Piotr Szulec

Poradnik inwestora
W co inwestowaæ – czyli abc inwestycji

Warszawa 2004

1
Broszura zosta³a wydana w celach edukacyjnych. Informacje w niej zawarte maj¹ charakter ogólny.

Publikacja zosta³a wydana nak³adem

Komisji Papierów Wartoœciowych i Gie³d

Rysunki: Ma³gorzata Zmys³owska

Opracowanie graficzne: CRESCO Agencja Reklamowo-Wydawnicza
Druk: OFFSETdruk I MEDIA Sp. z o.o.

©Komisja Papierów Wartoœciowych i Gie³d

Pl. Powstañców Warszawy 1
00-950 Warszawa
telefaks (0-22) 33-26-793
e-mail: kpwig@kpwig.gov.pl
www.kpwig.gov.pl

Warszawa, 2004

ISBN 83-86-897-01-5

2
WSTÊP

Czemu s³u¿y ten Poradnik?

Polski rynek kapita³owy – mimo swojego m³odego
wieku – jest ju¿ na tyle rozwiniêty, ¿e pozwala
ka¿demu inwestorowi, zarówno pocz¹tkuj¹cemu,
który stawia na nim pierwsze kroki, jak i inwesto-
rowi doœwiadczonemu, na skorzystanie z wielu ist-
niej¹cych rozwi¹zañ w zakresie lokowania posia-
danych oszczêdnoœci i realizacji w³asnych inwesty-
cji. Tym bardziej, ¿e wejœcie naszego kraju w struk-
tury Unii Europejskiej poszerzy³o lub w najbli¿szej
przysz³oœci poszerzy asortyment dostêpnych in-
strumentów finansowych i pozwoli ka¿demu in-
westorowi na wiêksz¹ mo¿liwoœæ dywersyfikacji
w³asnego portfela inwestycyjnego. Czytaj¹c ten
Poradnik dowiedz¹ siê Pañstwo, czym jest rynek
kapita³owy, jakie instytucje i instrumenty finanso-
– Witam! Jestem Pan Kapita³ek. Bardzo
we mo¿emy na nim spotkaæ oraz co zrobiæ, aby mi mi³o Ciebie poznaæ
dostêpne mo¿liwoœci inwestycyjne wykorzystaæ do
naszych potrzeb i celów ¿yciowych oraz dostoso-
waæ do wielkoœci posiadanego kapita³u i naszej sk³onnoœci do ponoszenia ryzyka. Rynek
kapita³owy wraz z ca³ym swoim zapleczem w postaci instytucji finansowych, zatrudnio-
nych w nich specjalistów i oferowanych instrumentów finansowych, niesie ze sob¹ ogrom-
ne mo¿liwoœci w zakresie lokowania naszych, czêsto ciê¿ko zarobionych oszczêdnoœci z
perspektyw¹ ich pomno¿enia w przysz³oœci i realizacji naszych celów i marzeñ.

Do kogo jest skierowany?

Poradnik skierowany jest przede wszystkim do osób, które chcia³yby siê dowiedzieæ, na
czym polega inwestowanie w³asnych oszczêdnoœci, od czego nale¿y zacz¹æ i gdzie nale¿y
siê udaæ.

Czego mo¿na siê z niego dowiedzieæ?

W Poradniku przedstawione zosta³y podstawowe pojêcia i zasady dotycz¹ce rynku kapi-
ta³owego. Jest on swoistym pierwszym abecad³em, które daje podstawy i wskazuje kie-
runki do poszukiwania dalszej wiedzy potrzebnej do swobodnego poruszania siê po ryn-

3
ku kapita³owym i korzystania z instrumentów, które ten rynek oferuje. W przypadku gdy-
by chcieli Pañstwo uzyskaæ wiêcej informacji na temat sposobów pomna¿ania oszczêd-
noœci proponujemy zapoznanie siê z treœci¹ wybranych pozycji ksi¹¿kowych, których wy-
kaz zamieszczony jest na koñcu Poradnika. W ocenie autorów Poradnika pozwol¹ one
Pañstwu na dog³êbne zbadanie tematu. Kto wie, byæ mo¿e wp³yn¹ na Pañstwa dalsze
losy zwi¹zane z inwestowaniem na rynku kapita³owym. Na koñcu Poradnika znajd¹ Pañ-
stwo S³owniczek* , który pomo¿e w zrozumieniu niektórych fragmentów tego Poradnika.
Zapraszamy oczywiœcie równie¿ do serwisu internetowego Komisji Papierów Wartoœcio-
wych i Gie³d pod adresem www.kpwig.gov.pl, gdzie jest dostêpnych wiele przydatnych
informacji zwi¹zanych z funkcjonowaniem rynku kapita³owego w Polsce.

– Trzy, dwa, jeden, zero ... START!

* Terminy zamieszczone w S³owniczku, u¿yte po raz pierwszy w tekœcie Poradnika, zosta³y oznaczone kursyw¹,
pogrubion¹ czcionk¹.

4
CZYM JEST INWESTOWANIE?

Zacznijmy od tego, ¿e przez wiêksz¹ czêœæ swojego ¿ycia, ka¿dy cz³owiek zarabia i jedno-
czeœnie wydaje zarobione przez siebie pieni¹dze. Kiedy nasze wydatki s¹ mniejsze od
przychodów, które otrzymaliœmy, ka¿dy z nas posiada nadwy¿kê finansow¹, któr¹ mo¿e
rozdysponowaæ w dowolny sposób. Jeden z nas wyda j¹ od razu na bie¿¹c¹ konsumpcjê,
inny od³o¿y na z góry upatrzone przysz³e potrzeby, które chcia³by zrealizowaæ. Oszczê-
dzanie i inwestowanie, bo o tym w³aœnie piszemy w tym Poradniku mo¿e przybraæ ró¿ne
formy. Jedn¹ z nich jest np. schowanie pieniêdzy w szafie lub zakopanie ich w s³oiku
w ogrodzie do czasu, gdy bêd¹ nam potrzebne. Inn¹ mo¿liwoœci¹ jest ich zainwestowanie
tzn. zrezygnowanie z wydania tych pieniêdzy na bie¿¹c¹ konsumpcjê celem jej zwiêkszenia
w przysz³oœci poprzez ich korzystne ulokowanie.
Inwestowanie polega na zaanga¿owaniu posiada-
nej przez nas okreœlonej kwoty pieniêdzy tzn. na-
szej nadwy¿ki finansowej na pewien okreœlony czas,
aby w przysz³oœci otrzymaæ jej zwrot powiêkszony
przede wszystkim o rekompensatê z tytu³u:

up³ywu czasu, w którym zdecydowaliœmy siê od³o-

¿yæ nasze oszczêdnoœci i nie wydawaæ ich na bie-
¿¹c¹ konsumpcjê,

inflacji, czyli utraty wartoœci przez nasze pieni¹dze,

ryzyka z tytu³u dokonania przez nas inwestycji,

zwi¹zanego np. z mo¿liwoœci¹ utraty zainwesto-
wanych przez nas œrodków. – Czym jest inwestowanie
a czym zbieranie?
Czêsto w momencie, gdy dysponujemy tak¹ w³a-
œnie nadwy¿k¹ finansow¹, nie potrafimy siê zdecy-
dowaæ, czy inwestycja, której chcemy dokonaæ, ma byæ w za³o¿eniu bardziej dochodowa,
lecz zwi¹zana ze zwiêkszonym ryzykiem, czy te¿ bardziej bezpieczna, przynajmniej
w za³o¿eniu, ale za to mniej rentowna.
Za³ó¿my, ¿e w pewnym momencie naszego ¿ycia stajemy przed nastêpuj¹cym wyborem –
za³o¿yæ lokatê roczn¹ w banku, w którym posiadamy rachunek bankowy oprocentowan¹
na 5% w stosunku rocznym, a po roku j¹ przed³u¿yæ na kolejny rok, czy te¿ kupiæ dwulet-
nie obligacje Skarbu Pañstwa z rentownoœci¹ 6% rocznie? A mo¿e lepiej kupiæ jednostki
uczestnictwa w którymœ z funduszy bezpiecznych papierów wartoœciowych i nie martwiæ
siê o sposób i czas reinwestycji osi¹gniêtych tam zysków? A co z zarz¹dzaniem portfe-
lowym – mo¿e lepiej oddaæ nasze wolne œrodki w rêce specjalistów, ¿eby z wykorzysta-

5
 niem swojego doœwiadczenia zawodowego po-
mna¿ali równie¿ nasze oszczêdnoœci? Jak poli-
czyæ zwrot z naszej inwestycji? Jak wywa¿yæ
proporcje pomiêdzy zyskiem, jaki chcemy osi¹-
gn¹æ a ryzykiem, które towarzyszy naszej inwe-
stycji? Przed takimi i podobnymi pytaniami sta-
je ka¿dy inwestor. Jedyn¹ szans¹, aby znaleŸæ
odpowiedŸ na te i inne pytania jest wejœcie
w ten œwiat finansów i poznanie jego tajemnic.

