5. POLIGAMIA.

5.1. WPROWADZENIE Poligamia nie wywodzi si z islamu, gdy ta instytucja bya powszechnie znana duo wczeniej. Naley jednak wyjani dlaczego islam, ktry jest religi reformatorsk zawierajc wszystkie systemy ycia spoecznego zaakceptowa j, a nie odrzuci. Omawiajc to zagadnienie chciabym przedstawi w tym rozdziale islamski punkt widzenia oparty na Koranie, tradycji Proroka Muhammada oraz opinii uczonych muzumaskich. W momencie zesania islamu wieloestwo byo ju znane, midzy innymi u staroytnych Grekw, Chiczykw, Hindusw, Babiloczykw, Asyryjczykw, Egipcjan oraz wrd narodowoci wyznajcych religie tzw. monoteistyczne przed islamem. Na przykad w judaizmie liczba on nie bya ograniczona prawem. Salomon wedug Starego Testamentu mia siedemset on oraz 300 naonic. Take w Nowym Testamencie nie ma wyranego zastrzeenia w stosunku do wieloestwa. Czytajc go, mona nawet wnioskowa, e jest ono dopuszczalne: "Biskup za ma by nienaganny, m jednej ony". Mona si tu posuy przykadem chrzecijaskiej grupy mormonw.

5.2. Warunki wieloestwa W przedislamskiej Arabii wieloestwo byo take powszechnie znane, a liczba on nieograniczona. Ukazuje nam to tradycja Proroka Muhammada. Jeden z jego towarzyszy powiedzia: "Przyjem islam i miaem osiem on, powiedziaem o tym Prorokowi, a on mi rzek: Wybierz z nich cztery". Inny towarzysz Proroka mia dziesi on i jemu take Prorok kaza wybra tylko cztery. Widzimy teraz, e islam regulowa kwesti wieloestwa, ograniczajc je do czterech on: "A jeli obawiacie si, e nie bdziecie sprawiedliwi wzgldem sierot... ecie si zatem z kobietami, ktre s dla was przyjemne - z dwoma, trzema lub czterema. Lecz jeli si obawiacie, e nie bdziecie sprawiedliwi, to ecie si tylko z jedn albo z tymi, ktrymi zawadny wasze prawice (niewolnice). To jest dla was odpowiedniejsze, abycie nie postpowali niesprawiedliwie" (Koran 4/3). Celem maestwa w islamie jest mio, miosierdzie oraz obrona spoeczestwa przed zepsuciem i zniszczeniem (utrzymanie stabilnego wzrostu ludnoci): "I z Jego znakw jest to, i On stworzy dla was ony, z was samych, abycie mogli odpocz do nich i ustanowi midzy wami mio i miosierdzie" (Koran 30/21). W wersecie (4/3) ukazujcym moliwo, a nie obowizek wieloestwa znaczenie sw "ktre s dla was przyjemne" oznacza speniajce warunki prawa islamskiego. Arabowie przed islamem obawiali si niesprawiedliwoci wzgldem sierot, a jednoczenie w tym samym czasie nie interesowao ich czy s sprawiedliwymi dla swych on. Uczony muzumaski azZamachszari w swojej interpretacji Koranu powiedzia: "Jeli boicie si nie dawa sierotom swych praw, czy by dla nich niesprawiedliwymi, to bjcie si take niesprawiedliwoci wobec swych on, i zmniejszajcie ilo on, gdy ten, ktry obawia si grzechu i odrzuca go, potem robic inny grzech nie jest na dobrej drodze. Odrzucajc jeden grzech dlatego, e jest on zem, trzeba odrzuci kady grzech, poniewa kady grzech jest zem". Ibn Abbas i inni uczeni powiedzieli: "Obawiali si ludzie niesprawiedliwoci dla sierot, a wic powiedziano im: "Jak obawialicie si nie sprawiedliwoci dla sierot, tak bjcie si niesprawiedliwoci dla kobiet i ecie si tylko od jednej do czterech, a jeli obawiacie si niesprawiedliwoci wobec nich, to ecie si tylko z jedn lub z tymi, ktrymi zawadny wasze prawice". Werset mwi o obawie: ,,jeli si obawiacie'' - a stan ten poprzedza maestwo. Mczyzna ywicy wtpliwo, e nie zdoa by sprawiedliwym dla swych on, nie moe mie wicej ni jedn, gdy byoby to niesprawiedliwe. Na podstawie powyszych zda mona stwierdzi, e nakazana mczynie sprawiedliwo, ktr, musi si on kierowa, by unikn wielkiej kary, jest pierwszym

