30.01.2013R.

Polacy na frontach II Wojny wiatowej

.
KAROL JUNGNICKEL , KL. 6 A

II Wojna wiatowa bya jednym z najtragiczniejszych wydarze w losach wiata. Straty materialne, kulturowe, moralne oraz ofiary miertelne byy nie do oszacowania. adnemu z pastw zarwno biorcych udzia w wojnie, jak i neutralnych nie przyniosa ona korzyci, a jeli nawet, to byy one niewspmierne do poniesionych strat.

Polska, naraona na bezporedni kontakt z gwnym agresorem w postaci Niemiec, stracia wrd tych pastw najwicej. onierze walczcy w jej obronie, pomimo nieprzecitnej odwagi i powicenia, tylko nieznacznie wpynli na oglny przebieg dziaa wojennych. Jednake po klsce w 1939 roku armia polska szybko zreorganizowaa swe szeregi i w skromnej liczbie, zasilia oddziay wojsk alianckich. Nie moemy rwnie zapomnie o organizatorach Ruchu Oporu na ziemiach polskich oraz oddziaach partyzanckich biorcych udzia w wyzwalaniu ojczyzny.

Polscy lotnicy odegrali powan rol w bitwie powietrznej o Wielk Brytani, powodujc ponad 10% wszystkich niemieckich strat. W Anglii znajdowaa si rwnie polska flota oraz szereg formacji, z ktrych przede wszystkim naley wymieni 1 Dywizj Pancern sformowan w 1943 roku.

Podstaw polskiej marynarki wojennej stanowiy 3 niszczyciele Grom, Burza i Byskawica, skierowane do Anglii bezporednio przed wojn, oraz 2 okrty podwodne, ktre tam nastpnie doczyy. Niektre z tych jednostek uczestniczyy w kampanii norweskiej. Okrty pod polsk bander odniosy wiele sukcesw w bitwie o Atlantyk oraz w walkach na Morzu rdziemnym i Pnocnym. Bray udzia w zatopieniu pancernika Bismarck w 1941 roku, w ochronie konwojw, zwalczaniu niemieckich okrtw podwodnych i w szeregu operacji desantowych.

Na zdjciu niszczyciele Grom, Burza i Byskawica

W kampanii woskiej wzi udzia 2 Korpus Polski, ktry w maju 1944 roku stoczy bitw o wzgrze Monte Cassino. Przeamanie tam obrony Niemcw byo nie lada wyczynem i otworzyo armiom alianckim drog do Rzymu. Biorcy udzia w tej kampanii 2 Korpus liczy pocztkowo dwie dywizje piechoty, brygad pancern, samodzieln grup artylerii i kilka mniejszych jednostek. Jednake jego stan osobowy stale si powiksza, zasilany w znacznej mierze Polakami zbiegymi z armii niemieckiej, do ktrej byli wcielani przymusowo.

Przy pierwszej okazji przechodzili oni na stron alianck, dziki czemu 2 Korpus nie tylko uzupenia straty, ale znacznie si rozbudowa. W rezultacie korpus przekroczy pod koniec kampanii liczb l00.000 ludzi.

Na froncie zachodnim, po wyldowaniu aliantw we Francji, walczya od koca lipca 1 Dywizja Pancerna pod dowdztwem generaa Maczka. Odegraa ona wan rol w bitwie pod Falaise, a nastpnie cigaa nieprzyjaciela ku granicy belgijskiej. Na dalszym swym szlaku bojowym walczya pod Ypres, Thielt, Axel, braa udzia w zdobywaniu Gandawy, 29 padziernika wyzwolia Bred, stolic holenderskiego Brabantu, a wreszcie zdobya ufortyfikowany rejon przy ujciu Mozy. W kwietniu 1945 roku 1 Dywizja Pancerna wkroczya na ziemie niemieckie pomidzy Ems i Wezer. Po sforsowaniu rzeki Ledy uderzya w kierunku na wielki port wojenny i gwn baz niemieckiej floty podwodnej Wilhelmshaven. Jednake do szturmu ju nie doszo. W wyniku kapitulacji niemieckiej czogi polskie weszy 6 maja do miasta bez walki.

