Ochrona wasnoci intelektualnej w Polsce

Przygotowa Zesp Prawa Wasnoci Intelektuanej kancelarii Salans Padziernik 2011

Spis treci
Spis treci ________________________________________________________________ 1 Wstp ___________________________________________________________________ 2 Ochrona praw autorskich ____________________________________________________ 3 Ochrona praw wasnoci przemysowej _________________________________________ 7 Patenty __________________________________________________________________ 7 Znaki towarowe ____________________________________________________________ 8 Wzory przemysowe ________________________________________________________ 9 Wzory uytkowe __________________________________________________________ 10 Oznaczenia geograficzne ___________________________________________________ 10 Topografie ukadw scalonych _______________________________________________ 11 Oglne zasady ochrony praw wasnoci intelektualnej wg PWP _____________________ 12 Ochrona baz danych _______________________________________________________ 15 Domeny internetowe _______________________________________________________ 17 Wykaz aktw normatywnych regulujcych ochron wasnoci intelektualnej w Polsce ____ 18 Dane kontaktowe__________________________________________________________ 21

Wstp

Polska

ma

wieloletni

tradycj

zakresie

ochrony

wasnoci

intelektualnej, w tym praw autorskich oraz praw wasnoci przemysowej. Pierwsze akty prawne dotyczce ochrony praw autorskich i praw wasnoci przemysowej zostay uchwalone w latach 20. XX wieku. Obowizujce obecnie ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 roku (powoywana w tym opracowaniu jako UPA) oraz Prawo wasnoci przemysowej z 2000 roku (powoywana w tym opracowaniu jako PWP) s zgodne z midzynarodowymi standardami ochrony wasnoci intelektualnej wynikajcych z umw midzynarodowych, ktrych Polska jest stron, w szczeglnoci TRIPS. Znaczcy wpyw na ksztat regulacji miao przystpienie Polski w roku 2004 do Unii Europejskiej. W zwizku z przystpieniem do Unii, Polska przyja do swojego porzdku prawnego acquis communautaire (czyli dorobek Wsplnoty) obejmujcy wszystkie traktaty zaoycielskie

i akcesyjne oraz umowy midzynarodowe je zmieniajce (tzw. prawo pierwotne), przepisy wydawane na ich podstawie przez organy Wsplnot (prawo wtrne), umowy midzynarodowe zawarte przez Wsplnoty i Uni Europejsk, orzecznictwo ETS i Sdu Pierwszej Instancji, a take deklaracje i rezolucje oraz zasady oglne prawa wsplnotowego.

IP Protection

Ochrona praw autorskich

Ochrona utworw zagranicznych
Polska zapewnia ochron utworw obywateli polskich oraz cudzoziemcw. Na zasadach UPA chronione s utwory obywateli polskich oraz obywateli pastw nalecych do UE i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ochron utworu w Polsce na zasadach UPA zapewnia ponadto pierwsza publikacja utworu w Polsce lub rwnoczenie w Polsce i za granic lub pierwsza publikacja w jzyku polskim, jeli twrca pochodzi spoza UE i EOG. Polska, jako strona wszystkich liczcych si umw i porozumie midzynarodowych, zapewnia te ochron utworom chronionym na podstawie umw midzynarodowych, w zakresie w jakim ochrona wynika z tych umw.

Ochrona pod warunkiem ustalenia utworu

Na podstawie UPA chronione s utwory. Utwr definiowany jest jako przejaw dziaalnoci twrczej o indywidualnym charakterze. Warunkiem ochrony jest, aby utwr zosta ustalony w jakiejkolwiek postaci. Pomysy nie podlegaj ochronie. O ile posiadaj cechy twrczoci, chronione s programy komputerowe, a take opracowania cudzego utworu, zbiory, antologie, wybory, bazy danych. Szczeglna ochrona przysuguje prawom pokrewnym, tj. prawom do wykona artystycznych, fonogramw, wideogramw, nada programw, a take pierwszych wyda oraz wyda naukowych i krytycznych.

Ochrona bez koniecznoci oznaczania i rejestracji

Utwory i przedmioty praw pokrewnych s chronione bez koniecznoci rejestracji (w Polsce nie funkcjonuje szczeglny rejestr) lub zamieszczenia na utworze jakiegokolwiek zastrzeenia czy oznaczenia wiadczcego o prawach autorskich (np. , All rights reserved).

Rodzaje praw autorskich, uprawnieni

Prawa autorskie dziel si na prawa osobiste i majtkowe.

Autorskie prawa osobiste chroni wi twrcy z utworem. S cile zwizane z twrc i nie mog by zbywane, dlatego uprawnionym z tytuu autorskich praw osobistych moe by tylko twrca (wsptwrca). Co wicej, twrc moe by wycznie osoba fizyczna. Nabywca praw do utworu musi respektowa prawa osobiste twrcy i umoliwi mu m.in. oznaczenie utworu jego nazwiskiem, decydowanie o pierwszym udostpnieniu utworu, nadzr nad sposobem korzystania z utworu. Nabywca nie moe, bez zgody twrcy, ingerowa w tre lub form utworu. Prawa osobiste twrcy programu komputerowego s ograniczone. Twrca moe jednak zobowiza si w umowie z nabywc do niewykonywania autorskich praw osobistych. Autorskie prawa majtkowe podlegaj obrotowi; waciciel praw moe rwnie udziela licencji na korzystanie z dziea (por. poniej). Autorskie prawa majtkowe mog zatem przysugiwa twrcy albo innemu pierwotnie uprawnionemu (producentowi lub wydawcy utworu zbiorowego, pracodawcy) lub nabywcy tych praw.

