Miadyca - jak powstaje Ta choroba to proces zwania si wiata naczy krwiononych, bdcy wynikiem osadzania si na ich wewntrznych cianach

rnych skadnikw krwi. Zdrowa, prawidowo zbudowana wewntrzna warstwa ttnicy jest gadka i elastyczna, co pozwala na kurczenie si i rozszerzanie naczy. Z powodu niewaciwego odywiania, otyoci, cukrzycy, palenia tytoniu, braku ruchu, stresu i innych tzw. czynnikw ryzyka z czasem na ciankach naczy krwiononych pojawiaj si drobne uszkodzenia, do ktrych przywieraj materiay tuszczowe utleniony cholesterol (oxycholesterol), zwizki tuszczowe (trjglicerydy), sole wapnia, i tam zaczynaj si kumulowa. W wyniku nagromadzenia si lipidw, w szczeglnoci cholesterolu, w naczyniach tworz si blaszk i miadycowe, ktre odkadajc si na wewntrznej powierzchni cianek ttnicy powodujc jej usztywnienie oraz zwenie rednicy i w konsekwencji jest coraz mniej miejsca na przepyw krwi. Ponadto wntrze naczy staje si chropowate, krwinki zaczepiaj si o nierwne brzegi naczy tworzc w rnych miejscach, skrzepy. Tak dochodzi do zablokowania ttnic. Proces ten nazywa si miadyc ttnic - atherosclerosis. (rysunek powyej) Jeli nie zajmiemy si tym problemem w odpowiednim czasie moe doj do zablokowania ttnic a w konsekwencji do zawau serca lub udaru mzgu. Ponadto utrudniony przepyw krwi zmniejsza zaopatrzenie narzdw w tlen i substancje odywcze, a usztywnione ttnice przyczyniaj si do podwyszenia skurczowego cinienia krwi - nadcinienia. Chocia miadyca moe pojawi si w kadej ttnicy organizmu, najczciej powstaje w ttnicach wiecowych serca i ttnicach szyjnych zaopatrujcych mzg w krew. Rozwj miadycy jest procesem postpujcym, a objawy choroby pojawiaj si gwnie w pniejszym okresie ycia, cho badania dowodz, e proces ten moe rozpoczyna si , ju w okresie modzieczym. Jak powstaje miadyca i co to jest? Miadyca polega na odkadaniu si cholesterolu i innych lipidw w ttnicach. Tam dochodzi do nagromadzenia a nastpnie do wapnienia, ktre powoduje zwenie wiata ttnic przez co w efekcie staj si one mniej elastyczne, w dalszym etapie moe doj do zamknicia wiata naczynia, co sprzyja powstaniu zakrzepw. Pknicie nagromadzonego zakrzepu prowadzi do udaru, zawau serca lub martwicy koczyn. Drogi czytelniku czy zdajesz sobie spraw, e ponad 50% zgonw w Polsce jest spowodowanych przez zmiany miadycowe naczy krwiononych lub zwizane z nimi powikania? Konsekwencjami klinicznymi tych zmian jest zaburzenie pracy: serca (zawa),mzgu (udar mzgu) lub innych wanych narzdw organizmu czowieka. Oczywicie wiem, co sobie wiekszoc z Was teraz pomyli: jestem mody, silny, wysportowany, wiec to wszystko nie moe mnie dotyczy. Ot drogi czytelniku - jeste w wielkim bdzie! Miadyca naley do tzw. chorb cywilizacyjnych. Gwnymi jej przyczynami s: nadmierna ilo tuszczw zwierzcych w naszym codziennym poywieniu, oraz wewntrzne zaburzenia metaboliczne w gospodarce lipidowej naszego organizmu. (Lipidami nazywamy tuszcze, bdce skadnikami pokarmowymi). Rwnie tak popularna w rodowisku kulturystycznym niezrwnowaona dieta wysokobiakowa, obfitujca zwaszcza w biako zwierzce take moe przyczyni si do zmian miadycowych. ( Chodzi tu o braki w witaminie B6, co przyczynia si do niedoboru powstajcego ze enzymu fosforanu pirydoksalu, zapobiegajcemu m inn przemianie nadmiaru metioniny w miadzycogenn homocystein). Zmiany miadycowe pojawiaj si ju w organizmach dzieci i modziey. Miadyca nie boli, rozwija

