ODPOWIEDZI NA ZAGADNIENIA Z HISTORII ADMINISTRACJI

60. DEKRET Z 22 LISTOPADA 1918r. O TYMCZASOWYM USTROJU. TYMCZASOWY NACZELNIK PASTWA I RZD (1918-1919). (str. 479) System ustrojowy stworzony przez dekret z 22 listopada 1918r. Dekret ten okreli tymczasowy ustrj pastwa na okres przejciowy, do czasu zwoania Sejmu Ustawodawczego. Wadz najwysz obj Jzef Pisudski, ktry zajmowa stanowisko Tymczasowego Naczelnika Pastwa. Rzd skadajcy si z prezydenta ministrw i ministrw powoywany by i odwoywany by przez Tymczasowego Naczelnika Pastwa. Wadz ustawodawcz wykonywaa Rada Ministrw i Tymczasowy Naczelnik Pastwa. 61. MAA KONSTYTUCJA Z 20 LUTEGO 1919r. NACZELNIK PASTWA I RZD. (str. 479-480) Ustrj polityczny wedug Maej konstytucji z 20 lutego 1919r. Maa konstytucja, powierzajc stanowisko Naczelnika Pastwa Jzefowi Pisudskiemu, stana na stanowisku koncentracji wadzy pastwowej w Sejmie Ustawodawczym. Naczelnik Pastwa i ministrowie zostali podporzdkowani sejmowi. Naczelnik Pastwa reprezentowa pastwo w stosunkach midzynarodowych i sta na czele administracji cywilnej i wojskowej. Za sw dziaalno ponosi odpowiedzialno przed sejmem. Kady jego akt pastwowy wymaga dla swej wanoci kontrasygnaty pastwowej waciwego ministra. Na podstawie porozumienia z sejmem Naczelnik Pastwa powoywa rzd. Rada Obrony Pastwa w jej skad weszli: Naczelnik Pastwa jako przewodniczcy, marszaek sejmu ustawodawczego, 10 posw wybranych przez sejm i reprezentujcych stronnictwo sejmowe, premier, 3 ministrw, 3 przedstawicieli wojska mianowanych przez Naczelnego Wodza. Rada decydowaa o wszystkich sprawach zwizanych z prowadzeniem i zakoczeniem wojny oraz zawarciem pokoju. 62. ORODKI WADZY W PIERWSZYCH LATACH PO I WOJNIE WIATOWEJ (str. 451). Pierwsza wojna wiatowa 1914-1918r.Wadz najwysz powoali Niemcy i Austriacy w postaci Rady Regencyjnej, ustanowionej we wrzeniu 1917r. Maa ona peni swe funkcje do chwili objcia tronu przez przyszego krla. W skad rady weszli: ksi Zdzisaw Lubomierski, przewodniczcy Komitetu Obywatelskiego, arcybiskup warszawski, pniej kardyna Aleksander Kakowski oraz hrabia Jzef Ostrowski prezydent miasta Warszawy. Wadz ustawodawcz miaa peni Rada Stanu, powoana do ycia dekretem Rady Regencyjnej z lutego 1918r. Skadaa si ona ze 110 czonkw, w tym z 12 osb wchodzcych do niej z urzdu (wirylistw), 43 mianowanych przez Rad Regencyjn i 55 pochodzcych z wyborw, dokonanych przez rady ministrw i sejmiki powiatowe. Wadz sw miaa Rada Stanu sprawowa cznie z Rad Regencyjn. Rada Regencyjna rozwizaa Rad Stany 7 padziernika 1918r., zapowiadajc pod naciskiem spoeczestwa demokracj kierowanych przez siebie organw wadzy. W dniu kapitulacji 11 listopada 1918r., regenci przekazali naczelne dowdztwo Pisudskiemu, a 14 listopada, gdy jasne stao si nawet dla Rady, e nie posiada oparcia w spoeczestwie, ca wadz. Jzef Pisudski obejmujc wadz ogosi si Tymczasowym Naczelnikiem Pastwa. 63. USTRJ PASTWA I ADMINISTRACJA WEDUG KONSTYTUCJI MARCOWEJ Z 17 MARCA 1921r. (str. 485)

Ustrj Rzeczpospolitej Polskiej wedug Konstytucji z 17 marca 1921r.