Czas trwania praw autorskich majtkowych

Czas trwania autorskich praw majtkowych jest ograniczony. Po upywie okresu ochrony utwr wchodzi do domeny publicznej. Czas ochrony autorskich praw majtkowych wynosi 70 lat i jest liczony od: (i) co do zasady, od mierci twrcy, a w odniesieniu do utworw wspautorskich okres 70-letni liczony od mierci wsptwrcy, ktry przey pozostaych, (ii) w odniesieniu do utworw, ktrych twrca nie jest znany od daty pierwszego rozpowszechnienia, (iii) w odniesieniu do utworu, do ktrego autorskie prawa majtkowe przysuguj innej osobie ni twrca od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwr nie zosta rozpowszechniony od daty jego ustalenia, (iv) w odniesieniu do utworu audiowizualnego od mierci najpniej zmarej z wymienionych osb: gwnego reysera, autora scenariusza, autora dialogw, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.

Czas trwania praw autorskich osobistych

Ochrona autorskich praw osobistych jest nieograniczona w czasie.

Co oznacza mie majtkowe prawa autorskie?

Podmiot, ktremu przysuguje cao autorskich praw majtkowych do utworu jest wycznie uprawniony do korzystania i rozporzdzania utworem na wszystkich polach eksploatacji utworu, w tym do odpatnego udostpniania go innym.

Pola eksploatacji utworu to sposoby korzystania z utworu majce odrbne ekonomicznie znaczenie. UPA wymienia nastpujce przykadowe pola eksploatacji utworw: (i) wytwarzanie egzemplarzy utworu okrelon technik (np. zapis na pycie DVD i zapis na kasecie VHS s odrbnymi polami eksploatacji filmw); (ii) wprowadzenie do obrotu, uyczenie lub najem oryginau albo egzemplarzy; (iii) publiczne wykonanie, wystawienie, wywietlenie, odtworzenie oraz nadawanie i remitowanie; (iv) udostpnianie w sieci Internet. Pola eksploatacji s w UPA wymienione przykadowo i nie s wykluczone inne ni wskazane pola eksploatacji (inaczej jest w przypadku praw do programw komputerowych, ktre obejmuj w zasadzie tylko pola eksploatacji wskazane w UPA). Nowe pola eksploatacji pojawiaj si wraz z rozwojem techniki.

Obrt majtkowymi prawami autorskimi

Waciciel autorskich praw majtkowych moe przenie je (np. sprzeda) lub upowani inny podmiot do korzystania z utworu (licencja). Przeniesienie praw autorskich i udzielenie licencji nastpuje na polach eksploatacji wskazanych w umowie. W razie przeniesienia praw autorskich tylko w odniesieniu do niektrych pl eksploatacji twrca zachowuje prawa do utworu i moe nim dalej dysponowa na polach eksploatacji, na ktrych przeniesienie nie nastpio. Przenoszc prawa majtkowe zbywca traci prawo do korzystania z utworu w takim zakresie, w jakim nastpio przeniesienie. Natomiast udzielajc licencji wycznej licencjodawca moe nadal korzysta z utworu w sposb wskazany w licencji, chyba e inaczej zastrzeono w umowie licencyjnej. Umowa przeniesienia praw autorskich oraz licencja wyczna musi mie form pisemn. Umowa licencyjna niewyczna moe by zawarta take w innej formie. Podmioty zagraniczne mog by zainteresowane poddaniem umw z zakresu prawa autorskiego, np. umw licencyjnych z uytkownikami, prawu swojego kraju, co moe by wymuszone przez wewntrzne regulacje korporacyjne firmy. Wybr prawa dla umw z zakresu prawa autorskiego jest dopuszczalny, naley jednak pamita, e wskazanie prawa obcego w umowach z konsumentami moe zosta w niektrych przypadkach uznana za klauzul niedozwolon.

Dozwolony uytek
Waciciel majtkowych praw autorskich nie moe zabroni korzystania z utworu w ramach tzw. dozwolonego uytku. Dozwolony uytek dotyczy wycznie utworw, ktre zostay wczeniej

rozpowszechnione przez uprawnionego lub za jego zgod.

W szczeglnoci dopuszczalne jest korzystanie z egzemplarza utworu w zakresie tzw. wasnego uytku osobistego w krgu osb pozostajcych w zwizku osobistym. Dozwolony uytek nie dotyczy programw komputerowych.

Ochrona zabezpiecze utworw (DRM)

UPA zapewnia ochron zabezpiecze technicznych utworw (tzw. DRM). Naruszenie DRM grozi odpowiedzialnoci odszkodowawcz (jak za naruszenie autorskich praw majtkowych). Wytwarzanie i przechowywanie urzdze sucych do bezprawnego obchodzenia DRM zagroone jest

odpowiedzialnoci karn.

Organizacje zbiorowego zarzdzania

Pewne wskazane w UPA uprawnienia wacicieli praw autorskich zwizane z korzystaniem z utworw, w szczeglnoci dotyczce pobierania rnych form wynagrodzenia za korzystanie z utworw, s wykonywane przez organizacje zbiorowego zarzdzania, ktre reprezentuj wacicieli praw autorskich na podstawie zawartych z nimi umw. Organizacje zbiorowego zarzdzania, to osoby prawne dziaajce na podstawie zezwolenia ministra waciwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego, np. ZAiKS, ZAPA, STOART, SARP.

