Efekt cienia

Deepak Chopra Deebie Ford Marianne Williamson

Efekt cienia
Podwjna natura rdem Twojej siy

Redakcja: Mariusz Warda Skad: Tomasz Piasiewicz Projekt okadki: Piotr Pisiak Tumaczenie: Iwona Madej Korekta: Ewa Skaryska

Wydanie I BIAYSTOK 2012 ISBN 978-83-7377-525-1

Tytu oryginau: The Shadow Effect: Illuminating the Hidden Power of Your True Self Copyright 2010 by Deepak Chopra and Rita Chopra Family Trust, Debbie Ford and Marianne Williamson

Copyright for the Polish edition by Studio Astropsychologii, Biaystok, 2012. All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszelkie prawa zastrzeone. adna cz tej publikacji nie moe by powielana ani rozpowszechniana za pomoc urzdze elektronicznych, mechanicznych, kopiujcych, nagrywajcych iinnych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.

15-762 Biaystok ul. Antoniuk Fabr. 55/24 85 662 92 67 redakcja 85 654 78 06 sekretariat 85 653 13 03 dzia handlowy hurt 85 654 78 35 www.talizman.pl detal sklep firmowy: Biaystok, ul. Antoniuk Fabr. 55/20 Wicej informacji znajdziesz na portalu www.psychotronika.pl PRINTED IN POLAND

Spis treci
Wprowadzenie
W

7w

Cz I Deepak Chopra W 13 w Cz II

Cie

Godzenie si zsamym sob, innymi icaym wiatem

Debbie Ford W 99 w Cz III

Jedynie wiato moe przepdzi ciemno

Marianne Williamson W 175 w

Efekt cienia quiz

W

219 w

O Autorach
W

229 w

Wprowadzenie
Konflikt pomidzy tym, kim jestemy, atym, kim chcielibymy by, stanowi istot zmaga czowieka. Tak naprawd, dualizm to nieodczny czynnik lecy wcentrum kadego ludzkiego doznania. ycie i mier, dobro i zo, nadzieja i zwtpienie wspistniej w kadym czowieku i odbijaj swoje pitno na kadym aspekcie naszego ycia. Jeli wiemy, co to jest odwaga, to dlatego, e dowiadczylimy take, co to jest strach; jeli jestemy wstanie rozpozna szczero, to dlatego, e poznalimy gorycz oszustwa. Ajednak wikszo znas odrzuca lub ignoruje nasz dualistyczn natur. Jeli yjemy w przewiadczeniu, e jestemy zdecydowanie tacy lub inni, w ramach ograniczonego zakresu cech charakterologicznych, wwczas zaczyna drczy nas pytanie, dlaczego wikszo znas nie jest wpeni zadowolona ze swojego obecnego ycia. Dlaczego, majc dostp do szerokiej wiedzy, nie mamy wystarczajcej siy i odwagi, by dziaa zgodnie znaszymi dobrymi intencjami, czynic najwaciwsze wybory? Aco najwaniejsze, dlaczego wci postpujemy wbrew naszym systemom wartoci i wszystkiemu, co naprawd uosabiamy? Uparcie twierdzimy, e win ponosi tu nasze niezbadane ycie, nasza ciemniejsza strona, nasz cie, gdzie skrywa si nasz niewykorzystany potencja. To wanie tutaj, wtym najbardziej niespodziewanym miejscu, moemy znale klucz do siy, szczcia irealizacji naszych marze.
p7P

Strach przed mroczn stron ycia i mroczn stron naszej osobowoci sta si dla nas odruchem warunkowym. Jeli przyapujemy si na tym, e mamy gow pen czarnych myli bd postpujemy wbrew temu, co uznajemy za dopuszczalne, miotamy si niczym dzikie zwierztko, chowajc si zpowrotem do mysiej nory, majc nadziej imodlc si, e sytuacja jako si wyklaruje, zanim podejmiemy nastpne ryzyko. Dlaczego tak postpujemy? Dlatego, e boimy si, i bez wzgldu na to, jak bardzo bdziemy si stara, nigdy nie zdoamy uciec od tej strony naszego ja. I chocia ignorowanie i tumienie naszej mrocznej strony to norma, jedyna prawda powiada, e ucieczka od cienia tylko potguje t si. Zaprzeczanie temu prowadzi do wzmoonego blu, cierpienia, poczucia alu izwtpienia. Jeli nie uda mam si przej odpowiedzialnoci i czerpa z mdroci skrywanej gboko pod powierzchni naszych przytomnych umysw, zawadnie nami sfera cienia i zamiast naszej kontroli nad nim, dostaniemy si pod panowanie mroku cienia, uruchamiajcego efekt cienia. Wwczas nasza mroczna strona zaczyna podejmowa za nas decyzje, pozbawiajc nas prawa do wiadomych wyborw, niezalenie od tego, czy chodzi ojedzenie, warto wydawanych pienidzy czy popadanie w naogi. Nasz cie popycha nas do dziaa, o ktre nigdy nie podejrzewalibymy siebie, e moemy si ich dopuci, imarnowania naszej yciowej energii na niewaciwe przyzwyczajenia oraz powtarzanie ponnych zachowa. Nasz cie powstrzymuje nas od penej autoekspresji, od wyraania naszej prawdy iprzeywania ycia w sposb autentyczny. Jedynie przez ogarnicie naszej dualnoci uwalniamy si od zachowa, ktre podcinaj nam skrzyda. Jeli w peni nie uznamy samych siebie, zca pewnoci olepi nas efekt cienia.
p8P

