Polski Zwizek Niewidomych Stowarzyszenie Gmin i Powiatw Maopolski

Osoby niewidome i sabowidzce liderami komunikacji spoecznej

Poradnik dla jednostek samorzdu terytorialnego

PUBLIKACJA WSPFINANSOWANA PRZEZ SZWAJCARI W RAMACH SZWAJCARSKIEGO PROGRAMU WSPPRACY Z NOWYMI KRAJAMI CZONKOWSKIMI UNII EUROPEJSKIEJ

Osoby niewidome isabowidzce liderami komunikacji spoecznej

Poradnik dla jednostek samorzdu terytorialnego

Warszawa 2013

Osoby niewidome isabowidzce liderami komunikacji spoecznej. Poradnik dla jednostek samorzdu terytorialnego

Zesp redakcyjny: Anna Gral Aneta Godynia Dariusz Krupa Elbieta Oleksiak Zesp projektowy: Elbieta Oleksiak Iwona Optuowicz Anna Gral Aneta Godynia Projekt iopracowanie graficzne: Marcin Gobek Druk: EPEdruk Sp.zo.o. Copyright by Polski Zwizek Niewidomych ISBN 978-83-934505-0-3

Warszawa 2013

Spis treci

Wstp.............................................................................................................. 5 Informacja oprojekcie. .................................................................................. 7 Osoby niewidome isabowidzce aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych................................................................................................ 10 Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci. ................................... 13 Niwelowanie barier w celu inkluzji spoecznej osb z dysfunkcj wzroku.......................................................................................................... 26 Przydatne adresy irda informacji........................................................ 32 Sie Dialogu.................................................................................................. 34 Model wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego aniewidomymi isabowidzcymi...................................................................... 36 Dobre praktyki............................................................................................. 39

Wstp

Wstp
Szanowni Pastwo, Wsierpniu 2012 roku Polski Zwizek Niewidomych wsplnie ze Stowarzyszeniem Gmin iPowiatw Maopolski rozpocz realizacj projektu PartycypacJA. Osoby niewidome isabowidzce liderami komunikacji spoecznej. Projekt realizowany jest przy wsparciu Szwajcarii wramach szwajcarskiego programu wsppracy z nowymi krajami czonkowskimi Unii Europejskiej. Celem projektu jest uwiadomienie osobom niewidomym isabowidzcym praw iobowizkw obywatelskich, atake roli jak odgrywaj iodgrywa mog w spoecznociach lokalnych. Realizacja projektu ma przyczyni si do wsparcia rozwoju spoeczestwa obywatelskiego wPolsce. Dojrzaa wsppraca midzy obywatelami asamorzdem terytorialnym na wszystkich szczeblach wymaga spenienia wielu warunkw. Musi si ona przede wszystkim opiera na wzajemnym zrozumieniu ichci wsp pracy, ale take na okrelonym zbiorze zasad. Wiele znich wynika zpo wszechnie zrozumiaych i akceptowanych norm wspycia spoecznego. Sprowadzaj si one do dbaoci odobro wsplne lokalnej spoecznoci, odobrostan jej mieszkacw, zwaszcza tych, ktrzy wymagaj wsparcia z uwagi na osobiste i spoeczne bariery, ktre utrudniaj im korzystanie zrnorodnych dbr publicznych. Wierzymy, e poradnik, ktry mamy przyjemno przekaza wPastwa rce, bdzie swoistym antidotum na obecn rzeczywisto wzakresie partycypacji spoecznej osb niewidomych isabowidzcych. Poradnik ten zawiera informacje na temat zasad wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego, arodowiskami osb niewidomych isabowidzcych. Prezentowane wnioski irekomendacje zostay wypracowane na podstawie przeprowadzonych bada wrd osb z uszkodzonym wzrokiem, a take wtrakcie warsztatw szkoleniowych dla pracownikw samorzdowych oraz 5

Wstp

liderw k Polskiego Zwizku Niewidomych. Jednoczenie prezentujemy Pastwu wybrane dobre praktyki aktywizacji iwsppracy zosobami niewidomymi isabowidzcymi wprzestrzeni publicznej, nie tylko wsensie dostosowa rodowiska fizycznego, ale take aktywnego uczestnictwa wyciu lokalnych spoecznoci. Mamy nadziej, e ten mini-poradnik partycypacji spoecznej osb niewidomych isabowidzcych przyczyni si do zwikszenia aktywnoci osb z uszkodzonym wzrokiem w swoich spoecznociach lokalnych, a dla pracownikw samorzdowych bdzie rdem wiedzy, jak t partycypacj budowa irozwija. yczymy pomocnej, owocnej lektury.

Kazimierz Barczyk Przewodniczcy Stowarzyszenia Gmin iPowiatw Maopolski

Anna Woniak-Szymaska Prezes Polskiego Zwizku Niewidomych

Informacja oprojekcie

Informacja oprojekcie
W okresie od 1 sierpnia 2012 r. do 30 wrzenia 2013 r. Polski Zwizek Niewidomych we wsppracy ze Stowarzyszeniem Gmin i Powiatw Maopolski przystpi do realizacji projektu PartycypacJA. Osoby niewidome liderami komunikacji spoecznej. Projekt wspfinansowany jest przez Szwajcari, wramach szwajcarskiego programu wsppracy znowymi krajami czonkowskimi Unii Europejskiej. Celem projektu jest uwiadomienie niewidomym isabowidzcym obywatelom ich praw iobowizkw, atake roli jak odgrywaj iodgrywa mog w spoecznociach lokalnych. Realizacja projektu ma przyczyni si do wsparcia rozwoju spoeczestwa obywatelskiego wPolsce. Wramach projektu zrealizowane s nastpujce dziaania: 1. Analiza idiagnoza aktywnoci spoecznej izaangaowania wdialog zinstytucjami samorzdowymi osb niewidomych isabowidzcych. Diagnoza przeprowadzona bya poprzez ankiet, azanalizowany materia posuy do zaprojektowania modelu wsppracy jednostek samorzdu terytorialnego zorganizacjami osb niewidomych. 2. Szkolenia skierowane do 100 osb niewidomych isabowidzcych zcaej Polski (liderw lokalnych). Uczestnicy zdobyli wiedz na temat idei partycypacji spoecznej, uwarunkowa kreowania polityki publicznej na poziomie lokalnym, dynamiki grupy iprocesu zmiany spoecznej, podstaw tworzenia systemu komunikacji

Informacja oprojekcie

spoecznej, partycypacyjnych metod planowania, realizacji iewaluacji polityki publicznej, zasad budowania partnerstwa midzysektorowego, metod szkoleniowych przydatnych do ksztacenia wdziedzinie partycypacji. 3. Szkolenia dla 31 pracownikw samorzdw zcaej Polski wzakresie komunikacji spoecznej iwsppracy ze rodowiskami organizacji spoecznych zrzeszajcych osoby niewidome isabowidzce. Szkolenia uwzgldniay take podniesienie wiedzy na temat specyficznych potrzeb imoliwoci osb zuszkodzonym wzrokiem.

4. Wsplne warsztaty dla 39 osb niewidomych isabowidzcych (liderw lokalnych) oraz pracownikw samorzdw. Celem warsztatw byo zwikszenie wiadomoci wzajemnego istnienia oraz podniesie poziomu usug wiadczonych przez jednostki samorzdu terytorialnego na rzecz osb niewidomych isabowidzcych. 5. Stworzenie Sieci Dialogu imodelu wsppracy midzy jednostkami samorzdowymi aorganizacjami dziaajcymi na rzecz niewidomych isabowidzcych. Celem Sieci imodelu wsppracy jest zwikszanie umiejtnoci wsppracy organizacji zrzeszajcych osoby niewidome na poziomie krajowym iumoliwianie dugofalowego dziaania 8

Informacja oprojekcie

tych organizacji, rozwj wsppracy midzy instytucjami pastwowymi, jednostkami samorzdu terytorialnego iorganizacjami pozarzdowymi, propagowanie wiedzy opotrzebach osb niewidomych isabowidzcych wprzestrzeni publicznej. Szkolenia i warsztaty odbyy si w Orodku Leczniczo-Rehabilitacyjnym PZN Nestor im. kpt. Jana Silhana wMuszynie. Podczas realizacji projektu PartycypacJA. Osoby niewidome liderami komunikacji spoecznej prowadzona jest kampania promocyjna, ktrej celem jest zmiana postaw spoecznych wobec osb niepenosprawnych; stworzona zostaa strona internetowa; opracowany poradnik metodologiczny, w wersji elektronicznej i w czarnym druku, na temat partycypacji obywatelskiej i dialogu spoecznego osb z dysfunkcjami wzroku. Realizacj projektu podsumuje konferencja, ktra odbdzie si we wrzeniu 2013 .