Roszczenia w razie naruszenia majtkowych praw autorskich

Jeli uprawniony z tytuu majtkowych praw autorskich stwierdzi, e inny podmiot korzysta z utworu bez jego zezwolenia, moe domaga si m.in. odszkodowania, wydania korzyci oraz zaniechania naruszenia i usunicia jego skutkw. W przypadku gdy naruszyciel nie speni dobrowolnie roszcze uprawnionego, moe on domaga si ich zasdzenia przez sd. W tym przypadku jednak uprawniony musi udowodni, e prawo mu przysuguje, okolicznoci wiadczce o jego naruszeniu oraz w razie domagania si odszkodowania lub wydania korzyci wysokoci szkody lub kwoty uzyskanych korzyci. Prawo przyznaje uprawnionemu rodki, ktre mog uatwi przeprowadzenie koniecznych dowodw oraz zabezpieczenie roszcze.

Ochrona praw wasnoci przemysowej

W Polsce ochronie podlegaj nastpujce kategorie praw wasnoci przemysowej: wynalazki, wzory uytkowe, wzory przemysowe, znaki towarowe i usugowe, oznaczenia geograficzne oraz topografie ukadw scalonych.

Patenty
Patent jest udzielany na rozwizania nowe, posiadajce poziom wynalazczy i nadajce si do przemysowego zastosowania. Patent moe by udzielony na produkt bdcy przedmiotem wynalazku lub sposb wytworzenia wynalazku.

Patenty rejestracja krajowa

Patenty s udzielane przez Urzd Patentowy RP.

Patenty europejskie
Urzd Patentowy przyjmuje rwnie zgoszenia dotyczce patentw europejskich udzielanych na podstawie konwencji o patencie europejskim z 5 padziernika 1973 roku.

Czas trwania patentu

Czas trwania patentu wynosi 20 lat od daty dokonania zgoszenia wynalazku w Urzdzie Patentowym.

Znaki towarowe
Znaki towarowe (i usugowe) to oznaczenia, ktre mona przedstawi w sposb graficzny, jeeli nadaje si do odrnienia towarw jednego przedsibiorstwa od towarw innego przedsibiorstwa.

Znaki towarowe rejestracja krajowa

S rejestrowane przez Urzd Patentowy RP.

Wsplnotowe znaki towarowe (Community Trade Marks)

Wsplnotowe znaki towarowe s rejestrowane przez Urzd Harmonizacji w ramach Rynku Wewntrznego (ang. Office for Harmonization in the Internal Market (OHIM)). Podstawow regulacj dotyczc CTM jest Rozporzdzenie Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 roku w sprawie wsplnotowego znaku towarowego. Zgoszenia CTM mog by dokonywane bezporednio w OHIM lub za porednictwem urzdw patentowych krajw wsplnoty, np. Urzdu Patentowego RP.

Midzynarodowe znaki towarowe

Midzynarodowe znaki towarowe s rejestrowane zgodnie z Porozumieniem Madryckim o

midzynarodowej rejestracji znakw (z 1891 roku) oraz Protokoem Madryckim (z 1989 roku). System madrycki pozwala na rozszerzenie ochrony znakw towarowych zarejestrowanych w krajowych urzdach patentowych na wskazane we wniosku o rejestracj midzynarodow pastwa bdce stronami w/w umw. Administratorem systemu madryckiego jest Biuro wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej (WIPO) z siedzib w Genewie.

Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy

Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy krajowy oraz wsplnotowy wynosi 10 lat od daty zgoszenia znaku towarowego w Urzdzie Patentowym lub OHIM. Czas trwania prawa ochronnego na znak towarowy midzynarodowy trwa 20 lat od daty zgoszenia znaku towarowego. Prawo ochronne na znak towarowy moe zosta, na wniosek uprawnionego, przeduone dla wszystkich lub czci towarw, na kolejne okresy dziesicioletnie / dwudziestoletnie.

Wzory przemysowe
Wzr przemysowy podlegajcy ochronie stanowi now i posiadajc indywidualny charakter posta wytworu lub jego czci, nadan mu w szczeglnoci przez cechy linii, konturw, ksztatw, kolorystyk, struktur lub materia wytworu oraz przez jego ornamentacj, np. inny ni klasyczny krj pisma.

Wzory przemysowe rejestracja krajowa

Wzory przemysowe s rejestrowane w Urzdzie Patentowym RP.

Wsplnotowe wzory przemysowe (Community Designs)

Ochrona wsplnotowych wzorw przemysowych jest uregulowana Rozporzdzeniem Rady (WE) Nr 6/2002 w sprawie wzorw wsplnotowych. Rozporzdzenie wyrnia dwa rodzaje wsplnotowych wzorw przemysowych: zarejestrowane przez OHIM oraz niezarejstrowane. Powysze rodzaje wzorw rni si okresem ochrony.

Midzynarodowa rejestracja wzorw przemysowych

Podobnie jak znaki towarowe, wzory przemysowe s chronione co do zasady (za wyjtkiem Wsplnotowych Wzorw Przemysowych) w kraju ich rejestracji. Rwnie w tym przypadku moliwe jest rozszerzenie ochrony na wiksz liczb pastw, poprzez wskazanie ich we wniosku o midzynarodow rejestracj. Rejestracja ta jest moliwa dziki regulacji Porozumienia haskiego w sprawie midzynarodowej rejestracji wzorw przemysowych (z 1999 roku). Administratorem systemu jest Biuro wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej (WIPO) z siedzib w Genewie.

Czas trwania prawa z rejestracji wzoru przemysowego

Prawa z rejestracji krajowego wzoru przemysowego oraz zarejestrowany wzr wsplnotowy jest chroniony przez okres piciu lat, poczwszy od daty dokonania zgoszenia wzoru. Waciciel tego prawa moe przeduy okres ochrony na jeden lub wicej okresw picioletnich, cznie do 25 lat od daty dokonania zgoszenia. Niezarejestrowany wzr wsplnotowy jest chroniony przez okres trzech lat, rozpoczynajcy si od dnia, w ktrym zosta po raz pierwszy udostpniony publicznie.