Efekt cienia jest wszdzie. Jego wszechobecno przejawia si w kadym aspekcie naszego ycia. Czytamy o nim na bieco. Obserwujemy go w wieczornych wiadomociach, widzimy go unaszych przyjaci, rodziny, osb przypadkowo spotkanych na ulicy. Aco najistotniejsze, moemy rozpozna go wnaszych mylach, zauway wnaszych zachowaniach ipoczu wrelacjach zinnymi. Obawiamy si, e zapalajc wiateko w ciemnoci, poczujemy wielki wstyd lub, co gorsza, zaczniemy dziaa jak wkoszmarze sennym. Ogarnia nas przeraenie na myl otym, co spotka nas, gdy spojrzymy wgb siebie, wic chowamy gow wpiasek, nie chcc stawi czoa naszej mrocznej stronie. Lecz ta ksika objawia now prawd podzielan ztrzech, wpywajcych na zmian ycia, punktw widzenia e przeciwiestwo tego, czego obawiamy si dowiadczy w przyszoci, wanie teraz pojawia si. Zamiast wstydu, czujemy wspczucie. Zamiast skrpowania, nabieramy odwagi. Zamiast ograniczenia, dowiadczamy wolnoci. Cie, jeli pozostaje wzamkniciu, jest niczym puszka Pandory, pena sekretw, ktrych boimy si, e zniszcz wszystko to, co kochamy i na czym nam zaley. Lecz jeli otworzymy puszk, odkryjemy, e to, co jest wjej wntrzu, ma moc radykalnej i pozytywnej zmiany naszego ycia. Wydostaniemy si ziluzji, ktr otoczya nas nasza ciemna strona iujrzymy wiat wnowym wietle. Wspczucie, jakiego doznamy wobec siebie, rozbudzi nasz wewntrzn pewno iodwag, gdy otworzymy nasze serca na wiat wok nas. Sia, ktr wydobdziemy na wiato dzienne, pomoe nam zmierzy si ze strachem, ktry trzyma nas w potrzasku i popchnie nas naprzd ku osiganiu najwyszych moliwoci. Zdala od obaw, panujc nad cieniem, moemy by nierozerwaln caoci, autentyczni, czerpa znaszej siy, uwalnia nasze pragnienia irealizowa nasze marzenia.
p9P

Ksika powstaa zchci wyjanienia licznych darw pyncych zcienia, zmieniajcych ycie. Kolejne jej strony poka nas jako nauczycieli podchodzcych do tematu zodmiennej, niepowtarzalnej perspektywy. Celem naszym jest stworzenie wyczerpujcego, wieloaspektowego obrazu, pokazujcego, wjaki sposb cie zrodzi si wewntrz nas, jak funkcjonuje wnaszym yciu ico najwaniejsze, co moemy zrobi, by odkry dary naszej prawdziwej natury. Obiecujemy, e po przeczytaniu tej ksiki nigdy ju nie bdziecie myleli oswojej mrocznej stronie tak, jak dotychczas. W czci I Deepak Chopra prezentuje w sposb obszerny przegld naszej dualistycznej natury oraz wskazuje rozwizanie, jak moemy powrci do naszej peni. Chopra, pionier zagadnie dotyczcych umysu/ciaa, swymi naukami dokona transformacji ycia milionw istnie ludzkich. Jego holistyczne podejcie do spornej natury cienia jest zarwno wpeni przekonujce, jak iwyjaniajce. W czci II oparam si na moim pitnastoletnim bez maa dowiadczeniu wnauczaniu ipropagowaniu Procesu Cienia na caym wiecie, oferujcym przystpne, jakkolwiek dogbne, badanie narodzin cienia, roli cienia wnaszym yciu codziennym oraz sposobu, wjaki moemy odzyska si iinteligencj naszej autentycznej natury. W czci III Marianne Williamson porusza nasze serca i umysy prowokacyjnym poszukiwaniem komunikacji pomidzy cieniem idusz. Marianne, synna nauczycielka duchowa o midzynarodowej renomie, bierze nas za rk i prowadzi przez wyboiste pole walki pomidzy mioci astrachem. Kady znas ma za sob lata dowiadcze idaleko idcych szczerych nadziei na to, e uda nam si kiedy rozwietli cie raz na zawsze. Dlatego jeli nie stawimy oporu mocy cienia ijeli nie przyjmiemy jego mdroci, on wemie odp 10 P

