You are on page 1of 56

Aby rozpocz lektur, kliknij na taki przycisk , ktry da ci peny dostp do spisu treci ksiki.

Jeli chcesz poczy si z Portem Wydawniczym LITERATURA.NET.PL kliknij na logo poniej.

MARIA GRODECKA

ABYMY ZDROWI BYLI


O FILOZOFII YCIA I YWIENIA

Tower Press 2000 Copyright by Tower Press, Gdask 2000

Rewolucja ywieniowa w Ameryce

Eksperci stwierdzaj, e dzi, w przededniu XXI wieku powodem 68% wszystkich zgonw w USA s choroby zwizane z nieodpowiednim odywianiem si. Sposb odywiania si amerykaskiego spoeczestwa, a za jego przykadem take innych spoeczestw, na innych kontynentach, jest wyznaczony przez Poradnik ywienia na co dzie, wydany przez Departament Rolnictwa, ktry ukaza si w roku 1956 i od tego czasu stanowi podstaw planowania ywienia oraz produkcji ywnoci. Poradnik ten promowa cztery podstawowe grupy pokarmowe, ktrymi byy: miso, nabia, zboa, warzywa i owoce. Jednak w cigu minionych 35 lat w naukach medycznych i w nauce o ywieniu nastpiy bardzo znaczce i gbokie zmiany. Stwierdzono, e ta standardowa dieta zawiera nadmiar tuszczu i cholesterolu, natomiast za mao w niej bonnika, witamin i soli mineralnych, a take zoonych wglowodanw. Bonnika zjadamy o wiele mniej, ni wymaga tego zachowanie naszego organizmu w zdrowej kondycji, a cholesterolu dwa razy wicej ni by naleao. Praktyka wykazaa, e wikszo ludzi, ktrzy stosuj si do zalece owych grup pokarmowych, umiera wczenie i ponosi wiksze ryzyko zapadania na tak powane choroby jak rak, cukrzyca, zaway serca, otyo. Natomiast wyniki bada epidemiologicznych i klinicznych wskazuj na to, e wrd ludzi, ktrzy wybieraj gwnie pokarmy niskotuszczowe, o duej zawartoci bonnika, i ktrzy zjadaj mao misa albo wcale go nie jedz, jest znacznie lepszy stan ukadu krenia, a take niszy poziom zachorowalnoci na raka. Wskazuje to na potrzeb pilnego zrewidowania i radykalnej zmiany naszych dotychczasowych zwyczajw ywieniowych. W roku 1982 National Research Council opublikowa raport pt. Dieta, odywianie i rak, ktry wskazuje na niewtpliwy zwizek rnych postaci raka odbytu, piersi, prostaty i innych organw ze sposobem odywiania. W krajach, gdzie unika si produktw mlecznych, jest znacznie mniej przykadw zrzeszotnienia koci. Mimo to oficjalnie poleca si mleko i nabia, jako najlepsze rdo wapnia. Dotychczasowe badania w zakresie medycyny koncentroway si na leczeniu istniejcych ju chorb. Jeeli natomiast z obserwacji wynika, e choroby te powstay wskutek niewaciwej, chorobotwrczej diety, to trzeba przede wszystkim skupi si na zapobieganiu tym chorobom poprzez zmian sposobu odywiania eliminowanie pokarmw chorobotwrczych oraz zwikszenie spoycia tych, ktre s warunkiem zdrowia i dobrej kondycji. W kwietniu 1991 roku doszo do spotkania czterech amerykaskich lekarzy, skupionych w organizacji pod nazw Physicians Committee for Responsible Medicine (Stowarzyszenie Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej). Byli to uczeni o niepodwaalnym, midzynarodowym autorytecie: przewodniczcy PCRMNeal D. Bamard, Denis Burkitt, Colin Campbell oraz

Oliwer Alabaster. Dr Bamard ju wczeniej napisa ksik pt. Power of your Plate (Potga twojego talerza), gdzie uzasadnia naukowo warto niskotuszczowej diety wegetariaskiej jako najskuteczniejszego czynnika ograniczania ryzyka chorb serca, raka i innych spowodowanych niewaciwym odywianiem. To znaczy postulowa diet tak, ktra wycza produkty zwierzce (miso i nabia) oraz wikszo olejw rolinnych. Dr Burkitt naley do najbardziej znanych i szanowanych w wiecie lekarzy. wiatowy rozgos zyska dziki odkryciu zwizku zachodzcego midzy brakiem bonnika w diecie, a wieloma cikimi schorzeniami, z rakiem wcznie. Dr Campbell na podstawie bada przeprowadzonych w Chinach wrd ludnoci odywiajcej si gwnie pokarmem rolinnym wykaza, e jest tam uderzajco maa ilo zachorowa na raka, choroby kreniowe, otyo i dolegliwoci przewodu pokarmowego. Dr Alabaster w toku swoich prac w Instytucie Zapobiegania Chorobom udowodni piln potrzeb gbokich zmian w zaleceniach ywieniowych. Na owo spotkanie zaproszono rwnie pras apelujc, aby upowszechniaa i przekadaa naukowe argumenty na popularne informacje, ktre trafiyby do wiadomoci przecitnego czytelnika. Prasa zastosowaa si do tego. Najwaniejsze informacje o nowych czterech grupach pokarmowych wraz z uzasadnieniami trafiy do wikszoci amerykaskich gazet, a take do programw radiowych i telewizyjnych. W gazecie New York Times ukazaa si seria znakomitych artykuw, ktre pomogy Amerykanom zrozumie, na czym polega zmiana na proponowan im diet bezmisn i jak j realizowa na co dzie.

Nowe cztery grupy pokarmowe


zalecane przez Stowarzyszenie Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej to: warzywa, owoce, nasiona strczkowe i zboa. Wrd nowych, preferowanych grup pokarmowych miso i nabia zostay cakowicie pominite, a nowy plan ywieniowy lansuje bogate w bonnik pokarmy rolinne, zamiast zalecanych poprzednio pokarmw nasyconych tuszczem i cholesterolem. Miso i nabia s gwnym rdem cholesterolu i nasyconych tuszczw, ktre s przyczyn powstawania cholesterolu we krwi powiedziaa dr Virginia Messia te pokarmy po prostu nie s potrzebne w diecie ludzkiej. W wietle bada i obserwacji lekarzy ze Stowarzyszenia Medycyny Odpowiedzialnej trac moc takie dotychczas lansowane argumenty jak te, e tylko miso jest rdem przyswajalnego elaza hemowego oraz witaminy B12. Badania przeprowadzone niedawno w Chinach dowiody, e poziom spoycia elaza w populacji ludnoci chiskiej spoywajcej pokarmy wycznie rolinne jest wyszy, ni stwierdzony w USA. Inne badania wykazay, e poziom witaminy B12 we krwi wegan jest zupenie prawidowy i e w ogle weganie bardzo rzadko cierpi na jakiekolwiek niedobory, nawet po 20 latach wyczenia z diety pokarmw uchodzcych oficjalnie za jedyne rdo witaminy B12. Jednoczenie dzieci na Zachodzie karmione misem, zgodnie ze standardowymi zaleceniami pediatrw i dietetykw, ju w wieku kilku lat maj mniej lub wicej zaawansowane objawy miadycy. Owi uczeni skierowali swoje propozycje nie tylko do prasy i caego spoeczestwa, ale rwnie do Departamentu Rolnictwa zalecajc preferowanie takich upraw, ktre miayby stanowi podstaw owej nowej diety. Jeeli bowiem wybr diety uzna si za najistotniejszy czynnik chorb serca oraz poowy przypadkw zachorowa na raka, to zmiana w podstawowej polityce ywnociowej bdzie miaa decydujcy wpyw na zdrowie ludnoci. Obecna sytuacja, gdy bdna dieta oparta na starych grupach pokarmowych powoduje masowe zachorowania i liczne zgony, przyczynia si do niemal powszechnego poczucia bezradnoci i apatii oraz biernoci. Ludzie doszli do takiego stanu psychicznego, w ktrym akceptuj fakt, e poowa z nich umrze na choroby ukadu krenia, a jedna trzecia umrze na

raka i wielu starszych ludzi przeyje swoje ostatnie lata jako sparaliowani, bezwadni i nieuleczalni pacjenci szpitali. Utrat si i choroby oraz wczesne umieranie traktuj jako nieuchronn cz swojego ycia. Dr Bernard przeciwstawia si temu stanowczo i uwaa, e obowizkiem lekarzy i dietetykw jest interweniowa w tych tragicznych zdarzeniach zawsze wtedy, kiedy s one moliwe do uniknicia. A unikanie ich to przede wszystkim zapobieganie chorobom. Droga do tego prowadzi przez gruntown zmian diety na tak, ktra jest zgodna z czterema nowymi grupami pokarmowymi. W wietle wspczesnej wiedzy na temat zapotrzebowania organizmu na skadniki odywcze, stare cztery grupy pokarmowe opieraj si na niekompletnej wiedzy i w zwizku z tym s faszywe i anachroniczne. Zrealizowanie proponowanych zmian w sposobie odywiania pocignie za sob konieczno dalszych przeobrae i modyfikacji w diecie. Na przykad zaobserwowano, e wysokie spoycie biaka powoduje utrat wapnia z organizmu. Ju w roku 1920 naukowcy stwierdzili, e wczenie misa do diety powoduje wzmoone wydalanie wapnia w moczu. Std wniosek, e wyczenie misa umoliwi usunicie potrzeby jadania pokarmw nabiaowych, zasobnych w wap. Ta potrzeba jest eksponowana jako akcent reklamowy przemysu mleczarskiego. A mleko oraz jego przetwory zawieraj, oprcz wapnia, chorobotwrczy tuszcz i cholesterol, podczas gdy rwnie bogate w wap s zielone warzywa i ziarna strczkowe. S wic wystarczajcym rdem wapnia dla ludzi, ktrzy nie jadaj misa, a wic dla tych o zmniejszonym zapotrzebowaniu na wap. W diecie rolinnej bardzo korzystna dla organizmu jest nisza zawarto biaka. Jego ilo w produktach rolinnych jest dostateczna, ale nie nadmierna, tak jak w misie i w produktach nabiaowych. A wydalanie wapnia przez mocz przy nadmiarze biaka powoduje przecienie pracy nerek. Podobnie ma si sprawa z nadmiarem azotu, ktry przy diecie misnej te musi by wydalony przez nerki. Dlatego umiarkowane spoycie biaka powoduje oszczdzanie pracy nerek, a zapobiegajc ich przecieniu pozwala unikn chorb. Ponadto biako zwierzce podwysza ryzyko tworzenia kamieni w ukadzie moczowym a o 250%. Wegetarianie, ktrzy zazwyczaj jadaj mniej biaka ni konsumenci misa, maj niskie wskaniki kamicy nerkowej. W tej sytuacji niezbdna jest aktywna postawa i konkretne rodki podejmowane przez instytucje pastwowe zajmujce si sprawami ywienia, gwnie departament rolnictwa. Sytuacj komplikuje fakt, e departament ten jest odpowiedzialny za ochron sprzecznych interesw dwch grup: producentw i odbiorcw ywnoci. Proponowany tutaj kierunek zmian w zakresie ywienia przynisby wic koniunktur i korzyci hodowcom warzyw i owocw, natomiast hodowcom zwierzt i tym gaziom przemysu, ktre wytwarzaj produkty zwierzce, rafinowane produkty ywnociowe oraz oleje tropikalne, narzuciby konieczno dokonania gbokich zmian w sposobie produkcji, a niekiedy jej zupenego zaniechania. Ja, jako lekarz pisze dr Bamard nie mog powanie zrwna zdrowia moich pacjentw lub mojej rodziny z ekonomicznym interesem przemysu hodowlanego lub tytoniowego (...). Nie moemy te zaamywa rk i lamentowa, e pewnie ludzie nie bd chcieli zmieni swoich zakorzenionych obyczajw. Oni mog je zmieni i zmieniaj. A co najwaniejsze to to, e oni swoim dzieciom pomog tak przystosowa zwyczaje ywieniowe, eby mogy y wolne od chorb serca, wolne od raka i zawaw oraz wielu innych gronych chorb (The New Four Food Groups, Polskie Towarzystwo Medycyny Humanistycznej).

Mleko, ryby i dieta sportowcw


Kolejne informacje Towarzystwa Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej. Dieta promowana i stosowana przez ostatnie kilkadziesit lat, przestaje by ostatnio zalecana i zostaa naukowo zakwestionowana. Stao si to wskutek analiz i dowiadcze

uczonych zrzeszonych w Amerykaskim Towarzystwie Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej. Lekarze ci i specjalici do spraw nauki i ywienia, po przeprowadzeniu wieloletnich, na szerok skal zakrojonych bada stwierdzili, e stosowana i zalecana dotychczas dieta oparta na pokarmach zwierzcych (miso, ryby, drb i produkty mleczne) jest nie tylko niewaciwa i ywieniowe niewystarczajca, ale ponadto powoduje liczne choroby. Te choroby tak cikie i powszechnie wystpujce jak miadyca, nowotwory, choroby serca, cukrzyca, nadcinienie, kamienie ciowe i nerkowe oraz osteoporoza, okazay si by nastpstwem niewaciwej, szkodliwej diety. Do tego stanu rzeczy doprowadziy niedostateczne, nietrafne metody bada, a ponadto ta tendencja, ktra narodzia si na pocztku lat dwudziestych, aby rang priorytetw pokarmowych nadawa pokarmom zwierzcym. Raport PCRM /Phisicians Committee for Responsble Medicine/ gosi to zaoenie, e produkty zwierzce odgrywaj przodujc rol w ludzkim odywianiu, trwa a do obecnych czasw pomimo niekorzystnych skutkw dla zdrowia konsumentw pyncych z takiego poywienia oraz pod wpywem intensywnych naciskw ze strony lobby przemysu ywieniowego. Ten bd w odywianiu tak si utrwali i zakorzeni, poniewa przecitny lekarz nie uzyskuje w czasie studiw adnych prawie informacji w zakresie zdrowego ywienia, a nie majc praktyki w tym zakresie, moe pozosta ignorantem przez reszt swojego zawodowego ycia. Dlatego najczciej nie rozumie doniosego znaczenia diety dla dobrego zdrowia swoich pacjentw. Pociga to za sob nie tylko nieskuteczno stosowanych kuracji, ale rwnie bardzo wysokie koszty leczenia. W czasopimie Preventive Medicine dyrektor informacji David Wasser alarmuje, e odywianie si misem powoduje ogromne wydatki na leczenie, wynoszce 61,4 miliardw dolarw rocznie. Te olbrzymie koszty wi si z wystpujcymi powszechnie przypadkami chorb ktrymi s choroby serca i nerek, nadcinienie, rak, cukrzyca, kamienie ciowe, otyo i zwizane z ni dolegliwoci oraz schorzenia trawienne. Najdroej kosztuje cukrzyca i choroby serca, ale i pozostae choroby przyczyniaj si do znacznego obcienia budetu. A wymienia si tu tylko bezporednie koszty usug medycznych takie jak lekarstwa, pobyt w szpitalu i honoraria lekarzy. Pozostaj jeszcze koszty porednie m.in. takie jak np. stracony czas pracy i opaty na ubezpieczenia. Dr Nepal Bernard jeden z autorw tego studium odnosi wraenie, e do tego stanu narodowego sabego zdrowia przyczynia si polityka rzdu, i tak to komentuje: Najwyszy ju czas przesta zastanawia si nad spraw wzrostu narodowych kosztw zwizanych z leczeniem... Moemy zwyczajnie ograniczy te koszty eliminujc subsydia na prowadzenie i rozwijanie hodowli zwierzt oraz produkcj mleka i jego wytworw a gwnie likwidujc przestarza diet, ktra opiera si na anachronicznej tradycji ywienia si misem. Inny wspautor tego studium zauwaa ponadto, e zmiana diety moe prowadzi do obnienia premii ubezpieczeniowej dla wegetarian, takiej z jakiej korzystaj osoby niepalce papierosw. Komitet PCRM przedstawi swoje ustalenia i opinie do rzdu Stanw Zjednoczonych: Znacznie osab wpyw jaki sektor przemysu misnego wywiera na federalne wskazania dietetyczne. Po raz pierwszy Federalny Komitet Doradczy zarekomendowa Ministerstwu Rolnictwa i Zdrowia (Secretaries of Agriculture and Health) diet wegetariask jako odpowiedni alternatyw dla Amerykanw. Poprzednie edycje federalnych wskaza dietetycznych w ogle nie wymieniay diety wegetariaskiej. W zaleceniach tego Komitetu Doradczego... czytamy m.in. laktowegetarianie ciesz si wspaniaym zdrowiem. Dieta wegetariaska jest zgodna ze wskazaniami dietetycznymi i z rekomendacjami w zakresie waciwego odywiania si. Proteiny nie s adn barier w diecie wegetariaskiej. Lekarze, ktrzy domagali si zrobienia wanego kroku w tym kierunku, uznali ten raport za czciowe zwycistwo. Federalny Komitet Doradczy nie posun si jednak tak daleko, aby