W trakcie trwania naszego ¿ycia i mijaj¹cych lat

zmienia siê struktura dochodów, które osi¹ga-
– Teraz ju¿ mogê zainwestowaæ! my, wydatków, które ponosimy oraz potrzeb,
które chcemy realizowaæ. Zwi¹zane jest to
przede wszystkim z nasz¹ sytuacj¹ rodzinn¹ i zawodow¹. Poniewa¿ ró¿nym inwestorom
tzn. i tym pocz¹tkuj¹cym, i tym profesjonalnym oraz m³odym i starszym przyœwiecaj¹
czêsto odmienne cele inwestycyjne, spróbujmy dokonaæ ich podzia³u, w zale¿noœci od
ró¿nych czynników, które na to wp³ywaj¹. I tak:

1) W zale¿noœci od przedmiotu inwestycji wyró¿niamy:

inwestycje rzeczowe tzn. takie, w których mamy do czynienia z materialnym przedmio-
tem inwestycji np. zakupem domu, ziemi, z³ota, dzie³a sztuki,
inwestycje finansowe, w których mamy do czynienia z niematerialnym przedmiotem
inwestycji tzn. przedmiotem nie przedstawiaj¹cym sob¹ fizycznie ¿adnej wartoœci, poza
reprezentowaniem pewnych praw przypisanych, które decyduj¹ o jego wartoœci np.
akcje, obligacje, lokaty, waluty,

2) W zale¿noœci od czasu trwania inwestycji wyró¿niamy:

inwestycje krótkoterminowe (do jednego roku),
inwestycje œrednioterminowe (od 1 roku do 5 lat),
inwestycje d³ugoterminowe (powy¿ej 5 lat),

3) Ze wzglêdu na charakter inwestycji wyró¿niamy:

inwestycje maj¹ce na celu zwiêkszenie w czasie naszego kapita³u,
inwestycje maj¹ce na celu przede wszystkim zachowanie naszego kapita³u,
inwestycje maj¹ce na celu dostarczenie nam sta³ego, bie¿¹cego dochodu,

4) Ze wzglêdu na priorytet – inwestycje o niskim i wysokim priorytecie.

Nie nale¿y przy tym zapominaæ, ¿e inwestycje posiadanych przez nas wolnych œrodków,
które chcemy zrealizowaæ, powinny byæ przeprowadzone dopiero po zaspokojeniu bie¿¹-
cych potrzeb zwi¹zanych z codziennym ¿yciem. Oznacza to, ¿e w planowanych przez nas

6
inwestycjach powinniœmy kierowaæ siê przede
wszystkim zdrowym rozs¹dkiem i inwestowaæ
wolne œrodki, na których stratê mo¿emy sobie
pozwoliæ, bez uszczerbku dla naszych dochodów
i sytuacji ¿yciowej w której siê znajdujemy.

Przyk³adowym celem krótkookresowym o wyso-

kim priorytecie dla m³odego ma³¿eñstwa mo¿e
byæ m.in. zakup domu lub nowego samochodu.
Cele œredniookresowe o wysokim priorytecie, re-
alizowane przez rodziców posiadaj¹cych dzieci
to np. odk³adanie funduszy z przeznaczeniem na
dalsze kszta³cenie swoich dzieci. Natomiast cele
d³ugookresowe, realizowane w³aœciwie na ka¿-
dym etapie ¿ycia ka¿dego inwestora, to zwykle
inwestycje maj¹ce na celu zabezpieczenie eme- – A mo¿e zainwestujê w sztukê?
rytalne.

Ka¿dy inwestor musi zwróciæ uwagê na fakt, ¿e portfel inwestycyjny, który posiada to nie
tylko wolne œrodki, którymi dysponuje i chce zainwestowaæ, ale równie¿ jego w³asny
dom, kredyt zaci¹gniêty na zakup tego domu, konto w funduszu emerytalnym, polisa
ubezpieczeniowa i kolekcja znaczków lub monet. Warto wzi¹æ to pod uwagê w momen-
cie okreœlania optymalnej struktury portfela, który chcemy posiadaæ. Warto te¿ wiedzieæ,
¿e realizowane przez nas inwestycje krótkoterminowe, musz¹ spe³niaæ przede wszystkim
kryterium p³ynnoœci i bezpieczeñstwa, tzn. musimy mieæ mo¿liwoœæ natychmiastowej za-
miany ich z powrotem na gotówkê z jednoczesn¹ pewnoœci¹, ¿e otrzymamy przynajmniej
tak¹ kwotê, jak¹ zainwestowaliœmy. W przeciwieñstwie do inwestycji krótkoterminowych,
w inwestycjach d³ugoterminowych, sk³onni jesteœmy zazwyczaj zamroziæ nasze oszczêd-
noœci na d³u¿szy czas i p³ynnoœæ w tym wypadku nie jest dla nas tak istotna.

7
STRATEGIE INWESTYCYJNE
Inwestowanie na rynku kapita³owym wymaga zazwyczaj du¿ych umiejêtnoœci, ale nie
oznacza to, ¿e nie znajdzie na nim miejsca pocz¹tkuj¹cy inwestor. Rynek kapita³owy po-
przez ró¿norodnoœæ instrumentów na nim oferowanych pozwala ka¿demu z nas na inwe-
stowanie zarówno w proste instrumenty finansowe jak i te bardziej z³o¿one oraz stoso-
wanie wielu ró¿nych strategii inwestycyjnych.

Na pocz¹tku musimy sobie zadaæ pytanie – w co chcemy zainwestowaæ tzn. dok³adnie

zaplanowaæ nasze inwestycje. Decyzja, w co inwestowaæ jest jedn¹ z najwa¿niejszych
decyzji, jakie przyjdzie nam podj¹æ. W zale¿noœci od tego, co zdecydujemy, poci¹gnie to
za sob¹ konsekwencje w postaci zysków lub strat, jakie osi¹gniemy w przysz³oœci. Przy
wyborze przedmiotu inwestycji wa¿ne jest szczególnie to, co chcemy zrobiæ z naszym
kapita³em np. zachowaæ go, czy te¿ powiêkszyæ, w jakim czasie chcemy tego dokonaæ,
jakie korzyœci chcemy osi¹gn¹æ oraz jakie ryzyko jesteœmy sk³onni ponieœæ. OdpowiedŸ na
te pytania warunkowaæ bêdzie spektrum instrumentów finansowych, które weŸmiemy
pod uwagê oraz zakres strategii inwestycyjnej. Wa¿nym czynnikiem, lekcewa¿onym czê-
sto przez wielu inwestorów jest równie¿ czas, który mo¿emy poœwiêciæ na to, aby dbaæ
o nasze inwestycje poprzez uwa¿n¹ analizê zjawisk zachodz¹cych w gospodarce, na gie³-
dzie, w konkretnych spó³kach oraz informacji z nich nap³ywaj¹cych.
W przypadku, gdy stwierdzimy, ¿e niewiele czasu mo¿emy poœwiêciæ na tego typu czyn-
noœci, warto siê zastanowiæ nad wybraniem poœrednika, któremu powierzymy nasze
oszczêdnoœci z nadziej¹, ¿e specjaliœci przez niego zatrudnieni nam je pomno¿¹.

W przypadku, gdy zdecydujemy siê na samodziel-

ne inwestowanie musimy liczyæ siê z tym, ¿e na-
sze wybory nie zawsze bêd¹ w³aœciwe i inwesty-
cje nie zawsze przynios¹ nam oczekiwany zysk.
Nale¿y równie¿ pamiêtaæ, aby w przypadku pod-
jêcia decyzji o inwestycjach samodzielnych na bie-
¿¹co œledziæ informacje nap³ywaj¹ce ze spó³ek
w celu szybkiego i odpowiedniego reagowania na
zachodz¹ce zjawiska, a tak¿e aby stale poszerzaæ
– Któr¹ ze strategii wybraæ?
posiadan¹ przez nas wiedzê, w celu lepszego wy-
korzystania tych informacji.

W prowadzonych przez nas inwestycjach mo¿emy stosowaæ nastêpuj¹ce strategie:

strategiê zachowania kapita³u, która polega przede wszystkim na minimalizacji
ryzyka strat na zainwestowanym kapitale. Zazwyczaj stosowana jest przez inwesto-
rów z ma³¹ sk³onnoœci¹ do ryzyka. Polega na inwestowaniu w p³ynne instrumenty
finansowe, przynosz¹ce zazwyczaj niski, ale bezpieczny dochód i umo¿liwiaj¹ce
w ka¿dym momencie odzyskanie zainwestowanego kapita³u,

8
 strategiê wzrostu wartoœci kapita³u, która polega na podejmowaniu takich dzia-
³añ inwestycyjnych, które pozwol¹ na rzeczywisty wzrost naszego kapita³u wraz z up³y-
wem czasu. Strategia stosowana jest przez inwestorów chêtnych do podejmowania
ryzyka. Polega na inwestowaniu w instrumenty finansowe umo¿liwiaj¹ce przyniesie-
nie wysokiego dochodu w okreœlonym czasie, czêsto ma³o p³ynne,

strategiê bie¿¹cego dochodu, która polega na takim zbudowaniu portfela inwesty-

cyjnego, aby dostarcza³ on przede wszystkim bie¿¹cy dochód z zainwestowanego ka-
pita³u. Strategia wybierana jest zazwyczaj przez inwestorów pragn¹cych powiêkszyæ
swoje bie¿¹ce dochody o dodatkowe Ÿród³o. Polega na inwestowaniu w instrumenty
finansowe przynosz¹ce sta³y dochód (np. odsetki od obligacji lub dywidenda z zysku).

W zale¿noœci od tego, jakie dane i jakie informacje wykorzystamy przy prowadzeniu in-
westycji oraz z jakich dostêpnych mechanizmów inwestycyjnych skorzystamy, dostêpne
i najbardziej znane strategie wykorzystywane przez inwestorów mo¿emy podzieliæ na:
a) analizê fundamentaln¹,
b) analizê techniczn¹,
c) analizê portfelow¹.

Analiza fundamentalna
Analiza fundamentalna opiera siê przede wszystkim na analizie podstawowych infor-
macji dostêpnych w gospodarce na poziomie makro i mikro tzn. zarówno na poziomie
ca³ej gospodarki (œwiatowej i krajowej), jak i informacji pochodz¹cych bezpoœrednio
z konkretnych podmiotów np. spó³ek akcyjnych. Analiza fundamentalna opiera siê na
za³o¿eniu, ¿e o powodzeniu w dokonywanych przez nas inwestycjach decyduje przede
wszystkim wybór takich instrumentów finansowych, u których podstaw le¿y dobra kon-
dycja finansowa podmiotu, który je emituje, i których wycena, dokonana na podstawie
dostêpnych danych historycznych i danych prognozowanych wskazuje, ¿e s¹ one niedo-
szacowane i umo¿liwiaj¹ osi¹gniêcie dodatkowego zysku z tego tytu³u. Analiza funda-
mentalna wykorzystuje m.in. ogólnie dostêpne informacje dotycz¹ce stanu gospodarki,
konkretnej bran¿y oraz sprawozdania finansowe poszczególnych podmiotów tzn. bilans,
rachunek wyników i rachunek przep³ywów finansowych.