Osoby niewidome isabowidzce aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych

Osoby niewidome isabowidzce aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych

Aktywno spoeczna - dlaczego jest tak istotna? Czy osoby niewidome i sabowidzce angauj si spoecznie? Czy wczaj si na rzecz spoecznoci lokalnych starajc si tym samym przeama bariery spoeczne? Czy czuj wsparcie instytucji publicznych wprocesie przeamywania tych barier? Czy jednostki samorzdu terytorialnego iadministracja publiczna s odbierane przez osoby niewidome isabowidzce, jako instytucje pomocne wich yciu codziennym? Na te iwiele innych pyta odpowiedzi miaa przynie ankieta przeprowadzona wramach projektu PartycypacJA . Osoby niewidome isabowidzce liderami komunikacji spoecznej realizowanego przez Stowarzyszenie Gmin iPowiatw Maopolski wraz zPolskim Zwizkiem Niewidomych. Demokracja to nie tylko dziaania instytucji pastwowych, samorzdowych czy nawet pozarzdowych. To rwnie, a by moe przede wszystkim, dziaania zwykych obywateli starajcych si rozwizywa swoje problemy dnia codziennego wramach zorganizowanej wsppracy na poziomie lokalnym. Co najwaniejsze, taka aktywno obywatelska musi by wiadoma wiadomie iwsplnie obywatele czy te dana grupa spoeczna dziaa na rzecz realizacji potrzeb jej czonkw. Inicjatywy polegajce na samodzielnym izorganizowanym zaspokajaniu potrzeb grupy czy sygnalizowaniu takich potrzeb s kwintesencj demokracji nieinstytucjonalnej, sprzyjajc tym samym ksztatowaniu si idei i pojcia wiadomego obywatela i aktywnego obywatelstwa. Nie bdziemy mogli wPolsce mwi orozwinitym spoeczestwie obywatelskim dopki kada zgrup spoecznych, niezalenie od definicji, jak w tym miejscu przyjmiemy, nie bdzie si sama, oddolnie angaowa w demokracj. Jednak mie na uwadze naley, e istniej grupy spoeczne, ktrym trudniej jest wykona ten pierwszy krok ista si twrc swojego otoczenia. Mimo chci i woli, ze wzgldu na ograniczenia wynikajce, np. zniepenosprawnoci fizycznej, czonkowie takich grup odczuwa mog ju na wstpie przeszkody subiektywnie trudne do pokonania. Wtakiej sytuacji pojawia si pole do dziaa instytucji formalnych pastwa demokratycznego administracji pastwowej i jednostek samorzdu terytorialnego. Celem ich dziaa, wtym szczeglnym 10

Osoby niewidome isabowidzce aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych

zakresie, nie powinno by jedynie nieutrudnianie - co moe okaza si zupenie wystarczajce wprzypadku innych grup spoecznych. Sowem kluczem powinno sta si wtakim przypadku szczeglne zachcanie iwyjcie naprzeciw potrzebom obywatela. Jest bdem wielu instytucji pastwowych i ponadnarodowych, bierne oczekiwanie na obywatela po wczeniejszym zadeklarowaniu swojej otwartoci iprzejrzystoci. Odpowiedzmy sobie na pytanie, na co komu zdadz si na przykad konsultacje spoeczne projektw, oktrych to konsultacjach nikt nie wie? Lub jeli konsultacje te s przeprowadzane wformie niezrozumiaej i w jzyku nieprzystpnym dla przecitnego czonka spoecznoci lokalnej? Jak spoecznoci powinny radzi sobie zproblemami? Odpowied na to pytanie jest pozornie nieskomplikowana izamyka si wdwch sowach: kapita spoeczny. Oile definicji kapitau spoecznego mamy pod dostatkiem, otyle problemw przysparza moe pytanie, wjaki sposb wypracowa ten kapita? Jest to otyle trudne, e nie ma uniwersalnej recepty, tak jak nie ma wnaturze zawsze iwszdzie takich samych warunkw spoecznych, kulturowych igospodarczych oraz takich samych spoeczestw ztak sam histori idowiadczeniami. Czy istnieje zatem jeden skadnik bazowy, ktry moe stanowi uniwersalny fundament? Przytoczony cytat wskazuje na czynnik, ktry okaza si moe w tej sytuacji najistotniejszym: Dziki zaufaniu wytworzonemu przez wzajemne relacje iwizi, kapita spoeczny [] uatwia wykonywanie pewnych zada wprosty iwwygodny sposb. Tak wic grupa, w ktrej istniej due pokady zaufania, jest w stanie osign wicej ni grupa, wrd czonkw, ktrej owego wzajemnego zaufania brakuje [definicja J.S. Colemana za: A. Kiersztyn, Kapita spoeczny asukces programw reintegracji podstawy teoretyczne, Warszawa 2004, s. 30]. Wzajemne zaufanie czonkw sieci spoecznej jest kluczem do sukcesu spoeczestwa obywatelskiego. Lecz zaufanie jest niemierzalne. Poziom zaufania ju bardziej, jednak nie zawsze badanie odzwierciedli rzeczywisto, co wicej, moe j w sposb niezamierzony przeksztaci. Prezentowane badanie nie zajmuje si mierzeniem poziomu zaufania w sposb bezporedni. Jedynie porednio wskazuje na braki (ale te 11

Osoby niewidome isabowidzce aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych

i mocne strony) instytucji formalnych, ktre to zaufanie nadwyraj bd w ogle go nie buduj w miejscu, w ktrym jego wystpowanie powinno by niemal oczywiste. Z drugiej strony, przeprowadzone badanie analizuje kapita spoeczny iczyni to wkilku wymiarach, takich jak: uczestnictwo organizacyjne, solidarno spoeczna, wspdziaanie spoeczne, poczucie podmiotowoci oraz komunikacja. Uczestnictwo organizacyjne mierzone byo przy pomocy pyta dotyczcych uczestnictwa w organizacjach pozarzdowych, ewentualnie innych formach aktywnoci obywatelskiej. Wymiar solidarnoci spoecznej zbadany zosta m.in. przez pytania zwizane z zainteresowaniem kreowaniem i wpywaniem na wsplne dobro/ otoczenie/rodowisko lokalne. Do przypadku wspdziaania spoecznego odnosiy si pytania dotyczce poziomu zainteresowania yciem publicznym, udziaem wwyborach/referendach/konsultacjach spoecznych. Badanie to dawao obraz realnej, ale te ipotencjalnej gotowoci do wsppracy. Badajc wymiar komunikacyjny skonstruowano pytania majce na celu wgwnej mierze znalezienie izdefiniowanie barier komunikacyjnych mogcych negatywnie wpywa na zaufanie wewntrz sieci. Wprzypadku poczucia podmiotowoci badano odczuwalny wpyw na otaczajcy wiat, szczeglnie za na instytucje, ktre zpunktu widzenia ankietowanej grupy spoecznej uzna mona za kluczowe.

12

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci
Badanie opinii wybranej grupy spoecznej przeprowadzone zostao przez ankieterw, ktrzy zbierali odpowiedzi na pytania pord respondentw zcaej Polski wlistopadzie igrudniu 2012 roku. Ankieta pomylana zostaa, jako punkt wyjcia do dyskusji oraz refleksji nad obecnoci osb niewidomych isabowidzcych wspoeczestwie oraz nad poziomem ich zaangaowania w ycie lokalnych spoecznoci. Celem badania byo uzyskanie odpowiedzi reprezentatywnych. Kwestionariusz ankiety zosta zbudowany z 35 pyta mieszanych, zarwno otwartych jak izamknitych (wtym filtrujcych). Przewaay pytania zamknite, co byo wynikiem szczeglnego podejcia do grupy badanej (osobom niewidomym i sabowidzcym trudniej jest uzupenia ankiety zprzewag pyta otwartych). Pytania zawarte wkwestionariuszu mona podzieli na 3 grupy: A. autopostrzeganie osoby niewidomej/sabowidzcej, jako uczestnika ycia publicznego, B. ocena aktywnoci instytucji publicznych wzakresie polityki wspierajcej osoby niewidome isabowidzce, C. ocena metod partycypacyjnych instytucji publicznych (szczeglnie jednostek samorzdu terytorialnego) pod ktem osb niewidomych isabowidzcych. W badaniu wzio udzia minimum po 50 osb z kadego z 16 wojewdztw. W sumie uzyskano 805 ankiet, z czego 408 osb ankietowanych stanowiy kobiety a397 mczyni. 157 osb ankietowanych to osoby niewidome, a 648 sabowidzce. W wikszoci byy to osoby pracujce, wdrugiej kolejnoci emeryci, nastpnie studenci. Najliczniejsz grup wiekow stanowiy osoby powyej 50. roku ycia (307), nastpnie osoby wprzedziale wiekowym 18-30 lat (263), kolej13

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

no osoby w wieku 30-50 lat (233), pozostaa cz to osoby poniej 18. roku ycia. Analiza odpowiedzi na pytania zawarte w kwestionariuszu pokazaa, e osoby niewidome i sabowidzce wyraaj ch bycia aktywnymi czonkami spoecznoci lokalnych. Czsto przeszkod trudn do pokonania wosigniciu tego celu jest niewielki zasig informacji omoliwociach aktywnego angaowania si wycie spoeczne. Do osb niewidomych i sabowidzcych, jako potencjalnych odbiorcw, nie dociera pena informacja ze strony jednostek samorzdu terytorialnego na temat inicjatyw realizujcych wspomniany wyej cel. Kolejn przeszkod jest niedostateczna wiedza na temat moliwoci zgaszania swoich pomysw samorzdom przez osoby niewidome isabowidzce. Na pytanie Czy Pan/Pani jest zadowolony/na z poziomu swojego uczestnictwa wyciu spoecznym? przewaajca wikszo ankietowanych odpowiedziaa pozytywnie. Jedynie 111 osb udzielio odpowiedzi przeczcej. Na pytanie Czy Pana/Pani najblisze otoczenie potrafi si zorganizowa, aby realizowa wany cel spoeczny? 675 ankietowanych wyrazio zdanie, i wich opinii czonkowie otaczajcego ich rodowiska potrafi si zorganizowa wcelu istotnym dla nich spoecznie. Oznacza to, e rodowiska te s zdolne do podejmowania rnorodnej aktywnoci spoecznej. Co wicej, mona wysnu tez, i opinia taka powstaa na podstawie ju przeytych dowiadcze zatem ankietowani yj wlokalnych spoecznociach, ktre s zdolne do bliej niezdefiniowanych form aktywnoci obywatelskiej. Wodpowiedzi na pytanie Czy przedstawiciele lokalnej wadzy licz si z opini publiczn Pana/Pani rodowiska? w opinii 490 osb ankietowanych wadza lokalna liczy si z opini rodowisk osb niewidomych isabowidzcych. 65 procent badanych uwaa, e ma wpyw na sprawy otoczenia, a35 procent, e nie ma wpywu. Wynik ten nie do koca jest zadowalajcy i wskazuje na potrzeb podejmowania dziaa zarwno ze strony rodowiska niewidomych jak ilokalnej wadzy. 14