zaproponowa Amerykanom, by cakowicie porzucili spoywanie misa i produktw zwierzcych, ale w sytuacji wci ogromnej presji wywieranej przez przemys misny nie byo to jeszcze moliwe. Mimo to owiadczenie Federalnego Komitetu Doradczego mwi o wegetarianizmie jak o rozsdnym wyborze, wartym wzicia pod rozwag przez wszystkich Amerykanw. Ju wczeniej w tym roku wiele wiodcych autorytetw lekarskich w USA nalegao na Komitet, aby zaprzesta rekomendowa miso i produkty mleczne. Benjamin Spock, Dean Omish, William C. Roberts (wydawca The American Journal of Cardiology) i inni zaproponowali wczenie misa i produktw mlecznych do kategorii nadobowizkowej, a nie do kategorii zalecanej i podanej do codziennej konsumpcji. Doktorzy Spock, Omish i inni opracowali 15stronicowy tekst (zawierajcy ponad 100 referencji) jako propozycji do rnych czasopism naukowych. Dowodz w nim, e dieta wegetariaska prowadzi do znacznej redukcji ryzyka wystpienia chorb serca, raka i innych dolegliwoci. Rwnoczenie doktorzy ci pokazuj, e standardowa dieta o niskiej zawartoci tuszczu, oparta na konsumpcji kurczakw i ryb redukuje poziom cholesterolu tylko 0,5% (New England of Medicine, Aprii 1993). Dawid B. Wasser wysun jednoczenie projekt, aby dla jego realizacji wprowadzono stosowne zmiany w produkcji spoywczej i w metodach oraz w strukturze rolnictwa. Propozycja zostaa aprobowana, a Departament Rolnictwa wyda nowe, prozdrowotne zalecenia ywieniowe, eliminujce z podstawowych grup ywnoci produkty misne i nabiaowe, i traktujc je jako najmniej sprzyjajce zdrowiu po tuszczach i sodyczach. Wtedy jednak nastpi kontratak ze strony przemysu misnego i nabiaowego, co zmusio rzd do wycofania tych zalece, (zob. Sugarman C. i M. Gladwell 1991 Us Drops New Food Chart: Neat, Dairy groups Press Agriculture Dept. Washington Post April 27). Jednak to chwilowe niepowodzenie nie stao si ostateczn klsk nowego programu ywienia i zdrowia. Stowarzyszenie lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej kontynuuje swoje badania, ktre doprowadzaj do nowych odkry i zalece. Jednym z nich jest sprawa mleka i produktw mlecznych. Wielu konsumentw, a wrd nich take wegetarianie pij spore iloci mleka, jadaj sery i twarogi, nie zdajc sobie sprawy ze szkodliwych skutkw takiego postpowania. A s one znaczne i wanie zostay szczegowo zbadane i dobrze uzasadnione. Zakwestionowano star, ugruntowan tradycj, e mleko jest naturalnym i zdrowym pokarmem ludzkim. Oczywicie zdrowe i naturalne jest mleko ale tylko dla niemowlcia, i to mleko pochodzce od jego matki. Natomiast mleko uzyskiwane od samicy obcego gatunku, takiej jak np. krowa jest zarwno nienaturalne jak i wrcz szkodliwe nie tylko dla niemowlcia ale i dla wikszoci dorosych osb. Jest to pokarm zdecydowanie nienaturalny aden ssak nie ywi si mlekiem po uzyskaniu dorosoci. Mleko ma wiele wad dla ludzkiego zdrowia. Ma przede wszystkim nadmiar biaka, podobnie jak miso. W mleku krowy ilo biaka wynosi 3,5% podczas gdy mleko kobiety karmicej, odpowiednie dla ludzkiego dziecka ma tylko 1,6% biaka. W ywieniu dorosych mleko odgrywa negatywn rol ze wzgldu na zawarto cholesterolu, nasyconego tuszczu oraz niedobr elaza. Ponadto stwierdzono, e picie mleka przyczynia si do powstawania cukrzycy insulinozalenej. Wskazuje na to silna zbieno midzy jadaniem produktw mlecznych i wystpowaniem cukrzycy. W roku 1992 badacze odkryli, e specyficzne biako mleczne wyzwala reakcj antyimmunologiczn, ktr uwaa si za niszczc komrki insuliny i trzustki. Mleko ma te niekorzystny wpyw na powstawanie raka jajnikw, ktry wie si z produktami mlecznymi. Cukier mleczny rozpada si w czasie trawienia na galaktoz, a ta ulega wpywowi enzymw. W przypadkach znacznej konsumpcji produktw mlecznych wzmaga si zdolno do rozpadu galaktozy, co zwiksza jej ilo we krwi. A to moe

wpywa ujemnie na kobiece jajniki i powodowa powstawanie raka. (dr Daniel Cramer DW et A1 Galaktose consumption and metabolizm in relation to the risk of varian cancer. Lancet1989; 2:6671). Inne zagroenia zdrowotne konsumpcj produktw mlecznych to zama (katarakta). W galaktozie bdcej produktem rozpadu laktozy, wydaje si zachodzi skonno do uszkadzania soczewki oka, co przyczynia si do powstania katarakty (Simona F. J. A geografic approach to senile cataracte: possible links with milk consumption, lactase activity and galactosa metabolism. Digestive Disease and Sciences 1962; 27:25764). Picie mleka wzmaga zagroenie osteoporoz, poniewa jego dziaanie powoduje utrat masy kostnej. Liczne badania wykazuj, e kraje o najwyszym spoyciu produktw mlecznych maj rwnie najwicej wypadkw osteoporozy i e jak si okazuje spoywanie duych iloci produktw mlecznych nie podtrzymuje spoistoci masy kostnej. Zauwaono, e nadmiar biaka w organizmie powoduje ucieczk wapnia wraz z moczem. A wanie w mleku jak wiadomo oprcz wapnia wystpuje obficie biako. Zauwaono ju od pewnego czasu, e mleko jest najpospolitsz przyczyn alergii pokarmowych. Ponadto inne, mao uchwytne objawy ostrej alergii mog by powodowane produktami mlecznymi. Ludzie najczciej nie zdaj sobie sprawy, e ich problemy zdrowotne spowodowane s t wraliwoci na produkty mleczne. Taki stan moe czsto ulec zaskakujcej poprawie, gdy zrobi si przerw w ich spoywaniu. Szczeglnie u astmatykw moe to by jaskrawo widoczne. Jedno na picioro dzieci cierpi na kolk. Pediatrzy dawno ju zrozumieli, e przyczyn tego jest mleko. Karmice piersi matki mog powodowa t dolegliwo u dziecka, gdy same pij mleko krowie. Antyciaa krowy mog wtedy przenika przez strumie krwi do mleka w piersi matki i dalej do organizmu dziecka. Kolejnym obcieniem zdrowotnym z powodu produktw mlecznych s toksyny. Ponadto jak inne produkty pochodzenia zwierzcego zawieraj czsto zanieczyszczenia pestycydami lub lekarstwami albo ladami antybiotykw. Innym bdem w tradycyjnych zaleceniach ywieniowych jest traktowanie ryby jako pokarmu zdrowego, dietetycznego, wrcz jako alternatyw misa. Na domiar zego pewne doniesienia amerykaskich pism medycznych sugeruj, e jadanie tustych ryb ogranicza niebezpieczestwo atakw serca. Inne jednak badania, przy ktrych opowiadaj si lekarze z PCRM, nazywaj takie informacje bajk lub mitem. Z ich bada nie wynikaj adne doniesienia zalecajce jadanie ryb. Dokadne analizy przeprowadzone w Uniwersytecie Harvarda i opublikowane w biecym roku w (New England journal of Medicine 1995, 332:97782) stwierdzaj, e osoby jadajce najwicej ryb, cierpi najczciej na choroby serca, czciej ni te, ktre jadaj ryby rzadko. Badania przeprowadzone na 44 895 osobach wskazuj, e kwasy tuszczowe zawarte w misie ryb wcale nie s skuteczne przy zapobieganiu dolegliwociom sercowym. Doktor Dean Omish z Uniwersytetu Kalifornijskiego San Francisco, ktry jest pionierem metody zapobiegania chorobie serca, stosowa nisko tuszczow diet oraz agodne wiczenia, ograniczenia stresw i odrzucenie palenia papierosw. Stwierdzi, e diety rolinne nie zawieraj cholesterolu, maj nisk zawarto tuszczu, podczas gdy produkty zwierzce wcznie z rybami, zawsze zawieraj cholesterol i zazwyczaj maj wicej tuszczw nasyconych ni pokarmy rolinne. Dlatego stosowanie diety rybnej moe by ryzykowne. Powoduje efekt rozcieczenia krwi rybnym olejem, co wzmaga zagroenie atakiem krwotocznym. Ponadto wszystkie ryby zawieraj nie tylko cholesterol, ale rwnie tuszcze nasycone. Wreszcie wiadomo, e w misie ryb i limakw jest wysoki stopie skaenia. Woda przepywajc przez ich skrzela, rozpuszcza we krwi przenikajce do niej cieki rolnicze i przemysowe. Stopie skaenia koncentruje si w miar jak ryby wiksze zjadaj te mae. W r. 1992 raport konsumenta stwierdza, e poowa prbek badanych ryb

zawiera pestycydy. U ososia w 43% stwierdzono toksyczne skaenie, u biaych ryb w 59%, a u miecznikowatych 25%. National Research Council wydaa raport, ktry gosi, e PCB znajduje w kadym waciwie miejscu, gdzie ryby i limaki byy badane, nawet w tak odlegych miejscach jak Alaska, Wyspy Dziewicze i Hawaje. W 145 miejscach testowanych ostatnio na zawarto rtci w limakach, znaleziono rt w kadym z nich. Unikanie jadania ryb eliminuje poow caego skaenia rtci z organizmu. Olej rybny jest wysoce niestay, uatwia wytwarzanie wolnych rodnikw. Diety rybne w niczym nawet nie umywaj si do diet opartych na warzywach, owocach, zbou i ziarnach strczkowych owiadczy przewodniczcy Stowarzyszenia Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej, Neal Bamard M. D. I gdy kupuje si organiczne, wolne od pestycydw produkty spoywcze, to nie ma wrd nich do kupienia czego takiego jak organiczna czy ekologiczna ryba. Kada z nich jest obciona chemicznymi skaeniami.

Wzmacniajcy pokarm dla sportowcw


Dawniej dieta wysoko biakowa (misna) traktowana bya przez wikszo sportowcw za niezbdn dla zachowania ich kondycji. Sdzili, e jadanie misa poprawi budow ich muskuw. Pogld rwnie niesuszny jak ten, e jadanie mzgu zwierzt udoskonali warto ludzkiego mzgu konsumenta. Przez cay okres dziewitnastego wieku naukowcy utrzymywali, e to tuszcze i wglowodany a nie biako s niezbdne przy wykonywaniu wicze fizycznych. (Nieman DC Vegetarian dietary practices and endurance performance. Am. J. Clin Nutr 1988; 48:75461). W tym samym czasie sportowcy wegetarianie regularnie pokonywali sportowcw jadajcych potrawy misne. W wycigu marszowym od Berlina do Wiednia (ok. 6 tys. km) wegetarianie zajli jednoczenie pierwsze i drugie miejsce. W roku 1986 rowerzysta James Prestley wygra nie tylko prestiowy konkurs w Anglii, ale take pobi rekord czasu o prawie jedn minut. W roku 1909 Yale Medical journal opublikowa badania na temat wytrzymaoci jedzcych miso przeciwko wegetarianom. Wniosek z tych bada brzmia nastpujco: bez adnych wtpliwoci mona wywnioskowa, e grupa sportowcw jadajcych miso jest daleko sabsza od nie jadajcych misa. (Fisher I. The Influence of Flesh eatingon endurance. Yale med. J. 1907; 13:205221). Wspczenie sportowcy osigaj takie same rezultaty.

Ciao podczas wicze


Gdy rozpoczyna si prba wytrzymaoci, minie czerpi energi (paliwo) z glukozy, prostego cukru, ktry pochodzi z rozpadu glikogenu zgromadzonego w wglowodanach. Gdy wysiek jest kontynuowany, tuszcze zawarte w ciele rozkadaj si na kwasy tuszczowe, ktre nastpnie wytwarzaj energi (paliwo) dla mini. Ciao powraca do spalania glikogenu, wtedy gdy jest ju zmczone i podczas krtkich biegw. Im bardziej intensywne s wiczenia, w tym wikszym stopniu ciao opiera si na glikogenie.

Wegetariaska granica wytrzymaoci


Granic dla dalszych wicze i wytrzymaoci wiczcego jest ilo glikogenu zgromadzonego w miniach i dlatego okazuje si, e to zaley od iloci skonsumowanych wglowodanw. Sportowcom, ktrzy bior udzia w zawodach na wytrzymao, Amerykaskie Stowarzyszenie Dietetyczne poleca stosowa diet zawierajc 65 do 70 procent kalorii pochodzcych z wglowodanw. (Position of the American Association: Nutrition for physical fitness and Athletic performance for adults. J Am Diet Assoc 1987; 87:933937). Kondycj sportowcw pomaga podtrzymywa wysoki poziom wglowodanw. Ostatnie badania wykazuj, e jeeli podczas wicze zostanie jako rdo energii (opa) wyczerpana pewna ilo aminokwasw, to nie ma potrzeby, aby sportowiec uzupenia spoycie biaka, bo poniewa sportowcy normalnie spoywaj wicej kalorii ni niesportowcy, to w czasie wicze zuywaj biaka wicej ni im potrzeba. I tak przyjmujc nadmiar biaka czy to w postaci dodatkowych aminokwasw czy w diecie wysoko biakowej, mogliby spowodowa odwodnienie organizmu lub wywoa problemy nerkowe. Podobnie podczas wicze spalane s kwasy tuszczowe, mimo to nie ma potrzeby przyjmowania dodatkowych tuszczw, bo nawet biegacz, ktry ma w ciele tylko 5 procent tuszczu, ma tego tuszczu zgromadzonego dostatecznie duo nawet na kilkanacie maratonw. Dodawanie do pokarmw dodatkowego tuszczu jest wtedy bdem.

