CHOROBY STAWW Leczenie dolegliwoci blowych: leki syntetyczne czy naturalne?

W obecnej sytuacji polskiego pacjenta, poddawanego ustawicznym eksperymentom w dziedzinie reformowania ochrony zdrowia, dostp do procedur leczniczych staje si coraz bardziej ograniczony, z preferencj dla osb dobrze sytuowanych materialnie. Tym samym wzrasta rola doradztwa ze strony personelu aptek. Aptekarze s do tego zadania gruntownie przygotowani, a czsto maj take dugoletnie dowiadczenie, wspierajce wiedz fachow. Dziki temu mog oni kreowa rynek i kierunki "samoleczenia", pomagajc w wyborze leku, a niekiedy wrcz wskazujc pacjentowi odpowiednie rozwizanie wedle swojej najlepszej wiedzy. Choroby zapalne, zwyrodnieniowe i reumatoidalne nale do najczstszych przyczyn zaburze narzdu ruchu, prowadzcych nierzadko do trwaego inwalidztwa. Co wicej, towarzyszce im dolegliwoci blowe s rwnoczenie przyczyn wyranego pogorszenia jakoci ycia. Wbrew obiegowym wyobraeniom, wcale nie s one skutkiem podeszego wieku; take osoby mode cierpi na choroby staww na tle reumatoidalnym lub zwyrodnieniowym, nie mwic o urazach, tak czstych we wspczesnym sporcie. Nic zatem dziwnego, e od dziesicioleci wysiki farmakologw zmierzaj w kierunku oprac owania lekw powstrzymujcych rozwj tych chorb, zapobiegajcych odlegym ich nastpstwom, lub przynajmniej agodzcych dolegliwoci. Std olbrzymia popularno preparatw z grupy niesteroidowych lekw przeciwzapalnych (NLPZ), wrd ktrych znajdziemy midzy innymi salicylany, diklofenaki, pochodne kwasu fenylopropionowego (ibuprofen, ketoprofen) i wiele innych. Wszystkie one maj jedn, istotn wad: s stosunkowo szkodliwe, zwaszcza na przewd pokarmowy, sprzyjajc powstawaniu owrzodze, mog take wywoywa napady dusznoci i reakcje uczuleniowe. Std te, do gwnych przeciwwskaza w stosowaniu NLPZ - niezalenie, czy podawanych doustnie, czy tak jak czopki lub ampuki pozajelitowo, nale astma oskrzelowa i choroba wrzodowa odka lub jelit. Dodatko wo, substancje czynne NLPZ maj na og silnie kwasowy charakter, co sprzyja miejscowym uszkodzeniom komrek wycieajcych przewd pokarmowy. Leki tej grupy wynaleziono do dawno: najmodszy z nich, diklofenak, liczy sobie ponad 40 lat. Niestety, od dziesicioleci nie pojawi si aden nowy preparat, ktry mona by uzna za przeom w leczeniu chorb reumatycznych i zwyrodnieniowych. Dziaania producentw poszy wic w kierunku reaktywowania lekw starszej generacji. Wci pojawiaj si "odmodzone" posta cie starych lekw, co prawda w nowych opakowaniach i z nowym przekazem reklamowym, ale wci o tych samych waciwociach i dziaaniu. Wskutek aktywnoci marketingowej przemysu farmaceutycznego mona zaobserwowa na przestrzeni ostatnich lat wyran liberalizacj wymogw w zakresie dostpnoci preparatw syntetycznych. Leki wydawane niegdy wycznie na recept s obecnie dostpne w sprzeday odrcznej z prawem publicznego reklamowania w telewizji (nierzadko jako leki "inteligentne"). Reklama promuje zastosowania, natomiast dziaania szkodliwe kwituje uwag ,,przed uyciem przeczytaj ulotk bd skonsultuj si z lekarzem lub farmaceut" Powstaje pytanie, czy promowanie lekw syntetycznych, do atwych w masowej produkcji jest dziaaniem na rzecz waciwej i jedynie susznej opcji leczenia chorb. Innymi sowy czy istnieje

alternatywa dla preparatw chemicznych, co prawda legitymujcych si dowodami skutecznoci, ale obarczonych istotnymi dziaaniami niepodanymi. Odpowiedzi na to pytanie dostarcza chob y lektura wykazu zarejestrowanych preparatw leczniczych, gdzie znajdziemy szereg specyfikw znanych od lat jako bezpieczne w stosowaniu, a co najwaniejsze skuteczne. Na szczegln uwag zasuguj tu preparaty zawierajce olejki eteryczne lub przetwory galenowe z surowcw olejkowych. Bezpieczestwo ich stosowania nie budzi najmniejszych wtpliwoci, gdy jest oparte na wieloletnim dowiadczeniu i czsto zostao potwierdzone dowodami bada naukowych, speniajcymi kryteria Medycyny Opartej na Faktach. Fitoterapia i medycyna alternatywna w Polsce Szybki rozwj przemysu farmaceutycznego zmniejszy zainteresowanie fitoterapi. W Polsce szczeglnie czsto, w porwnaniu do innych krajw europejskich, stosuje si leki syntetyczne, niekiedy bez wyranej potrzeby. Moe to skutkowa zmniejszeniem naturalnej odpornoci, wystpujcymi coraz czciej alergiami, uodpornieniem si na dziaanie lekw co wida szczeglnie na przykadzie antybiotykw, gdy trzeba drastycznie zwiksza ich dawki w wyniku braku reakcji na l ek a nawet wpywem na jako "materiau genetycznego" w nastpnych pokoleniach. Nic zatem dziwnego, e skutki uboczne lekw syntetycznych, powoduj nieunikniony nawrt do naturalnych metod terapii, w tym zioolecznictwa. Badania naukowe z dziedziny farmakognozji cigle dostarczaj rewelacyjnych dowodw, potwierdzajcych suszno metod medycyny naturalnej. W obecnym, technokratycznym wiecie, badania te s niezbdne, by mc wprowadzi do sprzeday preparaty lecznicze, take pochodzenia naturalnego. Dotyczy to rwnie zi i stosowanych od wiekw, skutecznych receptur. Obecnie obserwujemy ogromny renesans medycyny naturalnej, spowodowany rosnc wiadomoci niepodanych dziaa farmakoterapii, a take powszechnoci samodzielnego leczenia. Dodatkowym argumentem za stosowaniem terapii alternatywnych i wspomagajcych s rosnce ceny lekw syntetycznych. Oczywicie, nie wszystkie leki chemiczne mona zastpi zioami, ale nawet w takich przypadkach mona je stosowa jako rodki wspomagajce i skutecznie uzupeniajce leczenie. Lekami naturalnymi czsto mona zastpi preparaty syntetyczne, stosowane w dolegliwociach zapalnych i zwyrodnieniowych oraz w obrzkach i chorobach naczy. Oprcz skutecznoci terapeutycznej, preparaty pochodzenia naturalnego oferuj: bezpieczestwo stosowania (wane zwaszcza w chorobach przewlekych, wymagajcych stosowania tzw. polipragmazji, czyli terapii wielolekowej. podniesienie skutecznoci dziaania lekw syntetycznych (uzupenienie farmakoterapii) atwo samodzielnego stosowania (wane zwaszcza w pierwszych objawach choroby, gdy wizyta u lekarza nie jest jeszcze konieczna Seria "Naturalna Terapia" powstaa, by dostarczy wszystkim potrzebujcym nie tylko naturalnych i skutecznych preparatw, ale rwnie przydatnej i fachowej wiedzy z dziedziny profilaktyki i skutecznego leczenia powszechnych dolegliwoci. Preparaty nasze, nie tylko skutecznie lecz, ale take wydatnie wspomagaj tradycyjne leczenie farmakologiczne, podnoszc jego skuteczno, skracajc czas i obniajc koszty terapii. Seria "Naturalna Terapia" jest take czci kompleksowego i wielokierunkowego programu

