania si w niekoczc si walk o zdobywanie pozornych wartoci i mao znaczcych celw, to ycie w staym popiechu i psychicznym napiciu. Walka o co" atwo staje si narkotykiem, wciga i pozbawia czowieka moliwoci obiektywnej oceny wartoci, jakie niewtpliwie istniej w naszym yciu. atwo wtedy zagubi sens tego, co zawarte jest w sowie by", a co jest w zasadzie sam wartoci. Nawet nie systematyczna i nie naukowa obserwacja pozwala dostrzec, e ten, kto wicej stara si by ni mie atwiej radzi sobie w yciu, atwiej przystosowuje si do zmiennych syt uacji ycia, gdy w jego by" jest miejsce na autorefleksj, na zamylenie si nad sob i wiatem, na uporzdkowanie wewntrznych przey. Wspczesno to nie tyle rywalizacja o przetrwanie (zabi eby zje i y) co w epokach dawnych byo rdem naturalnego napicia psycho-fizjologicznego organ izmu ludzkiego, ale rywalizacja o uznanie, presti a najczciej posiadanie dla samej satysfakcji posiadania, a to jest rdem licznych napi, niepokojw i frustracji, prowadzcych do zaburze psychosomatycznej rwnowagi (homeostazy) ustroju czowi eka. Sens tego wywodu niezwykle mocno podkrela Henri von Lier w ksice "Nowy wiek", gdzie autor tworzc wizj wiata, w ktrym los czowieka bdzie w jego rkach, jednoczenie wyraa swj niepokj z powodu wewntrznej dysharmonii wspczesn ego czowieka... z caego poprzedniego wywodu wida, e czowiek wspczesny jest nagi nie nagi wspania, dumn nagoci Grekw, lecz obnaony przez to. e brak mu atrybutw, oblicza, postawy"... A dlaczego mu brak tych atrybutw? Brak jest pracy nad sob. Pracujemy dla siebie, dla innych (dla dzieci, wnukw, dla konta w banku), ale rzadko pracujemy nad sob. Chcemy zrozumie i zdoby wiat, a jak mwi Kierkegaard chcie zrozumie wiat bez zrozumienia siebie to mieszne".

Moe dlatego coraz czciej pojawiaj si najprzerniejsze wydawnictwa, ksiki, poradniki udoskonalacze", ktre jak dieta cud" maj poda gotowy przepis, jak z ciamajdy sta si czowiekiem czynu, z nieuka byskotliwym intelektualist, z pen ego kompleksw nieudacznika penym werwy, pewnoci siebie amantem, za wasn neurotyczn osobowo przeksztaci w harmonijnie funkcjonujcy, dziaajcy bez zgrzytw i zaci me chanizm. Pragnienie bycia doskonaym jest czym godnym pochway i uznania, zwaszcza gdy doskonao ta wyraa si ma nie tylko w zgrabnej sylwetce ciaa, ale przede wszys tkim w doskonaoci psychicznej, moralnej i duchowej czowieka. Pragnienie bycia zdr owym, unikanie cierpienia, eliminowanie zagroenia, to natura lny mechanizm obrony kadej ywej istoty. Realizacja tych pragnie jest w rzeczywistoci trudna, tak trudna jak trudny jest proces uczenia si, przyswajania wiedzy, ksztacenia dobrych nawykw, formowania waciwych postaw, eliminowania bdw. Wszyscy zdajemy sobie spraw z tego, jak trudno opanowa wzburzenie, darowa win, wybaczy urazy. Dla niektrych z nas wydaje si to nie do osignicia gwnie dlatego, e nigdy nie powicalimy wicej uwagi, energii a w zwizku z tym nie dowiadczylimy satysfakcji z tego, e ustpil imy zamiast pokona, wybaczylimy zamiast wzi odwet. Autor opracowania, ktry nosi wielce obiecujcy tytu Klucz do siebie", jest jednym z wielu, ktrych zagadnienie pracy nad sob fascynuje, l mimo, e problem ten ujmuje psychofizjologicznie, nie brak tu elementw duchowych, oraz typowych zagadnie, charakterystycznych dla medycyny behavioralnej, gdzie formy reagowania i zachow ania czowieka odnoszone s do zagadnie zdrowia i choroby. Klucz do siebie" nie speni jednak swego zadania, jeeli czytelnik potraktuje w sposb mechanistyczny jego tre. W treci tej bowiem jest duo niecisoci, niedopowi edze, a za to duo naciskw" sugestii o wartoci, odrbnoci i wyjtko wej skutecznoci proponowanej metody. Jak Szanowny Czytelnik sam si przekona, stosowanie metody dra Alijewa wymaga od przecitnego czowieka sporej wiedzy z zakresu psychologii i fizjologii (zwaszcza neurofizjologii mzgu), gdy autor jest przedstawicielem szkoy, w ktrej kade zjaw isko ycia psychicznego odnoszone jest i wyjanione w oparciu o neurofizjologiczne procesy zachodzce w mzgu czowieka. Nie uatwia to lektury, cho niewtpliwie przydaje jej naukowego" charakteru.

Najbardziej wartociow jest ta cz opracowania, w ktrej autor stara si sform uowa swoj koncepcj w postaci konkretnych wicze. wiczenia te maj nauczy przede wszystkim wewntrznej swobody automatycznego" zwolnienia psychof izycznych procesw, oszczdzania energii i jej szybkiego odbudowywania (gromadzenia). Nie jest to novum, gdy chodzi o cel, jaki ma zosta osignity dziki wiczeniom, gdy wczeniejsze opracowanie znanego amerykaskiego kardiologa H. Bensona R elaxation Response", czy u nas prof. S. Sieka Relaks i autosugestia" traktuj o tym w sposb szczegowy i jasny. Nie naley te do nowoci baza, na ktrej buduje swoj metod Alijew. Hipnoza, a raczej gboka sugestia, do ktrej odwouje si autor Kl ucza do siebie", maj wystarczajco bogat literatur i zostay sprawdzone w procesach terapeutycznych rnych schorze. Pozytywnym natomiast w tym, co proponuje Alijew jest to, co nazywa on znalezieniem waciwego obrazu", ktry rozpoczyna autoregulacj a w konsekwencji doprow adza do harmonii procesw psychicznych i somatycznych. Wydaje si, e to jest wanie w klucz, ale trudno bdzie Tobie samemu, Drogi Czytelniku, znale go i wzi do rki bez pomocy psychologa, czy lekarza psychiatry. Jeeli jednak ta ksieczka sprawi, e zapragniesz bardziej by" ni mie", i e Twoje by" bdzie staym doskonaleniem ycia, ycia, w ktrym nie inni ale Ty sam decydujesz o sobie i stanie swego zdrowia, trud piszcego te sowa zostanie nagrodzony. Dr JAN TYLKA

Z zacinit pici na... tygrysa

Jestem przekonany, e najlepsze ksiki to te, ktre pomagaj czowiekowi dy do doskonaoci. Chasaj Alijew

Nagy powiew wiatru i u czowieka momentalnie zmienia si napicie naczy krwiononych w mzgu, regulujce cinienie krwi. Oto przykad dziaania naturalnej, automatycznej samoregulacji organizmu, czyli tak zwanej homeostazy. Bioautomaty homeostatyczne su do utrzymania normalnego funkcjonowania organizmu w rnych, zmieniajcych si warunkach. Dziaaj niezalenie od ludzkiej wiadomoci. Ta ksieczka traktuje o autoregulacji czyli o samoregulacji kierowanej, o metodzie wiadomie-wolicjonalnego sterowania procesami zachodzcymi tak w psychice jak i w caym organizmie. Czy jest to w ogle moliwe? ledzc ewolucyjny rozwj czowieka zauwaamy charakterystyczn prawidowo: coraz wicej funkcji organizmu podporzdkowuje si kierowaniu wiadomie-wolicjonalnemu. Coraz bardziej rozszerzaj si moliwoci wiadomoci nie tylko jako twrczego organizatora zewntrznej dziaalnoci czowieka, ale rwnie jako regulatora procesw wewntrznych. W zamierzchych czasach czowiek nie mg dowolnie, kiedy zechcia, zgi palcw w pi. Czyni to tylko wtedy, gdy np. napada na niego tygrys. Wtedy palce zginay si "same", automatycznie, na zasadzie reakcji obronno-odruchowej. W miar ewolucji czowiek zyskiwa zdolno zaciskania palcw w doni w innych sytuacjach ni bezporednie zagroenie przez tygrysa aczkolwiek zapewni pomaga mu w tym pocztkowo przywoywany w wyobrani wizerunek tego zwierzcia. (Wspczesny czowiek nie potrafi rozszerzy czy zwzi renicy samym tylko wysikiem woli musi pomc sobie przywoujc obraz ostrego wiata lub ciemnoci. Tak wic na okrelonym etapie rozwoju nie obejdzie si bez wsparcia ze strony wyobrani!) Tak wic wraz z rozwojem czowieka obraz bodca przestaje by potrzebny. Wystarcza sama sia woli. Na okrelonym poziomie rozwoju pojawia si u czowieka potrzeba wykorzystania procesw wewntrznych do osigania konkretnych

celw. Oto kilka przykadw: wiczc pami mona szybciej i skuteczniej opanowa jzyk obcy, podporzdkowawszy wiadomej kontroli termoregulacj organizmu przy przezibieniu obejdzie si bez aspiryny. Mona nauczy si pracowa w upale nie odczuwajc zmczenia. Nadal jednak wikszoci funkcji naszego organizmu kieruje zasada odruchowo-automatyczna. Czowiek nie jest na przykad w stanie wiadomie regulowa cinienia krwi czy znieczula konkretn cz ciaa. Rezerwowe moliwoci czowieka, czyli cay, skomplikowany a na razie nie poddajcy si wiadomie wolicjonalnemu kierowaniu zesp mechanizmw wewntrznych pozostaj wic ogromne! Stanowi one potencjalne pole sterowania autoregulacji. Przyjlimy bowiem, e ewolucyjny rozwj czowieka przebiega od bioautomatycznej adaptacji do kierowania wiadomiewolicjonalnego. Czyli autoregulacji. Moemy wic zaoy, e nauczenie czowieka autoregulacji suy bdzie jego doskonaleniu, dostosowaniu do wspczesnych warunkw, w ktrych yjemy. "W starych, dobrych czasach" pisze czonek Akademii Nauk N.N. Mojsiejew ojcowie i dzieci yli, z zasady, w bardzo podobnych warunkach, ktre w cigu ycia jednego pokolenia ulegay minimalnym zmianom. Teraz jest inaczej. W krajach rozw initych dwa kolejne pokolenia yj w warunkach diametralnie odmiennych, co wynika z szybkiego rozwoju nauki i techniki oraz wzrostu potgi cywilizacji. ycie nie wrci ju do spokojnego, umiarkowanego rozwoju... A spoeczestwo musi dostosowywa si do nowych warunkw". W jaki sposb? Przede wszystkim poprzez doskonalenie funkcjonalnych moliwoci czowieka, przez podnoszenie jego cech obronno-przystosowawczych. atwiej to osign poprzez intensywny trening samowiadomoci, zmierzajcy do objcia kierowaniem wasnych, wewntrznych, do tej pory przebiegajcych automatycznie reakcji. Pomoe nam w tym autoregulacja, ktra moim zdaniem stanie si w przyszoci nieodczn czci oglnej kultury czowieka. W naszym burzliwym wieku ludzki bioautomat wyranie si psuje. Pojawiaj si objawy osabienia adaptacji, co wyraa, si wzrostem nerwic, bodcw stresogennych i chorb psychosomatycznych, midzy innymi zawaw serca. Wobec tych zagroe yciow koniecznoci staje si umiejtno ingerencji w dziaanie naszego naturaln ego automatu obronnego, przestawienie go od czasu do czasu na rczne" kierowanie, udzielenie mu pomocy poprzez wiadomie-wolicjonaln samoregulacj. Czyli przez kierowan

autoregulacj. Pod t nazw moja metoda zostaa zatwierdzona przez Ministerstwo Zdrowia ZSRR oraz zalecona do praktycznego zastosowana. Umoliwia ona obnienie odpowiedzi na stres i zmczenia u czowieka pracujcego, zwikszenie jego zdolnoci do pracy oraz optymalizacj procesw treningu i nauczania. Znajduje take zastosowanie w psych oprofilaktyce oraz w leczeniu schorze psychosomatycznych i zaburze nerwowo-ps ychicznych. W dalszej czci ksieczki metod t bdziemy nazywa metod autoregulacji (bez sowa "kierowana"). W pocztkowym etapie nazwaem moj metod kluczem". Ten termin by nawet wygodny. Na przykad w znakomitej klinice mikrochirurgii ocznej S.N. Fiodorowa, chorych przygotowanych do operacji pytano: Czy pan ma klucz"? Jeli pacjent p osiada klucz czyli opanowan metod autoregulacji miao zawieszano przygotowania przedoperacyjne, gdy chory sam przeprowadza sobie znieczulenie oraz pozbywa si lku przed zabiegiem. Przy pomocy proponowanej przeze mnie metody obniano zmczenie pracownikw, zatrudnionych przy wykonywaniu monotonnych czynnoci w zakadach przemysu elektronicznego. W 1983 roku w czasopimie Przemys Elektroniczny" artyku o autoregulacji ilustrowao zdjcie robotnicy, ktra odrzuciwszy gow, pi(!!!) przy mikroskopie na swoim stanowisku pracy. Do niezwyky to widok! Ta kobieta po upywie jednej dwch minut (wg wasnego programu) automatycznie przebudzi si i wypoczta i wiea z energi przystpi do pracy. W tym zakadzie umiejtno autoregulacji posiado kilkaset osb. W jednym z duych zakadw przemysowych w Armenii powsta Orodek Nauki Autoregulacji, do ktrego przychodziy grupy pracownikw. W celu wypoczynku, ale take dla opanowania nawyku odreagowywania (rozadowania), ktry wykorzystywali potem w stosownym momencie przy warsztacie pracy. Stan autoregulacji jako rodek psychoterapeutyczny jest bowiem znacznie poyteczniejszy ni zwyky odpoczynek. Stosujcy go pracownicy odczuwali mniejsze zmczenie, pozbywali si blw gowy, a wieczorami, w domu mogli swobodnie oglda telewizj lub czyta bez towarzyszc ego zwykle napicia i piasku w oczach". Zastosowanie autoregulacji moemy porwna z psychoterapeutycznym seansem u lekarza. Tyle, e nie trzeba chodzi do kliniki; gdy kady jest psychoterapeut dla siebie. Naturalnie jeli opanowa sztuk odbudowywania si organizmu przy pomocy wasnej woli!

Autoregulacja jest z natury rzeczy uniwersalna i moe by wykorzystana jako po yteczny instrument w dowolnej dziedzinie ycia i dziaanoci czowieka. Ale szczeg lnie przydatna okazuje si w przypadkach, gdy organizmowi stawiane s zwikszone wymagania. Nie przypadkowo metod autoregulacji interesuj si ludzie chorzy, pragncy szybszego wyleczenia oraz zdrowi ludzie, ktrych praca zwizana jest z duym napiciem umysowym lub wysikiem fizycznym, Naucza autoregulacji ma prawo wycznie lekarzpsychoterapeuta, ktry przeszed specjalne przygotowanie. Wobec tego zapyta Czytelnik dla kogo jest ta ksieczka? Na pewno nie naley jej traktowa jako samouczka autoregulacji Tym niemniej masz j Czytelniku przed sob. Sprbuj wic wytumaczy sens jej wydania, wychodzcy poza ramy zastosowania uytkowego. Ot wielu z nas w rozmaitych sytuacjach dowiadcza psychicznego dyskomfortu. Moe to by zwizane z brakiem wychowania, manier, a take z gbszymi przyczynami typu brak wewntrznej integracji, czy waciwociami psychiki. Kady moe przytoczy niejedn sytuacj, kiedy nie wiedzia, co powiedzie, jak postpi, albo nie wytrzyma, zdenerwowa si i narobi gupstw... Dla ludzi szczeglnie wraliwych, takie na pozr nic nie znaczce przypadki, urastaj do rangi dramatu, a bywa e nawet zamieniaj si w tragedi. Przyczyna tkwi w braku kultury psychicznej, co w dzisiejszych czasach stanowi wrcz nagminn uomno. Niektre osoby uczestnicz (za niemae pienidze!) w seansach u psychologw. Pragn t drog dowartociowa si, nabra wiary w siebie, nauczy si nie traci zbytniej iloci duchowej energii na przeywanie mao wanych zdarze. Jestemy wiadkami, jak najrozmaitsze traktaty o jodze, czy chiskiej gimnastyce jak przewodniki i poradniki lecznicze z niezmiennym powodzeniem wdruj z rk do rk. Bo obiecuj znalezienie si w stanie nirwany, godn pozazdroszczenia dug owieczno, a nawet niemiertelno! Nawiedzeni" zrzeszaj si w towarzystwa, by wsplnie uczy si metod medytacji, relaksacji itd. Z pasj redniowiecznych czarnoksinikw poszukuj sensu ycia, doprowadzajc je czasami do absurdu, gdy lektury czsto odwodz ich od samego ycia. Istnieje take niemao literatury dotyczcej treningu autogennego. Z tych rde mona zaczerpn wiadomoci, mwic o innych rodzajach i metodach autoregulacji oraz opanowa poyteczne wiczenia uzdrawiajce. Czym w takim razie rni si moja metoda autoregulacji od innych? Dlaczego stawia si tak wysokie wymagania przy jej popularyzacji?

Rzecz w tym, e proponowana przeze mnie metoda opiera si na czciowym wykorzystaniu elementw hipnotechniki, Zastosowanie hipnozy przy nauce autoregulacji wymaga kontroli medycznej. Zapewnia jednoczenie niezwykle wysok, w porwnaniu z innymi metodami, szybko jej opanowania. W ksice znajdziecie kilka praktycznych sposobw zastosowania metody. Na przykad jak pozby si nadmiernego napicia lub zmczenia, szybko odzyska utracone siy. Ksika ta ma suy tym, ktrzy zechc zapozna si z metod autoregulacji i pos ugiwa si ni jako instrumentem w celu pomylnego osignicia twrczych i yci owych celw, dla zachowania zdrowia i dugowiecznoci. Ma ona rwnie suy specjalistom, ktrzy zajmuj si , problemami autoregulacji. Trzeba pamita, e autoreg ulacja chocia bardzo prosta w opanowaniu w stosunku do innych metod i systemw nie jest adn czarodziejsk paeczk, ale metod medyczn, wymagajc konsekwen tnej pracy i zaufania.

Od baletu do lotu w kosmos albo korzyci z autoregulacji

Jeli czujesz si zmczony intensywn prac umysow lub fizyczn, a na wypoczynek czy sen nie masz warunkw ani czasu przy pomocy autoregulacji szybko odzyskasz si. Nawet nie odchodzc ze swego miejsca pracy. Za pomoc autoregulacji organizm bez trudu przechodzi od jednego typu dziaaln oci do innego, Autoregulacja pomoe Ci pozby si emoc ji negatywnych. Moesz wykorzysta t metod do szybszej realizacji znanych form sugestii (stosowanych np. w autotreningu), takich jak: relaksujca ("odpram si, oddycham, czuj ciepo i przyjemn senno..."), dajca komfort (czuj si doskonale, mam duo siy") tonizujca (jestem peen radoci i energii, gotw do pracy..."), regulujca i inne. Autoregulacja przypieszy przyswojenie nawykw profesjonalnych oraz pomoe skutecznie i szybko opanowa dowolny nowy typ dziaalnoci od baletu do trening u organizmu przed lotem kosmicznym. Pomoe Ci take w mniejszym stopniu ulega chorobom, podtrzymywa dobr sprawno, a w koniecznym przypadku zmobilizowa wszystkie siy do wykonania na przykad rekordowego skoku, albo do pokonania sytuacji stresowyc h czy depresji. Po opanowaniu nawykw autoregulacji pomoesz lekarzowi w trakcie kuracji, wykonujc zalecane przez niego wiczenia psychofizjologiczne i psychoterapeutyczne autosugestie. Za pomoc autoregulacji zwikszysz siy obronne organizmu, co wzmo cni efekt leczenia. Przy postanowieniu, by rzuci palenie, albo pozby si innych, szkodliwych na ogw autoregulacja doskonale wesprze si Twojej woli. Stanowi ona bowiem rodzaj instrumentu, ktry pozwoli Ci rozwin w danym kierunku Twoje wolicjonalne, twrcze, fizyczne i adaptacyjne (obronno-przystosowawcze) moliwoci. Od najmodszych lat marzysz o tym, by kierowa sob, by panem wasnych sw i postpkw, samemu ksztatowa charakter. Autoregulacja pomoe Ci nastroi cay organizm w kierunku osignicia tych celw.