Uwaga o wglowodanowym obcieniu


Prbujc poprawi poziom glikogenu, wielu sportowcw zaczyna objada si wglowodanami. Stosuje wtedy najpierw diet bardzo nisko wglowodanow w celu usunicia zapasw glikogenu a nastpnie powoli uzupenia je diet wysoko wglowodanow. Jednak ta metoda chocia skuteczna, moe doprowadzi do stanu depresji, ospaoci, utraty tkanki miniowej, blw klatki piersiowej i innych niekorzystnych objaww. Inn bezpieczniejsz metod jest stopniowe ograniczanie programu wicze przez okres szeciu dni, tak aby koczy dniem odpoczynku. Przez pierwsze trzy dni tego okresu sportowiec konsumuje normaln diet, w ktrej jest 60% wglowodanw. Przez nastpne trzy dni kontynuuje diet w iloci 70% wglowodanw.

Szczeglne sprawy dietetyczne


Chocia podczas aktywnoci fizycznej wzrasta potrzeba witamin, zazwyczaj potrzeb t mona zaspokoi bez szczeglnego ukierunkowania si na witaminy. Niektrzy znawcy stwierdzaj, e sportowcy mog potrzebowa wtedy wicej ryboflawiny (wit. B2) ni nie sportowcy. Jakkolwiek ryboflawina jest wana dla poprawy oddychania tkanek, nie ma dowodw na to, e jej dodatkowe dawki poprawiaj ogln kondycj sportowca. Nie naley jednak zaniedba podawania pokarmw zawierajcych ryboflawin w codziennej diecie: dobrym rdem niskotuszczowego pokarmu s warzywa o ciemnych liciach. Wane jest take aby osoby wiczce otrzymyway dostateczn ilo elaza. Dobrym jego rdem s pene nasiona zb, suszone owoce, groch i fasola. Dodatkowe dawki elaza nie s potrzebne z wyjtkiem przypadkw, gdy lekarz stwierdzi niedobr elaza. Niektrzy sportowcy otrzymujcy dostateczn dostaw elaza, mog cierpie na dolegliwo zwizan wprawdzie z elazem, ktra nie jest jednak rzeczywistym niedoborem i nie wymaga leczenia. Nazywa si ona anemia sportowa.

Dla wspomoenia siy koci i wzrostu wagi najlepsze s takie wiczenia jak spacery i bieganie. Niekiedy potrzebne s dodatkowe dawki wapnia. Jednak u niektrych kobiet uprawiajcych sport pojawia si zanik menstruacji. Jakkolwiek przyczyna tego nie jest znana, to uwaa si, e takim kobietom potrzebne jest dodatkowo 1000 do 1500 miligramw wapnia. Wynika to std, e zmiany w poziomie i hormonw mog powodowa ubytek wapnia z koci. Dobrym rdem wapnia jest sok pomaraczowy i zielone warzywa takie jak np. brokuy. Nie zaleca si jednak produktw mlecznych, nie tylko dlatego, e zawieraj cholesterol i tuszcze nasycone, ale rwnie i dlatego, e biako zwierzce wywouje skutek usuwania wapnia z organizmu i inne ujemne nastpstwa zdrowotne wynikajce ze spoywania krowiego mleka. Wreszcie trzeba wiedzie, e wane jest picie dostatecznej iloci wody. Poniewa energiczne wiczenia osabiaj pragnienie, problemem dla sportowcw moe sta si odwodnienie. Kady sportowiec w cigu godziny wicze moe utraci do czterech litrw wody razem z potem. Oglna zasada wic, to pi cztery litry pynu (szesnacie uncji) na kady funt utracony podczas wicze. Najlepiej pi czyst wod, poniewa elektrolity wracaj do ciaa wraz z codziennym pokarmem. Bardzo poyteczne s rwnie soki owocowe.

Najlepsza dieta to niskotuszczowa dieta wegetariaska


Najlepsza dieta dla sportowcw jest taka sama jak zalecana dla niesportowcw: zasobna w zoone wglowodany, mao tuste, o umiarkowanej iloci biaka, ktrego oglna ilo moe jednak wzrasta. Uwaa aby dieta zawieraa duo penego zboa, fasoli i grochu, liciastych warzyw o ciemnozielonych liciach, a ponadto pokarmy zasobne w witamin C, ktra pomaga w przyswajaniu elaza, wapnia i ryboflawiny.

Najnowsze ustalenia dietetyczne lekarzy Komitetu Medycyny Odpowiedzialnej


Wiadomo ju, e podstawowym zaoeniem i rewolucyjn deklaracj Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej jest promocja NOWYCH czterech grup pokarmowych. STARE cztery grupy pokarmowe, ktre byy obowizujce od 1956 roku i ktre miay decydujcy wpyw na powszechn diet, struktur upraw w rolnictwie, na ksztat przemysu spoywczego i przede wszystkim na masowy wymiar hodowli zwierzt rzenych oraz przetwrstwo i dystrybucj misa i wdlin. Te stare cztery grupy pokarmowe to byo: miso, nabia, zboa, warzywa i owoce. Nowe cztery grupy pokarmowe powstay po wyeliminowaniu misa i nabiau. Ta decyzja zapada po przeprowadzeniu wieloletnich, licznych i na szerok skal zakrojonych bada i dowiadcze wrd ludnoci kilkudziesiciu rejonw na caym wiecie. Okazao si wtedy, e najwikszy zabjca ludzi, chorujcych i umierajcych na raka, zaway serca i cukrzyc oraz otyo to s pokarmy zwierzce nasycone cholesterolem, tuszczem, przesycone biakiem i pozbawione bonnika. Wprowadzenie nowych czterech grup pokarmowych ma rwnie decydujcy wpyw na kontrol otyoci, bdcej zagroeniem zdrowia w wielu przypadkach takich jak kamica ciowa i choroby nerek. Zaobserwowano te, e wyczenie tych pokarmw i dostarczenie organizmowi wartoci pokarmowych wystpujcych tylko w pokarmach rolinnych zapobiega powstawaniu wielu chorb i przyczynia si do wyleczenia tych ju wczeniej powstaych. Wzmaga te procesy samoleczenia i zachowania prawidowej kondycji fizycznej. Odkryto rwnie, e pokarmy

rolinne s znakomitym, niezawodnym rdem biaka i wapnia. Ju wczeniej lekarze z kliniki dr. BircherBennera zauwayli, e biako rolinne jest znacznie skuteczniejszym pokarmem w czasie kuracji ni biako zwierzce, a wapnia dostarczaj takie pokarmy jak jarzyny z zielonych lici, zboa penoziarniste, marchew, zielony groszek, kukurydza, migday i ogrki. Natomiast wap uzyskiwany z mleka i przetworw mlecznych jest jednoczenie nasycony nadmiarem biaka. A jak stwierdzono nadmiar biaka, tzn. jego ilo przewyszajca 90 g dziennie powoduje wydalanie wapnia wraz z moczem. Kiedy biako zwierzce zastpi si biakiem rolinnym poziom utraty wapnia przez mocz znacznie si obnia. W krajach gdzie jada si wicej produktw rolinnych ni zwierzcych obnia si te znacznie poziom zapadania na osteoporoz. Do grupy pokarmw zboowych zalicza si: chleb, ry, makaron, ciepa kasza, kukurydza i tortilias (naleniki). Zboa s zasobne w bonnik i inne zoone wglowodany oraz biaka, witamin B i cynk. Zaleca si podawa potrawy ze zboa 45 razy dziennie. Oczywicie w niezbyt duych ilociach np. p filianki kaszy lub 1 kromka chleba. Warzywa dostarczaj witaminy C, elaza wapnia i bonnika. Warzywa ciemno te i pomaraczowe ponadto witaminy beta karoten. Prawidowa dieta powinna wic zawiera 1 filiank surowych warzyw i p filianki gotowanych. Oprcz tego potrawy z penych zb, powinny by podawane przynajmniej 5 razy dziennie, po p filianki kaszy i 1 kromka chleba. Owoce powinno si jada 3 lub wicej razy dziennie. Owoce s zasobne w bonnik, witamin C i beta karoten. Koniecznie trzeba chocia raz dziennie pamita o zjedzeniu owocu zawierajcego witamin C w wikszej iloci tzn. owoce cytrusowe, truskawki lub melony. Bardziej wskazane ni soki s owoce cae, poniewa, zawieraj duo bonnika. Zalecana ilo: 1 redni kawaek caego owocu, 1/2 filianki owocw gotowanych, 120 g soku. Potrawy z nasion strczkowych naley .jada 2 razy dziennie. Do nasion strczkowych zalicza si fasol, groch i soczewic. S one dobrym rdem bonnika, skoncentrowanego biaka, elaza, wapnia, cynku i witaminy B. Do tej grupy pokarmw zalicza si take groch woski (ciecierzyc) protein sojow, mleko sojowe i tempeh. Iloci zalecane: 1/2 filianki gotowanej fasoli, 15 dag tofu lub tempeh, 1 szklanka mleka sojowego. Wielu z nas przywyko do ywienia si na podstawie wiedzy zaczerpnitej ze Starych czterech grup pokarmowych, zalecanych jeszcze od roku 1956. Od tamtego czasu nastpi znaczny postp wiedzy o prawidowym odywianiu, mamy najnowsze informacje o doniosym znaczeniu bonnika, o zagroeniu cholesterolem i tuszczem zwierzcym oraz o doniosoci zapobiegania wielu chorobom dziki skadnikom pokarmowym znajdujcym si w jedzeniu sporzdzonym z pokarmw rolinnych. Odkryto rwnie znakomite rdo biaka i wapnia w pokarmach rolinnych, chocia poprzednio za wyczne rdo tych substancji uwaano miso i produkty mleczne. Ponowna analiza wartoci odywczych Starych czterech grup pokarmowych dowioda niesusznoci zalece, o jadaniu produktw zwierzcych, ogranicza take sugestie jadania duych iloci tuszczw rolinnych. PCRM (Phisicians Committee of Responsible Medicine) orzeka, e regularne jadanie tych pokarmw nawet w maej iloci naraa zdrowie na powane ryzyko. Ten nowy plan ywieniowy bez cholesterolu i z nisk zawartoci tuszczu dostarcza przecitnemu dorosemu czowiekowi potrzebnych mu na co dzie wartoci pokarmowych, wcznie z odpowiedni porcj bonnika. To najwiksze zagroenie zdrowia i ycia wielu amerykanw jakimi s choroby serca, rak i zaway wykazuje zaskakujcy spadek iloci tych przypadkw u ludzi jadajcych przede wszystkim pokarmy oparte na surowcach rolinnych. Otyo, ktra jest zagroeniem dla zdrowia z powodu wielu chorb ni spowodowanych moe by rwnie skutecznie kontrolowana dziki wprowadzeniu zalece nowych czterech grup pokarmowych. Pokarmy wegetariaskie maj doniose znaczenie dla zdobycia i zachowania dobrego stanu zdrowia. Takie jedzenie jest nie tylko zdrowe i bardzo smaczne. Wegetarianie unikaj

misa, ryb i drobiu. Ci, ktrzy jadaj produkty mleczne, jajka i sery nazywani s laktoowo wegetarianami. Ci ktrzy nie jadaj adnych produktw pochodzenia zwierzcego, poprzestajc tylko na pokarmach rolinnych s to weganie czyli czyci wegetarianie. Obserwuje si u nich znaczn przewag w stosunku do tych jadajcych mleko i jajka, mona stwierdzi, e diety wegaskie s najzdrowsze ze wszystkich, bo ograniczaj ryzyko najszerszego zakresu rnych chorobowych zagroe. Maj oni zdrowe serce. W ich organizmie jest znacznie niszy poziom cholesterolu ni u jedzcych miso i produkty mleczne. Waciwie choroby serca w ogle u nich nie s znane. Przyczyn tego jest atwo ustali potrawy wegetariaskie maj typowo niski zasb tuszczw nasyconych i zazwyczaj zawieraj mao cholesterolu. Poniewa cholesterol znajduje si tylko w pokarmach zwierzcych takich jak miso, mleko i jajka, weganie spoywaj wic pokarmy wolne od cholesterolu. Jeszcze inn wan przewag ma rodzaj biaka w diecie wegetariaskiej. Liczne badania wskazuj, e zastpienie biaka zwierzcego biakiem rolinnym obnia poziom cholesterolu we krwi nawet wtedy, gdy ilo i rodzaj tuszczu pozostaje taki sam. Maa ilo tuszczu w diecie wegetariaskiej daje jej wyran przewag nad innymi dietami. Obnienie cinienia krwi. Znaczca ilo bada przeprowadzonych jeszcze we wczesnych latach dwudziestych wskazuje, e wegetarianie maj nisze cinienie ni nie wegetarianie. W istocie pewne badania wykazay, e dodanie misa do stosowanej diety wegetariaskiej, powoduje nage znaczce podniesienie cinienia krwi. I odwrotnie, gdy pacjenci z wysokim cinieniem krwi zaczynaj stosowa diet wegetariask, wielu z nich moe sobie pozwoli na wyczenie potrzeby przyjmowania lekarstw. Opanowanie cukrzycy. Ostatnie studia nad cukrzyc wskazuj, e dieta zasobna w zoone wglowodany (ktre znajduj si tylko w pokarmach rolinnych) i majca mao tuszczu, jest najlepsz recept dietetyczn dla opanowania cukrzycy. Poniewa diabetycy s mocno naraeni na choroby serca, unikanie cholesterolu i tuszczu jest w ich diecie najwaniejsze, a w takim przypadku dieta wegetariaska jest dla nich wprost idealna. I chocia wszyscy diabetycy insulinozaleni wymagaj przyjmowania insuliny, dieta rolinna moe im pomc w ograniczeniu dawki stosowanej insuliny. Zapobieganie chorobie nowotworowej. Dieta wegetariaska pomaga w zapobieganiu chorobie nowotworowej. Badania nad wegetariaskim odywianiem wskazuj, e mier z powodu raka wrd stosujcych t diet zdarza si okoo poowy do trzech czwartych razy rzadziej ni u pozostaej populacji. Przypadki raka piersi zdarzaj si znacznie rzadziej w tych krajach gdzie dieta jest typowo rolinna, wykluczajca miso i produkty mleczne. Jednak gdy ludzie z tych krajw zamieszkaj na Zachodzie i przyswajaj sobie diet mieszan, ich skala zapadalnoci na raka piersi wyranie wzrasta. U wegetarian jest te znacznie mniej przypadkw raka okrnicy ni u jadaczy misa. Konsumpcja misa jest znacznie bliej zwizana z rakiem okrnicy ni z jakimkolwiek innym czynnikiem dietetycznym. Pytamy, dlaczego dieta wegetariaska pomaga w zapobieganiu chorobie nowotworowej. Przede wszystkim jest w niej mniej tuszczu a wicej bonnika ni w dietach opartych na misie. Ale i inne czynniki te s wane. Na przykad wegetarianie zjadaj zazwyczaj wicej rolin zawierajcych witamin beta karoten. To pomaga wytumaczy dlaczego mniej jest u nich przypadkw raka puc. Inne badania wykazay, e u wielu kobiet cukier w produktach mlecznych moe podnosi ryzyko raka jajnikw. Jednak niektre aspekty wpywu antyrakowego nie zostay jeszcze do koca wyjanione. Na przykad naukowcy nie s zupenie pewni dlaczego wegetarianie maj wicej pewnych biaych komrek krwi nazywanych naturalnymi zabjcami komrek rakowych, ktre potrafi same wyszuka i zniszczy komrki raka. Dieta bezmisna a kamienie nerkowe. Wegetarianie maj mniejsz skonno do formowania si kamieni nerkowych i ciowych. Ponadto wegetarianie s mniej naraeni na