edukacyjnego, ktry pozwala pacjentom w sposb prosty, a zarazem fachowy i odpowiedzialny, stosowa metody "samoleczenia". Program ten obejmuje wiedz na temat przyczyn powstawania dolegliwoci, profilaktyki i zasad skutecznego leczenia przy uyciu sprawdzonych, bezpiecznych i niedrogich preparatw. W naszych dziaaniach kierujemy si zasadami: ,,lepiej zapobiega ni leczy" i "pocztek choroby atwo leczy " (,,In Vitio Facilis Medicina Recenti") Reumatyzm Reumatyzm jest czsto uywanym okreleniem zarwno w jzyku potocznym, jak i przez lekarzy. Kiedy zadamy lekarzowi pytanie co ono oznacza, nie uzyskamy jasnej odpowiedzi. Poniewa nie ma precyzyjnej odpowiedzi, ani konkretnej choroby, ktr tym mianem si okrela. Z fachowego punktu widzenia istniej natomiast choroby reumatyczne. Nie jest to zatem jedna choroba, lecz kilka nalecych do tej grupy. Istnieje take nauka zajmujca si tymi ch orobami zwana reumatologi. Specjalistw z tej dziedziny nazywamy reumatologami. Warto te zastanowi si co rozumiemy mwic np. mam reumatyzm, albo moja ciocia choruje na reumatyzm. Oznacza to zwykle zesp dolegliwoci ze strony ukadu kostno -stawowego. Najczciej s dolegliwoci blowe. Z rozwinitych stadiach zapale staww dochodzi moe, do mniej lub bardziej zaawansowanych zmian upoledzajcych czynno ruchow staww. Dokadny opis objaww mona znale w dalszej czci opracowania. Aby atwiej rozumie dalsze opisy warto byoby zapozna si z budow stawu: Zdaniem dr Boeny Moskalewicz, Kierownika Zakadu Epidemiologii Instytutu Reumatologicznego w Warszawie, nieurazowe choroby ukadu ruchu s gwn przyczyn wystawiania zwolnie lekarskich i orzekania o inwalidztwie. W 1990 roku dolegliwoci reumatyczne stanowiy przyczyn 11% wszystkich nieobecnoci w pracy, a w 1995 ju ponad 13%. Koszty spoeczne chorb reumatycznych s ogromne i trudne do oszacowania. W Polsce nie przeprowadzano takich analiz. Amerykanie obliczaj, e koszty te w ich kraju sigaj 65 mld dolarw rocznie. Do chorb o typie zapalnym nale midzy innymi: -Reumatoidalne zapalenie staww popularnie nazywane gocem postpujcym -Zesztywniajce zapalenie staww krgosupa -uszczycowe zapalenie staww -Gorczka reumatyczna -Kolagenozy (tocze rumieniowaty ukadowy, twardzina ukadowa i inne) Do niezapalnych chorb reumatycznych nale: -choroba zwyrodnieniowa staww dotyczca gwnie krgosupa, staww biodrowych i kolanowy ch -osteoporoza .Dalej nieco szerzej opisujemy 2 najczstsze jednostki chorobowe staww obwodowych. Reumatoidalne zapalenie staww (RZS) Opis choroby

