Jakie s przyczyny blu krzya?

Bl krzya moe by powodowany przez szereg rnych stanw patologicznych, do ktrych nale na przykad: Zapalenie staww zapalenie staww midzykrgowych zwizane z procesem chorobowym lub ze zuywaniem si powierzchni stawowych Zesp stawu midzykrgowego niszczenie powierzchni kostnych stawu midzykrgowego zwizane z chorob (np. chorob zwyrodnieniow staww), zuyciem, zbyt duym obcieniem stawu lub urazem Ucisk korzenia nerwowego (radikulopatia) pocieranie, ucisk lub inne podranienie nerwu w obrbie krgosupa Rwa kulszowa ucisk korzenia nerwu kulszowego, ktry przebiega od krgosupa ldwiowego do poladkw, tylnej czci uda i czasem ydki i stopy Stenoza kanau krgowego zwenie czci kanau krgowego, ktre moe powodowa podranienie nerww i zmniejsza ilo krwi i tlenu dostarczanych do rdzenia krgowego Wypuklina krka midzykrgowego na og zwizana ze zuyciem tkanki, moe prowadzi do zwenia kanau krgowego Przepuklina jdra miadystego (tzw. "wypadnicie dysku") uszkodzenie zewntrznej powierzchni krka midzykrgowego, powodujce wyciskanie mikkiego materiau z wntrza krka midzykrgowego poza przestrze, w ktrej si zazwyczaj znajduje; wystpuje na og w krgosupie ldwiowym Niestabilno odcinkowa krgosupa moliwo wykonywania nadmiernych ruchw pomidzy dwoma krgami, co powoduje ucisk lub podranienie korzeni nerwowych Zewntrzoponowe wstrzykiwanie steroidw blokada nerww Zewntrzoponowe wstrzykiwanie steroidw moe agodzi bl i zmniejsza zapalenie u osb ze stenoz kanau krgowego i podranieniem korzeni nerwowych. Mog one rwnie powodowa zmniejszenie obrzku zwizanego z uwypukleniem lub przepuklin jdra miadystego. W ramach tego zabiegu wstrzykuje si kortyzon (silny lek przeciwzapalny) z miejscowym rodkiem znieczulajcym przez plecy do przestrzeni pomidzy stawami midzykrgowymi. Zewntrzoponowe wstrzykiwanie steroidw nie zawsze skutecznie zmniejszaj objawy zapalenia. Stosuje si je wycznie wwczas, gdy zawiod inne zachowawcze techniki lecznicze. Wstrzyknicie nadoponowe kortykosteroidw Wstrzyknicie nadoponowe kortykosteroidw jest czsto stosowane w przypadku podranienia nerwu rdzeniowego, spowodowanego przez ucisk tkanek ssiadujcych z nim. Korze nerwu jest czsto draniony w wyniku zapalenia krka midzykrgowego, zawartoci dysku bezporednio dotykajcego rdzenia nerwowego. Nadoponowe wstrzyknicie sterydw ma zmniejszy podranienie korzeni nerwowych, ktre jest przyczyn blu. 1. Kiedy wykonywane jest nadoponowe wstrzyknicie kortykosteroidw? Rdze krgowy znajduje si w kanale krgowym. Korzenie nerwowe rozgaziaj si z rdzenia krgowego na kadym poziomie krgw krgosupa. Rdze jest chroniony przez pyn mzgowo rdzeniowy, ktry suy jako amortyzator i utrzymywany jest przez membran, skadajc si z wielu warstw. Jedna z nich nazywana jest opon tward. Greckie sowo "epi" oznacza "poza". Dlatego te przestrze nadoponowa to przestrze poza opon tward. Podczas nadoponowego wstrzyk iwania sterydw iga wprowadzana jest do przestrzeni pozaoponowej i do niej podaje si niewielkie iloci sterydw wok nerwu, ktry uleg zapaleniu lub ktry uleg podranieniu. Podranienie nerwu rdzeniowego moe by spowodowane, np. obecnoci dysku, ktry bezporednio dotyka rdzenia krgowego. Podczas iniekcji wykorzystuje si fluoroskopi, by pokaza miejsce wkucia. Takie podanie sterydw minimalizuje ich dziaanie negatywne na inne czci ciaa. Kortykosteroidy s to leki, ktre wykazuj dziaanie agodzce stany zapalne, zmniejszajce bl,