Analiza techniczna
Analiza techniczna w przeciwieñstwie do analizy fundamentalnej opiera siê na za³o¿e-
niu, ¿e o cenie instrumentu finansowego decyduje przede wszystkim kszta³towanie siê
popytu i poda¿y na ten instrument. Inwestor dokonuj¹cy inwestycji, w oparciu o swoje
przewidywania, co do kierunku, w którym pod¹¿y rynek, mo¿e osi¹gn¹æ ponadprzeciêt-
ny zysk. Przy takim podejœciu do rynku, dla inwestora nie ma znaczenia, na jakim kon-
kretnym rynku dzia³a i w jakie instrumenty dokonuje inwestycji. Wa¿ny jest przede wszyst-
kim moment, w którym stosowane przez niego strategie lub systemy transakcyjne dadz¹

9
sygna³ wejœcia na rynek i dokonania zakupu konkretnego waloru oraz moment, w któ-
rym zdecyduje siê on ten rynek opuœciæ. Kondycja finansowa podmiotu, w którego papie-
ry wartoœciowe zosta³a dokonana inwestycja nie ma tu wiêkszego znaczenia. Analiza
techniczna wykorzystuje przede wszystkim historyczne wykresy kursów danych papierów
wartoœciowych, na podstawie których inwestorzy bêd¹cy zwolennikami tego podejœcia
do inwestycji, mog¹ okreœliæ zachowanie siê kursu instrumentu w przysz³oœci. Wspomniana
analiza wykorzystuje równie¿ wskaŸniki techniczne charakteryzuj¹ce stan rynku i pozwa-
laj¹ce na prognozowanie zachowañ tego rynku w przysz³oœci.

Analiza portfelowa
Analiza portfelowa opiera siê przede wszystkim na zbudowaniu przez inwestora takie-
go portfela instrumentów finansowych, gdzie okreœlone cechy poszczególnych instru-
mentów finansowych wchodz¹cych w sk³ad takiego portfela powoduj¹, ¿e ca³y portfel
inwestycyjny zachowuje siê zgodnie z za³o¿eniami danego inwestora, co do stopy zwro-
tu, jak¹ chce on osi¹gn¹æ i ryzyka, jakie jest sk³onny ponieœæ.

Oczywiœcie – poza powy¿ej wspomnianymi strategiami istnieje jeszcze wiele innych, pro-
stych metod inwestowania, które nie wymagaj¹ od inwestora dog³êbnej wiedzy dotycz¹-
cej stanu rynku, bran¿y, czy te¿ poszczególnych emitentów i historycznych zachowañ
kursów ich akcji. Metody te polegaj¹ przede wszystkim na stosowaniu sta³ej, okreœlonej
techniki polegaj¹cej na zakupie konkretnych instrumentów finansowych, w oparciu
o wskazania profesjonalistów lub wyliczenia w³asne, gdzie wiêksz¹ rolê odgrywa sposób
dokonywania inwestycji ni¿ jej cel. Nale¿y przy tym wspomnieæ, ¿e podane tutaj strategie
maj¹ raczej zastosowanie dla inwestorów oszczêdzaj¹cych w d³u¿szym terminie i nie s¹
uzale¿nione od konkretnych instrumentów finansowych. I tak wyró¿niamy np.:

metodê polegaj¹c¹ na kupowaniu sta³ej liczby np. akcji danej spó³ki w regularnych
odstêpach czasu co powoduje, ¿e cena zakupu w d³u¿szym okresie jest niezale¿na od
krótkotrwa³ych wahañ rynku i powoduje uœrednienie ceny zakupu w okreœlonym przez
nas czasie,
metodê polegaj¹c¹ na utrzymywaniu sta³ej proporcji w czasie, dotycz¹cej struktury
naszego portfela inwestycyjnego np. utrzymywaniu w naszym portfelu proporcji 20/80
tzn. inwestowaniu 20% naszych dodatkowych wolnych œrodków w akcje i 80%
w obligacje,
metodê polegaj¹c¹ na przeznaczaniu sta³ej kwoty naszych dodatkowych wolnych œrod-
ków na inwestycje w konkretne instrumenty finansowe, w regularnych odstêpach cza-
su (z uwzglêdnieniem korekty inflacyjnej w okreœlonym czasie).

Oczywiœcie ¿adna z tych metod nie jest ani lepsza, ani gorsza i tak naprawdê jej wybór
zale¿y tylko i wy³¹cznie od naszych preferencji.

10
MIEJSCE DOKONYWANIA INWESTYCJI

Podstawowym aktem prawnym regulu-

j¹cym funkcjonowanie rynku kapita³o-
wego w Polsce jest ustawa Prawo o
publicznym obrocie papierami warto-
œciowymi. Wyznacza ona zasady i zakres
funkcjonowania podstawowych instytu-
cji dzia³aj¹cych na rynku kapita³owym
w Polsce tzn. domów maklerskich, firm
doradztwa inwestycyjnego, firm zarz¹-
dzaj¹cych portfelami inwestycyjnymi,
gie³d papierów wartoœciowych, rynków
pozagie³dowych i depozytu papierów
wartoœciowych. Zasady dzia³ania pozo-
sta³ych podmiotów operuj¹cych na tym
rynku tzn. funduszy inwestycyjnych,
banków, funduszy emerytalnych i firm
ubezpieczeniowych, reguluj¹ inne prze-
pisy, wymienione na koñcu tego Porad-
nika, do zapoznania siê z którymi gor¹- – Moje akcje id¹ w górê!
co Pañstwa zachêcamy.

Skupmy siê jednak na g³ównych instytucjach rynku kapita³owego. Do takich z pewno-

œci¹ zaliczyæ nale¿y Gie³dê Papierów Wartoœciowych w Warszawie SA, która odpowie-
dzialna jest za organizowanie obrotu gie³dowego realizowanego zarówno na rynku
kasowym (np. akcje, obligacje) jak i na rynku terminowym (kontrakty futures, opcje),
oraz Krajowy Depozyt Papierów Wartoœciowych SA którego g³ównymi zadaniami s¹
rozliczanie transakcji zawartych na rynku regulowanym i przechowywanie papierów
wartoœciowych. Wypada wspomnieæ, ¿e od wielu ju¿ lat rynek kapita³owy w Polsce
bazuje na niematerialnym obrocie papierami wartoœciowymi tzn. obrocie opartym
o zapisy komputerowe. Bankiem rozliczeniowym, za poœrednictwem którego Krajowy
Depozyt dokonuje rozliczeñ pieniê¿nych jest Narodowy Bank Polski.

Poza GPW w Warszawie pewna liczba akcji spó³ek, obligacji korporacyjnych i obligacji
komunalnych notowana jest równie¿ na regulowanym rynku pozagie³dowym prowa-
dzonym przez MTS-CeTO SA. Podmiot ten prowadzi tak¿e platformê obrotu o nazwie
Elektroniczny Rynek Skarbowych Papierów Wartoœciowych (ERSPW), na którym doko-
nywane s¹ przede wszystkim hurtowe transakcje obligacjami i bonami skarbowymi.

11
 Stosunkowo nowym podmiotem jest pierwsza
w Polsce gie³da dzia³aj¹ca w oparciu o ustawê
o gie³dach towarowych tzn. Towarowa Gie³da
Energii SA, na której prowadzony jest obrót
energi¹ elektryczn¹, kontraktami terminowymi
na energiê, a w przysz³oœci tak¿e innymi instru-
mentami.

Nadzór nad rynkiem kapita³owym w Polsce tzn.

gie³dami, domami maklerskimi, towarzystwami
funduszy inwestycyjnych, licencjonowanymi
maklerami papierów wartoœciowych i doradca-
mi inwestycyjnymi, izb¹ rozliczeniow¹, jak¹ jest
Krajowy Depozyt oraz spó³kami znajduj¹cymi siê
w publicznym obrocie, sprawuje Komisja Papie-
rów Wartoœciowych i Gie³d bêd¹ca centralnym
– Zainwestujê w energiê elektryczn¹! organem administracji pañstwowej. Wspomnia-
ny nadzór ma na celu przede wszystkim zapew-
nienie inwestorom zasad bezpiecznego i uczciwego obrotu na tym rynku oraz zapewnie-
nie im dostêpu do rzetelnych informacji zwi¹zanych z inwestowaniem. Do pozosta³ych,
równie wa¿nych zadañ Komisji, nale¿y podejmowanie dzia³añ zapewniaj¹cych sprawne
funkcjonowanie rynku papierów wartoœciowych oraz ochronê inwestorów, upowszech-
nianie wiedzy z zakresu funkcjonowania rynku papierów wartoœciowych, przygotowywa-
nie projektów aktów prawnych i kszta³towanie polityki zapewniaj¹cej rozwój tego rynku.

Poza rynkiem kapita³owym, inwestor ma do dyspozycji wiele innych, alternatywnych

mo¿liwoœci inwestycyjnych, gdzie mo¿e zawieraæ ró¿nego typu transakcje np. w przy-
padku walut na rynku forex z wykorzystaniem banków lub platform obrotu, w przypadku
wyrobów artystycznych czy sztuki na aukcjach organizowanych przez domy aukcyjne lub
te¿ w transakcjach bezpoœrednich tzn. bez poœrednictwa jakiegokolwiek podmiotu czy
rynku np. zakup nieruchomoœci czy ziemi.