Jest taki szczeglny stan...

... w ktrym oddycha si lekko i swobodnie. Wszystko wewntrz jakby si uwalnia. Trudno to wyrazi sowami, gdy kady moe odczuwa ten stan inaczej. Jest to jednak zawsze zadziwiajco przyjemna harmonia w organizmie, rwnowaga duszy i ciaa. Gowa staje si jakby pusta", adnych myli, nie chce si na nic zwraca uwagi. Cae ciao wypoczywa, gromadzi siy. Objawy tego stanu czasami powstaj same. Na przykad, gdy czowiek bardzo si zmczy i potem siedzi osowiay, bezmylnie wpatrujc si w jeden punkt. Mzg uruchamia wtedy reakcje obronno-odtwarzajce, przeczajce ze straty si do ich grom adzenia. Inny przykad: biegacz wyczerpawszy siy, czyni ostatni wysiek przed met i nagle nastpuje u niego drugi oddech": lej oddycha, ciao staje si niezwykle lekkie, bieg wydaje si przyjemny do tego stopnia, e teraz zawodnik ju mgby biec i biec. B owiem u niego pod naporem krytycznego obcienia odruchowo, automatycznie wczy si szczeglny stan odbudowy, zadziaa mechanizm ekonomicznego wykorzystania energii. Czasami ten stan harmonii wcza si we nie, szczeglnie u dzieci, ktre wtedy lataj". Jest to zawsze stan komfortu wewntrznego, kiedy prawdziwie, naturalnie i gboko oddychasz. Niewane, z jakich przyczyn i za pomoc jakich sposobw powstaje ten szczeglny, psychofizyczny stan. Zaistniawszy odbudowuje zniszczone lub naruszone funkcje neuropsychiczne i fizjologiczne, leczy i odmadza organizm. Do osignicia tego zadziwiajcego, yciodajnego stanu d jogowie i buddyci, n azywajc go nirwan. Ma on jeszcze kilka innych okrele: medytacja Wielkie Nic, stan okultystyczny, stan zen, stan mistyczny, autohipnoza, pogrenie autogenne... My nazywamy go stanem autoregulacji bez wzgldu na rnorodno metod osigania tego stanu chodzi o to samo. Rne s jedynie sposoby jego wywoywania oraz ukieru nkowanie praktycznego zastosowania. W naszej metodzie autoregulacji w porwnaniu z innymi, znanymi metodami osignicie podanego stanu nastpuje niezwykle szybko, a jego zastosowanie moe by uniwersalne. Oto przykad: jeli w treningu autogennym autoregulacja jest wywoywana w warun kach rozlunienia nerwowo-miniowego, w nieruchomej, wygodnej pozycji to aut oregulacja, stosowana wedug

mojej metody nastpi nawet w pozycji stojcej na jednej nodze i na dodatek w ruchu. Osignwszy ju ten szczeglny stan, czowiek moe wykorzysta go do nauki nowego taca, pisania na rzekomej maszynie, utrwalenia nawykw prowadzenia samochodu lub samolotu, skakania z wyimaginowanym spadochronem, wywoywania stanu niewakoci przed lotem w kosmos czy wykonywania skomplikowanych wicze fizycznych. Niekiedy w stanie autoregulacji powstaj zdumiewajce doznania. Pojawia si nie tylko naturalny oddech, lecz i niezwykle przyjemne uczucie bogostanu, euforii d uchowej. Chce si piewa, lata! Jakby spad kamie z piersi... wito duszy! A potem wiea gowa, jasna myl. Poprzednie zmczenie i przeycia przechodz jak rk odj. Tryskasz energi, chci do pracy. W tym stan ie w mzgu (ktry, jak ustalili biochemicy, jest rwnie gruczoem) wytwarzaj si wane dla normalnej pracy organizmu hormony oraz tak zwane endomo rfiny czyli narkotyki wewntrzne. Tworz one podstaw emocji pozytywnych, terapeutycznie oddziaywuj na prac narzdw, a take uczestnicz w wewntrznych mechanizmach adaptacji i znieczulenia. Czowiek potrzebuje od czasu do czasu dowiadczy tego naturalnego stanu wyzwolenia duchowego. Czsto siga wtedy po sztuczne sposoby uwolnienia, czyli po papi erosy, alkohol czy narkotyki. Nie wie, e uywki hamuj wytworzenie tych substancji w organizmie, ktrych obecno warunkuje w bogostan. Przecie syndrom abstynencki czyli gd narkotyczny,, straszne ble "amania", wystpujce u narkomanw to nic innego jak wynik stumienia produkcji wewntrznych analgetykw! Jeden z narkomanw po opanowaniu autoregulacji, zacz j stosowa w celu wywoania u siebie euforii bez uycia narkotykw. Wkrtce mg wyzwoli si z naogu. To samo dowiadczenie przeprowadzono z alkoholikami, ktrzy pod kierunkiem lekarza, wywoywali za pomoc autoregulacji stan oszoomienia. A cilej stan komfortu psychicznego, wiry w siebie, wewntrznego luzu, dobrego nastroju, towarzyszcego im zazwyczaj w stanie upojenia alkoholowego. W ten sposb stymulowali produkcj e n domorfin, co pozwolio uwolni si od zgubnego naogu. Dowiadczenia te stay si podstaw oryginalnej metodyki leczenia alkoholizmu metod autoregulacji. Uczucie wyzwolenia wewntrznego doskonale wyrazia aktorka Ludmia Kasatkina. Na spotkaniu zorganizowanym w lutym 1988 roku dowiadczywszy stanu autoregul acji powiedziaa: Przez tyle lat dyam do tej swobody, l w kocu j osignam!

 A co to za swoboda? zapyta j wtedy Michai Ulianow. Widzisz Misza, wszyscy na mnie pa trz, a ja stoj z wycignitymi rkoma, jak ptak, w takiej swobodnej pozycji i jest mi wszystko jedno! Umiejtno autoregulacji przydaje si bardzo ludziom teatru. Aktorom pomaga wcieli si w rol, W naszych czasach czowiek szczeglnie potrzebuje odzyskania wiary w siebie i we wasne siy. Codziennie syszymy bowiem o zagroeniach wojn atomow. Katastrof ekologiczn. Nieubaganym pochodem AIDS. Wszystko to chcemy czy nie odkada si w naszej podwiadomoci, w komrkach pamici i stamtd prowadzi swoj nis zczycielsk dziaalno. Tracc wiar w jutro, czowiek staje si niespokojny, nerwowy, pozbywa si naturalnej zdolnoci mobilizacji si w momencie zagroenia. Oto jeden z charakterystycznych przykadw. Kobieta, ktra cakiem niedawno wystpowaa w telewizji w grupie osb, koczcych kurs nauki autoregulacji, po katastr ofie samochodowej znalaza si w szpitalu na oddziale urazowym. Lekarzy uprzedzono, e chora jest zdolna obchodzi si bez lekw znieczulajcych. Caa w gipsie i band aach, z cierpic min, nie zgadzaa si jednak w aden sposb na wywoanie stanu autoregulacji dla pozbycia si blu: Nie mog, nie potrafi. Rbcie zastrzyki! W kocu wyrazia zgod, ale pod warunkiem, e lekarz, ktry uczy j autoregulacji bdzie stal obok. Stan. Pacjentka w mgnieniu oka wywoaa u siebie waciwy stan, po kilku chwilach bl min a ona sama przeobrazia si, otworzya oczy, chwycia za lusterko i... zacza poprawia urod! Moja refleksja: oto do czego przyzwyczailimy si: obok nas bezwzgldnie musi znale si jaki kierownik czy naczelnik! Przestalimy bowiem wierzy w siebie... T wiar trzeba wzmacnia wszelkimi sposobami. Pomoe nam w tym autoregulacja specyficzne narzdzie ksztatowania siebie. Reasumujc: w czym tkwi istota tego szczeglnego stanu, ktry wywouje autoreg ulacja? Jest to moim zdaniem gboki zwizek duszy z ciaem. To poczenie ducha z materi, wi psychiki z fizjologi w sanskrycie nazywa si joga" co znaczy zwizek, wi. Punkt oparcia to wi wewntrzna. Opanowawszy j, mona wywoywa u siebie procesy odnowy wyprzedzajc krytyczne momenty obcienia i przemczenia. Zechcesz, by rce stay si lejsze s, szybujesz nimi; chcesz poprawi oddech ju oddychasz lekko i swobodnie; zapragne, by w czasie upau stao si nieco chodniej oto odczucie upau mija, postanowie si uspokoi

masz spokj.

Midzy snem a jaw

W tym specyficznym stanie wszystkie systemy mzgu s jakby odblokowane, got owe do nowego przeczenia si w zalenoci od komendy czyli wskazwki woli. Czowiek czuje wtedy wewntrzn, przyjemn pustk, odosobnienie od wiata i od siebie, rwnowag duchow i fizyczn. Nie ma rzeczy wanych i mniej wanych. Chce si trwa i wypoczywa nie reagujc na nic. Ta przyjemna rwnowaga jest stanem, w ktrym dusza i ciao wypoczywaj, l w tym czasie organizm wykazuje zwikszon gotowo do realizacji kadego pragnienia, reaguje na kady wysiek woli. Zayczye sobie np. odby przejadk na rowerze lub popywa w rzece nagle rce i nogi wczaj si w ruch, odpowiednio zmienia si rytm oddychania i praca serca, czujesz nawet wiatr, wiejcy prosto w twarz. Dookoa siebie czujesz wod. Nawet ptaki mog wierka na wyrosych nie wiadomo skd drzewach... W tym specyficznie naturalnym stanie moesz wysikiem woli przecza wewntrzne procesy organizmu. To naprawd jest moliwe! Taki szczeglny stan wiadomoci (a dokadniej psychiki, a jeszcze cilej stan psychofizjologiczny) jest znany od da wna pod nazw "hipnozy". Jednake my zajmujemy si autoregulacj czyli tym, w jaki sposb czowiek moe opanowa ten stan samodzielnie. W celu realizacji wasnych pragnie, a nie komend, wydawanych przez hipnotyzera. Chocia podoe mechanizmu hipnozy i autoregulacji jest identyczne! Udowodn iem ten punkt widzenia praktycznie tym, e tysice ludzi ucz si nowej metody aut oregulacji za pomoc sugestii hipnotycznych. Caa rnica midzy hipnoz a moj m etod polega na tym, e do wywoania stanu hipnozy konieczny jest hipnozyter. Za przy autoregulacji czowiek sam kontroluje i kieruje swoimi procesami hipnotycznymi. Za pomoc autoregulacji czowiek jest w stanie robi ze sob to wszystko, co wykon ywaby kierowany przez hipnotyzera tyle, e sam sob kieruje. Przypomnijmy raz jeszcze, jak to siedzimy w chwili zmczenia, osowiali wpatrujc si w jeden punkt. Wtedy w gbi naszego mzgu zachodzi proces przemieszczenia energii z miejsc bardziej napitych do mniej napitych. Mzg odpoczywa i regeneruje swoje siy. W chwilach zmczenia ta reakcja mzgu nastpuje samoczynnie, bez

udzi au naszej woli. Autoregulacja umoliwia wiadome wczanie tej obronno-regenerujcej reakcji mzgu. Dziki opanowaniu tej metody stajemy si zdolni w o dpowiednim czasie wyprzedza uczucie zmczenia, chroni system nerwowy przed nadmiernym obcieniem, czyli dba o zdrowie i naleyt kondycj Objawy szczeglnego stanu neutralnego pojawiaj si za kadym razem, gdy dziaa lno mzgu "przecza si" z jednego systemu pracy na drugi. Na przykad, przed samym zaniciem albo rankiem, w momencie przebudzenia znajdujemy si w takim stanie porednim, kiedy ju nie pimy, ale jeszcze nie zupenie przebudzilimy si. Ten stan poredni midzy snem a przebudzeniem najbardziej sprzyja autosugestii. Ma on warto uzdrawiajc, psychoterapeuci zalecaj nieraz pacjentom, by nauczyli si odrnia w stan i potem wykorzystywa go w celu autosugestii. Autoregulacja znak omicie uatwi takie dziaanie. Stan "midzy snem a jaw" jest doskonale znany w hipnologii. Charakteryzuje si nim pierwsze, wstpne stadium hipnozy, kiedy pacjent odczuwa lekk senno, osz oomienie i gotowo do podporzdkowania si gosowi oraz dziaaniom hipnotyzera. To jeszcze nie jest hipnoza ale ju gotowo do stanu hipnotycznego: psychika i organizm pacjenta zaczyna by cakowicie podporzdkowany komendom z zewntrz. , Z punktu widzenia nauki stan neutralny mona przedstawi nastpujco, wyobramy sobie, e zazwyczaj w mzgu nieprzerwanie trwa konfrontacja konkurujcych ze sob sygnaw: widz przedmiot, dotykam go, sysz dwik przy postukiwaniu i tak dalej. Sygnay te, pochodzce z rnych analizatorw (wzroku, suchu) albo rejestruj p ostrzegany przedmiot, albo go odrzucaj. Jeli ktry z analizatorw nie potwierdzi sygnaw innego, ale na przykad zaprzeczy mu (powiedzmy, e palec przechodzi przez szklank jak przez pust przestrze), wczaj si wtedy inne, dodatkowe ukady analizatorw, sprawdzajce wzajemnie swoje dane. Mzg eksperymentuje. Tak wygl da uproszczony model zwyczajnej pracy naszego mzgu. W stanie neutralnym nie wystpuje analiza. Wszystko, co nas otacza, nabiera takiego samego znaczenia. Psychika czowieka zostaa podporzdkowana gotowoci postrz egania rzeczywistoci z okrelonego, zaprogramowanego punktu widzenia. Na przykad czowiek w stanie hipnotycznym otrzyma od hipnotyzera komend, e wszystko co go otacza, jest koloru rowego. W jego organizmie nie wystpuj adne sygnay prz eciwstawiajce si. Zasad ich konkurencyjnej konfrontacji zamienia zasada podp orzdkowania

otrzymanym wytycznym. Wszystkie analizatory przeczyy si na jeden kierunek faz, przestrojon na jedn fal: mzg wybierze z ogromnej liczby sygn aw tylko te, ktre potwierdzaj i realizuj przyjt komend: e cay wiat jest rowy. Inne sygnay ulegaj zablokowaniu. Wyobracie sobie teraz, e w chwili uoglnienia komendy z caego rnorodnego, nieskoczonego wiata wewntrznego czowieka intensywnie syntetyzuje si inform acja, skierowana tylko na jeden, zadany temat. Z blokad wszystkiego, co temu prz eszkadza. Ten ukierunkowany stan, w ktrym zamiast wielu konkurujcych ze sob ognisk pobudzenia w strukturze kory mzgowej formuje si jednokierunkowy mechanizm organizacji dziaalnoci psychicznej nazywany faz albo stanem fazowym. Tak, na przykad, zakochany modzieniec, cokolwiek robi, o czymkolwiek myli wszystkie jego myli i tak skierowane s na obiekt uwielbienia! Wywoanie niezbdnej fazy, w ktrej ulegaj mobilizacji wszystkie siy organizmu jest moliwe jedynie poprzez stan neutralny. Fain G., ktra opanowaa autoregulacj, poproszono, by wywoaa u siebie specyficzny stan, w ktrym bdzie wzlatujcym ptakiem. Tylko przez jedn minut! Faina siedziaa na krzele. Osignwszy stan wzleciaa": rce przesuny si na boki lekko i pynnie. Twarz staa si zachwycajco pikna (w ogle w stanie autoregulacji spada napicie nerwowe i twarze kobiet odsaniaj zdumiewajc urod!) Jej oddech sta si harmonijny, co dao si zauway po zgodnym rytmie piersi, tuowia i rk. Nagle kibi Fainy gwatownie si wygia, ramiona zamachay, jedno w gr, drugie w d, a potem rce opady. Odetchna spokojniej, otworzya oczy. Kilka sekund siedziaa nieporuszona, po czym dosza do siebie, umiechna si i powiedziaa: Jak wspaniale! Tak cudownie jeszcze nigdy nie byo! Wzgrza pode mn, i stogi siana, takie malekie. Nic nie musiaam wymyla, obraz powsta sam... Opowiadajc doznania Faina trzyma rce jako dziwnie, nieruchomo na kolanach, donie wygite w bok, jak u gryfa. A to co? pytam wskazujc na jej rce. Co to? drgna, zblada, potrzsna rkami, roztara donie. Tego sobie nie zad aam", one same si tak uoyy! Co si stao? Ot ograniczenie czasu do jednej minuty, przeszkodzio w organizacji pracy mzgu. A oto inny przypadek. Po kursie autoregulacji przybiega do na s jedna z kobiet, lekarka. Bya w panice: Boj si, e mimo woli dam polecenie sercu, by si zatrzymao a

ono posucha! Wczoraj po zajciach sprbowaam poeksperymentowa w domu. Wyobraziam sobie, e jestem Szalapinem. Nagle plecy wyprostoway si, a gos zagrzmia basem. Ca noc trzsam si ze strachu, e wydam niebezpieczny rozkaz, by moje serce si zatrzymao i ono posucha! Wyjanilimy jej, e to niemoliwe. Z dwu powodw. Autoregulacja jest bowiem spraw woli, eby wywoa autoregulacj potrzeba wysiku woli po pierwsze. Po drugie za wszystkie negatywne idee, przeczce instynktowi samozachowawczemu, s niewiadomie neutralizowane w procesie autoregulacji. Jeli w hipnozie mona za pomoc cudzej woli, dziaajcej z zewntrz, narzuci wstrtne lub bolesne odczucia, na przykad oparzenia przy poarze to za pomoc autoregulacji wywoa co takiego przychodzi znacznie trudniej. Wracajmy jednak do naszego stanu neutralnego. Tym razem sprbujmy go uj z punktu widzenia psychofizjologii. Wyobramy sobie kor mzgow. Zazwyczaj ni eprzerwanie trwa w niej konkurencja wielu ognisk pobudzenia dominant. Te pobudzenia nawzajem neutralizuj swj wpyw na przebieg wewntrznych, fizjologicznych procesw organizmu. Poniewa proces mylowy nie jest skrpowan y procesami fizjologicznymi moemy podejmowa twrcze decyzje. Procesy psychiczne s jakby autonomiczne, przebiegaj swobodnie, niezalenie od procesw fizjologicznych. Tak dzieje si normalnie. Stan neutralny to cakiem inna sprawa. Podczas niego kora mzgowa jest zrelaksowana". Dlatego nawet najmniejszy wysiek woli pobudza aktywno mzgu, rozprzestrzeniajc si na wszystkie strefy. Wpyw tych stref zaley od treci wskazwki psychologicznej: zasugerowae, e chcesz piewa jak Szalapin wczaj si struktury mzgu, zwizane ze piewem. Zasugerowae co innego aktywizuj si inne odcinki mzgu. To zjawisko nazywamy logiczn aktywnoci dominant albo kierowanym stanem fazowym.