Choroba rozpoczyna si blem i obrzkiem jednego, rzadziej kilku staww. Najczciej zajte s stawy rk, kolanowe i stawy rdstopia. Na pocztku dolegliwoci dotyczy mog tylko jednego stawu. Po kilku tygodniach zapalenie staww przybiera posta symetryczn (stawy obu stron ciaa). Na pocztku trwania choroby czsto wystpuj stany podgorczkowe, chory ma poczucie oglnego zmczenia, traci apetyt. Rce nale do czci anatomicznych ukadu ruchu, w ktrych zmiany s najcharakterystyczniejsze (opisane w dalszej czci). Podstawowe objawy Choroba ta przebiega zwykle z okresami zaostrze i remisji (wycofania si objaww). Przewleky postpujcy proces zapalny bony maziowej, wypeniajcej wewntrzn cz stawu, doprowadza do zniszczenia staww i tkanek stawowych. Pierwszymi sygnaami s: -zmczenie, -ble mini i staww, -niekiedy zmniejszony apetyt, -stany podgorczkowe. W pocztkowym okresie choroba obejmuje zwykle stawy nadgarstkowe i stawy drobne rk i ng. Pojawia si tzw. sztywno poranna staww i mini (utrzymujca si ponad 60 min). Chorzy mog te odczuwa w godzinach nocnych mrowienie i drtwienie pierwszych trzech palcw. Rozwj schorzenia doprowadza do znieksztace w stawach. W stawach drobnych stp pojawiaj si podwichnicia (tzw. palce moteczkowate), mog tworzy si halluksy (krzywe paluchy) i modzele (zgrubienia naskrka). W zaawansowanej chorobie dochodzi do deformacji staww midzypaliczkowych, przykurczy i wysikw w stawach okciowych. Proces zapalny moe te dotyczy staww biodrowych, powodujc ograniczenie ruchomoci, nieprawidowy sposb chodzenia, ble w pachwinie, krzyu, poladkach. Jeli zostanie zniszczona gowa koci udowej i panewki, konsekwencj moe by kalectwo. Do bardzo wanych objaww reumatoidalnego zapalenia staww nale guzki reumatoidalne, ktre wystpuj najczciej w tkance podskrnej. Rozwj procesu zapalnego w tej chorobie doprowadza do zniszczenia chrzstki, powierzchni stawowych koci, uszkodzenia wizade, powodujc trwae znieksztacenia. Przyczyny powstawania Waciwie specjalici nie potrafi udzieli jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co wywouje to schorzenie. Mog tu mie znaczenie czynniki genetyczne (wystpowanie tej choroby w rodzinie) i hormonalne, a take palenie papierosw oraz dugotrwae napicia nerwowe. Sposoby leczenia W reumatoidalnym zapaleniu staww stosuje si:

-leczenie farmakologiczne zarwno doustne, jak i zewntrzne -masae (szczeglnie skuteczne, gdy uywane s wspomagajco preparaty do masau, Alpa Medical), -kinezyterapi (leczenie ruchem); -wiatolecznictwo (nagrzewania lamp sollux); -inne Mao doceniane bywa niezwykle istotne i skuteczne jest nacieranie preparatami "rozgrzewajcymi". W tej roli doskonae efekty przynosi zastosowanie zoonych preparatw do nacierania i masau, zwaszcza serii preparatw Alpa Medical - ReumoTerapia. Zastosowanie tych preparatw zapobiega pogarszaniu si stanu oglnego, ale przede wszystkim agodzi dolegliwoci subiektywne (bl, zesztywnienie). Skuteczno stosowania tych preparatw podnosz zabiegi rehabilitacyjne, a zwaszcza masae z uyciem preparatw Alpa. Profilaktyka Nie ma jednoznacznych sposobw, ktrych zastosowanie uchronioby nas przed wystpieniem RZS. Wprawdzie potocznie przyjmuje si, e do czynnikw sprzyjajcych powstaniu choroby mona przyj "wilgo" i zimno. Trudno znale nie budzce wtpliwoci potwierdzajce te przypuszczenia. Niewtpliwie jednak, ze wzgldu na specyfik przebiegu choroby (powstawanie przeciwcia przeciw wasnym tkankom), ochrona przed czstymi przezibieniami moe mie wpyw na rzadsze "alarmowanie" systemu obronnego. Rzadziej powstaj przeciwciaa, a ta wanie teoria przeciwcia krzyowych skierowanych zarwno przeciw drobnoustrojom i wasnym tkankom, jest najczstsz podstaw dyskusji o powstawaniu choroby. Jakie zalecenia mona zatem przedstawi aby sprbowa uchroni si przed powstaniem zapalenia staww? Ciepo ubiera si w okresach chodnych i wilgotnych, aby zapobiec przezibieniom. Unika wilgoci w mieszkaniu i domu, (cige przebywanie w wilgotnych pomieszczeniach powoduje dostosowanie si organizmu do takich warunkw i wiksz wraliwo na zmiany atmosferyczne). Sprawdza przyczyny powtarzajcych si stanw podgorczkowych, s one czsto objawem ukrytych w organizmie ogniska zapalnych (np. zby, nerki, itp.). W razie wystpowania takich objaww udanie si do lekarza i ewentualne rozpoczcie leczenia antybiotykami. Aktywno ruchowa ma olbrzymie znaczenie, bowiem ona nawet we wczesnym okresie wystpowania choroby przyczynia si wydatnie do zwolnienia jej przebiegu. Stosowanie preparatw do nacierania (np. Alpa Medical reumatyzm) ze wzgldu na popraw ukrwienia tkanek po ich zastosowaniu, a co za tym idzie lepsze ich odywienie i witalno. ycie codzienne Moe si okaza, e w miar rozwoju choroby zwyke, codzienne czynnoci zaczynaj sprawia kopoty i coraz trudniej jest je prawidowo wykona. Przystosowanie si do zmian nie jest atwe i nie trwa krtko. Jest to powolny, cigle zmieniajcy si proces, postpujcy zgodnie z rozwojem choroby. Ale