warunkiem wieloestwa. Koran mwi: "Bdcie sprawiedliwi! To jest najblisze bogobojnoci" (5/8) 1 , a Prorok powiedzia w hadisie Qudsi 2: "O moi sudzy! Zabroniem sobie by niesprawiedliwym i ustanowiem, e wam niesprawiedliwo jest zabroniona, a wic nie bdcie niesprawiedliwi". Prorok powiedzia take: "Jeli kto ma dwie ony i skania si ku jednej z nich bardziej ni ku drugiej, to w dniu Sdu Ostatecznego przyjdzie z wykrzywion jedn poow ciaa". Sprawiedliwo wymieniona wersecie (4/3) odnosi si do sprawiedliwoci w sensie materialnym z t opini zgadzaj si wszyscy interpretatorzy Koranu. Chodzi o takie kwestii jak zapewnienie jedzenia, ubrania, miejsca zamieszkania, czy powicenie tyle samo czasu kadej z on. Natomiast jeli chodzi o sprawiedliwo odnoszc si do mioci to nie jest ona obowizkiem, gdy czowiek nie jest w stanie jej kontrolowa, poniewa mona kocha jedn on bardziej ni drug pod warunkiem, e mio ta nie stanie si przyczyn niesprawiedliwoci. Prorok Muhammad, mimo, i Aisz kocha bardziej ni pozostae ony to zawsze zostawa w stosunku do nich sprawiedliwym. Kiedy rozdziela sprawiedliwie dobra materialne midzy nimi mwi: "Allahu to jest moje dzielenie tego, co jest pod moj rk - nie bierz mi za ze tego co nie jest pod moj rk". Allah mwi odnoszc si do uczu: "Wy nie bdziecie mogli by sprawiedliwi dla kadej z waszych kobiet, nawet gdybycie chcieli" (Koran 4/129). Drugi warunek wieloestwa odnosi si do stanu majtkowego mczyzny, ktry musi pozwala mu na utrzymanie wszystkich on, poniewa jeli wieloestwo moe doprowadzi go do bardzo trudnego stanu finansowego - jest ono zabronione. Mona o tym wnioskowa czytajc werset Koranu, ktry mwi: "abycie nie postpowali niesprawiedliwie (abycie nie mieli wielu dzieci) arab. adna alla taulu" (Koran 4/3). Te sowa Koranu stanowi due ograniczenie wieloestwa. Pierwsze znaczenie "abycie nie postpowali niesprawiedliwie" przyj w swoim tumaczeniu Koranu Jzef Bielawski. Drugie bardziej prawdopodobne znaczenie podane przez asz-Szafi'iego "abycie nie mieli wicej dzieci" oznacza, e nie bdziecie mieli wielu osb do utrzymania, jeli ograniczycie si do jednej ony. Abu Hatim powiedzia: "asz-Szafi'i bardziej zna jzyk arabski od nas". Ten warunek materialnego zabezpieczenia ony i dzieci moe nawet prowadzi do oddalenia mczyzny od zamiaru maestwa. Jeeli stan majtkowy jego jest bardzo zy, to lepiej eby si nie eni, bo maestwo pogorszy jeszcze jego sytuacj finansow, a w konsekwencji doprowadzi do tego, e mczyzna szuka bdzie zarobku w sposb zabroniony. Ta sytuacja jest niebezpieczna spoecznie, zwaszcza e mczyzna w wietle religii islamskiej jest odpowiedzialny za zabezpieczenie ony i dzieci. W sytuacji, gdy mczyzna nie moe by sprawiedliwy czy cierpliwy wobec charakteru ony lub jeeli rodzina stanie si dla niego przeszkod w wykonywaniu obowizkw religijnych - tj. gdy mczyzna dba bdzie tylko o rodzin, zapominajc o wypenianiu obowizkw religijnych, to w takich przypadkach lepiej, by w ogle nie zawiera zwizku maeskiego. Trzeba zwrci uwag, e nie mona kobiety zmusi do maestwa, wyraa ona zgod lub nie na lub z onatym mczyzn. Natomiast jeli pierwsza ona nienawidzi ma, islam daje jej prawo rozwodu; nazywa si no wedug prawa religijnego khul (usunicie lub zdejmowanie), przeprowadzony zostaje, gdy kobieta zwrci mowi mahr (wiano). Zdaniem szkoy hanbalickiej kobieta moe postawi warunek przed maestwem, e m nie wemie drugiej ony, a jeli on nie dotrzyma tego warunku, wtedy ona moe uniewani swj akt maeski. Wedug szkoy malikickiej warunek ten nie jest zalecany, lecz jeli si go podaje, to lepiej by zosta dotrzymany.