64. SKUTKI USTROJOWE PRZEWROTU MAJOWEGO. NOWELA SIERPNIOWA Z 1926r. (str. 496) Zmiana konstytucji w 1926r. Od chwili uchwalenia konstytucja marcowa wywoaa gosy krytyczne, ktre akceptoway wadliwe rozwizania instytucjonalne i niedomagania funkcjonalne ustroju parlamentarnego. Potrzeb reformy dostrzegy take stronnice sejmowe, zgaszajc projekty zmian konstytucji zmierzajce do wzmocnienia wadzy prezydenta i usprawnienia pracy sejmu. Po zamachu stanu dokonanym przez Jzefa Pisudskiego w dniach 12-15 maja 1926r. sprawa reformy ustroju politycznego staa si szczeglnie aktualna. Nowela przyznawaa prezydentowi specjalne uprawnienia budetowe. Jeeli sejm i senat w okrelonym przez nowel terminie nie uchwaliy projektu ustawy budetowej, ani go nie odrzuciy, prezydent ogasza rzdowy projekt budetu jako ustaw. 65. USTRJ PASTWA I ADMINISTRACJI WEDUG KONSTYTUCJI KWIETNIOWEJ Z 23 KWIETNIA 1935r. (str. 505)
Administracja w wietle KONSTYTUCJI KWIETNIOWEJ (23 kwietnia 1935). Konstytucja kwietniowa wprowadzaa odmienne koncepcje w dziedzinie caego ustroju pastwa. Administracja pastwowa stanowia sub publiczn. W jej skad oprcz administracji rzdowej wczono take samorzd terytorialny i gospodarczy. Spowodowao to znaczne ograniczenie samodzielnoci organw samorzdu terytorialnego. Konstytucja przewidywaa powoanie samorzdu gminnego, powiatowego i wojewdzkiego. Cho samorzdy nadal miay prawo wydawania w delegowanym zakresie wicych norm prawnych to warunkiem wejcia ich w ycie w kadym wypadku byo zatwierdzenie ich przez organ sprawujcy nadzr. Nadzr zosta oddany w rce rzdu, ktry sprawowa go przez swoje organy bd organy samorzdu wyszego stopnia. Podobnie jak konstytucja marcowa, tekst ustawy przewidywa moliwo funkcjonowania samorzdw gospodarczych nadzr nad ktrymi sprawowa rzd przez powoane do tego organy.