Midzynarodowy wzr przemysowego jest chroniony przez okres piciu lat, poczwszy od daty dokonania zgoszenia wzoru. Waciciel tego prawa moe przeduy okres ochrony na jeden lub wicej okresw picioletnich, cznie do 15 lat od daty dokonania zgoszenia. W przypadku, gdy pastwo zgoszenia przewiduje dla wzoru przemysowego okres ochrony duszy ni 15 lat, okres ochrony trwa tyle, na ile przewiduje je prawo danego pastwa.

Wzory uytkowe
Wzorami uytkowymi s nowe i uyteczne rozwizania o charakterze technicznym, nie bdce wynalazkami, dotyczce ksztatu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwaej postaci, np. narzdzia, ktrych uchwyty maj bardziej ergonomiczny ksztat, uatwiajcy ich trzymanie.

Wzory uytkowe rejestracja krajowa

Praw ochronnych na wzory uytkowe udziela Urzd Patentowy RP.

Czas trwania prawa ochronnego

Czas trwania prawa ochronnego wynosi dziesi lat od daty dokonania zgoszenia wzoru uytkowego w Urzdzie Patentowym.

Oznaczenia geograficzne
Oznaczenia geograficzne s to oznaczenia sowne odnoszce si bezporednio lub porednio do nazwy miejsca, miejscowoci, regionu lub kraju, ktre identyfikuj towar jako pochodzcy z tego terenu, jeeli okrelona jako, dobra opinia lub inne cechy towaru s przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.

Oznaczenia geograficzne rejestracja krajowa

Oznaczenia geograficzne s rejestrowane w Urzdzie Patentowym RP.

10

Wsplnotowe oznaczenia geograficzne

Na szczeblu wsplnotowym oznaczenia geograficzne s uregulowane Rozporzdzeniem Rady (WE) nr 510/2006 w sprawie ochrony oznacze geograficznych i nazw pochodzenia produktw rolnych i rodkw spoywczych. Ochron mog by objte: Nazwa Pochodzenia (ang. Protected Designation of Origin, PDO) Oznaczenia Geograficzne (ang. Protected Geographical Indication, PGI), Gwarantowana Tradycyjna Specjalno (ang. Traditional Speciality Guaranteed, TSG).

Midzynarodowa rejestracja oznacze geograficznych

Rwnie w tym przypadku moliwe jest rozszerzenie ochrony na wiksz liczb pastw, poprzez wskazanie ich we wniosku o midzynarodow rejestracj. Moliwa jest ona dziki Porozumieniu lizboskiemu o ochronie i midzynarodowej rejestracji nazw pochodzenia (z 1958 roku, zrewidowanemu w 1967 i 1979 roku). Administratorem systemu jest Biuro wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej (WIPO) z siedzib w Genewie.

Czas trwania prawa ochronnego

Ochrona oznaczenia geograficznego jest bezterminowa i trwa od dnia dokonania wpisu do rejestru oznacze geograficznych, prowadzonego przez dany urzd.

Topografie ukadw scalonych

Topografie ukadu scalonego s rozwizaniami polegajcymi na przestrzennym, wyraonym w dowolny sposb, rozplanowaniu elementw, z ktrych co najmniej jeden jest elementem aktywnym oraz wszystkich lub czci pocze ukadu scalonego.

11

Oglne zasady ochrony praw wasnoci intelektualnej wg PWP

Wobec wieloci istniejcych systemw ochronnych oraz ze wzgldu na skrtowy charakter niniejszego opracowania, poniej zostan omwione wycznie oglne aspekty ochrony praw wasnoci intelektualnej pod rzdami PWP na przykadzie znakw towarowych i patentw. Oczywicie, kady ze wskazanych w poprzednim rozdziale systemw ochrony jest wyposaony we wasne, odmienne od prezentowanych poniej rozwizania.

Penomocnik
Penomocnikiem strony w postpowaniu przed Urzdem Patentowym w sprawach zwizanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgosze oraz utrzymywaniem ochrony wynalazkw, wzorw

uytkowych, wzorw przemysowych, znakw towarowych, oznacze geograficznych i topografii ukadw scalonych co da zasady moe by tylko rzecznik patentowy. Penomocnikiem osoby fizycznej posiadajcej miejsce zamieszkania w Polsce, moe by rwnie wspuprawniony, a take rodzice, maonek, rodzestwo lub zstpni strony oraz osoby pozostajce ze stron w stosunku przysposobienia. Osoby niemajce miejsca zamieszkania lub siedziby na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mog w sprawach przed Urzdem Patentowym dziaa tylko za porednictwem rzecznika patentowego.

Pierwszestwo do uzyskania ochrony

PWP przyznaje pierwszestwo do uzyskania ochrony wynikajcej z rejestracji podmiotowi, ktry jako pierwszy dokona zgoszenia w Urzdzie Patentowym. Zgoszenie moe zosta dokonane take w formie elektronicznej. Ponadto pierwszestwo przysuguje podmiotowi, ktry dokona uprzedniego pierwszego zgoszenia w innym pastwie (na zasadach okrelonych w umowach midzynarodowych), jeli pomidzy pierwszym zgoszeniem a zgoszeniem w Urzdzie Patentowym nie min okres wskazany w PWP, ktry wynosi: dla wynalazkw i wzorw uytkowych 12 miesicy, dla wzorw przemysowych, znakw towarowych 6 miesicy.