poprawiajce mobilno i funkcjonowanie narzdw, do ktrych s podawane. Ich iniekcja przynosi efekty na kilka tygodni, a nawet miesicy. 2. Przebieg zabiegu nadoponowego wstrzyknicia sterydw Nadoponowe wstrzyknicie sterydw to szybka i prosta procedura. Pacjenci martwi si przede wszystkim przed zabiegiem, natomiast po jego przeprowadzeniu s czsto zdziwieni, e tak szybko jest ju po wszystkim. Nadoponowe wstrzyknicia sterydw wykonuje si gwnie, by zmniejszy bl, ktry rozchodzi si daleko od krgosupa. Podranienie nerwu w dole plecw powoduje bl w nodze. Zastrzyki te stosowane s take w zespoach uciskowych nerww w karku. Zabieg ten przeprowadza lekarz i wykonywany jest on pod znieczuleniem miejscowym. Po nadoponowym wstrzykiwaniu sterydw naley duo odpoczywa i unika przez kilka dni nadmiernego wysiku fizycznego. Czasami moe pojawi si zaczerwienienie, podranienie lub bl tkanek wok miejsca wstrzyknicia kortykosteroidw. Zazwyczaj utrzymuje si przez kilka dni, po czym samoistnie znika. Naley jednak zgosi si do lekarza, jeeli objawy te utrzymuj si duszy czas, miejsce jest gorce przy dotyku lub wystpia gorczka. U osb z ciemn karnacj skry, moe doj do przebarwienia sk ry w miejscu iniekcji. Jeeli chodzi o typowe dziaania niepodane, ktre pojawiaj si po doustnym stosowaniu kortykosteroidw, tutaj nie maj one miejsca. Wstrzykiwanie nadoponowe kortykosteroidw jest jednak ostatecznoci. Najpierw stosuje si mnie j inwazyjne metody, jak stosowanie doustnych lekw przeciwblowych, przykadanie gorcych i zimnych okadw czy fizjoterapi. Bl krgosupa. Zewntrzoponowe blokady sterydowe Maoinwazyjne zabiegi wykonywane w rnych dziedzinach chirurgii od wielu lat ciesz si du popularnoci wrd lekarzy i pacjentw. Ci ostatni oczywicie za wszelk cen staraj si unikn tradycyjnej operacji, bojc si powika, ale i lekarze prbuj wykorzysta wszystkie moliwoci leczenia zachowawczego, zanim zaproponuj choremu zabieg operacyjny. W przypadku chorb krgosupa wszyscy mamy wiadomo nieodwracalnoci dziaa operacyjnych, dlatego szczeglnie istotne jest podjcie wszystkich moliwych prb leczenia nieoperacyjnego. Od dawna wiadomo, e u wielu chorych z dolegliwociami blowymi krzya, take i z rw kulszow, czyli blem promieniujcym do koczyny dolnej, skuteczne jest podawanie lekw sterydowych, ktre s substancjami o silnym dziaaniu przeciwzapalnym. Niestety, leki te maj bardzo wiele dziaa niepodanych, dlatego stosowanie ich powinno by moliwie krtkie. Dziaania niepodane lekw sterydowych to midzy innymi:gromadzenie si tkanki tuszczowej w organizmie (szczeglnie na tuowiu i twarzy), zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (najczciej obnienie poziomu potasu w surowicy krwi oraz gromadzenie si wody w organizmie), osabienie odpornoci i trudnoci w leczeniu infekcji, grzybice skry, osabienie siy miniowej, osteoporoza, czyli zmniejszenie si gstoci koci, zaburzenia miesiczkowania, pojawienie si nadmiernego owosienia ciaa u kobiet, trdzik, nadcinienie ttnicze, niewydolno serca, zaburzenia krzepnicia prowadzce do zatorowoci naczyniowej i zwikszajce ryzyko zawau serca i udaru mzgu, zaburzenia przewodu pokarmowego, zaburzenia psychiczne.