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

Na pytanie Czy placwki edukacyjne w Pana/Pani odczuciu zachcaj do aktywnego udziau w yciu spoecznym? 542 osoby udzieliy odpowiedzi pozytywnej. Znaczna wikszo ankietowanych uznaa, i placwki edukacyjne wypeniaj swoje zadania w zakresie kreowania aktywnych postaw obywatelskich. Promowanie zaangaowania, wsppracy, aktywnoci obywatelskiej iwraliwoci na potrzeby innych to jedno zzada, ktre wypenia powinien system edukacji. 81 procent ankietowanych odpowiadajc na pytanie Czy chciaaby/ chciaby Pani/Pan uczestniczy w dziaaniach majcych na celu rozwizanie problemu wystpujcego w Pani/Pana miejscu zamieszkania? deklaruje gotowo uczestnictwa w dziaaniach na rzecz rozwizywania problemw wystpujcych w ich miejscu zamieszkania. Wynik ten wskazuje na dobr wol i ch podejmowania prac. Naleaoby ten potencja skutecznie wykorzysta, proponujc rne formy aktywnoci w nieformalnych grupach: tematycznych, hobbystycznych wzalenoci od zainteresowa osb niewidomych isabowidzcych.
Czy wcigu Kolejne pytanie doostatniego 600 roku uczesttyczyo pogranicza niczy(a) Pan/ 500 dziaalnoci gminy Pani wwydarzeniach 400 na polu spoecznospoeczno-kulturalnych -kulturowym i bier300 organizonego zaangaowania wanych na 200 terenie gminy czonkw spoeczdla osob niewido100 noci lokalnej w wymych/sabowidzcych? darzenia dla nich 0 TAK NIE prz ygotow y wane przez jednostki samorzdu terytorialnego. Na pytanie Czy w cigu ostatniego roku uczestniczy(a) Pan/Pani wwydarzeniach spoeczno-kulturalnych organizowanych na terenie gminy dla osb niewidomych/sabowidzcych? 530 ankietowanych odpowiedziao twierdzco. Osoby, ktre udzieliy odpowiedzi negatywnej musiay uzasadni swoj odpowied. Najczciej nieuczestniczenie w tego rodzaju wydarzeniach powodowane byo brakiem oferty lub niedostosowaniem jej do potrzeb mieszkacw.

15

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

Pytania numer 8 inumer 9 byy typowymi pytaniami zzakresu uczestnictwa organizacyjnego: Jak Pani/Pan ocenia swoj aktywno wsferze publicznej? iCzy Pani/Pan jest czonkiem organizacji pozarzdowej? W odpowiedziach na pierwsze z nich 118 osb ocenio swoj aktywno, jako bardzo dobr, 298 jako dobr a318 jako redni. Pozostaa cz ankietowanych okrelia si, jako osoby niezaangaowane wadn aktywno wsferze publicznej. Warto zauway, e wikszo (jako pierwszy wybr) zdefiniowaa swoj aktywno w sferze publicznej, jako udzia w wyborach ponad 500 osb. Na drugim miejscu, rwnie uplasowao si czonkostwo w organizacjach pozarzdowych, ale t odpowied zaznaczyo ju jedynie 117 ankietowanych. Inne formy aktywnej dziaalnoci w sferze publicznej, takie jak m.in. samodzielne zgaszanie postulatw wurzdzie gminy czy regularne ledzenie decyzji gminy (miasta) uplasoway si na kocu zbierajc odpowiednio po 6 i17 odpowiedzi. Wpytaniu numer 10 ankietowani mogli zaznaczy wicej ni jedn odpowied. 730 osb, jako pierwszy wybr zaznaczyo, e s czonkami Polskiego Zwizku Niewidomych, pozostaa cz niemal po rwno udzielia odpowiedzi, e s czonkami innej organizacji pozarzdowej ni PZN lub nie s czonkami adnej organizacji pozarzdowej. Wprzypadku przynalenoci do organizacji pozarzdowej innej ni Polski Zwizek Niewidomych (przy czym odpowiedzi nie wykluczay si) ankietowani najczciej wskazywali: Polskie Stowarzyszenie Diabetykw, Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu iTurystyki Niewidomych iSabowidzcych CROSS, Polski Zwizek Emerytw iRencistw iFundacj Instytut Rozwoju Regionalnego. Wzalenoci od wojewdztwa, zktrego pochodzili ankietowani pojawiay si rwnie organizacje ozasigu wycznie regionalnym, np. Olsztyski Klub Sportowy Warmia iMazury, Klub Sportowy Niewidomych "uczniczka" czy Przemyski Klub Sportu i Rekreacji Niewidomych i Sabowidzcych Podkarpacie. Ankietowanych, ktrzy wpytaniu numer 10 udzielili odpowiedzi "nie" poproszono opodanie powodw, dla ktrych nie angauj si wdziaalno organizacji pozarzdowych. 19 ankietowanych nie miao zdania na ten temat, 11 nie dostrzego sensu takiej aktywnoci a 10 nie wie w jaki sposb mogoby si zaangaowa wdziaalno worganizacji pozarzdowej. W pytaniu 12 szukano odpowiedzi w zakresie poczucia podmiotowoci osb ankietowanych. Na pytanie Czy tacy ludzie jak Pani/Pan maj wpyw na sprawy swojego otoczenia? 413 osb odpowiedziao, e ra16

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

czej tak; 245 raczej nie; 113 zdecydowanie tak, a pozostaa cz zdecydowanie nie. Badanie wskazuje, i 526 osb co stanowi wikszo pord ankietowanych, uwaa e w mniejszym bd wikszym stopniu, posiada wpyw na otoczenie. Mniej ni 10 procent ankietowanych zdecydowao si udzieli odpowiedzi zdecydowanie negatywnej. Wymiar wspdziaania spoecznego oraz komunikacji badany by m.in. poprzez pytania poszukujce odpowiedzi na poziom aktywnego zaangaowania obywatelskiego, ktre porednio obrazuje poczucie odpowiedzialnoci obywaCzy Pan/Pani bra/akietela za ksztatowanie 600 dykolwiek otoczenia swojego udzia wkon500 sultacjach i caej spoecznoci. spoecznych (na dowolny Na pytanie Czy Pan/ 400 temat)? Pani bra/a kiedykol300 wiek udzia wkonsul200 tacjach spoecznych 100 (na dowolny temat)? 33 procent badanych 0 TAK NIE odpowiedziao, e bierze udzia w konsultacjach spoecznych, a63 procent osb nigdy nie brao wnich udziau. Ciekawy wniosek moe si nasun, gdy wemiemy pod uwag odpowiedzi na pytanie numer 1, w ktrym 695 ankietowanych okrelio si, jako osoby zadowolone ze swojej aktywnoci w yciu publicznym. Wedug bada TNS OBOP realizowanych na zlecenie Kancelarii Prezydenta RP w roku 2011, badajcych poziom zaangaowania spoecznego Polakw wzakresie udziau wkonsultacjach spoecznych, jedynie 17 procent respondentw kiedykolwiek brao udzia wkonsultacjach spoecznych. 56 procent ankietowanych orzeko, e chtnie wemie udzia wkonsultacjach spoecznych, jeeli takowe bd organizowane. Niepokojcym faktem jest, e a 1/4 badanych odpowiedziaa, e nigdy nie ma zamiaru bra udziau wadnych konsultacjach spoecznych. Wodniesieniu do badanych w niniejszym projekcie, oznacza to moe, e wikszoci osb zbadanej grupy wystarcza, np. udzia wwyborach (nie wprowadzono rozrnienia na parlamentarne, samorzdowe czy prezydenckie) do samookrelenia swojej sytuacji iswojego podejcia jako zadowalajcego pod ktem zaangaowania w ycie publiczne. Udzia 17

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

w konsultacjach spoecznych, m.in. ze wzgldu na brak takiej tradycji, jest mao popularny wPolsce wogle, ale co interesujce wprzypadku grupy osb niewidomych isabowidzcych odsetek ten jest niemal dwukrotnie wyszy ni ten odpowiadajcy badaniom wrd obywateli wcaej Polsce. Rwnoczenie, jedynie 56 osb, odpowiadajc na kolejne pytanie Czy uwaa Pani/Pan, e konsultacje spoeczne s dobr form komunikacji wadzy zobywatelami? uznao, e jest to za forma komunikacji zobywatelami. Idc dalej, a 534 osoby wkolejnym pytaniu odpowiedziay, e wiedz gdzie poszukiwa informacji oprowadzonych przez wadze lokalne konsultacjach spoecznych. Na pytanie Czy kiedykolwiek podj Pan/Pani prb zgoszenia rozwiza sucych osobom niewidomym/sabowidzcym do wadz lokalnych? 92 osoby dokonay takiej prby jednokrotnie, 216 - kilkukrotnie, 398 nigdy apozostaa cz respondentw chciaa zgosi swoje pomysy wadzom lokalnym, ale nie wiedziaa jak tego dokona.
Czy kiedykolwiek podj Pan/ Pani prb zgoszenia rozwiza sucych osobom niewidomym/ sabowidzcycm do wadz lokalnych?