Podleczysz si sam!
W kocu lat siedemdziesitych po ukoczeniu Dagestaskiego Instytutu Medycznego pracowaem jako lekarz internista w miejskim szpitalu w Machaczkale. W tym czasie zajmowaem si syntezowaniem procesw akupunktury i hipnozy. Wtedy wanie odkryto nowy, wczeniej nieznany nauce fenomen: reakcj punktw akupu nktury mona byo wcza bez bezporedniego bodca fizycznego! Zwykle czyniono to za pom oc igy, prdu elektrycznego, masau laserem czy innych narzdzi. Okazao si, e mona oddziaywa na punkty sugesti hipnotyczn, wyjtkowo skuteczn. Zazwyczaj podczas wykonywania akupunktury, kryterium trafienia igy w punkt stanowi zespl charakterystycznych odczu pacjenta: omotanie, rozpieranie, osowiao, ciko, ciepo, czy przebieganie prdu elektrycznego. Te odczucia nie powinny mie charakteru miejscowego (pod samym kocem igy mona odczuwa po prostu bl) ale odrzutowy, promieniujcy, przypominajcy dziaanie prdu. Odczucie prdu podczas zabiegw akupunktury powinno by bardzo wyrane. Na przykad przy leczeniu zapalenia rdzeniowych korzonkw ldwiowych krgosupa czsto wykorzystuje si punkt w okolicy poladka Chua-tjao". Przy dokadnym trafieniu w niego bije" na caym odcinku nerwu kulszowego, jak sznurem po nodze: od miejsca ukucia a do pity, a nawet od palcw nogi. Wtedy zdarzaj si cudowne efekty akupunktury. Pamitam, e w gabinecie, w ktrym przyjmowaem, byo bardzo ciasno. Chorzy rozdzielili si wic na dwie grupy esk i msk. W skad grupy eskiej wchodziy przede wszystkim staruszki. Cay gabinet bab. Dzi wyleczysz im korzonki, jutro przyjd z blem zba. Bd cigle przychodzi. Dla kontaktu z ludmi, dla towarzystwa. Dla mnie kiedy wejd w trans znika pojcie wieku. Komu trzeba wku igy, kogo wprowadzi w krtk hipnoz. Mwi do babulki: Droga moja, tutaj ci odremontujemy i uczynimy jak now. Odmodzimy! Babcie siedz zadowolone niczym uczennice w szkole. Zaprzyjaniy si ze sob. Ktra w czyjej potrzebie chodzi do rady narodowej, inna zaatwia nowej przyjacice sprawy emerytalne. Mwi jedna z nich: Wracam po seansie do domu. Ssiadki, moje rwienice jak zwykle

siedz na awkach. A mnie tak lekko! Po prostu chce mi si obok nich przelecie! Kiedy w podrczniku jogi przeczytaem wskazwk, e aby pozby si, blu gowy, naley wywoa uczucie ciepa w odcinku poniej kolan. Tak. przecie w tej strefie znajduje si znany cudowny punkt Izu-sa-li! Ten punkt wykorzystuje si przy lecz eniu prawie stu chorb. Oglnowzmacniajce dziaanie tego punktu jest szeroko znane. Jak gosi legenda Chiczycy raz na p roku, podczas nowiu, przypalaj go profila ktycznie piounowym papierosem. Ten punkt jest rzeczywicie wany przy blach g owy. Jeeli tak byoby celowe sugerowa choremu w hipnozie wywoanie w tym punkcie odczucia prdu. W ten sposb zacza powstawa metoda hipnotycznego oddziaywania na punkty odruchogenne, przewidziane do wykorzystania jako aktywne, porednie ogniwo midzy kor mzgow czowieka a wewntrznymi narzdami jego organizmu. Pracujc jednoczenie w dwch dziedzinach, w terapii odruchowej i hipnozie, doszedem wic do ich syntezy jakociowej. Publicysta W.A. Agronowski, zapoznawszy si z moj metod, zwan sygnaln terapi odruchow, tak j opisa: ...Alijew przeprowadzajc w klinice kolejny seans hipnozy leczniczej, postanowi sprawdzi pewn ide od dawna chodzc" mu po gowie. W tym celu odczeka, ki edy chorzy pogryli si we nie, da kademu z nich flamaster, wydajc jednakowe polecenie: Czujecie, jak od palcw ng do gry idzie energia, przypominajca saby prd. Ta energia leczy wasz chorob. Rysujcie flamastrem drog ktr ona przebiega! Rysujcie!" zamar w oczekiwaniu, ciekaw, co chorzy uczyni. A oni, po prostu zaczli rysowa flamastrami linie na skrze. Kiedy Alijew obejrza je dokadnie, nie mg uwierzy swoim oczom: linie idealnie zgadzay si z punktami akupunktury! Przy czym u kadego chorego zahaczay" dokadnie o te punkty, ktre odpowiaday" jego chorobie! Ten, kto przypumy mia wrzd odka, rysowa wedug punktw, nakuwanych wanie przy tej chorobie. Ten za, kto cierpia na zapalenie korzonkw, zaznacza punkty, zwykle pobudzane przy zapaleniu, A wszystko to zwrcie uwag przebiegao we nie! Ludzie, ktrzy wykonywali jego polecenie, nie mieli pojcia o istnieniu atlasu akupunktury i nigdy nie byli leczeni igami... Innymi sowy Alijew mg posadzi przed sob dziesi, sto, albo tysic osb, upi tych, ktrzy s podatni na hipnoz, potem przepuci" przez nich prd" i na tym uwaa swoj misj za skoczon, przynajmniej do momentu, kiedy przyjdzie pacjentw

budzi. Ludzie sami si zdiagnozuj (i to bezbdnie, bo kierunkowskazem jest chory narzd a on nigdy si nie myli! (i sami si podlecz) przy tym z solidn oci, o jakiej nie nio si lekarzom!) Suchaj mojej komendy! wykrzykiwaby Chasaj Alijew stojc przed mikrofonem na jakim stutysicznym stadionie. Do seansu... gotuj si! Prd...! Ju sysz miech oficjeli z urzdowych gabinetw, gdy Alijew zgasza si do nich z tym numerem"..." W przytoczonych przykadach dziaaa autoregulacja. Naturalnie na razie wczana przez hipnotyczn reakcj organizmu automatyczna, odruchowa. Kierowana autoregulacja pojawia si nieco pniej, kiedy lotnikkasmonauta A.G. Nikolajew zaproponowa, bym pomyla nad tym, co zrobi, by dla wczenia punktw nie trzeba byo hipnotyzowa kosmonautw na odlego, przez systemy cznoci. Jak nauczy kosmonautw samodzielnie wcza u siebie punkty leczniczowzmacniajce? W klinice, na kolejnym seansie psychoterapii prdem zaproponowaem jednemu z pacjentw, by odtworzy z pamici dowiadczone przed chwil odczucia. Kiedy p acjent usiowa skoncentrowa si na tym zadaniu, nieoczekiwanie dla samego siebie (dla mnie te!) ponownie popad w sen hipnotyczny, podczas ktrego realizoway si podane reakcje. Pomyaem, e opanowawszy autohipnoz, mgby nastawi si on na wywoanie nie tylko odczuwania prdu, ale take innych reakcji organizmu. Moja decyzja bya suszna. Wystarczyo rozdzieli dwa stadia: przyjcie komendy oraz jej automatyczn, odruchow realizacj przez organizm. Dziki temu podziaowi przestaa bowiem istnie sprzeczno, hamujca wiadomie-wolicjonaIn autoregul acj. Wykorzystujc waciwie autohipnoz, czowiek nie staje si po prostu picym robotem", ale zachowuje swobod twrczej realizacji zadanych polece. Zamiast pol ece hipnotyzera moe take wykorzystywa swoje wasne wskazwki. Pozostaje tylko nauczy go kierowanej autohipnozy. Z pocztku byo tak: hipnotyzowaem pacjenta zwykymi, klasycznymi metodami. W hipnozie sugerowaem, e teraz sam moe w odpowiednim momencie z atwoci wprowadzi si w stan hipnotyczny. I posugujc si nim zdolny jest realizowa wasne cele. Naley wyobrazi je sobie w formie obrazu danych zmian w organizmie, bezporednio przed wczeniem reimu autoregulacji. Dla uatwienia wczenia samodzielnie wywoywanego stanu hipnotycznego, doda tkowo sugerowaem pacjentowi, e autohipnoza

nastpi automatycznie. Wystarczy, e policzy w myli do piciu patrzc w jeden punkt i przebudzi si w dokadnie ustal onym momencie. Ta metoda opanowania wiadomie-wolicjonalnej autohipnozy jest znacznie dost pniejsza dla pacjenta, ni np. system treningu jogi, oparty na opracowaniu okrelonych, nieruchomych pozycji i specjalnych sposobw oddychania oraz koncentracji uwagi co nie kady jest w stanie opanowa. Po okoo dwu-trzech powtrkach takiego kursu okoo 30 procent pacjentw utrwala sobie nawyk autoregulacji do tego stopnia, e potrafi posugiwa si nim przez wiele lat. A nawet samodzielnie go rozwija. Tak wyglda w skrcie podstawowa zasada uczenia si autoregulacji za pomoc hipnozy. Mnstwo niuansw i wanych elementw tego procesu pozostaje w zakresie profesjonalnej kompetencji lekarza-specjalisty. Przypominam, e uczenie przy pomocy hipnozy nie jest niczym nowym. Tak na przykad, hipnoz stosuje si ju dawno przy intensywnym opanowaniu profesjona lnych nawykw. Czytalimy, e w Paryu utworzono laboratorium, w ktrym w cigu piciu czy szeciu godzinnych seansw mona nauczy si szybkiego pisania na maszynie, prowadzenia samochodu, a teraz opracowuje si tam nawet kurs kierowania sportowym samolotem! Czy to nie cudo wne przespae si pi godzin w przyjemnym, uzdrawiajcym stanie i lataj ile dusza zapragnie! Dziki hipnozie szybko uczenia wzrasta dlatego, e caa uwaga uczcego si jest skupiona na dziaaniu instruktaowym, ktre atwo rozprzestrzenia si na mechanizmy mzgowe. Zastosowanie klasycznej hipnozy w celu nauki autoregulacji miao miejsce jak ju pisaem na pocztku. Niestety nie jest szeroko dostpne . W tym miejscu entuzjaci treningu autogennego wykrzykn: No i dali si zapa we wasne sieci, nowatorzy! Klucz Alijewa pasuje tylko wybranym, podatnym na hipnoz osobnikom. A nasz autotrening suy wszystkim! Zaraz! Zaraz! Przecie badanie osb szybko uczcych si autotreningu wykazao, e najefektywniej opanowuj t metod ludzie, podatni take na hipnoz! Pozostali chocia pragn i staraj si nie mog osign tego stanu. Ponadto zastosowanie autotreningu jest ograniczone i oderwane od prawdziwego, aktywnego ycia czowi eka. Wyobramy bowiem sobie, e czowiek

pracuje w zwykym rytmie w fabryce. A tu proponuj mu, eby si pooy, rozluni i ogrza praw nog. To jest po prostu ni emoliwe, niewykonalne! Za w moliwociach autoregulacji kryj si ogromne perspektywy rozwoju czowieka.

Przywoa waciwy obraz

Wemy do rki nitk z wiszc na jej kocu kulk. Zakryjmy oczy i wyobramy sobie, e kulka zatacza koo albo koysze si po prostej ruchem wahadowym. Nastpi prosta reakcja psychomotoryczna, w ktrej psychomotoryczn szeroko wykorzystuje si w celu okrelenia stopnia palce mimo woli powtarza bd obraz ruchu. T lub podobn reakcj sugestii przy hipnozie. Jeli reakcja zachodzi pacjent bdzie podatny na hipnoz. Jednake wczeniej nie wiedziano, e jeli pacjentowi pozwoli przez pewien czas pozostawa w wiczeniu psychomotorycznym zagbi si on w stan hipnotyczny. Albo jeli zaproponowa mu zatrzymanie uwagi na jakim obrazie i uczyni to z pow odzeniem znw moe znale si w stanie hipnozy. Ten odkryty przeze mnie fenomen leg u podstaw opracowywanego systemu przyswajania autoregulacji. Rzecz caa pol ega na tym, jak dla danego, konkretnego pacjenta znale ten optymalny, odpowiadajcy jego stanowi psychicznemu w danym momencie kluczowy obraz, ktry bez trudu utrwali i ktry nastpnie stanie si hipnogenny. Oto i caa nauka, w ktrej najistotniejsz rol spenia lekarz, jego twrcze poszuk iwania oraz cechy odkrywczego a zarazem i przenikliwego psychologa! Najprostszym obrazem dla wikszoci ludzi, atwo dajcym si skontrolowa zarwno przez lekarza, jak i przez pacjenta jest w naszym systemie nauczania obraz wycignitych przed sob rk, ktre cz si i rozchodz. Nie trzeba pacjentowi zasania oczu, niech patrzy i podziwia jak rce same chodz. Zdziwienie wywouje dodatkowa podpora emocjonalna lekki efekt psychologiczny, ktrego energia jest niezbdna do wczenia caociowej reakcji mzgowej przejcia w stan hipnozy. Kiedy pacjent ju osign ten stan. zaczynamy mu sugerowa, e teraz, przy powtrzeniu, moe wyw oa ten sam stan bez pomocy z zewntrz. A jedynie przez wczenie wyuczonej reakcji psychomotorycznej. Do nauki autoregulacji naley przygotowa si psychologicznie. Na przykad pop atrze, jak to robi inni, ktrzy ju t sztuk opanowali. czerpa natchnienie z ich sukc esw. Przed wiczeniem pacjent powinien by odprony, wewntrznie spokojny i zach owywa si tak, jakby to bya zabawa, podczas ktrej nie odpowiada si za bdy, a wszystkie reakcje i wraenia s szczere,

Oto system wicze, stosowanych zwykle przez lekarzy Orodka Autoregulacji po dczas nauki metody i podczas jej demonstrowania,

wiczenie 1
Przy wykonywaniu tego i innych wicze, jak rwnie caego cyklu nauki, mona zastosowa zasad sugestii poredniej. Dziaa ona silniej ni bezporednie podawanie instrukcji i wskazwek. W tym celu to, co lekarz chce powiedzie uczcemu si, prz ekazuje obecnym w taki sposb, jak gdyby komentowa procesy. Jeli pacjent jest sam, lekarz zwraca si do niego tak, jakby na jego przykadzie ukazywa prawidowy dla wszystkich przebieg procesw. Lekarz prosi, by wiczcy wycign ramiona i trzyma je przed sob bez napicia. Nie powinny one zbiega si. Oczy mog by otwarte. W tej pozycji u wszystkich rce maj tendencj przesuwania si na boki. Zatrzymuje je jedynie stan napicia. Uczcy nie powinien napina mini i przeszkadza rkom. Niech si rozejd na boki. Im szerzej, tym lepiej. Lekkie jak pirka. Lekarz podpowiada, by nie porusza umylnie rkami, l nie naley sobie niczego sugerowa. Wystarczy nie przeszkadza. Rce pjd same. To automat. Pacjent niech patrzy na rce i analizuje, co si z nimi dzieje. To wyzwala go z napicia. Jeli lekarz potrafi wyjani pacjentowi istot wiczenia, a on przyj konieczno rozchodzenia si rk jako reakcj prawidow bdzie pomaga sobie w znalezieniu stanu neutralnoci, czyli takiego, ktry nie przeszkadza ruchom rk. A lekarzowi poprawi si nastrj i jego glos nabra pewnoci. Przecie on te nie jest wolny od emocji l Powstaje efekt wzmacniajcego sprzenia zwrotnego. Rce zaczynaj rozchodzi si szybciejl Lekarz prbuje doda pacjentowi otuchy, chwali go za zdolno koncentracji na waciwej reakcji. Mwi, e wkrtce opanuje autoregulacj. Wzmacnia reakcj sugestiami: Wspaniale rozchodz si rce! Bardzo dobrze! Znakomicie!" Jeli s przy tym widzowie, sowa lekarza mog by skierowane do nich oddziayw ujc jak silna, porednia sugestia. Mona powiedzie: Spjrzcie, jak coraz szybciej rozchodz mu si rce, staj si coraz lejsze. Poprawia si samopoczucie. Z kadym wiczeniem reakcja staje si gbsza! Jeeli w trakcie pierwszego wiczenia rce jakiego wyjtkowo odpornego osobnika nie rozeszy si proponuj rozoy je wiadomie.

Kolejne wiczenie przeprowadza si bezporednio po pierwszym.

wiczenie 2
Jeeli rce rozeszy si bardzo dobrze! U niektrych pacjentw ju podczas tej czynnoci psychomotorycznej powstaje gboki stan neutralny. Nawet ich oczy zaczynaj si zamyka. Jeli pozostaj otwarte staj si nieruchome. Nie naley zachca do zamykania oczu, gdy nie zachodzi taka potrzeba. Gdy pacjent usiuje zrzuci narastajce odrtwienie, proponuj, eby tego nie robi. Mwi: Niech stan si pogbia. Im gbszy, tym poyteczniejszy dla zdrowia i n auki. Tym przyjemniejszy! Pogbienie stanu realizuje si drugim poleceniem. Sownie formuuje si obraz, e rce zaczynaj si schodzi, przyciga. Temu procesowi towarzysz sugestie wzma cniajce: Rce przesuwaj si prdzej! Proponuje si patrze na zbliajce si do siebie rce. Widok automatycznie poruszajcych si rk zajmuje uwag pacjenta, stwarza efekt emocjonalny, konieczny dla rozwoju stanu szczeglnego.

wiczenie 3
W trakcie wykonywania dwch pierwszych wicze uwaga uczcego coraz bardziej si skupia na zbliajcych si do siebie rkach. Tworzy si sztuka uwagi. Ten punkt uwagi naley wykorzysta do rozwoju tworzcego si stanu. Mona wzmocni wraenie obrazu w ten sposb, e do lekarza znajduje si w przypuszczalnym rodku zbl ienia rk. Dalej mwi: Rce wraz z tuowiem id za moja doni! I cofa si, jakby przycigajc swoj rk uwag pacjenta, starajc si niczym jej nie zakci. Jeeli lekarz znajduje si w odlegoci od pacjenta, wszystko to wyraa jedynie sowami. Rce i cay tuw pacjenta pocigno" naprzd. Powstaa silna emocjonalna podp ora! Tuw przesun si! (l jak po tym mona nie pogbia swego stanu!) Kiedy tuw przesun si do przodu skaniajc si za doni lekarza, reakcj nasila si wzmacniaj cymi replikami: Wspaniale, teraz zawadnie pan swoim organizmem. Ma pan doskonae samopoczucie, znakomit pami, uwag i jasno umysu, znakomicie pan sypia! Cignie pana do przodu, nogi same si przesuwaj! (Prosz zwrci uwag, e lekarz stosuje ten zabieg

w celu psychoterapeutycznym, szczeglnie w tej czci wiczenia, przy ktrej obserwuje si u pacjenta zwikszon reakcj na sugesti). Nogi pacjenta jakby chciay oderwa si od podogi i przy dobrej reakcji wykonuj kroki do prz odu. Jeli przy niedostatecznie pogbionym stanie nie zachodzi oczekiwana reakcja mona przerwa wiczenie i przej do kolejnego. Ale mona rwnie powtarza to samo kilka razy. dopki nogi nie przesun si, a wywoany stan si nie pogbi za porednictwem wykonanego ruchu.

wiczenie 4
Kiedy ju uczcy przesun si do przodu, lekarz sugeruje, e teraz tuw zacznie skania si w przeciwn stron do tyu. Przy czym lekarz moe swoj do zbliy do pacjenta, jakby naciskajc, popychajc go na odlego w celu wzmocnienia obr azu. Jego do, oczywicie nie wydziela przy tym adnego mistycznego czy magnetyc znego promieniowania. Gest jest silnym narzdziem oddziaywania na najgbsze pokady psychiki ludzkiej. Tuw pacjenta zaczyna skania si do tyu. Lekarz podchodzi do niego i asekuruje, by nie upad.

wiczenie 5
Kiedy tuw przesun si do tyu, lekarz musi wykaza cae swe psychologiczne i pedagogiczne mistrzostwo. Informuje pacjenta, e jego ciao zgina si do tyu a krgosup jak elastyczna struna wdruje" coraz niej, cignc do pozycji mostka"! Ciao pacjenta zaczyna si napra. Jeli pod wpywem dodatkowych sugestii zgina si coraz bardziej sukces! W tym miejscu zaczyna si ukierunkowan, intensywn nauk: Teraz moecie sami wywoa gboki stan specjalny, potrzebny do osignicia autoregulacji. Siedzc, stojc, lec, w haasie i ciszy, w kadych warunkach moecie natychmiast wczy u siebie podany stan i wykorzysta go do wypoczynku, nastrojenia si do pracy, poprawy samopoczucia i w innych celach. Z kadym nastpnym wiczeniem stan si pogbia i sprzyja poprawie oglnego samopoczucia. Przed wyjciem z niego zawsze czuje si wieo w caym ciele i jasno myli! Trwa psychoterapia: kada sekunda znajdowania si w stanie autoregulacji jest na wag zota!