66. AUTOMANIA WOJEWDZTWA LSKIEGO (1922-1939).

67. ADMINISTRACJA RZDOWA (1921-1939). STRUKTURY ORGANIZACYJNE I KOMPETENCJE. (str. 519-520) Zadania obrony pastwa realizoway siy zbrojne. Stay one na stray bezpieczestwa i praw suwerennych Rzeczpospolitej. Zwierzchnictwo nad siami zbrojnymi naleao do prezydenta. W czasie pokoju sprawowa je prezydent przez ministra spraw wojskowych, a od 1926r. take przez generalnego inspektora si zbrojnych oraz podlegay im organy administracji wojskowej. Minister spraw wojskowych dowodzi siami zbrojnymi w czasie pokoju, kierowa szkoleniem i administracj oraz przekada wnioski w sprawie obsady personalnej kluczowych w armii i administracji wojskowej zastrzeonych do decyzji prezydenta, a w pozostaych decydowa samodzielnie. Generalny inspektor si zbrojnych by oficerem przewidzianym na stanowisko naczelnego wodza na wypadek wojny. Dla celw administracji wojskowej obszar kraju podzielony zosta na 10 okrgw korpusw. Administracj kierowali dowdcy okrgw korpusw. Podlegali im komendanci garnizonw oaz powiatowe, a od 1938r. rejonowe komendy uzupenie. Siy zbrojne dzieliy si: ze wzgldu na teren walk na wojska stae (ldowe) i marynark wojenn; ze wzgldu na zadania wykonywane w czasie walk na bronie (piechota, kawaleria, artyleria, bro pancerna, lotnictwo), formacje (taborw, saperw) i suby (zaopatrujce, uzupeniajce) oraz specjalne (sprawiedliwoci, duszpasterstwo); ze wzgldu na dowodzenie na zwizki taktyczne (dywizje, brygady), operacyjne (korpusy, armie) oraz jednostki poszczeglnych broni (puki, samodzielne bataliony), sub (jak szpital wojskowy) i oglne (m.in. Wysza Szkoa Wojenna). Suba wojskowa opieraa si na zasadzie powszechnoci. Wszyscy obywatele pci mskiej obowizani byli odby sub wojskow. Obywatel przyjty do wojska stawa si onierzem. Podlega obowizkom i korzysta z uprawnie przewidzianych przez ustawodawstwo wojskowe i regulaminy. Ze wzgldu na stopie onierze dzielili si na szeregowcw, podoficerw i oficerw. Po 1926r. wieku oficerw obejmowao wysokie stanowiska w centralnym i terytorialnym aparacie administracji pastwowej. 68. ADMINISTRACJA TERYTORIALNA (1918-1939). (str. 513-514)
Na czele administracji wojewdztwa sta wojewoda, mianowany przez prezydenta na wniosek ministra spraw wewntrznych uchwalony przez Rad Ministrw. Pod wzgldem osobowym podlega ministrowi spraw wewntrznych. Jako organ administracji wojewdzkiej, wojewoda dziaa w dwojakim charakterze: przedstawiciela rzdu; szefa administracji oglnej i dziaw administracji specjalnej. Wojewoda sprawowa administracj w sprawach wyznaniowych, kultury i sztuki, a czciowo rwnie przemysu i handlu, rolnictwa i reform rolnych, opieki spoecznej, komunikacji. W tych sprawach wojewoda wykonywa zlecenia waciwych ministrw. Przysugiwao mu prawo wy wydawania rozporzdze wykonywanych na mocy upowanienia ustawodawczego lub upowanienia ministrw oraz rozporzdze porzdkowych w celu ochrony bezpieczestwa i porzdku publicznego. Funkcje swe wykonywa przy pomocy urzdu wojewdzkiego, ktry dzieli si na wydziay i oddziay. Czynnik obywatelski przy wojewodzie wobec niepowoania samorzdu wojewdzkiego reprezentoway go ciaa kolegialne: Rada Wojewdzka, Wydzia Wojewdzki. Rada wojewdzka skadaa si z czonw delegowanych przez organy samorzdu powiatowego. Przewodniczy jej z urzdu wojewoda. Rada wyraaa opini na dania wojewody. Wydzia Wojewdzki skada si z wojewody, trzech czonkw wybranych przez Rad i dwch urzdnikw pastwowych. Szefem administracji stolicy by w 1919r. Komisarz Rzdu miasta stoecznego Warszawy. czy on w swym rku funkcje organw administracji I i II instancji. Na czele administracji powiatu sta starosta. Mianowa go minister spraw wewntrznych. Gwnym obowizkiem starosty byo zapewnienie bezpieczestwa i porzdku publicznego. Podlegay mu organy policji pastwowej, ktrym wydawa polecenia i kontrolowa ich dziaalno. Do kompetencji starosty naleao te orzecznictwo w sprawach wykrocze. Administracja w miastach wydzielonych, liczcych powyej 75 tys. mieszkacw sprawowa od 1932r. starosta grodzki.

69. USTAWA O SUBIE CYWILNEJ Z 1922r. I JEJ ZMIENY. 70. ROZWJ NAUKI PRAWA ADMINISTRACJI W OKRESIE 1918-1939. (str. 520522)
Administracja szkolnictwa rnego typu i stopni kierowa minister wyzna religijnych i owiecenia publicznego. Dla celw administracji owiatowej kraj zosta podzielony na 10 okrgw szkolnych. Na czele okrgu szkolnego sta kurator. Jego organem pomocniczym byo kuratorium. Okrgi szkolne dzieliy si na obwody obejmujce jeden lub wicej powiatw, ktrymi kierowali inspektorzy szkolni. Penili oni funkcj organw administracji szkolnej I instancji w zakresie kierowania i nadzoru nad szkolnictwem powszechnym, publicznym i prywatnym. Wytyczne dla organizacji szkolnictwa zostay zawarte w konstytucji marcowej. Stanowiy je: obowizek nauki dla wszystkich dzieci w zakresie szkoy powszechnej (podstawowej); bezpatno nauki w szkoach pastwowych i samorzdowych; obowizek nauki religii dla modziey do lat 18 w szkoach utrzymywanych przez pastwo i samorzd; wolno bada naukowych i ogaszania ich wynikw; prawo kadego obywatela do zaoenia i prowadzenia szkoy lub zakadu wychowawczego pod nadzorem organw administracji szkolnej.