450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 jednokrotnie kilkukrotnie nigdy chciaem/am ale nie wiedziaem/am jak to zrobi

Wskazywanymi sposobami dialogu z wadzami lokalnymi s debaty i panele dyskusyjne, czsto odbywajce si podczas konsultacji spoecznych jednak a 612 osb spord ankietowanych nigdy nie brao udziau w tego typu spotkaniach z wadzami lokalnymi. Nie wiadomo czy taki wskanik wiadczy o maej liczbie organizowanych debat, czy te jest to forma, ktr niewiele osb si interesuje. Na pytanie Co zwikszyoby poziom partycypacji?, na pierwszym miejscu znalaza si 18

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

odpowied tworzenie grup roboczych przedstawicieli rodowiska niewidomych, na drugim miejscu lepszy dostp do informacji publicznej, na trzecim czstsze debaty zwadzami. Znaczna cz respondentw, 459 osb, na pytanie Jak oglnie rzecz biorc, yje si Panu/Panina terenie Pana/Pani gminy? udzielia odpowiedzi raczej dobrze, 175 - ani dobrze, ani le, 93 - bardzo dobrze, 23 - bardzo le a pozostae osoby nie miay zdania. Oznacza to, e respondenci wwikszej mierze s zadowoleni zoglnego poziomu ycia wswojej lokalnej spoecznoci iuznaj, e dziaania wadz lokalnych speniaj (przynajmniej w stopniu zadowalajcym) ich oczekiwania. Zkolei wodniesieniu do specyficznych potrzeb grupy, osoby niewidome i sabowidzce dziaania gminy na ich rzecz oceniaj jako niewystarczajce 43 procent. 24 procent respondentw nie ma zdania na ten temat, azadowolonych jest jedynie 33 procent badanych. Dane te wskazuj na niski odsetek osb dobrze oceniajcych starania wadz lokalnych wodniesieniu do ich potrzeb (najczciej badani wskazywali na potrzeb likwidacji szeroko rozumianych barier w przestrzeni publicznej). Naleaoby si zastanowi nad programami poprawiajcymi dziaania gmin, jednak zagadnienie to wymaga gbszej analizy.
3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 rodziny osb niepenosprawnych 0 osoby prywatne urzd powiatowy i jego jednostki organizacyjne
Kto na terenie gminy pomaga osobom niewidomym isabowidzcycm? Prosz oceni jak duo wzakresie tej pomocy robi nastpujce organizacje iosoby (wskali od 0 do 5, gzdie 5 to bardzo dobrze)

W poszukiwaniu odpowiedzi, kto na terenie gminy, najczciej, w opinii respondentw udziela osobom niewidomym i sabowidzcym szeroko pojtej pomocy ankietowani gwnie wskazy19

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

wali na wsparcie otrzymane ze strony rodzin oraz organizacji pozarzdowych. Na drugim miejscu plasoway si odpowiedzi dotyczce urzdw wojewdzkich, powiatowych, gminnych iich jednostek. Wyniki te potwierdzaj, e rozwizania systemowe winstytucjach pastwowych speniaj najwaniejsz rol wwiadczeniu pomocy osobom z uszkodzonym wzrokiem, a rwnoczenie podkrelaj bardzo wan rol, jak w tym wsparciu odgrywaj organizacje pozarzdowe. Jeeli za chodzi oinicjatorw dziaa wspierajcych osoby niewidome isabowidzce, to wgminach s najczciej nimi organizacje pozarzdowe i same osoby niepenosprawne. Jest to zadowalajcy wynik, suszny zide tworzenia organizacji pozarzdowych, atake przynalenoci do nich. Wynik ten jest potwierdzeniem zasady konstytucyjnej powierzania realizacji zada publicznych organizacjom pozarzdowym na zasadzie subsydiarnoci.
Jak wPana/ Pani opinii gmina radzi sobie zzaatwianiem spraw, zktrymi zgaszaj si osoby niewidome isabowidzce?

300 250 200 150 100 50 0

bardzo dobrze raczej dobrze ani dobrze, ani le

raczej le

bardzo le

brak danych

Respondenci pytani byli rwnie oich bezporednie kontakty zwadzami lokalnymi. Wikszo ankietowanych samodzielnie zaatwia swoje sprawy w urzdach (402 osoby udzieliy odpowiedzi raczej tak, 294 - zdecydowanie tak). Na pytanie, jak badani oceniali poziom zadowolenia ze sposobu zaatwiania spraw w gminie poowa ankietowanych nie ma zdania lub unika odpowiedzi, 15 procent ocenia ten aspekt le. 33 procent badanych uwaa, e gmina dobrze obsuguje petentw niewidomych. Warto byoby przyjrze si szczegowo temu podejciu, 20

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

okreli wiadomo niewidomych i sabowidzcych, co to znaczy by dobrze obsuonym petentem, jakie mona mie oczekiwania od urzdnikw, jak ocenia ich kompetencje.
500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 bardzo dobrze dobrze przecitnie le bardzo le/w ogle
Wjakim stopniu czuje si Pani/ Pan poinformowana/ ny na temat dziaalnoci wadz lokalnych?

Kolejnym poruszonym zagadnieniem by poziom dostpu osb niewidomych isabowidzcych do informacji publicznej na poziomie lokalnym. A 394 osoby uznao ten poziom za redni, co z 218 osobami uznajcymi go za niewystarczajcy prowadzi do wniosku, e wadze lokalne nie radz sobie wopinii osb niewidomych isabowidzcych zodpowiedni form udostpniania informacji tej grupie. Dodatkowo, a do 69 procent badanych nie dociera informacja publiczna o dziaaniach majcych na celu wspieranie osb niewidomych isabowidzcych, arealizowanych przez samorzdy lokalne. Jedynie 1/3 ankietowanych uznaa, e jest wystarczajco wtym zakresie informowana. Wynik ten rwnoczenie moe wiadczy obraku dziaa albo obraku przekazywania informacji opodejmowanych dziaaniach, dlatego zaleca si przeprowadzenie dalszych bada. Podobny rozkad odpowiedzi przedstawia si wodniesieniu do oglnej polityki informacyjnej wadz lokalnych. Na pytanie numer 32 Wjakim stopniu czuje si Pani/Pan poinformowana/ny na temat dziaalnoci wadz lokalnych? 432 respondentw uznao ten poziom za przecitny, 153 za zy a179 (cznie) za dobry ibardzo dobry, pozostali respondenci za bardzo zy bd nawet aden. Poprawienie poziomu dostpu do informacji publicznej oraz do oglnej polityki informacyjnej wadz lokalnych wodniesieniu do osb niewido21

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

mych isabowidzcych moe ulec poprawie po wprowadzeniu wycie penej informatyzacji urzdw. Obecnie, ponad 3/4 serwisw internetowych urzdw administracji publicznej nie spenia standardw dostpnoci. Rozporzdzenie do ustawy oinformatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne mwi, i do koca 2015 roku wszystkie serwisy powinny zosta dostosowane do midzynarodowych wytycznych WCAG 2.0. Na chwil obecn, jedynie 0,8 procent samorzdw jest przystosowanych. Dodatkowo, przybywa coraz wicej osb bdcych uytkownikami nowoczesnych technologii, ktre korzystaj zInternetu przez smartfony awikszo stron internetowych nie posiada przyjaznego interfejsu mobilnego. Pomimo wielu regulacji prawnych obecny stan rzeczy pozostawia wiele do yczenia, co jest te pokosiem niskiej wiadomoci urzdnikw opotrzebach osb niewidomych isabowidzcych. Na pytanie Wjaki sposb informatyzacja usug samorzdw lokalnych (e-administracja) moe wpyn na jako kontaktu na linii niewidomy/sabowidzcy - samorzd lokalny? 315 respondentw udzielio odpowiedzi pozytywnie, wznacznym stopniu, 386 pozytywnie, umiarkowanie. 66 osb uznao, e wprowadzenie e-administracji nic nie zmieni, a pozostaa cz ankietowanych udzielia odpowiedzi, e (wrnym stopniu) wpynie to negatywnie na jako dostpu osb niewidomych i sabowidzcych do usug wiadczonych przez urzdy administracji publicznej. Podsumowujc, pord znaczcej liczby badanych nie zaobserwowano negatywnego nastawienia do informatyzacji usug. Nowoczesne technologie s dostpne dla osb z uszkodzonym wzrokiem pod warunkiem, e s odpowiednio dostosowane do ich moliwoci. Nie naley zapomina jednak o grupie obywateli, zwaszcza w podeszym wieku, dla ktrych technologie te s niezrozumiae iza trudne. Cigle wic naley mie na uwadze stosowanie tradycyjnych narzdzi komunikacji np. telefon, zwyky list, media, kontakt osobisty. Na pytanie, Jakie dziaania samorzdu skierowane do ina rzecz osb niewidomych/sabowidzcych s Pani/Pana zdaniem najwaniejsze ipowinny by realizowane w pierwszej kolejnoci badani uznali adaptacj imodernizacj budynkw oraz infrastruktury uytecznoci publicznej. Z odpowiedzi tych wyania si priorytet w postaci pilnej potrzeby znoszenia przede wszystkim barier twardych, tj. architektonicznych. Drugie miejsce zajy kampanie informacyjne dotyczce funkcjonowania niewidomych w spoecznociach obywatelskich, trzecie miej22