A oto kilka innych wariantw form sugestii: W stanie autoregulacji poprawia si stan caego organizmu. Wszystko, co przedtem nie byo w porzdku dochodzi do normy. Takie jest prawo natury. Jakiegokolwiek zadania si podejmiecie wszystko prowadzi do poprawy zdrowia! Albo: Wyjcie ze stanu autoregulacji powinno nastpowa zawsze z odwieon gow! Jak po zimnym prysznicu ! cilej mwic, najpierw sauna, a potem zimny, orzewiajcy natrysk! Bdzie w was wicej ycia! Dalej lekarz prosi, by pacjent po kilku sekund ach sam wyszed ze stanu. Aby przecignij si i wykona kilka wicze gimnastycznych, jak po gbokim, nocnym nie.

Inne wiczenia
W zalenoci od sytuacji, gdy na przykad jakie wiczenie si nie udao, mona wykona inne. Nie wane jakie, wane by znale waciwe. Naley wyprbowa wiele programw, by trafi wreszcie na ten waciwy. Przy czym po zastosowaniu kolejnego programu naley odczeka chwil na oczekiwany wynik. Czas reakcji moe przebiega rnie od 1 do 5-3 sekund. Najczciej bardziej aktywnie realizuj si te zaprogr amowane reakcje, ktre natrafiaj w organizmie na uksztatowane wczeniej stereotypy. Na przykad lekarz mwi do pacjenta: Prosz stan prosto, postara si by zupenie pasywnym i jakby z boku obserwowa, na jaki program ciao bdzie reagowa aktywnie i automatycznie. Przy tym prosz nic sobie nie sugerowa, po prostu tylko obserwowa! Gdy jakie wiczenie si nie udao mona sprbowa wykona inne. Przy ktrym poleceniu nogi czy rce, ramiona lub gowa zaczynaj nagle reagowa... Potem lekarz zaczyna dawa polecenia: Wasze rce ju nie s waszymi rkoma. To rce automobilisty, prowadzcego samochd. Przed nim ostry zakrt w prawo. Pop atrzmy co robi rce. Prosz im nie przeszkadza, a tylko je obserwowa! Lekarz prosi, by to wiczenie wykonywa powoli. Przypumy jednak, e rce nie wykonay zadania, gdy pacjent nigdy nie dowia dczy podobnego stanu, jako e nie umie prowadzi samochodu. Wobec tego przywouje si inny obraz. Na przykad siatkarza, przygotowujcego si do zagrywki. Dobrze, jeli przedtem rkom i tuowiu pacjenta nada odpowiedni pozycj. Wtedy efekt moe by lepszy. Mona take posuy si obrazem tenisisty. Albo pywaka,

przepywajcego wezbran rzek. Rowerzysty, ciarowca, boksera, szermierza, spado chroniarza i tak dalej. Przy ktrym poleceniu nogi czy rce. ramiona lub gowa, a by moe i oddech nagle zaczyna reagowa. Rce na przykad, zaczynaj pywa, palce poruszaj si, jakby pisay na jakiej rzekomej maszynie. Efekty mog by najrniejsze. Co zaczo si dzia! Z zasady reakcj wywouje obraz dziaania znany z ycia codziennego. Kiedy lekarz zauway pocztek reakcji, zaczyna j rozwija mwic pacjentowi sowa pene zachty, zapewniajc, ze z kad sekund reakcja si wzmacnia. W ten sp osb sprzyja wywoaniu danego stanu. Nastpnie u pacjenta wcza si caociowa reakcja mzgu nastpuje gboki stan specjalny. W kocu wykorzystujc fantazj twrcz, zdolno obserwacji i wytrwao lekarz znajduje pierwszy klucz stanu, w ktrym nast puje wypracowanie nawyku autor egulacji. Przedstawiona zasada rni si nowym podejciem od znanej metody sugestii, stos owanej przy hipnozie przede wszystkim tym, e zamiast wielokrotnego powtarzania czy wbijania" jakiej formuki sugestii proponuje si pacjentowi kalejdoskop obrazw w celu wywoania obrazu indukujcego (wzbudzajcego), ktry w odpowiedzi wczy aktywn reakcj A tym samym wywoa podany stan. Jeeli podczas treningu uday si pacjentowi pierwsze wiczenia, mona wywoa uczucie lotu lub inne, dajce poczucie komfortu i wewntrznej swobody Uczucie lotu. U pacjenta wzlatuj rce, zaczyna naturalnie oddycha. Czasami poj awia si stan euforii. A jeli rce nie reaguj? Nie trzeba skupia na tym uwagi wiczcego. Naley szuka innej sugestii, ktra wywoa podan reakcj. L Moliwoci stosowania metody autoregulacji s ogromne. Jeli naleao znale pierwszy klucz w celu wywoana pocztkowego stanu, by pacjent naby dowiadczenia to drugi klucz jest mu potrzebny do samodzielnego wywoania tego stanu. Obydwa klucze mog by identyczne. Stereotyp dziaania (w rodzaju rozchodzenia si i czenia rk), ktry wywoa stan pierwotny, moe zosta wykorzystany do wczenia reimu autoregulacji. Wystarczy utrwali kolejno czynnoci. Osobisty klucz mona zmodyfikowa. Na przykad sprowadzi go do formy liczenia w myli do piciu, przy spenieniu warunku, e wzrok pacjenta jest skierowany w jeden punkt. Albo liczenia do dziesiciu

przy trzech skinieniach gowy... Wszystko jedno. W celu wczenia reimu autoregulacji mona stworzy dowolny rytua, ktry przyswaja si w pocztkowym stanie drog sugestii. A potem ju przez samodzielne powtarzanie wicze. W kocu pacjent moe go take zmieni sam, na wasne yczenie. Wywouje autoregulacje kluczem ju znanym i wydaje nowe polecenie, wyobraajc sobie sposb dziaania oraz reakcj, jakiej od siebie oczekuje. Moliwoci autoregulacji rozwijaj si w rnych kierunkach. Na przykad bywa, e pacjent bez trudnoci wywouje stan szczeglny w pozycji stojcej (tak, jak si uczy), ale w pozycji siedzcej ju nie moe tego uczyni. W takim przypadku bdc w stanie autoregulacji powinien obrazowo przedstawi sobie wywoywanie danego stanu w pozycji siedzcej. A waciwie po co to wszystko? Po co czowiekowi te n szczeglny stan neutralny? zapyta Czytelnik. W stanie neutralnym znika paraliujcy strach przed prawdopodobnym popenieniem bdu. Pomylcie, dlaczego czowiek nie moe przej po rwnowani nad przepaci, podczas gdy na ziemi zrobi to bez trudu? Dlatego, e zbyt wysoka odpowiedzialno rozdziela uwag midzy celem a sposobem jego osignicia czyli krokiem, ktry w rzeczywistoci jest czynnoci automatyczn. Automat blokuje si wskutek ingerencji czowieka. Aby krok by lekki, bez napicia uwag naley skupi wycznie na celu. Postawiwszy sobie cel naley jakby odsun si na bok, nie przeszkadza autom atom. Wwczas organizm uruchomi te reakcje, ktre gwarantuj rozwizanie postawi onego zadania. W stanie neutralnym kada idea nabiera siy program u dla mzgu i rozprzestrzenia si na cay organizm. Poniewa w tym stanie trudno tworzy idee i w ogle mie yczenia, program naley przemyle przed zastosowaniem klucza do stanu specjalnego. Schemat jest prosty: wiadomo wysya zamwienie, stan neutralny odcza wszys tko co przeszkadza wczajc zarazem wszystko co sprzyja temu celowi ze wiad omego i niewiadomego dowiadczenia czowieka. Rozpatrzmy to na elementarnym przykadzie (ju zreszt przytaczanym). Wycignijmy obie rce przed siebie, ale tak, by si wzajemnie dotykay, a przy tym byy rozlunione. Sprbujmy przedstawi sobie ide (obraz), e rce rozchodz si na boki. Nie trzeba sobie niczego sugerowa. Rce same zaczn si rozchodzi, gdy tylko poj awi si chociaby czciowy stan neutralny warunek materializacji energii wyobra enia. Poczekajcie chwil, nie pieszc

si, nie troszczc o to, czy wiczenie wyjdzie czy te nie, nie zwracajc uwagi na haas, bez napicia. Prbujcie by neutralni, oderwani, pasywni. Kiedy tylko wystpi element pustki lub odosobnienia, rce zaczn si ro zchodzi wedug yczenia. Widzicie czym moja metoda rni si od znanych metod autosugestii? Nie trzeba w napiciu wbija" sobie do gowy, albo nieustannie powtarza jakich formuek, z akl. Zamiast tego na luzie dajemy zadanie, ktre zostanie wykonane. Mistrzowie jogi daj tak rad: jeli praca nie idzie, oderwijcie si od niej, a po dwiadomo podsunie potrzebn odpowied. Kady moe przytoczy mczcy proces przypominania, znajdujcego si na kocu jzyka nazwiska. Co wtedy zrobi? Przesta myle na ten temat i oderwa si a potrzebne nazwisko samo si przypomni. W stanie neutralnym wcza si wewntrzna apteka" organizmu. Wszystko co byo nie w porzdku uszkodzone funkcjonalnie lub zniszczone dy do odbudowy. Wystarczy kilka minut dziennie takiej nietrudnej gimnastyki leczniczej a za miesic nagromadzi si w Was tyle si, jakbycie dopiero co wrcili z sanatorium. Jeeli podczas wiczenia rce nie rozeszy si, znaczy, e utrzymuje si napicie, czyli stosunek do oczekiwanej czynnoci. Wystpuje refleksja, przeszkadzajca aut omatom w wykonaniu aktu psychomotorycznego. Sprbujcie wic wykona inne w iczenie. Na przykad czenie rk. Jeli ruch nastpi, nie strzsajcie powstaego przy tym uczucia odrtwienia, ktre sygnalizuje, e narasta stan neutralny. Jest wic wam potrzebne. Potem mog zacz klei si oczy. Nie przeszkadzajcie, niech si zamkn. Jeli nie, niech zostan otwarte. Tu nie wolno robi niczego na si! Czasami bywa tak; rce poszy a potem nieoczekiwanie si zatrzymay. O co chodzi? Po prostu wczeniej nie nakrelilicie programu, co powinno dalej nastpi i znalel icie si w stanie nieokrelonym. Pamitajcie, e w reimie neutralnym nie jest moliwe podejmowanie adnych decyzji proces mylowy toczy si wycznie w normalnym stanie. Teraz wykonajmy wiczenia posugujc si wasnym ciaem. Stacie prosto, nogi w rozkroku na szerokoci ramion, rce wzdu tuowia, swobodnie. Gow o drzucie nieco do tyu, bez napicia. Jeli chcecie, oczy niech pozostan otwarte. A teraz wyobracie sobie, e tuw cignie do przodu i postarajcie si zapa w obojtno, w pustk. Nie spieszcie si! Kady, w zalenoci od stanu wyjciowego ma swj wasny prg reagowania gbi, czas pogrania si. Na og wynosi on od 1 do 3 min. Teraz wyobracie sobie, e tuw cignie w ty. Potem w lewo, a

potem w prawo. Dalej wyobracie sobie, e jestecie bokserem, nastpnie, e znajdujecie si na rzece, potem za kierownic i tak dalej. Dowiadczcie rnych sposobw. Nie pieszcie si, nie bdcie napici, po prostu stjcie i obserwujcie, jak organizm reaguje na ten czy inny program. Na ktry moe reagowa porusz si rce lub ramiona, pocignie nog czy gow. Najwaniejsze to znale ten waciwy obraz, ktry rozpoczyna autoregulacj. A przez ni do harmonii! W czowieku drzemie szereg czynnikw wi adomych albo niewiadomych, ktre przeszkadzaj w nauce wywoywania stanu neutralnego. Na przykad, gdy uczymy pacjenta w pozycji stojcej, zapewniamy go, e nikt nie przewraca si podczas wiczenia co od razu pozbawia go strachu, niewiadomie przeszkadzajcego w nauce. Potem powtarzamy, e w stanie autoregulacji mzg ba rdziej koncentruje si, tyle, e nie na przypadkowym haasie czy mylach, lecz na postawionym zada niu. To rwnie pozbawia napicia. Czasami u skrajnie wyczerpanych nerwowo i fizycznie ludzi, po pierwszych wiczeniach treningowych obserwuje si zjawisko sennoci. A przecie przed wyjciem ze stanu zamawiali" oni natrysk orzewiajcy". To ich mzg kontynuuje gromadzenie si nawet po formalnym wyjciu ze stanu. W tym wanie tkwi sia autoregulacji orientujcej si na indywidualne potrzeby organizmu. W takim przypadku trzeba poz osta w stanie autoregulacji 1015 minut by wyspa si" jak naley. Na drugich lub trzecich zajciach senno ju nie wystpi. Jeli sprbowalicie wykona proponowane wiczenie raz i drugi i nic z tego nie wyszo, nie martwcie si! Jutro powtrzycie je jeszcze kilka razy. By moe z pow odzeniem. Przecie zaliczylicie tekst szkoleniowy!

Powtarzamy lekcj
Czym rni si metoda autoregulacji od zwykego i znanego wszystkim wolicjona lnego samoregulowania? Czy nie wystarczy wytyczy dokadny cel i postpowa zgo dnie z nim? Po pierwsze: autoregulacja wprowadza wewntrzn harmoni i jakby nas wyzwala co jest rdem rwnowagi duchowej. Po drugie: stosujc moj metod otrzymujemy do dyspozycji caociowa, peniejsz realizacj regulowania wolicjonalnego, z podczeniem wszystkich potencjalnych moliwoci psychiki oraz caego organizmu. W programie naley dokadnie ustali czas znajdowania si w reimie autoregulacji. Jeli powiedziaem sobie w myli lub przedstawiem obrazowo: jedna minuta nie musz ju si pilnowa! Mj oraz kadego z nas zegar pracuje bowiem z precyzj budzika. Dokadnie po 60-ciu sekundach oczy automatycznie si otworz i powrcimy do normalnoci. Skd my to znamy? Przecie wszyscy maj t naturaln zdolno, dan przez natur. Tylko naley nauczy si posugiwa ni, opanowa i rozszerzy rejony jej zastosowania. Stawszy si wiadomie wolicjonaln, bdzie znacznie silniejsz, uniwersalnie jsz, nadajc si do stosowania w najrniejszych celach. W ten oto sposb trening z pomoc autoregulacji sprzyja przypieszonemu rozwoj owi uniwersalnych zwizkw midzy psychik a organizmem. C to za zwizki? Wiadomo, e jeli trenujemy, na przykad, wytrzymao na mrz poprzez hartow anie ta adaptacyjna funkcja organizmu w kocu wystpi. To samo nastpi, jeli bdziemy trenowa budzenie rankiem, o okrelone] godzi nie. Lecz trening, realizujcy rne zadania, moe zajmowa nam duo czasu. Tym wicej, im wicej zada sobie stawiamy. W takim przypadku autoregulacja przypieszy realizacj najrniejszych zaplanowanych celw. Zaplanowalicie sodko zasn po napitym dniu pracy i przebudzi si wypocztym o szstej rano. Wczcie system autoregulacji i yczcie sobie dobrej nocy! Wyobracie sobie, e o szstej rano oczy same si otworz. Gdy tylko o tym pomylicie, organizm zacznie pracowa wedug zadanego programu. Jeli w ten sposb potrenujecie przez kilka dni, wytworzy si przyzwyczajenie do

spokojnego zasypiania i budzenia si wypocztym w kadych warunkach. Wczenie programu bdzie za kadym razem szy bsze, by w kocu przej w nawyk: nie bdziecie nawet musieli wywoywa stanu autoregulacji wystarczy tylko ch. To samo bdzie dzia si w innych przypadkach. Dwa, trzy razy wywoujecie dan reakcj (na przykad, rozgrzanie si podczas mrozu czy pozbycie si blu gowy) za pomoc reimu autoregulacji i zadziaay zwizki, zachodzce miedzy waszym yczeniem a systemami wykonawczymi organizmu! Jedne zwizki bd powstaway szybciej, inne wolniej. Nie powinno to zniechca, caa rzecz polega na treningu. Jeeli jednak dana reakcja nie nastpuje pamitajcie o trze ch zasadach autoregulacji. Zasada pierwsza. Stan autoregulacji jest stanem rwnowagi midzy psychicznymi i fizjologicznymi funkcjami organizmu, podczas niego odpoczywa dusza i ciao. Jeli dany stan nie wcza si od razu, NIE PIESZCIE SI, sprbujcie jeszcze i jeszcze raz. Podczas kiedy prbujecie wywoa stan mzg z intensywnych wrae dnia przecza si w kierunku przez was podanym. Po okrelonym treningu stan autoregulacji bdzie wcza si od razu przy pierwszym wysiku woli. By moe zadanie, ktre chcecie realizowa przy pomocy reimu autoregulacji, jest dla was nowe, niezwykle lub zbyt odpowiedzialne. Popatrzcie na to zadanie z innej perspektywy. Nie tak, jak oglda si szczyt przed wspinaczk, ale tak, jakbycie grali w interesujc gr dziecic. Zasada druga. W reimie autoregulacji psychika i organizm znajduj si w pooeniu, przypominajcym przeczanie szybkoci w samochodzie na neutraln", gdy jeszcze dziaa energia poprzedniego momentu. A wy chcecie j pokona, przeczajc w okrelonym kierunku. Dlatego pamitajcie o inercji stanu wyjciowego swojego systemu nerwowego. Pokonuje si j gbi reimu autoregulacji i ostrym, pobudzajcym obrazem oczekiw anego rezultatu. Na przykad, jeli znalelicie si w depresji, poprawa samopoczucia nastpi tylko wtedy, kiedy zastosowawszy wol i wyobrani twrcz, sformuujecie dany obraz stanu aktywnego. Reim autoregulacji nagrodzi wasze, wolicjonalne i twrcze wysiki materializujc je. Dla wewntrznej natury organizmu trzeba formuowa zadanie w jzyku duszy, to znaczy w najnaturalniejszym jzyku zamierze wewntrznych. Jeden wykorzystuje obrazy wizualne, inny woli wskazwki mylowe. Prdko nauczycie si wyczuwa ten jzyk, za pomoc ktrego nasza wiadomo porozumiewa si z

niewiadomymi mechanizmami. Opanowawszy je moesz sta si prawdziwym PANEM swego organ izmu! Okrelcie dokadnie swoje cele! Zanim wstpicie w krlestwo autoregulacji, MUSICIE WIEDZIE CZEGO CHCECIE! W przypadku, gdy zaplanowane zadanie jest okrelone niedostatecznie, gbia reimu autoregulacji si obnia. Zasada trzecia. Przy posugiwaniu si autoregulacj naley wiedzie, e istniej zarwno zalene od nas jak i wegetatywne funkcje organizmu, Te pierwsze mona zm usi do dziaania jedynie wysikiem woli, za do wczenia wegetatywnych (typu cini enie, termoregulacja, wydzielanie potu itp.) trzeba wywoa obraz bodcw, odpowiad ajcych tym funkcjom. Tak na przykad obraz wypitej filianki kawy wywoa w reimie autoregulacji u niskocinieniowca zwikszenie napicia, a obraz zaytej tabletki moe usun atak choroby wiecowej jeeli oczywicie to lekarstwo przedtem pomagao. W TEN SPOSB UAKTYWNIAJ SI I PODPORZDKOWUJ DANIOM WOLI INNE, PRZEDTEM NIEZALENE OD NIEJ FUNKCJE WCZENIEJ PRZEYTE STANY, WRAENIA. REAKCJE FIZJO LOGICZNE I NAWYKI. Autoregulacja suy wic rozwojowi zwizkw midzy wol a niewiadomymi mechanizmami organizmu.