tylko od chorego zaley, czy bdzie chcia stawi czoa tym narastajcym trudnociom - moe wiele sam uczyni w tym kierunku. Nie naley stara si na si wrci do stopnia sprawnoci, jaki by przed chorob -przy systematycznym leczeniu i rehabilitacji - wszystko przyjdzie z czasem, cho moe okaza si niemoliwe odzyskanie cakowitej sprawnoci - naley stara si wtedy wykorzysta swj czas i energi na przystosowanie do zmian w trybie ycia. Warto prosi o pomoc, jeli jest ona potrzebna. Nie wolno mie pretensji do swojego organizmu, jeli nie dziaa tak, jak potrzeba. Trzeba pamita, e nie tylko choroba zmniejsza sprawno fizyczn, z kadym dniem czowiek starzeje si i stopniowa utrata si witalnych i sprawnoci jest nieuchronnym procesem, ktry dotyka kadego czowieka. Chory z przewlek chorob reumatyczn wymaga staej opieki lekarskiej, ale gwnie od niego samego zaley, na ile pozwoli chorobie zmieni jego ycie prywatne i zawodowe, w jaki sposb poradzi sobie z problemami, jakie niesie choroba. Wiele korzystnych zmian i usprawnienie prac domowych mona osign najczciej niewielkim kosztem. Czasem istnieje szansa wykorzystania moliwoci nieuszkodzonych staww zamiast zniszczonych. Nierzadko mona zastosowa odpowiednio skonstruowane przyrzdy i urzdzenia bdce w szerokiej sprzeday, albo w sklepach rehabilitacyjnych, lub tworzone na zamwienie (dostosowane do konkretnych potrzeb), umoliwiajce zastpienie czynnoci upoledzonego stawu. Duo zaley od wasnej inwencji i pomysowoci, i tylko od chorego zaley, w jaki sposb dostosuje swoje mieszkanie i miejsce pracy tak aby korzystanie z niego sprawiao jak najmniej wysiku i zajmowao jak najmniej czasu. Poniej podano przykady sposobw adaptacji niesprawnych koczyn do prac i obowizkw domowych i zawodowych. Chory powinien odywia si prawidowo - tzn. dbaj o rnorodno diety, unikaj spoywania nadmiernej iloci tuszczw i cukru, sodyczy. Powinien je duo warzyw, owocw, biaego misa, ryb, produktw mlecznych i zboowych. Naley pamita, aby utrzyma wag ciaa w granicach normy, by moe bdziesz musia schudn, aby zmniejszy obcienie staww. Jeli nie wiesz jak to zrobi, zasignij porady lekarza albo dietetyka. Sztywne stawy, ktre nie s wiczone, sztywniej jeszcze bardziej. wiczenia zapobiegaj temu zjawisku, a take zmniejszaj stopie ich zesztywnienia. W wielu agodnych przypadkach przewlekych chorb staww, wiczenia odgrywaj kluczow rol w procesie leczenia. Prawidowe wiczenia zmniejszaj bl, napicie miniowe, ale le dobrane lub wykonywane mog pogbi uszkodzenie stawu i pogbi dolegliwoci. Jak, ju wspomniano, cz wicze mona wykonywa w domu. Jeli stawy s bolesne, obrzknite, ocieplone, wskazany jest bezwzgldny spokj. Najlepiej zaprzesta na ten czas wykonywania wicze, albo wykonywa je w stopniu minimalnym. Bardzo wana jest cigo, regularno i systematyczno wykonywanych wicze. Tylko dziki nim mona zachowa sprawno fizyczn i dobr ruchomo staww. Jeli istnieje taka moliwo, warto przyczy si do grupy osb wicz cych razem. Wykonywanie wicze w grupie lepiej wpywa na systematyczno i stymuluje do peniejszego wysiku. Staraj si zachowa spokj i odprenie psychiczne. Moesz z tym celu nauczy si korzysta z odpowiednich technik relaksacyjnych (np. jogi, wicze oddechowych). Myl pozytywnie. Wiara w sukces i optymistyczne podejcie do ycia jest podstawowym czynnikiem warunkujcym skuteczne radzenie sobie z problemem. Choroba moe budzi niepokj, lk, przygnbienie, depresj. Prbuj odnale rdo zych uczu. Nie wszyscy potrafi poradzi sobie z tymi emocjami. Dlatego, jeli uwaasz, e potrzebujesz

wsparcia psychicznego - poszukaj osb, ktre wspomog Ci w trudnej chwili - moe to by rodzina, przyjaciele, inny chory, lekarz, psychoterapeuta lub psycholog. Znajd kogo, kto Ci cierpliwie wysucha - jeli wyrzucisz z siebie gniew i al, choroba moe sta si mniej straszna i przygnbiajca. Czasem frustracja jest tak wielka, e sama psychoterapia nie wystarcza - nie wstyd si wtedy zwrci o pomoc do lekarza - by moe potrzebujesz rodkw farmakologicznych pomagajcych zwalczy problemy zwizane ze sfer psychiczn. Problemy natury socjalno-bytowej moesz rozwiza sam, ale masz take moliwo i prawo skorzystania z usug sub socjalnych. Pracownicy socjalni i rodowiskowi dysponuj duym dowiadczeniem i czsto posiadaj gotowe rozwizania zaistniaych problemw Choroba zwyrodnieniowa staww obwodowych Opis choroby Najczciej wystpujcymi postaciami zwyrodnienia staww obwodowych s: -Zmiany -Zmiany -Zmiany -Zmiany -Zmiany zwyrodnieniowe zwyrodnieniowe zwyrodnieniowe zwyrodnieniowe zwyrodnieniowe stawu stawu stawu stawu stawu biodrowego kolanowego rzepkowo-udowego barkowego okciowego

Proces zwyrodnieniowy koci dotyka najczciej duych staww, w 25-40% przypadkw staww kolanowych, w podobnym stopniu staww biodrowych. Zmiany chorobowe mog take pojawia si w krgosupie czy w niektrych stawach rk. Ze wzgldu jednak na rol, jak speniaj stawy biodrowe i kolanowe, zwyrodnienie ich moe doprowadzi do ograniczenia ruchomoci lub wrcz inwalidztwa. Choroba zwyrodnieniowo-znieksztacajca staww biodrowych (koksartroza) Koksartroza (z aciskiego coxarthrosis) polega na stopniowej destrukcji chrzstki stawowej, ktra traci swoje waciwoci amortyzujce i zmniejszajce tarcie powierzchni stawowych koci. W rezultacie powstaj nierwnoci na powierzchniach stawowych, a na ich brzegach pojawiaj si wyrola kostne. Stopniowo dochodzi do ograniczania ruchomoci stawu biodrowego i ograniczenia moliwoci chodzenia. Bl wystpuje nie tylko podczas poruszania si, ale rwnie w czasie spoczynku (nierzadko te w nocy). Choroba trwa zwykle wiele lat, a objawy narastaj stopniowo z rn szybkoci. Choroba moe dotyczy jednego lub obu staww biodrowych. Jeeli chory w przeszoci nie przechodzi adnej choroby stawu biodrowego, ani nie dozna urazu tego biodra, a mimo to rozwiny si zmiany zwyrodnieniowo-znieksztacajce - mwi si o koksartrozie pierwotnej. Przyczyny jej powstania nie s dokadnie poznane. Istniejce hipotezy dotyczce etiologii (powstawania) koksartrozy pierwotnej podkrelaj znaczenie zmiany skadu chemicznego i waciwoci fizycznych pynu stawowego, ktre powoduj upoledzenia odywiania chrzstki stawowej i zwikszenie tarcia powierzchni stawowych, zaburzenia ukrwienia stawu, mikrourazy prowadzce do zama beleczek kostnych w warstwie podchrzstnej gowy koci udowej i panewki stawu biodrowego. Czasami ewidentn przyczyn koksartrozy jest przebyty uraz, bd choroba s tawu biodrowego. Nazywa si to koksartroz wtrn. Koksartroza wtrna wystpuje znacznie rzadziej ni koksartroza pierwotna. Rozpoznanie choroby

