Projekt Alexander w Polsce w latach 1996 - 2008

Naduywanie antybiotykw i chemioterapeutykw oraz ich niewaciwe stosowanie doprowadzio do globalnego zagroenia, jakim jest powstawanie i szerzenie si mechanizmw opornoci drobnoustrojw, jak i narastanie opornoci. W konsekwencji powoduje to znaczne ograniczenie moliwoci terapeutycznych i zagroenie dla zdrowia publicznego. W zwizku z tym wiatowa Organizacja Zdrowia, Centers for Diseases Control and Prevention (CDC, USA), European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) i Komisja Europejska wprowadziy dziaania zmierzajce do ograniczenia powstawania i szerzenia si lekoopornych bakterii. Pierwszym krokiem do ograniczenia opornoci jest rozpoznanie sytuacji epidemiologicznej, poprzez monitorowanie wraliwoci rnych drobnoustrojw izolowanych z rnych zakae. Jednym z projektw wychodzcym naprzeciw tym zapotrzebowaniom by Projekt Alexander, sponsorowany przez SmithKline Beecham. Rozpoczty w 1992 roku mia na celu monitorowanie wraliwoci na antybiotyki bakterii chorobotwrczych najczciej wywoujcych pozaszpitalne zakaenia ukadu oddechowego. Pocztkowo obj kraje Unii Europejskiej i USA, a od 1996 roku brao w nim udzia 26 pastw, w tym take Polska. Od 2002 roku w Polsce prowadzone jest Wieloorodkowe badanie wraliwoci na leki bakterii wywoujcych zakaenia drg oddechowych w rodowisku pozaszpitalnym- jako kontynuacja Projektu Alexander. Projekt pozwala na uzyskiwanie krajowych i lokalnych danych dotyczcych trzech gwnych patogenw zakae ukadu oddechowego (ZUO), tj. Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Streptococcus pyogenes i (Moraxella catarrhalis tylko lata 1996-2005), ktre w ostatnich latach sprawiaj coraz wicej problemw epidemiologicznych i terapeutycznych. Projekt umoliwia porwnanie poziomw lekoopornoci tych patogenw w kolejnych latach, a take midzy krajami. W cigu 12 lat prowadzenia projektu w Polsce zebrano 5519 szczepw bakteryjnych, w tym 2281 H. influenzae, 1960 S.pneumoniae, (493 M. catarrhalis tylko do roku 2005) wyizolowanych z plwociny, popuczyn oskrzelowych i krwi pacjentw ze zdiagnozowanymi klinicznie pozaszpitalnymi zakaeniami dolnych drg oddechowych i 785 S. pyogenes wyhodowanych z wymazw z garda pacjentw z ostrym ropnym zapaleniem garda i migdakw podniebiennych. W roku 2008 w Projekcie uczestniczyo 34 orodkw z 14 wojewdztw Polski. Zalet tych szeroko zakrojonych prac badawczych jest liczba, jako i wiarygodno uzyskanych danych, ktre pozwalaj na ledzenie kierunkw narastania lekoopornoci wrd najwaniejszych pozaszpitalnych patogenw bakteryjnych zakae ukadu oddechowego, co stanowi wan podstaw merytoryczn do proponowania standardw leczenia empirycznego.

PROJEKT ALEXANDER - Wraliwo szczepw Haemophilus influenzae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006 - 2008.

Wraliwo szczepw Haemophilus influenzae (n=100) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2006r.

Ampicylina Amoksycylina Amoksycylina/klaw. Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Chloramfenikol Tetracyklina Kotrimoksazol
0 20 40 60

94,0% 94,0% 100% 97,0% 99,0% 97,0% 100% 79,0% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 83,0%
80 100

% szczepw wraliwych

Wraliwo szczepw Haemophilus influenzae (n=178) na wybrane leki antybakteryjne - 2007r.

Ampicylina Amoksycylina Amoksycylina/klaw. Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Chloramfenikol Tetracyklina Kotrimoksazol 0 20 40

93,8% 93,8% 100% 96,1% 100% 96,1% 100% 95,5% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 99,4% 67,4%
60 80 100

% szczepw wraliwych

Wraliwo szczepw Haemophilus influenzae (n=103) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2008r.