Bez blu
Mwic o fenomenach autoregulacji, w pierwszej kolejnoci mamy na myli umi ejtno obniania progu odczuwania blu. Na przykad pozbywania si blu gowy, zba czy serca. W stanie szczeglnym mona znieczuli praktycznie kad cz ciaa. Demonstrujc efekty znieczulania w grupie uczcych si autoregulacji, ochotnicy w ywouj u siebie stan szczeglny i daj organizmowi, przykadowo, nastpujcy program: Rka (szczka, zb) staa si nieczua na bl, odrtwiaa". Przy tym wskazane jest pogrenie si w stanie neutralnym jak najgbiej, by nie przeszkadza organ izmowi w syntetyzowaniu danej reakcji zwrotnej. Nie naley przy tym miesza si do procesu jej realizacji, nie rozmyla jak i dlaczego odpowiednia reakcja powinna zadziaa i jak w ogle zachodzi znieczulenie, l czy zajdzie? Jeli tak ukierunkujemy wiadomo automatyczna reakcja zablokuje si, jako, e z jednej strony automaty otrzymaj zadanie typu ",,", za z drugiej typu nie", Mona, jeli si chce, wykorzysta sprzyjajce efektowi obrazy wyobrae ze swojego dowiadczenia yciowego. Na przykad, jak to kiedy znieczulano mi stuczenie chloroetylem, albo zb za pomoc zastrzyku. Obrazy te odruchowo oywiaj w pamici organizmu lady dawnych reakcji. A oto kilka przykadw wykorzystana autoregulacji w celach leczniczych i profila ktycznych. Nagromadzilimy dostatecznie due dowiadczenie jeli chodzi o zabiegi chirurgic zne wykonywane z pomoc autoregulacji. Uczylimy pacjentw, by sami przygotow ywali si do operacji. W klinice mikrochirurgii ocznej u profesora S.N. Fiodorowa prz eprowadzany by nastpujcy eksperyment. Chorzy przychodzili do kliniki o pitej wieczorem. Od 7.00 do 8,30 poddawali si psychoterapii grupowej, to jest w stanie hipn ozy uczyli si autoregulacji. W nastpnym dniu, o 10-tej rano byli operowani. Przy uczeniu gwn uwag powicano temu, by chorzy w przededniu operacji mogli poprawi swj nocny sen, a bezporednio przed zabiegiem samodzielnie zagbi si w stan gbokiej relaksacji i drzemki. Bardzo wane okazao si nie tylko znieczulenie, ale take pozbycie si strachu przed zabiegiem. Od tego w niemaym stopniu zaley stan i zachowanie chorego podczas operacji. Przekonalimy si, e czowiek postawiony na progu krytycznej sytuacji em ocjonalnej (tj.

tu przed operacj) szybciej si uczy, Okoo 30-40% z oglnej liczby chorych, ktrych uczylimy autoregulacji, ju po pierwszym wiczeniu mogli rankiem samodzielnie zagbi si w potrzebny stan i przebywa w nim podczas operacji, a nawet po niej od trzydziestu minut do kilku godzin. Jest to bardzo korzystne dla okresu rehabilitacji i przypiesza wyzdrowienie. Pozostali pacjenci albo nie w peni poddawali si nauce, albo nie do koca wierzyli w swoje moliwoci. Wszyscy chirurdzy, pracujcy w tym dniu przy operacjach, a i sam profesor Fiodorow zauwayli, e chorzy, ktrzy opanowali autoregulacj, w porwnaniu do innych byli spokojniejsi w czasie zabiegu i mieli mikkie" oczy. Rzecz jasna pacjentom, ktrzy sami wywoywali u siebie stan relaksacji, nie podawano adnych preparatw uspakajajcych ani znieczulajcych. W erewaskim szpitalu republikaskim przeprowadzono okoo stu chirurgicznych operacji oto laryngologicznych z zastosowaniem autoregulacji. Niektrzy chorzy na uczyli si kierowa swoim stanem ,,, e nawet po wyjciu ze szpitala, z wasnej inicj atywy, wykorzystywali t umiejtno w rnych dziedzinach. Udane pokonanie stresu podczas zabiegu upewnio ich co do poytku z umiejtnoci wywoywania stanu autoregulacji, a operacja staa si czynnikiem wzmacniajcym efekt nauczania. Jeden z pacjentw po wyzdrowieniu stosowa nawet autoregulacj w czasie... gry w szachy! Znana gimnastyczka Olga Korbut, d owiadczywszy stanu autoregulacji opowiedziaa mi, e wykonujc w tym stanie wiczenia gimnastyczne, moe przeledzi system przygotowania miniowego, co umoliwia doskonalenie mistrzostwa technicznego. Kierownik katedry chorb otolaryngologicznych Dagest askiego Instytutu Medycznego doktor nauk medycznych, profesor M.S. Michaowski tak okrela efekt stosow ania autoregulacji. Pracownicy Orodka Autoregulacji z powodzeniem nauczyli wywoywa ten stan u 127 chorych z rnymi chorobami otolaryngologicznymi, jak rwnie chorych przyg otowujcych si do operacji. Wszyscy pacjenci, ktrzy przeszli kurs nauczania w programie obowizkowym, nauczyli si nie odczuwa blu bez znieczulenia. Opanowanie nawyku kierowania stanem psychoemocjonalnym pozwala chorym normalni e, gboko spa w noc przed zabiegiem chirurgicznym, bez zaywania lekw. A nastpnie zaprogramowa stan spokoju, nieodczuwania strachu po przebudzeniu oraz podczas operacji". Jeden z moich przyjaci wywoywa stan specjalny gwoli pozbycia si siwizny, l wyobracie sobie wyszo! Po miesicu jego wosy

pociemniay! Sdz, e zainteresuje Czytelnika rozmowa pisarza Wladimira Stolarowa z Ludmi P., ktra opanowaa metod wywoywania stanu autoregulacji. Kobieta ma 39 lat, jest matk, wychowuje dwch synw, pracuje w zakadzie przemysowym jako robotn ica. Wadimir Stolarow: Co Pani skonio do nauczenia si autoregulacji? Ludmia P.: Zainteresowanie metod Na brak zdrowia raczej nie skaryam si. Tyle, e pod koniec dnia pracy odczuwaam silne zmczenie. Mimo to zmuszaam si do wykonywania prac domowych. W.S.: Jak szybko opanowaa Pani klucz"? L.P.: Jeli dobrze pamitam, w cigu 35 seansw, trwajcych po p godziny. W.S.: Czy Pani moe porwna stan poprzedni z obecnym? L.P.: Po pierwsze byam bardzo wybuchowa i obraalska. Teraz, jur od 5 lat ma nie usysza ode mnie ostrego sowa, l zupenie zapomniaam, co to takiego obraa si na ludzi. Po drugie byam ponad miar wraliwa. Synowie wychodz bawi si, a ja miejsca nie mog sobie znale. Rne gupie myli pchaj si do gowy. Teraz tego ju nie ma. Autoregulacj pomagaam sobie rwnie w krytycznych momentach. Ki edy upadam, polizgnwszy si na lodzie. Miaam torsje i silny bl gowy. W domu pooyam si, wywoaam stan neutralny i wyobraziam sobie, e z tyu gowy podczono mi elektrody, by przepuci przez nie prd. W.S.: A dlaczego z tyu gowy? L.P.: Nie wiem, pewnie dlatego, e tam mnie bolao. W.S.: l pomogo? L.P.: Najpierw poczuam ciepo wdrujce od karku do nosa. Potem bl zacz sabn. W cigu nocy wywoaam ten stan ze trzy razy. W.S.: A co z oparzeniem? L.P.: Wiedziaam, e przy oparzeniu ulega zniszczeniu struktura skry. A dla jej odbudowy potrzebny jest silny dopyw krwi. Wywoaam stan neutralny, wyobraziam sobie cyrkulacj krwi w nogach. Wtedy czciej wywoywaam stan ni przy wstrzsie, dziki temu nie miaam bbli. A po trzech dniach i zaczerwienienie przeszo. Teraz nie ma adnych ladw. W.S.: A bl zba moe Pani zlikwidowa? L.P.: Co te Pan mwi! Oczywicie, e nie! W.S.: Dlaczego? L.P.: Bo w to nie wierze. W.S.: Ale przecie nie prbowaa Pani! L.P.: Po co, jeli nie wierzei W.S.: Czy zdaje sobie Pani spraw, e

brakiem wiary ogranicza Pani swoje moliwoci? L.P.: Rozumiem, ale nic na to nie poradz, e nie wierz! W.S.; Jeli Pani opanowaa klucz, czy moe Pani przekaza to komu? cilej, czy moe Pani nauczy inn osob posugiwa si nim? L.P. Oczywicie. Nauczyam ma. Inna sprawa, e jemu idzie gorzej. Alijewa trzeba poprosi. Nauczyam krewnych. Starszego syna ma 15 lat. Zrobiam to bez pozwol enia Alijewa. Bardzo chciaam im pomc. W.S.: Do czego zdolny jest syn? L.P.: Wchodzi w stan neutralny i taczy modzieowe tace, break na przykad. A normalnie, w zwykym stanie, mwi, e si wstydzi i traci rytm. W.S.: Czy nie zauwaya Pani u siebie jakich nowych zdolnoci i moliwoci po opanowaniu klucza? L.P.: Nie, co moe zaj nowego u kobiety, ktra ma na gowie rodzin? Nie, Chyba tylko tyle, e nieraz pozbawiam bliskich blu gowy. W.S.: W jaki sposb? L.P.: Wyobraam sobie, e w koniuszkach palcw czuj prd, jak ukucia igieek. Kad praw rk na karku chorego, lew za na czole i lekko przechylam jego gow w ty. Prawd jest, e sama powinnam by w stanie. Wtedy lepiej czuj co naley robi. W.S.: l rzeczywicie bl ustpowa? LP.: Jeszcze nie zdarzyo si, abym nie pomoga! Oczywicie w sytuacjach takich, jak opisane pojawia si inna kwestia: czy czowiek, ktry opanowa klucz do kierowanego stanu, moe uy go do wyrzdzenia krzywdy? Rozmowy z byymi pacjentami wskazuj, e ludzie dobrze wyuczeni, z utrwalonym nawykiem, mog wywoywa u siebie najrnorodniejsze reakcje. Do tej pory nie byo jednak przypadku, by czowiek postawi przed sob zadanie realizacji za. Jestem pewien, e stan harmonii neutralizuje takie polecenia. Jake mogoby by inaczej? Ha rmonia to szczcie, to znaczy zdrowie duchowe. A co za tym idzie, nie zawaham si uy wielkich sw, oglna humanizacja. A oto jeszcze jeden krtki zapis z dziennika Wadimira Stolarowa: Przyjechali gocie z Tbilisi. Dwie starsze damy: Anna Grigoriewna Owsiannikowa bya aktorka i Maria Aronowa Wasowa, emerytowana lekarka. Anna Grigoriewna zapytaa autora metody kierowanej autoregulacji.

 Czy Pan sam ma klucz do stanu neutralnego? Nie mam umiechn si doktor Alijew. Jeli nie mam dziesiciu rubli, a kto prosi o nie, czy mog speni t prob? Oczywicie, e nie. Niejeden czowiek ycie powici, by nauczy si kierowa sob. Najtsze um ysy ludzkoci szukay drogi... To zna czy, e nie szukay jej tam, gdzie trzeba. Zgodzi si Pan rozmwczyni nie dawaa za wygran e nauczy czowieka tego w cigu dziesiciu seansw to brzmi niepowanie? Doktor Alijew zbliy si do niej: Prosz wsta. Po kilku minutach Anna Grigori ewna zagbia si w faz. Po piciu minutach sam odzielnie powtrzya ten stan, Oczy jej byszczay. Zrozumiaa Pani? zapyta doktor. Tak. Dzikuj skonia si Anna Grigoriewna..." Wrd fenomenw autoregulacji mona znale mas ciekawych przykadw. Mj przyjaciel (nie bd wymienia nazwiska) zazwyczaj cierpia podczas urodzin i innych uroczystoci, bo alkohol wywoywa u niego siln alergi. Wyzwl mnie z tego poprosi kiedy. Zahipnotyzowaem go i zasugerowaem, e adnej alergii ju nie bdzie mie. Po paru tygodniach spotykam przyjaciela, a on prosi bym go ponownie zahipnotyzowa j zmieni pyt". Okazuje si, e picie tak go pociga, i stao si to nie do wytrzym ania! Nauczyem go autoregulacji. Podczas pierwszej lekcji wywoa u siebi e obraz wypitego wina i naturalnie adnej towarzyszcej temu alergii. Potem wyobrazi sobie, e alkohol wywouje siln alergi wraz z mdociami. Reakcja wczya si. Teraz p owiedziaem od ciebie zaley, czy bdziesz pi czy nie. Dysponujesz instr umentem za i przeciw. Przyjaciel okaza si czowiekiem z charakterem. Wicej nie pi. Jeden z moich uczniw, lekarz, opowiada, e pewnego razu jego pacjentka na propozycj wywoania u siebie stanu autoregulacji w celu otrzymania wraenia przyje mnego wypoczynku zareagowaa w nastpujcy sposb: renice rozszerzyy si, o ddech przypieszy, na policzkach pojawiy si rumiece i (o Boe!) zacza autom atycznie podnosi rzekom strzykawk do yy... Okazao si, e bya kiedy narkoma nk. Lekarz zasugerowa jej w tym momencie, e od tej pory uczucie przyjemnoci bdzie niezalene od narkotyku. Pod kontrol lekarza kilkakrotnie powtrzya wch odzenie w stan autoregulacji bez czynnoci z rzekomym narkotykiem. Potem sama trenowaa autoregulacj i po kilku miesicach pokonaa zaleno od

narkotykw. Rozpoczlimy prac na oddziale ginekologicznym w Republikaskim Szpitalu Kl inicznym miasta Machaczkay. Oto skrcona opinia o wynikach tej pracy, wydana przez kierownika katedry poonictwa i ginekologii Dagestaskie go Instytutu Medycznego, doktora nauk medycznych profesora M.A, Omarowa. Wszystkie poddane szkoleniu kobiety przejawiay du aktywno w opanowaniu programu, dyy do utrwalenia nawykw i samodzielnego ich wykorzystania. U wszystkich kobiet chorych i ciarnych stwierdzono wyrany efekt terapeutyczny, polegajcy na komforcie samopoczucia i poprawie snu. Metoda autoregulacji uatwia przygotowanie ciarnych do rodzenia". Dla pracownikw Orodka Autoregulacji najciekawsza okazaa si wanie praca z kobietami ciarnymi. Chtnie i szybko opanowuj one klucz i z zadowoleniem wyp oczywaj w nirwanie". Nie bez podstaw uwaa si, e kobieta ciarna powinna zna jdowa si w stanie bogoci duchowej. e nie naley opowiada przy niej adnych koszmarnych przypadkw czy historii. Grupa uczonych amerykaskich z uniwersytetu w Pnocnej Karolinie przeprowadzia badania, potwierdzajce t mdro ludow. Okazao si, e dziecko zanim przyjdzie na wiat przyswaja pewne informacje o wiecie zewntrznym. Ksztatowanie si psychiki dziecka na poziomie embrionalnym zaley od sposobu mylenia matki, jej stanu duchowego, przeywanych emocji poz ytywnych i wrae. Niech mnie nazw utopist, ale jestem pewien, e podstawow dziaalno czowieka prac mona przeksztaci w rdo jego zdrowia! Oczywicie jeli bdzie to ulubiona praca, w ktrej czowiek znajduje moliwo realizacji swoich zdolnoci twrczych. Pynce z tego zadowolenie moralne bdzie sprzyja oglnej harmonii pracownika. Jednak i obecnie autoregulacja pozwol pracownikowi skutecznie adaptowa si do warunkw dziaalnoci, za technologowi doskonali proces technologiczny ze szcz eglnym zwrceniem uwagi na adaptacyjne zdolnoci pracownikw. Wzajemne wysiki socjologw, psychologw i medykw, jak rwnie innych specjalistw, zajmujcych si prac za pomoc autoregulacji mog zbliy proces pracy do poytecznego obcienia treningowego. Myl, e stanowisko pracy moe sta si swojego rodzaju boiskiem sportowym, a zakad pracy fabryk zdrowia. Oczywicie przy spenieniu warunku prawidowej dziaalnoci zakadowych sub ekologicznych.