si po cichu, by w wieku dojrzaym niespodzianie zaatakowa. Oczywicie czynniki profilaktyczne, z ktrych najwaniejsze s: waciwa dieta oraz zdrowy styl ycia, potrafi zahamowa jej rozwj lub nawet zaistniae zmiany miadycowe zupenie cofn. Tak, wic ju w modym wieku mona sobie stopniowo zapracowa na przyszy zawa, lub te odpowiednio dbajc o wasne zdrowie nigdy z podobnym problemem nie mie stycznoci. Jakie znaczenie ma cholesterol i jakie s systemy transportu tego zwizku w naszym organizmie?. Zanim zajmiemy si rozwiniciem tematu ,jak powstaj niebezpieczne ogniska miadycowe i jak moemy temu zapobiec, proponuje bliej zaznajomi si z wyej wymienionymi zagadnieniami, gdy dokadne zapoznanie si z nimi znacznie uatwi zrozumienie dalszej kluczowej czci tekstu. - Cholesterol jest niezbdnym skadnikiem wszystkich bon komrkowych, decydujcym i ich waciwociach fizykochemicznych. - Stanowi gwny skadnik mieliny w ukadzie nerwowym i mzg u. - Stanowi substrat do powstawania hormonw sterydowych oraz aktywnej formy witaminy D. Jak wida z powyszych przykadw rzeczywicie cholesterol jest nam niezbdny do ycia. Wyrniamy w naszym organizmie cholesterol egzogenny, czyli dostarczony z ze wntrz wraz z poywieniem, oraz cholesterol endogenny, czyli wytwarzany w naszym organizmie. Kada komrka potrafi produkowa cholesterol na wasne potrzeby, jednak najbardziej wyspecjalizowanym organem w produkcji cholesterolu i w jego dystrybucji po organizmie - jest nasza wtroba. W zdrowym organizmie wzrost spoycia cholesterolu hamuje syntez endogenn, czyli wewntrzn, jednak nadmierne spoycie moe wpywa na wzrost jego stenia we krwi. .. LDL ... jest to frakcja lipoproteinowa transportujca cholesterol do tkanek obwodowych naszego organizmu. LDL s to najbardziej miadzycogenne mae czstki o najwikszej zawartoci cholesterolu. Poniewa posiadaj moliwo przejcia przez rdbonek naczy krwiononych ( najatwiej za przenikaj przez uszkodzony rdbonek naczynia krwiononego) s w stanie przenosi cholesterol do komrek ciany naczynia za pomoc odpowiednich receptorw regulacyjnych. LDL-e powstaj z innej frakcji cholesterolu ( VLDL) syntetyzowanej przez wtrob z nadmiaru tuszczu poywienia, oraz z nadmiaru spoytych wglowodanw ( zwaszcza cukrw prostych). LDL-e posiadaj okres ptrwania we krwi obwodowej 3 dni. To znaczy, e nawet trzy dni po bardzo obfitej tustej uczcie, podczas badania krwi poziom LDL moe by zawyony. HDL frakcja, lipoprotein o wysokiej gstoci. Jest to tak zwana dobra frakcja lipoprotein odprowadzajca nadmiar cholesterolu z tkanek obwodowych do wtroby. HDL przekazuje wtrobie do przetworzenia cholesterol i inne skadniki lipidowe, po czym ponownie wraca do krenia, aby t czynno powtrzy wielokrotnie. Okres ptrwania HDL wynosi 3 -6 dni. HDL stanowi naturaln ochron organizmu przed miadyc, tak, wic czym wyszy jest stosunek HDL do oglnej wartoci cholesterolu w krwioobiegu, tym mniejsze jest ryzyko zmian miadycowych. ( Stosunek HDL do oglnej wartoci cholesterolu powinien wynosi minimum 30% - poniej tej wartoci istnieje realne zagroenie zmianami miadycowymi naczy krwiononych). Jak i dlaczego powstaj zmiany miadycowe w naszych naczyniach krwiononych? Na jakim etapie zmiany te s ju nieodwracalne i stanowi bezporednie zagroenie dla ycia? Prosz zauway, e ju na wstpie obwiniem za ich powstawanie nadmiern ilo tuszczw spoywanych w naszej codziennej diecie, natomiast skoro LDL jest nonikiem cholesterolu do tkanek, posiadajcym moliwo przeniesienia go przez rdbonek naczy krwiononych nie uszkadzajc ich, tym samym kade mechaniczne uszkodzenie rdbonka naczynia krwiononego stwarza moliwo zupenie niekontrolowanego przenikania LDL przez powstae uszkodzenie, oraz odkadanie si zogw cholesterolu w ciance ttnicy. Miadyca atakuje gownie due ttnice ( aorta, ttnice biodrowe), w nastpnej kolejnoci rednie ( ttnice wiecowe, mzgowe, nerkowe, ttnice koczyn dolnych), zmian miadycowych nie obserwuj si w cianach naczy ylnych. Istnieje; niestety wiele czynnikw, ktre mog doprowadzi do wspomnianych uszkodze cianek