1

Sprawiedliwo wedug islamu jest bardzo wanym elementem prawdziwej wiary. Allah bardzo przestrzega przed niesprawiedliwym postpowaniom mwic midzy innymi: "I nie uwaaj, i Bg nie dba o to, co czyni niesprawiedliwi! On tylko daje im zwok do Dnia, kiedy ich spojrzenie osupiej; oni si bd pieszy przeraeni, z gowami podniesionymi, nie patrzc na siebie wcale, a ich serca bd jak powietrze. Ostrzegaj ludzi przed Dniem, kiedy przyjdzie do nich kara! Wtedy ci, ktrzy czynili niesprawiedliwo , bd mwili: ,,Panie nasz! daj nam krtk zwok; my odpowiemy na Twoje wezwanie i pjdziemy za posacami.'',......, Zobaczysz tego Dnia grzesznikw zakutych w kajdany; ich szaty bd ze smoy, a ich twarze bdzie pokrywa ogie; tak by mg zapacic Bg kadej duszy za to, co ona sobie zdobya. Zaprawde Bg jest szybki w rachunku" (Koran 14/42-51).
2

Hadis qudsi - w jzyku arabskim oznacza wity. Taki hadis rozpoczyna si od frazy "Allah powiedzia...". Sens Hadisw qudsi pochodzi od Allaha, natomiast forma (czyli szata sowna) pochodzi od Proroka. Allah objawi hadisy Qudsi, a Pr orok przekaza je swoimi sowami.

W opinii szkoy szafi'ickiej, hanafickiej i dafarickiej szyickiej jest on zabroniony na podstawie sw Proroka: "Wierni musz dotrzymywa warunkw, oprcz warunku, ktry zabrania tego co jest dozwolone i pozwala na to, co jest zabronione". warunek ten wedug powyzszych szk zabrania mczynie eni si z wicej ni jedn kobiet, chocia, ma on do tego prawo. Dowodem szkoy hanbalickiej na poparcie twierdzenia s sowa Proroka, ktry powiedzia: "Warunek ktry ma pierwszestwo w dotrzymaniu, to ten ktry dotyczy maestwa z kobietami" oraz fakt, e Prorok zabroni Alemu wzi za on, crk niewiernego Abu Lahaba, poniewa Ali by onaty z crk Proroka, Fatim. Szko hanbalicka twierdzi, e ten warunek nie zabrania tego, co jest dozwolone, lecz daje onie prawo uznania lub uniewanienia swego maestwa. Zdarzyo si nawet, e sam Omar Ibn alChattab i Omar Ibn Abd al-Aziz pozwolili kobiecie lub jej opiekunowi da taki warunek. Ten warunek kobiety pozostaje wany zanim ona sama go nie uniewani. Ibn al-Kajjim al-Dazi ze szkoy hanbalickiej powiedzia: "Jeeli zakadamy, e kobieta pochodzi z rodziny, w ktrej mczyni nie eni si wicej, jak z jedn kobiet, to ten zwyczaj stanie si jakby umownym warunkiem". Zaletami wieloestwa staje si zapobieganie skutkom wynikajcym ze wzrostu liczby kobiet w stosunku do liczby mczyzn. Miao to odniesienie do faktu e w wojnach gino najwicej mczyzn - jak to miao miejsce na przykad podczas dwch wojen wiatowych. Skutkiem tego dziesitki milionw kobiet zostao bez mw, ojcw, braci czy opiekunw. Przewaga liczby kobiet spowodowana jest take tym, e mczyzna spenia liczne spoeczne i zawodowe funkcje, dlatego te on najczciej pada ofiar wypadkw. Islam w tej sprawie dziaa wedug zasady, e zapobieganie chorobie jest bardziej skuteczne ni jej leczenie. Zezwalajc na wieloestwo islam chronia spoeczestwo przed zepsuciem moralnym oraz patologi spoeczn (istnienia domw dziecka, prostytucji, zrywanie wizw rodzinnych, majce zy wpyw na dzieci). Niedopuszczanie wieloestwa w takim przypadku powoduje, e kobiety niezamne mog szuka zaspokojenia swych potrzeb seksualnych w sposb nieczysty. Zakadajc, e niektre z tych kobiet zachowa wstrzemiliwo, to jednak znajc natur ludzk bd stanowiy mniejszo. Wwczas spoeczestwo stanie przed wyborem, albo wieloestwo i unikanie wielu problemw, albo dopuszczanie grzesznych kontaktw i co za tym idzie powane choroby spoeczne. Mczyzna odczuwa bardzo duy popd seksualny i dlatego w przypadku, gdy ona nie zaspokaja