przypadki osteoporozy, poniewa jadaj mniej lub nie jadaj wcale biaka zwierzcego. Wysokie spoycie biaka zwierzcego pobudza utrat wapnia z koci. Natomiast zastpienie produktw zwierzcych produktami rolinnymi ogranicza utrat wapnia. Tym mona wyjani dlaczego ludzie, ktrzy yj w krajach gdzie panuje dieta typowo rolinna, wykazuj tak mao przypadkw osteoporozy, nawet wtedy gdy spoycie wapnia jest u nich niskie. Aby zapewni sobie dostatek wapnia w pokarmach wegetariaskich nie trzeba si o to specjalnie stara, bo s one w naszej codziennej diecie. Znakomitym rdem wapnia s warzywa z zielonych lici, fasola, soczewica, orzechy i suszone owoce. elazo i biako s w obfitoci w zboach, fasoli i warzywach. Witamina D jest normalnie wytwarzana w skrze, gdy nawietlamy si w socu. Te osoby, ktre regularnie wystawiaj si na soce, nie potrzebuj w ogle troszczy si o witamin D w pokarmach. Witamina B12 jest w obfitoci w takich tradycyjnych pokarmach azjatyckich jak miso lub tempeh. W naszej czci wiata niedobr witaminy B12 zdarza si niesychanie rzadko, co wiadczy o tym, e np. istniej jakie niezbadane jeszcze do koca sposoby jej uzyskiwania, jak pewne produkty rolinne lub zdolno organizmu ludzkiego do jej autonomicznego wytwarzania. U niektrych osb problemem jest nie brak witaminy B12 ale niezdolno do jej przyswajania. Lekarz moe to atwo sprawdzi. W rzadkich przypadkach rzeczywistego niedoboru witaminy B12 mona si zdecydowa na okresowo stosowane iniekcje. Zwaszcza, e takie sytuacje wystpuj nie tylko u wegetarian. Kontrolowanie cholesterolu. Prawie kady dorosy mieszkajcy w krajach uprzemysowionych jest w pewnym stopniu naraony na arterioskleroz, znan potocznie jako stwardnienie naczy. W Stanach Zjednoczonych wikszo dzieci ma ju w swoich arteriach lady tuszczowe czyli zapowied arteriosklerozy. Arterioskleroza prowadzi do zawaw, atakw serca i innych powanych problemw. Ale staranny dobr diety moe w duym stopniu ograniczy ryzyko tych dolegliwoci. Choroba serca ma zwizek z czynnikami ryzyka. Podstawowymi czynnikami ryzyka s: wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu, i cinienie krwi. Do innych czynnikw ryzyka zalicza si: cukrzyc, otyo, genetyczne skonnoci do chorb serca oraz stres. Tu ley mono stwierdzenia w jaki sposb wybr poywienia moe mie wpyw na poziom cholesterolu. Kada yjca komrka, zarwno ludzka jak i zwierzca, zawiera cholesterol. Ma on doniose znaczenie w pewnych funkcjach komrkowych i wtroba wytwarza cay ten cholesterol, ktrego organizm potrzebuje. Nie ma wic potrzeby uzupeniania cholesterolu drog pokarmow. Tuszcze i cholesterol przemieszczaj si wewntrz ciaa w opakowaniu nazwanym lipoproteinami. Mae skupienie lipoprotein (LDLs) umoliwia przemieszczanie si cholesterolu do innych organw poprzez arterie. Nadmiar cholesterolu odkada si na wewntrznych ciankach arterii. Ten proces pobudza tworzenie si zogw, zwanych pytkami (?) na ciankach arterii, co zwa arterie i powstrzymuje przepyw krwi. To jest wanie arterioskleroza. Jeeli przepyw krwi do serca zostaje zablokowany, moe doj do ataku serca. Jeeli zablokowany jest przepyw krwi do mzgu, moe doj do apopleksji. Poniewa LDLs wywouje arterioskleroz, jest znany jak zy cholesterol. Im wyszy poziom LDL, tym wiksze ryzyko problemw sercowych. Dobry cholesterol o duej gstoci lipoprotein (HDLs), gdy zostaje ju wystarczajco rozdysponowany, wraca z powrotem do wtroby. Ludzie, ktrzy uprawiaj wiczenia fizyczne, nie pal papierosw i maj prawidow, sta wag ciaa, przejawiaj skonno do podwyszonego poziomu HDLs. Jeeli wikszo cholesterolu jest w postaci LDLs, to wysoki poziom cholesterolu we krwi oznacza wysoki poziom LDL. Na poziom cholesterolu we krwi oddziauje wiele czynnikw. Ale nawet osoby majce dziedziczn skonno do chorb serca, mog mie wpyw na swj poziom cholesterolu. Jest to bardzo wane, poniewa kady jeden procent ograniczenia cholesterolu we krwi, oznacza okoo dwch

procent ograniczenia ryzyka ataku serca. Grupy ludnoci o przecitnym poziomie cholesterolu wynoszcym 150 lub mniej, s w znacznym stopniu wolne od arteriosklerozy. Dla poziomu cholesterolu powyej 150 ryzyko chorb serca wzrasta. To s wanie wskazwki zachcajce do obniania cholesterolu we krwi. Zmniejsza spoycie tuszczu, szczeglnie tuszczw nasyconych. Tuszcze nasycone podnosz poziom cholesterolu, ale atwo jest tego unikn. Tuszcze nasycone w temperaturze pokojowej maj posta sta. Tuszcze nasycone jadalne znajduj si gwnie w produktach zwierzcych, ale rwnie i w nielicznych olejach rolinnych takich jak olej palmowy, olej kokosowy, czekolada i w oleju uwodornionym. Zmniejszy spoycie cholesterolu. Cholesterol spoywany w pokarmach podnosi poziom LDLs. Cholesterol znajduje si tylko w produktach zwierzcych. W misie, rybach, drobiu, produktach mlecznych i jajkach. One zawieraj cholesterol, podczas gdy produkty rolinne nie maj go zupenie. Decydowanie si na mae kawaki misa nie wystarcza cholesterol jest zawsze i w maych porcjach. Wielu ludzi zaskakuje informacja, gdy si dowiaduj, e miso kurczt ma tak samo duo cholesterolu jak woowina. Kade 10 deko podanej woowiny czy misa kurzego zawiera tak sam ilo, to znaczy 100 miligramw cholesterolu. Wszystkie mae maj bardzo duo cholesterolu. I to nie jest dobry cholesterol. W adnym z tych pokarmw nie ma dobrego cholesterolu. Cholesterol zjadany w pokarmie podnosi poziom cholesterolu we krwi. Najlepsz rzecz jak mona zrobi to przestrzega spoywanie tuszczu w bardzo maej iloci i unika zupenie produktw zwierzcych.

Zosta weganinem!
Jak doradzalimy poprzednio, najlepiej opiera swoj diet na pokarmach rolinnych zboach, fasoli, warzywach i owocach jest to najlepszy sposb niskiego spoycia tuszczw nasyconych i cakowitego uniknicia cholesterolu. Dieta wegaska jest wolna od produktw zwierzcych i zapewnia najniszy poziom ryzyka zapadalnoci na choroby serca. Jedno dowiadczenie wykazao, e ludzie ktrzy przyjmuj diet wegetariask, ograniczaj swoje spoycie nasyconych tuszczw o 26 procent i osigaj znaczce obnienie poziomu cholesterolu we krwi ju w cigu szeciu tygodni. Oprcz tego bardzo maa ilo zjadanych tuszczw, w typowej diecie wegetariaskiej, i rolinnych biaek, pomagaj obniy ryzyko choroby serca. Badania wykazay, e zastpienie biaka zwierzcego biakiem sojowym, redukuje poziom cholesterolu we krwi nawet wtedy, gdy oglna ilo tuszczu i nasyconych tuszczw w diecie pozostaje taka sama. Bonnik: dodatkowa korzy diety wegetariaskiej. Rozpuszczalny bonnik (wknik) pomaga w procesie spowolnienia przyswajania pewnych skadnikw pokarmowych takich jak cholesterol. On rwnie ma wpyw na ograniczenie iloci tego cholesterolu, ktry wytwarza wtroba. Owies, jczmie, fasola i niektre owoce i warzywa s dobrymi rdami rozpuszczalnego bonnika. W adnych produktach zwierzcych nie ma bonnika.

Utrzymuj swoj idealn wag


Wzrastajcy poziom HDL (dobrego cholesterolu) sprzyja obnianiu wagi ciaa. Rwnie w przypadkach, nadmiernej otyoci pojawia si ryzyko choroby serca. Ludzie nadmiernie otyli w rodkowej czci ciaa (w ksztacie jabka) maj wyszy poziom ryzyka

ni ci, ktrzy nadmiar ciaa maj wok bioder i poladkw (w ksztacie gruszki). Osoby o ksztacie jabka powinny szybko obniy swoj wag diet niskotuszczow i wiczc aerobik.

Jadaj duo maych pokarmw


Ludzie, ktrzy w cigu dnia jadaj czsto niedue porcje, maj niszy poziom cholesterolu. W pewnym dowiadczeniu porwnano grupy osb, z ktrych jedna spoywaa trzy due posiki dziennie, a druga siedemnacie maych. I ci czsto jadajcy uzyskali wiksz obnik poziomu cholesterolu ni ci, ktrzy jadali tylko trzy posiki dziennie.

Ograniczenie stresu
Stres umysowy sprzyja wzrostowi uwalniania adrenaliny, ktra moe podnosi poziom cholesterolu we krwi. Techniki relaksacyjne takie jak napinanie, gbokie wyciganie ciaa lub medytacja pomagaj w obnieniu poziomu cholesterolu.

wiczenia fizyczne (gimnastyka)


wiczenia aerobik podnosz poziom HDL (dobrego cholesterolu) i mog te redukowa poziom LDLs. Maj one rwnie inny korzystny wpyw na serce: wzmacniaj minie serca, uatwiaj utrat wagi i obniaj cinienie krwi. Gimnastyka moe te pomc w zredukowaniu stresu. wiczenia nie powinny by zbyt energiczne i forsowne. Wskazany jest pgodzinny spacer kadego dnia.

Unikaj cudownych kuracji


Niektrzy ludzie zalecaj dodatki rybiego oleju jako skuteczne rodki do redukowania cholesterolu we krwi. Jednak badania wykazuj, e rybi olej nie obnia poziomu cholesterolu. Moe jednak pobudzi trjglicerydy (tuszcze we krwi), moe rwnie zmieni oglny wzr lipoprotein, a niczyja krew nie moe tego przyj jako zjawisko (korzystne). adna dieta wcznie z t rybn nie jest tak korzystna jak dieta czysto wegetariaska. Zdarzaj si rwnie doniesienia, e poziom HDL zostaje podniesiony przez alkohol. Ale ostatnie badania wykazay, e alkohol nie wpywa na podniesienie tego typu HDL, ktry chroni przed chorobami serca. Alkohol przydaje dodatkowe kalorie do diety i podnosi ryzyko pewnych form raka.

Unikaj palenia tytoniu.


Tyto jest dla serca tak sam trucizn jak dla puc. To wszystko czy si razem. Aby zatrzyma i odwrci zagroenie arterioskleroz, trzeba te wszystkie wskazwki wzi sobie do serca. Robic tylko umiarkowane zmiany osiga si umiarkowane wyniki. Wegetariaska

dieta niskotuszczowa wraz z gimnastyk, zaniechaniem palenia tytoniu i programem redukowania stresu jest najlepsz drog do obnienia poziomu cholesterolu, a dla wielu ludzi prowadzi nawet do wyleczenia choroby serca. Dobrze udokumentowane informacje mona znale w ksice dr. Deana Omisha Program leczenia chorb serca.

Dieta wegetariaska dla kobiet ciarnych.


W czasie ciy wzrasta potrzeba na wszystkie skadniki pokarmowe. Na przykad bdziesz potrzebowaa wicej wapnia, wicej biaka i kwasu foliowego. A oglna ilo kalorii moe wzrosn tylko bardzo umiarkowanie. W istocie wszystkie niezbdne dodatkowe wartoci pokarmowe mona przekaza do organizmu w zakresie nie przekraczajcym 300 kalorii dziennie. Z tego powodu wszystkie ciarne kobiety powinny wybiera pokarmy bardzo uwanie i mdrze. Wane jest jadanie pokarmw zasobnych w wartoci zdrowotne, ale nie zawierajce duo cukru ani tuszczu lub nadmiaru kalorii. Diety oparte na pokarmach penych, takich jak pene ziarna zb, wiee owoce i nierafinowane pokarmy spoywcze, s dla ciarnych, prawidowym, zdrowym jedzeniem. Oto przykady: Pene zboa, pieczywo, kasze podawa 6 razy dziennie lub wicej, 1 posiek = kromka chleba, albo 1/2 buki lub bagietki, 1/2 filianki gotowanej kaszy, ryu lub makaronu. Warzywa o ciemno zielonych liciach. Podawa 1 do 2 razy dziennie jeden posiek = 1/2 filianki gotowanej lub 1 filianka surowej woskiej kapusty, kapusty ogrodowej, nasion gorczycy lub rzepy, mog to by rwnie szpinak lub brokuy. Inne warzywa i owoce. Podawa 4 do 5 razy jeden posiek = filianka gotowanego lub 1/2 filianki surowego, lub 1 kawaek owocu, 3/4 filianki soku owocowego, 1/4 filianki suszonych owocw. Produkty z fasoli i soi, podawa 3 do 4 razy dziennie 1 posiek =1/2 filianki gotowanej fasoli, 4 uncje tofu lub tempeh, 8 uncji mleka sojowego. Orzechy, nasiona i kieki pszenne 1 do 2 razy. 1 posiek = 2 yki orzechw lub nasion; 2 yki masa orzechowego lub 2 yki kiekw pszenicznych.