Zasady te z wyjtkiem bezpatnoci nauki w szkoach rednich zostay przyjte przez konstytucj kwietniow. II Rzeczpospolita przeja po pastwach zaborczych trzy rne systemy szkolne. W pierwszych latach rozpoczto prac nad ujednoliceniem organizacji i programw nauczania. Pen ubikacj a zarazem i reorganizacj przeprowadzia ustawa z 1932r. Dzielia ona szkoy ze wzgldu na: - szkoy powszechne (podstawowe) - rednie - wysze Z punktu widzenia rde finansowania wyodrbniono szkoy: - publiczne, utrzymywane przez pastwo i samorzd

prywatne, utrzymywane przez organizacje religijne, stowarzyszenia spoeczne i osoby prywatne. Reforma przeprowadzona w 1932r. wprowadzia trjstopniowy podzia szk powszechnych na szkoy realizujce: - program elementarny (klasy 1-4) - program wyszy (klasy 1-6) - program peny (7 klas) Wprowadzony w 1919r. obowizek nauki w zakresie szkoy powszechnej nie zosta w peni zrealizowany w okresie II Rzeczpospolitej. Pod wzgldem nasycenia obszar kraju szkoami 7klasowymi wystpowao wyrane upoledzenie wsi w stosunku do miast oraz wschodnich dzielnic w stosunku do zachodnich. Ograniczyo to w dostpny sposb dostp do szk rednich. W strukturze organizacyjnej szkolnictwo rednie przewaao do 1932r. typ 8-klasowej szkoy redniej, do ktrej przyjmowani byli uczniowie po ukoczeniu 4 klas szkoy powszechnej. Reforma z 1932r. polegaa na wprowadzaniu 4-letniego gimnazjum, do ktrej przyjmowano uczniw po ukoczeniu 6 klas szkoy powszechnej, oraz jako szczebla wyszego 2-letniego liceum. Ukoczenie liceum dawao podstaw do skadania egzaminu dojrzaoci, ktrego zaoenie uprawniao do studiw w szkole wyszej. Szkolnictwo zawodowe cechowa w II Rzeczpospolite niedorozwj bdcy nastpstwem zacofania gospodarczego kraju i niedoceniania tego kierunku ksztacenia przez organy administracji szkolnej. Ustawa z 1932r. utworzya szkoy zawodowe na poziomie gimnazjum i liceum, zapewniajc absolwentom licew zawodowych prawo wstpu do szk wyszych. Szkoy wysze dzieliy si na akademickie i nieakademickiej. Akademickie posiaday prawo nadawania stopni naukowych. Wrd szk akademickich wystpowa podzia na pastwowe i prywatne. Utworzenie szkoy akademickiej wymagao aktu ustawodawczego. Szkoy akademickie nosiy nazw uniwersytetw, politechnik, akademii, szk gwnych. Zorganizowane byy na zasadzie wolnoci nauki i nauczania. Ich zadaniem byo rozwijanie twrczej pracy naukowej, ksztacenie i przygotowanie studentw do wykonywania pracy zawodowej. 71. USTRJ SAMORZDU TERYTORIALNEGO (1921-1939). Organizacja samorzdu terytorialnego w II Rzeczpospolitej cechoway nastpujce zasady: organizacja samorzdu dostosowana bya do podziau terytorialnego kraju dla celw organizacji rzdowej; prawo stanowienia w sprawach samorzdu przysugiwao radom obieralnym; jednostki organizacyjne samorzdu mogy si czy w zwizki dla realizacji zada wchodzcych w zakres ich kompetencji; zespolenie organw administracji oglnej i organw wykonawczych na szczeblu powiatu i wojewdztwa pod przewodnictwem starosty i wojewody; wyposaenie jednostek organizacyjnych samorzdu terytorialnego, poza osobowoci cywilno prawn, w osobowo publiczn, czyli prawo dysponowania w okrconych sprawach wojewdztwem administracyjnym. Organy samorzdu terytorialnego wszystkich stopni dzieliy si na organy uchwalajce i wykonawcze. W gminach wiejskich organem uchwalajcym bya pochodzca z wyborw porednich i jawnych rada gminna. Organem wykonawczym by zarzd gminy, skadajcy si z wjta i awnikw wybieranych przez rad. Ustawa z 1933r. wprowadzia gmin zbiorcz skadajc si z gromad, okrelajc jednoczenie ich samorzd. W gminach miejskich funkcje uchwalajce naleay do rad miejskich wybieranych w gosowaniu powszechnym. Funkcje wykonawcze peni zarzd miejski zoony w miastach wydzielonych z prezydenta miasta i awnikw, a w pozostaych z burmistrza i awnikw. Czonkw zarzdu miejskiego. W powiatach organami uchwalajcymi byy rady powiatowe (do 1933r. sejmiki), pochodzce z wyborw porednich i jawnych, a