jego potrzeb, na przykad ze wzgldu na podeszy wiek lub chorob, gdy mczyzna nie jest w stanie kontrolowa swej energii seksualnej, lepszym jest aby poj za on inn kobiet, nie rozwodzc si z pierwsz on. Sytuacja taka bdzie korzystna dla wszystkich stron oraz dla caego spoeczestwa, albowiem mczyzna zawrze legalny zwizek, nie bdzie szuka potajemnych kontaktw, ktre zawsze doprowadzaj do zepsucia moralnego i zniszczenia rodziny. W przypadku nieuleczalnej, zaraliwej choroby kobiety, uniemoliwiajcej kontakty seksualne wieloestwo stanowi logiczne rozwizanie, poniewa, druga ona bdzie pomocna dla pierwszej, chorej oraz zapewni mczynie jego potrzeby. W tej sytuacji dopuszczalny jest rwnie rozwd, lecz byby on rozwizaniem niemoralnym. Inn przyczyn uzasadniajc wieloestwo jest bezpodno kobiety, mimo braku winy z jej strony, albowiem nie mona pozbawia mczyzny prawa do posiadania potomstwa. Jeli sytuacja jest odwrotna, to kobieta moe prosi o rozwd, dokonujc khula. Naley zwrci uwag, e wieloestwo nie jest czynem zalecanym przez islam (mandub), lecz po spenieniu wszystkich wymogw - dozwolonym (mubah). Stanowi ostateczn drog wyjcia w celu rozwizania pewnych problemw spoecznych. Jest jak operacja chirurgiczna, ma swoje ble i skutki. My muzumanie zdajemy sobie spraw, e wieloestwo jest ostateczn operacj, ktr podejmuje si, gdy zawiod inne formy pomocy. Jeli jednak na trzewo przeanalizujemy wszystkie za i przeciw, wycign moemy tylko jeden wniosek, i wieloestwo, praktykowane w zgodzie z liter prawa islamu, przyniesie tylko korzyci zarwno dla jednostki jak i dla spoeczestwa, dla kobiet i mczyzn. 3

Muhammad Abduh imam Uniwersytetu al-Azhar w Egipcie yjcy na pocztku tego wieku twierdzi, e mimo wielkiej wiary pierwszych muzumanw, islam podawa wiele warunkw, aby utrudni drog do wieloestwa. Wanie dlatego on jest zwolennikiem cisego ograniczenia wieloestwa. W czasach, kiedy wikszo ludzi nie zawsze przestrzega religii. Innym wybitnym nowoczesnym uczonym, proponujcym kontrolowanie wieloestwa jest Abu Zahra. Wieloestwo w islamie jest moralnym systemem, ktry nie pozwala na pozamaeskie kontakty mczyzn i kobiet (w wikszoci przypadkw stanowi zadbanie i utrzymanie kobiety, ktra mogaby sta si niejednokrotnie ciarem dla spoeczestwa yjc bez ma). Islam jest religi praktyczn, a nie ideaem zawodzcym w praktyce. Jest to religia, ktra ma by dobroci dla wszystkich ludzi, a co za tym idzie ma nadawa si do praktykowania przez og ludzi, a nie by tylko marzeniem daleko odbiegajcym od rzeczywistych cech natury ludzkiej. Sprawa przekraczania wyznaczonych granic przez niektrych muzumanw i wykorzystywanie wieloestwa dla wasnych korzyci nie jest wad islamu, lecz jedynie wad tych ludzi. Religia podaa wszystkie argumenty zapewniajce dobro spoeczne, lecz przekroczenie zasad przez niektrych stanowi tylko ich win i wyklucza ich z koa islamu. Odpowiadajc na pytanie, dlaczego islam nie pozwala kobietom na zwizki z wieloma mczyznami, powiemy e islam patrzy na rodzin przez pryzmat caego spoeczestwa. W sytuacji, gdy kobieta bdzie miaa wielu mw powstanie chaos spoeczny, ktry musi by zwalczany. Kobieta majc dziecko z jednym mczyzn wie kto ma obowizek opieki nad nim i znane s zwizki pokrewiestwa, a gdy kobieta ma kilku mw wwczas istnieje trudno w ustaleniu ojcostwa i wszystkich konsekwencji z tym zwizanych. Taka sytuacja nie jest logiczna w praktycznym yciu ludzkim. Ze wzgldu na konieczno spenienia wyej podanych warunkw wieloestwo jest zjawiskiem rzadkim, a gdy wystpuje to tylko dla zapewnienia dobra spoecznego.