Na tyme froncie dziaaa polska 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa utworzona w Wielkiej Brytanii. Uczestniczya ona w najwikszej w tej wojnie operacji powietrznodesantowej pod kryptonimem Market-Garden walczc w Holandii we wrzeniu 1944 roku.

Rwnie polski ruch oporu dziaajcy w podziemiu -odegra wak rol w wyzwoleniu ziem polskich spod okupacji nazistowskiej. Niestety by on podzielony na zwalczajce si wzajemnie AL i AK, co miao okrelone reperkusje w powojennej historii Polski, ktra nie staa si pastwem cakowicie suwerennym. Du rol w zbrojnym ruchu oporu odegray akcje odwetowe i zamachy zbrojne na wyrniajcych si bezwzgldnoci funkcjonariuszy

niemieckiego aparatu terroru. Uderzano na lokale publiczne i instytucje niemieckie, restauracje i drukarnie. W rocznic kapitulacji Warszawy przeprowadzono seri akcji dywersyjnych na liniach kolejowych wza warszawskiego.

Stopniowo rozwijaa si bardzo szeroko walka partyzancka stanowica istotny etap walki z okupantem. Klska niemiecka pod Stalingradem i sukcesy aliantw na zachodzie przyniosy dalsze nasilenie dziaa partyzanckich. Realizowano tzw. bitw o szyny, polegajc na niszczeniu torw, wysadzaniu w powietrze mostw i zwalaniu z nasypw transportw kolejowych.

Szerzej rozwina dziaalno dywersyjn rwnie AK w ramach tzw. akcji Burza, ktra zakadaa uderzanie na oddziay niemieckie w momencie zaamywania si frontu i ich odwrotu, a nastpnie opanowywanie zdobytego terenu. Po koniec wojny armie Wojska Polskiego bray udzia w ofensywie sowieckiej. W styczniu 1 Armia dowodzona przez generaa Stanisawa Popawskiego sforsowaa Wis, a nastpnego dnia wspdziaajc z oddziaami radzieckimi wyzwolia Warszaw. W Polsce poudniowej wojska 1 Frontu Ukraiskiego marszaka Iwana Koniewa po zdobyciu Czstochowy podjy wielki manewr, zmierzajcy do zniszczenia si niemieckich pozostaych na poudniowy wschd od tego miasta. Dnia 18 stycznia Krakw by wolny.

Trudniej rozwijay si dziaania na pnocnym skrzydle ofensywy w rejonie Pomorza. 1 Armii Wojska Polskiego przypado w lutym 1945 forsowanie wanej pozycji obronnej, zwanej Waem Pomorskim, przygotowywanej przez Niemcw od 1934 roku z myl o ubezpieczeniu koncentracji przeciw Polsce i o osoniciu Berlina.

Po cikich i przewlekych bojach jednostki polskie przeamay Wa Pomorski 10 lutego. Nastpnie lewe skrzydo 1 Armii uderzyo na Kamie Pomorski, odcinajc Niemcom korytarz ewakuacyjny na wysp Wolin. Gwne siy 1 Armii podeszy tymczasem pod Koobrzeg zamieniony przez hitlerowcw w twierdz. Wspdziaajc z formacjami radzieckimi po uporczywych walkach opanowano port i miasto. Bya to najwiksza bitwa w miecie stoczona w tej wojnie przez jednostki polskie. W kocu marca wojska 1 Frontu Biaoruskiego z udziaem polskiej 1 Brygady Pancernej imienia Bohaterw Westerplatte wyzwoliy Gdyni i Gdask.

