ANALIZA USTALONEGO PRZEPYWU CIEPA W TARCZY ZA POMOC PROGRAMU ANSYS

Piotr Mika, Marek Soski kwiecie 2006

1.

Pakiet ANSYS

ANSYS jest pakietem sucym do rozwizywania rnych zagadnie inynierskich, opartym na metodzie elementw skoczonych (MES). ANSYS skada si z wielu narzdzi. Podstawowe narzdzia to preprocesor, solver i postprocesor. W preprocesorze uytkownik tworzy geometri konstrukcji i generuje siatk elementw skoczonych. Solver to cz programu odpowiedzialna za deniowanie warunkw brzegowych i sposb rozwizania zadania. Postprocesor suy do gracznej i tekstowej prezentacji wynikw. Zainstalowana obecnie wersja pakietu ANSYS/Mechanical umoliwia m.in. analiz statyczn i dynamiczn konstrukcji jak rwnie analiz termiczn.

2.

Opis problemu

Rwnanie Poissona opisujce zjawisko ustalonego przepywu ciepa w obszarze dwuwymiarowym dla materiau jednorodnego i izotropowego o staej gruboci ma posta 2T 2T f = 2 2 x y k (1)

gdzie: T (x, y ) funkcja temperatury, k wspczynnik przewodnictwa cieplnego (staa materiaowa), f intensywno generacji ciepa wewntrz ciaa. W ramach poznawania pakietu ANSYS rozwiemy zadanie polegajce na wyznaczeniu rozkadu temperatury w tarczy pokazanej na rys.1. Wektor qn oznacza przepyw ciepa i ma wymiar [J/m2 s]. Zadanie to zostao rozwizane rwnie w skrypcie dla siatki dwuelementowej. y qn =30

T =10 C h=1 m qn =0 x 2 m k =4 J/ Cms f =45 J/m2 s

qn =30 2m

Rys.1. Geometria i dane wyjciowe analizowanej tarczy

Uwzgldniajc symetri tarczy wzgldem osi x rozpatrzymy jej poow pokazan na rys. 2.

3. Preprocesor

qn =30

qn =0

T =10 C x qn =0 2m

1m

Rys.2. Geometria i dane wyjciowe dla grnej poowy analizowanej tarczy

3.

Preprocesor

Na pocztku wybieramy typ ltrowania menu dla opcji zwizanych wycznie z analiz przepywu ciepa (Main Menu > Preferences > Thermal ), rys.3.

Rys.3. Wczanie ltru Thermal

3.1.

Deniowanie typu elementu

Z biblioteki dostpnych typw elementw tarczowych wybieramy element czterowzowy poprzez opcje Main Menu > Preprocessor > Element Type > Add/Edit/Delete oraz Add. Nastpnie wybieramy Thermal > Solid > Quad 4node 55 i zatwierdzamy OK oraz w poprzednim okienku wybieramy close.

3.2.

Deniowanie materiau

Aby wybra odpowiedni model materiau uywamy opcji Main Menu > Preprocessor > Material Props > Material Models i dwukrotnie klikamy na Thermal, Conductivity, Isotropic. Po wybraniu tych opcji wpisujemy warto wspczynnika przewodnictwa cieplnego (KXX) zgodnie z tematem zadania rwn 4, zatwierdzamy OK i zamykamy biece okienko, rys.4.

Rys.4. Deniowanie materiau

3.3.

Deniowanie geometrii

Prostoktny obszar tarczy deniujemy wybierajc kolejno opcje Main Menu > Preprocessor > Modeling > Create > Areas > Rectangle > By Dimensions i wpisujemy odpowiednio wsprzdne krawdzi X 1 = 0, X 2 = 2 i Y 1 = 0, Y 2 = 1 oraz zatwierdzajc OK. Po chwili pojawia si zdeniowany prostoktny obszar. Deniowanie geometrii dla zoonego obszaru jest opisane na kocu w rozdziale 9.

3.4.