5.3. Wieloestwo Proroka Muhammada. Kolejnym zagadnieniem, dotyczcym poligamii w islamie, ktre chciabym poruszy jest wieloestwo samego Proroka. Jak nam wiadomo islam ograniczy liczb on do czterech dla muzumanw, a jednoczenie pomimo tego ograniczenia Prorok posiada rwnoczenie dziewi on, a cakowita ich liczba signa jedenastu oraz dwie niewolnice. Przed wyjanieniem powodw posiadania przez Proroka tylu on naley zaznaczy, e ta ilo przekraczajca dozwolon muzumanom dotyczya tylko Jego. Maestwa Proroka nie miay na celu zaspokojenia namitnoci seksualnej poniewa wiadomo nam, e pierwsza ona - Chadida, wdowa po dwch mach, bya starsza od niego o okoo pitnacie lat. Prorok oeni si z ni w wieku 25 lat i mimo, e poligamia bya bardzo rozpowszechniona nie wzi innej ony i przeyli razem w szczciu i mioci dwadziecia pi lat. Powiedziaa Aisza, ukochana ona Proroka: "Nigdy nie byam zazdrosna o adn z on Proroka tak jak o Chadid, mimo e nigdy jej nie widzia am". Mieli siedmioro dzieci, trzech chopcw (al-Qasim, at-Tayyib, at-Tahir) oraz cztery dziewczynki (Zaynab, Rukiyya, Um Kulthum oraz Fatima az-Zahra'a). Wszyscy chopcy nie yli dugo, natomiast crki oprcz Fatimy zmary za ycia Proroka. Fatima zmara kilka miesicy po mierci ojca. Wieloestwo Proroka rozpoczo si po mierci Chadidy, w czasie gdy byo koniecznie dla dobra wysannictwa. Miesic po jej mierci, a na trzy lata przed wywdrowaniem do Medyny odbyo si drugie maestwo Proroka ze starsz od niego wdow Sawda Bint Zam'a. Jej m, przyjaciel Proroka umar po powrocie z emigracji do Abisynii. Maestwo to byo dla niej opiek i obron, przed niewiernymi Kurajszytami. Trzecim maestwem by lub z Aisz, crk Abu Bakra, Towarzysza, pniejszego I kalifa. Zarczyny odbyy sie kiedy Aisha miaa sze lat, za maestwo zawarte zostao w Medynie, gdy Aisza miaa dziewi lat, i bya dojrza osob. Maestwo to wzmocnio kontakty z jej ojcem, ktry by pierwszym mczyzn przyjmujcym Islam. Aisza bya jedn z osb najlepiej znajcych i przekazujcych opinie Proroka. Dziki jej wypowiedziom omwionych zostao 2210 hadisw Proroka. 4

Kolejn on zostaa Hafsa, crka Omara Ibn al-Khattab, Towarzysza Proroka, pniejszego drugiego kalifa. To maestwo z Hafs, niezbyt urodziw wdow umocnio wizi Proroka z jej ojcem, i byo przejawem szacunku i wdzicznoci za jego dobro i pomoc. Pit on bya Zajnab Bint Chuzajma, szedziesicioletnia wdowa, bardzo wierna kobieta, ktra podczas bitwy pod Uhud w ktrej zgin jej m, do koca zajmowaa si pomoc rannym. Po mierci ma zostaa cakiem sama, a maestwo byo dla niej nagrod za bohaterstwo i oddanie. Nastpnym maestwem by lub z kuzynk Zajnab bint Dahsz. Bya ona przedtem zamna z adoptowanym wyzwolecem Proroka Zajdem Ibn Haris. Sam Prorok wyda j za Zajda, lecz ona lekcewaya ma i pogardzaa nim. Zajd czsto skary si przychodzc do Proroka, lecz zawsze odchodzi z nakazem, by nie rozwodzi si z ni. Prorok wiedzia od Allaha, e sam powinien oeni si z Zajnab, ale obawia si opinii ludzi: "A kiedy powiedziae