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

sce - szkolenia sub administracji publicznej w zakresie profesjonalnego wiadczenia usug osobom z uszkodzonym wzrokiem. Wyniki te mog stanowi opriorytetowych zadaniach realizowanych przez gminy z czynnym udziaem rodowiska niewidomych. Respondenci zapytani oto, co mogoby uatwi im udzia wyciu publicznym wprzewaajcej wikszoci uznali, e mogoby to by stworzenie uatwie w komunikacji zurzdem. Odpowied ta pokrywa si zpowyszymi, poczynajc od zniesienia utrudnie architektonicznych wurzdach, po odpowiednie przeszkolenie urzdnikw w kontaktach z osobami niewidomymi isabowidzcymi. Udzia rodowisk osb niewidomych iinnych niepenosprawnych w pracach legislacyjnych (np. regularne zapraszanie do udziau wkonsultacjach spoecznych) uznany zosta wdrugiej kolejnoci jako znaczce imogcy uatwi dalszy kontakt niewidomych isabowidzcych z wadzami lokalnymi. Szczeglnie to ostatnie moe owocowa dugofalowymi efektami, m.in. na zasadzie multiplikacji wypracowanych wynikw, czy efekcie dwigni. Z drugiej strony, ponad poowa ankietowanych uznaa, e dziaania dotychczas podejmowane przez wadze lokalne s umiarkowanie adekwatne do realnych potrzeb osb niewidomych i sabowidzcych. Jedynie 144 osoby oceniy te dziaania jako dobre, a14 osb jako bardzo dobre przy czym nie wprowadzono kategoryzacji dziaa na twarde (znoszenie barier architektonicznych) imikkie (kampanie spoeczne, kampanie informacyjne, szkolenia dla urzdnikw). Moe to wiadczy otym, e samorzdy nie posiadaj odpowiedniej liczby specjalistw wdziedzinie tyflologii, aco za tym idzie, profesjonalnej wiedzy o potrzebach, moliwociach, sposobach, metodach i technikach dostosowywania otoczenia fizycznego do potrzeb osb niewidomych isabowidzcych. Podsumowanie* Zprzeprowadzonych ankiet wynika, e gwnym problemem wszerokim wykorzystaniu przez rodowisko osb niewidomych isabowidzcych wielu dobrych inicjatyw jednostek samorzdu terytorialnego jest brak dotarcia zpen informacj do potencjalnych konsumentw tych inicjatyw. rodowisko osb niewidomych isabowidzcych chtnie zaangaowaoby si wdziaania jednostek samorzdu terytorialne23

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

go, lecz nie maj wiedzy na ten temat. Ponadto kontakt pomidzy niepenosprawnymi asamorzdem jest niedostateczny. Przyczyn tego jest przede wszystkim niewiedza urzdnikw, jak wsppracowa zwyej wymienionymi. Aby temu zaradzi naley zintensyfikowa iupraktyczni (przez czstsze robocze spotkania obu stron) szkolenia urzdnikw zajmujcych si tym problemem. Naley wprowadzi wsamorzdach szkolenia dotyczce: pomocy osobom niewidomym czy sabowidzcym wurzdzie, sposobw dotarcia do niepenosprawnych zinformacjami. Powinno si stworzy grupy wsparcia, wolontariuszy, ktrzy pomog osobie z uszkodzonym wzrokiem wdotarciu do jednostek samorzdu terytorialnego. Jednostki samorzdu terytorialnego powinny wswojej pracy uwzgldnia potrzeby imoliwoci osb niewidomych i sabowidzcych. Osoby z defektem wzroku wprzewaajcej wikszoci po wejciu do urzdu nie potrafi sobie poradzi zpowodw duej iloci pokoi, natoku osb itp. Niewidomi isabowidzcy maj problem zwprowadzonymi wniektrych urzdach bloczkami do pobrania - nie wiedz gdzie je pobra, ktre naley pobra, czsto nie wiedz, e takowe istniej. Po dotarciu do danej instytucji osoby z problemami wzroku powinny mie moliwo szybkiego kontaktu zurzdnikiem. Zwaszcza wprzypadku osb cakowicie niewidomych pracownik sam powinien zareagowa, podej do takiej osoby izaoferowa pomoc. Wiele osb niewidomych isabowidzcych wymaga intensywnej rehabilitacji wzakresie orientacji przestrzennej, samodzielnego, bezpiecznego iskutecznego poruszania si. 24

Wyniki przeprowadzonego badania aktywnoci osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnych spoecznoci

Konieczne s spotkania, konsultacje pracownikw jednostek samorzdu terytorialnego zosobami z problemami wzroku. Wane jest umoliwienie osobom niewidomymi sabowidzcym dostpu do nowoczesnych form komunikacji (komputer) poprzez intensyfikacj irozszerzenie dostpu do szkole. Naley jednak cigle pamita opimie brajla, powikszonym druku, zwaszcza wodniesieniu do osb starszych. We wszystkich jednostkach samorzdu terytorialnego, na terenie caego kraju naley wprowadzi jednakowe zasady wsppracy tyche instytucji zosobami niewidomymi isabowidzcymi oraz zapewni pen czno informatyczn pomidzy urzdem apetentem niepenosprawnym. Informatyzacja wielu jednostek samorzdu terytorialnego nie jest kompatybilna zespecyfik komputera osoby niewidomej czy sabowidzcej. Inicjatywy jednostek samorzdu terytorialnego powinny by konsultowane ze rodowiskiem, bardzo wane dla osb niewidomych isabowidzcych s dziaania majce na celu usuwanie barier architektonicznych. Naley korzysta zgosw doradczych osb niewidomych isabowidzcych idociera bezporednio do nich zinformacj oofercie szkole, konsultacji. * opracowano na podstawie raportw przygotowanych przez Ann Woniak-Szymask iTomasza Komiskiego

25

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

Kilkanacie lat po wprowadzeniu reformy samorzdowej, majcej uspoeczni proces podejmowania decyzji o charakterze publicznym, szczegln popularno zyskay dziaania partycypacyjne. Testowaniu poddane zostaj dziesitki narzdzi, za pomoc ktrych mieszkacy otrzymuj moliwo wspdecydowania o sprawach swojego najbliszego otoczenia: miasta wdraaj budety partycypacyjne, wsie fundusze soeckie, akonsultacje spoeczne prowadzi si zuwzgldnieniem lokalnej specyfiki, poszukajc ich najbardziej efektywnego modelu. Sowo partycypacja jest odmieniane przez wszystkie przypadki ju nie tylko przez organizacje spoeczne imedia. Coraz czciej pada zust politykw iprzedstawicieli samorzdw, ktrzy zdaj si powoli dostrzega korzyci pynce z wczania obywateli w mechanizm decyzyjny. Nie wszyscy mog jednak korzysta zboomu partycypacji. Na pocztku marca 2013 roku grupa przedstawicieli Polskiego Zwizku Niewidomych uczestniczya wszkoleniu Partycypacja. Osoby niewidome liderami komunikacji spoecznej. Jednym zjego komponentw bya debata na temat wsppracy reprezentantw osb niewidomych isabowidzcych z wadzami samorzdowymi. Niniejszy artyku stanowi prb podsumowania oczekiwa, jakie uczestnicy formuowali pod adresem samorzdowcw, a spenienie ktrych uatwioby partycypacj spoeczn osobom zdefektem wzroku. Uczestnicy wskazali trzy wyrane bariery, ktre uniemoiwiaj korzystanie z partycypacji spoecznej osobom niewidomym. S to: bariery fizyczne wprzestrzeni publicznej, bariery wdostpie do informacji publicznej ibariery komunikacyjne pomidzy przedstawicielami osb niewidomych awadz. Bez likwidacji barier fizycznych osoby zdysfunkcj wzroku nie bd mogy uczestniczy w otwartych spotkaniach publicznych, panelach obywatelskich, warsztatach deliberatywnych, konsultacjach spoecznych, czy forach lokalnych. Polski Zwizek Niewidomych (PZN) od wielu lat wskazuje na potrzeb wypracowania oglnopolskich standardw wzakresie adaptacji przestrzeni publicznej do potrzeb osb niewidomych i sabowidzcych (np. potrzeb ujednolicenia sygnaw akustycznych emitowanych na przejciach dla pieszych). Standardy te powinny by 26

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

oparte na zasadzie pomaga (nam), nie przeszkadza (innym), co znaczy, e udogodnienia wprowadzane z myl o osobach niewidomych nie powinny stwarza problemw dla pozostaych uytkownikw przestrzeni miejskiej (jakimi s na przykad zbyt gono emitowane sygnay akustyczne). Dzi czsto zapomina si o tej zasadzie, czego emanacj jest obnianie krawnikw przy przejciach dla pieszych do poziomu jezdni. To due udogodnienie dla osb poruszajcych si na wzkach inwalidzkich, ale rwnoczenie niebezpieczestwo dla osb niewidomych. Z tego te powodu PZN w swoich rekomendacjach uwzgldnia potrzeby nie tylko osb zdysfunkcj wzroku, ale take innych uytkownikw przestrzeni miejskiej (np. osb starszych). Wiele szczegowych rozwiza, ktrych celem jest dostosowanie przestrzeni fizycznej do potrzeb osb niepenosprawnych, wprowadzio ju polskie prawodastwo. Praktyka wkazuje jednak, e na poziomie samorzdowym, nie zawsze jest ono odpowiednio wykonywane. Pewne zmiany moe przynie implementowanie do polskiego porzdku prawnego konwencji ONZ o prawach osb niepenosprawnych. Konwencja ta, ratyfikowana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2012 roku, reguluje kwestie zwizane zdostpem osb niewidomych do rodowiska fizycznego. Zobowizuje ona do eliminacji przeszkd i barier w zakresie dostpnoci budynkw, drg transportu oraz innych urzdze wewntrznych i zewntrznych, w tym szk, mieszka, instytucji zapewniajcych opiek medyczn imiejsc pracy: Aby umoliwi osobom niepenosprawnym niezalene ycie ipeny udzia we wszystkich sferach ycia, Pastwa Strony podejm odpowiednie rodki w celu zapewnienia im, na zasadzie rwnoci zinnymi osobami, dostpu do rodowiska fizycznego, rodkw transportu, informacji ikomunikacji, wtym technologii isystemw informacyjno-komunikacyjnych, atake do innych urzdze iusug, powszechnie dostpnych lub powszechnie zapewnianych, zarwno na obszarach miejskich, jak iwiejskich. Artyku 9 Dostpno, punkt 1 27