Leki sterydowe szczeglnie ostronie powinny by stosowane u chorych z cukrzyc, ostrymi chorobami wirusowymi, osteoporoz, chorob wrzodow odka i dwunastnicy, nadcinieniem ttniczym i zaburzeniami funkcji nerek. Poniewa podawanie sterydw u wikszoci chorych z blami krzya przynosi szybk i gbok popraw, mimo ostrzee lekarza pacjenci czsto przez wiele tygodni, a nawet miesicy przyjmuj je na wasn rk, zapominajc, e ich zastosowanie ma miejsce gwnie w warunkach ostrodyurowych u pacjenta, u ktrego nie dziaaj konwencjonalne leki przeciwblowe. Na szczcie okazao si, e istnieje moliwo takiego stosowania lekw sterydowych, ktra nie wie si z tak duym ryzykiem wystpienia dziaa niepodanych. Nawet stosunkowo du dawk leku moemy poda do przestrzeni zewntrzoponowej kanau krgowego, nie wywoujc intensywnego dziaania oglnego, tylko silne dziaanie lokalne. Pierwszy raz w historii zewntrzoponowe podanie leku zastosowano ju w 1901 roku. Lekiem tym bya kokaina i zastosowano j wanie w celu leczenia silnej rwy kulszowej. Przez kilkadziesit nastpnych lat rutynowo stosowano podawanie do kanau krgowego rodkw znieczulajcych, jednak o ile bezporedni efekt by zawsze bardzo dobry, to niestety, korzystne dziaanie leku trwao bardzo krtko. Niesterydowe leki przeciwzapalne, takie jak lignokaina czy bupiwakaina szybko ulegaj wchoniciu do krwi i poza krtkim dziaaniem miejscowym mog mie istotne niepodane dziaania oglne, jeli podawane s w zbyt duych dawkach. Dopiero w 1952 po raz pierwszy podano sterydy do przestrzeni zewntrzoponowej. Zewntrzoponowe podanie lekw sterydowych moe mie korzyci zarwno lecznicze, jak i diagnostyczne. Podajc niewielkie dawki leku na poszczeglnych poziomach krgosupa, moemy odnale ten, z ktrym zwizane s dolegliwoci blowe (bl ustpuje po podaniu leku wok chorych korzeni nerwowych) lub potwierdzi chorob na poziomie, ktry sugeruje badanie kliniczne i badanie obrazowe. Wielotygodniowe lub nawet wielomiesiczne ustpienie dolegliwoci blowych wiadczy moe o dominujcej komponencie zapalnej w patogenezie choroby, a niezwizanej z uszkodzeniem wkien nerwowych. W wielu przypadkach mamy do czynienia z chorymi, ktrych na podstawie zdj r ezonansu magnetycznego trudno kwalifikowa do leczenia operacyjnego, a ktrzy to pacjenci maj bardzo silny zesp blowy. Ciko im stosowa si na przykad do zalece rehabilitacji i redukcji masy ciaa, ktre mog okaza si zupenie wystarczajce w celu uzyskania ustpienia dolegliwoci. To takie typowe bdne koo pacjent ma dolegliwoci, poniewa ma nadwag i jest zaniedbany fizycznie, ale nie moe wiczy i zrzuca kilogramw, poniewa odczuwa silne dolegliwoci blowe uniemoliwiajce wiczenia fiz yczne. Istotn grup chorych, dla ktrych moe by to metoda z wyboru, to pacjenci z przeciwwskazaniami do leczenia operacyjnego. Moe to wynika z innych chorb pacjenta, jego wieku lub stanu po zabiegu operacyjnym. Generalnie najlepszymi wskazaniami do zewntrzoponowego podawania sterydw s: stenoza (zwenie kanau krgowego), krgozmyk (przesunicie si jednego trzonu krgu wzgldem drugiego) oraz wysunicie dysku. W tym ostatnim przypadku pozytywna odpowied na blokad moe wiadczy o ewentualnym korzystnym efekcie operacji polegajcej na usuniciu wypadnitego dysku, a tym samym odbarczeniu ucinitego korzenia nerwowego. Zewntrzoponowa blokada sterydowa nie powinna by wykonywana przede wszystkim u osb z czynn infekcj, u kobiet w ciy oraz u osb z zaburzeniami krzepnicia. W tym ostatnim przypadku nakucie przestrzeni zewntrzoponowej moe spowodowa powstanie krwiaka w kanale krgowym i nasilenie dolegliwoci. Naley pamita, e kwas acetylosalicylowy (aspiryna) powoduje istotne zaburzenia krzepnicia i jeli osoba przyjmujca go ma mie wykonany taki zabieg, naley lek odstawi na co najmniej 7 dni. Istniej dwa podstawowe rodzaje wykonania blokady zewntrzoponowej. Pierwszy typ to blokada wykonywana w linii porodkowej ciaa, midzy blaszkami ukw krgw. Zazwyczaj nie wymaga podgldu rentgenowskiego, jednak jeli chcemy precyzyjnie okreli pooenie igy wzgldem otworw midzykrgowych, przez ktre przebiegaj korzenie nerwowe, wskazane jest uywanie aparatu rentgenowskiego. W przypadku wykonywania blokady centralnie stosowanie aparatu rentgenowskiego nie jest konieczne.