temu, ktrego Bg obdarzy dobrodziejstwami i ktrego sam obdarzye dobrodziejstwami: "Zatrzymaj przy sobie swoj on i bj si Boga" -ty skrywae w swojej duszy to, co Bg mia ujawni w obawie przed ludmi; podczas gdy Bg bard ziej zasuguje na to aby si Go obawia. A kiedy Zajd wywiza si wzgldem niej ze wszystkich swoich powinnoci dalimy j tobie za on, aby wierni nie mieli adnej trudnoci, jeli chodzi o ony i ich adoptowanych synw, kiedy wywi si wzgldem nich ze swoich powinnoci" (Koran 33/37). To maestwo miao znie adopcj (chodzi tu o usynowienie a nie opiekowanie si cudzymi dziemi) w islamie, ktra bya powszechna w tym czasie. Um Salma, stara wdowa z czworgiem sierot bya sidm on Proroka. Maestwo to byo okazaniem litoci dla niej i dzieci po mierci jej ma w walce Uhud. Crka Abu Sufjana, Um Hubajba bya sm on Proroka. Jej m umar podczas emigracji z Mekki do Abisynii a ojciec by wadc Kurajszytw i wrogiem Proroka, dlatego ten zwizek stanowi opiek przed przeladowaniami ze jego strony. Dziewit on bya Safija Bint Hujaj Ibn al-Achtab, ydwka z rodu Bani an-Nadhir dostaa si do niewoli w czasie walki pod Chajbar, po mierci ma. Prorok pozostawi do jej wyboru, czy chce by j wyzwoli i pozwoli na powrt do swego plemienia, czy woli wyzwolenie i polubienie Proroka. Maestwo to miao na celu szerzenie przez ni religii islamskiej wrd ydw. Duajrija Bint al-Haris, Dziesita ona crka wadcy plemienia Bani al-Mustalik, jako wdowa dostaa si do niewoli muzumanw. Po lubie muzumanie wypucili jecw pochodzcych z jej plemienia i powiedzieli: "To s szwagrowie Proroka". Spowodowao to przyjcie islamu przez ludzi Bani alMustalik i przyczynio si do rozszerzenia religii islamskiej wrd ludzi tego plemienia. Biograf Proroka Ibn Hiszam pisze: "Przyszed do Proroka jej ojciec i rzek ''O Muhammadzie! Wzilicie do niewoli moj crk, a to jest jej wykup. Takiej jak moja crka nie bierze si do niewoli'', wtedy Prorok pozwoli jej wybiera, co zadowolio jej ojca. Wwczas ona wybraa Allaha i Jego Proroka. Syszc to jej ojciec wykrzykn: "Owiadczam, e nie ma Boga prcz Allaha, a Muhammad jest Jego wysannikiem". Jedenast i zarazem ostatni z on bya wdowa Majmuna Bint al-Hilalijja byo to na trzy lata przed mierci Proroka. Wszystkie ony Proroka nosz w religii islamskiej tytu "Matka Wiernych". Podsumowujc kwesti wieloestwa Proroka, moemy zaobserwowa, e modo spdzi Prorok u boku jednej ony, starszej od niego o 15 lat, oraz e wszystkie pozostae ony prcz Aiszy byy wdowami lub rozwdkami kobietami oraz ju niemodymi. Wieloestwo nastpio w Medynie, podczas powstawania pastwa islamskiego i stao si wanym czynnikiem dla rozszerzania religii islamskiej. Naley podkreli, e jedna ona nie wystarczyaby do penienia takiej misji. ony Proroka byy nauczycielkami dla wielu muzumanek. Trzeba zauway take dobro, ktr kierowa si Prorok w stosunku do tych kobiet, gdy wikszo z nich nie miaa adnych opiekunw. Takie postpowanie w tym przypadku stanowi dla muzumanw wzr godny naladowania.