wet na nas, siejc spustoszenie w naszym yciu. Jeli nie zaakceptujemy naszych sabostek iwci bdziemy si le ocenia, nieuchronnie zrobimy sobie krzywd, stajc na krawdzi pewnego rodzaju zaamania osobistego izawodowego. Wwczas zwyciy cie. Kiedy paamy przesadnym gniewem, wydzierajc si na nasze dzieci, cie zwycia. Kiedy oszukujemy tych, ktrych kochamy, cie zwycia. Kiedy nie chcemy zaakceptowa naszej prawdziwej natury, cie zwycia. Jeli nie skierujemy wiata naszej najwyszej jani, rozjaniajc mroczne zakamarki ludzkich instynktownych zachowa, cie zwyciy. Dopki tkwimy w tym, kim jestemy, cie usilnie blokuje nam drog do szczcia. Cie, jeli ignorowany, nie pozwala nam osign peni, podcina nam skrzyda, skazujc nas na ycie na p gwizdka. Piszc t ksik, mamy nadziej, e wydobdziemy cie na wiato dzienne. Nasta teraz najlepszy czas, by stworzy nowy sownik, rzuci wiato na cie iostatecznie zrozumie to, co tak trudno byo zobaczy iciko wyjani. Formowanie cienia, jak opisano wksice, to co wicej ni proces psychologiczny czy intelektualna potyczka. To jest normatywne rozwizywanie problemw dotychczas nierozwizanych. Jest to podr zmieniajca ycie, ktra nie mieci si wramach adnej psychologicznej teorii, poniewa uwaa mroczn stron za kwesti ludzk, kwesti duchow, ktr kady znas musi rozwiza wtym yciu, jeli mamy y peni osobowoci. Ostatecznie zrozumiemy, dlaczego nie jestemy lepsi czy gorsi od innych bez wzgldu na nasz kolor skry, pochodzenie czy orientacj seksualn, nasz konstrukcj genetyczn czy nasz przeszo. Na wiecie nie istnieje nikt, kto nie ma cienia. Cie, jeli potraktowany powanie ize rozumieniem, potrafi zrodzi now rzeczywisto, ktra zmieni nasze postrzeganie samych siebie, sposb, w jaki matkujemy naszym dzieciom,
p 11 P

sposb, wjaki traktujemy naszych partnerw, sposb, wjaki zachowujemy si wspoecznoci, atake sposb, wjaki bratamy si zinnymi narodowociami. Wierz, e cie jest jednym znajwikszych ofiarowanych nam darw. Carl Jung nazywa go partnerem sparringowym; jest to inny w nas, ktry jest naszym oponentem, ktry demaskuje nasze uomnoci i wyostrza nasze umiejtnoci. Jest nauczycielem, trenerem i przewodnikiem, ktry wspiera nas, bymy mogli odsoni nasz prawdziw wspaniao. Cie nie jest problemem, ktry naley rozwiza, czy wrogiem, ktrego naley pokona, jest yznym polem, ktre naley zasila. Kiedy zagbimy nasze donie w jego urodzajnej glebie, odkryjemy zdrowe ziarna ludzi, ktrymi pragniemy zosta. Mamy wic szczer nadziej, e wyruszysz wt podr, gdy wiemy, co nas tam czeka. Debbie Ford

CZ

Cie zbiorowy
Deepak Chopra Gdy ludzie sysz o cieniu, mrocznej stronie ludzkiej natury, prawie nikt nie zaprzecza jego istnieniu. Kade ycie dotyka gniew ilk. Wieczorne wiadomoci naraaj natur czowieka na najgorsze, tydzie po tygodniu, nie dajc za wygran. Jeli jestemy wobec siebie szczerzy, ciemne bodce swawolnie panosz si wnaszych umysach, acen, jak pacimy za bycie dobrym czowiekiem jako wszyscy mamy takie aspiracje jest to, i zy czowiek wnas, ktry moe zniweczy wszystko, musi by trzymany wukryciu. Posiadanie ciemnej strony, jak si wydaje, musi wymaga pewnego rodzaju interwencji, by moe terapii czy lekarstw, moe pjcia do spowiedzi lub tte--tte zsamym sob o pnocy. Gdy tylko ludzie przyjmuj do wiadomoci, e posiadaj to, od razu chc si tego pozby. Istnieje wiele aspektw ycia, gdzie kierujemy si chci podjcia ryzyka zprzewiadczeniem, e wszystko si uda, e co naprawimy. Niestety, cie do nich nie naley. Powd, dla ktrego nie udao si naprawi cienia przez cae wieki odkd istoty ludzkie zaczy by wiadome swojej ciemnej strony jest owiany zupen tajemnic. Jedynie sensownym jest teraz ujawnienie tajemnicy, zanim zadamy pytanie, wjaki sposb si ztym upora. Zatem podzieliem cz Ina trzy rozdziay, w ktrych opieram si na instynktownych poszukiwaniach przez lekarzy diagnozy, chci zaoferowania
p 15 P