Generacja siatki

Generacj siatki rozpoczynamy od zdeniowania jednego z dwch parametrw: maksymalnego wymiaru pojedynczego elementu SIZE lub liczby podziaw brzegu obszaru NDIV. W tym celu wybieramy opcj Main Menu > Preprocessor > Meshing > Mesh Tool. Teraz w okienku Mesh Tool wybieramy Size Controls: Globl > Set i wpisujemy maksymalny wymiar pojedynczego elementu SIZE np. 0.15, lub liczb podziaw brzegu obszaru NDIV np. 5 (w zadaniu przyjto 2. sposb i warto 10). Po zdeniowaniu parametru generujemy siatk (przycisk MESH ) i po otwarciu okienka Mesh Areas wskazujemy obszar tarczy, na ktrym chcemy utworzy siatk (zmiana koloru) i zatwierdzamy OK. Jeeli chcemy zagci istniejc siatk np. na obszarze tarczy to w okienku Mesh Tool wybieramy jedn z opcji Rene : at Areas i korzystamy z przycisku Rene.

4. Solver

4.
4.1.

Solver
Warunki brzegowe

Warunki podstawowe Na prawym brzegu tarczy przyjmujemy warto temperatury T = 10 stopni wybierajc opcje Main Menu > Solution > DeneLoads > Apply > Thermal > Temperature > On Lines i po pojawieniu si pionowego okienka klikamy na odpowiedni brzeg oraz po wybraniu opcji Apply wpisujemy w nastpnym okienku warto temperatury na wybranym brzegu zgodnie z tematem rwn 10. Warunki naturalne Na lewym brzegu tarczy i na dolnym brzegu tarczy przyjmujemy warto przepywu qn = 0 a na grnym brzegu qn = 30. W tym celu wybieramy opcje Main Menu > Solution > DeneLoads > Apply > Thermal > Heat Flux > On Lines i po pojawieniu si pionowego okienka klikamy na odpowiedni brzeg, wybieramy opcj Apply i wpisujemy w nastpnym okienku zadan warto, zgodnie z tematem rwn 30. rys.5.

Rys.5. Zadanie naturalnych warunkw brzegowych

Intensywno generacji ciepa Aby zada warto intensywnoci generacji ciepa wybieramy opcj Main Menu > Solution > DeneLoads > Apply > Thermal > Heat Generat > Uniform Heat Gen i wpisujemy warto 45.

4.2.

Rozwizanie zadania

Zdeniowane zadanie moemy teraz rozwiza wybierajc opcj Main Menu > Solution > Solve > Current LS.

5.

Przegldanie wynikw

Aby przeglada wyniki w formie gracznej wybieramy opcj Main Menu > General Postproc > Plot Results > Contur Plot > Nodal Solution lub Element Solution i wskazujc interesujcy nas wykres. Przykadowo na rys.6 przedstawiono rozkad temperatury DOF solution i Temperature TEMP. Aby przeglda wyniki w formie tekstu wybieramy opcje Main Menu > General Postproc > List Results > Nodal Solution, Element Solution lub Reaction Solu.

6
1
NODAL SOLUTION STEP=1 SUB =1 TIME=1 TEMP (AVG) RSYS=0 SMN =9.802 SMX =18.751
MN

NOV 29 2004 11:50:45 PLOT NO. 1

Y Z MX X

9.802 10.797

11.791 12.785

13.78 14.774

15.768 16.763

17.757 18.751

Rys.6. Rozkad temperatury

6.

Modykacja geometrii

Aby mc zmodykowa geometri musimy wczeniej usun zdeniowan poprzednio siatk elementw. W tym celu wybieramy opcj Main Menu > Preprocessor > Meshing > Clear > Areas i po otwarciu si pionowego okienka wskazujemy kursorem na zdeniowan wczeniej siatk. Nastpnie aby ponownie wywietli obszar tarczy wybieramy z menu rozwijalnego Plot opcj Areas. Teraz moemy przystpi do zmiany geometrii tarczy. Wprowadmy modykacj geometrii tarczy polegajc na umieszczeniu kwadratowego otworu w rodku tarczy. W tym celu najpierw tworzymy kwadratowy obszar w miejscu otworu (analogicznie jak obszar tarczy). Nastpnie odejmujemy obszar otworu od obszaru tarczy wybierajc opcje Main Menu > Preprocessor > Modeling > Operate > Booleans > Subtract > Areas, wskazujemy kursorem obszar tarczy i naciskamy Apply, wskazujemy kursorem obszar otworu i naciskamy ponownie Apply. Na rysunku 7 przedstawiono zmodykowan geometri tarczy.
1 AREAS TYPE NUM DEC 2 2004 12:18:13 PLOT NO. 1

Y Z X

Rys.7. Tarcza ze zmodykowan geometri

7.