opiera si na dokadnie zebranym wywiadzie od chorego, badaniu klinicznym chorego i zdjciach radiologicznych staww biodrowych. Choroba zwyrodnieniowo-znieksztacajca staww kolanowych (gonartroza) Zwyrodnienie stawu kolanowego wystpuje czciej u kobiet, zwaszcza starszych i otyych. Podstaw do rozpoznania choroby zwyrodnieniowej jest bl w stawie i jego okolicy nasilajcy si przy ruchach, przy wstawaniu, przy schodzeniu po schodach, w czasie noszenia cikich przedmiotw i ustpujcy w spoczynku Podstawowe objawy Objawy we wszystkich przypadkach s do siebie podobne. Zaliczy do nich moemy: Bl w obrbie zajtego stawu (bl ten jest o tyle charakterystyczny, e mona go "rozrusza". Charakterystyczna "sztywno poranna" mija w miar upywu dnia). Nadchodzce z czasem ograniczenie ruchomoci zajtego stawu. Trzaski w stawie podczas wykonywania ruchw. Ograniczenia ruchomoci stawu postpujce w miar rozwoju choroby. W zaawansowanych etapach choroby dochodzi moe do zanikw miniowych oraz nieprawidowoci deformacyjnych koczyn. Przyczyny powstawania Najczstszymi przyczynami wystpienia dolegliwoci ze strony tych staww s nieprawidowoci zarwno anatomiczne (wady wrodzone), jak i nabyte (urazy). Do urazw zaliczy rwnie moemy przecienia, jakim poddawane s powierzchnie staww w wyniku nadmiernej ich eksploatacji (np. u sportowcw choby tzw. "okie tenisisty" lub u osb z nadwag). W czci przypadkw przyczyny powstaych zwyrodnie staww nie da si atwo okreli. Niewykluczony jest czynnik wrodzony. Leczenie Gwnym sposobem leczenia jest stosowanie przeciwblowych niesterydowych lek w przeciwzapalnych. Jest ono skuteczne do czasu, kiedy nie wyksztaci si tolerancja na kolejne leki. Zarwno ich zmiana, jak i zwikszanie dawek przestaje by skuteczne. W pocztkowym okresie choroby zwyrodnieniowej kolan i bioder leczenie mona rozpocz od miejscowego stosowania lekw przeciwblowych w postaci maci i eli wcieranych w skr 4 -5 razy dziennie (tym czciej, im grubsza jest warstwa tuszczu i mini wok stawu). Szczeglnie zalecanym z tej grupy jest preparat Alpa Medical ReumoTerapia (krem) do nacierania 3 4 razy dziennie. Naciera wyciskajc jednorazowo 1-2 cm preparatu na rk. Powinny by stosowane take wiczenia pod opiek specjalisty z zakresu rehabilitacji. Profilaktyka Wprawdzie nie ma sposobu trwaego zapobiegania lub wyleczenia choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego i kolanowego, ale odpowiednie leczenie zachowawcze moe zmniejszy bl, utrzyma lub

nawet zwikszy zakres ruchw w stawach i ograniczy kalectwo. Pierwszym wanym, cho czsto niemoliwym do osignicia, sposobem odcienia staww jest redukcja nadwagi. Wane miejsce zajmuje take kinezyterapia, czyli leczenie ruchem pod kontrol dowiadczonych rehabilitantw. Rne formy rehabilitacji traktuje si rwnie jako jeden z elementw przygotowania do planowego leczenia operacyjnego zmian zwyrodnieniowych. W chorobie zwyrodnieniowej kolana chodzi gwnie o wzmocnienie minia czworogowego uda, a w przypadku zwyrodnie stawu biodrowego o wzmocnienie mini koczyn dolnych oraz obrczy biodrowej. U chorych z chorob zwyrodnieniow stawu biodrowego dochodzi w miar postpu choroby do znacznego ograniczenia zakresu wykonywanych czynnoci codziennych: chodzenia, kpania si, ubierania, toalety i zwykych zaj domowych. Niezbdne staje si odpowiednie zaopatrzeni e ortopedyczne w laski i kule okciowe, a w miar postpu choroby, o ile jest to niezbdne, take w specjalne chodziki czy balkoniki. ycie codzienne Laski i kule Prawidowe uywanie laski (zawsze w rce po stronie przeciwnej wzgldem chorego stawu biodrowego czy zwyrodniaego stawu kolanowego) lub kuli okciowej (zawsze po stronie chorego stawu) zmniejsza obcienie stawu i w konsekwencji zmniejsza dolegliwoci blowe oraz poprawia sprawne poruszanie. Laski musz mie odpowiedni dugo - u czowieka stojcego z opuszczonymi swobodnie rkami szczyt zakrzywionej rkojeci laski powinien znajdowa si na poziomie linii zgicia doni. W przypadku nierwnej dugoci ng, korzystne jest noszenie wkadek korekcyjnych dobieranych w zakadach ortopedycznych po wydaniu przez lekarza odpowiedniego zlecenia. U chorych ze zwyrodnieniem i niestabilnoci kolana pomocne bywa noszenie lekkiej plastikowej uski stabilizujcej, zwanej tutorem (dostpna take w punktach zaopatrzenia ortopedycznego po wystawieniu wniosku przez lekarza konsultujcego). Wysigniki i pomoce O ile trudno radzi osobom z zaawansowan chorob zmian mieszkania tak, by nie byo koniecznoci pokonywania wielu schodw, o tyle stosunkowo atwo zastosowa proste przerbki w domowych sprztach codziennego uytku, ktre pozwol na funkcjonowanie bez blu. Sprzt pomocny w samoobsudze to podwyszony sedes, wysigniki do zakadania skarpet i poczoch oraz uchwyty w cianie azienki czy ubikacji uatwiajce siadanie i wstawanie z wanny. REUMATYZM warto wiedzie Nazwa "reumatyzm" to ponad 100 rnych chorb o charakterze przewlekym. Charakteryzuje je bl odczuwany w obrbie staww, mini i koci, jego bezporedni przyczyn jest najczciej stan zapalny. Z pocztku ble wystpuj od czasu do czasu, ale jeli si to zlekceway, bol coraz czciej i coraz bardziej, po czym stopniowo sztywniej. Sabnie te sia okolicznych mini.