Ampicylina Amoksycylina Amoksycylina/klaw. Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson Klarytromycyna Azytromycyna Ciprofloksacyna Ofloksacyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Chloramfenikol Tetracyklina Kotrimoksazol 0 20 40 60

94,2% 94,2% 100% 94,2% 99,0% 98,1% 100% 87,4% 100% 100% 100% 100% 100% 99,0% 99,0% 76,7%
80 100

% szczepw wraliwych

PROJEKT ALEXANDER - Wraliwo szczepw Streptococcus pyogenes na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006 - 2008.

Wraliwo szczepw Streptococcus pyogenes (n=156) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2006r.

Penicylina*

100%

Erytromycyna**

87,8%

Azytromycyna

87,8%

Klarytromycyna

87,8%

Tetracyklina

80,8%

Klindamycyna

89,7%

20

40 % szczepw wraliwych

60

80

100

UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wraliwe na penicylin s rwnie wraliwe na pozostae antybiotyki z grupy -laktamw. UWAGA** : Oporno na erytromycyn oznacza oporno na wszystkie makrolidy. Opornoci na erytromycyn towarzyszy na og oporno na klindamycycn uwarunkowana mechanizmem opornoci MLSB.

Wraliwo szczepw Streptococcus pyogenes (n=71) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2007r.

Penicylina*

100%

Erytromycyna**

91,5%

Azytromycyna

91,5%

Klarytromycyna

91,5%

Tetracyklina

84,5%

Klindamycyna

95,8%

20

40

60

80

100

% szczepw wraliwych

UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wraliwe na penicylin s rwnie wraliwe na pozostae antybiotyki z grupy -laktamw. UWAGA** : Oporno na erytromycyn oznacza oporno na wszystkie makrolidy. Opornoci na erytromycyn towarzyszy na og oporno na klindamycycn uwarunkowana mechanizmem opornoci MLSB.

Wraliwo szczepw Streptococcus pyogenes (n=133) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2008r.

Penicylina*

100%

Erytromycyna**

87,9%

Azytromycyna

87,9%

Klarytromycyna

87,9%

Tetracyklina

79,7%

Klindamycyna

95,5%

20

40

60

80

100

% szczepw wraliwych

UWAGA* : Wszystkie szczepy S.pyogenes wraliwe na penicylin s rwnie wraliwe na pozostae antybiotyki z grupy -laktamw. UWAGA** : Oporno na erytromycyn oznacza oporno na wszystkie makrolidy. Opornoci na erytromycyn towarzyszy na og oporno na klindamycycn uwarunkowana mechanizmem opornoci MLSB.

PROJEKT ALEXANDER - Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006 - 2008.

Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae (n=133) na wybrane leki antybakteryjne - 2006r.

Penicylina Amoksycylina Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna Klindamycyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Tetracyklina Kotrimoksazol Rifampicyna 0 20 40 60 80

77,4% 100% 77,4% 84,2% 84,2% 94,7% 80,4% 80,4% 80,4% 98,5% 83,4% 100% 100% 77,4% 52,6% 100%
100

% szczepw wraliwych

UWAGA* : Oporno na erytromycyn oznacza opornoc na wszystkie makrolidy.

Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae (n=179) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2007r.

Penicylina Amoksycylina Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna Klindamycyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Tetracyklina Kotrimoksazol Rifampicyna 0 20 40 60

86,6% 97,2% 76,0% 79,9% 82,7% 96,1% 76,0% 76,0% 76,0% 97,8% 79,4% 99,5% 100% 72,6% 49,7% 100%
80 100

% szczepw wraliwych

UWAGA* : Oporno na erytromycyn oznacza opornoc na wszystkie makrolidy.

Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae (n=164) na wybrane leki przeciwbakteryjne - 2008r.

Penicylina Amoksycylina Cefaklor Cefuroksym Cefprozil Ceftriakson/cefotaksym Erytromycyna* Klarytromycyna* Azytromycyna* Telitromycyna Klindamycyna Lewofloksacyna Moksifloksacyna Tetracyklina Kotrimoksazol Rifampicyna 0 20 40

70,7% 94,5% 70,2% 73,9% 69,3% 86,6% 72,0% 72,0% 72,0% 99,4% 75,6% 98,8% 99,4% 74,4% 55,2% 100%
60 80 100

% szczepw wraliwych

UWAGA* : Oporno na erytromycyn oznacza opornoc na wszystkie makrolidy.