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

Wdalszej czci artykuu 9 Konwencji czytamy: Pastwa Strony podejm rwnie odpowiednie rodki wcelu: (a) opracowywania, ogaszania imonitorowania wdraania minimalnych standardw iwytycznych wsprawie dostpnoci urzdze iusug oglnie dostpnych lub powszechnie zapewnianych, (...) (c) zapewnienia wszystkim zainteresowanym osobom szkolenia na temat kwestii dostpnoci dla osb niepenosprawnych, (...) (e) zapewnienia rnych form pomocy iporednictwa ze strony innych osb lub zwierzt, wtym przewodnikw, lektorw (...), wcelu uatwienia dostpu do oglnodostpnych budynkw iinnych obiektw publicznych, (f) popierania innych odpowiednich form pomocy iwsparcia osb niepenosprawnych, aby zapewni im dostp do informacji (...). Skutkiem wdroenia omawianej Konwencji moe by profesjonalna, przeszkolona wzakresie obsugi osb niewidomych, kadra urzdnicza, albo nowe pokolenia architektw, ktrzy wtoku obowizkowego programu nauczania zdobd wiedz na temat potrzeb osb niewidomych i sabowidzcych, wykorzystujc j nastpnie przy projektowaniu przestrzeni publicznej. Aktualnie jednym znajczciej wysuwanych postulatw (nie tylko zreszt przez osoby niepenosprawne) jest proba o organizowanie konsultacji dotyczcych zagospodarowania przestrzennego na etapie przygotowywania konkretnych projektw, a nie w oparciu o ju gotowe dokumenty. Mona tu skorzysta z dowiadczenia gdyskiego, gdzie przy rewitalizacji dworca kolejowego Gdynia Chylonia zobowizano architektw do uczestniczenia w spotkaniach zmieszkacami iuwzgldnienia ich uwag przy opracowywaniu projektu architektonicznego. Drug ze wspomnianych barier sa przeszkody wdostpie do informacji publicznej. W celu powszechnego udostpniania informacji publicznej stworzono wPolsce urzdowy publikator teleinformatyczny Biuletyn 28

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

Informacji Publicznej. Wikszo z Biuletynw wymaga jednak dostosowania do midzynarodowych standardw Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0). Wprowadzenie zalece WCAG (kontrast, moliwo powikszenia czcionki, moliwo korzystania z wasnego programu czytajcego przez uytkownika itd.) wesprze osoby niewidome i sabowidzce w korzystaniu z treci internetowych i tym samym w dostpie do informacji publicznej. Samorzdy s zobligowane do zastosowania standardw WCAG na mocy rozporzdzenia Rady Ministrw zdnia 12 kwietnia 2012 roku wsprawie Krajowych Ram Interoperacyjnoci, minimalnych wymaga dla rejestrw publicznych iwymiany informacji wpostaci elektronicznej oraz minimalnych wymaga dla systemw teleinformatycznych (Dz. U. 2012, poz. 526). Przykad Biuletynu Informacji Publicznej unaocznia czsty brak zrozumienia problemw osb niewidomych, nawet jeli ich rozwizanie wie si z niewielkimi nakadami pracy i finansw. W przypadku BIP-u wystarczy, aby publikowane dokumenty miay posta pliku tekstowego, anie skanu/zdjcia, ktry jest niemoliwy do odczytania przez elektroniczne programy czytajce. Uczestnicy spotkania postulowali ponadto ch udronienia kanaw komunikacji na linii samorzd reprezentanci osb niepenosprawnych. Proponowali powoa przy samorzdach penomocnika ds. kontaktw z organizacjami zajmujcymi si problematyk osb niepenosprawnych. Liderzy tyche organizacji postrzegaj samorzd jako potencjalnego partnera swoich dziaa, brakuje im jednak informacji na temat moliwoci wsppracy pomidzy samorzdami aorganizacjami pozarzdowymi (na przykad w zakresie moliwoci otrzymania patronatu honorowego dla przedsiwzi partycypacyjnych albo o moliwoci wsplnego ubiegania si o granty). Uczestnicy zaproponowalli, aby we wsppracy zsamorzdami stworzy oglnopolskie forum, na ktrym prezentowane bd wzorcowe przykady wsppracy samorzdw zorganizacjami dziaajcymi na rzecz osb zdysfunkcj narzdu wzroku. Pozwoli ono na wymian dobrych praktyk pomidzy rodowiskami zrnych regionw Polski. Sprawn komunikacj osb niewidomych isabowidzcych zsamorzdem miay zapewni powiatowe spoeczne rady do spraw osb niepenosprawnych. S one odpowiedzialne midzy innymi za opiniowanie 29

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

projektw powiatowych programw dziaa na rzecz osb niepenosprawnych. Uczestnicy debaty wskazywali, e skad rady nie zawsze odzwierciedla rne typy niepenosprawnoci, atryb pracy powoduje, e rada jest mao skuteczna, ajej dziaania maj charakter fasadowy. Jak wskazano powyej, w polskim prawodawstwie istniej rozwizania, ktre powinny umoliwia osobom niewidomym i sabowidzcym wspdecydowanie oswoim najbliszym otoczenie. Przyjto konkretne rozwizania, majce likwidowa bariery fizyczne, komunikacyjne iwdostpie do informacji publicznej. Model wsppracy pomidzy samorzdowcami, a przedstawicielami rodowisk osb z dysfunkcj wzroku istnieje, brakuje jednak standardw wsppracy, zapewniajcych jej autentyczno iskuteczno. Wramach szkolenia powsta wykaz podstawowych potrzeb ioczekiwa osb niewidomych isabowidzcych wkontekcie wsppracy zjednostkami samorzdu terytorialnego i wczania osb z dysfunkcj wzroku wdziaania partycypacyjne. S to nastpujce potrzeby: 1. Wypracowania oglnopolskich standardw wzakresie adaptacji przestrzeni publicznej do potrzeb osb niewidomych isabowidzcych. 2. Lkwidowania barier architektonicznych zuwzgldnieniem postanowie Konwencji ONZ oprawach osb niepenosprawnych. 3. Wprowadzenia dobrej praktyki wpostaci konsultowania zmian architektonicznych ze rodowiskami osb niewidomych isabowidzcych ju na etapie tworzenia projektu architektonicznego. 4. Dostosowania stron instytucji publicznych do obsugi przez osoby niewidome zgodnie zmidzynarodowym standardem WCAG. 5. Publikowania wBiuletynie Informacji Publicznej plikw tekstowych moliwych do odczytania przez osoby niewidome isabowidzce za pomoc elektronicznych programw odczytu ekranu. 6. Powoania funkcji penomocnika ds. kontaktu zorganizacjami zaj30

Niwelowanie barier wcelu inkluzji spoecznej osb zdysfunkcj wzroku

mujcymi si problematyk osb niepenosprawnych (ze szczeglnym uwzgldnieniem szczebla powiatowego). 7. Zwikszenia wspoecznych radach ds. osb niepenosprawnych reprezentacji osb niepenosprawnych zuwzgldnieniem rnych typw niepenosprawnoci. 8. Stworzenia forum wymiany dobrych praktyk dla pracownikw jednostek samorzdowych (wskazanie wsppracy samorzdw zosobami niewidomymi isabowidzcymi zakoczonej sukcesem). 9. Usprawnienia polityki informacyjnej samorzdw na temat istniejcych programw wsparcia. 10. Uwiadamiania problemw osb niewidomych wrd ogu spoeczestwa.

31

Przydatne adresy irda informacji

Przydatne adresy irda informacji

Penomocnik Rzdu do Spraw Osb Niepenosprawnych adres do korespondencji: ul. Nowogrodzka 1/3/5, 00-513 Warszawa telefon: 22 529 06 01 lub 22 529 06 00 mail: sekretariat.bon@mpips.gov.pl strona internetowa: www.niepelnosprawni.gov.pl Penomocnik Rzdu do Spraw Osb Niepenosprawnych nadzoruje wykonywanie zada wynikajcych z ustawy o rehabilitacji zawodowej i spoecznej oraz zatrudnianiu osb niepenosprawnych. Cz z nich polega na podejmowaniu inicjatyw, ktrych celem jest przeciwdziaanie barierom utrudniajcym osobom niepenosprawnym funkcjonowanie wspoeczestwie. Od listopada 2007 roku stanowisko to piastuje Jarosaw Duda, Sekretarz Stanu wMinisterstwie Pracy iPolityki Spoecznej. Penomocnik przyjmuje interesantw wkady drugi wtorek miesica wgodzinach od 14 do 16 po wczeniejszej rejestracji telefonicznej: 22 529 06 10, 22 529 06 09. Siedziba Biura Penomocnika: ul. Nowogrodzka 11, 00-513 Warszawa. Rzecznik Praw Obywatelskich adres: Aleja Solidarnoci 77, 00-090 Warszawa telefon: 800 676 676 strona internetowa: www.rpo.gov.pl Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje, gdy zachodzi prawdopodobiestwo naruszenia praw czowieka okrelonych wKonstytucji RP, prawa polskiego oraz zasad wspycia i sprawiedliwoci spoecznej. Od 2010 roku funkcj t peni profesor Irena Lipowicz. WBiurze Rzecznika dziaa Komisja Ekspertw ds. Osb zNiepenosprawnoci. Interesanci przyjmowani s w dni robocze od 9 do 15 (w poniedziaki do 17) wsiedzibie gwnej wWarszawie. Zainteresowani mog uda si take do jednego zpunktw regionalnych (Gdask, Katowice, Wrocaw, Czstochowa, Krakw, Bydgoszcz, Kielce, Wabrzych, Olsztyn, Lublin). 32

Przydatne adresy irda informacji

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich adres: avenue du Prsident Robert Schuman, CS 30403, FR-67001 Strasbourg Cedex Francja telefon: (33) 388 17 23 13 mail: eo@ombudsman.europa.eu strona internetowa: www. ombudsman.europa.eu Do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich mona wnosi skargi dotyczce przypadkw niewaciwego administrowania w instytucjach i organach Unii Europejskiej (UE). Pod pojciem niewaciwie administrowanie kryje si np. dyskryminacja osb niepenosprawnych inieprzestrzeganie Karty Praw Podstawowych UE. Aktualnie Rzecznikiem jest Nikiforos Diamandouros. Skargi do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich mona skada wjzyku polskim. Pastwowy Fundusz Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych adres: al. Jana Pawa II 13, 00-828 Warszawa telefon: 22 50 55 500 mail: coi@pfron.org.pl strona internetowa: www.pfron.org.pl rodki zpowoanego w1991 roku Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych przeznaczane s na rehabilitacj zawodow ispoeczn osb niepenosprawnych oraz ich zatrudnianie.