1. OBJAWY Sztywno poranna trwajca codziennie ok.(minim.) 1 godz. Bl, obrzk, ocieplenie , zaczerwienienie staww zwaszcza doni Obrzk staww w kilku miejscach Guzki podskrne 2. PRZYCZYNY POWSTAWANIA stany zapalne, np. paciorkowcowe infekcje garda, czste przezibienia, prchnica i choroby przyzbia, przewlekle stany zapalne ukadu moczowego zakaenie bakteryjne (czerwonka, yersina lub borelioza) urazy (np. sportowe) lub praca fizyczna ponad siy, Warunki ycia dugo utrzymujce si napicie psychiczne, zbyt due obcienia staww Skonnoci dziedziczne, 3.PROFILAKTYKA diagnostyka W profilaktyce chorb reumatycznych najwaniejsze s przede wszystkim: prawidowa masa ciaa , prawidowe ywienie, umiarkowana aktywno fizyczna unikanie niepotrzebnego noszenia ciarw), wyleczenie powstajcych i przewlekych ognisk zakaenia badania krwi kontrola OB. rentgen tych czci ciaa, w ktrych pojawi si bl konsultacja ortopedyczna, chirurgiczna, neurologiczna i okulistyczna. 4. LECZENIE - DZIAANIA DORANE Leki niesterydowe przeciwzapalne ( NLPZ-ty) zawieraj salicylany, ibuprofen, naproksen, ketoprofen, diklofenak, indometacyna ) posiadaj dziaania niepodane! Terapie Naturalne Zaywanie preparatw zawieraj zoto lub hormony kory nadnerczy, hamujce rozwj tej choroby i agodzce dolegliwoci. Stosowanie zewntrzne kremw i eli Alpa Medical Fizykoterapia - leczenie ciepem i zimnem oraz polem elektromagnetycznym i laserem Kinezyterapia - wiczenia, poprawiajce ruchomo staww, zmniejszajce bl i rozluniajce przykurcze, pobudzajce ukrwienie dziki czemu chore miejsca s lepiej odywiane i szybciej si regeneruj. Terapia zajciowa, wiczenia w basenie w wodzie o temp. 32 -34 st. C oraz taniec 5. A TO CIEKAWE

Kobiety s 4 krotnie bardziej podatne na reumatyzm ni mczyni !!! Reumatyzm u nastolatkw Z trudem zwleka si rano z ka, jest ospae, nic mu si nie chce, nawet i na dyskotek albo pojedzi na ukochanej do niedawna deskorolce... Jeli do tego dzieciak mia niedawno infekcj garda, ale wci troch gorczkuje i skary si na ble w stawach oraz kopoty ze wzrokiem, moesz by prawie pewna, e ma reumatyzm. Nie zaamuj si, bo wczenie wykryty i mdrze leczony nie uczyni z twego dziecka inwalidy. Pom swemu krgosupowi Pielgnuj poruszanie si z gracj, krocz wyprostowana i w paskim bucie Kiedy matka natura wymylaa krgosup, najwyraniej zawioda j wyobrania. Nie przewidziaa bowiem, jak bdzie wygldao nasze ycie w XXI wieku: wysokie obcasy, wielogodzinne przesiadywanie przed telewizorem lub komputerem i brak regularnego wysiku fizycznego. Krgosup dostosowany do trybu ycia naszych praprzodkw, ktrzy cae dnie spdzali w ruchu na poszukiwaniu poywienia, zwyczajnie nie wytrzymuje stylu ycia, jaki dzi prowadzimy. Dlaczego plecy bol? Przypomnij sobie jak wyglda twj dzie. Rano szybko zrywasz si z ka, nie masz nawet czasu na gimnastyk, tylko czasami zdysz zje niadanie i biegiem do pracy. Skupiona na ekranie monitora, nawet nie zauwaasz, jak twoje ramiona cigny si do przodu, plecy wygiy w uk, a gow pochylasz w kierunku komputera. Po omiu godzinach wreszcie wstajesz od biurka W drodze do domu robisz zakupy, dwigasz cikie siatki. Chtnie poszaby na odprajcy spacer albo na zajcia jogi, ale musisz zrobi obiad i czeka na ciebie gra rzeczy do prasowania. Wieczorem padasz na kanap i relaksujesz si przed telewizorem. Twj krgosup cicho ka z blu. A pewnego dnia mwi: "Do!" Co w krgosupie piszczy? Jest najwaniejszy, cho dopki nie boli, nawet o nim nie mylisz. To on pozwala ci utrzyma si w pionie, podtrzymuje gow, usztywnia szkielet i chroni rdze krgowy. Krgosup skada si z 34 krgw, ktre oddzielone s od siebie maymi poduszeczkami, zwanymi krkami midzykrgowymi. Krki zawieraj galaretowate jdra miadyste, otoczone elastycznymi piercieniami wknistymi . Dziki temu s miciutkie i mog amortyzowa kady ruch. Wbrew pozorom krgosup nie jest prosty jak struna. Widziany z boku przypomina liter S. Dziki takiemu wygiciu jest elastyczny i sprysty. Krgosup otulaj minie, ktre s dla niego jak gorset. Sabe i zwiotczae nie chroni go przed przecieniem. Pojawia si bl. Sposoby na odcienie Dbaj o mocne minie. Chodzi przede wszystkim o minie plecw, brzucha i poladkw. To one trzymaj w pionie twj krgosup. Minie plecw s uoone po obu jego stronach i dziki nim krgosup jest elastyczny.