organami wykonawczymi wydziay powiatowe, skadajce si z 6 czonkw wybieranych przez rad pod przewodnictwem starosty.Samorzd stopnia wojewdzkiego nie zosta powoany do ycia, mimo wydania ju w 1922r. ustawy o zasadach powszechnego samorzdu wojewdzkiego. 72. GENERALNE GUBORNATORSTWO (1939-1945).
Generalne Gubernatorstwo (1939-1945): Zostao utworzone dekretem z dnia 12 padziernika 1939 r. GG zostao podporzdkowane zwierzchniej wadzy Rzeszy lecz nie stanowio jej czci. Midzy Rzesz a GG istniaa granica celna, policyjna, walutowa i dewizowa. GG mio wasn walut i Bank Emisyjny. W mocy utrzymano przepisy prawa polskiego o ile nie zostay zmienione. Na terenie GG dziaay nisze sdy polskie obok sdw niemieckich i pod cisym nadzorem. Stolic by Krakw, jzykiem urzdowym niemiecki, cho dopuszczano polski i ukraiski. W skad GG wchodziy dystrykty: krakowski, radomski, lubelski, warszawski, po 1941 ponadto galicyjski. Dystrykty dzieliy si na powiaty miejskie i wiejskie. Na czele GG sta mianowany przez Hitlera i bezporednio mu podlegy generalny gubernator, ktry by jednoczenie szefem NSDAP i komisarzem rzeszy do spraw obrony. Przy generalnym gubernatorze dziaali penomocnicy ministerstw i centralnych urzdw Rzeszy, w Berlinie natomiast rezydowa przedstawiciel generalnego gubernatora. Organem wykonawczym i doradczym generalnego gubernatora by Urzd Generalnego Gubernatora, od 1940 nazywany rzdem, kierowany przez sekretarza stanu. Administracj dystryktw kierowali gubernatorzy, podlegajcy generalnemu gubernatorowi. Na czele powiatw stali starostowie powiatowi i miejscy. Spord polskich organw utrzymano jedynie organy wykonawcze: w miastach burmistrzw, w gminach wiejskich wjtw. Powoywani byli przez gubernatorw zwykle z pord Polakw, lecz podlegali cisemu niemieckiemu nadzorowi. Nadzorowi podlegaa ponadto utrzymana rwnie administracja pocztowa i kolejowa. Bez zmian pozostawiono przed wojenny system zdrowia. Podobnie jak na pozostaych ziemiach polskich rozbudowane zostay struktury policji i SS. Kierowa nimi wyszy dowdca SS i policji, ktremu podlegali dowdcy policji bezpieczestwa, porzdkowej, a take dowdcy SS i policji w poszczeglnych dystryktach. Utrzymano dziaalno policji polskiej i ukraiskiej.