naczy krwiononych. - Nadcinienie ttnicze ( uszkodzenie powstaje wtedy na skutek nadmiernego rozcignicia i rozejcia si cian komrkowych) - Stres ( uszkodzenie powstaje na skutek kurczenia i obrzku komrek rdbonka.) - Palenie tytoniu ( uszkodzenie powstaje na skutek destrukcyjnego dziaania tlenku wgla na cianki komrek nabonka lub poprzez dziaanie powstajcych wolnych rodnikw tlenowych) - Niewaciwa dieta ( uszkodzenie powstaje na skutek nadmiernej iloci produktw przemiany materii homocysteina, mocznik) - Choroby wirusowe i bakteryjne ( zakaenie komrek rdbonka doprowadzajce do ich martwicy) - Stosowanie lekw sterydowych w celach dopingu sportowego ( niebezpieczne zwikszenie w krwioobiegu iloci frakcji miadzycogennej LDL a zmniejszenie iloci ochronnej frakcji HDL.) Do zainicjowania zmian miadycowych mog si mocno przyczyni: otyo trzewna, cukrzyca, jak i pewne skonnoci genetyczne. Z chwila, kiedy ju dojdzie do uszkodzenia rdbonka naczynia krwiononego (dochodzi do tzw etapu nacieczenia tuszczowego) uszkodzone komrki wysyaj do krwioobiegu sygnay zwoujce czynniki obronne organizmu majce doprowadzi do naprawienia powstaego wyomu w cigoci muru ochronnego naczynia krwiononego. W miejsce uszkodzenia napywaj trombocyty komrki krwi doprowadzajce do powstawania skrzepu. Ten fragment powyszego zjawiska moemy porwna do powstawania skrzepu ( strupa) na skaleczeniu skrzep na skrze ma za zadanie odizolowa skaleczone miejsce od rodowiska, tak by uniemoliwi wtargnicie do naszego organizmu bakterii i innych obcych czynnikw. W analogiczny sposb nasz organizm za pomoc trombocytw pragnie naprawi i odizolowa uszkodzone miejsce od krwi, ktra transportuje rne zwizki organiczne nie zawsze korzystne dla procesu gojenia si skaleczenia. Niestety sprawa nie jest taka prosta jak w przypadku zwykego skaleczenia powstaego na skrze. Wszak w krwioobiegu znajdowa si mog obadowane cholesterolem lipoproteiny LDL, ktre natychmiast wnikaj w uszkodzone miejsce, aby wyadowa tam swj miercionony cholesterolowy adunek. Teraz z kolei w ramach reakcji obronnej napywaj makrofagi, czyli komrki, ktrych zadaniem jest poeranie bakterii, zmutowanych krwinek, oraz innych szkodliwych dla organizmu zwizkw organicznych o maych rozmiarach. (tzw fagocytoza) Makrofagi pochaniaj wnikajce do uszkodzonego miejsca LDL-e. Makrofagi w swoim wntrzu posiadaj enzymy utleniajce jest to najbardziej skuteczny sposb niszczenia bakterii, wirusw, zmutowanych komrek, oraz innych niepodanych goci . W swoim wntrzu makrofagi utleniaj zawarty w LDL-ach cholesterol, co w sumie doprowadza a do ich pknicia - rozsadzenia od wewntrz. Powikszaj si zogi utlenianych lipidw, zwiksza si w tym miejscu krzepliwo pytek krwi, a martwe zniszczone od rodka przez rozsadzajcy je utleniany cholesterol makrofagi przeksztacaj si w tzw komrki piankowate. Chcc naprawi powstae uszkodzenie, miocyty i fibrocyty komrki odpowiedzialne za zablinianie si skalecze wytwarzaj kolagen i elastyn, ktre wi powstae komrki piankowate jak i zogi cholesterolu. Rwnie glikoproteidy, tworzce okrywajcy rdbonek glikokaliks, wi przenikajce go LDL -e w nierozpuszczalne kompleksy, co zdecydowanie uatwia ich utlenianie. W ten sposb dochodzi do powstawania tzw. efektu puapki ( Jak wida, czym wicej w krwioobiegu frakcji LDL a mniej HDL, tym