Rwnie wane s silne minie brzucha, poniewa rwnowa napicie mini plecw. Warto te dba o silne minie poladkw, one te podtrzymuj krgosup. Nie dwigaj ciarw. Krgosupowi bardzo szkodzi dwiganie. Czasem trudno tego unikn, ale warto robi to sprytnie. Jeli musisz podnie co cikiego, rb to tak, jak ciarowcy, czyli wykorzystuj si ng - przykucnij, zap ciar obiema rkami i powoli, pynnie unie go. Jeli musisz dwiga zakupy, roz ciar rwnomiernie na obie rce. Staraj si trzyma ciar jak najbliej ciaa. Pilnuj wagi. Kady nadmiarowy kilogram masy ciaa to dodatkowe obcienie dla krgosupa. Najgorsza jest otyo brzuszna, bo brzuch cignie krgosup do przodu i obcia jego odcinek ldwiowy. Nie garb si. Trzymaj si prosto nie tylko, gdy idziesz, ale take wtedy, gdy siedzisz. Prawidowa postawa jest najwaniejsza. Gdy si garbisz, przeciasz niektre elementy krgosupa i z czasem ulegaj one uszkodzeniu. Lekarze twierdz, e wady postawy to najczstszy powd blw plecw. Krgosup najbardziej jest obciony w pozycji siedzcej. Nacisk na krgi wynosi wwczas 150 kg. Ale jeli twoje plecy wygite s w pak, zwiksza si on do 175 kg! Zrzu szpilki. Wysokie obcasy to zabjstwo dla twojego krgosupa. Jeli zbyt czsto w nich chodzisz, z czasem zwikszaj krzywizn u podstawy krgosupa i wymuszaj jego nieprawidowe uoenie. Efekt? Powoduje to nadmierny ucisk na krgi. Ale nie tylko obcas ma znaczenie, zwr uwag rwnie na podeszw - powinna by mikka i elastyczna, eby amortyzowaa wstrzsy a stopy mogy si swobodnie zgina. Unikaj zbyt gwatownych ruchw. Kada naga zmiana pooenia jest niedobra dla twojego krgosupa, czsto by wa powodem np. wypadnicia dysku. Zawsze prostuj si powoli. Unikaj rwnie gwatownych skonw, skokw i skrtw. Zadbaj o dobry materac. W czasie snu krgosup i minie maj odpocz. Dlatego musisz zadba o dobry sen. Niewaciwy materac moe by przyczyn blw plecw, a nawet uszkodzenia krgosupa. Jaki jest materac idealny? To taki, ktry dopasowuje si do kadej pozycji twego ciaa. Nie moe by ani zbyt mikki, ani zbyt twardy. Najzdrowszy jest materac ze sprynami, z naturalnego tworzywa. Wane jest te, by poduszka podpieraa szyj. Sprawd, jak siedzisz w aucie. Nawet jeli za kkiem nie spdzasz caych dni, twoja pozycja jest bardzo wana. Ustaw wysoko siedzenia i oparcia tak, by uda i poladki byy uoone rwnolegle do podoa, kolana lekko ugite, a gowa skierowana delikatnie w d. Odpowiednio urzd dom.

Chodzi o to, by wysoko sprztw, blatw i stow bya odpowiednio dopasowana do twego wzrostu. Jeli jeste bardzo wysoka, standardowa wysoko szafek moe by dla ciebie z a niska - podczas przygotowywania posikw bdziesz musiaa si zbytnio pochyla, obciajc krgosup. Gimnastykuj si. Krgosup cierpi z powodu braku aktywnoci. Podczas dugiego bezruchu zwiksza si cinienie wywierane na krgi i dochodzi do zaburzenia krenia. Najlepsze jest pywanie, pilates i szybki marsz.

Pozbd si amania w kociach Aloes, brzoza, seler i groch walcz z reumatyzmem. Ciko wsta ci z ka? Sztywne donie dopiero po godzinie zaczynaj ci sucha? To pewnie stawy daj o sobie zna. Zim znacznie czciej amie nas w kociach. Najwyraniej mechanizmy odpowiedzialne za prawidow prac staww na mrozie nieco szwankuj. Chorzy na niepogod. Potwierdzaj to badania. Dolegliwoci reumatyczne zaostrzaj si wtedy u 80 proc. chorych na reumatoidalne zapalenie staww. Na szczcie natura ma wiele sprawdzonych sposobw, dziki ktrym bez trudu wstaniesz z ka, a zimowy dzie minie ci bez blu. Do wyboru masz okady, maci oraz napary. Skutecznie wspomoe ci te napj z chrzanu. redniej wielkoci korze chrzanu utrzyj na tarce, a nastpnie zalej miazg 0,5 l przegotowanej chodnej wody. Przykryj i odstaw na noc. Pij trzy razy dziennie midzy posikami. Kuracja powinna trwa dwa tygodnie. Aloes wiee licie aloesu pokrj i rozcieraj drewnian pak a uzyskasz jednolit papkowat mas. Na j na gaz i przy do chorego stawu. Trzymaj tam 10-15 minut, spucz ciep wod a potem owi chore miejsce ciepym szalem. Brzoza Rozgrzej piekarnik do temperatury 100 C. 0,5 kg masa schd i pokrj w plastry. Ukadaj je warstwami naprzemiennie z modymi pczkami brzozy w emaliowanym garnku. Wstaw do rozgrzanego piekarnika na kilkanacie godzin. Odced przez sito, dodaj 6 g sproszkowanej kamfory. Wymieszaj. Smaruj stawy 2 razy dziennie. Seler Z korzenia i lici selera wycinij sok i pij po p szklanki przez 20 dni. Jedz te jak najwicej selerowych surwek. Seler chroni przed reumatyzmem i pomaga zagodzi bl, gdy ju ci dopad. Pomc moe te okad z cebuli. Zetrzyj na drobnej tarce dwie cebule. Przy na chory staw, nastpnie owi go ciepym szalem. Zostaw na noc. Groch