leczenia ipodjcia ostatecznie szczerej rozmowy zpacjentami, odnonie ich rokowa na przyszo: Mga pozorw Wyjcie Nowa rzeczywisto, nowa sia Pierwszy rozdzia (diagnoza) opisuje, wjaki sposb powstaje cie. Rni si od tych, ktrzy wierz, e cie jest tworem czowieka, a nie kosmiczn si czy wiszc nad wszystkimi kltw. Rozdzia drugi (lekarstwo) traktuje otym, wjaki sposb moesz osabi dziaanie ukrytej potgi cienia na twoje codzienne ycie. Rozdzia trzeci (prognoza) przedstawia przyszo uwolnion od cienia, nie tylko wprzypadku poszczeglnych osb, lecz dla kadego znas. Razem stworzylimy cie, ktry teraz nas przeladuje. Pomimo naszych obaw iniechci, by zmierzy si ztym faktem, okazuje si on kluczem do transformacji. Gdybymy wsplnie ty ija nie stanowili skadowych problemu, nie mielibymy nadziei, by sta si skadow rozwizania. MGA POZORW Jeli nie moesz dostrzec swojego cienia, musisz uda si na jego poszukiwania. Cie wstydliwie ukrywa si wciemnych zaukach, tajemnych przejciach inawiedzonych miejscach twojej wiadomoci. Posiadanie cienia nie oznacza bycia niedoskonaym, lecz bycie caoci. Trudno si z tym pogodzi. (Czy nie prbowae mwi ludziom szczerze, co onich mylisz, jedynie po to, by odbi pieczk typu: Nie sil si na moj psychoanaliz lub co wtym rodzaju? Sfera niewiadomoci czuje si zagroona, niczym gbia oceanu; obie s ciemne i pene nieprzewidywalnych potworw).
p 16 P

Wszyscy yjemy szcztkami zudnych ideaw, ktre kiedy wydaway si doskonaym rozwizaniem. Kade rozwizanie pasuje do obrazka pokazujcego, czym jest ciemna strona. Jeli mylisz, e przejawy cienia, takie jak lk, gniew, obawa iprzemoc, to wynik optania demonem, rozwizanie ley wuwolnieniu nawiedzonej osoby. Demony mona wygoni przez rytuay, oczyszczanie ciaa, post oraz szeroko pojt rygorystyczn iwyczerpujc ascez. Nie jest to prymitywne pojcie. Miliony wspczenie yjcych temu hoduj. Nie moesz przej obok kiosku, nie zauwaajc ilustrowanych magazynw, ktre obiecuj ci nowego ciebie, jeli poddasz si pewnego rodzaju oczyszczaniu, niezalenie od tego, czy bdzie to dieta, ktra zniewoli twoj nieodpart ochot na mieciowe jedzenie, czy lista wskazwek, jak znale waciwego partnera, unikajc nieodpowiednich typw ludzi. Zacznij postpowa waciwie to wspczesna wersja uwolnienia si od demonw. Pokrewne temu wyjanieniu jest pojcie, e kosmiczne zo zostao w wiecie uwolnione. Jeli jest to twoje wytumaczenie dla cienia, naturalnym rozwizaniem jest religia. Dziki religii stajesz si sprzymierzecem kosmicznego dobra wbatalii przeciwko kosmicznemu zu. Dla setek tysicy ludzi ta wojna jest bardzo oczywista. Dosiga ona kadego aspektu ich ycia, od podania seksualnego do aborcji, do skierowania si ku totalnemu ateizmowi, do zaniku patriotyzmu. Szatan jest sprawc kadej formy ludzkiego cierpienia i zego postpowania. Jedynie Bg (lub bogowie) ma moc, by pokona Szatana iuwolni nas od grzechu. Nadal jednak trudno ustali, czy religia zwycia cie, czy tylko czyni go mocniejszym, wzbudzajc silne poczucie grzechu iwiny, wstydu istrachu wobec piekielnych tortur czekajcych nas po mierci.
p 17 P