33

Sie Dialogu

Sie Dialogu
Sie Dialogu powoana przez Polski Zwizek Niewidomych oraz Stowarzyszenie Gmin iPowiatw Maopolski to nieformalne zrzeszenie pracownikw samorzdowych oraz przedstawicieli fundacji i stowarzysze dziaajcych na rzecz osb niewidomych i sabowidzcych z terenu caej Polski. Celem Sieci jest wzmocnienie potencjau iuczestnikw do prowadzenia dialogu obywatelskiego. Zawizanie oglnopolskiej Sieci Dialogu ma spenia rol start-upuspoecznego, ktrego celami s: zwikszanie umiejtnoci wsppracy organizacji zrzeszajcych osoby niewidome na poziomie krajowym iumoliwianie dugofalowego dziaania tych organizacji; rozwj wsppracy midzy instytucjami pastwowymi, jednostkami samorzdu terytorialnego iorganizacjami pozarzdowymi; propagowanie wiedzy opotrzebach osb niewidomych isabowidzcych wprzestrzeni publicznej; wsplne poszukiwanie rozwiza majcych na celu uatwianie osobom niewidomym isabowidzcym udziau wprzestrzeni publicznej.

34

Sie Dialogu

Czonkowie Sieci chc: I. Dy do moliwie najbardziej efektywnego udziau osb niewidomych isabowidzcych wyciu lokalnej spoecznoci. II. Podejmowa, wmiar dostpnych rodkw imoliwoci, dziaania, ktre wpywaj na rozwj aktywnoci spoecznej osb niewidomych isabowidzcych. III. Ustanawia, wmiar moliwoci, partnerstwa zinnymi organizacjami iinstytucjami wregionie, ktre mogyby wspiera niewidomych isabowidzcych wdziaaniu. IV. Propagowa przykady wsppracy, ktre s pomocne dla osb niewidomych isabowidzcych.

35

Model wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego aniewidomymi isabowidzcymi

Model wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego aniewidomymi isabowidzcymi

Dojrzaa wsppraca midzy wszystkimi obywatelami a samorzdem terytorialnym wymaga spenienia wielu warunkw. Musi si ona przede wszystkim opiera na wzajemnym zrozumieniu ichci wsppracy, ale take na okrelonym zbiorze zasad. Wiele zasad wynika zpowszechnie zrozumiaych iakceptowanych norm wspycia spoecznego. Sprowadzaj si one do dbaoci odobro wsplne lokalnej spoecznoci, o dobrostan jej mieszkacw, zwaszcza tych, ktrzy wymagaj wsparcia z uwagi na osobiste i spoeczne bariery, ktre utrudniaj im korzystanie zrnorodnych dbr publicznych. Poniej prezentujemy zasady, ktre stanowi o modelu wsppracy samorzdu terytorialnego z osobami niewidomymi i sabowidzcymi. Jednostka samorzdu terytorialnego powinna dy do udostpniania informacji publicznych wsposb umoliwiajcy korzystanie znich osobom niepenosprawnym. Wprzypadku osb zproblemami wzroku dotyczy to np. zamieszczania wBiuletynie Informacji Publicznej dokumentw wplikach tekstowych umoliwiajcych odczyt tym osobom, wprzypadku obwieszcze na tablicach stosowania odpowiedniego kroju czcionki (minimum 16 pkt, czcionka bezszeryfowa - Arial, Tahoma) iumieszczania ich na wysokoci wzroku oraz dostosowania stron internetowych do midzynarodowych standardw WCAG 2.O. Urzdy, wprowadzajc rozwizania uatwiajce obsug klienta, np. systemy zarzdzania ruchem klientw, powinny bra pod uwag specyficzne potrzeby osb niepenosprawnych, wtym niewidomych isabowidzcych zapewniajc osob/y pomagajce obsuy system. Przy organizacji referendw samorzdowych powszechnie powinny by zastosowane rozwizania umoliwiajce udzia osobom zdysfunkcjami wzroku, np. dowz, przy gosowaniach, 36

Model wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego aniewidomymi isabowidzcymi

nakadki brajlowskie, moliwo pomocy przez wskazan osob.Jednoczenie urzdy powinny informowa osoby niewidome isabowidzce orozwizaniach, ktre wdanej gminie bd stosowane. Naley dy do tworzenia wjednostkach samorzdu terytorialnego punktw koordynujcych prac asystentw osoby niepenosprawnej. Wskazane jest wczanie pozarzdowych organizacji wdziaania dotyczce szkolenia asystentw. Asystentami mog by wolontariusze. Wanym elementem wsppracy jest dobra komunikacja. Wskazane jest wic organizowanie spotka przedstawicieli urzdu zorganizacjami reprezentujcymi osoby niepeno-sprawne, podczas ktrych ustalane bd zasady iprocedury wzajemnych kontaktw. Wsppraca powinna polega nie tylko na wzajemnym informowaniu si opodejmowanych inicjatywach, ale rwnie ich wsplnym inicjowaniu. Warto wic szuka moliwoci wspdziaania midzy samorzdem terytorialnym arodowiskami osb niepenosprawnych. Samorzdy powinny dy do tego, aby ich pracownicy byli przygotowani do wsppracy zosobami niepenosprawnymi. Dlatego powinny organizowa szkolenia dla swoich kadr iuwzgldnia na nich problematyk obsugi osb niewidomych isabowidzcych. Warto wtym obszarze zwrci si bezpo-redni do rodowisk osb niewidomych isabowidzcych, ktre mog wesprze merytorycznie takie szkolenia. Dobre praktyki naley promowa. Dlatego zarwno jednostki samorzdu terytorialnego, jak iorganizacje pozarzdowe zrzeszajce osoby niepenosprawne powinny dzieli si swoim dowiadczeniem ipopularyzowa cenne inicjatywy. Naley dy do likwidacji barier wprzestrzeni publicznej utrudniajcych funkcjonowanie osobom niewidomym isabowidzcym. 37

Model wsppracy midzy jednostkami samorzdu terytorialnego aniewidomymi isabowidzcymi

Wane jest upowszechnienie informacji odnonie moliwoci tworzenia partnerstw projektowych pomidzy organizacjami zrzeszajcymi niewidomych ainnymi organizacjami pozarzdowymi ijednostkami samorzdu terytorialnego.

38

Dobre praktyki

Dobre praktyki
Polskie Zwizek Niewidomych Koo wJarosawiu Unas bez przerwy co si dzieje. W naszym kole wsppraca z samorzdem od kilkunastu lat odbywa si na bieco. Staramy si zwraca uwag na bariery architektoniczne izgasza odpowiednim instytucjom rne rozwizania np. oznaczenia przej dla pieszych, potrzeb sygnalizacji dwikowej na przejciach. W ramach likwidacji bariery mentalnej zapraszani jestemy do szk na spotkania zdziemi imodzie, pokazujemy sprzt rehabilitacyjny i opowiadamy jak radz sobie osoby z dysfunkcj wzroku w yciu codziennym. Uczymy rwnie jak pomc takiej osobie. Prowadzimy te kampani informacyjn uczestniczc w konwencie wjtw, poniewa mamy wiedz, e nasza dziaalno, to co idla kogo robimy, nie dociera do potrzebujcych mieszkajcych na wsi. Przygotowujemy si rwnie do konferencji w padzierniku 2013 poczonej z Dniem Biaej Laski powiconej temu tematowi, zostay wysane pisma do gmin zprob owyznaczenie osoby do kontaktu inastpnie bdziemy jedzi do poszczeglnych gmin celem ustalenia szczegw. Wsppracujemy rwnie zinstytucjami takimi jak: 1. Powiatowy Urzd Pracy - w celu pozyskania ofert dla czonkw PZN na otwartym rynku pracy. 2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wzakresie korzystania zdofinansowania do turnusw rehabilitacyjnch. 3. Bank ywnoci. 4. Miejska Biblioteka Publiczna, gdzie powstay stanowiska komputerowe dla niepenosprawnych wtym dla niewidomych isabowidzcych 5. Urzd Miasta, gdzie piszemy wnioski wramach ogoszonych konkursw z zakresu dziaalnoci sportowo-rekreacyjnej (warcaby, 39

Dobre praktyki

szachy, strzelectwo laserowe itp.); profilaktyki uzalenie (warsztaty twrcze, poetycko-muzyczne, rkodzieo jako alternatywa spdzania wolnego czasu bez uywek). 6. Pastwowa Wysza Szkoa Techniczno-Ekonomiczna wJarosawiu gdzie zinicjatywy rady uczelnianej organizuje si wolontariat. Bierzemy take czynny udzia worganizowanych przez rne instytucje piknikach oraz imprezach plenerowych - wystawiamy wtedy nasze stoisko zrkodzieem, rozdajemy ulotki informacyjne. KONTAKT ul. Poniatowskiego 57 37-500 Jarosaw tel. 16 623-06-04 czynne: od poniedziaku do pitku: 8:00 - 14:00 mail: kolojaroslaw@wp.pl Polski Zwizek Niewidomych Koo wBochni Koo wBochni zrealizowao wramach warsztatw arteterapii wystaw prac plastycznych zokazji 760-lecia Lokacji Miasta Bochnia. Na wystaw wykonane zostay obrazy zabytkw miasta oraz repliki strojw Krlowej Kingi iKsicia Bolesawa. Obrazy wykonano rnymi technikami. Odbya si jedna wystawa, awplanie s jeszcze trzy do koca warsztatw tj. do listopada 2013. Warsztaty dofinansowane s przez Gmin Miasta Bochnia.