Przewodnik dobrego zdrowia w czasie ciy


Zacznij zdrow diet zanim zajdziesz w ci. Wczesny wzrost i rozwj twojego dziecka jest podtrzymywany zasobami odywczymi twojego ciaa. Staraj si zachowa umiarkowany przyrost wagi ciaa. Dobry rytm to jest trzy do czterech funtw wzrostu w cigu pierwszych trzech miesicy ciy. Odwiedzaj systematycznie swojego opiekuna lekarza. Ograniczaj puste kalorie znajdujce si w poywieniu wysoko przetwarzanym i w sodyczach. Licz swoje kalorie!

rodki odywcze
Aby mie pewno, e otrzymujesz dosy rodkw odywczych, zwr szczegln uwag na nastpujce substancje:

Wap: wszystkie grupy wymienione powyej to s pokarmy zasobne w wap. Upewnij si, eby spoywa co najmniej cztery posiki dziennie z pokarmw bogatych w wap. Wap zawieraj: tofu, warzywa o ciemno zielonych liciach, brokuy, figi, fasola, nasiona sonecznikowe, tahini, maso migdaowe, mleko sojowe wzbogacone wapniem oraz wzbogacone wapniem kasze zboowe i soki owocowe. Witamina D: Ta witamina rzadko wystpuje w dietach, chyba e ludzie jadaj pokarmy, ktre s ni uzupenione. Niektre preparowane kasze s wzbogacone witamin D. Ciao potrafi samo wytwarza witamin D, jeeli skra jest poddana operacji promieni sonecznych. Kobiety ciarne, ktre nie otrzymuj pokarmw wzmocnionych, powinny trzy razy tygodniowo poddawa si przez 20 lub 30 minut operacji sonecznej, gwnie na rce i twarz. Witamina B12: W wikszoci pokarmw rolinnych witamina B12 nie wystpuje. Aby otrzyma dostateczn porcj tej wanej witaminy trzeba zapewni sobie kadego dnia jeden posiek z pokarmu wzbogaconego witamin B12. Mog to by niadaniowe kasze, pewne produkty zastpujce miso (proteina sojowa) i mleko sojowe. Niektre firmy wytwarzajce odywcze drode te dostarczaj drody z witamin B12. Czytaj uwanie etykiety na opakowaniach z jedzeniem, aby si upewni, ktre z nich s wzmacniane t witamin. Wodorosty i produkty takie jak tempeh nie s niezawodnymi rdami witaminy B12. Witamina B12 jest rwnie we wszystkich gotowych farmaceutycznych zestawach multiwitaminowych i suplementach wegetariaskich. elazo: W diecie opartej na produktach rolinnych elazo jest w obfitoci. Fasola, suszone owoce, jarzyny zielone liciaste, melasa, orzechy i nasiona i cae ziarna, chleby i kasze wszystkie one zawieraj mnstwo elaza. Jednak kobiety bdce w drugiej poowie ciy maj ju wiksz potrzeb elaza i mog wymaga dodatkowych porcji tej witaminy, niezalenie od tego jakiej diety przestrzegaj. Prowadzcy ci lekarz moe omwi z tob spraw tego dodatkowego elaza. Sowo o biaku... W czasie ciy potrzeby biakowe wzrastaj o okoo 30%. Jednak poniewa wikszo ludzi konsumuje i tak znaczne iloci biaka, przecitna kobieta zjada biaka wicej ni potrzebuje kobieta ciarna. Pene ziarna, warzywa, ziarna strczkowe, orzechy i nasiona wszystkie s doskonaymi rdami elaza. Poprzednio podana lista pokarmw dostarcza dla kobiety ciarnej mnstwo biaka.

Propozycje dotyczce jadospisu


Ukadaj posiki koncentrujce si dokoa penych ziaren, fasoli i warzyw. Dodawaj do nich nasiona sezamowe, kieki pszenne lub drode dla zapachu i wartoci odywczej. Gotowane warzywa liciaste s magazynem wartoci odywczych. Dodawaj je do zup i potrawek, cenne s te owoce suszone lub wiee na deser i orzechy dla wzbogacenia elazem i innymi wanymi substancjami pokarmowymi.

Proste, przykadowe menu dla kobiety ciarnej.


niadanie: Zimna owsianka z owocami i mlekiem sojowym, tosty z masem orzechowym, sok owocowy. Lancz: Tofu z chlebem z penego ziarna i saat. Saata posypana zioami i skropiona sokiem cytrynowym, owoce.

Obiad: Potrawka z soczewicy i ryu, doprawiona drodami, i pokrojonymi pomidorami. Gotowane brokuy, saata ze szpinaku, wzbogacone mleko sojowe. Przekska: Mieszanka migdaw z rodzynkami, owoce, tofu doprawione owocami.

Dieta w czasie karmienia piersi


Zasady odywiania dla matki karmicej s takie same jak dla kobiety ciarnej. Wytwarzanie mleka wymaga wicej kalorii, dlatego bdzie ona potrzebowaa troch wicej poywienia ni przedtem.

Wegetariaskie diety dla dzieci (od samego pocztku)


Obyczaje jedzeniowe wdraamy sobie od najwczeniejszego dziecistwa. Diety wegetariaskie daj dziecku szans nauczenia si czerpania radoci z pokarmu urozmaiconego i ze smakowitych odywek. W tym okresie wprowadza si pokarmy zdrowe i penowartociowe we wszystkich okresach dziecistwa, od urodzenia po czas dojrzewania.

Odywianie dzieci
Najlepszym pokarmem dla noworodkw jest mleko z piersi matki. Jeeli twoje dziecko nie jest karmione piersi, to dobr alternatyw dla niego s szeroko dostpne preparaty z soi. Nie naley jednak uywa mleka sojowego kupowanego w sklepach. Dzieci maj specjalne, zmieniajce si w czasie potrzeby pokarmowe i wymagaj takiego preparatu sojowego, ktry jest przystosowany do ich indywidualnych potrzeb. Przez kilka pierwszych miesicy ich ycia dzieci nie potrzebuj adnego innego pokarmu ni pokarm z piersi matki lub mleko sojowe. Dzieci karmione piersi powinny by przez okoo 2 godzin tygodniowo nawietlane na socu dla wytworzenia w ich ciele witaminy D. Dzieci yjce w szczeglnie pochmurnym klimacie mog ponadto potrzebowa dodatkowej dawki tej witaminy. Mleko z piersi powinny one otrzymywa przez co najmniej pierwszy rok ycia. A gdy dziecko bdzie miao 4 lub 5 miesicy ycia lub gdy jego waga si podwoi, mona mu podawa dodatkowe inne jeszcze pokarmy. Dodawaj za jednym razem tylko jeden nowy pokarm z jedno lub dwutygodniowymi przerwami. Taki sposb postpowania wdraa dziecko spokojnie do stopniowego przyjmowania nowych pokarmw. Cztery do piciu miesicy. Wprowadza dziecice pokarmy zboowe wzbogacone elazem. Dodawaj stopniowo potrawy z ryu, dopki dziecko jest mao podatne na alergie. Mieszaj ten kleik z ryu z ma iloci mleka z piersi lub mleka sojowego. Nastpnie podsuwaj dziecku kaszki jczmienne lub owsiane. Sze do omiu miesicy. Zacznij wprowadza warzywa, bardzo starannie ugotowane i roztarte. Mog to by ziemniaki, zielona fasola, marchew i groch wszystkie s dobre do wyboru na pierwszy raz. Nastpnie wprowadzaj owoce. Sprbuj poda dziecku ugnieciony banan, awokado, brzoskwini lub sok jabkowy. W smym miesicu ycia dziecko moe ju je chleb i chrupki. Rwnie w tym wieku dziecko moe zacz jada jeszcze inne pokarmy biakowe takie jak tofu lub fasola, potraw z fasoli gotowanej bardzo starannie i ugniecionej. Dzieci maj due potrzeby na kalorie i pokarmy o wysokim stopniu wartoci odywczych. Ale ich

odek jest jeszcze may, podawaj wic dzieciom czsto mae przekski, wczajc w to pewne drobne pokarmy takie jak oczyszczone ziarna sonecznikowe i mae iloci sokw owocowych. Ilo i jako kalorii naley przystosowa do potrzeb konkretnego dziecka.

Grupy pokarmowe dla dzieci


Chleb, kasze, nasiona. Wczaj do jadospisu dziecka chleb i ciepe kasze, makaron, gotowane ziarna takie jak ry, owies. Jeden posiek to jest 1/2 filianki makaronu, kaszy lub 1 kromka chleba. Fasola, orzechy, nasiona. Wczaj stopniowo troch gotowanej fasoli takiej jak kidnej, soczewica, groszek i zielony groszek. Produkty sojowe takie jak tofu i mleko sojowe, wszystkie orzechy i maso orzechowe, nasiona i tahini (maso sezamowe). 1 posiek to 1/2 filianki fasoli, 4 uncje tofu, 8 uncji mleka sojowego, 1 yka orzechw lub masa orzechowego. Warzywa. Do tej grupy wchodz wszystkie warzywa. 1 posiek to 1/2 filianki jarzyny gotowanej lub surowej. Owoce. Tu wczaj wszystkie owoce i soki owocowe. 1 posiek to jest 1/2 filianki owocw gotowanych, 4 uncje soku owocowego, 1/4 filianki suszonych owocw, 1 kawaek owocu wieego. Zalecana ilo posikw w wieku od 1 do 3 lat: potrawy zboowe 4 razy, fasola, orzechy, nasiona, razem 5 razy, w tym 1 raz fasola, 1 raz orzechy lub nasiona i 3 razy mleko sojowe. Warzywa: 2 porcje a w tym co najmniej 1/4 filianki warzyw z zielonych lici, takich jak kapusta, kapusta woska, brokuy, zielona rzepa, listki gorczycy. Owoce 2 razy dziennie. Gotowane lub wiee. Na zakoczenie przepis na takie smaczne i zdrowe smarowideko do chleba, ktre nazywa si hommus wg recepty Lindy McCartney z jej ksiki Kuchnia domowa Lindy McCartney: 1/2 kg ugotowanej cicierzycy (tzw. woski groch) 60 mililitrw wody 90 mililitrw soku z cytryny 4 roztarte zbki czosnku 1/2 yeczki soli 3 yki stoowe tahiny (pasta sezamowa) 2 yki posiekanej natki pietruszki 3 yki oliwy z oliwek Zmiksuj razem wszystkie skadniki na jednolit mas, dodajc od czasu do czasu troch wody, tak aby pasta miaa konsystencj bardzo gstej mietany. Podawaj z arabskim chlebem pitta i z saat. Czas przyrzdzania 5 min. Obfite rdo elaza.

Aby tylko zdrowi byli

Ogromna ilo ludzi dobrej woli, podejmujcych prby przeciwstawienia si niezliczonym udrkom, nkajcym nasz wiat, czsto nie dostrzega zwizku midzy przejawami tych niedoli, a naszym ludzkim sposobem odywiania si. Zwizku midzy tym co nas unieszczliwia, a tym co jadamy na co dzie. Zawarto naszych koszykw z zakupami i tego co kadziemy na talerzach wydaje si na og spraw odleg i nie zwizan zupenie z wielkimi problemami politycznymi i spoecznymi. Uznaje si, e to co kady jada jest jego spraw indywidualn, prywatn, od tego wszystkiego zupenie niezalen. Jeeli za ignoruje si strukturalne i przyczynowe powizania midzy rozpatrywanymi aktualnie sprawami i prbuje si kad z nich naprawia osobno takie dziaania musz by nietrafne a rozwizania nieskuteczne. Tu wanie chciaabym potwierdzi to, co kilka lat temu zaobserwowaa Frances Moore Lappe, autorka ksiki Dieta dla maej Planety, e midzy ludzkim konwencjonalnym sposobem odywiania, a licznymi nieszczciami i katastrofami wiata zachodzi bardzo cisy zwizek i wielowtkowa, gboka zaleno. We wstpie do 10 wydania swojej ksiki (1982) pisze ona tak: Ogromne problemy spoeczne, a szczeglnie problemy wiatowego godu i zniszczenia ekologicznego, po prostu nas poraaj. Ich korzenie wydaj si nie mie koca... Ja odkryam, e tym instrumentem, ktrego nam potrzeba, aby przebi pozornie nieprzenikliw cian, jest jedzenie. Przyjmujc za punkt wyjcia sprawy ywieniowe, zaczam dostrzega logiczne powizania tam, gdzie przedtem bya tylko dungla przeraajcych faktw. Posugujc si takim instrumentem jak sprawy ywieniowe, mona zauway, e los ludzkiej populacji i caej ziemskiej biosfery jest cile uzaleniony od tego, co ludzie uznaj za potrzebny im pokarm, co jadaj, czego poszukuj i co wytwarzaj, aby si tym ywi. Nie ma pewnoci jak doszo do tego, e czowiek, ktrego organizm jest genetycznie przystosowany do pokarmu rolinnego, tak jak przeuwacze do jadania trawy, zacz ywi si ciaami zabijanych zwierzt. Niektrzy optuj za pierwotnymi, naturalnymi rzekomo, skonnociami ludzkiej populacji do odywiania si misem, ignorujc wszystkie jednoznaczne i atwo uchwytne znamiona jego rolinoernoci, choby takie jak np. skad enzymw trawiennych i upieraj si przy okrelaniu czowieka jako istoty wszystkoernej. Inni zmierzajcy w tym samym kierunku, fantazjuj na temat poywienia ludzi pierwotnych, tzn. naszych bardzo wczesnych przodkw, goszc, e pierwotny czowiek by myliwym. Opozycjonistom, ktrzy wskazuj im na brak w ludzkim ciele naturalnych narzdw sucych zdobywaniu i trawieniu pokarmu zwierzcego, to znaczy silnych koczyn, ostrych zbw i mocnych pazurw, sugeruj, e w tych dziwnych czasach ludzie ywili si np.