Odkd zaczlimy si szczyci, e yjemy w czasach, gdy przesdy dawno przestay rzdzi naszym yciem, te uwicone tradycj wyjanienia przestay by jedynym wyborem. Ludzie mog rezygnowa z kosmicznego za i przejmowa ca odpowiedzialno za siebie. Mroczna strona poddana zostaa aktualizacji, figurujc obecnie jako ga zdrowia psychicznego. Towarzyszy temu cay szereg terapii. Narkomani obejmowani s programami odwykowymi. Pacjenci ze stanami lkowymi idepresyjnymi kierowani s do psychiatrw. Nieobliczalni alkoholicy-furiaci kocz na warsztatach terapeutycznych opanowywania agresji po tym, jak staranuj samochd na autostradzie wmomencie, gdy nie s wstanie nad sob zapanowa. Wziwszy pod uwag te wszystkie wyjanienia, zktrych kade prowadzi do konkretnego rozwizania, dlaczego cie nie zosta pokonany? Ten obraz jest niczym czarna wizja, lecz wrzeczywistoci pierwszym krokiem, by okiezna cie, jest wiadome zaakceptowanie jego potgi. Autodestrukcja ley w naturze ludzkiej. Kiedy szwajcarski psycholog Carl Jung zaoy istnienie archetypu cienia, stwierdzi, e tworzy on mg pozorw, ktra otacza Ja. Zagubieni w tej mgle, unikamy wasnej ciemnej strony, pozwalajc tym samym cieniowi, by coraz mocnej nami owadn. Nie jest tajemnic, e Jungowskie podejcie do archetypw szybko okazao si wysoce intelektualne iskomplikowane. Ale uparta moc cienia wcale nie jest skomplikowana. Zerknem na program telewizyjny, robic sobie przerw wpisaniu tego paragrafu. Przeprowadzano wywiad ze sawnym multimilionerem Warrenem Buffettem na temat wzlotw iupadkw wgospodarce. Jak Pan myli, czy znowu co pknie i doprowadzi do wielkiej recesji? zapyta dziennikarz.
p 18 P

Jestem tego pewien odpar Buffett. Dziennikarz potrzsn gow. Dlaczego zatem ostatnia recesja nie potrafia nas niczego nauczy? Spjrzmy, dokd doprowadzia nas dza posiadania. Buffet umiechn si tajemniczo. Ch posiadania to taka przyjemna, ulotna gierka. Ludzie nie mog si jej oprze. Bez wzgldu na to, jak wiele osign czowiek, zupenie nie udao nam si dorosn emocjonalnie. Pozostajemy tacy sami. W skrcie, istnieje cie i problemy, z jakimi si zmaga. We mgle pozorw nie postrzegamy naszych najgorszych bodcw jako samodestrukcji. Nie mona si im oprze, s nawet przyjemne. Przykadem niech bdzie zaskakujca popularno fabularnych gatunkw zemsty iporaki, przyjmowanych jako rozrywka, bez wzgldu na to, czy bdzie to szekspirowski teatr czy westernowski tasiemiec na srebrnym ekranie. C moe by lepszego ni wyadowanie caej skrywanej wciekoci, zniweczenie wroga ispacer wglorii chway? Cie uywa wszystkich swoich si, aby ciemno wygldaa jak wiato. Wszelkie tradycje mdroci tego wiata woyy mnstwo swej energii i myli, stawiajc czoa niezmiennym pierwotnym dylematom. Tworzenie ma ciemn stron. Destrukcja jest nieodczn czci natury. mier zakca ycie. Rozkad nadwtla witalno. Zo jest atrakcyjne. Nic dziwnego, e mga pozorw ostatecznie wydaje si miym miejscem do ycia. Jeli bezporednio stawiasz czoa rzeczywistoci, ciemna strona jest zbyt przytaczajca, by j znie. Na szczcie jest sia dziaajca przeciwnie, ktra stale iowocnie pokonuje ciemn stron. Ndzne resztki chybionych rozwiza nie pozwalaj nam jej dostrzec. Mga pozorw izoluje nas od niej. Nigdy by nie pomyla, przegldajc obfitujce whorrory itragiczne wieci prograp 19 P