10

Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae na penicylin w latach 2006 - 2008

100%

13,4% 22,6%
80%

12,2%

10,6%

17,1%

I+R 60% R I S 40%

77,4%

76,0%

70,7%

20%

0% 2006 2007 * 2008 **

2007* UWAGA: Wedug rekomendacji CLSI obowizujcych w 2007 roku dla izolatw S. pneumoniae graniczne wartoci MIC penicyliny wynosiy: 0,06 mg/L izolat wraliwy 0,12-1,0 mg/L izolat redniowraliwy 2,0 mg/L izolat oporny Powysze rekomendacje opatrzono komentarzem, i zakaenia przebiegajce bez zajcia orodkowego ukadu nerwowego wywoane przez szczepy redniowraliwe mona skutecznie leczy wysokimi dawkami iniekcyjnych penicylin. Wedug tych wytycznych 13,4% izolatw S. pneumoniae zgromadzonych w 2007 roku naley uzna za wysoko oporne na penicylin (z wartociami MIC 2,0 mg/L), a 24% cznie za redniowraliwe i wysoko oporne (z wartociami MIC 0,12 mg/L).

2008** UWAGA: Wedug rekomendacji CLSI z 2009 roku dla izolatw S. pneumoniae wyhodowanych z zakae przebiegajcych bez zajcia orodkowego ukadu nerwowego i przy zastosowaniu penicyliny iniekcyjnej, graniczne wartoci MIC tego antybiotyku wynosz: 2,0 mg/L izolat wraliwy, 4,0 mg/L izolat redniowraliwy; 8,0 mg/L izolat oporny. Wedug tych interpretacji wrd izolatw pneumokokowych zgromadzonych w 2008 roku 12,2% mona uzna za niewraliwe na iniekcyjn penicylin. Wedug rekomendacji CLSI obowizujcych do 2007 roku, wcznie, dla izolatw S. pneumoniae graniczne wartoci MIC penicyliny wynosiy: 0,06 mg/L izolat wraliwy; 0,12-1,0 mg/L izolat redniowraliwy; 2,0 mg/L izolat oporny. Powysze rekomendacje opatrzono komentarzem, i zakaenia przebiegajce bez zajcia orodkowego ukadu nerwowego wywoane przez szczepy redniowraliwe mona skutecznie leczy wysokimi dawkami iniekcyjnych penicylin. Wedug tych wytycznych 23,8% izolatw S. pneumoniae zgromadzonych w 2008 roku naley uzna za wysoko oporne na penicylin (z wartociami MIC 2,0 mg/L), a 29,3% cznie za redniowraliwe i wysokooporne (z wartociami MIC 0,12 mg/L).

11

% szczepw wraliwych 100%

Am
20% 40% 60% 80% 0%

Wraliwo szczepw Haemophilus influenzae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006-2008

2006 2007 2008

pi Am cyli na ok Am sy ok cy sy lin cy a lin a/ kl aw . C ef ak lo C r ef ur ok sy m C ef pr oz C il ef tri ak Kl ar so yt n ro m yc Az yn yt a ro m C yc ip ro yn f lo a ks ac yn O a flo k sa Le cy w of na lo ks M ac ok yn si flo a ks ac C yn hl or a am fe ni Te ko tra l cy kl Ko in tri a m ok sa zo l

12

Wraliwo szczepw Streptococcus pyogenes na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006-2008

100% % szczepw wraliwych 80% 60% 40% 20% 0%

m yc yn a

Pe ni

cy kl in

Er yt ro

Te tra

2006

2007

2008

Kl in

da m

yc yn a

cy lin a

13

% szczepw wraliwych 100%

Am
20% 40% 60% 80% 0%

ok sy cy lin a C ef ak lo r

C ef ur ok sy m C ef pr C ef tr ia ks on yc yn a m yc yn a Er yt ro m Kl in da Le w oz il

Wraliwo szczepw Streptococcus pneumoniae na wybrane leki przeciwbakteryjne w latach 2006-2008

2006 2007 2008

of lo ks ac M yn ok a si flo ks ac yn a Te tra cy kl in a Ko tri m ok sa zo l R ifa m pi cy na

14