Nauk autoregulacji w zakadach pracy zwykle zaczyna si od dyrektora lub jego zastpcy. Uczy si ich, jak pozbywa si emocji negatywnych i nadmiernego napicia stresogennego. Jak utrzymywa dobre samopoczucie oraz opanowa umiejtno wikszego koncentrowania si na problemach, wymagajcych podejmowania szybkich decyzji, A take szybszego i gbszego zasypiania po dniu pracy. Zgodzicie si, e wszystko to w jaki sposb pomoe wyeliminowa atmosfer nerwowoci, panujc w wikszoci zakadw, w ktrych z zasady wanie szef narzuca styl pracy. Po opanowaniu autoregulacji przez dyrekcj zajmujemy si zaog. Przeprowadzamy dyskusj o istocie autoregulacji, ukadamy grafik zaj, przyjmujc zapisy do poszczeglnych grup. Pierwsze dwa, trzy dni zaj wypenia psychoterapia grupowa. Kursantom sugeruje si popraw samopoczucia oglnego, zmniejszenie zmczenia, podwyszenie stopnia zdolnoci do pracy, popraw snu. Obiecuje si, e ich samopoczucie bdzie poprawia si z kadym nastpnym zajciem... W procesie opanowania klucza sugeruje si, e stan autoregulacji jest stanem leczn iczym, w ktrym zaczyna dziaa nasza wewntrzna apteka". Organizm przecza si na fale gbokiego wypoczynku i odbudowy si, uzdrawiajcego nastroju, czowiek odczuwa przyjemny komfort, przypyw si witalnych, zaczyna swobodnie oddycha, Po wyjciu ze stanu szczeglnego zaleca si wykonanie kilku wicze fizycznych, podo bnie jak po przebudzeniu. rodkami sugestii pobudza si take do zaj gimnastycznych i odzwyczajania si od szkodliwych naogw. Kursanci przygotowujcy si do samodzielnego wczenia autoregulacji musz jak przy wanym zabiegu leczniczym znajdowa si pod wpywem emocji pozytywnych. Poleca si wykorzystanie klucza w celu wypoczynku, w zalenoci od potrzeb organ izmu. Czstotliwo stosowania autoregulacji ustala lekarz podczas indywidualnych konsultacji, zalecajc odtwarza w reimie autoregulacji te obrazy i stany, ktre zwykle polepszaj samopoczucie (spacer po lesie, sauna, prysznic...). W wyniku zastosowania autoregulacji u znakomitej wikszoci pracownikw jednego z zakadw przemysu elektronicznego nastpio znaczne polepszenie oglnego sam opoczucia, charakteryzujce si obnieniem napicia psychicznego i zmczenia, ustabilizowaniem poziomu cinienia oraz zmniejszeniem skarg na ble gowy, depresje i zaburzenia snu. Odnotowano rwnie wyran popraw klimatu psychologicznego

w grupach uczestniczcych we wsplnych zajciach i dcych do osignicia tego samego celu. Do fenomenw autoregulacji mona odnie take znane zjawiska z dziedziny hipn ozy. Wszystko, co mona zrobi pod hipnoz, da si take wykona za pomoc autor egulacji, bez pomocy hipnotyzera. Ta caa ogromna dziedzina znajduje si obecnie w stadium bada. Przy pomocy stanu specjalnego mona take odtwarza i rozwija naturalne, niezw yke moliwoci, obserwowane u ludzi. Przykadem niech bdzie mj przyjaciel z A rmenii, Samuel Garibian, znany z fenomenalnej pamici. Bdc w dobrej formie zap amituje od razu dwa tysice sw i moe je cytowa od pocztku do koca, ze rodka, albo od wskazanego miejsca. T zdolno mona rozwin u kadego oczywicie w okrelonym stopniu. Wczanie odpowiednich odruchw charakteryzuj dowiadczenia przeprowadzane w autoregulacji. Podobnie zreszt jak i w stanie hipnozy. Czasem mnie pytaj, czy piew, taniec i inne wykonywane wtedy czynnoci nie s tylko zwyk imitacj? Przecie nie tak znw trudno wyobrazi sobie siebie jako kogo innego! Na tak postawione pytanie odpowiadam: A czy aktor moe zagra znieczulenie podczas operacji chirurgicznej? Ta zdolno do samodzielnego znieczulania w stanie autoregulacji jest jakby dokumentem, potwierdzajcym obiektywno fazowego stanu pracy mzgu. Drugim potwierdzajcym to dokumentem jest wczanie w stanie specjalnym odruchw, ktrych istnienia czowiek nawet si nie domyla. Przykad: neurologia zna test Babiskiego, kiedy to przeciga si ig po podeszwie stopy. U dorosych mimowolne askotanie wywouje odruch zgicia i zacinicia pa lcw, u dzieci na odwrt, palce napinaj si i rozchodz na boki. Jeeli dorosemu zasugerowa w hipnozie, e jest w wieku niemowlcym wczy si u niego odruch rozczapierzania palcw. Chc jeszcze raz podkreli: im gbszy stan neutralny, tym czowiek nabywa wiksze moliwoci. Spotyka si pacjentw, ktrzy bardzo chc wywoa gboki stan, ale nawet przy wydatnej pomocy lekarza to im nie wychodzi. S i tacy, ktrzy ju natyc hmiast, w pierwszych minutach nauki m og wywoa stan i zachowa t zdolno na dugi okres. Kiedy nauczysz si pywa nie stracisz tej umiejtnoci. Trzeba tylko trenowa, szlifowa technik. Z wasnego dowiadczenia mog powiedzie, e mniej wicej szedziesit procent oglnej liczby wiczcych opanowuje metod w cigu dziesiciu godzinnych zaj. Z pozostaymi trzeba duej

popracowa. Nasuwa si pytanie, czy bywaj ludzie, ktrzy w ogle nie s zdolni do opanowania autoregulacji? Czy kady moe nauczy si kierowania swoimi procesami hi pnotycznymi? Przecie mwi si, e istniej ludzie podatni i nie podatni na hipnoz... Sam jestem lekarzem psychiatr i oddaem ponad dwadziecia lat pracy hipnozie klinicznej i eksperymentalnej. I ja sam bdc autorem metody autoregulacji nie posiadam klucza! Chocia wielokrotnie prbowaem nie udao mi si siebie zahipnotyzowa. Nie potrafili tego dokona take moi uczniowie. A wic? Paradoksalno mojego przypadku tkwi nie w tym, e znalazem si w klasycznej sytuacji szewca, ktry chodzi bez butw. Po prostu dane mi raz w modoci krtkie dowiadczenie hipnozy natychmiast zostao poddane analizie twrczej, ktra nieprzerw anie, do tej pory trwa i ze spontanicznej staa si zawodow. Ot i caa tajemnica mojej odpornoci! Jestem wic pechowcem w podporzdkowaniu si hipnozie, aczkolwiek sdz, e nale do ludzi podatnych na ten zabieg. Ciekawy przypadek obserwowalimy na Marinie dziewczynie, ktra pasjonowaa si jog. Przyjechaa do nas z Moskwy, by wyprbowa moj metod. Marina w aden sposb nie moga wej w stan specjalny w okrelonym przez siebie czasie. Daje dwie minuty realizuje w ptorej, daje jedn realizuje po upywie trzech. A bardzo chciaa opanowa dokadny czas. Wyjanilimy jej, e pminutowe odchylenia nie maj znaczenia. Czas trwania stanu koryguje sam mzg w zalenoci od samopoczucia. Bardziej zmczony dy do przeduenia stanu. Nie! mwi Chc, by wszystko byo dokadne! Nastpnego dnia przychodzi do laboratorium i oznajmia: Nareszcie posiadam dar dokadnego okrel ania czasu bez zegarka! Wczoraj trenowaam przez cay wieczr i, jeli chcecie, powiem ktra godzina. Prosz, powiedz zebrali si wok niej pracownicy laboratorium. , Pitnacie po dziesitej odpowiada Marina. Wszyscy popatrzyli na zegarki zgadz a si! W ten sposb bawilimy si p dnia. Marina okrelaa godzin zawsze dokadnie. Kto zaproponowa, by zdja zegarek. Przecie nie mam zegarka zamiaa si Marina mylicie, e przyszam was okamywa? Po kilku godzinach zbierajc si do odejcia Marina zapytaa: Ktra godzina?

Wszyscy rozemieli si, a Marina pukna si w gow: Zupenie zapomniaam, e umiem okrela czas bez zegarka. Podaa dokadn godzin!

Ostronie
Elena Polakowa, mistrzyni sportu ZSRR w tenisie, doktorantka laboratorium psychologii opowiada: Przyjechaam do Machaczkay z prob o nauk autoregulacji. Chciaam wykorzysta j dla sportowcw, przygotowujcych si do Igrzysk Olimpi jskich w Seulu. Podczas zaj poczuam obejmujce mnie uczucie unoszenia si w powietrzu, mimowolnie popyny mi zy z oczu, oddech sta si gboki, rwny i silny. Nastpne zajcia byy wyjtkowo ciekawe. Znalazszy si w stanie neutralnym, zapragnam przedstawi taniec ognia" (skd nagle wzia si u mnie ta nazwa, oraz samo wyobraenie taca?) Widowisko okazao si jak mi potem opowiadano nieco niezwyke, ale pikne. Nie mog powiedzie, abym bya czowiekiem, penym wiary w siebie. Nie lubi rwnie wystpowa przed adn publicznoci. A jednak w Machaczkale przyszo mi nie tylko demonstrowa znane sztuczki" w rodzaju znieczulania doni, "mostka", wykonanego midzy dwoma krzesami czy odrtwienia" ale i komentowa swoje wraenia tak przy niewielkich audytoriach, jak i w ogromnych, przepenionych salach instytutw, fabryk, szk . Ani krztyny zdenerwowania tylko przyjemne uczucie spokoju i pewnoci, wadania czym nadzwyczajnym i rado, e mog ogarn tym wszystkich, ktrzy mnie widz i sysz. Od dawna interesuj si rnymi interpretacjami treningu autogennego, medytacj i hipnoz. adna z tych metod nie wywoaa u mnie tak silnych i ostrych reakcji jak metoda autoregulacji. Wszdzie czuo si jaki brak zakoczenia myli, idei i zamiast atwoci trudno osignicia oraz krtkotrwao upragnionego efektu. Wykorzystywaam metod autoregulacji gwnie dla siebie: eby szybko odpocz, mocno zasypia, kilkakrotnie likwidowaam bl zba i gowy. Raz zastosowaam autoregulacj do ksztatowania stanu psychicznego podczas zawodw tenisowych. Udao mi si wycign" zupenie beznadziejny mecz, ktry ju przegrywaam i zostaam zwyciczyni. Kiedy zdarzy si bardzo dziwny przypadek, ktry skoni mnie do mylenia take o niebezpieczestwach, wynikajcych z lekkomylnego stosowania metody autoregul acji. Pewnego razu przed snem, jak zwykle, postanowiam zastosowa metod w celu szybszego

zanicia. Byam jednak tak zmczona, e nie chciao mi si wymyla programu do realizacji w stanie neutralnym. Zdecydowaam da pen swobod mimowolnym ruchom rk i ng, wyobraziam sobie po prostu brak kontroli tych ruchw. Po wyjciu ze stanu od razu pooyam si spa i zasnam. Rano umyam si i weszam do pokoju po jak rzecz i nagle poczuam, e nie tylko nie mog jej wzi, ale nie jestem w stanie Uczyni nawet kroku. Ogarn mnie strach, nie mogam utrzyma rwnowagi i tak niezrcznie upadam na podog, e dotkliwie si uderzyam. Bl od razu doprowadzi mnie do przytomnoci, doczogaam si jako do ka, pooyam si i zaczam analizowa zaistnia sytuacj. Dobrze, e by akurat dzie wolny od pracy, nie trzeba byo nigdzie si pieszy. Kiedy w kocu znalazam przyczyn tak silnego rozkoordynowania, sprbowaam pozby si go znowu poprzez stan neutralny, ale si nie udao. Dopiero wieczorem zamaam opr nieposusznych rk i ng. Cay poprzedzajcy dzie spdziam w mkach, aby dobrze postawi nog, aby zrobi kilka krokw, z trudem, drc rk podnosiam do ust filiank i kilkakrotnie prosiam mam, by zrobia mi masa. Nie bd opisywa przeraenia rodzicw, kiedy zobaczyli co si dzieje... Po tym zdarzeniu za kadym razem dokadnie planowaam program ruchowy przed zastosowaniem klucza do stanu kierowanego. Innymi programami nie posugiwaam si, nie byo takiej potrzeby. wiczenie z odczuciem lotu stawao si coraz bardziej powierzchowne, szczeglnie po tym, jak zaczam wtpi w siebie. Teraz wykorzystuj klucz do poprawy techniki uderze piki w tenisie, a i to niezmiernie rzadko". Na czym polega stan neutralny? To co poredniego midzy czujnym snem a jaw, takie lekkie zamroczenie. Metoda autoregulacji sprzyja momentalnemu zagbieniu si w ten stan, podczas kiedy w treningu autogennym, psychominiowym, psychotonic znym i innych rodzajach treningw i medytacji osiga si go nie od razu, jest nietrway, szybko przechodzi w sen i wymaga systematycznych, dugich zaj. Gbia autoregulacji bywa cech indywidualn Nawet u tego samego czowieka rni si w zalenoci od chwilowego nastroju i napicia fizycznego, chocia z czasem po ddaje si regulacji. Autoregulacja odkrywa w nas take moliwoci twrcze. W ostatnim czasie pojawia si niezwyka u mnie jasno mylenia i przekazywania myli. Tylko w ten sposb mog wyjani tempo, w jakim napisaam referat naukowy na VII Midzynarodowy Kongres Psychologii Sportu, ktry odby si w Singapurze w sierpniu 1989 roku.

Byam zmuszona przedstawi swj referat dzie po tym, kiedy dowiedziaam si, e mam go napisa, przetumaczy oraz wygosi i to w jzyku angielskim! Wieczorem ref erat by ju gotw, a noc i ranek przeznaczyam na tumaczenie. Oczywicie, pomoga mi znajomo przedmiotu oraz jzyka angielskiego. A autoregulacji zawdziczam niezwyk wprost zdolno do pracy i koncentracji nad referatem.

A trzecia pie pieni pozostae..."

Przypomnijmy, jak przeprowadza si seanse spirytystyczne. Medium poleca obecnym pooy koce palcw na brzegu talerzyka i przyzywa jakiego ducha, by odpowiada na pytania. W udanych przypadkach talerzyk zaczyna wirowa. Najprawdopodobniej poddaje si niewidocznym, psychomotorycznym popychaniom palcw uczestnikw seansu. Niewiadome impulsy od ludzi s przekazywane przez palce na talerzyk, zm uszajc do wirowania narysowan na nim strzak w kierunku wypisanych liter. Kiedy wyraz ju jakby si ukada, talerzyk rzeczywicie zaczyna wirowa coraz szybciej. Bo podporzdkowuje si zintegrowanym, niewiadomym impulsom caego zebranego towarzystwa. Na tej zasadzie pracuj jak mi si wydaje rdkarze, szukajcy za pomoc rdki wody pod ziemi. Rdka w ich rku, podporzdkowujc si niewidocznym sygnaom psychomotorycznym i odbijajc je pokazuje, gdzie si znajduje woda. Org anizm czowieka porwna mona tu do kompasu w polu magnetycznym. A czemuby nie? Przecie osoby z zaburzeniami wegetatywnonaczyniowymi odbi eraj gwatowne zmiany pogody jak barometr. Prawdopodobnie zesp przyrzdw, ktrymi posuguj si bioenergoterapeuci, wykorzystuje analogiczne zjawisko. Na przykad uywajc ramki z cienkich osi znajomy lekarz okrela miejsce zaburze w organizmie pacjenta. Gdy zblia ramk do chorego miejsca, ona zaczyna si obraca w jego rkach. To samo mona powiedzie o obrczce, za pomoc ktrej okrela si c inienie krwi. Tak obrczk, wiszc na nitce, trzyma si nad rka chorego i obserwuje, o ile odchyla si ona od oznaczonej w myli podziace na tej rce. Na tym polega cay eksperyment. Skd si bierze wyczucie u medium? Najprawdopodobniej w kadym z nas, w zalenoci od tego, na Ile jestemy rozlunieni, mzg jest zdolny owi niezauwaalne sygnay przekazywane przez pacjenta: charakter oddechu, rnic wielkoci renic, m ikroreakcj na nieoczekiwany dwik lub wiato, stopie zahamowania podczas odpowiedzi na pytania, gotowo do powstania i wykonania jakiego ruchu, poziom oglnej pobudliwoci systemu nerwowego i tak dalej. Na podstawie niewiadomej analizy caego zespou tego typu sygnaw syntetyzuje si w nas jaka ocena stanu pacjenta. Jednak, by t podprogow dla naszej wiadomoci analiz oceny zdrowia pacjenta uczyni prawdopodobn, naley j w jaki sposb ukaza.

Temu celowi su pore dnicy midzy naszym odczuciem intuicyjnym a analiz wiadom: rdka, obrczka czy ramka. Przypomina to troch psychiatryczny test Rorscharcha, na ktrym s nani esione rne, kolorowe plamy, a pacjent odbiera je w formie bliskich mu ksztatw, na przykad abdzia, ora, psa, czy kobiety. W ten sposb odsania swoje podwiadome yczenia. Jak wielkie jest nasze podwiadome JA"! Zawiera dowiadczenie osobiste oraz te, przekazane przez poprzednie pokolenia, dowiadczenia naszych praszczurw oraz dowiadczenia zespoowe. Zapewne i staroytne wyrocznie, przepowiadajc prz yszo, popaday w szczeglny stan i za pomoc znanych sobie sposobw puszczay luzem" swoje podwiadome JA". W starych ksigach opisano na przykad, jak to wygaszajcemu przepowiedni kapanowi rozszerzaj si renice i twarz nabiera wyrazu wyobcowania, a po seansie wraca do normalnego wygldu. Niczym z innego wiata do rzeczywistoci. My powiedzielibymy, e wychodzi z reimu autoregulacji, pozbywszy si oszoomienia. Jestem pewien, e niektrym bioenergoterapeutom niepotrzebne s ramki czy obrczki, wystarczaj wasne rce. Jeeli diagnozujcy znajduje si choby czciowo w stanie fazowym (ktry moe wcza si u niego w wyniku treningu lub spontanicznie, za pomoc wasnych zabiegw) wtedy jego rce poruszaj si mniej lub bardziej dokadnie w kierunku chorego narzdu, kierowane przez opisany wyej mechanizm po dwiadomej oceny stanu chorego. Dodajmy do tego dowiadczenie diagnostyczne oraz reakcje pacjenta, ktre mimowolnie si odsaniaj podczas manipulowania rkami i widzimy, e zaczyna omiata mechanizm dynamicznej korekcji zachowania bioenerg oterapeuty. Wcza si co w rodzaju biologicznego sprzenia zwrotnego. Ale co naley podkreli realizuje si ono na poziomie psychicznym, nie za na poziomie jakiego mitycznego biopola. Jak bowiem inaczej wyjani fakt, e oddziaywanie rk praktykuje si nawet na odlego tysica kilometrw, przez telewizj? Jest to psych oterapia dziaaniem, z natury rzeczy najstarsza metoda terapeut yczna. Poddani jej pacjenci faktycznie bywaj uleczeni! Jeli oczywicie cierpieli na chorob, ktra daje si wyleczy za pomoc psychoterapii. Oraz jeli s podatni na sugesti. W trakcie takiej kuracji pacjenci mog nieoczekiwanie dla siebie odczu zdenerwowanie albo rozlunienie, co niby ukucia czy te ciepo oraz uczucie chodu, rozchodzcego si po caym ciele. Pewnego razu wygaszaem wykad w republikaskim szpitalu psychiatrycznym w Rydze, podczas ktrego demonstrowaem

lekarzom osignicia wspczesnej psychot erapii. Po wykadzie kilku lekarzy nauczyo si wywoywa stan autoregulacji. A mnie do swojego laboratorium" zaprosi bioenergoterapeuta. Pokaza chorych, ktrych z powodzeniem leczy biopolem". Robi to tak: za pomoc galwanometru mierzy choremu rnic potencjaw elektrycznego oporu skry lewej i prawej rki. Odchylenie wskazwki sygnalizuje, e chory jest psychicznie gotw do leczenia. Terapeuta ustawia chorego przed sob i koncentrowa si do tego stopnia, e na czoo wystpoway mu krople potu, przesuwa rce wzdu ciaa chorego, czasami zatrzymujc je w pe wnych odcinkach, silnie wdycha i wydycha powietrze, potrzsajc przy tym rkami jakby pozbywa si przejtej przez siebie choroby. Bioenergoterapeuta zaprezentowa mi pacjentk, ktra bardzo mocno odczuwaa dobroczynny wpyw tych zabiegw. Wczeniej leczya si w tej samej klinice za pomoc medykamentw bez powodzenia! Teraz, zadowolona i wdziczna, zamknwszy oczy oczekiwaa magicznych prdw. Kiedy zabieg dobieg koca, poprosiem, by opisaa co odczuwaa. Opowiedziaa, e miejscami czua ukucia, potem nagle ciepo, rozlewajce si po caym ciele, a potem gdy bioenergoterapeuta zacz w napiciu przesuwa rk po jej gowie poczua, e gowa uwolnia si od jakiego ciaru i od razu przestaa bole. Teraz czuje si jak nowo narodzona. Tymczasem lekarze z zainteresowaniem obserwowali nas. Jak to oceni Alijew? Niedawno twierdzi, e biopole" to psychoterapia, inaczej mwic sugestia. A podczas tego zabiegu bioenergoterapeuta nie zastosowa przecie adnej sugestii, nie powi edzia nawet jednego sowa! Poprosiem kobiet, by stana plecami do mnie i zamkna oczy, a w trakcie wykonywanych przeze mnie czynnoci komentowaa swoje odczucia. Wykonaem za jej plecami kilka nic nie znaczcych gestw (by wyobrazia sobie, e co si dzieje) i cichutko, by tego nie zauwaya, odszedem na bok. Odwrciem si nawet do niej pl ecami, dla wiksze) pewnoci i zamarem w milczeniu. Czuj prdy! oznajmia pacjentka jaka fala przesza, z dou do gry po caym ciele. Oddech staje si ciki, a teraz si uwalnia. Gowa robi si coraz cisza, czuj senno. Teraz senno przesza, a w gowie si rozjanio. Kiedy znowu zbliyem si i poprosiem, by otworzya oczy, powiedziaa, e czuje si bardzo dobrze! Lekarze, obserwujcy ten zabieg zrozumieli, e u pacjentki zadziaay niewiadomie wytyczne reakcje. Ale bioenergoterapeuta tego nie zrozumia. wawo podszed do mnie i jak koledze ucisn do:

 Nie pomyliem si powiedzia ma pan bardzo silne biopole! Ale wracajmy do autoregulacji. Zapamitajcie: Stan autoregulacji to sposb realizacji celw, ktre czowiek sam sobie wyznacza. Uczcy si powinien zwrci uwag na dwa momenty: Pierwszy: jeeli po jednym z czterech podanych przeze mnie wicze poczulicie niedyspozycj, sabo musicie ustali jej rda. Zwrcie si do lekarza. Bowiem metoda autoregulacji jak rentgen ujawnia stan organizmu. I drugi: pniej, kiedy nauczycie si kierowa sob za pomoc woli, nigdy nie zapominajcie o przygotowaniu tak zwanego stanu wyjciowego, obejmujcego: 1. Czysty, jasny, wiey umys. 2. Rzeko, lekko ciaa. 3. A trzecia pie pieni pozostae" jak mwi jeden z wierszy Rasua Gamzat owa. Czyli Wasze indywidualne, szczeglne yczenia t przykazy dla organizmu.