samym szans na zablinienie si mikrourazu zanim wniknie tam cholesterol s znacznie mniejsze, ni wtedy, gdy przewaajcy HDL odprowadzi zabjczy cholesterol jak najdalej od zagroonego miejsca, czyli a do wtroby.) Kolejnym etapem jest, tzw etap blaszki wknistej czyli cakowite zlepienie warstw utlenionych lipidw, cholesterolu, martwych makrofagw, oraz krysztakw wapnia. Powysze zjawisko obrazuje nam ,jak powiksza si moe swierzopowstaa blaszka miadycowa, tym samym ciana naczynia traci elastyczno i moe na skutek dziaania rnych czynnikw pka, ktre to zjawisko na nowo inicjuje cay proces. Jeszcze na pocztku tego etapu waciwa dieta jak i zdrowy styl ycia mog te zmiany zatrzyma, lub nawet cakowicie cofn, wszak moliwoci regeneracyjne naszego organizmu bdc odpowiednio wspomagane s naprawd wielkie. Natomiast z chwil przejcia poprzedniego etapu w etap tzw rdzenia martwiczego , ktry jest etapem granicznym, czyli powstae zmiany s ju nieodwracalne ( oczywicie pozostaje jeszcze interwencja

chirurgiczna bypassy, czyli pomosty nad zatkanymi ttnicami, balonikowanie mechaniczne rozszerzenie zawonego miejsca w naczyniu krwiononym, spirala umieszczona wewntrz ttnicy udraniajca zagroone miadyc miejsce). Cay proces mona ju tylko w tym stadium zahamowa by znacznie opni cakowite zatkanie wiata ttnicy lub innego naczynia krwiononego. W fazie powstawania rdzenia martwiczego mamy do czynienia z tworzeniem si martwicy komrek, nad ktrymi zmineralizowany kolagen okala utlenione lipidy, komrki piankowate, zmineralizowany cholesterol zwapniajc wszystko w bry, ktra nie przepuszcza adnych skadnikw odywczych do znajdujcych si pod ni komrek. W martwym miejscu ciana naczynia krwiononego cakowicie i nieodwracalnie traci elastyczno i wytrzymao, dochodzi do pkni i ponownego nawarstwienia si kolejnych zogw rdzenia martwiczego. ( Oczywicie kolejne nawarstwienie jego grubo - zaley od przestrzegania lub nie przestrzegania czynnikw profilaktycznych, czyli waciwej diety oraz zdrowego trybu ycia). Na tym etapie pknicia rdbonka powstaj nie tylko z powodu utraty elastycznoci w miejscu martwym, ale gwnie na skutek pogrubienia ciany naczynia, gdy zmniejsza si jego rednica wewntrzna (robocza), co doprowadza do zwikszenia cinienia krwi. Skutkiem tego powstaj przepukliny i ylaki ciany naczynia i oczywicie liczne pknicia, ktre jak ju wiadomo na nowo tworz ogniska miadycowe. Jakie s kliniczne objawy miadycy? Wspomniaem na wstpie, e miadyca nie boli, po prostu zmian zachodzcych w naszych yach i ttnicach nie czujemy. Najczciej zostaj one dostrzeone, kiedy na profilaktyk jest ju za pno. Jednym z najgroniejszych powika miadycowych moe by oderwanie si czci martwego skrzepu i zatkanie dopywu krwi do narzdw pooonych dystalnie od miejsca oderwania si wspomnianego skrzepu. Rwnie do podobnego zjawiska moe dojc, gdy narastajcy skrzep martwiczy w duym stopniu zatka wiato naczynia krwiononego. Klinicznym objawem wspomnianego zjawiska mog by: zawa minia sercowego, udar mzgu, lub powane zaburzenie funkcjonowania innego wanego narzdu wewntrznego, lub koczyny (najczciej nogi). W jaki sposb powinnimy postpowa, aby problem miadycy nigdy nas nie dotyczy ? Waciwa dieta, czyli: - Regularne spoywanie w miar czstych a nie obfitych posikw. ( Mae posiki nie zwikszaj tak poziomu cukru i poziomu lipidw we krwi, jak due) - Unikanie cukrw prostych ( sodycze, ciastka) - Dodawanie do kadego posiku warzyw lub owocw. (Ktre s bogate w naturalne przeciwutleniacze wit C, beta-karoten, likopen, lutein). (Ponad to zawarty w nich bonnik rozpuszczalny moe wiza nadmiar