Ze wzglêdu na specyfikê tego Poradnika my skupimy siê przede wszystkim na rynku kapi-
ta³owym, podmiotach go reprezentuj¹cych i instrumentach na nim wystêpuj¹cych.

12
SPOSÓB DOKONYWANIA INWESTYCJI

Dzia³alnoœæ brokerska
Podstawow¹ zasad¹ obrotu publicznego w wiêkszoœci transakcji zawieranych na rynku
wtórnym jest poœrednictwo domu maklerskiego prowadz¹cego rachunki papierów war-
toœciowych i rachunki pieniê¿ne. Warunki, na jakich domy maklerskie œwiadcz¹ swoje
us³ugi zainteresowanym inwestorom okreœlone s¹ w regulaminie œwiadczenia us³ug bro-
kerskich i prowadzenia rachunku papierów wartoœciowych i pieniê¿nego, który wraz
z tabel¹ op³at i prowizji stanowi za³¹cznik do umowy zawieranej przez danego inwestora
z domem maklerskim. Z punktu widzenia ka¿dego inwestora najwa¿niejsze w tym wszyst-
kim s¹ warunki, jakie oferuje dany dom maklerski tzn. przede wszystkim: zakres i jakoœæ
œwiadczonych us³ug, dostêp do tych us³ug, cena œwiadczonych us³ug.

Zarz¹dzanie cudzym pakietem papierów

wartoœciowych na zlecenie
Innym rodzajem dzia³alnoœci domu maklerskiego poza dzia³alnoœci¹ brokersk¹ jest zarz¹-
dzanie cudzym pakietem papierów wartoœciowych na zlecenie. Oznacza to, ¿e w naszym
imieniu, przy u¿yciu naszych oszczêdnoœci w postaci papierów wartoœciowych lub go-
tówki, decyzje bêdzie podejmowa³ i realizowa³ pracownik domu maklerskiego – pe³ni¹cy
funkcjê zarz¹dzaj¹cego portfelem i posiadaj¹cy licencjê doradcy inwestycyjnego. Podsta-
wowym celem zarz¹dzania portfelem inwestycyjnym jest osi¹gniêcie stopy zwrotu prze-
kraczaj¹cej wczeœniej ustalony poziom odniesienia zwany benchmarkiem. Okreœla siê
go najczêœciej na podstawie wczeœniej uzgodnionej z klientem strategii inwestycyjnej.
Dziêki du¿emu zapleczu analitycznemu, niedostêpnemu najczêœciej inwestorowi indywi-
dualnemu oraz sta³emu dostêpowi do informacji nap³ywaj¹cych z rynku i poszczególnych
spó³ek, instytucje zarz¹dzaj¹ce s¹ w stanie bardziej skutecznie dokonywaæ optymalnych
inwestycji dla inwestora powierzaj¹cego im œrodki, szczególnie w przypadku, gdy taki
inwestor nie jest w stanie poœwiêciæ zbyt wiele czasu na dogl¹danie swoich inwestycji.
Instytucje zarz¹dzaj¹ce aktywami s¹ w stanie zapewniæ w³aœciwy sk³ad portfela inwesty-
cyjnego, dostosowany do potrzeb i celów poszczególnych inwestorów, a przede wszyst-
kim do chêci osi¹gniêcia przez nich zysku i sk³onnoœci do poniesienia stosownego ryzyka.

Doradztwo inwestycyjne
Poszukuj¹c innych mo¿liwoœci inwestycyjnych dla naszych pieniêdzy mo¿emy siê spotkaæ
z us³ugami zwanymi doradztwem inwestycyjnym, które polegaj¹ na odp³atnym udziela-
niu pisemnej lub ustnej rekomendacji inwestycyjnej. Gdy zdecydujemy siê skorzystaæ

13
 z tego typu us³ug, sami bêdziemy musieli doko-
nywaæ transakcji na podstawie uzyskanych t¹ dro-
g¹ informacji. Przy okazji nale¿y wspomnieæ, ¿e
œwiadczenie tego typu us³ug dozwolone jest
w ramach us³ug œwiadczonych przez domy makler-
skie, jak i towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
Domy maklerskie prowadz¹ce dzia³alnoœæ broker-
sk¹, us³ugi doradztwa inwestycyjnego i zarz¹dza-
nia pakietem papierów wartoœciowych na zlecenie
musz¹ uzyskaæ zezwolenie na prowadzenie tego
typu dzia³alnoœci od Komisji Papierów Wartoœcio-
wych i Gie³d oraz zatrudniaæ specjalistów posiada-
– Czy uwa¿a Pan, ¿e to bêdzie dobra
j¹cych odpowiednie licencje – maklera papierów
inwestycja..?
wartoœciowych i/lub doradcy inwestycyjnego.

Bezpieczeñstwo naszych oszczêdnoœci powierzonych tym instytucjom i zgromadzonych

na rachunkach w domach maklerskich gwarantowane jest przede wszystkim przez odpo-
wiednie wymogi kapita³owe okreœlone w stosunku do tych podmiotów oraz sta³y nadzór
KPWiG nad ich dzia³alnoœci¹. Ponadto dodatkowym zabezpieczeniem jest istniej¹cy sys-
tem rekompensat zarz¹dzany i kierowany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartoœcio-
wych SA i nadzorowany przez Komisjê Papierów Wartoœciowych i Gie³d. System ten za-
pewnia inwestorom odzyskanie powierzonych przez nich pieniêdzy do wysokoœci okre-
œlonej przepisami prawa w przypadku np. upad³oœci i likwidacji domu maklerskiego,
w którym trzymali swoje aktywa. Œrodki zasilaj¹ce ten fundusz pochodz¹ z obowi¹zko-
wych wp³at, dokonywanych przez domy maklerskie.

W przypadku, gdy nie zdecydujemy siê powierzyæ oszczêdnoœci specjalistom z firm zarz¹-
dzaj¹cych portfelami inwestycyjnymi, a jednoczeœnie nie bêdziemy chcieli sami zajmowaæ
siê naszymi inwestycjami mamy alternatywê w postaci mo¿liwoœci ulokowania œrodków
w jednostkach funduszy inwestycyjnych.

Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne gromadz¹ œrodki pieniê¿ne od ró¿nych inwestorów, a nastêpnie
je inwestuj¹ w akcje, obligacje lub w ró¿nego innego rodzaju aktywa finansowe. Po-
szczególne fundusze inwestycyjne posiadaj¹ ró¿ne strategie inwestycyjne np. nastawio-
ne na wzrost wartoœci kapita³u lub bie¿¹cy dochód, co warunkuje zakres instrumentów
finansowych, które le¿¹ w polu ich zainteresowañ. Inwestor kieruj¹c siê w³asn¹ strategi¹
inwestycyjn¹ dokonuje alokacji œrodków w jednostki poszczególnych, wyspecjalizowa-
nych funduszy inwestycyjnych np. bezpiecznych papierów wartoœciowych, pieniê¿nych,
akcji czy te¿ nieruchomoœci.

14
Fundusze inwestycyjne zarz¹dzane s¹ przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych.
W okreœlonych odstêpach czasu fundusze zobowi¹zane s¹ do dokonywania wyceny swo-
ich aktywów. Dziêki temu inwestorzy, którzy zainwestowali w ich jednostki s¹ w stanie
w miarê na bie¿¹co dokonywaæ oceny ich poczynañ i w przypadku niezadowalaj¹cych
wyników zrezygnowaæ z ich us³ug poprzez przeniesienie aktywów do innych podmiotów
osi¹gaj¹cych lepsze wyniki.

Wiêkszoœæ funduszy inwestycyjnych sprzedaje swoje jednostki poprzez zorganizowane

sieci poœredników w postaci banków i biur maklerskich. Zakup jednostek wi¹¿e siê
z za³o¿eniem odpowiedniego rejestru i wp³at¹ œrodków pieniê¿nych, które po przelicze-
niu zostaj¹ zamienione w odpowiedni¹ liczbê jednostek uczestnictwa. W momencie, gdy
zdecydujemy siê wycofaæ nasze œrodki poprzez z³o¿enie odpowiedniej dyspozycji, nasze
jednostki zostaj¹ umorzone, a œrodki wyp³acone drog¹ przelewu na wskazany rachunek
lub gotówk¹ w którejœ z jednostek sieci dystrybucyjnej.

Inwestor ma do dyspozycji wiele funduszy, ró¿ni¹cych siê zarówno w zakresie organiza-

cji, dzia³ania oraz proponowanych strategii inwestycyjnych. Fundusze inwestycyjne otwarte
sprzedaj¹ jednostki uczestnictwa i cechuj¹ siê ³atwym dostêpem, mo¿liwoœci¹ szybkiego
zakupu i umorzenia jednostek uczestnictwa oraz doœæ du¿ymi ograniczeniami w zakresie
instrumentów, w które mog¹ inwestowaæ. Fundusze inwestycyjne zamkniête emituj¹
certyfikaty inwestycyjne oraz maj¹ wiêkszy zakres dostêpnych inwestycji, które mog¹
prowadziæ. Zazwyczaj cechuj¹ siê mniejsz¹ p³ynnoœci¹, a certyfikaty inwestycyjne przez
nie emitowane notowane s¹ na rynku wtórnym po cenie, która mo¿e odbiegaæ od rze-
czywistej wartoœci aktywów funduszu.

Wiêcej informacji na temat funduszy inwestycyjnych znajd¹ Pañstwo w broszurze „Po-

radnik inwestora – Fundusze inwestycyjne”, która jest dostêpna na stronie internetowej
Komisji www.kpwig.gov.pl.

