Sygn.

akt I CSK 762/10

WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 padziernika 2011 r. Sd Najwyszy w skadzie : SSN Tadeusz Winiewski (przewodniczcy) SSN Iwona Koper (sprawozdawca) SSA Marek Machnij w sprawie z powdztwa Joanny O. i Krzysztofa O. przeciwko Bankowi Polska Kasa Opieki S.A. w W. o pozbawienie wykonalnoci tytuu wykonawczego, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 padziernika 2011 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sdu Apelacyjnego z dnia 31 sierpnia 2010 r.,

oddala skarg kasacyjn.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 3 marca 2010 r. Sd Okrgowy. oddali powdztwo Joanny O. i Krzysztofa O. przeciwko pozwanemu Bankowi Polskiej Kasie Opieki S.A. w W. o pozbawienie wykonalnoci tytuu wykonawczego, oparte na twierdzeniu o przedawnieniu roszczenia. Sd Okrgowy ustali, e powd prowadzcy dziaalno gospodarcz pod nazw Firma Handlowo-Usugowa O. Export Import, zawar z poprzednikiem prawnym pozwanego Bankiem BPH S.A. w K. dwie umowy: z dnia 9 padziernika 1997 r. o kredyt na dziaalno inwestycyjn i z dnia 1 czerwca 2001 r. o kredyt obrotowy. W dniu 27 grudnia 2002 r. zostaa zawarta midzy stronami umowa restrukturyzacyjna okrelajc wysoko cznych zobowiza, sposb i termin spaty, w ktrej wskazano, e nie stanowi ona odnowienia w rozumieniu art. 506 k.c. Powd zoy wwczas owiadczenie o poddaniu si egzekucji w trybie art. 97 ust. 2 ustawy Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm., dalej spaty pr.bank.), udzielajc i zgody na BTE, wystawienie opatrzony bankowego nastpnie tytuu egzekucyjnego (BTE) do dnia 30 grudnia 2008 r. W terminie tym Bank zada caego zaduenia wystawi klauzul wykonalnoci przeciwko powodowi, a pniej take przeciwko powdce. W trakcie egzekucji komorniczej nastpia zmiana wierzyciela. Sd Okrgowy oceni, e w tak ustalonym stanie faktycznym nie zachodz przesanki do uwzgldnienia powdztwa w oparciu o art. 840 1 pkt 1 k.p.c. Tytu wykonawczy zosta wystawiony w nastpstwie owiadczenia powoda o poddaniu si egzekucji, a Bank nie by przy egzekwowaniu nalenoci ograniczony adnym innym terminem poza wskazanym w owiadczeniu dunika terminem 30 grudnia 2008 r., ktry zosta zachowany. W apelacji powodowie zarzucili naruszenie art. 117, 118,119 i 120 k.c. oraz art. 840 1 pkt 2 k.p.c. Zaskaronym obecnie wyrokiem Sd Apelacyjny w jej uwzgldnieniu orzek zgodnie z daniem pozwu.