my nocnej telewizji, e ludzkie istoty zawsze miay si, by znale spokj, wielk rado iuwolnienie od ciemnoci. Sekret tkwi w sowie wiadomo. Kiedy ludzie to sysz, na ich twarzach pojawia si rozczarowanie. wiadomo jest dmod. Syszymy o podnoszeniu wiadomoci, odkd pojawi si feminizm wraz zrnymi formami swobd. Wyej rozwinita wiadomo to obietnica niezliczonych ruchw religijnych. Moe kusi ci, by dorzuci wiadomo do sterty wywiechtanych ideaw, gdy wobliczu szczerych prb podnoszenia naszej wiadomoci cie nka cay wiat wojn, przestpstwem iprzemoc, tak samo, jak nka ycie kadego czowieka blem istrachem. Znalelimy si na rozdrou. Albo wiadomo nie pasuje do innych bdnych rozwiza, albo nie osdzono jej waciwie. Obstawabym raczej, e prawd jest to drugie. Wysza wiadomo jest rozwizaniem rozwizaniem jedynie trwaym dla ciemnej strony natury czowieka. I rozwizanie wcale nie jest tu niczemu winne to wina zastosowania. Istniej niezliczone sposoby uzdrawiania duszy, jak iniezliczone alternatywne metody leczenia raka. Ale nikt nie ma wystarczajco duo czasu ienergii, by wyprbowa je wszystkie. Istotne, by obra waciw drog, ktra zaprowadzi ci do celu. Aby to si stao, trzeba znacznie gbszej analizy cienia. Jeli podchodzisz do ciemnoci wsposb powierzchowny, bdzie zawsze uporczywie trwa, poniewa cie nie jest tak atwym przeciwnikiem, jak choroba, demon czy kosmiczne zo. Jest to aspekt rzeczywistoci tak fundamentalny dla tworzenia, e jedynie caociowe podejcie do problemu moe pomc stawi mu czoa. Prawda ojednej rzeczywistoci Pierwszym krokiem, by pokona cie, jest przesta si nad tym zastanawia. Wszelkie wojny, bitwy i konflikty dop 20 P

skonale su ciemnej stronie natury czowieka. Jak tylko mwisz owygrywaniu, automatycznie przegrywasz. Dostae si wszpony dualizmu dobra iza. Od tego momentu nic nie jest wstanie przeci tej dwoistoci. Dobro nie jest na tyle potne, by pokona swoje przeciwiestwo raz na zawsze. Wiem, e trudno si ztym pogodzi. Kady znas ma na swoim koncie dawne uczynki, ktrych si wstydzi i obecne popdy, z ktrymi walczy. Wok siebie mamy do czynienia z aktami niewyobraalnej przemocy. Wojna i zbrodnia rujnuj cae spoeczestwa. Ludzie bagalnie modl si do wyszych mocy, ktre mog zachowa wiato tam, gdzie gruje ciemno. Ju dawno temu realici zarzucili nadziej zobaczenia dobrej strony natury czowieka przezwyciajcej z. ycie Zygmunta Freuda, jednego z najwikszych mylicieli realistw, jaki kiedykolwiek dokona konfrontacji zpsyche, zakoczyo si wszalejcej przemocy nazizmu poerajcego Europ. Stwierdzilimy, e cywilizacja funkcjonuje tragicznym kosztem. Musimy pohamowa nasze dzikie, atawistyczne instynkty itrzyma je pod kontrol, ajednak mimo naszych usilnych stara poniesiemy wiele klsk. wiat kipi masow przemoc; jednostki kipi przemoc osobist. Analiza ta zawiera okropny rodzaj wycofania si. Dobry ja nie ma szans na spokojne, pene mioci i uporzdkowane ycie, chyba e zy ja zostanie zepchnity wciemno izamknity wczterech cianach wiziennej izolatki. Realici zgodz si, e ucisk sam wsobie jest zem. Jeli pragniesz stumi uczucie gniewu, strachu, braku bezpieczestwa, zazdroci i seksualnoci, cie zyskuje wicej energii dla swoich celw. Ito staje si okrutne. Kiedy ciemna strona ci zaatakuje, nastaje zamt. Wzeszym tygodniu zadzwonia do mnie kobieta, ktra usilnie poszukiwaa schronienia i przystani bezpieczep 21 P