...jaszczurkami(!) Mona zapyta: skd oni to wiedz? Do wysuwania powanie takich informacji trzeba by mie jakie konkretne argumenty, a nie tylko poparte niczym domysy. Takim konkretnym dowodem niejako historycznym mogyby by teksty ksig Mojeszowych Starego Testamentu oraz hinduskie Wedy. Tam jest napisane, e istoty od ktrych by wtedy bezwzgldnie zaleny i ktre nazywa Bogiem, nakazyway mu zabijanie zwierzt i skadanie ofiar, polegajcych na paleniu pewnych czci ciaa tych zwierzt. Inna wersja podobnego kierunku opinii gosi, e jakkolwiek organizm ludzki jest niewtpliwie przystosowany genetycznie do pokarmu rolinnego to w pewnym momencie jego historii jadanie misa stao si koniecznoci. Sprawa genezy odywiania si ludzkiej populacji pozostaje na razie z koniecznoci otwarta. Nie mona jednak wykluczy, e pierwotny zamys, aby czowiek ywi si pokarmem rolinnym i eby ewoluowa w sposb zharmonizowany ze wszystkimi nastpstwami takiego odywiania, nie zosta w pewnym momencie zmieniony i e do jadania pokarmu zwierzcego zosta on zmuszony. Mogo to by spowodowane obiektywn koniecznoci wynikajc ze zmiany sytuacji w rodowisku albo narzucone z gry, tak jak to zostao przedstawione w Wedach lub w Starym Testamencie. Jednak pokarm zwierzcy, w jakikolwiek sposb zalecony i jakkolwiek przyjty, jest od tysicy lat wdraany i praktykowany wraz ze wszystkimi swoimi nastpstwami. Jak ju bowiem zauwaya Francis Moore Lappe, wybr ten ma ogromne znaczenie dla wszystkich spraw ycia ludzkiego. Ma on liczne konsekwencje o najdoniolejszym znaczeniu dla caej sytuacji Planety, dla jej pomylnoci lub nieszcz i katastrof! Moe on oznacza sukces czowieka lub jego klsk. Jeeli pokarm rolinny jest genetycznie zaprogramowanym warunkiem realizowania si ludzkiego rozwoju we wszystkich jego ontogenetycznych i filogenetycznych etapach to tak drastyczna zmiana jak zastpienie go innym pokarmem, nie moe pozosta bez znaczcego wpywu na jako i kierunek tego rozwoju, na zdeterminowanie jego wegetatywnej, duchowej czy kulturowej rangi. Zmiana taka moe ujawni si w postaci zupenego zahamowania procesw fizycznej, psychicznej i duchowej ewolucji, albo w postaci wyzwalania lawiny chorb i skonnoci do zachowa nieprawidowych jak na przykad nasilona agresywno, zachanno, nadpobudliwo hormonw pciowych, a w konsekwencji zachwianie rwnowagi demograficznej. A take wygaszanie wraliwoci na cudzy bl, czyli regres procesw rozwoju moralnego. Odkd w latach pidziesitych doszo w wiecie zachodnim do znacznego wzrostu spoycia i produkcji misa, zaczy rozwija si gwatownie choroby degeneracyjne. Jest to fizjologiczny protest organizmu rolinoernego przeciwko pokarmom zwierzcym. Ich liczba stale wzrastaa i wzrasta do tej pory. Profesjonalici rozwaajcy przyczyn tego zjawiska, eksponuj negatywny wpyw rnych elementw toksycznego rodowiska, zanieczyszczenia przemysowe, psychiczne stresy i wiele innych, pomijaj jednak ostentacyjnie t zasadnicz, totaln przyczyn jak jest nietrafny, toksyczny sposb ludzkiego odywiania. Wynika std, e zasady diety opartej na pokarmach zwierzcych, tzn. jadaniu misa, wdlin, ryb, drobiu i mleka oraz produktw mlecznych, tzn. sera i mietany, a take jajek, s niezgodne z naturalnymi potrzebami ludzkiego organizmu. Pokarmy te zawieraj nadmiar nasyconych tuszczw, biaka, cholesterolu oraz sodu. Brakuje w nich natomiast bonnika, zboowych wglowodanw, witamin i kompletu skadnikw mineralnych. Te za znajduj si w pokarmach rolinnych, to znaczy w penych ziarnach zb, w wieych owocach i jarzynach oraz w potrawach z nasion strczkowych, to znaczy fasoli, soczewicy, soi oraz grochu. Ten brak trafnego zrozumienia rzeczywistych potrzeb ludzkiego organizmu powoduje lawin chorb degeneracyjnych, nkajcych populacj ludzi yjcych obecnie w krgu cywilizacji zachodniej. S to choroby takie jak miadyca, rak, cukrzyca, otyo, kamica ciowa i nerkowa, nadcinienie i rne schorzenia trawienne.

Ludzki organizm jest w sposb niekwestionowany przystosowany do pokarmu rolinnego. Wskazuj na to liczne morfologiczne i fizjologiczne cechy ludzkiego organizmu. M.in. budowa zbw, ktre mog suy do przeuwania pokarmu rolinnego, a nie do rozrywania i szarpania ciaa zwierzcego. Obecno ptialiny w linie czowieka, wskazuje na to, e przewidzianym dla niego pokarmem jest skrobia w linie drapienikw nie ma ptialiny, jest za to kilkakrotnie wicej pepsyny, sucej drapienikom do skutecznego trawienia biaka. Koncentracja kwasu solnego w ludzkim odku jest dwadziecia razy mniejsza ni w odku misoercy. A wreszcie dugo jelit, ktre s 3 4 razy dusze od tuowia ni jelita drapienikw. Te wanie ludzkie jelita su do trawienia pokarmw rolinnych, ktre duej ni miso podlegaj procesom trawienia. Miso natomiast w dugim przewodzie pokarmowym czowieka jeszcze do koca nie strawione ju ulega procesom gnilnym. Wytwarzaj si wtedy zwizki chemiczne o waciwociach toksycznych, takie jak fenol, indol, skatol, tioetanolamina. W gotowanych wywarach z misa i koci uwalniaj si jady trupie takie jak kadaweryna, ptomaina, leukomaina. A oprcz tego chemikalia rolnicze i sztuczne nawozy oraz pestycydy, herbicydy i inne toksyny. Do najczstszych schorze powodowanych procesami gnilnymi, sprowokowanymi nadmiarem biaka w organizmie nale rak odbytnicy, cukrzyca, zaparcia, miadyca, choroby ukadu krenia i choroby reumatyczne. Na raka odbytnicy choruj gwnie te osoby, ktre jadaj duo misa, a mao pokarmw zawierajcych bonnik. Do chorb cywilizacyjnych zwyrodnieniowych zalicza si choroby nowotworowe. W krajach gdzie wzrasta spoycie misa, wzrasta rwnie ilo przypadkw zachorowa na raka. Ta sama prawidowo odnosi si do chorb ukadu krenia. W miar podnoszenia si standardw ywieniowych, to znaczy gdy ronie spoycie misa, ronie te ilo zgonw z powodu chorb serca. Ju prawie 40 lat temu w czasopimie medycznym Journal of The American Medical Association napisano: Dieta wegetariaska moe zapobiec w 90% zawaom i 94% chorobie wiecowej. 10 lat pniej w National Academy of Science mona byo przeczyta: Osoby pozostajce na wycznej diecie wegetariaskiej zachowuj doskonay stan zdrowia, wskazuje to na fakt, e dieta zoona ze starannie dobranych pokarmw rolinnych jest pod wzgldem odywczym wystarczajca. Od szeregu lat coraz wicej lekarzy i dietetykw podziela opini, e przyczyn chorb serca s nie tylko tuszcze ale i biako. Ju niewielki nawet wzrost iloci pokarmu biakowo tuszczowego powoduje znaczne obnienie dopywu tlenu do krwi. Nadmiar biaka powoduje te zgrubienie naczy krwiononych. Na nadmiar biaka w organizmie wskazuje si te jako na przyczyn biaaczki. Ju leukocytoza jest sygnaem ostrzegawczym przed wtargniciem do organizmu niebezpiecznych substancji toksycznych. Wielu naturoterapeutw stwierdza, e takie choroby oczu jak zapalenie spojwek, zapalenie tczwki lub rogwki nie s to wycznie choroby oka, ale symptomy oglnego zatrucia organizmu, powstaego gwnie na skutek spoywania w nadmiarze produktw mcznych, cukru i biaka. Istnieje pogld, e kada choroba ostra lub przewleka jest objawem kryzysu w procesie zatrucia pokarmowego. To nie same bakterie s przyczyn chorb, one przecie obecne s stale w kadym organizmie. Przyczyn ich nagego rozwoju przeradzajcego si w stan patologiczny organizmu jest dostarczenie im poywki w postaci nieodpowiedniego i nie strawionego jedzenia. Wtedy zaczynaj si gwatownie rozmnaa. W cigu 24 godzin z jednej bakterii powstaje kilka trylionw. Pasteur pod koniec ycia powiedzia, e zrozumia i same bakterie s niczym, najwiksze znaczenie ma rodowisko w ktrym wystpuj. Jeeli takim rodowiskiem jest ludzki organizm przesycony substancjami toksycznymi, uzyskuj one wtedy doskonae warunki do szybkiego i obfitego rozwoju. Gdy w 1991 roku pod wpywem informacji lekarzy Stowarzyszenia Medycyny Odpowiedzialnej, rzd Stanw Zjednoczonych, rozumiejc suszno diety, opartej na

czterech nowych grupach pokarmowych wraz z jej zdrowotnymi, ekologicznymi i ekonomicznymi konsekwencjami, zaleci j oficjalnie wszystkim swoim obywatelom, wystpio wtedy z gwatownym protestem lobby przemysu misnego i hodowlanego. Zmusio to rzd do wycofania swojej promocji. Rzd mia na celu zdrowie obywateli i pomylno rodowiska, podczas gdy protestujcym chodzio o utrzymanie swojej pozycji finansowej i ochron profesji zwizanych z dalszym funkcjonowaniem przemysu hodowlanego i misnego. Ich dania jednak przewayy i majc tak silne poparcie finansowe i polityczne, nietrafna dieta ludzka jest kontynuowana i wywiera wpyw na wiele innych zjawisk i caych sfer ycia zbiorowego. Bezporednim nastpstwem stosowania tej diety jest zaamanie si prawidowoci procesw fizjologicznych ludzkiego organizmu. Powoduje ono zaburzenia procesw fizjologicznych i uszkodzenie tych organw ciaa, w ktrych te pokarmy uczestnicz. Gwnie zaatakowane zostaj organy wydalnicze takie jak nerki i okrnica, przecione uwalnianiem si od szkodliwej chorobotwrczej substancji pokarmowej. Ten wysiek samoobronny obcia ukad krenia i wskutek tego powstaj choroby serca i nadcinienie. Organizm bronic si przed bezporednim zagroeniem chorob, substancje pokarmowe nie wchonite do krwi i nie wydalone, przechowuje w tkankach i narzdach ciaa. Jako zogi staj si one zacztkiem przyszych chorb takich jak miadyca, artretyzm, reumatyzm oraz owrzodzenie i nowotwory. Ratunku szukaj chorzy w medycynie. Jednak wspczesna medycyna akademicka nie zaleca diety wycznie rolinnej, ktra wyleczyaby przyczyn dolegliwoci, a tylko stosuje leki chemiczne, zwalczajce jej objawy. W ten sposb rwnolegle z przemysem misnym prosperuje przemys medyczny, nazywany ostatnio na Zachodzie medibiznesem, a obok nich rozwija si przemys farmaceutyczny. Ubocznym skutkiem tej sytuacji jest fakt, e 30% pacjentw trafiajcych do szpitali, to cierpicy na tzw. choroby jatrogenne, to znaczy chorujcy z powodu nadmiaru przyjmowania lekarstw. W tej sytuacji za zdrowie i szans wszechstronnego rozwoju caego gatunku, ktre ludzie mog przecie mie darmo, musz drogo paci. Utrzymanie przemysu medycznego i farmaceutycznego kosztuje rocznie wiele miliardw dolarw. Innym skutkiem ubocznym istniejcej sytuacji jest dziaanie takich laboratoriw, gdzie testuje si na zwierztach leki proponowane dla ludzi. Wie si to nie tylko z niewypowiedzianymi cierpieniami testowanych zwierzt, ale i z gbok degradacj moraln ludzi, ktrzy te testy przeprowadzaj, a take i tych ktrzy tak akcj akceptuj i czerpi z niej korzyci. Kolejnym ogniwem acucha niedoli wyzwalanych faszywym pogldem na ludzkie potrzeby pokarmowe jest powstanie i rozbudowa przemysu hodowlanego. Podobnie jak laboratoria testujce lekarstwa i kosmetyki, wyzwala on koszmar gehenny zwierzt w czasie hodowli, transportu i uboju. Ten koszmar przeywa kadego roku 20 miliardw krw, cielt, wi, drobiu i innych zwierzt, na ktre czowiek ma apetyt. Wszystkim etapom tego procesu towarzyszy nieodcznie zjawisko moralnej degradacji ludzi, ktrzy ten przemys realizuj jako pomysodawcy, organizatorzy i wykonawcy. Jest to problem bolesny i alarmujcy, bo popyt na miso nieuchronnie wyzwala profesje, ktre ju w zaoeniu powoduj moralne okaleczenia: znieczulenie, brutalno, okruciestwo. Podobnej degradacji ulegaj konsumenci misa, kiedy kupujc i jedzc miso, akceptuj bez grozy i bez protestu ponienie i cierpienie zwierzt, zwizane z ich mczesk hodowl i brutalnym ubojem. Kolejne ogniwo tej jedzeniowej niedoli wiata to zagroenie bied i godem ogromnych rejonw ziemi zamieszkaych przez rne etniczne spoecznoci ludzkie. Brakuje im chleba i tych pokarmw rolinnych, ktrymi hodowcy karmi swoje stada. Caa gospodarka ywieniowa, ktrej struktura ukierunkowana jest gwnie na produkcj zwierzc, powoduje, e zdominowane przez ludzi rodowisko ziemskie jest po prostu chore fizycznie i psychicznie.

Aby przemys hodowlany mg funkcjonowa i przynosi rezultaty, zwierzta trzeba karmi. I tu pojawia si kolejny globalny problem zdobywania paszy dla nich. Okoo 85% upraw w caym wiecie to uprawy przeznaczone na pokarm dla hodowlanych zwierzt. Jak wiadomo ludzi przybywa lawinowo, misa potrzeba coraz wicej, a wic i paszy naley produkowa coraz wiksze iloci. Rolnictwo stopniowo zmienia profil uprawowy na profil hodowlany. W coraz mniejszym stopniu troszczy si o jako pokarmu dla ludzi, coraz wicej dba o du ilo paszy. Stymulowaniu tej iloci suy stosowanie sztucznych nawozw. Ta metoda jakkolwiek wydajna, coraz mniej si opaca, bo jak wykazuje dowiadczenie, samo zasilanie gleby azotem, fosforem i potasem (NPK.) przestaje wystarcza, a ponadto powoduje zaburzenia mineralnej rwnowagi w glebie i wzrastajcy deficyt innych pierwiastkw, ktre trzeba stale dokada. To nienaturalne traktowanie gleby zbyt dua ingerencja i to ingerencja nieumiejtna, wyzwalana nie tyle trosk o zdrowie gleby i jako zbiorw, ale o wzrost dochodw osiganych jakimikolwiek rodkami, wywouje taki efekt, e uprawiane na niej roliny suce jako pokarm dla ludzi i dla zwierzt, s przesycone skadnikami toksycznymi. Jednak nie majc wyboru, bo farmy ekologiczne nie rozpowszechniy si na tyle, aby zabezpieczy pen poda naturalnego pokarmu, ludzie jedz te pokarmy sami, a tak samo toksyczn pasz karmi zwierzta. A potem nie tylko zapadaj na choroby z powodu wasnego pokarmu rolinnego, ale szkodzi im rwnie zjadane miso chorych zwierzt. Badania zmierzajce do stwierdzenia i ujawnienia przyczyn tego stanu przebiegaj opieszale i s mao skuteczne, poniewa podobnie jak lobby hodowcw i producentw misa, utrzymaniem tego stanu rzeczy zainteresowane s jeszcze inne lobby takie jak np. producenci paszy i pestycydw, medibiznes i wszystkie etapy funkcjonowania przemysu farmaceutycznego. W zwizku z tym utrwala si u chorych poczucie bezradnoci i rodzi si faszywe przekonanie, e choroby s nieodcznym znamieniem ludzkiej kondycji, a ju szczeglnie starszego wieku. Wtedy choremu wydaje si, e nie ma innej drogi jak tylko szuka ratunku w gabinecie lekarza i w aptece. A przy tym, e powinien si dobrze odywia, to znaczy codziennie jada miso i wdliny, bo, jak pouczaj specjalici do spraw ywienia i co ogaszaj rodki masowego przekazu, wegetarianizm jest niebezpieczny. Kolejne ogniwo acucha naszych niedoli wyzwolonych nieprawidowym sposobem odywiania to sprawa zanieczyszczenia rodowiska naturalnego, czyli skaenie ekologiczne. rodki stosowane do chemicznego stymulowania wydajnoci gleby i ochrony rolin powoduj niewyobraaln toksyczno nie tylko gleby ale rwnie wd powierzchniowych i gbinowych, lasw, powietrza oraz organizmw ludzi i zwierzt, ktrzy jadaj uprawiane na tej glebie pokarmy, pij wod, oddychaj powietrzem zatrutym, skaonym. Jednoczenie gleba z kadym rokiem coraz bardziej jaowieje, ulega erozji i acuch zowrogich konsekwencji dalej si wydua. Bo dla stymulowania urodzajnoci zamierajcych gleb, trzeba stosowa coraz wicej chemicznych nawozw, a to pogbia degradacj ziemi wraz ze wszystkimi tego nasilajcymi si konsekwencjami. Innym potnym rdem skaenia rodowiska s ogromne iloci zwierzcych odchodw. W olbrzymich amerykaskich hodowlanych fabrykach ilo ich wynosi rocznie okoo 2 miliardw ton. Poniewa wykorzystanie tego jako nawozu byoby uciliwe i nieopacalne, wic gleb nawozi si atwiejszymi w uyciu sztucznymi nawozami, a odchody zwierzce wyrzucane s do najbliszych zbiornikw wodnych. Zawarty w tych odchodach amoniak i azotan wyugowuj si w wodach gruntowych i spywaj do wd powierzchniowych. W rezultacie udzia zwierzt w zanieczyszczaniu wd jest kilkakrotnie wikszy ni ludzki i przemysowy. Nastpn konsekwencj bdu w rozpoznaniu pokarmowych potrzeb czowieka jest katastrofalne eksploatowanie zasobw energetycznych ziemi. Aby uzyska 1 kg misa, ktry

