Nazwa wydziału: Tytuł ćwiczenia: Nr ćwiczenia:

Wydział Konwertorowanie kamienia miedziowego 5

Metali Nieżelaznych

Rok studiów: III Imiona i nazwiska wykonawców: Nr grupy:

Specjalność: 1. Miłosz Piwowarczyk
Metalurgia. 2. Andrzej Pietrucha 5
3. Krzysztof Trubicki
Data oddania: Ocena:

Konwertorowanie polega na utlenianiu kamienia miedziowego Cu-Fe-S, co prowadzi do

otrzymywania miedzi blister. W większości przypadków przeprowadza się operację w
obrotowym konwertorze Peirce – Smitha, w którym kąpiel przedmuchuje się powietrzem lub
powietrzem wzbogaconym w tlen, które doprowadza się do kąpieli przez dysze.

Głównymi materiałami wsadowymi jest kamień miedziowy, topniki, powietrze i tlen. Oprócz
tego do konwertorów daje się zawroty, które składają się ze skrzepłego kamienia, a także
złom miedzionośny lub koncentrat.
Produktami procesu konwertorownia są:
• miedź blister, która jest następnie rafinowana,
• żużel fajalitowy zawierający znaczne ilości miedzi, która musi być odzyskana aby żużel
mógł być zwałowany
• gazy z których odzyskuje się ciepło, pyły i SO2 przerabiany w fabryce kwasu siarkowego.
Ciepło potrzebne dla tego procesu pochodzi w całości z reakcji utleniania żelaza i siarki.

Reakcje zachodzące w konwertorze.

Schematycznie wszystkie reakcje zachodzące w konwertorze można przedstawić następująco:

(Cu-Fe-S) + (O2) + (SiO2) → Cu + (FeO, SiO2, Fe2O3) + SO2

{kamień} + {powietrze} + {topnik} = {miedź} + {żużel} + {gazy procesowe}

W procesie rozróżniamy dwa okresy:

• Pierwszy okres charakteryzuje się tworzeniem żużla, który powstaje w wyniku utleniania
się żelaza do tlenku żelaza i magnetytu i siarki do dwutlenku siarki:

FeS + 3/2 O2 = FeO + 2SO2

2FeS + 7/2 O2 = Fe2O3 + 2SO2

Fe2O3 + FeO = Fe3O4(S)

Magnetyt może się tworzyć jeśli dysze będą zanurzone zbyt płytko pod powierzchnią
kamienia miedziowego, ponieważ zbyt mało tlenu zawartego w dmuchu będzie zużywane na
utlenianie żelaza i siarki. W takim wypadku duża ilość tlenu (wysokie ciśnienie tlenu) w
gazach przemieszczających się przez warstwę żużla będzie go utleniać, co stwarza warunki do
wydzielenia się stałego magnetytu. Należy zatem dysze w tym okresie zanurzyć możliwie jak
najgłębiej pod powierzchnią kamienia po to aby wykorzystać możliwie w największym
stopniu, tlen zawarty w dmuchu, a po drugie zapobiec nadmiernemu utlenianiu żużla.
Temperatury topnienia FeO i Fe3O4 wynoszą odpowiednio 1385oC i 1597oC, dlatego dodaje
się krzemionki SiO2, która tworzy z FeO i Fe3O4 ciekły żużel w znacznie niższych
temperaturach.

2FeO + SiO2 = 2FeO * SiO2

x*(2FeO*SiO2) + y*(Fe3O4(s)) = xSiO2 – (2x + 3y)Fe – (2x + 4y)O

Ten etap uważa się za zakończony wówczas gdy zawartość Fe w kamieniu obniży się do
około 1%.
Innymi słowy produktem pierwszego etapu jest prawie czysty Cu2S, który nazywamy „białym
metalem” oraz żużel. Pierwszy etap konwertorowania można podzielić na kilka okresów
związanych z koniecznością ściągnięcia żużla po utlenianiu się pewnej ilości żelaza i siarki, a
następnie dodaniu nowej porcji kamienia. Po ściągnięciu np. pierwszej partii żużla musimy
załadować pewną ilośc krzemionki, aby utlenione żelazo mogło w następnym etapie utworzyć
żużel.
Zmienia się zawartość żelaza, siarki i tlenu w kamieniu w miarę jak zachodzi proces
konwertorowania. Jak łatwo zauważyć konwertorowany kamień miedziowy miał duży deficyt
siarki na początku procesu. Dlatego mimo tego, że stężenie żelaza z poziomu około 30% na
początku procesu spadło praktycznie do zera na końcu pierwszego okresu, to zmiana
zawartości w kamieniu była niewielka. W oparciu o wiele analiz przebiegu rzeczywistych
procesów topnienia i konwertorowania kamienia miedziowego, ustalono empirycznie
zależności opisujące skład chemiczny kamienia miedziowego:

[%Fe]kamień = 62,0 – 0,775* [%Cu]kamień

[%S]kamień = 28,0 – 0,00125*[%Cu]2kamień

[%O]kamień = 10 – 0,225*[%Cu]kamień + 0,00125*[%Cu]2kamień

Powyższe równania określają skład kamienia miedziowego zarówno w procesie jego wytopu
jak i konwertorowania.

W praktyce do konwertora ładuje się kamień kilkakrotnie. Po zlaniu żużla, ładuje się następną
porcję kamienia aby następnie prowadzić ponownie utlenianie FeS i tak postępuje się
kilkakrotnie.
Jeśli ilość miedzi jako Cu2S w konwertorze osiągnie 100-200 t, to wówczas rozpoczyna się
drugi okres konwertorowania, przy czym ostatni żużel zbiera się gdy zawartość żelaza w
kamieniu osiągnie wartość 1%.