12

Pierwszestwo do uzyskania patentu, prawa ochronnego albo prawa z rejestracji oznacza si rwnie, na zasadach okrelonych w umowach midzynarodowych, wedug daty wystawienia wynalazku, wzoru uytkowego, wzoru przemysowego albo towaru oznaczonego znakiem towarowym w Polsce lub za granic, na wystawie midzynarodowej oficjalnej lub oficjalnie uznanej, jeeli zgoszenie w Urzdzie Patentowym tego wynalazku, wzoru uytkowego, wzoru przemysowego albo znaku towarowego dokonane zostanie w okresie 6 miesicy od tej daty.

Prawo do uzyskania patentu, prawa ochronnego, prawa z rejestracji

Uprawnionym do uzyskania patentu na wynalazek albo prawa ochronnego na wzr uytkowy, jak rwnie prawa z rejestracji wzoru przemysowego jest twrca (wsptwrca). Jeli wynalazek, wzr uytkowy albo wzr przemysowy powsta w wyniku wykonywania przez twrc obowizkw ze stosunku pracy albo innej umowy, prawo do uzyskania stosownego prawa przysuguje pracodawcy lub zamawiajcemu, chyba e strony ustaliy inaczej. Prawo do uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzr uytkowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysowego jest zbywalne i podlega dziedziczeniu; przeniesienie takiego prawa wymaga, pod rygorem niewanoci, zachowania formy pisemnej. PWP nie okrela, komu przysuguje prawo do uzyskania prawa z rejestracji ze znaku towarowego. Rejestracja znaku towarowego nie moe jednak narusza interesw twrcy znaku, jeeli jest on jednoczenie utworem w rozumieniu UPA.

Uprawnienia wynikajce z PWP

Na podstawie PWP uprawniony posiada prawo wycznego korzystania w sposb zawodowy lub zarobkowy z przedmiotu ochrony, np. wynalazku lub znaku towarowego w sposb wskazany w ustawie.

Terytorialny zakres ochrony

Uprawnienia wynikajce z uzyskania ochrony na podstawie PWP s skuteczne na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Przeniesienie praw
Umowa przenoszca prawa do uzyskania patentu na wynalazek, samego patentu, prawa ochronnego na wzr uytkowy, znak towarowy albo prawa z rejestracji wzoru przemysowego wymaga, pod rygorem niewanoci, zachowania formy pisemnej. Przeniesienie patentu i prawa ochronnego na znak towarowy staje si skuteczne wobec osb trzecich z chwil wpisania do rejestru.

13

Licencja
Uprawniony moe udzieli upowanienia do korzystania z przedmiotu prawa wasnoci przemysowej w drodze umowy licencyjnej. Umowa licencyjna musi by zawarta w formie pisemnej pod rygorem niewanoci. Rodzaje licencji: ograniczona, upowaniajca licencjobiorc do korzystania z prawa wasnoci przemysowej w cile okrelonym, ograniczonym zakresie; pena, dajca licencjobiorcy prawo uywania znaku towarowego w takim zakresie jak uprawniony z tytuu patentu czy prawa ochronnego; wyczna, jest udzielana jednemu podmiotowi, wycza moliwo udzielenia dalszych licencji uprawniajcych licencjobiorcw do dziaania w takim samym zakresie; niewyczna, ktrej udzielenie jednej osobie nie wyklucza moliwoci udzielenia licencji innym osobom, a take jednoczesnego korzystania z wynalazku/znaku towarowego przez uprawnionego. W odniesieniu do wynalazkw PWP przewiduje szczeglne rodzaje licencji: licencj otwart, udzielan gdy uprawniony skada w Urzdzie Patentowym owiadczenie o gotowoci udzielenia licencji na korzystanie z jego wynalazku. Opata licencyjna za korzystanie z wynalazku na podstawie licencji otwartej nie moe przekracza 10% korzyci uzyskanych przez licencjobiorc w kadym roku korzystania z wynalazku, po potrceniu nakadw; licencj przymusow, ustanawian przez Urzd Patentowy (bez zgody uprawnionego) w okrelonych w PWP przypadkach naduycia przez uprawnionego prawa oraz w sytuacjach, gdy jest to konieczne dla dobra lub bezpieczestwa publicznego. Licencja podlega, na wniosek zainteresowanego, wpisowi do rejestru patentw, znakw towarowych, wzorw przemysowych lub wzorw uytkowych. Uprawniony z licencji wycznej wpisanej do rejestru moe na rwni z uprawnionym dochodzi roszcze z powodu naruszenia patentu, chyba e umowa licencyjna stanowi inaczej.

Roszczenia z tytuu naruszenia praw wasnoci przemysowej

W razie naruszenia praw wynikajcych z posiadanych praw wasnoci przemysowej moe dochodzi m.in. zaniechania naruszenia, wydania bezprawnie uzyskanych korzyci, a w razie zawinionego naruszenia rwnie naprawienia wyrzdzonej szkody: na zasadach oglnych albo poprzez zapat sumy pieninej w wysokoci odpowiadajcej opacie licencyjnej albo innego stosownego wynagrodzenia, ktre w chwili ich dochodzenia byyby nalene tytuem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z przedmiotu ochrony.

14

Co do zasady roszcze wynikajcych z naruszenia prawa mona dochodzi po jego udzieleniu. PWP przewiduje uatwienia procesowe dla uprawnionego, ktre maj uatwi dochodzenie praw w zakresie zabezpieczenia roszcze, zabezpieczenia dowodw oraz ujawnienia informacji koniecznych do oszacowania wysokoci roszcze pieninych.

Ochrona baz danych

Bazy danych s chronione na postawie ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o ochronie baz danych (UBD) a take, w przypadku baz danych speniajcych kryteria utworu, na podstawie UPA.