Inwestowanie samodzielne
W przypadku dokonywania samodzielnych inwestycji w akcje nale¿y wspomnieæ, ¿e ak-
cje spó³ek notowanych na GPW w Warszawie notowane s¹ w chwili obecnej na dwóch
rynkach tzn. urzêdowym i nieurzêdowym, przy czym wymogi informacyjne dla spó³ek, co
jest szczególnie wa¿ne dla inwestorów, s¹ ze wzglêdu na specyfikê rynku publicznego,
takie same bez wzglêdu na rynek, na którym akcje danej spó³ki s¹ notowane. Nale¿y
równie¿ wspomnieæ, ¿e akcje spó³ek notowane s¹ na GPW w Warszawie w systemie
notowañ ci¹g³ych (najbardziej p³ynne spó³ki) lub w systemie jednolitym z dwukrotnym
okreœleniem kursu (spó³ki o ni¿szej p³ynnoœci). Jest to o tyle wa¿ne, ¿e system notowañ
decyduje w pewnym sensie o tym, czy nasza inwestycja bêdzie mog³a zostaæ zamkniêta
w miarê szybki sposób, bez utraty wiêkszej wartoœci naszych œrodków spowodowanej
istniej¹cym ryzykiem p³ynnoœci.

15
Inwestor, który zamierza zainwestowaæ wolne œrodki i dokonaæ transakcji na rynku wtór-
nym musi posiadaæ przede wszystkim rachunek inwestycyjny (w postaci rachunku papie-
rów wartoœciowych i rachunku pieniê¿nego) w jednym z domów maklerskich. Nale¿y
pamiêtaæ, aby przed za³o¿eniem takiego rachunku sprawdziæ, czy dany dom maklerski
spe³nia nasze wymagania pod wzglêdem dostêpu do us³ug, z których chcemy korzystaæ,
kosztów, które sk³onni jesteœmy ponieœæ oraz bezpieczeñstwa. Wiêcej informacji na te-
mat otwierania rachunku, prowizji, op³at znajd¹ Pañstwo w broszurze „Poradnik inwe-
stora”, która jest dostêpna na stronie internetowej Komisji www.kpwig.gov.pl.
Dom maklerski, w którym klient z³o¿y³ zlecenie zakupu lub sprzeda¿y okreœlonego instru-
mentu finansowego, odpowiada za prawid³ow¹ realizacjê tego zlecenia. Zlecenie takie
najczêœciej sk³adamy w danym punkcie obs³ugi klienta domu maklerskiego, w którym
mamy prowadzony rachunek inwestycyjny lub bezpoœrednio, poprzez skorzystanie z tele-
fonu lub internetu. Jest ono nastêpnie przekazywane do systemu informatycznego domu
maklerskiego i za poœrednictwem maklera gie³dowego trafia do systemu informatyczne-
go GPW w Warszawie.
W momencie sk³adania zlecenia inwestor
okreœla wiele dodatkowych warunków de-
cyduj¹cych m.in. o tym czy chce kupiæ czy
te¿ sprzedaæ, za jak¹ kwotê chce dokonaæ
wspomnianej transakcji, jaka liczba i rodzaj
papierów wartoœciowych ma byæ przedmio-
tem transakcji, termin wa¿noœci swojego zle-
cenia oraz inne, dodatkowe warunki wyko-
nania zlecenia. Po ustaleniu siê kursu na gie³-
dzie oraz realizacji zlecenia, inwestor otrzy-
muje na swój rachunek inwestycyjny b¹dŸ
gotówkê b¹dŸ te¿ papiery wartoœciowe, któ-
re by³y przedmiotem jego transakcji. Noto-
wania kursów poszczególnych instrumentów
finansowych, ka¿dy inwestor mo¿e spraw-
dzaæ zarówno w swoim domu maklerskim,
– Chcia³bym z³o¿yæ zlecenie kupna. w którym ma prowadzony rachunek inwe-
stycyjny, przez telefon, przez internet (na nie-
których serwisach informacyjnych lub stronach internetowych domów maklerskich) lub
te¿ w codziennej prasie.

16
DOSTÊPNE INSTRUMENTY FINANSOWE

Istnieje wiele ró¿nych sposobów klasyfikacji instrumentów finansowych, w które inwe-

stor mo¿e dokonaæ inwestycji wolnych œrodków finansowych. Ogólnie mo¿emy powie-
dzieæ, ¿e wyró¿niamy nastêpuj¹ce sposoby inwestowania:

Inwestowanie bezpoœrednie tzn. inwestowanie w:

– instrumenty rynku pieniê¿nego (rachunki oszczêdnoœciowe, lokaty bankowe, bony
komercyjne, bony pieniê¿ne, bony skarbowe),
– instrumenty rynku kapita³owego – o sta³ym dochodzie (obligacje) i o zmiennym
dochodzie (akcje i obligacje),
– instrumenty pochodne (kontrakty forward, kontrakty futures, opcje, warranty),
– instrumenty alternatywne (waluty, metale, kamienie wartoœciowe, nieruchomoœci,
sztuka, kolekcjonerstwo).
Inwestowanie poœrednie tzn. inwestowanie w:
– jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych,
– portfele inwestycyjne zarz¹dzane przez firmy typu asset management.

Inwestor podejmuj¹cy decyzjê, dotycz¹c¹ zainwestowania swoich œrodków, dokonuje

wyboru spoœród szeregu instrumentów finansowych, z których ka¿dy charakteryzuje siê
odmiennymi cechami w zakresie dochodu mo¿liwego do uzyskania, poziomu przypisy-
wanego ryzyka oraz praw, które sob¹ reprezentuje. Jak wskazaliœmy powy¿ej, poza inwe-
stycjami bezpoœrednimi, ka¿dy inwestor, szczególnie ten pocz¹tkuj¹cy, mo¿e skorzystaæ
równie¿ z pomocy wyspecjalizowanego poœrednika jakim jest fundusz inwestycyjny lub
firma zarz¹dzaj¹ca aktywami, co w koñcowym etapie prowadzi do zakupu okreœlonego
portfela inwestycji bezpoœrednich.

Instrumenty rynku pieniê¿nego

S¹ to instrumenty oferowane g³ównie przez banki w ramach œwiadczonych przez nie
us³ug. Zazwyczaj charakteryzuj¹ siê nisk¹ rentownoœci¹, du¿¹ p³ynnoœci¹ i bezpieczeñ-
stwem oraz krótkim terminem trwania. Oczywiœcie wœród nich znajduj¹ siê równie¿
takie, które odbiegaj¹ w pewien sposób od tego wzorca tzn. np. rachunki oszczêdno-
œciowe o oprocentowaniu ni¿szym od poziomu inflacji (co powoduje, ¿e nasze oszczêd-
noœci trac¹ w rzeczywistoœci na wartoœci), lokaty d³ugoterminowe (z terminem trwania
nawet do 10 lat) czy te¿ bony komercyjne – które charakteryzuj¹ siê doœæ du¿ym ryzy-
kiem zwi¹zanym z sytuacj¹ finansow¹ podmiotu, który je wyemitowa³ za poœrednic-
twem banku.

17
Instrumenty rynku kapita³owego
Instrumenty rynku kapita³owego to przede wszystkim obligacje i akcje.

Obligacje
– Akcje nie, to zbyt ryzykowne.
Mo¿e obligacje ... kto mi pomo¿e?!
Obligacje s¹ rodzajem papieru wartoœciowego (zwa-
nego czêsto papierem d³u¿nym), w którym emitent
stwierdza, ¿e jest d³u¿nikiem wobec w³aœciciela obli-
gacji bêd¹cego jednoczeœnie wierzycielem, i w któ-
rym emitent zobowi¹zuje siê wobec nabywcy obliga-
cji do zap³acenia w okreœlonym czasie i na okreœlo-
nych warunkach, pewnej kwoty pieniê¿nej wynikaj¹-
cej z ustalonego oprocentowania obligacji oraz do
zwrotu pocz¹tkowej kwoty d³ugu. Ze wzglêdu na
specyfikê tego instrumentu finansowego, obligacje
maj¹ w za³o¿eniu przynosiæ nabywcy sta³y i z góry
okreœlony dochód oraz zwrot zainwestowanych œrod-
ków po up³ywie terminu, na który zosta³y po¿yczone.

Obligacje mog¹ byæ imienne i na okaziciela. Emitentem obligacji mo¿e byæ zarówno pañ-
stwo reprezentowane przez Skarb Pañstwa jak równie¿ inne instytucje m.in. banki, pod-
mioty gospodarcze posiadaj¹ce osobowoœæ prawn¹, gminy i samorz¹dy lokalne.

Obligacje mog¹ byæ sprzedawane zarówno na rynku pierwotnym jak i na rynku wtórnym.
W przypadku, gdy obligacje oferowane s¹ przez ich emitenta, wówczas mamy do czynie-
nia z rynkiem pierwotnym. Sprzeda¿ na rynku pierwotnym bardzo czêsto zwi¹zana jest
z mo¿liwoœci¹ uzyskania dodatkowego dyskonta w stosunku do ceny emisyjnej, które
w za³o¿eniu emitenta tych obligacji ma nas zachêciæ do ich nabycia. Po zakupie takiej
obligacji inwestor mo¿e czekaæ do dnia wykupu i wtedy zwróciæ siê do emitenta o zwrot
po¿yczonej kwoty wraz z nale¿nymi odsetkami lub te¿ przedstawiæ te obligacje do wcze-
œniejszego wykupu (oczywiœcie o ile warunki emisji takich obligacji to przewiduj¹).
W przypadku niektórych obligacji, dopuszczonych do obrotu na GPW w Warszawie SA
lub MTS-CeTO SA inwestor po ich zakupie na rynku pierwotnym mo¿e dokonaæ ich od-
sprzeda¿y na rynku wtórnym.

Najwa¿niejsze cechy obligacji to:

termin wykupu – czyli czas, po którym emitent obligacji zobowi¹zuje siê oddaæ inwe-
storowi po¿yczony od niego kapita³,
cena emisyjna – czyli cena, po której obligacja jest sprzedawana w ofercie pierwszemu
nabywcy,
wartoœæ nominalna – czyli wartoœæ, na któr¹ opiewa obligacja, zwracana nabywcy
w dniu wykupu,

18
 oprocentowanie – czyli wysokoœæ odsetek nale¿nych nabywcy, wyra¿ona w procentach
wartoœci nominalnej i wyp³acana w okreœlonych okresach czasu np. kwartalnie, pó³-
rocznie, rocznie.