tuszczw w poywieniu) - Ograniczenie tuszczy zwierzcych. (Tuszcze zwierzce s rdem cholesterolu) a zastpienie ich tuszczami rolinnymi - Spoywanie przynajmniej dwa razy w tygodniu tustej ryby morskiej (gdy s one bogate w nienasycone kwasy tuszczowe:omega-3, dziaajce antyzakrzepowo). - Wzbogaca swoje posiki w przyprawy zbijajce poziom zego cholesterolu. Zdrowy styl ycia: - Unikanie sytuacji stresowych - Regularne uprawianie sportw tlenowych (jazda na rowerze, pywanie, piesze wycieczki, jogging). - Nie palenie tytoniu. - Nie naduywanie alkoholu. ( Nadmierne spoycie alkoholu powoduje wzrost stenia trjglicerydw we krwi. Natomiast niewielka konsumpcja czerwonego wina dziaa przeciwzakrzepowo) - Szeroko pojta aktywno ruchowa. ( Np. wchodzenie po schodach, zamiast korzystania z windy, chodzenie na piechot na dystansach stosunkowo za krtkich na uruchamianie samochodu, spacery z rodzin itp.) Miadyca

Chocia Miadyca wkrada si do organizmu podstpnie, wieloma ciekami, to kilka najwaniejszych jest cile zwizanych z nadcinieniem ttniczym. Przyczyn sam w sobie jest tzw. nadcinienie pierwotne, czyli takie, ktrego przyczyny nie jestemy w stanie cile ustali. Jak powstaje miadyca Nadcinienie ttnicze to wyszy, ni normalny napr krwi toczonej przez serce na cianki ttnic. Naczynia krwionone przyjmuj gwny impet wysokiego cinienia i wskutek tej presji ich ciany grubiej, aby wytrzyma zwikszony napr. Pogrubienie cian ttnic krwiononych zmniejsza wiato przewodw krwiononych za ich gadka wycika staje si szorstka. W takich zwonych ttnicach o szorstkich ciankach krew staje si lepka i ma tendencj do krzepnicia. Szorstkie, zwone ciany s podoem do ktrego mog si przytwierdza zy cholesterol (LDL) i tuszcze (lipidy) pocztkujc miadyc. Narastajca pytka miadycowa dodatkowo zmniejsza wiato ttnic i tym samym podnosi cinienie krwi. Aby przetoczy t sam porcj krwi w zwonej ttnicy, trzeba szybszego przepywu i tym samym wikszego cinienia. Aby temu podoa serce pracuje ciej, nastpuje przerost jego minia, co zwiksza z kolei wasne zapotrzebowanie na krew niosca tlen. Serce toczy wic krew jeszcze szybciej ronie znw cinienie ttnicze. I tutaj bdne koo si zamyka. Zwikszony napr krwi na cianki ttnic grozi oderwaniem duej pytki miadycowej. Gdy taka pytka pknie powstaje w tym miejscu zakrzep (skrzeplina). Duy zakrzep moe cakowicie zahamowa przepyw krwi. Jeli stanie si to w ttnicy wiecowej nastpi zawa serca. Jeli skrzep zatka ttnic mzgow - moe to spowodowa udar mzgu. Miadyca polega na wysepkowatym gromadzeniu si w bonie wewntrznej ttnic cholesterolu (i jego estrw) oraz innych lipidw. W pierwszym etapie komrki rdbonka gromadz nadmierne iloci cholesterolu i lipidw, ktre s przemieszczane pod bon wewntrzn ttnic. Kolejnym etapem jest wapnienie tych ognisk prowadzce do miadycowego stwardnienia ttnic. W powstawaniu miadycy odgrywa rol wiele czynnikw Do najwaniejszych z nich nale hiperlipidemia (tj. nadmiar lipidw we krwi), zbyt maa aktywno fizyczna, palenie papierosw i nadcinienie. Od niedawna podejrzewa si rol przewlekego zakaenia chlamydiami, konkretnie gatunkiem C. pneumoniae. Najbardziej istotnym czynnikiem jest hiperlipidemia. Kiedy cholesterol i lipidy osid w takim uszkodzonym miejscu rozpoczyna si proces narastania zogw mineraw, zwaszcza wapnia. Powstaa narol nazywa si blaszk miadycow. Autorem tego okrelenia jest ju od osiemnastego wieku Albert von Haller, ktrego zainspirowa obraz uwapnionych grubych blaszek widocznych w ttnicach zmarych. Blaszki te przypominaj bowiem chrzstk lub ko, a n sekcyjny zelizguje si z nich, nie mogc niekiedy ich rozci. Wskutek osadzania si blaszki miadycowej naczynia krwionone ulegaj zweniu i krew ma coraz wiksze trudnoci w przepywie. Serce, ktre toczy krew jak pompa, przypiesza prac i krew pynie szybciej. W jednostce czasu jest jej w kadym odywianym organie ciaa tyle ile trzeba. Przypieszenia oznacza jednak nadmierny wysiek dla samego serca. Jego misie rozrasta si, aby sprosta zadaniu i domaga si zwikszonej porcji utlenionej, odywczej krwi. Tymczasem zwone blaszk miadycow ttnice wiecowe, ktre