Sd Apelacyjny zakwalifikowa danie powodw jako oparte na podsta wie z art. 840 1 pkt 2. Wskaza, e przed zawarciem umowy restrukturyzacyjnej wierzytelnoci z obu umw kredytowych byy wymagalne na skutek dokonanych przez Bank BPH wypowiedze pismami z dnia 26 sierpnia 2002 r. Dodatkowo ustali, e powodowie spacali nieregularnie zrestrukturyzowane zaduenie, a do dnia 7 marca 2003 r., kiedy dokonali ostatniej wpaty. Bank wystawi tytu egzekucyjny w dniu 26 kwietnia 2006 r., a w dniu 5 maja 2006 r. skierowa wniosek o nadanie klauzuli wykonalnoci. W ocenie prawnej uzupenionych w ten sposb ustale faktycznych Sd Apelacyjny przyj, e porozumienie w sprawie restrukturyzacji zaduenia z dnia 27 grudnia 2002 r. stanowio uznanie przez powodw roszczenia i zgodnie z art. 123 1 pkt 2 k.c. przerwao rozpoczty ju wczeniej, w zwizku z postawieniem w stan wymagalnoci kredytw, bieg przedawnienia. Termin ten liczony wedug art. 118 k.c. wynosi trzy lata. Po przerwie biegu przedawnienia, stosownie do art. 124 1 k.c., rozpoczo ono bieg ponownie w dniu 28 grudnia 2002 r. Sd Apelacyjny wskaza, e w przypadku zobowiza terminowych regu jest pocztkowa zbieno wymagalnoci i terminu patnoci. Z powoaniem si na stanowisko judykatury wyrazi zapatrywanie, e jeeli roszczenie nie stao si jeszcze wymagalne, to dozwolone jest dokonanie przez strony w ramach swobody kontraktowej przeduenie lub skrcenie terminu patnoci. Natomiast przeduenie lub skrcenie terminu patnoci dokonane po dniu, w ktrym roszczenie stao si wymagalne, nie ma adnego wpywu na jego wymagalno. Odmienne stanowisko prowadzioby do obejcia zakazu wynikajcego z art. 119 k.c. (wyrok SN z dnia 12 marca 2002 r., IV CKN 862/00 i SA w Poznaniu z dnia 10 stycznia 2006 r., I ACa 757/05). W konsekwencji tego, ustalenia stron co do pocztku biegu terminu wymagalnoci rnice si od regulacji kodeksu cywilnego s niewane. Sd Apelacyjny przyj, e w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy termin przedawnienia, po wczeniejszym jego przerwaniu rozpocz ponownie bieg 8 marca 2003 r. i upyn 8 marca 2006 r., a wic przed wystawieniem BTE. Zamiarem powoda, ktry spaca dug po 28 grudnia 2002 r. bya czciowa realizacja roszczenia. W tych granicach, poprzez wykonanie wiadczenia doszo do

niewaciwego uznania roszczenia, ze skutkiem w postaci przerwania biegu przedawnienia. Zarwno wniosek z dnia 5 maja 2006 r. o nadanie BTE klauzuli wykonalnoci jak i wniosek powoda o podpisanie ugody dotyczcej zaduenia zoony w dniu 24 lipca 2006 r. nie mogy mie wpywu na bieg terminu przedawnienia, ktry w tych datach ju upyn. Nie wywaro jakichkolwiek skutkw w sferze wymagalnoci roszczenia i zarazem terminu przedawnienia owiadczenie powoda o wyraeniu zgody na wystawienie BTE do dnia 30 grudnia 2008 r. zoone w zw. z dyspozycj art. 97 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpni 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665). Nie mogo ono w szczeglnoci zniweczy regu dotyczcych przedawnienia. W skardze kasacyjnej pozwanego, opartej na obu ustawowych podstawach skarcy zarzuci naruszanie: 1) art. 119 w zw. z art. 120 1 k.c. w zw. z art. 123 1 pkt 2 k.c. w zw. z art. 124 1 k.c. przez bdn wykadni polegajce na przyjciu, e porozumienie stron z dnia 27 grudnia 2002 r. modyfikujce zobowizanie powoda i rozkadajce wiadczenie na raty nie mogo zmieni terminu wymagalnoci roszczenia zgodnie z datami wymagalnoci poszczeglnych rat, a tym samym mie wpyw na rozpoczcie nowego biegu przedawnienia, 2) art. 118 k.c. w zw. z art. 120 1 k.c. i art. 123 pkt 2 k.c. przez niewaciwe zastosowanie w nastpstwa przyjcia, e wystawienie BTE oraz zoenie wniosku o nadanie mu klauzuli nastpio po upywie terminu przedawnienia i udzielenie powodom ochrony prawnej, 3) art. 227, 230, 233 k.p.c. w zw. z art. 382 i 391 1 k.p.c. mogce mie wpyw na wynik sprawy przez przyjcie, e powd dokona w dniu 3 marca 2003 r. ostatniej spaty raty okrelonej w porozumieniu, pomimo zebrania materiau dowodowego niekwestionowanego przez powodw wskazujcego, e byo to 7 lipca 2003 r., a w konsekwencji bdne uznanie, e skierowanie wniosku o nadanie klauzuli nastpio po upywie terminu przedawnienia i nie mogo go przerwa.