Zmiana siatki elementw

Siatk elementw moemy modykowa wybierajc tak jak poprzednio opcj Main Menu > Preprocessor > Meshing > Mesh Tool. Nastpnie w Size Controls: Globl > Set gdzie wpisujemy maksymalny wymiar pojedynczego elementu SIZE np. 0.15. Nastpnie ponownie wybieramy Main Menu > Preprocessor > Meshing > Mesh > Areas > Target Surface, wskazujemy kursorem na zdeniowany obszar tarczy i po chwili pojawia si nowa siatka. Na rysunku 8 przedstawiono tarcz wraz z 3 siatkami elementw.

8. Zapisywanie danych i wynikw

1 ELEMENTS DEC 2 2004 11:50:38 PLOT NO. 1 1 ELEMENTS DEC 2 2004 11:58:05 PLOT NO. 1 1 ELEMENTS DEC 2 2004 12:01:07 PLOT NO. 1

Y Z X

Y Z X

Y Z X

Rys.8. Siatki 6, 24 i 96 elementw dla tarczy ze zmodykowan geometri

Poniej na rysunku 9 przedstawiono wykresy rozkadu temperatury odpowiadajce siatkom skadajcym si z 6 i 24 elementw skoczonych.
1
NODAL SOLUTION STEP=1 SUB =1 TIME=1 TEMP (AVG) RSYS=0 SMN =8.696 SMX =14.949
MN

1
NODAL SOLUTION DEC 2 2004 11:52:57 PLOT NO. 1 STEP=1 SUB =1 TIME=1 TEMP (AVG) RSYS=0 SMN =8.684 SMX =15.039
MN

DEC 2 2004 11:59:02 PLOT NO. 1

Y Z X
MX

Y Z MX X

8.696 9.39

10.085 10.78

11.475 12.17

12.865 13.559

14.254 14.949

8.684 9.39

10.096 10.803

11.509 12.215

12.921 13.627

14.333 15.039

Rys.9. Rozkad temperatury dla 6 i 24 elementowej siatki)

Poniej na rysunku 10 przedstawiono wykresy rozkadu temperatury i strumienia przepywu ciepa qy dla siatki 96 elementw skoczonych.
1
NODAL SOLUTION STEP=1 SUB =1 TIME=1 TEMP (AVG) RSYS=0 SMN =8.66 SMX =15.12
MN

1
NODAL SOLUTION DEC 2 2004 12:01:43 PLOT NO. 1 STEP=1 SUB =1 TIME=1 TFY (AVG) RSYS=0 SMN =-.390E-11 SMX =28.549
MX

DEC 2 2004 12:02:55 PLOT NO. 1

MN

Y
MX Z

Y X Z X

8.66 9.377

10.095 10.813

11.531 12.249

12.967 13.685

14.402 15.12

-.390E-11 3.172

6.344 9.516

12.688 15.86

19.032 22.204

25.376 28.549

Rys.10. Rozkad temperatury i strumienia przepywu ciepa qy dla siatki 96 elementw)

8.

Zapisywanie danych i wynikw

Rozwizywane zadanie jest automatycznie zapisywane w pliku le.db. Jeeli chcemy zapisa pod inn nazw, z menu rozwijalnego File wybieramy Save as i wpisujemy now nazw. Aktualny ekran programu zawierajcy przykadowo geometri lub wykres rozkadu temperatury moemy zapisa w pliku gracznym wskazujc myszk ikon z drukark i wybierajc opcj jakoci wydruku, np. normal, format pliku, np. eps i wpisujemy nazw pliku.

9.

Deniowanie geometrii i siatki ES dla kilku podobszarw1

W przypadku jeli chcemy zdeniowa zoony obszar tarczy moemy to zrobi na kilka sposobw. Przede wszystkim musimy pamita o tym, aby zada w programie odpowiedniej informacji czy to o poczeniu siatki elementw, czy kilku podobszarw. Niewaciwa droga moe doprowadzi do denicji kilku odrbnych obszarw i w efekcie analizy kontaktowej. Najatwiejsz drog wydaje si utworzenie gwnych punktw obszaru, zadanie linii, podobszarw i na koniec utworzenie siatki ES dla kadego z nich. Wwczas odpowiednie podobszary bd stanowiy w sumie jedn cao. Przykad (rys. 11) zamieszczony poniej przedstawia denicj geometrii i siatki dla takiego zoonego obszaru.