73. ZIEMIE WCIELONE DO III RZESZY NIEMIECKIEJ I ORGANIZAJA WADZY. (str. 584-587) Dekretem kanclerza Rzeszy z 12 padziernika 1939r. o administracji okupowanych ziem polskich, ktre nie zostay wczone do Rzeszy, utworzony zosta organizm politycznoadministracyjny nazywany Generalnym Gubernatorstwem (w skrcie GG). W jego skad weszy: cz wojewdztwo Warszawskiego z Warszaw, cz wojewdztwo dzkiego, wojewdztwo kieleckie, lubelskie, krakowskie (bez powiatw zachodnich) i cz wojewdztwo lwowskiego na zachd od Stanu. W czasie wojny radziecko-niemieckiej, 1 sierpnia 1941r. przyczono do GG obszary wojewdztw lwowskiego, stanisawskiego i tarnopolskiego. Prawo niemieckie, ktre znalazo zastosowanie wobec Polakw, byo w istocie bezprawiem. Pozostawao ono w jaskrawej sprzecznoci z powszechnie aprobowanymi normami prawa midzynarodowego i stanowio podeptanie podstawowych zasad humanitarnych. rdem tego prawa bya wola Fhrera i kanclerza Rzeszy, Hitlera. W systemie politycznoustrojowym III Rzeszy wiksz rol od norm prawnych odgryway tajne i poufne dyrektywy i polecenia. Czyniy one fikcyjnymi wiele postanowie obowizujcego prawa. Na ziemiach polskich prawo, uzupenione dyrektywami, stao si narzdziem realizacji zaoe polityki hitlerowskiej, ktra zmierzaa do ujarzmienia i stopniowej zagady narodu polskiego. Na czele administracji okrgu Rzeszy sta namiestnik. By on jednoczenie kierownikiem Narodowo-Specjalistycznej Niemieckiej Partii Pracy. Namiestnika mianowa kanclerz Rzeszy. W rku namiestnika spoczywao oglne kierownictwo administracji pastwowej, cznie z sdem. Albo to:
Administracja pod okupacj niemieck: Ju 1 wrzenia 1939 r. wczono do Rzeszy Wolne Miasto Gdask. Nastpnie dekretem A. Hitlera wcielono do Rzeszy: Pomorze, cz wojewdztwa dzkiego z odzi, Grny lsk, Zagbie Dbrowskie, zachodnie powiaty wojewdztwa krakowskiego, warszawskiego, oraz Suwalszczyzn. Ponadto w 1941 wczono okrg biaostocki. Z czci terytorium wcielonego do Rzeszy utworzono dwa nowe okrgi: Gdask Prusy Zachodnie oraz Kraj Warty, ktre dzieliy si na rejencje, te za na powiaty miejskie i wiejskie. Centralnym urzdem Rzeszy dla ziem wcielonych by minister spraw wewntrznych, ale uprawnienia prawodawcze posiadali take inni ministrowie oraz organy centralne Rzeszy. W praktyce jednak ich kompetencje zostay ograniczone na rzecz namiestnikw i nadprezydentw. Namiestnik Rzeszy powoany przez kanclerza by jednoczenie szefem NSDAP, komisarzem do spraw obrony i penomocnikiem komisarza do spraw umacniania niemczyzny na terenach ktre mu podlegay. Namiestnik personalnie podlega ministrowi spraw wewntrznych, rzeczowo za poszczeglnym ministrom. Kierowa caa administracj ogln, wymiaru sprawiedliwoci, finansw, robt publicznych i propagandy. Wzgldem administracji niezespolonej posiada uprawnienia instrukcyjno nadzorcze. Administracj rejencji kierowa prezes rejencji, administracj powiatu miejskiego burmistrz, wiejskiego starosta. Wszyscy czyli w swym rku take funkcje szefw NSDAP. Szczegln pozycje posiaday organy policji oraz SS (w pniejszym okresie oba te organy zostay poczone). Na ziemiach polskich wadza policyjna naleaa do wyszych dowdcw SS i policji formalnie podporzdkowanych namiestnikom i nadprezydentom.

74. ZIEMIE POLSKIE WCIELONE DO ZWIZKU RADZIECKIEGO.

Administracja ziem polskich pod okupacja radziecka: Na ziemiach opanowanych przez wojska radzieckie pocztkowo wadze sprawoway Zarzdy Tymczasowe podlege terenowym jednostk NKWD. 22 padziernika przeprowadzono wybory do zgromadze ludowych, zbojkotowane przez Polakw. Zgromadzenia Zachodniej Biaorusi i Zachodniej Ukrainy wystpiy do Rady Najwyszej ZSRR o wczenie tych obszarw w skad odpowiednich republik. Nastpnie dekretem Najwyszej Biaoruskiej SRR w Misku wczono do republiki biaoruskiej wojewdztwa biaostockie i nowogrdzkie, za dekretem Prezydium Rady Najwyszej Ukraiskiej SRR dokonano wczenia Galicji Wschodniej i Woynia. Jednoczenie przystpiono do wprowadzenia radzieckiego aparatu administracyjnego. 29 listopada wszystkim mieszkacom terenw wcielonych nadano obywatelstwo radzieckie. Nieco pniej wprowadzono radzieck administracje na terenie Wileszczyzny pocztkowo odstpionej przez ZSRR Litwie. W 1941 r. tereny polskie znajdujce si pod okupacj radzieck znalazy si w rkach Niemiec i zostay wczone do GG (dystrykt Galicja), w czci do Rzeczy (biaostockie), reszta wesza w skad tzw. komisariatw Rzeszy (Ukraina i Wschd).