stwa. Jej wulgarny m by alkoholikiem. Zmagali si ztym problemem od lat. Po okresach abstynencji wrci do naogu iposzed wtango, ktre pokrzyowao mu ycie zawodowe irodzinne, doprowadzajc go do kompletnego wyczerpania, a wreszcie si ockn. Ostatnio gdzie znikn na tydzie itym razem, jak wrci, wszelkie jego wyrzuty sumienia iskrupuy zostay przez ni zignorowane. Jego ona nie chciaa wtym uczestniczy. M zareagowa przemoc. Uderzy j, co, jak powiedziaa, nigdy przedtem si nie zdarzyo. Teraz, oprcz caej swej frustracji iez, obawiaa si oswoje bezpieczestwo. Na krtk met, kady moe zasugerowa najlepsze wyjcie wpostaci domw opieki dla kobiet igrup wsparcia. Ale jak si nad tym zastanowiem, wczuwajc si wto, co pozostao zjej zrujnowanych emocji, pomylaem dugofalowo. Naogowcy, ktry powracaj do naogu, staj si wzorcowym rysem psychologicznego krajobrazu. Ale co tak naprawd przedstawiaj? Moim zdaniem, s ekstremalnym przykadem powszechnie panujcego schematu: podzielonego ja. Dla naogowcw podzia pomidzy dobrym ja i zym ja jest nie do przejcia. Zazwyczaj strategie postpowania odnoszce si do ciemnej strony s atwe. Nietrudno wyprze si zych czynw, zapomnie oniecnych impulsach, przeprosi za swj gniew i okaza skruch za wystpki. Naogowcy nie mog dostosowa si do tych atwych wskazwek. Ich ciemne impulsy przewaaj nad nimi bez adnej normalnej kontroli iogranicze. Nawet dostp do zwykej przyjemnoci jest odrzucany. Demony wewntrz umniejszaj przyjemno ij psuj; kpi ze szczcia; bez przerwy przypominaj naogowcom oich saboci izu. Zamy, e opis ten jest zgrubsza poprawny. Pozostawiem jeszcze kilka wanych skadnikw. Nawyk gra wan rol w przypadku naogu. Jak rwnie fizyczne zmiany
p 22 P

w mzgu ci, ktrzy naduywaj substancji uzaleniajcych, doprowadzili do tego, e ich receptory mzgowe s zaatakowane przez obce rodki chemiczne, ktre zczasem niszcz moliwo normalnych reakcji na przyjemno i bl. Jednak te fizyczne aspekty uzalenienia byy grubo przesadzone. Jeli uzalenienie miaoby natur pierwotnie fizyczn, wwczas miliony ludzi sporadycznie nie piyby alkoholu czy nie bray narkotykw. A jednak to robi, ze stosunkowo niezbyt dugofalowym uszczerbkiem dla zdrowia iniewielk perspektyw uzalenienia. Bez wchodzenia wzajady spr na temat uzalenienia ijego skutkw, mona cofn si okrok iujrze to nie jako osobny problem, lecz jeszcze jeden przejaw cienia. Zatem, leczc uzalenienia, musimy zmierzy si z cieniem irozbroi go. Jako e wszyscy chcemy to wanie zrobi, zostan przy pijanym mu powracajcym ztygodniowej popijawy. Zastpi on nastpne przejawy cienia, jakimi s gwatowny charakter, uprzedzenia rasowe, seksualny szowinizm i wiele innych. Na pierwszy rzut oka wydaj si one nie mie zwizku. Szef, ktry molestuje seksualnie, nie przejawia takiego samego niekontrolowanego zachowania, jak homofob popeniajcy zbrodni z nienawici. Ajednak cie jest tutaj wsplnym ogniwem. Zawsze, kiedy jakikolwiek aspekt osobowoci jest odszczepiony, okrelany jako zy, nikczemny, wstydliwy, winny lub krzywdzcy, cie przejmuje wadz. Inie ma tu znaczenia, czy ciemna strona natury czowieka przejawia si w nadzwyczajnej przemocy czy w sposb agodny, tolerowany spoecznie. Istotnym faktem jest, i cz osobowoci, wasnego ja ulega odszczepieniu. W momencie odszczepienia fragment, ktry jest zy, traci kontakt zcentralnym orodkiem osobowoci, czci, ktr uwaamy za dobr ze wzgldu na jej pozorny brak
p 23 P

przemocy, gniewu istrachu. Jest to dorosa osobowo, ego, ktre doskonale dostosowao si do wiata iinnych ludzi. Pijany m ma dobr osobowo, oczywicie. Mgby mie znacznie milsz ibardziej akceptowaln dobr osobowo ni normalnie. Im mocniej tumisz swoj ciemn stron, tym atwiej stworzy wizerunek, ktry emanuje boskoci iwiatem. (Istd mamy kolejne zdziwienia ssiadw, ktrzy powiedzieli reporterom TV , obejrzawszy materia opijatykach czy innych ohydnych zbrodniach, e przestpca wyglda na tak miego czowieka). W trakcie rozmowy dowiedziaem si od zdruzgotanej ony, e jej m kilka razy by na odtruciu. Zdarzao si, e terapia dziaaa jaki czas. Lecz nawet podczas tych krtkich okresw trzewoci czowiek ten by w opakanym stanie. By wstanie cigego czuwania, czy mapa wskoczy mu znowu na plecy. Obawia si nastpnego zaamania, ale niewane, jak bardzo by nie walczy, perspektywa bya nieunikniona. Nawet w okresie chwilowego zwycistwa cie tylko czyha iobserwowa. Pewnego razu, kiedy jej m by w ferworze kuracji, jego nocne poty i delirium stay si nie do wytrzymania. ona poleciaa do lekarza, bagajc orodek, ktry stumi objawy. Ale natrafia na lekarza, ktry by upartym realist iodmwi. Pozwlmy mu przej najwikszy kryzys powiedzia. To jest jego jedyna realna nadzieja. Bez tego nie pomoesz mu, jedynie agodzc jego bl. Zarwno ty, jak ija, moemy uzna to za bezduszno. Ale fenomen signicia dna jest doskonale znany w krgach naogowcw. Moe stanowi powane ryzyko, poniewa kiedy cie zmuszony jest do pokazania kart, ucieka si do skrajnej autodestrukcji. Nie ma adnych realnych granic, jeli chodzi ostopie cierpienia, jakie moe zgotowa niewiadomo, amy wszyscy jestemy kruchymi istotami.
p 24 P