Czym jest baza danych?

Zgodnie z UBD, baz danych jest zbir danych lub jakichkolwiek innych materiaw i elementw zgromadzonych wedug okrelonej systematyki lub metody, indywidualnie dostpnych w jakikolwiek sposb, w tym rodkami elektronicznymi, wymagajcy istotnego, co do jakoci lub iloci, nakadu inwestycyjnego w celu sporzdzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartoci.

Bazy danych podlegajce ochronie na podstawie UBD

Elementem kluczowym branym pod uwag przy ocenie czy baza danych podlega ochronie na podstawie UBD, jest kryterium pochodzenia producenta. Chronione s bazy danych, ktrych producentem jest obywatel lub osoba prawna z RP, pastwa czonkowskiego UE lub EFTA. Ochrona bazy danych moe te wynika z umw midzynarodowych, na zasadach i w zakresie w nich okrelonych.

Komu przysuguj prawa do bazy danych?

Producentowi bazy danych, a wic osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadajcej osobowoci prawnej, ktra poniosa ryzyko nakadu inwestycyjnego przy jej tworzeniu.

Czas ochrony
Baza danych jest chroniona przez 15 lat nastpujcych po roku, w ktrym zostaa sporzdzona. Jednak jeeli baza zostaa udostpniona publicznie, 15 lat obejmuje pitnastoletni okres nastpujcych po roku, w ktrym doszo do jej pierwszego publicznego udostpnienia. W przypadku zmian dokonywanych w bazie, okres ochrony w stosunku do kadej ze zmian liczy si odrbnie.

15

Uprawnienia
Producentowi bazy danych przysuguje wyczne, zbywalne prawo pobierania danych, ich wtrnego wykorzystania w caoci lub istotnej (z punktu widzenia jakoci lub iloci) czci.

Dozwolony uytek
W ramach tzw. dozwolonego uytku, dopuszczalne korzystanie z bazy danych w zakresie: uytku osobistego zawartoci nieelektronicznej bazy danych; w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem rda, jeeli takie korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem dla ktrego wykorzystano baz; dla celw bezpieczestwa wewntrznego, postpowania sdowego lub administracyjnego.

Ochrona praw
Producent ma prawo podj szereg dziaa majcych na celu ochron przysugujcych mu do okrelonej bazy danych praw. Do uprawnie producenta nale danie: zaniechania naruszania; usunicia skutkw naruszenia; wydania uzyskanych korzyci; naprawienia wyrzdzonej szkody na zasadach oglnych albo przez zapat sumy pieninej w wysokoci odpowiadajcej dwu lub trzykrotnoci (w przypadku zawinionego naruszenia) wynagrodzenia nalenego w chwili jego dochodzenia.

Prawno-autorska ochrona baz danych

Bazy danych speniajce cechy utworu podlegaj ochronie prawno-autorskiej (nawet jeeli zawieraj

niechronione materiay), o ile przyjty nich dobr, ukad lub zestawienie ma twrczy charakter.

16

Domeny internetowe
Ochrona domen internetowych niej jest uregulowana w osobnym akcie prawnym.

Czym jest domena?

Domeny internetowe, zwane te adresami internetowymi su do identyfikacji poszczeglnych komputerw w sieci. Domeny skadaj si z co najmniej dwch czci oddzielonych kropkami: domeny pierwszego stopnia (np. domeny krajowej .pl czy .com dla przedsibiorcw) oraz domeny drugiego stopnia. Domeny drugiego stopnia s w zasadzie wybierane dowolnie.

Moliwe naruszenia
Rejestracja i uywanie domen moe narusza w szczeglnoci: prawa ochronne przysugujce uprawnionym na znaki towarowe; zasady uczciwej konkurencji. Rejestrowanie domen wycznie w celu pniejszej odsprzeday albo dla przycignicia potencjalnych klientw na skutek wywoania mylnego przekonania o pochodzeniu lub zwizku uprawnionego do domeny z innym przedsibiorc cieszcym si renom na rynku, jest praktyk do powszechn.

Ochrona praw
W Polsce istnieje moliwo dochodzenia praw przed sdami powszechnymi lub polubownymi. Sdami polubownymi rozstrzygajcymi spory dotyczce domen s: Sd Arbitraowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej oraz Sd Polubowny ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji.

Sd Polubowny ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji (SPDI)
Zajmuje si wycznie rozstrzyganiem sporw powstaych w wyniku rejestracji domen internetowych w domenie .pl. Zalet postpowania przed SPDI jest jego znaczne odformalizowanie, szybko i stosunkowo niski koszt postpowania. SPDI moe stwierdzi jedynie naruszenie praw osb trzecich spowodowane rejestracj domeny, nie ma uprawnie do przeniesienia praw do domeny, nie rozstrzyga take o innych roszczeniach. W zakresie innych roszcze waciwe s sdy powszechne.

Znaczenie wyroku
Prawomocny wyrok sdu powszechnego lub polubownego, stwierdzajcy naruszenie, jest podstaw: wypowiedzenia przez NASK (podmiot zarzdzajcy w Polsce rejestrem domen w domenie .pl) dotychczasowemu abonentowi/pozwanemu umowy o rejestracj domeny oraz rejestracji domeny na rzecz powoda.