75. POLSKIE WADZE PASTWOWE WCIELONE DO EMIGRACJI W LATACH II WOJNY WIATOWEJ. (str. 611-612)
Klska militarna i zajcie ziem polskich przez wojska niemieckie i radzieckie nie oznaczay upadku pastwa polskiego. Po opuszczeniu 17 wrzenia 1939r. kraju prezydent i ministrowie zamierzali kontynuowa sw dziaalno na emigracji. 30 wrzenia 1939r. W. Raczkiewicz obj stanowisko prezydenta. Pierwszym jego zadaniem byo odwoanie premiera F. Skadowskiego i czonkw jego gabinetu oraz powoanie nowego rzdu, na ktrego czele stan gen. Wadysaw Sikorski. Rzd francuski przyzna prawa eksterytorialnoci budynkom zajmowanym przez urzdy polskie w Angers oraz czonkom rzdu i personelowi urzdniczemu.

76. STRUKTURY ORGANIZACYJNE NADEGO PASTWA PODZIEMNEGO W CZASIE II WOJNY WIATOWEJ. (str. 615) Struktura organw podziemnych uznajcych wadz rzdu na emigracji oparta zostaa na dualizmie dwch pionw: cywilno-politycznego i wojskowego. Stosunki midzy nimi, mimo rywalizacji, ukaday si w zasadzie na paszczynie rwnorzdnoci. W praktyce w dobie wojny i okupacji pion wojskowy zdobywa przewag, stajc si gwn si ksztatujc lini polityczn obozu londyskiego, cznie z rzdem na emigracji. Albo to:

Polskie pastwo podziemne: W ramach pastwa podziemnego oddzielono pion cywilno polityczny od pionu wojskowego. Tworzenie pionu wojskowego rozpoczto jeszcze w trakcie trwania kampanii wrzeniowej. Powstaa wwczas organizacja wojskowa Suba Zwycistwu Polski, zostaa przemianowana na Zwizek Walki Zbrojnej a ten w lutym 1942 r. w Armie Krajow. Organem dowodzenia AK bya Komenda Gwna. Struktur terenow dostosowano do dawnego podziau terytorialnego. Kraj podzielono na obszary, te dzieliy si na okrgi (powstae w miejsce wojewdztw), okrgi na obwody (zamiast powiatw), na szczeblu gmin za zorganizowano placwki. W ramach pionu cywilnego dziaali: delegat rzdu do spraw kraju, delegaci okrgowi i powiatowi. Na mocy dekretu prezydenta w 1944 delegat rzdu do spraw kraju uzyska rang ministra, penicego na terenie kraju funkcj wicepremiera. Aparatem pomocniczym delegata rzdu bya Delegatura Rzdu podzielona na resortowe departamenty. Delegatura zajmowaa si organizowaniem administracji zastpczej tworzc swe komrki terenowe w wojewdztwach, powiatach i gminach. Miay one przej wadz z chwil wyzwolenia. Delegaci penili funkcje organw administracji oglnej I instancji. Aktywn dziaalno prowadziy departament spraw wewntrznych, kierujcy aparatem terenowym, departament owiaty i kultury, organizujcy tajne nauczanie, departament sprawiedliwoci, ktry powoa do ycia sdy karne, oraz departament informacji. Powoano rwnie policje w postaci Pastwowego Korpusu Bezpieczestwa. Dla przewagi wobec Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) Delegat Rzdu powoa Krajow Rad Ministrw, majc peni wszystkie funkcje Rady Ministrw do czasu powrotu rzdu do kraju. Od powstania w 1942 r. Polskiej Partii Robotniczej zacz ksztatowa si drugi obz polityczny podziemia ludowo-demokratyczny, odrzucajcy konstytucje kwietniow jako podstaw porzdku prawnego. 1 stycznia 1944 powoano do ycia Krajow Rad Narodow (KRN), dziaania ktrej oparto na systemie terenowych rad narodowych: wojewdzkich, powiatowych i gminnych.