Co wydarzyo si Mendelejewowi?
Najwiksz trudno w naszej metodzie sprawia znalezienie obrazu. za pomoc ktrego wcza si stan, niezbdny do opanowania autoregulacji. Odkd pamitam, szukam tego obrazu. Jak w kilku sowach wyjani pacjentowi, co powinien czu w stanie specjalnym? W procesie pracy obraz ten stopniowo konkretyzuje si, staje si janiejszy, dost pniejszy. Kiedy stanie si zupenie jasny, wielu potrafi znale klucz do autoregulacji, Poszukiwan ia tego obrazu odbywaj si w najrniejszych sytuacjach. W tym celu pytam swoich pacjentw, ktrzy ju dowiadczyli stanu szczeglnego co w nim jest najbardziej charakterystyczne? Do czego jest podobny? Jak to mona wyjani w dwch sowach? Bowiem jak susznie zauway Kurt Vonnegut: Nie jest ucz onym, kto nie potrafi dziecku wyjani na palcach istoty swojej pracy". Ludzie rnie opisuj swj stan. Jeli czowiek by nastawiony na to, e wywoa uczucie sennoci, stan neutralny zabarwi si tym odcieniem. Jeeli nastroi si na le kko i wieo bdzie wanie taki. U debiutantw podczas pierwszych samodzielnych wicze zagbiania si w stan w pozycji stojcej, nierzadko wystpuje koysanie ciaa. Grozi tu niebezpieczestwo niewiadomego upadku. Czysty stan neutralny nie wystpuje. Nawet kiedy czowiek chce po prostu odpocz w tym stanie, mimowolnie nastraja swj mzg na realizacj programu, ktry kojarzy si z wyobraeniami o odpoczynku. Kiedy powstaa myl nastpujcego eksperymentu: jeli uczcym si trudno z pocztku samodzielnie opracowywa programy, stosowne do rnych celw niech sprbuj w ogle nie tworzy adnych programw. Poobserwujmy, co zrobi sam org anizm. Mielimy pacjenta, ktremu odkleia si siatkwka. Po operacji prawie wrci do normy. Ale to prawie" byo jeszcze odczuwalne dla oka. Mody czowiek przyjecha z daleka z nadziej e pomoe mu autoregulacja. Kilka dni opracowywa w stanie szcz eglnym rekomendowane zadania: samopoczucie oglne si poprawia, bdzie lepiej widzie, w okolicy oczu odczuwa przyjemne przypywy raz ciepa, raz chodu (stymulujce odywianie narzdu wzroku)... l faktycznie sprawdzian wykaza, e wzrok p acjenta poprawi si, jak

rwnie samopoczucie oglne oraz nastrj. Wyznaczylimy wic mu inne zadanie: nie formuowa adnych polece! Sprbowa by obojtnym: niech si stanie, co ma si sta. Sprbowa. Wszed w stan niczego nie oczekujc. (Nie wyobraam sobie, jak to jest w ogle moliwe, ale kto tego dowia dczy, utrzymuje, e jest moliwe). Pacjent zapewnia nas pniej, e rzeczywicie niczego nie oczekiwa, l nieoczekiwanie ujrza oko. Tak, oko! Due, niebieskie oko... Bezporednio przed nim. W przestrzeni. Ze wszys tkimi szczegami. I w tym momencie wedug jego sw uwolni si od czego (Od czego? Przecie sam przedtem zapewnia, e czuje si po seansach doskonale!). Ale uwolni si. Powi edzia, e poprawa, jaka nastpia po tym zabiegu, jest znacznie wyraniejsza od p oprzednich! Zygmunt Freud prawdopodobnie powiedziaby o realizacji wypartych zada. Zreszt nie wiem... Prbowalimy prowadzi dowiadczenia z innymi pacjentami, efekty byy, ale ni ejednoznaczne. T dziedzin naley jeszcze dokadnie zbada. Mj znajomy poeta p owiedzia, e po kilku dniach zaj autoregulacji zauway wyrany przypyw natchni enia: Widz, e odpowiedzi czyli poetyckie obrazy, szybciej przychodz mi do gowy, jeli w trakcie pisania odpoczywam kilka minut w reimie autoregulacji! Czy nie co podobnego wydarzyo si Mendelejewowi, ktry odkry swoj tablic we nie"? Jego mzg, nieprzerwanie pracujcy nad prblemem, wyzwoli si, syntetyzujc nagromadzone wraenia i wyodrbni to, co najwaniejsze. W stanie neutralnym nastpuje nie tylko odbudowa zniszczonych komrek mzgu i uspokojenie pobudzonych Zachodzi rwnie neutralizacja stereotypw, ktre prz eszkadzaj twrczoci, nastpuje ich uwolnienie. Pytano mnie, czy czowiek, znajdujcy si w stanie natchnienia twrczego, nie jest przypadkiem w hipnozie? A czemu by nie? Przecie wanie stan fazowy charakteryzuje si tym, e przy niewielkim wysiku mona otrzyma due efekty! Czy stanu natchnienia twrczego nie cechuje dua efektywno, znacznie wysza od normalnego poziomu? l czy w tym stanie, jak na skinienie czarodziejskiej rdki, nie przypomina si nagle wszystko co ma zwizek z przedmiotem, bez wzgldu na to jak gboko byoby ukryte w pamici? l czy w stanie twrczej ekstazy czowiek nie jest skoncentrowany wycznie na tym, co stanowi przedmiot jego dziaalnoci, nie zwracajc uwagi na otoczenie? Nabraem was! W stanie natchnienia twrczego hipnozy nie ma i

by nie moe! Twrczo warunkuje myl wyzwolona, nie obciona adnym poczeniem ze zmi anami fizjologicznymi w organizmie, W hipnozie, jak wiemy, polecenia s realizowane. Za kadym razem, kiedy czowiek pomyli o cieple, robi mu si ciepo, pomyli o l ocie, jego ciao prbuje wzlecie. Ta materialna reakcja, towarzyszca mylom, sprowadza szybko i swobod myli do poziomu pracy systemw fizjologicznych i narzdw organizmu. Nawet w metodyce uczenia szybkiego czytania prbuje si odczy proces czytania od towarzyszcego mu mechanizmu wewntrznego wypowiadania sw, mechanizmu, ktrego praca hamuje psychiczn szybko czytania. A wic denie do twrczoci to denie do wyzwolenia myli od wszelkich mechanizmw materialnych. DIatego proces twrczy nie moe by hipnoz, ale rzeczywistym stanem rozwoju i harmonii, uki erunkowanym na poszukiwania. Wczeniej mwilimy ponadto, e w hipnozie czowiek nie moe myle! Z tego te wzgldu oddzielilimy w autoregulacji stadium twrczego przyjcia rozwizania (opr acowanie zadania) od stadium jego odruchowo-automatycznego wykonania! Mj przyjaciel, Sergiej Walentynowicz Pietuchow, doktor nauk, opowiedzia mi nastpujc histori. Pewnego razu, kiedy bolao go gardo, zastosowa metod autoreg ulacji. Swojemu organizmowi wyznaczy zadanie: eby przesza angina! l nagie wygio go jak zawodowego gimnastyka, przykucn, struny gosowe napiy si, wycign na zewntrz jzyk, oczy szeroko otworzyy si. Nieoczekiwanie znalaz si w klasycznej pozie lwa" z indyjskiej jogi pozycji, ktr jogowie zalecaj przy leczeniu anginy Skd si to u niego wzio? Przecie nie mia pojcia o szczegach. Ale... Jogowie zapewniaj, e prawa psychofizjologii s takie same dla wszystkich. Prawa te byy wyliczane przez jogw od tysicleci. By moe, organizm ma jak swoj logik? l ona wyrabia si" w reimie autoregulacji? A moe i tak, e o pozie lwa" Pietuchow kiedy czyta. I teraz ta wiedza zaktywizowaa si podwiadomie w jego pamici. Sam Sergiej Walentynowicz uwaa, e z autoregulacj zwizana jest przyszo ludzkoci. Mie takiego przyjaciela i wsppracownika jest nie kryj wspaniale! Zwaszcza, e koledzy psychoterapeuci nie rozpieszczaj mnie uznaniem dla prac w tej naszej wsplnej dziedzinie. Kiedy zwrciem si do leningradzkiego profesora z propozycj wsppracy, poni ewa wydawao mi si, e nasze prace zmierzaj w jednym kierunku. Profesor suger owa choremu w hipnozie popraw samopoczucia. Poznawszy jego dowiadc zenia za proponowaem: Czy

nie zechciaby pan wyksztaci u tego chorego nawyku, przy pomocy ktrego mgby samodzielnie kontynuowa leczenie? W sytuacji gdy pan byby nieobecny, gdzie w subowej podry? Pomylicie pewnie, e profesor wykrzykn: Eur eka! No, c powiedzia szanowny profesor l ten kierunek ma, prawdopodobnie, prawo znale si wrd innych... l podobnie, jak inny profesor, wygosi mi oglnor ozwojowy wykad o znaczeniu psychoterapii w procesie uzdrawiania ludzi... Jestem przekona ny, e autoregulacji mona uczy przede wszystkim ludzi, ktrzy posiadaj zdolno do samodzielnego znajdowania dziedzin jej zastosowania. Oni peniej realizuj tak potencjalne moliwoci wasne, jak i metody autoregulacji.

Jak tabletka zdrowia

Grupa pacjentw czeka na kurs autoregulacji. Chorzy i zdrowi, w rnym wieku. Powinienem im wyjani, czym jest ta metoda. Nauczy posugiwa si ni. Aby p otem to, czego si nauczyli, nie zawiso w powietrzu. Czsto tak bywa, e czowiek koczy kurs, a potem brak mu motywacji i wszystko zmarnowane... Tak jest np. z zajciami gimnastycznymi, z jog, z autotreningiem, z jzykami obcymi oraz wielu innymi umiejtnociami. Siedzi grupa. Debiutanci. Powinni by nie tylko leczeni, ale i opanowa nawyki, poyteczne dla zdro wia. Dagestaski Orodek Autoregulacji jest zakadem nowego typu, w ktrym obok leczenia uczymy i rozwijamy pacjentw. Czowiek powinien wychodzi od nas nie tylko podkurowany, ale te wyedukowany, jak pniej utrzymywa dobr kondycj. N auczamy wic ich metody autoregulacji. Powtarzam: jest ona poyteczna we wszystkich dziedzinach ycia i dziaalnoci. Dlatego nasz zakad jest orodkiem, centrum, a me na przykad oddziaem w klinice czy szpitalu. Tam pracuj lekarze, wykorzystujcy do leczenia chorych autoregulacj c znie z innymi metodami terapeutycznymi. Tutaj, w Orodku Autoregulacji specjalici musz by take psychologami, pedagogami, socjologami, a nawet filozofami co zreszt mieci si w moim przekonaniu w dziaalnoci lekarza, w systemie jego p racy... Przychodz do nas sportowcy, pragncy nauczy si szybkiej odbudowy si, pedag odzy ze zdenerwowania traccy gos przed audytorium, pracownicy zatrudnieni przy monotonnej pracy, przemczeni, dyrektorzy przedsibiorstw, ktrzy pragn nauczy si chocia przez kika minut wyczenia si od nacisku tysica problemw. Sowem przychodz ludzie najrniejszych zawodw. A jeeli si nie uda? Przecie obiecywali! Jake nie obieca, kiedy nie wymylono skuteczniejszych recept dla zachcenia pacjenta? A bez optymizmu lekarza oraz pacjenta nie bdzie potrzebnego kontaktu em ocjonalnego. A on musi zaistnie! Rezultatem nauki w orodku powinna by nie tylko wiedza teoretyczna, lecz i nawyki praktyczne. Specyficzne, ktrych nie mona naby poprzez mechaniczne powtarzanie. Mona je opanowa tylko w stanie specjalnym w stanie autoregulacji, co jest znacznie bardziej skomplikowane. Oto na przykad pacjent, ktry zgosi si na leczenie, cierpi na

zapalenie korzonkw rdzeniowych. Naley zacz od uwolnienia go od blu, bo w tym stanie nie bdzie uwanym uczniem. W Orodku Autoregulacji jest pracownik, ktry si tym zajmuje. cilej mwic potrafi to kady i jeden moe zastpi drugiego, ale podstawowa odpowiedzialno spoczywa na specjalicie od terapii odruchowej l oczywicie, na kierowniku orodka. Jak zreszt we wszystkich innych przypadkach... Podczas nauki, jeli zachodzi potrzeba, stosuje si akupunktur w poczeniu z inn ymi metodami leczenia. Na przykad masaem, pulsowaniem cieplnym, terapi manua ln i innymi. Wszystko to przygotowuje pacjenta do waciwego przeszkolenia. Ju od dawna wiadomo, e im lepiej czuje si czowiek, tym jest zdolniejszy do nauki. Szczeglnie, gdy udziela jej lekarz, ktry poprawi jego samopoczucie, czym zd oby pene zaufanie. Sam lekarz podczas pracy rwnie powinien mao! musi dobrze si czu! W przeciwnym przypadku nie wywoa u pacjenta obrazu zdrowia! Bez wyrazistego, sug estywnego obrazu zdrowia pacjent zdrowieje trudniej. Nawet przy przeprowadzeniu zabiegw fizjologicznych. Stare to prawdy, ale niestety w klinikach rzadko brane pod uwag. Zreszt jak moe by inaczej, skoro samo pomieszczenie szpitalne, w swoim obecnym statystycznym wariancie, ju wywouje obraz choroby? Wikszo ludzi niestety nawet nie potrafi sobie wyobrazi, jak powinien wyglda zdrowy czowiek. Jakie powinien mie oczy, chd, oddech, intonacj... W prz yszoci mam nadziej Orodek Autoregulacji bdzie tak zbudowany, by ju przy wejciu pacjent zaczyna lej oddycha! By przypomina mu ziemi obiecan, gdzie mona si oczyci, wyzdrowie, pokrzepi dusz, porozumie z ludmi. A nawet by moe podj jakie wane decyzje. A ju na pewno nauczy si zdrowego obrazu ycia. Ten nasz przyszociowy orodek zdrowego ycia powinien znajdowa si na onie przyrody, ktrej kontemplowanie ju samo w sobie jest psychoterapi! Bdzie sala sportowa i oddziay przeznaczone na wstpne zabiegi leczniczo-ozdrawiajce. Jeeli czowiek wspaniale si czuje i wykorzystujc stan specjalny, utrwala to samopoczucie w pamici, potem bdzie zdolny posugujc si autoregulacj wywoa u siebie dobr form. W takim przypadku metoda dziaa bdzie jak zakonserwowana w organizmie table tka zdrowia! Za pomoc autoregulacji mona wywoywa wszystko to, co kiedy pomogo w uzyskaniu dobrego samopoczucia czy nastroju. Mona na przykad wspomnie najpi kniejszy dzie, kiedy bye w doskonaym

nastroju. Kiedy wszystko si udawao. Kipi ae wtedy energi. Wszyscy patrzyli wycznie na ciebie! W stanie specjalnym mona pomarzy o tym, jakimi chcielibymy widzie siebie, wyobrazi sobie upragniony nastrj, wyraz twarzy, chd! ! organizm zacznie nastraja si na fal naszego ideau. wite prawo czowieka do marze w stanie autoregulacji przeksztaca si w moliwo samotworzenia, a cae bogactwo wrae yciowych w instrument uzdrawiajcy i przeduajcy ycie. Grupa pacjentw czeka na kurs autoregulacji Chorzy i zdrowi, ludzie w rnym wieku. Patrz na mnie. Jestem lekarzem. Aby oni byli szczliwsi ja powinienem czu si b ardzo dobrze!

Pisz do nas...
Po opublikowaniu w radzieckiej prasie artykuw o mojej metodzie, pozwalajcej czowiekowi kierowa swoim, organizmem, a zwaszcza po zademonstrowaniu tej metody w telewizji napyny listy od osb, pragncych naby te niecodzienne przecie umiejtnoci. Niestety w artykuach prasowych nie wszystko podano dokadnie i naukowo. Jako lekarz musiaem wic mie si na bacznoci, gdy czytelnicy odnieli wraenie, e autoregulacja jest czarodziejsk rdk, panaceum na wszystkie nieszczcia. Mimo dalszych publikacji, ktre podkrelay, e ta metoda zalicza si do metod psychoterapeutycznych i porwnyway istot jej dziaania z treningiem autogennym w listach zwracano si do nas nawet z takimi problemami, ktrych rozwizanie w aden sposb nie wchodzio w kompetencje" autoregulacji! W listach zaniepokoia mnie rwnie bardzo czsto spotykana wiara autorw w to, e autoregulacj mona opanowa w cigu p godziny. Dla tej p godziny" dziesitki ludzi zryway si z miejsca porzuciwszy wszystkie sprawy i wdroway z rnych stron do Machaczkay, nie uzgadniajc nawet z nami terminu przyjazdu. Skd si wzio owe p godziny"? Wanie stamtd, z artykuw prasowych. W jednym z nich porwnywano czas op anowania zagbiania si w stan za pomoc treningu autogennego oraz autoregulacji. Istotnie, w autotreningu ten stan szczeglny osiga si po miesicach wicze a metod autoregulacji w szeregu przypadkw nawet w cigu p godziny! W tym szeregu przypadkw" wielu czytelnikw od razu widzi siebie! A nie da si tego dokona w dwadziecia minut? zainteresowa si kto z sali podczas kursu. Nawet nauka jazdy na rowerze pochania wicej czasu odpowiedziaem. Oczyw icie, w niektrych przypadkach to si zdarza, ale przecie caa rzecz nie sprowadza si do rekordw! Istota rzeczy powtarzam polega na nauczeniu czowieka kierowa nadzwyczaj skomplikowan maszyn wasnego organizmu! A tu wskazana jest ostrono. To jest przecie organizm ludzki, to jest ycie! Dlatego niezalenie od ewentualnie moliwej p godziny" aby opanowa autoregulacj, naley przej peen kurs zaj, skadajcy si z 810 zespow zabiegw, poczonych z przygotowaniem teoretycznym zasady wchodzenia w stan".