40

Dobre praktyki

KONTAKT ul. Regis 1 32-700 Bochnia tel./fax 14 612-45-08 czynne: poniedziaki 9:00 - 12:00, rody 15:00 - 17:00 mail: pznbochnia@poczta.onet.pl Polski Zwizek Niewidomych Koo wKatowicach Nasza wsppraca z jednostkami samorzdu lokalnego ukada si dobrze. Dziki dotacjom z Urzdu Miasta moemy co roku organizowa wyjazdy integracyjne dla czonkw Koa, ubiega si o Mae Granty na sprawy celowe. Urzd Miasta jest otwarty na nasze potrzeby, otrzymujemy informacje okonkursach ofert ktre mog by przez nas realizowane. Urzd Miejski umoliwia korzystanie zbezpatnych porad prawnych oraz szkole. Prezes naszego koa jest czonkiem Powiatowej Rady ds. Osb Niepenosprawnych iKomisji ds. Barier wtej Radzie, wic moe opiniowa wszelkie inwestycje powstajce w naszym miecie pod ktem dostpnoci dla osb niepenosprawnych w tym niepenosprawnych sensorycznie. Ostatnio odby si audyt nowo budowanego Dworca PKP wKatowicach, aby sta si wpeni do-stpny dla osb z dysfunkcj wzroku. Komisja zapisywaa wszelkie uwagi na temat brakw wtym zakresie izobowizuje si wzi je pod uwag robic poprawki. Koo nasze wsppracuje zCentrum Wolontariatu iUrzdem Miasta pozyskujc wolontariuszy dla naszych czonkw. Wtej chwili mamy podpisane porozumienia z5 osobami. Utrzymujemy te dobry kontakt z Miejskim Orodkiem Pomocy Spoecznej skd otrzymujemy informacje o rnych celowych programach, np. Aktywny Samorzd owolnych rodkach na usuwanie barier czy turnusy rehabilitacyjne. 41

Dobre praktyki

Prezes naszego Koa braa udzia wprojekcie Miejska Dungla organizowanym przez wadze miasta, amajcym na celu przyblianie uczniom rnych szk, problemw osb niepenosprawnych, wtym wzrokowo. Jestemy informowani okadej imprezie izapraszani do wzicia udziau na przykad wobchodach Dnia Osb Niepenosprawnych, czy te wKatowickich Obchodach Organizacji Pozarzdowych. Mamy wwczas swoje stoisko na ktrym oferujemy informacje onaszej dziaalnoci, atake dniach otwartych wsiedzibie Koa, aby nas pozna bliej inasze problemy. Przedstawiciele lokalnych wadz bior udzia worganizowanych przez nasze Koo imprezach okolicznociowych takich jak: Dzie Biaej Laski, Wigilia, jubileusze koa przyznajc na ten cel rodki. Uczestniczylimy wprzyblianiu sztuki malarstwa wMuzeum lskim gdzie stworzono ciek dla osb niewidomych zopisami brajlowskimi, reliefami dotykowymi oraz audioprzewodnikami. Bralimy udzia wdostosowaniu do potrzeb osb zdysfunkcj wzroku Lenej Sali Edukacyjna wNadlenictwie Katowice. Moemy dotyka wybranych eksponatw, posucha gosw ptakw, zwierzyny lenej. Eksponaty s opisane pismem brajla, s te przewodniki wbrajlu, audioprzewodniki zawierajce scenariusze lekcji edukacyjnych http://www.tvstm.pl/artykul/ lesna-sala-edukacyjna-1188. KONTAKT ul. Andrzeja 13 40-061 Katowice tel. 32 257-13-18 czynne: wtorki 14:00 - 17:00, czwartki 12:00 - 15:00 mail: pzn.katowice@wp.pl; katowice@slaski.pzn.org.pl strona internetowa: www.pzn.katowice.pl Fundacja Gniazdo Piratw - Zobaczy Morze 2013 Celem projektu jest organizowanie rejsw jachtem Zawisza Czarny, ktrego zaog wpoowie stanowi osoby niewidome lub sabowidz42

Dobre praktyki

ce. Wten sposb pomnoymy grono niewidomych lub sabowidzcych przyjaci morza, ale igrono eglarzy, dla ktrych brak wzroku nie kojarzy si li tylko zwyjtkowym nieszczciem. KONTAKT www.zobaczycmorze.pl mail: info@zobaczycmorze.pl Fundacja Gniazdo Piratw, ul. Oglna 5, 01-702 Warszawa Biuro Jordan - Midzynarodowy Festiwal Piosenki dla Niewidomych Wpisujc si wpriorytetowy program Lions Club International Foundation SightFirst krakowskie Kluby Lions inicjuj powstanie Midzynarodowego Festiwalu Piosenki dla Niewidomych Gos zserca. To jest nasz sposb na budowanie wiadomoci skali potrzeb ludzi z problemem wzroku. Konkurs jest dedykowany utalentowanym wokalistom z dysfunkcj wzroku niewidomym lub niedowidzcym, ktrzy nie funkcjonuj wrodowisku profesjonalnych muzykw. Dziki konkursowi mog zosta zauwaeni irozpocz prawdziw karier zawodow. Krakw, 18 - 20 Listopada 2013. KONTAKT www.lionsfestival.jordan.pl mail: festival2013@jordan.pl Biuro Jordan, ul. Gsia 8, 31-535 Krakw tel.: + 48 12 421 53 13 Krakowski Klub Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych iSabowidzcych Lajkonik - Budujemy Gmin Wawel Celem projektu jest wzrost aktywnoci obywatelskiej izaangaowania w sprawy spoecznoci lokalnej osb niewidomych i niedowidzcych oraz osb starszych wMaopolsce. Cel ten zamierzamy osign przez realizacj cyklu dziaa edukacyjnych, doradczych, poradniczych, ktrych ukoronowaniem bd 14-dniowe warsztaty obywatelskie winnowacyjnej formule. Uczestnicy bd tworzy wirtualn Gmin Wawel, 43

Dobre praktyki

powoaj soectwa, utworz NGO, bd okrela potrzeby spoecznoci wawelskiej, wybiera wadze gminy, uczestniczy w posiedzeniach wybranej Rady Gminy, tworzy budet i dokonywa jego korekt. Aby gra symulacyjna bya moliwie zbliona do rzeczywistoci obywatele Gminy Wawel otrzymaj dowody osobiste, uyj wirtualnych pienidzy (wawele), bd paci podatki. Planujemy trzy edycje warsztatw, wktrych wemie udzia cznie 90 osb niewidomych i niedowidzcych oraz 90 seniorw asystujcych niepenosprawnym wzrokowo w ramach wolontariatu. KONTAKT www.gminawawel.pl mail: biuro@gminawawel.pl Krakowski Klub Kultury Fizycznej, Sportu iTurystyki Niewidomych iSabowidzcych Lajkonik, 30-129 Krakw, ul. Bandtkiego 19 Muzeum lskie - Czym jest obraz? W ramach zaj dzieci niewidome i sabowidzce, poprzez dotykanie rnych rodzajw pdzli oraz surowego ptna czy zagruntowanego blejtramu, mog zapozna si znarzdziami artysty. Dobierajc do gotowego obrazu obogatej fakturze ram, poznaj budow obrazw. Niewidzce osoby s wstanie rozrni ramy gadkie, rzebione, zocone, lakierowane. Program zaj przewiduje rwnie wysuchanie opisw wybranych obrazw. Tekst opisu mona dodatkowo ledzi na wydrukach wbrajlu lub powikszonym druku. KONTAKT www.muzeumslaskie.pl/edukacja-zajecia-dla-grup-szkolnych-zajecia-dlaniewidomych-czym-jest-obraz.php mail: oswiata@muzeumslaskie.pl Informacje ozajciach mona uzyska wDziale Owiatowym Muzeum lskiego, Al. W. Korfantego 3, Katowice, nr tel. 032 25 85 6613, w. 316, 319

44

Polski Zwizek Niewidomych to organizacja osb niewidomych i traccych wzrok, dbajca o zaspokojenie ich potrzeb. To skuteczny, kompetentny i niezaleny finansowo rzecznik spraw tego rodowiska. Ju od ponad 60 lat pomagamy niewidomym i sabowidzcym oraz ich bliskim w adaptacji do nowych warunkw ycia na terenie caego kraju. Udzielamy porad i informacji. Zapewniamy odnalezienie sensu ycia poprzez wsparcie psychologiczne w procesie rehabilitacji i integracji. Realizujemy indywidualne i grupowe szkolenia. Wyznaczamy standardy funkcjonowania osb niewidomych i sabowidzcych w Polsce. Zmieniamy ich postrzeganie poprzez edukacj spoeczestwa. Integrujemy rodowisko i jestemy jego rzecznikiem. Polski Zwizek Niewidomych ul. Konwiktorska 9 00 - 216 Warszawa www.pzn.org.pl

Stowarzyszenie Gmin i Powiatw Maopolski jest najwiksz regionaln organizacj samorzdow w Polsce zaoon w 1991 r. z inicjatywy Kazimierza Barczyka, wczesnego Przewodniczcego Rady Stoecznego Krlewskiego Miasta Krakowa. Stowarzyszenie zrzesza ponad 120 gmin i powiatw z terenu wojewdztw: maopolskiego, podkarpackiego, witokrzyskiego i czci lskiego (obszar historycznej Maopolski). Celem Stowarzyszenia jest umacnianie kulturalnych i gospodarczych wizi wrd mieszkacw regionu, a take promocja Maopolski zarwno w kraju, jak i zagranic. Stowarzyszenie zorganizowao ponad 150 konferencji i 100 szkole zakoczonych tematycznymi wydawnictwami ksikowymi, np. Bezpieczna gmina, powiat, Maopolska, Krzemowa Dolina w Krakowie. Wysokie technologie szans rozwoju Maopolski itd. Stowarzyszenie Gmin i Powiatw Maopolski ul. Grodzka 15/2 31-006 Krakw www.sgpm.krakow.pl