Do lnianego lub flanelowego woreczka wrzu gorczyc lub groch, zawi mocno i rozgrzej na kaloryferze lub w piekarniku o temp. 100 C. Gdy woreczek jest rozgrzany, okrnymi ruchami masuj nim bolcy staw przez 3 min. Moesz te zrobi z woreczka okad na noc. Ciepo pomoe ukoi bl. Warto ogrzewa stawy, uywajc do tego termoforu, poduszki elektrycznej albo ciepych suchych okadw, np. z nasion gorczycy biaej. e Baweniany woreczek napeniamy nasionami (10 -15 dag) i zszywamy. Podgrzewamy woreczek na kaloryferze, przykadamy go do stawu i owijamy bandaem. Zostawiamy do 6 godzin. Moemy te uy kompresw: - Paty torfu na folii (Borowina do zabiegw, 15-20 z, plastry Biochem, 10 z) nagrzewamy w wodzie i przykadamy na staw na 30 minut. Taki kompres bdzie skuteczniejszy, gdy owiniemy go kocem albo grubym szalem. - 3 yki siemienia lnianego zalewamy tak iloci wody, by przykry nasiona. Gotujemy 5 min od zawrzenia. Bolcy staw przykrywamy gaz, okadamy ciepym siemieniem, obwizujemy foli i bandaem. Pozostawiamy na 3 godz. Lepiej unika czstego moczenia si w wannie

Dlaczego dysk wypada? Kiedy wysuwa si ze swojego waciwego pooenia w krgosupie, moe wywoa bardzo silny bl. Popularnie dolegliwo t nazywa si wypadniciem krka lub dysku. W medycynie okrela si mianem wypukliny lub dyskopatii. To do powszechna przypado. Dotyczy a 30 proc. ludzi midzy 30. a 50. r. ycia. U pacjentw po szedziesitce zmiany degeneracyjne krka uwaane s za normalne, zwizane z procesem starzenia si organizmu. Czsto sami jestemy sobie winni Do wypadnicia dysku moe doj, gdy ktra cz krgosupa zostanie osabiona urazem lub nadmiernie przeciona, np. przy podnoszeniu ciarw. Najbardziej ryzykowne jest dwiganie ciarw w niewaciwej pozycji - z rkami wycignitymi do przodu, nogami wyprostowanymi w kolanach, ze skrconym tuowiem. Wrd przyczyn zmian w krgosupie s te: otyo, palenie tytoniu, osteoporoza, stres (sprzyja nadmiernemu napiciu mini). A take naturalny proces starzenia si. Wystpuj trzy rodzaje dyskopatii - Dyskopatia szyjna. Wywouje ble karku, potylicy i grnej czci plecw. Bl moe promieniowa do rk i zaburza czucie. Zwykle przyczyn tej dyskopatii jest siedzcy tryb ycia, np. dugotrwaa praca przy komputerze. A take siedzenie w niewaciwej pozycji, np. ze skrcon lub zadart gow, bo monitor jest ustawiony z boku lub za wysoko. - Dyskopatia piersiowa. Objawia si dokuczliwymi blami czci piersiowej krgosupa. Bl promieniuje wzdu eber, pojawiaj si zaburzenia czucia, a w bardziej zaawansowanym stadium niedowad rk, osabienie ng. Ten rodzaj dyskopatii zwykle dotyczy osb w tzw. rednim wieku. - Dyskopatia ldwiowa. To najczstsza posta schorzenia. Charakterystyczne dla niej s ble

ldwiowo-krzyowe i promieniujce do koczyn dolnych. Czste s te zaburzenia czucia skrnego. Spada fizyczna i psychiczna sprawno chorego, bo koncentruje si on na tumieniu blu. W ostrzejszych przypadkach moe doj do podranienia zwieraczy, co objawia si mimowolnym oddawaniem moczu i kau. To wymaga szybkiej interwencji chirurga. Jak si leczy to schorzenie? Podstaw jest zdiagnozowanie dolegliwoci. Suy temu badanie rentgenowskie, rezonans magnetyczny i tomografia komputerowa krgosupa. Lekarz zbiera te dokadny wywiad od chorego. Standardowa terapia wymaga, aby chory pozosta w ku przez kilka dni. Lekarz zaleca miejsco we nagrzewanie chorych miejsc, np. termoforem. Pacjent powinien przyjmowa leki uspokajajce i korzysta z fizykoterapii. Dobre efekty daje przezskrna stymulacja nerww obwodowych. Niektrzy mog - jeli pozwala na to ich stan zdrowia - korzysta z gimnastyki leczniczej. W lekkich postaciach dyskopatii mona nawet wiczy aerobik. Niedozwolone s wiczenia, ktre naraaj krgosup na wstrzsy. Przy niewielkich zmianach jdra miadystego (to galaretowate wypenienie dysku) moliwa jest rehabilitacja, ze szczeglnym zaleceniem pywania (ale nie "abk"). Czasem konieczny bywa zabieg chirurgiczny, najczciej fenestracja (usunicie czci jdra miadystego, ktre uciska rdze krgowy). W przypadkach rokujcych wyleczenie mona zastosowa dekompresj laserow (obnia cinienie w dysku). Jej powodzenie zaley w duym stopniu od umiejtnoci operatora. Oprcz tego stosuje si leki przeciwblowe i przeciwzapalne. Operacje wykonuje si rzadko. Zwykle wtedy, gdy choroba doprowadzia do uszkodzenia ukadu nerwow ego. Stosowane s rne metody operowania - mniej lub bardziej inwazyjne. Decyzj o wyborze podejmuje chirurg po badaniach neurologicznych i radiologicznych. Po operacji dla kadego chorego dobiera si odpowiedni program rehabilitacyjny, by pacjent odzyska sprawno.