bezporednio zaopatruj serce w tlen i substancje energetyczne s zbyt wskie, aby rozronity miesie serca mg si samozaopatrzy. Kada osoba zagroona tym problemem zdrowotnym powinna ze sob nosi to niewielkie (60 ml) opakowanie, ktre stosowane 3 x dziennie po 20 kropli wystarcza na 40 dni kuracji. Powstae niedotlenienie minia sercowego wywouje ble wysikowe zwane wiecowymi lub dawicowymi (tzw. dusznic bolesn) - gdy nawet do krtki, lecz intensywny wysiek fizyczny, taki, jak np. bieg do odjedajcego autobusu zwiksza gwatownie zapotrzebowanie na tlen i moe spowodowa niedotlenienie minia sercowego. W zaawansowanej miadycy blaszka miadycowa moe zajmowa ponad poow wiata naczynia, a od strumienia krwi oddziela j tylko cienka bonka. Gdy pod wpywem podwyszonego cinienia krwi lub innych czynnikw bonka pknie, szybko sklejajce si pytki krwi tworz w tym miejscu skrzep korek, ktry w ttnicy wiecowej staje si przyczyn zawau, za w mzgowej - udaru - najwyszego zagroenia dla ycia. Uszkodzenie rdbonka ttnic zmniejsza wydzielanie prostacykliny zapobiegajcej sklejaniu si pytek krwi, nie zmieniajc przy tym iloci tromboksanu, ktry to sklejanie uatwia. W sumie wzrasta krzepliwoci krwi, co uatwia pytkom krwi przyleganie (adhezj) do cianek ttnicy. Te, ktre si osadziy na gadkich cian naczynia zapocztkoway miadyc, gdy stay si "lepkim portem" uatwiajcym przyleganie cholesterolowi krcemu we krwi. Im wicej cho lesterolu jest we krwi, tym wicej go si osadzi. Co to jest miadyca i jaki jest jej zwizek z nadcinieniem ttniczym Prof. dr hab. n. med. Barbara Cybulska, dr med. Dorota Szostak-Wgierek; lek. med. Zofia Kasprzyk Miadyca to choroba ttnic, prowadzca do zwenia ich wiata. Przyczyn zwenia jest blaszka miadycowa, zbudowana gwnie z cholesterolu, ktra wyrasta ze ciany ttnicy, doprowadzajc do zmniejszenia przepywu krwi (niedokrwienia), skutkujcego niedotlenieniem narzdw. Jeeli miadyca dotyczy jednej z ttnic wiecowych, zaopatrujcych w krew misie serca, moe doprowadzi do pojawienia si blu wiecowego, wystpujcego zazwyczaj podczas wysiku i szybko ustpujcego po jego zaprzestaniu. Gdy blaszka miadycowa pknie, powst aje zakrzep, w wyniku czego moe doj do martwicy minia serca, czyli do jego zawau. Miadyca rozwijajca si w ttnicy zaopatrujcej w krew koczyn doln objawia si blem mini podudzia w czasie marszu, ktry ustpuje po jego zaprzestaniu (objaw t en nazywany jest chromaniem przestankowym). Miadyca moe dotyczy rwnie ttnic zaopatrujcych mzg, tj. ttnic szyjnych i krgowych. Zwenie ktrej z tych ttnic moe by przyczyn niedokrwienia mzgu, co moe objawia si zawrotami gowy, dezorientacj, a niekiedy take przejciowym niedowadem. W powaniejszych przypadkach moe doj do udaru mzgu. Miadyca moe by rwnie przyczyn ttniaka aorty. Jak powstaje blaszka miadycowa? 1. Miadyca to choroba ttnic, prowadzca do zwenia ich wiata. Przyczyn zwenia jest blaszka miadycowa, zbudowana gwnie z cholesterolu, ktra wyrasta ze ciany ttnicy, doprowadzajc do zmniejszenia przepywu krwi (niedokrwienia), skutkujcego niedotlenieniem narzdw. 2. Miadyca cechuje si powolnym gromadzeniem si w cianie ttnic cholesterolu przenikajcego