Drugi typ polegajcy na podaniu sterydw wok korzenia nerwu, w miejscu, w ktrym przechodzi on przez otwr midzykrgowy, bezwzgldnie wymaga podgldu radiologicznego. Iga wkuwana jest w skr kilka centymetrw w bok od linii porodkowej i tylko podgld radiologiczny umoliwia skierowanie jej w podane miejsce. Najprecyzyjniej we wszystkich paszczyznach moemy okreli pooenie igy do podawania leku w tomografii komputerowej, jednak zupenie wystarczajce jest zastosowanie konwencjonalnego aparatu rentgenowskiego. W przypadku blokady otworowej moemy wybirczo dokonywa znieczulenia wybranego korzenia nerwowego, dlatego metoda ta jest bardzo dobra dla chorych z niewielkimi bocznymi wypuklinami dyskw, ktre mog wedug naszych przypuszcze korzystnie odpowiedzie na leczeni rehabilitacyjne, a nie kwalifikuj si do operacji. Blokady midzyblaszkowe, w ktrych podajemy lek centralnie tak, aby rozpyn si po caym kanale krgowym, szczeglnie polecany jest starszym chorym ze stenoz kanau krgowego, ktrej nie moemy lub nie chcemy leczy operacyjnie. Bezporednio po podaniu leku powinno doj do ustpienia dolegliwoci blowych, co gwnie spowodowane jest dziaaniem leku znieczulajcego, ktry dodajemy do sterydu. Dziaanie leku znieczulajcego jest niestety krtkotrwae i zazwyczaj dolegliwoci powracaj. Nastpnie pacjent po wypisaniu do domu musi odczeka nawet kilka dni na rozwinicie si przeciwzapalnego efektu dziaania sterydw. Ostateczna ocena skutecznoci procedury moe by przeprowadzona po okoo 57 dniach. Wyniki stosowania blokad zewntrzoponowych s dobre. Ponad 50 proc. chorych zgasza ustpienie dolegliwoci i moe przystpi do intensywnego leczenia rehabilitacyjnego. Okoo 25 proc. chorych odczuwa popraw, chocia pewnego stopnia dolegliwoci blowe utrzymuj si. Niestety, u okoo 25 proc. chorych procedura ta nie przynosi adnego efektu przeciwblowego. Jeli nie udao si uzyska przynajmniej poprawy, nie naley powtarza zabiegu. Jeli dolegliwoci nie ustpiy, ale wyranie zmniejszyy si, lekarz moe rozway dodatkowe blokady, jednak w odstpach nie mniejszych ni co 2 tygodnie. Skuteczne dziaanie blokady moe trwa przez kilka tygod ni, ale zdarza si, e choremu ustpuj dolegliwoci nawet na ponad rok. Generalnie mimo dobrej odpowiedzi na leczenie nie powinno si wykonywa zewntrzoponowego podawania sterydw czciej ni 34 razy w roku. Warto wiedzie, e blokady zewntrzoponowe mona wykonywa take na innych poziomach krgosupa tak, e pomaga moemy nie tylko chorym z zespoami blowymi krzya i rw kulszow. Dr n. med. Radosaw Michalik