Naogowcy lub ktokolwiek trzymany wgarci przez energie cienia ugrzli we mgle pozorw. We mgle nie ma nic zwyjtkiem ogromnej ochoty ipanicznego lku przed niemonoci dania sobie wy. Kiedy ryzykowna podr do osignicia samego dna zadziaa, gos rozsdku mwi, e mga si przejania. Uzaleniony zaczyna myle wsposb naprawd realistyczny: Jestem ponad moim naogiem. Nie chc niczego straci. Strach jest do pokonania. Nadszed czas, by to zakoczy. W takich momentach jasnoci umysu moc ozdrowiecza pynie zjasnoci samej wsobie. Osoba przedziera si przez powok czaru autodestrukcji i dostrzega, jak bardzo jest ona irracjonalna. Wmomentach jasnoci osobowo jednoczy si idostrzega siebie bez klapek na oczach. Masz tylko jedn osobowo. To prawdziwy ty. Jest to poza dobrem izem. Cie traci swoj moc, kiedy wiadomo przestaje si rozdziela. Kiedy jeste caoci, widzisz tylko jedn osobowo, ito na wszystkich paszczyznach. Nie ma tajemnych schowkw, piwnic, cel tortur czy omszaych ska, pod ktrymi mona si ukry. wiadomo sama to widzi. Jest to jej najbardziej podstawowa funkcja, lecz, jak zobaczymy, ztej prostoty moe zrodzi si nowa osobowa ja iostatecznie nowy wiat. Cie zbiorowy Nazwanie i okrelenie cienia przez Junga wcale nie byo jego najwikszym osigniciem; nie bya nim te jego teoria archetypw. Jego gwnym osigniciem byo pokazanie, e istoty ludzkie dziel si wspln osobow jani. Kim jestem zaley od tego Kim jestemy. Ludzie to jedyne istoty, ktre mog tworzy osobow ja. Wrzeczywistoci musimy j stwarza, poniewa dziki osobowej jani zyskup 25 P

jemy punkt widzenia, unikaln ostro widzenia wiata. Bez osobowej jani nasze mzgi byyby zalewane wartkim potokiem dezorientujcych wyobrae zmysowych, ktre nie miayby sensu. Niemowlta nie maj jani i przez pierwsze trzy lata ycia kreuj j, ksztatujc swoje charaktery iupodobania, usposobienie izainteresowania. Kada matka moe potwierdzi, e okres, wktrym jej dziecko jest niczym czysta karta, trwa niezwykle krtko, jeli w ogle istnieje. Wchodzimy w ten wiat nie jako bierni odbiorcy wrae zmysowych, lecz jako aktywni twrcy. Wmomencie, gdy staniesz si odrbn osobowoci wraz zpotrzebami, przekonaniami, instynktami, popdami, pragnieniami, marzeniami istrachem, wwczas nagle wiat nabierze sensu. Ja, mnie imoje istnieje wjednym celu, by mg na tym wiecie podejmowa wasne ryzyko. Kady znas ma osobow ja izadajemy sobie wiele trudu, by broni jej prawa do ycia. Ale nasze tworzenie jest kruche. Kady znas przeszed jakie zaamanie, czy to na wie o mierci ukochanej osoby, czy te dowiadujc si, e jest powanie chory. Kady kryzys, ktry atakuje nasze poczucie dobrostanu, atakuje te nasze poczucie osobowej jani. Jeli stracisz dom lub pienidze, lub partnera, ten zewntrzny bodziec wysya dreszcz strachu i cie zwtpienia, okrywajcy ca osobowo. Wkadym momencie, gdy czujesz, e twj wiat rozpada si na czci, tym, co naprawd si rozpada, jest twoja osobowa ja ijej przekonanie, e potrafi zrozumie rzeczywisto. Zanim kruche ego osobowoci podwignie si po powanych traumatycznych przeyciach czy to dla ducha czy ciaa minie wiele czasu. (Ku naszemu wielkiemu szczciu, prawda tkwi wstarym porzekadle: Dusze s wytrzymae, potrafi znie wiele.
p 26 P