5.4. Haremy. Trzecim, ostatnim zagadnieniem dotyczcym poligamii w islamie, ktre chciabym poruszy jest instytucja haremw. Termin harem pochodzi od arabskiego sowa haram, ktre oznacza "niedozwolony lub zabroniony". Arabowie nazywaj swoje ony haram; nazwa taka wiadczy o tym, e honor jest u Arabw bardzo wany i maj obowizek broni go do ostatniej kropli krwi. Termin harem, ktry jest czsto przytaczany przez orientalistw, w kulturze islamskiej oznacza niewolnice. Omawiajc t spraw naley wyjani pogld islamu na niewolnictwo. Niewolnictwo byo powszechnie znane ju przed islamem. U Rzymian waciciel niewolnika posiada pene prawo do zabicia go czy przeladowania, natomiast niewolnik nie mia adnych praw do oskarenia swojego pana, poniewa nie istniaa adna instytucja bronica go. Traktowanie niewolnikw w Persji, Indiach czy innych cywilizacjach nie odbiegao wiele od niewolnictwa w Rzymie. Liczne byy rda niewolnictwa - naley do nich zaliczy wojny, piractwo, porwania lub przestpstwa takie jak na przykad zabjstwo czy cudzostwo. Wtedy to kar dla przestpcy by niewolnictwo na rzecz poszkodowanego lub rzdu. Zosta niewolnikiem mona byo sprzedajc samego siebie. Niewolnikiem mg zosta take czowiek, ktry nie mg odda zacignitego wczeniej dugu - w ten sposb stawa si wasnoci wierzyciela. Istnieli ludzie bdcy niewolnikami od urodzenia, jak rwnie istniao prawo ojca do sprzedania dzieci oraz prawa ma do sprzedania ony. Islam uniewani wszystkie te rda powstawania niewolnictwa oprcz dwch: niewolnictwa wojennego oraz niewolnictwa z urodzenia. Sprbuj teraz wyjani pogld islamu na niewolnictwo, jak te powd dla ktrego nie doszo do cakowitego odrzucenia go przez islam. Islam zrwna wszystkich ludzi: "O ludzie! Oto stworzylimy was, z osoby mskiej i osoby eskiej, i czynilimy was ludami i plemionami, abycie si wzajemnie znali. Zaprawd, najbardziej szlachetny spord was, w obliczu Boga to najbardziej bogobojny spord was!" Koran (49,13) Prorok powiedzia: "Arab nie jest lepszy od nie-Araba, ani nie-Arab nie jest lepszy od Araba, czarny nie jest lepszy od czerwonego, a czerwony od czarnego. Rnica midzy nimi to bogobojno". Islam ustanowi, e niewolnicy maj dusze jak inni, da im ludzk godno i nakaza szanowa ich i okazywa im lito: "Okazujcie dobro rodzicom i bliskim krewnym, sierotom, i biednym, ssiadowi bliskiemu krewnemu i ssiadowi, ktry jest wam obcy, i towarzyszowi bdcemu u boku, i podrnemu, i temu, ktrym zawadny wasze prawice" Koran (4/36). Islam ustanowi, e niewolnicy s brami panw. Prorok powiedzia: "Wasi bracia! Wasi bracia!.....Ktry spord was ma pod swoj rk niewolnika, swego brata, to niech wyywi go ze swego poywienia i ubiera go ze swego odzienia i niech nie nakada na niego ciaru ponad jego siy, a jeli nakada, to niech mu pomoe" oraz powiedzia: "Niech aden z was nie powie, to jest mj niewolnik, a to jest moja niewolnica, lecz niech powie, to jest mj modzieniec i moja niewiasta". Opierajc si na sowach tego hadisu przyjaciel Proroka Abu Hurajra powiedzia do jadcego na zwierzciu pewnego czowieka, za ktrym szed jego niewolnik: "We go ze sob, daj mu usi obok siebie, to jest twj brat, a jego dusza jest jak twoja a Prorok napomina panw: "Allah da wam ich na wasno, a gdyby chcia to by was da im". Powiedzia Prorok: "Zabijemy tego, ktry zabija swojego niewolnika". Ponadto istnieje dua ilo dodatkowych hadisw wiadczcych o powaaniu i wyzwalaniu niewolnikw. Sam Prorok da przykad postpowania wobec niewolnikw, wyzwalajc swego niewolnika Zajda