A ponadto pamitajcie, e: NIE WYSTARCZY NAUCZY SI WYWOYWA STAN SPECJALNY, TRZEBA UMIE WACIWIE SI NIM POSUGIWA! Du cz listw napisali chorzy lub ich krewni. Przedstawiali przerne dolegliw oci od przytpienia suchu u piciomiesicznego dziecka do cikich chorb now otworowych. Wszyscy prosili o pomoc. Niestety tych oczekiwa nie speniamy. Pisali take ludzie, cierpicy na rnego rodzaju nerwice. Skaryli si na obnion wydajno pracy, na zmczenie. Oczywicie, im ewentualnie moglibymy pomc. Autoregulacj chc opanowa modzi ludzie, starajc si rzuci palenie. Oraz narkomani i rodzice narkomanw. Takim pacjentom sdz rwnie moglibymy pomc. Pisz do nas ludzie, czsto ju nie najmodsi ale chorobliwie niemiali. Z tego powodu sdz nie uoyli sobie ycia, albo rozpada si ich rodzina. To te s nasi pote ncjalni pacjenci. Wrd piszcych duy procent stanowi ludzie, przygotowujcy si do powanych zmian w yciu. Chcieliby opanowa autoregulacj, by zwikszy odporno nerwow przed czekajcymi ich obcieniami, zmian rytmu ycia i dziaalnoci. Tu autoregul acja moe okaza si przydatna. Interesuje si ni take wielu sportowcw, pracujcych nad popraw wynikw. Pisz debiutanci, mistrzowie oraz trenerzy, poszukujcy optymalnego podejcia do uczniw. Tutaj wedug mnie bez autoregulacji wrcz nie osignie si wyszego poziomu. Pisz do nas ludzie pragncy szybko nauczy si jzykw obcych lub przyswoi inn wiedz. Autoregulacja moe im pomc. Otrzymujemy take oferty wsppracy z zakadami przemysowymi. By zmniejszy zmczenie i zachorowalno pracownikw, wykonujcych napit, stresujc, mon otonn prac. Uwaam, e w systemie intensywnego wytwarzania, ktry silnie obcia psychiczny aparat czowieka autoregulacja jest bezwzgldnie potrzebna. Przyjedaj do nas lekarze i psycholodzy, pragncy wzbogaci swj arsena metod o jeszcze jedn metod profilaktyki i leczenia chorb. Marzyoby si nam, by kady lekarz wiedzia, czym jest autoregulacja, oraz aby lekarze-psychoterapeuci posugiwali si ni profesjonalnie! Przecie kady psychoterapeuta prbuje uczy swoich chorych autoregulacji w ten czy inny sposb. Dlaczego nie miaby stosowa mojej metody? Zapamitaem cztery charakterystyczne listy: "Ten klucz jest mi bardzo potrzebny!!!" pisze dziesicioletnia dziewczynka (prosz zwrci uwag na trzy wykrzykniki),

Drugi list napisa do redakcji Komsomolskiej Prawdy" docent, wykadowca uczelni medycznej. da przerwania w prasie procesu ogupiania" studentw medycyny, ktrym wedug jego sw krci si w gowie od reklamowanych wszelkiego rodzaju pseudonaukowych metod, obiecujcych jakoby uwolnienie ludzkoci od wszelakich nieszcz. ,,To klucz bez prawa przekazu!" koczy list (dwadziecia stron .maszynopisu!) docent. Autor trzeciego listu by jakim oryginaem. Po przeczytaniu w artykule o tzw. obrczy cieplnej, pomagajcej w opanowaniu stanu, ,,nagrzewa!" gow przez 1015 minut dziennie. Czu si doskonale, wygrywa w tenisa oraz w szachy, tworzy trzy razy tyle wierszy co zazwyczaj. Bardzo mi dzikowa za to wzbogacenie weny twrczej. Trag ikomizm tej sytuacji oraz jej niebezpieczestwo polegao na tym, e w artykule nie podawaem ani istoty, ani sposobu dziaania nowego wynalazku, zwanego biegnc fal ciepln". Ani te adnych wskazwek, w jaki sposb osiga si ten stan! I, na koniec, ostatni z niezwykych listw. Ten wyda mi si straszny. Maolat, ktry przeczyta w artykule o wyrabianiu nawyku autoregulacji drog warunkowo-odruchowego programowania, stwierdza, e ju widzia w kinie, w jaki sp osb programuje si ludzi. Po takim zaprogramowaniu ludzie jedz traw, zamieniaj si w roboty oraz w zwierzta. Nie podejmuj si komentowa tego listu i analizowa rnicy midzy treci znanego filmu Martwy sezon" a metod autoregulacji. Rnica jest zasa dnicza. Czsto uczestnicy kursu pytaj, w jaki sposb nastroi si za pomoc autoregulacji na przypieszone opanowanie jzyka obcego? Co naley wyobrazi sobie w stanie sp ecjalnym? Albo: co naley wyobrazi sobie w reimie autoregulacji by przesta bole zb? Odpowiadam: nie naley sobie wyobraa niczego szczeglnego, jeli to sprawia trudno. Naley umie wywoa gboki stan neutralny, a potrzebna reakcja sama powstanie jeli tylko zosta wytyczony cel. Wikszo naszych pacjentw niestety nie jest w stanie wywoa gbokiego pogrenia si w stan szczeglny. Osignicie mniejszej lub wikszej gbi wie si z wyjciowym stanem organizmu oraz z samym zadaniem. Czasami, kiedy zadanie ok azuje si zbyt odpowiedzialne, potrzebna waciwa gbia pozostaje nieosigalna. Przeszkadza bowiem w tym zdenerwowanie, napicie i inne czynniki emocjonalne. (A na bolcy zb polecam wypraktykowany od pokole sposb

wizyt u dentysty! przyp. red.)-

Spokj i wola
Jeli spytacie, do jakiej szkoy siebie zaliczam, odpowiem tak: w mojej wyobrani istniej dwie szkoy. Pierwsza gdy czowiek, okreliwszy swj cel pragnie jak na jszybciej go zrealizowa, a pracujc zwraca si ku specjalistycznej literaturze i facho wcom. Druga gdy czowiek najpierw uczy si by pracownikiem naukowym, studiuje odpowiedni literatur zdobywajc informacje, a potem bdc specjalist, zwraca si ku interesujcemu go zagadnieniu, prbujc je rozwiza. Siebie zaliczam do pierwszej szkoy. Do praktykw. Co za tyczy si wyksztacenia od dziecka poykaem ksiki. Brat goni na podwrku za pik, a ja leaem na tapczanie i czytaem, czytaem... Gwnie fantastyk. Pniej ksiki z dziedziny psychologii, medycyny i filozofii. Potem, gdzie od trz eciego czy czwartego roku studiw, w ogle przestaem czyta literatur specjalistyczn. Musz przyzna, e z jakiego powodu mnie drania. Chciaem sam myle. Dlatego zerwaem ze wszystkimi, istniejcymi formalnie szkoami w zakresie psychofizjologii, psychoterapii i odruchoterapii. Pozwolio mi to nie ogranicza si istniejcymi systemami pogldw i kierunkw. Przekonaem si, e jest dobrze, gdy sam lekarz tryska yciem, jest wesoy, yczliwy i pewny siebie. Wtedy i pacjent czeka, by lekarz pomg mu sta si takim jak on. A wic lekarzu, wylecz si sam! Tak, oczywicie bez realizacji tej zmiany podejcia w medycynie autoregulacja zamienia si w chatur. Tu nie mona oderwa teorii od praktyki! Jeli nauczymy czowieka autoregulacji, to znaczy rozwiniemy jego zdolno do realizacji wasnych decyzji, idei, marze konstruktywny rozwj zdolnoci twrczych stanie si niezbdn czci kultury oglnoludzkiej, gwarantem pozytywnego rozwoju spoeczestwa. Takie dostrzegam perspektywy... Czciowo znajduj ju one jak form realizacji dziki wsppracy z radziecko-amerykask fundacj Inicjatywa Kulturalna". Celem oficjalnym tej fundacji jest finansowe wspomaganie perspektywicznych projektw z dziedziny kultury. Fundacja uwaa, e najbardziej naraeni na przeciwnoci losu bywaj ludzie, zajmujcy si twrczoci. Myl twrcza jest przecie tak ulotna, e ulega rozbiciu ju przy samej prbie jej zatrzymania i wyraenia.

Za pomoc autoregulacji chciabym opracowa metod, ktra pozwoli czowiekowi wyrazi swoj myl twrcz w trakcie jej rozwoju. Bdzie to bardzo poyteczne. Fundacja popiera projekty twrcze, zwizane z perspektyw rozwoju czowieka w spoeczestwie. Przy siedzibie fundacji wydzielono pomieszczenie, urzdzone zgodnie z wymogami nowoczesnej techniki, niezbdnej do przeprowadzania leczniczouzdrawiajcych zabiegw przygotowawczych oraz procesu opanowania autoregulacji. Grupa kursantw bdzie skada si z twrczo aktywnych osb, w rnym wieku i rozmaitych zawodw. W ten sposb zamierzamy wykona wielki skok jakociowy w dziele rozwoju metody autoregulacji. Dzisiaj czowiek egzystuje w krytycznych warunkach, bo w konflikcie z natur. Przedtem chronia go przyroda. Tote Fundacja Ekologiczna ZSRR przygotowuje razem z nami program przygotowania lekarzy w dziedzinie nowego kierunku uzdr awiania ekomedycyny, podstaw ktrej bd przede wszystkim metody leczenia bez stosowania medykamentw i oczywicie autoregulacja. T metod zaczynaj si interesowa przedstawiciele najrnorodniejszych kierunkw, stowarzysze, zwizkw, jak rwnie grup twrczych, dziaajcych na rzecz rozwoju czowieka. Niedawno odby si w Baden-Baden (RFN) drugi Midzynarodowy Kongres Bada Systemowych, Informatyki i Cybernetyki, w ktrym uczestniczyem 2 ramienia Fund acji Inicjatywa Kulturalna". Zamiast jednego zaplanowanego wykadu o autoregulacji, wygosiem cztery. Metoda autoregulacji bardzo zainteresowaa uczestnikw Kongr esu. Zatem raz jeszcze najdostpniejszym i najprostszym jzykiem wyramy istot autoregulacji. Jak si stroi na przykad fortepian? Co jest do tego potrzebne? Cisza, aby sysze dwiki, l kamerton, ktry pomoe w nastrojeniu strun. Przy autoregulacji rol ciszy gra neutralny" psychofizjologiczny stan, nawyk wytworzony i rozwinity za pomoc specjalnego szkolenia. A rol kamertonu gra obraz cel. Wasza wola. Stwrzcie cisz... Wecie kamerton... I, jak powiedzia poeta: ,,Na wiecie nie ma szczcia. Jest spokj i wola!..." Spokj i Wola!

Post scriptum
Mwi warszawscy pacjenci dra Chasaja Alijewa, ktrzy uczestniczyli w prowadz onych przez niego (w maju 1990 r.) w naszej redakcji kursach autoregulacji: Od dawna interesuj si rnymi technikami relaksacji, uwalniania organizmu ze stresu. Wszystkie znane mi dotd metody maj si do tego, czego uczy nas dr Alijew tak, jak noc do dnia ! Zmczenie kleio mi oczy zmuszajc do kadzenia si spa zaraz po dzienniku telewizyjnym. Dziki opanowaniu metody autoregulacji dra Alijewa bez problemu czytam teraz ksiki do pnocy, a rano wstaj rzeka i wypoczta. Przestaam ju take wypija morze kawy, gdy opanowaam skuteczniejszy sposb odprania si, nabi erania si. Bardzo wysoko oceniam fachowe kwalifikacje dra Alijewa. Wida, e ma due dowiadczenie kliniczne w pracy z pacjentami. Potrafi bowiem da uczestnikom kursu gwarancj bezpieczestwa. Rozmaite techniki psychologiczne, stosowane na ludziach wywouj czasami tak silne reakcje, e a niebezpieczne, laik sobie z tym nie poradzi. Zakres wiedzy i kompetencje dra Alijewa wykraczaj znacznie poza tradycyjne metody leczenia. Jest on i psychiatr, i psychologiem, i hipnotyzerem, stosuje sugesti, posuguje si akupunktur i krglarstwem. Tak szeroki zakres technik umoliwia mu caociowe podejcie do pacjenta, potrafi uruchomi to, co w procesie leczenia jest najwaniejsze: autoregulacj organizmu. Uczy czowieka, daje mu sposb radzenia sobie z wasnymi problemami. Zrywa tym samym z obowizujc powszechnie w medycynie zasad biernoci: pacjent nie bierze odpowiedzialnoci za leczenie, zrzuc ajc j cakowicie na lekarza, na tabletk, na zastrzyk... Sam chory pozostaje jedynie przedmiotem rnorakich oddziaywa, ktrym si poddaje i... czeka na rezultat! Dr Alijew nauczy nas techniki psychologicznej, dziki ktrej moemy rozwija osobowo, panowa nad wasnym organizmem oraz ksztatowa psychik w poz ytywnym kierunku. Technika dra Alijewa dziaa bardzo gboko, zmieniajc waciwie ca fizjologi czowieka Nie spotkaem w Polsce pracujcego w ten sposb terapeuty, chocia kady psycholog czy psychiatra posuguje si autoregulacj. Czasami wyjanienia dra Alijewa brzmi zbyt fizjologiczno-

materialistycznie, sprowadzaj wszelkie procesy, zachodzce w psychice, wycznie do neurofizjologii. Ale do czego ma si odwoa? Gdyby operowa pojciem duszy zarzucono by mu brak naukowoci. Gdyby stosowa tok rozumowania Chiczykw czy Hindusw po prostu by go wymiano... Opuszczamy kurs, prowadzony przez dra Alijewa, jakby w jakim transie. Wydaje si, e tryskamy energi, e jestemy jak nigdy rozlunieni, zrelaksowani. Ta euforia, ten luz... Podejrzewam, e jest to jedynie skutek sugestii, ktr dr Alijew si posuguje. No, c czas pokae, czy dziaaa na nas sia sugestii czy sia medycyny... Metod dra Alijewa uwaam za rewelacyjn. Wyzwala ona ukryt w nas energi, ktrej sami nigdy nie potrafilibymy obudzi ani wykorzysta. Drzemaaby wic w nas, a my nawet nie wiedzielibymy o jej istnieniu, o moliwociach, jakie stwarza. Regulacja dra Alijewa bardziej mi odpowiada ni trening autogenny czy DU (doskonalenie umysu). Dr Alijew wytumaczy nam, e choroba wypywa z naszej gowy za nasz wiedz i wol. I ze t sam drog mona j cofn. Od lat lecz nerwic odwiedzajc rnych lekarzy. Wczoraj, po raz pierwszy od... nie pamitam ju, odkd odniosam, sukces: wprowadziam si w stan neutralny i zasnam bez zaywania nasennej tabletki. Osignam nie znany mi dotd luz, wyciszenie, odprenie. To bardzo duo! Przyszam na kurs z czystej ciekawoci. Chciaam zobaczy, co robi dr Alijew, ale osobicie nie zamierzaam niczemu si poddawa. Zapr si i ju, moje rce ani drgn! Rce okazay jednak posuszestwo poleceniom dra Alijewa i rozeszy si na boki ku mojemu kompletnemu zaskoczeniu. Nauczyam si autoregulacji i zamierzam j wykorzysta w osigniciu dwu konkretnych celw. Po pierwsze by codziennie intensywnie gimnastykowa si, rozrusza wszystkie minie bez uczucia blu. Tak, jak to robilimy podczas zaj. Taka gimnastyka, do ktrej nie mog si jako zmobilizowa oraz przed stosowaniem ktrej powstrzymuje mnie strach przed obolaymi potem miniami pozwoli mi utrzyma szczup, wysportowan sylwetk. Cel drugi: powanie ograniczy liczb wypalanych papierosw. Po lekkiej hipnozie, zastosowanej przez dra Alijewa, dugo nie cigno mnie do palenia, a potem dobrze znane Carmeny" nagle zaczy pozostawia jaki obcy, metaliczny smak na jzyku... A moe nawet uda mi si porzuci nag? Po seansach czuj si bogo, przyjemnie, wracam do domu jak na skrzydach!

 Sukces! Ju potrafi si niczym nie denerwowa! Na zajcia, prowadzone przez dra Alijewa, przychodzi sporo znerwicowanych osb, majcych kopoty z zaniciem, rozstrojonych nerwowo, atwo popadajcych w depresj, o obnionych nastrojach i w ogle nie umiejcych upora si z wasnymi lkami, z niemiaoci, z rozmaitymi problemami. C ofiaruje im medycyna? Przede wszystkim tabletki. Nasenne, wyciszajce, uspakajajce, podnoszce nastrj. Dopiero dr Alijew nauczy ich, jak obywa si bez piguek, jak zastpi chemi specyfikami z wasnej, wewntrznej apteki", czyli jak uruchomi siy, drzemice w kadym z nas. Szkoda, e propozycje dra Alijewa spotkay si z minimalnym zainteresowaniem polskich lekarzy i psychologw. Obawiam si, e wielu spord uczestnikw jego kursw zacznie na wasn rk, w rozmaitych grupach, stosujcych terapie naturalne posugiwa si metod autoregulacji. P biedy, gdy sami praktykuj na sobie, w kocu po to chodzili na kurs, by si czego nauczy. Ale jeeli przyjdzie im do gowy uczy innych ludzi autoregulacji wedug dra Alijewa? Uprzedzam, e moe to robi jedynie czowiek odpowiedzialny, wiedzcy, co moe si dzia z pacjentem i znajcy techniki radzenia sobie z owymi gronymi nieraz, innym razem szokujcymi reakcjami. Zapraszajc dra Alijewa zrobilicie kawa dobrej roboty. Prosz, umoliwcie nam czstszy kontakt z tym dobrym lekarzem i sympatycznym czowiekiem.

Spis treci
Od redakcji.....................................................................................................................3 Sowo wstpne..................................................................................6 Z zacinit pici na tygrysa.........................................................8 Od baletu do lotu w kosmos.........................................................................................12 Jest taki szczeglny stan...............................................................................................13 Midzy snem a jaw........................................................................15 Podleczysz si sam..........................................................................19 Przywoa waciwy obraz...............................................................22 Powtarzamy lekcj..........................................................................35 Bez blu........................................................................................................................37 Ostronie!........................................................................................ 44 ,,A trzecia pie pieni pozostae"................................................46 Co wydarzyo si Mendelejewowi?..................................................49 Jak tabletka zdrowia.....................................................................................................52 Pisz do nas....................................................................................54 Spokj i Wola...............................................................................................................57 Post scriptum................................................................................................................59

Dr Chasaj Alijew
Dr Chasaj Alijew jest dagestaskim psychiatr i psychoterapeut, kieruje Orodkiem Autoregulacji w rodzinnej Machaczkale. Prowadzi take Orodek Rozwoju Czowieka przy amerykasko-radzieckiej fundacji Inicjatywa Kulturalna". W maju 1990 r. na zaproszenie naszej redakcji przebywa w Polsce prowadzc kursy autoregulacji wedug wasnej metody. Dr Alijew twierdzi, e: W kadym z nas tkwi ogromne, rezerwowe moliwoci, o ktrych niewiele wiemy i nie potrafimy ich spoytkowa. Te moliwoci stanowi co w rodzaju wewntrznej, apteki, piguki zdrowia, obe cnej w naszym organizmie. Mona stosunkowo atwo uruchamia owe siy i wykorzystywa zgodnie z nasz wol, dla naszego dobra. Dr Alijew opracowa wasn metod autoregulacji, umoliwiajc realizo wanie celw, ktre sobie stawiamy. W ksieczce omawia t metod, podaje instrukta jej op anowania oraz liczne przykady stosowania.