tam z krwi krcej i tworzcego blaszki miadycowe. Do ciany ttnic przenikaj z krwi take komrki zwane monocytami, ktre pochaniaj gromadzcy si w cianie naczyniowej cholesterol i wypeniaj si nim. Wypenione cholesterolem monocyty nosz nazw makrofagw. 3. Blaszki miadycowe, bogate w cholesterol i makrofagi, atwo pkaj. 4. Skonno do pkania maj szczeglnie mode blaszki miadycowe, sabo przeronite tkank wknist, oddzielajc je od prdu krwi krcej. Takie blaszki nie s due i jeszcze w maym stopniu zwaj ttnic. Tak wic chory, mimo obecnoci miadycy, moe nie mie jeszcze objaww choroby, w postaci blw wiecowych, a zawa serca pojawia si u niego nagl e, w stanie pozornego zdrowia. 5. Jeli pknicie jest due, to w tym miejscu powstaje zakrzep zamykajcy ttnic. W ten sposb dochodzi do nagego niedokrwienia obszaru zaopatrywanego przez chor ttnic, mogcego prowadzi nawet do jego martwicy. 6. Blaszka miadycowa nie musi jednak pka - moe jednak stopniowo ulega zwknieniu. 7. Rozwj tkanki wknistej umacnia blaszk miadycow. Powstaje silna pokrywa, ktra chroni j przed pkniciem. Zmiana taka, na skutek powanego zwenia wiata tt nicy, a co za tym idzie upoledzenia przepywu krwi, staje si czsto przyczyn objaww niedokrwienia. Warto przy tym wiedzie, e w cianie ttnicy znajduj si blaszki miadycowe w rnym stopniu rozwoju, a wic i mode, i zaawansowane, tj. atwo pkajce i te zwajce wiato ttnicy. Miadyca cechuje si powolnym gromadzeniem w cianie ttnic przenikajcych z krwi substancji, tj. cholesterolu oraz komrek zwanych monocytami. Monocyty, po przeksztaceniu w makrofagi, czyli komrki erne, pochaniaj gromadzce si w cianie naczyniowej czstki lipoprotein LDL (tzw. "zy cholesterol") i wypeniaj si nimi - wypenione cholesterolem makrofagi nosz nazw komrek piankowatych. W wyniku gromadzenia si cholesterolu w cianie ttnicy dochodzi do powstania blaszki miadycowej. Blaszki miadycowe, bogate w cholesterol i komrki piankowate, atwo pkaj. Jeli pknicie jest due, powstaje zakrzep zamykajcy ttnic i dochodzi do nagego niedokrwienia obszaru zaopatrywanego dotychczas przez chor ttnic, ktry moe prowadzi nawet do jego martwicy. Skonno do pkania maj szczeglnie mode blaszki miadycowe, sabo przeronite tkank wknist, oddzielajc je od prdu krwi krcej. Takie blaszki nie s due i jeszcze w maym stopniu zwaj ttnic. Oznacza to, e chory, mimo obecnoci miadycy, moe nie mie objaww choroby (w postaci np. blw wiecowych) i zawa serca pojawi si u niego nagle, w stanie pozornego zdrowia. Naley pamita, e nie kade pknicie blaszki miadycowej prowadzi do zawau serca. Mae pknicie moe powodowa rozwj zakrzepu w rodku blaszki, a wic w cianie ttnicy, a nie w jej wietle. Powoduje to powikszenie zmiany miadycowej. W miar upywu czasu taka blaszka miadycowa ulega stopniowo zwknieniu i umacnia si (powstaje silna pokrywa, ktra chroni j przed pkniciem). W ten sposb (pomimo niskiego ryzyka pknicia blaszki miadycowej) na skutek powanego zwenia wiata ttnicy, a co za tym idzie - upoledzenia przepywu krwi - dochodzi czsto do opisanych powyej objaww niedokrwienia. Warto przy tym wiedzie, e w cianie ttnicy znajduj si blaszki miadycowe w rnym stopniu rozwoju, a wic i mode, i zaawansowane, tj. atwo pkajce i te zwajce wiato ttnicy. Wpyw nadcinienia ttniczego na rozwj miadycy Badanie ttnicy szyjnej wewntrznej na przekroju podunym dobrze widoczna blaszka miadycowa zwajca ttnic Okazuje si, e nadcinienie ttnicze wpywa na rozwj miadycy. Powoduje ono, razem z innymi