Dziaajca na pnoc od Berlina 1 Armia posuwajc si przez Brandenburgi udaremnia prb odblokowania stolicy Rzeszy. Braa take udzia w bezporednim szturmie na Berlin. Gwne siy 1 Armii osigny w maju ab, nad ktr nawizay styczno z wojskami amerykaskimi. Symbo-lem dziaa wojsk polskich bya polska flaga wywieszona na Bramie Brandenburskiej w Berlinie przez onierzy Dywizji Kociuszkowskiej.

W chwili zakoczenia II wojny wiatowej regularne polskie siy zbrojne liczyy okoo 595.000 onierzy, z czego przypadao okoo 400.000 na siy zbrojne w kraju, za okoo 195.000 na jednostki Wojska Polskiego przebywajce na emigracji.

Zarwno te siy, walczce na rnych frontach przeciwko hitlerowskiemu najedcy, jak i podziemny ruch oporu we wszelkich jego przejawach wraz z nieustann walk wikszoci spoeczestwa polskiego stawiaj Polsk w czowce pastw, ktre wywalczyy zwycistwo nad Niemcami hitlerowskimi. Niestety w imi wyszych racji politycznych zwycistwo to nie przynioso korzystnych dla kraju owocw; Polska pozostaa na dugie lata w strefie wpyww sowieckich, za powracajcy do kraju uczestnicy formacji zachodnich byli wizieni i szykanowani przez tzw. "wadz ludow". Na szczcie te pode czasy s ju daleko za nami.

Polacy brali udzia w walkach toczonych w niemal caej Europie. Obrazuje to ponisza tabela:

JEDNOSTKA WOJSKOWA Brygada Strzelcw Podhalaskich 1 Dywizja Grenadierw

MIEJSCE POWSTANIA

DOWDCA

SZLAK BOJOWY

WANIEJSZE BITWY Narvik

gen. Zygmunt Szyszko-Bohusz

przygotowana do walk wFinlandii, potem przerzuco- do Norwegii i Francji

Francja 1940 r.

gen. Bronisaw Duch gen. Bronisaw Prugar-Ketling

walki we Francji przeciw inwazji niemieckiej

Lagarde Baccarat

2 Dywizja Strzelcw Pieszych

walki we Francji, internowanie po przekroczeniu Szwajcarii

Maiche

10 Brygada Kawalerii Pancernej Dywizjony Lotnicze

gen. Stanisaw Maczek Wlk. Brytania 1940

walki we Francji, potem ewakuacja do W.Brytanii

Montbard

pk. Mumler / 302 / bohaterski udzia w walkach o Wielk mjr. Krasnodbski Brytani / 303 / gen. Stanisaw Kopaski ny, walki na pn.Afryki, potem w skadzie 2 z Syrii przejcie do Palesty-

bitwa o Angli

Samodzielna Brygada Strzelcw Karpackich

Syria 1940

Tobruk El- Ghazala

Armia Polska w ZSRR

Azja rod. 1941

gen. Wadysaw Anders gen. Wadysaw Anders

Korpusu Polskiego ze ZSRR ewakuowana do Iranu, stamtd przejcie naBliski Wschd walki na Bliskim Wschodz. potem udzia w wyzwalaniu Woch

2 Korpus Polski

Irak 1942

Monte Cassino Ankona Bolonia

Samodzielna Brygada Spadochronowa 1 Dywizja Pancerna

Wlk. Brytania 1941

gen. Stanisaw Sosabowski gen. Stanisaw Maczek

operacja desantowa w Holandii

Arnhem

Wlk. Brytania 1942

walki w obronie Szkocji, potem wyzwalanie Belgii i Holandii

Falaise Axel Wilhelmshave n Lenino Studzianki

1Dywizja Piechoty im. T.Kociuszki - potem 1 Armia Polska w ZSRR

ZSRR 1943

gen. Zygmunt Berling

walki na terenie Biaorusi, pniej wraz z Armi Czerwon wyzwalanie Polski i udzia w operacji berliskiej udzia w walkach kocowej fazy wojny, na terenie Niemiec i Czech

Wa Pomorski

2 Armia Wojska Polskiego

Polska 1944

gen. Karol wierczewski

Budziszyn Praga