17

Wykaz aktw normatywnych regulujcych ochron wasnoci intelektualnej w Polsce

Prawo autorskie i prawa pokrewne
Podstawowy akt prawny Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r., Nr 90, poz. 631 tekst jednolity)

Inne regulacje polskie Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. z 2001 r., Nr 128, poz. 1402). Regulacje midzynarodowe i wsplnotowe Akt Paryski Konwencji Berneskiej o ochronie dzie literackich i artystycznych, sporzdzony w Paryu dnia 24 lipca 1971 r. (za. do Dz. U. z 1990 r., Nr 82, poz. 474); Powszechna Konwencja o prawie autorskim rewidowana w Paryu dnia 24 lipca 1971 r. (za. do Dz. U. z 1978 r., Nr 8, poz. 28); Midzynarodowa Konwencja o ochronie wykonawcw, producentw fonogramw oraz organizacji nadawczych, sporzdzona w Rzymie dnia 26 padziernika 1961 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 125,poz. 800); Zacznik 1C Porozumienie w sprawie handlowych aspektw wasnoci intelektualnej (TRIPS) (za. do Dz. U. z 1996 r., Nr 32, poz. 143) do Porozumienia ustanawiajcego wiatow Organizacj Handlu (WTO) sporzdzonego w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 r. (za. do Dz. U. z 1995 r., Nr 98, poz. 483); Traktat wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej o prawie autorskim, sporzdzony w Genewie dnia 20 grudnia 1996 r. (Dz. U. z 2005 r., Nr 3, poz. 12); Traktat wiatowej Organizacji Wasnoci Intelektualnej o artystycznych wykonaniach i fonogramach, sporzdzony w Genewie dnia 20 grudnia 1996 r. (Dz. U. z 2004 r., Nr 41, poz. 375).

Prawo wasnoci przemysowej

Podstawowy akt prawny ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo wasnoci przemysowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 tekst jednolity)

Inne regulacje polskie wynalazki i patenty: ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o dokonywaniu europejskich zgosze patentowych oraz skutkach patentu europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2003 r., Nr 65, poz. 598) Regulacje midzynarodowe i wsplnotowe Akt sztokholmski zmieniajcy Konwencj Parysk o ochronie wasnoci przemysowej z dnia 20 marca 1883 r., zmienion w Brukseli dnia 14 grudnia 1900 r., w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 r., w Hadze dnia 6 listopada 1925 r., w Londynie dnia 2 czerwca 1934 r., w Lizbonie dnia 31 padziernika 1958 r., sporzdzony w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r. (za. do Dz. U. z 1975 r., Nr 9, poz. 51);

18

Zacznik 1C Porozumienie w sprawie handlowych aspektw wasnoci intelektualnej (TRIPS) (za. do Dz. U. z 1996 r., Nr 32, poz. 143) do Porozumienia ustanawiajcego wiatow Organizacj Handlu (WTO) sporzdzonego w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 r. (za. do Dz. U. z 1995 r., Nr 98, poz. 483); wynalazki i patenty: Konwencja o udzielaniu patentw europejskich (Konwencja o patencie europejskim), sporzdzona w Monachium dnia 5 padziernika 1973 r., zmieniona aktem zmieniajcym artyku 63 Konwencji z dnia 17 grudnia 1991 r. oraz decyzjami Rady Administracyjnej Europejskiej Organizacji Patentowej z dnia 21 grudnia 1978 r., 13 grudnia 1994 r., 20 padziernika 1995 r., 5 grudnia 1996 r. oraz 10 grudnia 1998 r., wraz z Protokoami stanowicymi jej integraln cz (Dz. U. z 2004 r., Nr 79, poz. 737); Porozumienie strasburskie dotyczce midzynarodowej klasyfikacji patentowej, sporzdzone w Strasburgu dnia 24 marca 1971 r. i zmienione nastpnie dnia 28 wrzenia 1979 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 63, poz. 579); Ukad o wsppracy patentowej sporzdzony w Waszyngtonie dnia 19 czerwca 1970 r., poprawiony dnia 2 padziernika 1979 r. i zmieniony dnia 3 lutego 1984 r. (za. do Dz. U. z 1991 r., Nr 70, poz. 303); Traktat budapeszteski o midzynarodowym uznawaniu depozytu drobnoustrojw dla celw postpowania patentowego oraz Regulamin wykonawczy, sporzdzony w Budapeszcie dnia 28 kwietnia 1977 r. (za. do Dz. U. z 1994 r., Nr 110,poz. 528); Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1610/96 z dnia 23 lipca 1996 r. dotyczce stworzenia dodatkowego wiadectwa ochronnego dla rodkw ochrony rolin (Dz. U. UE. L z 1996 r., Nr 198, poz. 30); Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 816/2006 z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie udzielania licencji przymusowych na patenty dotyczce wytwarzania produktw farmaceutycznych przeznaczonych na wywz do krajw, w ktrych wystpuj problemy zwizane ze zdrowiem publicznym (Dz. U. UE. L z 2006 r., Nr 157, poz. 1) wzory przemysowe: Akt genewski Porozumienia haskiego w sprawie midzynarodowej rejestracji wzorw przemysowych, przyjtego w Genewie dnia 2 lipca 1999 r. (Dz. U. UE. L. z 2006 r., Nr 386, poz. 30); Rozporzdzenie Rady (WE) Nr 6/2002 z dnia 12 grudnia 2001 r. w sprawie wzorw wsplnotowych (Dz. U. UE. L z 2002 r., Nr 3, poz. 1) znaki towarowe: Porozumienie madryckie o midzynarodowej rejestracji znakw z dnia 14 kwietnia 1891 r. zrewidowane w Brukseli dnia 14 grudnia 1900 r., w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 r., w Hadze dnia 6 listopada 1925 r., w Londynie dnia 2 czerwca 1934 r., w Nicei dnia 15 czerwca 1957 r. i w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r. oraz zmienione dnia 2 padziernika 1979 r. (Dz. U. z 1993 r., Nr 116, poz. 514); Protok do Porozumienia madryckiego o midzynarodowej rejestracji znakw, sporzdzony w Madrycie dnia 27 czerwca 1989 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 13, poz. 129); Rozporzdzenie Rady (WE) Nr 40/94 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wsplnotowego znaku towarowego (Dz. U. UE. L z 1994 r., Nr 11, poz. 1); Porozumienie nicejskie dotyczce midzynarodowej klasyfikacji towarw i usug dla celw rejestracji znakw, podpisane w Nicei dnia 15 czerwca 1957 r., zrewidowane w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r. i w Genewie dnia 13 maja 1977 r. oraz zmienione dnia 28 wrzenia 1979 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 63, poz. 583); Porozumienie wiedeskie sporzdzone w Wiedniu dnia 12 czerwca 1973 r. i zmienione dnia 1 padziernika 1985 r. ustanawiajce midzynarodow klasyfikacj elementw graficznych znakw (Dz. U. z 2003 r., Nr 172, poz. 1669); oznaczenia geograficzne: Rozporzdzenie Rady (WE) Nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznacze geograficznych i nazw pochodzenia produktw rolnych i rodkw spoywczych (Dz. U. UE. L z 2006 r., Nr 93, poz. 12); Rozporzdzenie Rady (WE) NR 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktw rolnych i rodkw spoywczych bdcych gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnociami (Dz. U. UE. L z 2006 r., Nr 93, poz. 1)