dostarcza 1000 kalorii energii pokarmowej trzeba uy 20 tysicy kalorii paliw kopalnych, gwnie na wyprodukowanie paszy. Kada kaloria biaka z misa woowego wymaga zuycia 70 kalorii paliw kopalnych. Zboe i fasola s pod tym wzgldem 20 do 40 razy tasze. Kadego roku przybywa na Ziemi 100 milionw mieszkacw i kady z nich miaby prawo oczekiwa, e jego potrzeby pokarmowe zostan zaspokojone. Wiadomo jednak, e nie zawsze tak si dzieje. 15 procent ludzi yjcych obecnie na wiecie cierpi gd. W niektrych rejonach Ziemi wskutek niedoborw pokarmowych umiera 50% dzieci w wieku przedszkolnym. Jednoczenie z 80% wyprodukowanego biaka zwierzcego korzysta tylko 25% ludnoci wiata, a pozostali goduj lub niedojadaj. Jak wida istniejcy system ywienia zorientowany na produkcj misa jest studni bez dna, w ktrej tonie ogromna wikszo zasobw spoywczych caego wiata. Na pasz dla zwierzt rzenych przeznacza si przeszo poow caej produkcji rolnej. Mechanizacja rolnictwa i urzdze stosowanych w hodowlach, nawadnianie i mineralne nawoenie wymagaj ogromnych nakadw energii. Jednak zasoby energetyczne wiata, podobnie jak zasoby wody, gleby i lasw nie s niewyczerpalne. Rozwijajca si gospodarka hodowlana zuywa coraz wiksze zasoby energii, wody i innych bogactw naturalnych, co powoduje, e uzyskiwane z hodowli kalorie s coraz drosze. Skutkiem tego jest uboenie ludzi, z ktrych coraz mniej sta na kupowanie sobie chleba. Najbardziej przygnbiajcym akcentem tej sytuacji eksploatowania przyrody i marnotrawienia jej bogactw jest to, e ta irracjonalna, dewastujca struktura produkcji ywnoci jest zupenie niepotrzebna! Ludzie jako istoty rolinoerne mog w peni zaspokaja swoje potrzeby ywieniowe, korzystajc z obfitoci pokarmu rolinnego. Do wyywienia wszystkich ludzi na wiecie pokarmem rolinnym wystarczyoby 1/5 tych wszystkich zbiorw uzyskiwanych obecnie kosztem takiego niesychanego trudu i marnotrawionych tak nieprzezornie i gupio. W zachodniej strefie wiata masowe spoycie misa stao si powszechnym naogiem. Poda si go tak samo jak innych uywek: alkoholu, papierosw, cukru, bez wzgldu na wysok cen zdrowia i godnoci, jak trzeba zapaci za zaspokajanie tego podania. Rwnolegle z patologicznymi zaburzeniami ukadu trawiennego, odksztaceniom i wynaturzeniom ulega wtedy system hormonalny, system nerwowy i mzg. Oprcz chorobliwych zmian w zakresie porzdku metabolicznego zachodzcych w ludzkim rolinoernym organizmie dochodzi do degeneracji reakcji umysowych i emocjonalnych. Cay ustrj ulega gbokim, nie tylko fizjologicznym, ale i neurologicznym oraz psychicznym przemianom. W rezultacie tych przemian czowiek uzyskuje wprawdzie zdolno przetrwania, ale nie na czowieczych warunkach! Natomiast na warunkach stosownych dla organizmu drapienikw. I w ten sposb odczowiecza si. Rodzi si w nim przerost agresywnoci i pobudliwoci motorycznej, a ponadto przedwczesne i nadmierne pobudzenie popdu pciowego oraz naogowe uzalenienie od pokarmw zwierzcych. Pokarm biakowy w iloci przekraczajcej fizjologiczne zapotrzebowanie organizmu wywouje nadpobudliwo hormonw nadnercza (adrenalina hormon agresji) i hormonw pciowych. Bardzo wczesna menstruacja u maych dziewczynek jest wanie wynikiem karmienia dzieci pokarmami zwierzcymi. U dorosych skutkiem nadpobudliwoci hormonw pciowych jest wzmoone koncentrowanie si uwagi na sprawach seksu. W skali masowej przejawia si to w postaci lawiny demograficznej, dewiacji seksualnych, szerzenia si chorb wenerycznych (ostatnio AIDS). Nabrzmiewa dramatyczny dylemat aborcji, tragedie niechcianych dzieci, dzieci niekochanych, odrzucanych przez rodzicw, osamotnionych, gboko nieszczliwych, odnajdujcych si niekiedy w grupach przestpczych. Nadmiar agresji pobudzanej adrenalin, wyraa si w sferze obyczajowej i politycznej, rodzi konflikty, wojny, sprawia, e w yciu ludzkim dominuje przemoc, nienawi, rywalizacja, cierpienie i gwatowna mier. Rodzi si zacietrzewienie w deniu

do zdobywania przewagi, najczciej w zakresie posiadania i dalszego gromadzenia coraz wikszych zasobw pienidzy i rzeczy, w chorobliwym, irracjonalnym nadmiarze. Jest to wanie wyrazem dewiacji i psychopatycznych zaburze sprowokowanych nieprawidowym funkcjonowaniem hormonw. Ta patologiczna zachanno jest midzy innymi przyczyn konfliktw i nieszcz oraz przestpstw. Przestpstwa, naduycia, korupcja na wielk skal, to niektre formy wyraania si irracjonalnej zachannoci. Ta patologiczna zachanno jest wreszcie przyczyn nieustannego szykanowania kadej prby promowania wegetarianizmu tego sposobu odywiania naturalnego, zdrowego i rozumnego. W istniejcym obecnie systemie produkcji ywnoci powszechny wegetarianizm byby finansowym zagroeniem dla wszystkich pozycji i zawodw, pozwalajcych czerpa znaczne korzyci finansowe i prestiowe. S wrd nich nie tylko rzenicy, hodowcy, producenci paszy i pestycydw, ale rwnie przedstawiciele nauki, medibiznesu i przemysu farmaceutycznego. To znaczy przedstawiciele tych profesji, ktrych korzystna pozycja zaley od niekorzystnego stanu zdrowia konsumentw misa. Jakkolwiek bezporedni wykonawcy tego procesu hamowania promocji wegetarianizmu, najczciej nie zdaj sobie sprawy z rzeczywistych motyww wasnego postpowania, to znaczy nie wiedz co czyni tym trudniej jest przekona ich o niewaciwoci szerzenia opinii nieprzychylnych tej uczciwej, mdrej diecie. Drastycznym przykadem wystpowania takiej motywacji s usilne prby skierowania na rynek misa chorych krw i chorego drobiu, ryzykujc utrat zdrowia lub ycia konsumentw, aby tylko nie straci przewidywanych zarobkw. Niektrzy te gboko zasugerowani konwencjonalnymi pogldami i presj akademickich autorytetw, w najlepszej wierze apeluj o wzgldy dla osb, ktrym, jak sdz, mogoby zaszkodzi obywanie si bez misa, a poyteczne byoby obfite jego jedzenie. Takim lekarzem dobroczyc jest w swoim przekonaniu dr Jan Kwaniewski, autor ksiki promujcej diet optymaln, skadajc si gwnie z pokarmw zwierzcych. W jego propozycjach kulinarnych znajduje si wycznie lub przede wszystkim miso i tuszcz zwierzcy, wieprzowy smalec, j woowy i tuszcz barani. Zgodnie z jego opini najlepsze jest miso wieprzowe. Autor zapewnia, e w swojej praktyce zawodowej moe wskaza przypadki wyleczenia cikich schorze tych pacjentw, ktrzy ywili si proponowan przez niego diet. Dziwi to tym bardziej, e przeprowadzone w cigu ostatnich kilkunastu lat badania lekarzy amerykaskich (ze Stowarzyszenia Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej), ktre obejmoway 30 regionw na caym wiecie, dowodz czego wrcz przeciwnego. Odmienne te s zaoenia terapeutyczne i rezultaty dietetyczne i lecznicze w prowadzonej od 100 lat szwajcarskiej klinice doktora BircherBennera, a take przez wielu innych lekarzy i terapeutw. W swojej ksice Odywianie wewntrzne uzdrawianie i odchudzanie bez lekarstw tak komentuje t spraw dr Edward Miszurow Rafalski: Co dotyczy tzw. optymalnej diety J. Kwaniewskiego, to ja w obecnoci wiadkw sprawdziem j na sobie, poczuem si po miesicu bardzo le i doszedem do wniosku, e to wielki bd i tragedia jej twrcy. s. 123. Nawet moje skromne, jednostkowe dowiadczenie byo inne. Do szpitala w stanie agonalnym trafi pacjent, ktry przez ostatnie dwa tygodnie jada wycznie miso i tuszcze. Po prostu traktowa to jako diet odchudzajc. Natomiast nigdy nie trafi do szpitala aden pacjent tylko dlatego, e ywi si zboem, warzywami, owocami i nasionami strczkowymi. Te pokarmy nie szkodz, lecz su ludzkiemu zdrowiu, chocia doktor Kwaniewski wspiera swoj propozycj dietetyczn, powoujc si na autorytet Pana Boga, ktry naszym pierwszym rodzicom zabroni jadania jabek.

***
Wymieniajc i omawiajc te wszystkie nastpstwa patologii fizycznej, psychicznej, spoecznej i moralnej, jako skutkw niewaciwego odywiania, nie czyniam tego tylko po to, aby im kolejno zapobiega lub je kady osobno leczy. Wymienione tu negatywne zjawiska s bowiem wszystkie razem alarmujcymi sygnaami! Ludzki bd ywieniowy, powtarzajce si codziennie tortury i udrka milionw zwierzt, choroby i przedwczesna mier ludzi oraz ich faszywa wiadomo, ktra toleruje t sytuacj i akceptuje biernie wasne nieszczcia, to wszystko s wanie sygnay alarmowe. Ten bd i jego objawy, kumuluj si, spitrzaj, nawarstwiaj. Wszystkie razem kreuj Wielk Win ludzkoci i Wielk Tragedi Planety. Obserwowany z tp biernoci, rozgrywa si na Ziemi nieustanny, krwawy dramat. Te tragiczne wydarzenia i procesy s apatycznie i chodno rejestrowane przez ludzi, istoty dysponowane przecie do krytycznego mylenia i wraliwego reagowania na cudze cierpienie. Tymi dyspozycjami obdarzeni rwnie wielcy dysponenci, dewastuj lasy, eksploatuj kopalne bogactwo Ziemi, nasycaj atmosfer i wody toksycznymi wyziewami. Do swoich degradujcych poczyna angauj innych, ktrych wynagradzaj za wykonywanie procederu torturowania milionw czujcych istot i dewastowania przyrody. Oddaj gosy na korzy ustaw, ktre ten stan promuj i podtrzymuj. Zy stan ludzkiego zdrowia nie jest ani jedyn klsk wspczesnego wiata, ani jedynym, izolowanym problemem programu jego naprawy. Maj one wszystkie posta wielowymiarow i tylko w tej skali rozpatrywane zyskuj autentyczno i tylko w ujciu tej wielowymiarowoci wegetariaski program naprawy moe by skuteczny. Bo czy na tle sygnalizowanych tu dramatycznych zjawisk mona by ludzkie zdrowie skutecznie chroni i naprawi? Czy nasilajce si grone objawy kryzysu ekologicznego, ekonomicznego i moralnego nie udaremniyby osigania podanych efektw najstaranniej nawet przestrzeganej diety jakiegokolwiek lekarza? Czy udaoby si zachowa zdrowie w ekologicznej i moralnej pustce? Czy toksyczne rodowisko i bierna obojtno wobec udrki zwierzt, ktrych ciaem ywimy si dla zdrowia, s odpowiednim tem dla kultywowania dobrej kondycji fizycznej? Czy mona by to wszystko chodno akceptowa, stwierdzajc tylko ochoczo: Grunt ebymy zdrowi byli!