Przyk³ad procentu sk³adanego

Jan Kowalski otrzyma³ od swoich rodziców darowiznê w wysokoœci 10000 PLN.

Otrzymane œrodki zdeponowa³ na lokacie (z kapitalizacj¹ roczn¹) w banku, gdzie
oprocentowanie w skali roku wynosi 5%. Stopy przez 3 lata pozosta³y na nie-
zmienionym poziomie. Jeœli Jan Kowalski nie wyp³aca³ nale¿nych odsetek przez
wszystkie lata trwania lokaty, to jego kapita³ po 3 latach wynosi:

FV = 10000 x (1 + 0,05) 3 = 10000 x 1,1576 = 11576 PLN

Gdzie: FV (future value) – wartoœæ przysz³a

Mimo czêsto spotykanych opinii, ¿e obligacje, szczególnie obligacje pañstwowe, s¹ jed-

nym z najbezpieczniejszych instrumentów finansowych dostêpnych na rynku kapita³o-
wym, nale¿y pamiêtaæ, ¿e obligacje pañstwowe s¹ w rzeczywistoœci papierem wartoœcio-
wym niezabezpieczonym. Oznacza to, ¿e tak naprawdê jedyn¹ gwarancj¹ wyp³aty nale¿-
nych nam odsetek i kapita³u jest tylko i wy³¹cznie autorytet pañstwa. Ponadto w przy-
padku du¿ych wahañ rynkowej stopy procentowej ka¿dy posiadacz obligacji (nie tylko
pañstwowych) ponosi ryzyko stopy procentowej tzn. w pewnych przedzia³ach czasu przy
znacznym wzroœcie rynkowej stopy procentowej, mo¿e ponieœæ stratê zwi¹zan¹ ze znacz-
nym spadkiem ceny posiadanych przez niego obligacji. Taka sytuacja, mimo ogólnie przy-
jêtego, bezpiecznego statusu obligacji, spowodowana jest istniej¹c¹ odwrotn¹ relacj¹
pomiêdzy zachowaniem siê rynkowej stopy procentowej a zachowaniem siê ceny obliga-
cji. Ta istniej¹ca odwrotna relacja stanowi, ¿e przy rosn¹cej stopie procentowej cena ob-
ligacji spada, natomiast przy spadaj¹cej stopie procentowej cena obligacji roœnie.

19
Wynika to z faktu, ¿e w momencie zmiany poziomu stóp dotychczas notowane obligacje
w stosunku do nowo emitowanych o podobnej charakterystyce dawa³yby ich posiada-
czom inne stopy zwrotu. Je¿eli stopy procentowe spadaj¹, to obligacje z poprzedni¹ wy-
¿sz¹ stop¹ procentow¹ powinny byæ wy¿ej notowane, wiêc ich cena wzrasta.

W zale¿noœci od tego, w jaki sposób okreœlone zostanie przez emitenta oprocentowanie

oferowanych obligacji, mo¿emy je podzieliæ na:

obligacje o sta³ym oprocentowaniu, gdzie kupuj¹cy z góry wie jak¹ kwotê odsetek otrzy-
ma w okresie, w którym bêdzie trzyma³ te obligacje do momentu ich wykupu przez
emitenta. W przypadku znacznych wahañ rynkowej stopy procentowej cena obligacji
sta³okuponowych mo¿e ulegaæ znacznym wahaniom powoduj¹c jednoczeœnie, ¿e ich
posiadacz mo¿e realizowaæ zarówno dodatkowe zyski z tytu³u ich posiadania jak i straty,
obligacje o zmiennym oprocentowaniu, gdzie ustalona zmiennoœæ oprocentowania mo¿e
byæ uzale¿niona np. od stopy inflacji lub od poziomu wskazanej rynkowej stopy pro-
centowej. W takim przypadku oprocentowanie w ka¿dym z ustalonych okresów odset-
kowych mo¿e przyj¹æ ró¿ne wartoœci i inwestor do koñca nie wie jak¹ rentownoœæ
osi¹gnie na zainwestowaniu swoich œrodków w dan¹ obligacjê. Posiadacze takich ob-
ligacji maj¹ w przeciwieñstwie do posiadaczy obligacji sta³okuponowych pewnoœæ, ¿e
oprocentowanie tych obligacji w mniejszym lub wiêkszym stopniu postêpowa³o bêdzie
zgodnie z ruchami rynkowej stopy procentowej,
obligacje zerokuponowe, gdzie w momencie zakupu inwestor kupuje obligacjê z pew-
nym z góry ustalonym dyskontem tzn. p³ac¹c za ni¹ cenê ni¿sz¹ od jej wartoœci nomi-
nalnej, a w momencie jej wykupu otrzymuje kwotê równ¹ wartoœci nominalnej takiej
obligacji. Obligacje takie nie posiadaj¹ ¿adnych kuponów, a zyskiem inwestora jest
jedynie ró¿nica pomiêdzy cen¹ zakupu a cen¹ nominaln¹ obligacji.

Akcje
W przeciwieñstwie do obligacji, które mog¹ byæ emitowane przez ró¿nego rodzaju pod-
mioty, akcje jako papiery wartoœciowe s¹ nierozerwalnie zwi¹zane z istnieniem i funkcjo-
nowaniem spó³ek akcyjnych. Akcjonariusze takich spó³ek poprzez zakup i posiadanie ich
akcji s¹ jednoczeœnie wspó³w³aœcicielami maj¹tku tych spó³ek. Poprzez kupno akcji naby-
waj¹ prawo do wyp³acanej przez spó³ki dywidendy, prawo do ich maj¹tku w momencie
ich rozwi¹zania lub likwidacji. Poprzez nabycie akcji danej spó³ki inwestor uzyskuje rów-
nie¿ prawo do uczestniczenia w walnych zgromadzeniach, gdzie poprzez prawo g³osu
przypisane do akcji ma mo¿liwoœæ decydowania o wielu kwestiach zwi¹zanych z jej funk-
cjonowaniem np. wyborem w³adz takiej spó³ki, decyzjach o podziale zysku itp. Oczywi-
œcie si³a g³osu zwi¹zana jest œciœle z liczb¹ i rodzajem posiadanych akcji. Inwestor z ma³¹
liczb¹ akcji nie ma mo¿liwoœci wiêkszego wp³ywu na zapadaj¹ce na walnym zgromadze-
niu decyzje. Zawsze jednak w przypadku, gdy uwa¿a, ¿e przeg³osowane przez innych
akcjonariuszy decyzje godz¹ w jego interesy, b¹dŸ w interesy samej spó³ki, dziêki posia-

20
danym akcjom mo¿e takie decyzje zaskar¿yæ, a w przysz³oœci po skierowaniu sprawy na
drogê s¹dow¹ i w przypadku uznania jego racji doprowadziæ do ich uniewa¿nienia.

Akcje mog¹ byæ imienne (zawieraj¹ w swojej treœci

imiê i nazwisko akcjonariusza) lub na okaziciela.
Inn¹ mo¿liw¹ klasyfikacj¹ jest podzia³ na akcje zwy-
k³e i uprzywilejowane. Uprzywilejowanie akcji mo¿e
przejawiaæ siê np. posiadaniem uprawnienia do g³o-
sowania wiêksz¹ liczb¹ g³osów na walnym zgro-
madzeniu ni¿ posiadacze akcji zwyk³ych np. na jed-
n¹ akcjê mog¹ przypadaæ 2 g³osy. Nale¿y jednak
pamiêtaæ, ¿e w przypadku spó³ek publicznych ta-
kie uprzywilejowanie w ramach obecnie obowi¹-
zuj¹cych regulacji ju¿ nie obowi¹zuje (dotyczy to
jednak spó³ek wprowadzonych do publicznego ob-
rotu na podstawie poprzednich regulacji). Innym
przejawem uprzywilejowania akcji jest przypisane – No có¿, ja mam dwa g³osy.
do nich prawo do otrzymania wiêkszej dywidendy.

Akcje w porównaniu z obligacjami daj¹ ich posiadaczowi mo¿liwoœæ znacznie wiêkszych

zarobków, ale równie¿ i strat. Wynika to z innego ni¿ w przypadku obligacji zakresu
ryzyka, jakie zwi¹zane jest z inwestycj¹ w akcje. W przypadku rozwoju pozytywnego
scenariusza, jakim jest szybki rozwój spó³ki, rosn¹ca sprzeda¿ i rosn¹ce zyski, inwestor
mo¿e liczyæ na wzrost kursu posiadanych przez siebie akcji, a co za tym dalej idzie – na
wysok¹ stopê zwrotu z zainwestowanych przez siebie oszczêdnoœci. Ponadto, w przy-
padku, gdy zarz¹d spó³ki stwierdzi, ¿e wygenerowane zyski mog¹ zostaæ przeznaczone
na wyp³atê dywidendy dla akcjonariuszy, a walne zgromadzenie spó³ki zatwierdzi t¹ de-
cyzjê, inwestor otrzymuje dodatkowy zwrot z inwestycji w postaci wyp³aconej dywiden-
dy. W przypadku rozwoju negatywnego scenariusza polegaj¹cego np. na wyprzeda¿y
akcji danej spó³ki przez inwestorów, spowodowanej publikowanymi przez ni¹ z³ymi in-
formacjami np. poniesionymi stratami, ka¿dy inwestor powinien liczyæ siê z mo¿liwoœci¹
straty zainwestowanego kapita³u, w³¹cznie z ca³kowit¹ jego utrat¹ np. w przypadku upa-
d³oœci spó³ki i braku œrodków do zaspokojenia wierzycieli.