Inne prawa na dobrach niematerialnych

Knowhow art. 79 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo wasnoci przemysowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 tekst jednolity); art. 11 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 tekst jednolity)

19

Tajemnica przedsibiorstwa art. 3, art. 11, art. 12, art. 15a, art. 18 i art. 23 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 tekst jednolity) art. 55, art. 72, art. 405, art. 415 i art. 471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r., Nr 21, poz. 94 tekst jednolity); ustawa z dnia 15 wrzenia 2000 r. kodeks spek handlowych (Dz. U. z 2000 r., Nr 94, poz. 1037)

Szczeglny status nazwy handlowej (firmy) art. 43 - 43 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93)

Domeny internetowe art. 120 173 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. prawo wasnoci przemysowej (Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 tekst jednolity); art. 3 i art. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 tekst jednolity); art. 23 i 24 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93) art. 43 - 43 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93)

Odmiany rolin Ustawa z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian rolin (Dz. U. z 2003 r., Nr 137, poz. 1300); Akt z 1991 r. Midzynarodowa Konwencja o ochronie nowych odmian rolin z dnia 2 grudnia 1961 roku zrewidowana w Genewie dnia 10 listopada 1972 roku, 23 padziernika 1978 roku i 19 marca 1991 roku (Dz. U. UE. L z 2005 r., Nr 192, poz. 64); Rozporzdzenie Rady (WE) Nr 2100/94 z dnia 27 lipca 1994 r. w sprawie wsplnotowego systemu ochrony odmian rolin (Dz. U. UE. L z 1994, Nr 227, poz. 1)

20

Dane kontaktowe
Magorzata Darowska
Radca prawny, Counsel Stoi na czele Zespou Wasnoci Intelektualnej w kancelarii Salans. Specjalizuje si w prawie wasnoci intelektualnej, prawie

telekomunikacyjnym oraz prawie nowych technologii. wiadczy te pomoc prawn w zakresie prawa cywilnego i handlowego. T: +48 22 2425 690 E: mdarowska@salans.com

Klaudia Bach-Morysiska
Adwokat, Rzecznik patentowy Specjalizuje si w prawie wasnoci intelektualnej i przemysowej, prawie autorskim, prawie reklamy oraz prawie zwalczania nieuczciwej konkurencji. wiadczy pomoc prawn zarwno w sprawach sdowych, jak i administracyjnych zwizanych z zagadnieniami IP. T: +48 22 2425 656 E: kblach-morysinska@salans.com

Niniejsza publikacja zostaa opracowana wedug stanu prawnego na X 2011 roku i ma charakter wycznie informacyjny. Zamieszczonych w niej treci nie naley taktowa jako porady prawnej ani rda prawa. W celu uzyskania bardziej szczegowych danych lub porady prawnej prosimy o kontakt. Zaczone materiay nie mog by w caoci ani czciowo kopiowane, przedrukowywane lub w inny sposb rozpowszechniane bez uprzedniej zgody Salans D. Oleszczuk Kancelaria Prawnicza Sp.k. z siedzib w Warszawie. Salans LLP ma biura lub jest stowarzyszona z nastpujcymi biurami Salans: AMA-ATA, BAKU, BARCELONA, BERLIN, BRATYSAWA, BRUKSELA, BUKARESZT, BUDAPESZT, FRANKFURT, HONGKONG, ISTAMBU, KIJW, LONDYN, MADRYT, MOSKWA, NOWY JORK, PARY, PEKIN, PRAGA, SANKT PETERSBURG, SZANGHAJ, WARSZAWA. Salans LLP ma form spki komandytowej zarejestrowanej w Anglii i Walii pod nr rejestru OC 316822. Spka podlega regulacji Solicitors' Regulation Authority of England and Wales. Lista wsplnikw Salans LLP oraz nie-wsplnikw, ktrzy sprawuj funkcje partnerw w spce Salans LLP i/lub jej podmiotach powizanych, jest dostpna w siedzibie spki pod adresem: Millennium Bridge House, 2 Lambeth Hill, London EC4V 4AJ, Wielka Brytania. Dodatkowe informacje na www.salans.com. 2011 Salans LLP. Wszystkie prawa zastrzeone. W niektrych jurysdykcjach broszura ta moe stanowi reklam usug prawniczych.

21