Ibn Haris i adoptujc go. Prorok wyznaczy syna Zajda, majcego 17 lat na dowdc wojska, w ktrym walczyli najblisi przyjaciele Proroka. Widzimy e islam podnis dusze niewolnikw do rangi ich panw, jednake cakowicie ich nie wyzwoli stosujc metod stopniowej zmiany. Podobnie byo z zabronieniem picia alkoholu, gdy na pocztku zabroniono pijanym modlitwy, a stopniowo a doszo do cakowitego zakazu spoywania alkoholu. W przypadku niewolnictwa islam otworzy szeroko bramy przed jego wykorzenieniem oraz zostawi wsk bram do czynienia ludzi niewolnikami. Cakowicie nie zniesiono niewolnictwa od 6

razu ze wzgldu na jego powszechno oraz due znaczenie spoeczno-ekonomiczne. Powodowao to, e proces wyzwalania przebiega wolniej ni w przypadku zakazu picia alkoholu, ktry dotyczy tylko poszczeglnych osb. Islam ustanowi, e wyzwalanie niewolnikw jest jednym z najbardziej nagrodzonych czynw: "A co pouczy ci, co to jest droga stroma? To uwolnienie niewolnika albo nakarmienie w dniu godu sieroty spord krewnych albo biedaka..." Koran (90 /12-15). Innymi drogami uwolnienia s wykupy lub rozgrzeszenia z popenionych grzechw: "A kto zabije wierzcego przez pomyk, tego obowizuje wyzwolenie niewolnika wierzcego i okup krwi wrczony jego rodzinie". Koran (4/92). Ten wers et pokazuje, e wyzwolenie niewolnika jest jak oywienie czowieka. Istnieje jeszcze wiele innych sposobw wyzwalania ludzi z niewoli. Islam stworzy pierwszy na wiecie system ustawodawczy uwalniajcy z niewoli oraz ograniczajcy jej zastosowanie. Islam dopuszcza niewolnictwo wojenne, uzaleniajc je od oceny rzdu islamskiego i w zalenoci od istniejcej sytuacji wiatowej, gdy nie by w stanie w aden sposb zabroni innym rzdom niewolenia muzumanw. W tym przypadku traktowa innych, tak jak zostali potraktowani muzumanie, z t jednake rnic, e traktowano ich humanitarnie. W Koranie nie ma adnej mowy o braniu do niewoli, a jedyny werset, mwicy o jecach nie mwi o niewolnictwie: "A potem albo ich uaskawicie, albo dajcie okupu, a wojna zoy swoje ciary" (Koran 47/4). Ludzi zrodzonych w niewoli islam nie wyzwoli od razu z tego powodu, e nie mieliby opiekunw. Niewolnice zwane w jzyku orientalistycznym [harem] brane byy do niewoli z wojen dihadu islamskiego w zalenoci od oceny kalifatu. Jeli byy zamne to gdy przebyway w niewoli ich kontakt z mami zosta oczywicie przerwany. Waciciel niewolnicy mia prawo do kontaktw seksualnych z ni, lecz naley zaznaczy e byy traktowane w sposb islamski to jest humanitarnie. Takie traktowanie byo dla nich zabezpieczeniem materialnym i moralnym. Mwi wspczesny islamski myliciel Sajjid Kutb: "One miay z natury inn ch i trzeba je byo zaspokoi, w przeciwnym razie robiyby bezecestwa, ktre niszcz i brudz cae spoeczestwo". Wypuszczenie ich uzalenione byo od tego jak traktowane byy muzumanki przez wrogw islamu. Islam przenosi niewolnice z ycia w niewoli do ycia maeskiego, nakazujc muzumanom eni si z nimi. Mwi o tym ten werset Koranu: "ecie samotnych spord was, jak te ludzi prawych spord waszych niewolnikw i niewolnic. Jeli s biedni, to wzbogaci ich Bg Swoj ask " (24/32). Islam ustanowi take, e wierzca niewolnica jest lepsza od niewiernej, nawet jeli ta ostatnia jest duo adniejsza: "Z pewnoci wierzca niewolnica jest lepsza od kobiety czczcej boki, chobycie j podziwiali" Koran (2.221). Koczc ten podrozdzia chciabym przytoczy sowa myliciela islamskiego Muhammada Kutba "Z koa islamu odrzucone s przypadki kupowania niewolnic do paacw kalifw, ksit czy bogaczy".