Instrumenty pochodne
Mo¿liwoœci, jakie daje inwestorom rynek instrumentów pochodnych s¹ bardzo du¿e.
Wynika to z faktu, ¿e instrumenty pochodne pozwalaj¹ osi¹gaæ zyski (lub straty) nieza-
le¿nie od kierunku, w którym pod¹¿a rynek. Dodatkowym czynnikiem, który decyduje
o ich szerokim i czêstym stosowaniu przez inwestorów jest istniej¹ca mo¿liwoœæ zabez-
pieczania siê przy ich u¿yciu przed ryzykiem zwi¹zanym z instrumentami finansowymi
bêd¹cymi przedmiotem obrotu na rynku kasowym. Nale¿y podkreœliæ, ¿e inwestowanie

21
w instrumenty pochodne i stosowanie ich w przyjêtych strategiach inwestycyjnych, wy-
maga od inwestorów du¿ej wiedzy zwi¹zanej z ich funkcjonowaniem i umiejêtnoœci
w zakresie oceny ryzyka, które im towarzyszy.
Wœród istniej¹cych instrumentów pochodnych mo¿emy wyró¿niæ m.in. kontrakty termi-
nowe futures oraz opcje.
Kontrakty terminowe s¹ swoist¹ umow¹ po-
miêdzy dwoma uczestnikami rynku, w której
sprzedaj¹cy zobowi¹zuje siê sprzedaæ, a ku-
puj¹cy kupiæ okreœlon¹ liczbê jednostek in-
strumentu bazowego, bêd¹cego przedmio-
tem transakcji, w œciœle okreœlonym czasie
w przysz³oœci, po cenie ustalonej z góry w trak-
cie dokonywania transakcji. Instrumentem ba-
zowym dla tego typu instrumentów finanso-
wych s¹ przede wszystkim indeksy gie³dowe,
– W ka¿dej chwili mogê skorzystaæ rynkowe stopy procentowe, obligacje i akcje.
z prawa kupna.
Instrumenty pochodne jak sama ich nazwa
wskazuje, s¹ instrumentami finansowymi
stworzonymi na bazie innych instrumentów. W zale¿noœci od tego czy sprzedajemy kon-
trakt czy te¿ go kupujemy, zajmujemy odpowiednio pozycjê krótk¹ lub d³ug¹ w kontr-
akcie.

Du¿¹ zalet¹ tego typu instrumentów jest to, ¿e w momencie dokonywania ich zakupu
lub sprzeda¿y, inwestor nie musi posiadaæ wszystkich œrodków wymaganych do pokry-
cia i zabezpieczenia przeprowadzanej transakcji. Obie strony transakcji wnosz¹ jedynie
depozyty zabezpieczaj¹ce, w wysokoœci okreœlonej w warunkach kontraktu. Depo-
zyt wnoszony przez kupuj¹cego i sprzedaj¹cego kontrakt ma na celu zabezpieczenie
interesów stron danej transakcji np. w przypadku niekorzystnej zmiany ceny instru-
mentu bazowego. Z faktu wnoszenia przez inwestorów tylko depozytów zabezpiecza-
j¹cych w okreœlonym procencie wartoœci ca³ej transakcji, wynika fundamentalna cha-
rakterystyka tego rynku tzn. mo¿liwoœæ zastosowania du¿ej dŸwigni finansowej. Taka
dŸwignia, zwana czêsto w ¿argonie „lewarem”, pozwala inwestorom osi¹gn¹æ znacz-
nie wy¿sz¹ stopê zwrotu z przeprowadzonej transakcji ni¿ w przypadku transakcji na
rynku kasowym. Oczywiœcie wskazany mechanizm dzia³a równie¿ w drug¹ stronê tzn.
mo¿liwoœæ osi¹gniêcia du¿ego zysku jest równie prawdopodobna, co osi¹gniêcie du¿ej
straty. W przypadku pod¹¿enia rynku w przeciwnym kierunku ni¿ nasze przewidywania
tzn. zajêcia przez nas b³êdnej pozycji, strata któr¹ osi¹gniemy mo¿e byæ wiêksza ni¿ na
rynku kasowym.

W przypadku znacznych wahañ na rynku ceny instrumentu bazowego, inwestor mo¿e

utraciæ z³o¿ony przez siebie depozyt zabezpieczaj¹cy w ca³oœci, a w szczególnych przy-
padkach nawet kwotê wiêksz¹ od z³o¿onego na pocz¹tku depozytu. W takim przypadku

22
inwestor wzywany jest najczêœciej przez dom maklerski, w którym posiada rachunek in-
westycyjny, do uzupe³nienia wniesionego pocz¹tkowo depozytu.

Jeszcze jednym instrumentem pochodnym, z któ-

rym mo¿emy siê spotkaæ na rynku instrumentów
pochodnych s¹ opcje. Opcja to inaczej prawo, ja-
kie uzyskuje jej nabywca, do zakupu lub sprzeda-
¿y instrumentu bazowego po ustalonej z góry ce-
nie. Sprzedawca opcji, zwany wystawc¹, ma obo-
wi¹zek zakupu lub sprzeda¿y instrumentu bazo-
wego po ustalonej cenie w przypadku, gdy na-
bywca opcji zwróci siê do niego z ¿¹daniem zre-
alizowania posiadanej przez niego opcji.
W zale¿noœci od tego czy mamy do czynienia
z prawem zakupu czy te¿ sprzeda¿y, wyró¿niamy
odpowiednio opcjê call i opcjê put. Instrumen-
tem bazowym dla opcji mog¹ byæ podobne instru- – Co to s¹ kontrakty terminowe?
menty finansowe jak w przypadku kontraktów ter-
minowych.

Szerokie i ró¿norodne zastosowanie, w powi¹zaniu z mo¿liwoœciami osi¹gniêcia du¿ego

zysku przy niskim nak³adzie finansowym lub zabezpieczeniu siê przed utrat¹ wartoœci
naszych oszczêdnoœci czyni¹ z rynku praw pochodnych bardzo u¿yteczny orê¿ w rêku
doœwiadczonego inwestora.

23
DOCHÓD, RYZYKO I P£YNNOŒÆ
W INWESTYCJI

Wiêkszoœæ inwestorów lokuj¹cych swoje oszczêdnoœci wymaga zazwyczaj stopy zwrotu

z inwestycji wy¿szej od stopy wolnej od ryzyka, aby zrekompensowaæ sobie ryzyko, jakie
ponosz¹ przy inwestowaniu tych œrodków. G³ówne ryzyka, które ka¿dy inwestor powi-
nien analizowaæ w zwi¹zku z prowadzonymi przez siebie inwestycjami to:
ryzyko firmy (emitenta) – gdzie ryzykiem jest niepewnoœæ zwi¹zana z przep³ywami
finansowymi firmy, w zwi¹zku z prowadzon¹ przez ni¹ dzia³alnoœci¹ np. czy firma utrzy-
ma posiadan¹ p³ynnoœæ finansow¹ i bêdzie w stanie regulowaæ swoje zobowi¹zania,
ryzyko finansowe Рgdzie ryzykiem jest niepewnoϾ co do sposobu, w jaki firma
prowadzi finansowanie prowadzonej przez siebie dzia³alnoœci tzn. czy np. u¿ywa dŸwi-
gni finansowej w postaci d³ugu,
ryzyko p³ynnoœci – gdzie ryzykiem jest niepewnoœæ zwi¹zana np. z notowaniem akcji
na rynku wtórnym papierów wartoœciowych, a konkretnie z mo¿liwoœci¹ szybkiego
wyjœcia z dokonanej inwestycji po cenie nie odbiegaj¹cej znacznie od ceny rynkowej,
ryzyko kursu walutowego – gdzie ryzykiem jest niepewnoœæ zwi¹zana z nabyciem
papierów wartoœciowych denominowanych w walucie obcej, a tym samym z niepew-
noœci¹ co do kursu po jakim nast¹pi w przysz³oœci wymiana waluty obcej na krajow¹,
ryzyko rynkowe – zwane równie¿ ryzykiem politycznym – gdzie ryzykiem jest nie-
pewnoœæ zwi¹zana z mo¿liwoœci¹ zmian w politycznym b¹dŸ gospodarczym otoczeniu
kraju, które mog¹ skutkowaæ rozchwianiem sytuacji rynkowej a tym samym wp³yn¹æ
na konkretny sektor, firmê lub instrument finansowy.

Ponadto inwestor musi w swo-

ich decyzjach rozwa¿yæ inne ro-
dzaje niepewnoœci zwi¹zane ze
szczególnym rodzajem inwesty-
cji przez siebie prowadzonych.

Wa¿ne jest, aby ka¿dy pocz¹t-

– Ka¿da inwestycja wi¹¿e siê z ryzykiem.
kuj¹cy inwestor zrozumia³, ¿e
zysk, a dok³adnie mówi¹c mo¿-
liwoœæ osi¹gniêcia du¿ego zy-
sku, jest nierozerwalnie zwi¹-
zana z ryzykiem, tzn. wy¿sza
stopa zwrotu zawsze wymaga-
³a bêdzie od nas poniesienia
wy¿szego ryzyka.

24
Wynika to z faktu, ¿e w przypadku gdy racjonalny inwestor bêdzie mia³ do wyboru dwie
inwestycje o tej samej oczekiwanej stopie zwrotu ale ró¿nym ryzyku, zawsze wybierze inwe-
stycjê mniej ryzykown¹. Podobnie w przypadku gdy bêdzie mia³ do wyboru inwestycje obarczo-
ne takim samym ryzykiem, ale oferuj¹ce ró¿ne stopy zwrotu, zawsze wybierze inwestycjê
o wy¿szej stopie zwrotu. Zatem ka¿dy instrument obarczony wiêkszym ryzykiem, aby znalaz³
nabywców, musi oferowaæ dodatkowy potencjalny zysk.