czynnikami (np. paleniem tytoniu, zaburzeniami gospodarki tuszczowej organizmu, otyoci, cukrzyc) uszkodzenie rdbonka i przyspieszenie rozwoju zmian miadycowych, a wic zwikszenie ryzyka udaru mzgu lub zawau serca. Z drugiej strony rwnie miadyca moe wpywa na rozwj nadcinienia ttniczego. Dzieje si tak w przypadku, gdy w wyniku miadycy zwaj si np. ttnice doprowadzajce krew do nerek. Kiedy zmniejsza si przepyw krwi przez nerk, niedotleniona nerka, aby zwikszy ten przepyw, zaczyna produkowa substancje chemiczne, ktre podnosz cinienie ttnicze. To zwiksza nieco ilo krwi, ktra przepywa przez zwenie i dociera do nerki, ale jednoczenie zwikszone cinienie nasila niekorzystne zmiany w ttnicy tworzy si tzw. bdne koo. Bonnik a Cholesterol Bonnik obnia poziom cholesterolu! Jeszcze do niedawna uwaano, e tylko lekami mona skutecznie obniy poziom zego cholesterolu. Wspczesna medycyna preferuje odpowiedni diet wspomagan preparatami rolinno mineralnymi i zawierajcymi bonnik jako najsilniejsz bro w walce z cholesterolem ! Cholesterol jest zwizkiem tuszczowym, a wic nierozpuszczalnym we krwi. Do wszystkich komrek organizmu dociera za pomoc nonikw - lipoprotein (poczenia biaek z lipidami): - beta-lipoproteiny (LDL - Low Densiti Lipoprotein) zawieraj w swoim skadzie ok. 50% cholesterolu. LDL nazywany jest powszechnie zym cholesterolem". Zbyt wysoki poziom lipoprotein tej frakcji przyczynia si do odkadania cholesterolu w komrkach cian naczy ttniczych tworzc zo gi nazywane blaszkami miadycowymi - alfa-lipoproteiny (HDL - High Densiti Lipoprotein), powszechnie nazywane dobrym cholesterolem". Odbieraj one cholesterol z tkanek, w tym ze cian ttnic i nios go do wtroby, gdzie ulega on przemianom do kwasw ciowych i w efekcie jest eliminowany z ustroju. Dlatego frakcji tej przypisuje si dziaanie przeciwmiadycowe. Ilo cholesterolu w tej frakcji lipoprotein jest o wiele mniejsza (ok. 2%) ni w LDL. Wg WHO redukcja poziomu cholesterolu o 20% zmniejsza ryzyko zawau serca o 50% ! Systematycznie ( raz w roku ) badaj poziom cholesterolu z rozbiciem na poszczeglne frakcje. Cholesterol jest transportowany przez krew, a komrki organizmu ludzkiego czerpi go w miar potrzeby. Niewykorzystany cholesterol gromadzi si w krwiobiegu, wskutek czego jego stenie ronie. Cholesterol odkada si w ttnicach w postaci blaszki miadycowej i powoduje zwenie wiata naczy, utrudniajc przepyw krwi do wanych yciowo organw takich, jak serce i mzg. Moe to by przyczyn powstawania chorb ukadu sercowo -naczyniowego na tle miadycowym np. zawau minia sercowego, choroby wiecowej (dusznicy bolesnej, spowodowanej niedostateczn poda tlenu do minia sercowego), nadcinienia ttniczego, udaru mzgu. W wtrobie cholesterol jest przeksztacany w kwasy ciowe i z ci transportowany do jelita. Stamtd moe zosta wydalony tylko wtedy, gdy zjadamy codziennie dostateczn ilo rozpuszczalnego bonnika (tzw. pektyny), ktry ma zdolno wizania cholesterolu. Bonnik rozpuszczalny (pektyny) jest rozkadany do trjkarboksylowych kwasw tuszczowych, ktre odpowiadaj za hamowanie biosyntezy cholesterolu w wtrobie. Dziki swej konsystencji wyapuje i usuwa kwasy ciowe z jelit. Poniewa wtroba uywa ich do produ kcji cholesterolu, zatem gdy zostan usunite, obnia si poziom cholesterolu. Wydalanie kwasw ciowych to gwny sposb pozbywania si przez organizm nadmiaru cholesterolu, gdy nie moe on, tak jak inne tuszcze zosta zmetabolizowany. Bonnik nierozpuszczalny obnia poziom trjglicerydw we krwi, przez co zmniejsza ryzyko miadycy. Zwikszona poda bonnika chroni wic przed miadyc, nadcinieniem ttniczym, hiperlipidemi,

chorobami ukadu sercowo naczyniowego.