1 2

Rys.11. Obszar do denicji

Keypoints punkty gwne Rozpoczynamy denicj obszaru tarczy od wskazania punktw gwnych. W tym celu znajdujemy kolejno Main Menu > Preprocessor > Modeling > Create > Keypoints > In Active CS i deniujemy keypoint 1 o wsprzdnych (0, 0, 0), a nastpnie potwierdzamy wybr poprzez kliknicie na klawisz Apply. Potem analogicznie wpisujemy kolejne wsprzdne dla: keypoint 2 (2, 0, 0); 3 (5, 0, 0); 4 (0, 2, 0); 5 (2, 2, 0); 6 (5, 2, 0); 7 (0, 3, 0); 8 (2, 3, 0). Za kadym razem musimy zatwierdzi wpis klikniciem na klawisz Apply. Na rysunku 12 widzimy okno dialogowe z danymi dla punktw 1 i 8.

(a) Keypoint 1

(b) Keypoint 8

Rys.12. Wprowadzanie wsprzdnych punktw gwnych

autor: Adam Wosatko, rozdzia napisany w oparciu o tutorial PRZYKAD ROZWIZANIA TARCZY ZA POMOC PROGRAMU ANSYS autorstwa J.Karolaka i P.Pluciskiego.

9. Deniowanie geometrii i siatki ES dla kilku podobszarw

Lines linie Kolejnym krokiem jest zdeniowanie linii, ktre jako krawdzie bd tworzyy podobszary. Wybieramy opcj Main menu > Preprocessor > Modeling > Create > Lines > Straight Line. Teraz klikamy lewym klawiszem myszy po kolei na punkty od 1 do 2, od 2 do 3, itd. Tworzymy w ten sposb ca siatk linii. Proces powstawania kolejnych linii jest pokazany na rysunku 13. Jeli zadanie nie dotyczy przepywu ciepa, ale np. PSN, to naley zapamita kierunek naszej denicji dla poszczeglnej linii, tzn. jej pocztek i koniec. Wwczas ma to wpyw na odpowiednie deniowanie obcienia na tej linii. Istotne jest te, aby nie powtarza denicji linii na granicy, np. nie wprowadza dwukrotnie denicji midzy punktami o numerach 2 i 5. Areas podobszary Denicj geometrii koczymy etapem okrelania kolejnych podobszarw tarczy. Znajdujemy opcj Main menu > Preprocessor > Modeling > Create > Areas > Arbitrary > By Lines, zaznaczamy odpowiednie krawdzie pierwszego podobszaru i zatwierdzamy poprzez Apply. Analogicznie postpujemy przy tworzeniu kolejnych podobszarw. Etapy powstawania obszaru s zamieszczone na rysunku 14. Generacja siatki Po przygotowaniu caej geometrii mona przystpi do generacji siatki. Po wyborze Main Menu > Preprocessor > Meshing > Mesh Tool pojawia si okno dialogowe, w ktrym klikamy na przycisk Size Controls: Globl > Set. Po ukazaniu si okna jak na rysunku 15 mamy dwie moliwoci denicji gstoci siatki poprzez maksymalny wymiar pojedynczego elementu SIZE lub liczb podziaw brzegu obszaru NDIV. Dla przykadu prezentowanego w tym rozdziale wybrano NDIV = 2. Nastpnie ustalamy ksztat elementw w siatce (Shape ), np. czworoktny (Quad ) oraz opcje siatkowania jako regularn (Map ). Klikamy na przycisk MESH i pojawia si dodatkowe okno. Pniej zaznaczamy pierwszy podobszar i po tym potwierdzamy przyciskiem Apply. W ten sposb tworzy si siatka dla tego podobszaru. Z kolejnymi postpujemy analogicznie, jak to jest pokazane na rysunku 16. Widzimy na nim utworzone siatki dla 2 podobszarw i zaznaczony trzeci podobszar (tu przed ostatecznym wygenerowaniem siatki). Z tak przygotowan siatk moemy przej do denicji warunkw brzegowych.

10

(a) Pierwsza linia

(b) Powstawanie kolejnych linii

(c) Efekt kocowy

Rys.13. Denicja linii poprzez wskazywanie punktw gwnych

9. Deniowanie geometrii i siatki ES dla kilku podobszarw

11

(a) Zatwierdzony pierwszy podobszar

(b) Trzeci podobszar tu przed zatwierdzeniem

Rys.14. Denicja kolejnych podobszarw

Rys.15. Denicja gstoci siatki

12

Rys.16. Denicja siatki w podobszarach