Istnieje jeszcze pojêcie stopy zwrotu wolnej od ryzyka i jest ono zwi¹zane ze stop¹ zwro-
tu, jak¹ mo¿na osi¹gn¹æ na skarbowych papierach wartoœciowych, gdzie przyjmuje siê,
¿e pañstwo jako emitent nigdy nie mo¿e zbankrutowaæ i zawsze bêdzie w stanie sp³aciæ
zaci¹gniêty przez siebie d³ug. Nie oznacza to oczywiœcie, ¿e inwestor, który ulokuje swoje
oszczêdnoœci w tego typu instrumenty finansowe nie bêdzie ponosi³ w zwi¹zku z tym
¿adnego ryzyka. Ryzyko bêdzie po prostu zwi¹zane z innymi czynnikami zwi¹zanymi ze
szczególnymi cechami instrumentu, w który zainwestuje np. w przypadku wzrostu ryn-
kowych stóp procentowych inwestor posiadaj¹cy w swoim portfelu obligacje o okreœlo-
nym sta³ym oprocentowaniu, bêdzie ponosi³ ryzyko stopy procentowej.

Ró¿ne rodzaje dostêpnych inwestycji poci¹gaj¹ za sob¹ ró¿ne ryzyka. Papiery wartoœcio-
we, które w za³o¿eniu powinny przynieœæ du¿y zysk bêd¹ charakteryzowa³y siê du¿ym
ryzykiem. Z kolei te ma³o ryzykowne nie dadz¹ nam wysokich stóp zwrotu.

Tak ju¿ jest skonstruowany ten œwiat finansów i od tego nie uciekniemy. Zawsze nasza
inwestycja bêdzie obarczona jakimœ ryzykiem. W przypadku inwestycji w obligacje skarbo-
we bêdzie to ryzyko zachowania siê rynkowych stóp procentowych, w przypadku inwesty-
cji w akcje okreœlonych spó³ek bêdzie to ryzyko firmy i ryzyko finansowe tzn. zyskownoœæ

25
 O – obligacje, A – akcje, I – instrumenty pochodne

inwestycji uzale¿niona bêdzie od wyników, jakie te spó³ki osi¹gn¹. Zawsze te¿ bêdziemy
mieli do czynienia z ryzykiem rynkowym, które w przypadku wyst¹pienia zawirowañ
w gospodarce negatywnie wp³ynie na mo¿liw¹ do osi¹gniêcia przez nas stopê zwrotu.

Przy podejmowaniu przez nas decyzji, w oparciu o jakie instrumenty finansowe zbudo-
waæ swój w³asny portfel inwestycyjny wa¿ne jest abyœmy pamiêtali o dywersyfikacji ryzy-
ka tzn. abyœmy nasze oszczêdnoœci oparli o szereg instrumentów finansowych, których
cechy charakterystyczne np. zachowanie siê w przypadku spadaj¹cych stóp procento-
wych s¹ ma³o lub wcale ze sob¹ powi¹zane. Pozwoli nam to na zrekompensowanie straty
osi¹gniêtej na jednym rodzaju inwestycji, zyskiem osi¹gniêtym na innej inwestycji i przy-
najmniej utrzymanie naszego kapita³u w niezmienionej wielkoœci. W³aœciwe dobranie
odpowiednich papierów wartoœciowych lub innych instrumentów finansowych do nasze-
go portfela inwestycyjnego mo¿e w du¿ym stopniu zagwarantowaæ nam osi¹gniêcie
z góry ustalonej stopy zwrotu.

26
PODSUMOWANIE

Wejœcie Polski w struktury Unii Europejskiej sprawi³o, ¿e ka¿dy z inwestorów dosta³ do

dyspozycji wiele nowych mo¿liwoœci lokowania swoich oszczêdnoœci, a przez to uzyska³
wiêksz¹ mo¿liwoœæ dywersyfikacji w³asnego portfela inwestycyjnego. Pamiêtajmy jednak,
¿e aby sprawnie poruszaæ siê po rynku kapita³owym, powinniœmy dysponowaæ zarówno
solidn¹ wiedz¹ teoretyczn¹ jak i stosownym doœwiadczeniem. Przeczytanie tego Poradni-
ka to zaledwie pierwszy krok, który przybli¿y Pañstwa do zbudowania w³asnego portfela
inwestycji i pomno¿enia swoich oszczêdnoœci. Tych kroków pewnie bêdzie jeszcze wiele,
ale gor¹co zachêcamy Pañstwa do ich wykonania, bo nagrod¹ bêdzie dojœcie do wyma-
rzonych przez Pañstwa celów.

– Zainwestuj i spe³nij marzenia

27
S£OWNICZEK

Asset Management – zarz¹dzanie aktywami lub zarz¹dzanie portfelowe.

Analiza techniczna – prognozowanie przysz³ych zmian kursów instrumentów finanso-
wych na podstawie informacji o kursach i obrotach w przesz³oœci (danych historycznych).
Analiza fundamentalna – analiza i ocena kondycji finansowej firmy oraz dalszych per-
spektyw jej rozwoju na podstawie informacji o wynikach finansowych przez ni¹ osi¹gniê-
tych oraz danych dotycz¹cych sytuacji makroekonomicznej.
Analiza portfelowa – technika inwestycyjna polegaj¹ca na budowie portfela inwesty-
cyjnego wykorzystuj¹cego istniej¹ce zale¿noœci miêdzy instrumentami finansowymi wcho-
dz¹cymi w jego sk³ad.
Benchmark – wskaŸnik (punkt odniesienia) s³u¿¹cy do oceny efektywnoœci zarz¹dzania
np. danym portfelem inwestycyjnym.
Depozyt zabezpieczaj¹cy – czêœæ wartoœci kontraktu wnoszona przez stronê transakcji
w momencie jej zawierania, celem zagwarantowania wype³nienia warunków umowy
w przysz³oœci.
DŸwignia finansowa – mechanizm polegaj¹cy na anga¿owaniu du¿ych kwot przy rela-
tywnie niskim udziale œrodków w³asnych.
Emitent – podmiot emituj¹cy akcje lub obligacje.
Instrument bazowy – rodzaj aktywa, na które opiewa instrument pochodny np. akcja,
obligacja, waluta, indeks.
Instrument finansowy – m.in. akcja, obligacja, kontrakt terminowy.
Instrument pochodny – instrument finansowy, którego cena jest zale¿na od instrumen-
tu bazowego.
Opcja kupna (call) – opcja daj¹ca nabywcy prawo do zakupu okreœlonego instrumentu
bazowego po cenie wykonania, a wystawiaj¹cemu obowi¹zek do sprzeda¿y tego instru-
mentu nabywcy opcji.
Opcja sprzeda¿y (put) – opcja daj¹ca nabywcy prawo do sprzeda¿y okreœlonego instru-
mentu bazowego po cenie wykonania, a wystawiaj¹cemu obowi¹zek do nabycia tego
instrumentu od nabywcy opcji.
P³ynnoœæ – cecha informuj¹ca o mo¿liwoœci szybkiego kupna/sprzeda¿y danego instru-
mentu finansowego.
Pozycja d³uga i krótka – odpowiednio nabycie lub sprzeda¿ instrumentu pochodnego.

28
Reinwestycja – ponowne zainwestowanie zysków osi¹gniêtych z inwestycji.
Rynek kasowy – rynek, na którym odbywa siê obrót np. akcjami, obligacjami.
Rynek pierwotny – pierwsza sprzeda¿ danych akcji czy te¿ obligacji przez emitenta lub
agenta emisji (instytucjê finansow¹ (najczêœciej bank) organizuj¹c¹ emisjê).
Rynek wtórny – wtórny (dalszy) obrót papierami wartoœciowymi pomiêdzy uczestnika-
mi rynku.

29
PODSTAWOWE AKTY PRAWNE

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o publicznym obrocie papierami war-

toœciowymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 49, poz. 447 z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2004 r.
Nr 146, poz.1546).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 15 wrzeœnia 2000 r. – Kodeks spó³ek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz.
1037 z póŸn zm.).
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o obligacjach (Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300
z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665
z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy eme-
rytalnych (Dz. U. Nr 139, poz. 934, z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o dzia³alnoœci ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124,
poz. 1151).
Ustawa z dnia 29 wrzeœnia 1994 r. o rachunkowoœci (Dz. U. z 2002 r. Nr 76,
poz. 694, z póŸn. zm.).
Ustawa z dnia 26 paŸdziernika 2000 r. o gie³dach towarowych (Dz. U. Nr 103,
poz. 1099 z póŸn. zm.).

30
LEKTURA DODATKOWA

1. D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch – „Ekonomia: Makroekonomia i Mikroekonomia”,

PWE 2000
2. F. Fabozzi – „Rynki obligacji: analiza i strategie”, WIG PRESS 2000
3. J.J. Murphy – „Analiza techniczna rynków finansowych”, WIG PRESS 1999
4. J. Hull – „Kontrakty terminowe i opcje: wprowadzenie.”, WIG PRESS 1999
5. E.J. Elton, M.J. Gruber – „Nowoczesna teoria portfelowa i analiza papierów warto-
œciowych”, WIG PRESS 1998
6. F.K. Reilly, K.C. Brown – „Analiza inwestycji i zarz¹dzanie portfelem T1 i T2”, PWE
2001
7. H.B. Mayo – „Wstêp do inwestowania”, K.E. Liber 1997
8. M. Sobczyk – „Matematyka finansowa. Podstawy teoretyczne, przyk³ady, zadania”,
PLACET 2001
9. J.C. Ritchie – „Analiza fundamentalna”, WIG PRESS 1997
10. T. Copeland, T. Koller, J. Murrin – „Wycena: mierzenie i kszta³towanie wartoœci firm”,
WIG PRESS 1997

31
SPIS TREŒCI

Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Czym jest inwestowanie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
Strategie inwestycyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Miejsce dokonywania inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Sposób dokonywania inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Dostêpne instrumenty finansowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Dochód, ryzyko i p³ynnoœæ inwestycji . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
S³owniczek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Podstawowe akty prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Lektura dodatkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

32