Skarcy wnosi o uchylenie zaskaronego wyroku i przekazanie sprawy Sdowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania lub jego uchylenie i oddalenie apelacji powodw. Sd Najwyszy zway, co nastpuje: Podzieli naley trafny, z przyczyn wskazanych w przytoczonych motywach zaskaronego wyroku, pogld Sdu Apelacyjnego, i okrelony w art. 119 k.c. zakaz umawiania si co do innego okresu przedawnienia, ni wynika to z ustawy obejmuje take zakaz umawiania si co do wymagalnoci roszczenia z terminowego zobowizania o zapat, po tym jak stao si ono wymagalne. Takie postanowienie umowy jako sprzeczne z bezwzgldnie obowizuj cym przepisem jest niewane. Stanowisko to znajduje oparcie w zarwno w dotychczasowej judykaturze (wyroki Sdu Najwyszego z dnia 12 marca 2002 r., IV CKN 862/00 i z dnia 3 marca 2006 r., II CSK 123/05, nie publ.) jak i w przewaajcej czci pimiennictwa. Brak jest tym samym uzasadnionej podstawy by podzieli zarzuty bdnej wykadni przepisw art. 119 k.c. w zw. z art. 120 1 k.c. w zw. z art. 123 1 pkt 2 k.c. w zw. z art. 124 1 k.c. w ich ujciu przedstawionym w skardze. Na tle zarzutw wniesionej skargi kasacyjnej opartych na podstawie naruszenia przepisw postpowania, powstaje podnoszona w niej w dalszej kolejnoci kwestia, czy powdztwo rzeczywicie powinno by uwzgldnione w sytuacji, gdy - jak twierdzi skarcy - bieg terminu przedawnia roszcze pozwanego Banku rozpocz si dopiero 7 lipca 2003 r., a nie jak ustali to Sd Apelacyjny w dniu 8 marca 2003 r. i biegnc nieprzerwanie upynby w dniu 7 lipca 2006 r., jednak zosta przerwany na skutek wczeniejszego wystpienia przez Bank o nadanie BTE klauzuli wykonalnoci. Podstaw kwestionowanego ustalenia Sdu Apelacyjnego byo twierdzenie pozwanego zawarte w odpowiedzi na pozew (k. 35), z ktrej niewtpliwie wynika niezgodnie z tym ustaleniem e powd rzeczywicie zapaci ostatni rat kredytu w dniu 7 lipca 2003 r. Przepis art. 3983 3 k.p.c. wycza jednak jako podstaw kasacyjn zarzuty dotyczce ustale faktycznych i oceny dowodw a wic wszystkie wypeniajce

tak podstaw twierdzenia odnoszce si do nieprawidowego ustalenia pod stawy faktycznej, ktr Sd Najwyszy, zgodnie z art. 398 13 2, jest zwizany. Wyczenie to dotyczy przede wszystkim art. 233 1 (wyroki SN: z dnia 23 listopada 2005 r., III CSK 13/05, OSNC 2006, nr 4, poz. 76 i z dnia 26 kwietnia 2006, V CSK 11/06, nie publ.), w ramach ktrego skarcy sytuuje uchybienie Sdu Apelacyjnego polegajce jak okrela je na bdnym odczytaniu treci dowodu. Wyczone s rwnie przepisy art. 228 1, art. 229 i 230, przewidujce, wedug okrelenia przyjtego w doktrynie tzw. bezdowodowe ustalanie faktw (postanowienie Sdu Najwyszego z dnia 30 czerwca 2006 r., V CSK 146/06, nie publ. i wyrok Sadu Najwyszego z dnia 10 stycznia 2008 r., IV CSK 404/07, nie publ.). Ustalone fakty nie podlegaj kontroli kasacyjnej nawet w razie raco wadliwej lub oczywicie bdnej oceny dowodw sdu drugiej instancji, na ktrych zostay oparte, gdy jej podwaanie przez Sd Najwyszy co do zasady nie jest moliwe. Zwizanie ustaleniami faktycznymi nie wycza przy tym kontroli zgodnoci z prawem postpowania, w ktrym zostay dokonane, w przeciwnym razie wyczona byaby bowiem w ogle druga podstawa kasacyjna (wyrok Sdu Najwyszego z dnia 17 kwietnia 2008 r. I CSK 500/05, nie publ.). Wniesiona skarga nie podnosi jednak w ramach podstawy naruszenia przepisw postpowania zarzutw, ktre pozwalay by na dokonanie przez Sd Najwyszy oceny postpowania przed Sdem Apelacyjnym pod tym ktem, a samo uzasadnienie tej podstawy ogranicza si do zarzutu naruszenia art. 233 1 k.p.c. Z tych wzgldw na podstawie art. 39814 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.