Werbalne mistyfikacje i ich moralne uwikania


23 maja 1997 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwali ustaw o ochronie zwierzt. Wrd licznych postanowie tej ustawy znalaza si rwnie decyzja o zakazie siowego tuczu gsi. Wskutek nadmiernego karmienia wtroby tych gsi ulegaj chorobliwemu stuszczeniu i su potem jako podstawowy surowiec do wyrobu sztrasburskich pasztetw, przysmaku poszukiwanego przez konsumentw francuskich. Obecnie ten barbarzyski proceder stosowany jest ju tylko w nielicznych krajach, m.in. w Polsce, podczas gdy w innych cywilizowanych pastwach zosta zaniechany ze wzgldw humanitarnych. Nikt nie wtpi, e pastwa te, zabraniajc siowego tuczu gsi, stosuj si do zasad demokratycznych. Jednak popierajcy zachowanie tego uprawianego w Polsce procederu, te powouj si na demokratyczne prawo wolnoci osobistej rolnikw, zaangaowanych w uprawianie takiej profesji. Siedem tysicy polskich rodzin wiejskich znajduje dodatkowo prac i znaczny zarobek przy wykonywaniu owych brutalnych czynnoci tak atwych, e zleca si je nawet maym dzieciom (nie baczc, e mog one wtedy ulega

gbokiej deprawacji). Czynno ta bowiem polega na wpychaniu nieszczsnym ptakom duych iloci pokarmu przez rur wtaczan im do garda. Jak to musi by dla nich mk wiadczy fakt, e czstokro gsi znajdujce si bliej ciany, aby uwolni si od dalszych tortur, uderzaj gow o twardy mur, usiujc popeni samobjstwo. Nie wzrusza to jednak oprawcw dorosych, ani dzieci, ktrymi ci starsi si posuguj, ani posw sejmowych, domagajcych si zachowania demokratycznych praw dla owych rolnikw. Chc oni wanie tak dalej pracowa i tak wanie zarabia! Szermujc prawem do demokratycznej swobody, twierdz, e maj czyste sumienie obywatelskie, bo tylko chc mie moliwo robienia tego, co im si podoba. Podobnie czyste sumienie demokratyczne maj te inni rzemielnicy oraz klienci i konsumenci wytworw ich dziaalnoci. Uprawiaj oni proceder rwnie haniebny, a jest nim ubj rytualny zwierzt rzenych. Ci ostatni powouj si zreszt na motywy bardziej wyrafinowane ni ch atwego zarobku deklarowana przez owych rolnikw. Jest nim bowiem demokratyczne prawo swobody przestrzegania zasad wybranego kultu religijnego. Jakkolwiek motyw ten nie jest oparty na adnym konkretnym tekcie religii ydowskiej czy islamskiej, to gdyby nawet udao si taki wyszuka, to trzeba by zapyta ze zgroz i z przeraeniem, jaki to Bg, ktrego wielbi i ktremu s posuszni jego wyznawcy, mgby zaleci podobnie drastyczne rytuay, niegodne ani ludzi ani bogw. I po drugie, jacy to s ci wyznawcy, ktrzy owe rytuay tak gorliwie akceptuj i tak bezwzgldnie i okrutnie realizuj? Zarwno w przypadku siowego tuczu gsi jak i rytualnego uboju zwierzt, raco naduywane s tu dwa zdawaoby si niepodwaalne dogmaty wspczesnej cywilizacji: demokratyczna wolno osobista i swoboda przestrzegania zalece swojej religii. W tym przypadku demokratyczn wolno utosamia si bezprawnie z pobaaniem dewiacjom, zwyrodnieniom i zwykym wystpkom. Ponadto pobaanie to nazywa si eufemistycznie jeszcze jednym pozytywnym pojciem, jakim jest tolerancja. Jak wiadomo tolerancja ogranicza si do akceptowania pogldw i zachowa, ktre chocia niekonwencjonalne, ale nikogo nie krzywdz. Natomiast w przypadkach tu wymienionych, krzywda jest raca, brutalna, okrutna. Prawne i obyczajowe tolerowanie dziaa dewiantw i przestpcw, ktrzy kalecz i torturuj czujce, bezbronne istoty jest drastycznym przypadkiem braku poczucia rzeczywistoci moralnej. Jest werbalnym kamuflowaniem i mistyfikowaniem realnego problemu o gbokiej wymowie etycznej. Jest tuszowaniem zdarze tragicznych i haniebnych przez nadawanie im nazw nieadekwatnych, niezgodnych z ich rzeczywist treci. W taki sposb krzywda dzieje si zreszt nie tylko torturowanym zwierztom i ptakom, ale rwnie ponianym i habionym ludziom. Posowie, ktrzy reprezentuj wsko pojmowane interesy rolnikw, ignoruj ich prawo do zachowania godnoci. Nazywaj bowiem rolnikami rwnie i t siedmiotysiczn grup prymitywnych, zachannych dewiantw, ktrzy potrafi zadrcza nieszczsne ptaki zanim zostan zabite. W rezultacie nazw t utosamiaj ich z wielomilionow rzesz autentycznych rolnikw, ktrych si w ten sposb szkaluje i ponia. Akceptujc proceder tych pierwszych, sugeruj jakoby nie istniaa dla nich moliwo zarabiania w inny sposb, w sposb godny. A to te ich szkaluje i ponia. Podobnie, powoywaniem si na prawo do swobody wyznania, utosamia si to brutalne i sadystyczne maltretowanie krw z kadym innym rytuaem i zaleceniem autentycznie humanistycznej etyki. I kiedy wreszcie zbuntowani, zbulwersowani ludzie, funkcjonujcy w sytuacji niezakamanego poczucia rzeczywistoci moralnej, oddychaj z ulg, dowiadujc si o podjciu przez Polski Sejm susznej uchway, wkrtce odbieraj szokujc informacj, e zrealizowanie tej uchway zostaje odoone do roku 2002! To znaczy, e jeszcze przez kilka lat nieszczsne ptaki znosi musz barbarzyskie tortury i to w sposb legalny, zatwierdzony przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej, zgodnie z demokratycznym prawem! Chocia wbrew

realnej, niezmistyfikowanej moralnej oczywistoci, ktra nakazuje, by takie haniebne prawo uchyli nie za rok czy za cztery1, ale natychmiast!

Tekst napisany zosta w II poowie1997 roku.

Opinie i uwagi do ksiki Mody i diety w ywieniu

W ksice doc. Ireny Celejowej Mody i diety w ywieniu omwione s m.in. problemy odywiania bezmisnego, wegetarianizmu i weganizmu. W wypowiedziach Autorki znalazam kilka opinii niezgodnych z najnowszymi ustaleniami wynikajcymi z obserwacji i dowiadcze wspczesnej nauki o ywieniu. Czuj si wic zobowizana, aby owe niecisoci sprostowa i przedstawi je zgodnie z opiniami uczonych o niepodwaalnym, midzynarodowym autorytecie, a zrzeszonych w Stowarzyszeniu Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej (Physicians Committee for Responsible Medicine). We fragmencie ksiki deklarujcym Minusy wegetarianizmu Autorka powouje si na opini o wysokich walorach pokarmowych nabiau, tj. mleka i sera, jako podstawowych rdach wapnia. Miso za uznaje za jedyne rdo witaminy D, niezbdnej do przyswajania wapnia przez ludzki organizm. Na ten temat s obecnie zupenie inne opinie. Mleko i sery s uwaane za czynnik powodujcy alergie, i to zarwno u dzieci, jak i osb dorosych. Jako dodatkow zalet mleka traktuje fakt, e oprcz wapnia jest ono bogatym rdem biaka. A biako uznaje si jako istotny warunek przyswajalnoci wapnia. Najnowsze badania wykazuj jednak, e przy przekroczeniu pewnej iloci biaka w pokarmie, nie tylko nie uatwia ono tej przyswajalnoci, ale staje si czynnikiem hamujcym. Porcja biaka przewyszajca 90 gramw dziennie powoduje utrat wapnia z organizmu, ktre zostaje wydalone z moczem. Zaobserwowano, e gdy biako zwierzce zastpi si biakiem rolinnym, na przykad z soi, poziom utraty wapnia przez mocz znacznie si obnia (Zemel 1988). Stwierdzono rwnie, e w krajach o wysokim spoyciu biaka, zamania koci udowej zdarzaj si znacznie czciej ni w krajach, gdzie spoywa si wicej pokarmw wglowodanowych, a biaka duo mniej (Hagsted 1986). Oprcz roli, jak wap odgrywa w budowie koci i zbw, jest on rwnie w organizmie wanym czynnikiem alkalizujcym. To znaczy neutralizuje szkodliwy nadmiar kwasw wytwarzanych przez inne pokarmy kwasotwrcze. A do pokarmw najsilniej kwasotwrczych nale gwnie produkty pochodzenia zwierzcego, tj. miso, tuszcze, nabia i jajka. Ponadto cukier, zboa (z wyjtkiem prosa) i nasiona strczkowe oprcz soi. Natomiast alkalizujco dziaaj wszystkie warzywa i owoce. S one zreszt doskonaym rdem dobrze przyswajalnego wapnia i to w ilociach korzystnych dla ludzkiego zdrowia. Dlatego wegetarianie, ktrzy w swojej diecie nie zalecaj jadania misa oni cukru, maj o wiele mniejsze zapotrzebowanie na wap jako czynnik alkalizujcy. Nie wszystkie produkty zboowe dziaaj zakwaszajco w takim samym stopniu. Na przykad pieczywo biae jest waciwie zupenie pozbawione wapnia, natomiast chleby penoziarniste zawieraj 26 mg wapnia na kade 100 g pieczywa. Ale ju marchew zawiera

45 mg, zielony groszek 54 mg, kukurydza 97 mg, jarmu a 155 mg, a zielona natka pietruszki 193 mg tego pierwiastka. Znaczne iloci wapnia znajduj si w migdaach, ziarnach sezamowych oraz w ogrkach. Nie ma wic potrzeby robi reklamy produktom nabiaowym, zwaszcza e sama ilo wapnia w okrelonych pokarmach nie jest spraw decydujc. Zaobserwowano bowiem, e chocia w mleku kobiecym jest tylko jedna trzecia tej iloci wapnia i fosforu co w mleku krowim, to mleko kobiece ma dziaanie przeciwkrzywicze o wiele silniejsze od mleka krowiego. Wyniki licznych dowiadcze wskazuj, e im wiksze spoycie biaka, tym wiksza utrata wapnia (Linkawiler 1981, Hegsted 1981). Wniosek, jaki formuuj autorzy Nowych Czterech Grup Pokarmowych (Bukitt, Campbell, Alabaster i Bamard), brzmi: Zastpienie biaka pochodzenia zwierzcego biakiem rolinnym poprawia rwnowag wapnia w organizmie. Kiedy dieta osb badanych klinicznie miaa za podstaw biako soi, rwnowaga wapnia ustalaa si na poziomie 457 mg dziennie, to jest na poziomie wynikw bada populacji o niskim wskaniku zapadalnoci na osteoporoz (...). Dlatego nowe cztery grupy pokarmowe, ktre propaguj nisze spoycie biaka, a jednoczenie podkrelaj warto biaka rolinnego, mog by pomocne w poprawie rwnowagi wapnia w organizmie. Autorka ksiki nie wspomina wcale o istotnych ustaleniach, jakie zostay podjte w deklaracji amerykaskiego Stowarzyszenia Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej, a mianowicie deklaracji o nowych czterech grupach pokarmowych. Dotychczasowe badania w zakresie medycyny koncentroway si gwnie na leczeniu istniejcych ju chorb. Jeeli natomiast z obserwacji wynika, e choroby te powstaj na skutek niewaciwej, chorobotwrczej diety, to trzeba przede wszystkim skupi si na zapobieganiu tym chorobom przez zmian odywiania, tj. eliminowanie czy ograniczanie pokarmw chorobotwrczych, a zwikszanie spoycia tych, ktre su zdrowiu i dobrej kondycji. Od 1956 roku podstaw planowania odywiania si caych spoeczestw na wielu kontynentach stanowi poradnik ywienia oraz produkcji ywnoci, ktry promowa te cztery, ale inne grupy pokarmowe miso, nabia, zboa i warzywa/ owoce. Podczas minionych 40 lat w naukach medycznych i w nauce o ywieniu nastpiy znaczce zmiany. Stwierdzono, e standardowa dieta zawiera nadmiar tuszczu i biaka, a za mao w niej bonnika, witamin i soli mineralnych oraz zoonych wglowodanw. Bonnika zjadamy o poow mniej, ni wymaga tego dobra kondycja naszego organizmu, a cholesterolu dwa razy wicej. Nowe cztery grupy pokarmowe zalecane przez Stowarzyszenie Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej to: zboa, warzywa, nasiona strczkowe i owoce. Nowy plan pokarmowy lansuje bogate w bonnik pokarmy rolinne, a pomija zalecane poprzednio pokarmy nasycone tuszczem i cholesterolem. Miso i nabia s gwnym rdem tuszczu i cholesterolu, te pokarmy po prostu nie s potrzebne w ludzkiej diecie owiadczya dr Yirginia Messia. W wietle dugoletnich obserwacji i bada lekarzy ze Stowarzyszenia Lekarzy Medycyny Odpowiedzialnej, lansowane dotychczas argumenty o wyjtkowej wartoci misa jako niezastpionego rda przyswajalnego elaza hemowego oraz witaminy B 12, trac znaczenie. Badania przeprowadzone niedawno w Chinach dowiody, e poziom spoycia elaza w populacji chiskiej, w rejonach, gdzie spoywa si wycznie pokarmy rolinne, jest wyszy ni stwierdzony w USA, a poziom witaminy B 12 u wegan pozostaje zupenie prawidowy. Weganie bardzo rzadko cierpi na jakiekolwiek niedobory, nawet po 20 latach wyczenia z diety pokarmw uchodzcych oficjalnie za jedyne rdo witaminy B 12. Jednoczenie dzieci karmione misem zgodnie ze standardowymi zaleceniami pediatrw i dietetykw maj mniej lub wicej zaawansowane objawy miadycy ju w wieku 24 lat. A jak to jest z elazem? Dostarczanie elaza w pokarmie wydawaoby si spraw bardzo prost, poniewa elazo jest w wielu produktach jadanych przez nas na co dzie (oprcz cukru i tuszczu). Barier w

tym wypadku jest jednak gwnie stopie przyswajalnoci, spowodowany brakiem innych skadnikw pokarmowych niezbdnych do zapewnienia jego przyswajalnoci. Na razie nie zostay jeszcze rozpoznane wszystkie warunki, stwierdzono jednak, e jednym z nich jest niewtpliwie obecno witaminy C, ktra najobficiej wystpuje w warzywach i owocach. Ponadto niektre pokarmy maj wicej elaza ni inne, nale do nich: grzyby, suszone liwki i morele, nasiona dyni i sonecznika, orzechy, migday, pory, fasola, soja, soczewica, kapusta, cykoria, gruboziarniste kasze i mki z penego przemiau. Szczeglnie duo elaza maj wszystkie zieleniny, jak: szczypiorek, natka pietruszki, szpinak, saata. A spord owocw jabka, gruszki i winie. Najzasobniejszym w elazo pokarmem zboowym jest kasza gryczana. Bogatym rdem przyswajalnego elaza jest rwnie sl z Wieliczki i gdyby ta sl znalaza drog do wszystkich polskich kuchni, deficyt elaza u konsumentw zostaby znacznie ograniczony. Oprcz witaminy C skutecznymi skadnikami wspomagajcymi przyswajalno elaza jest mied i kobalt. Mied jest w szpinaku, kaszy gryczanej, w saacie, patkach owsianych i w ziemniakach, a kobalt w grzybach, kaszy gryczanej, pomidorach oraz po trochu we wszystkich waciwie pokarmach naturalnych, nierafinowanych. W procesie technologicznego przetwarzania ywnoci, zostaje ona najczciej pozbawiona niezbdnych dla zdrowia skadnikw, m.in. elaza. Przetwrstwo polega gwnie na dokonywaniu zabiegw rafinacji, czyli ekstrahowaniu okrelonych substancji. S to najczciej skadniki mogce powodowa szybkie psucie, plenienie, jeczenie itp. Z czasem okazao si jednak, e rafinacja jednoczenie pozbawia produkty ywnociowe ich wielu cennych wartoci, takich jak: witaminy, enzymy, substancje mineralne. Podczas ostatnich kilkudziesiciu lat ju z pola zbiera si plony niepenowartociowe, a przyczyn tego jest degradacja gleby. Gleba nawoona rodkami chemicznymi i posypywana toksycznymi pestycydami traci z kadym rokiem coraz wicej rnych skadnikw. Stosowane przez nowoczesne rolnictwo metody uprawowe zakcaj wywaon w naturalnej glebie proporcj pierwiastkw. Wskutek tego niektre pierwiastki przechodz w pokarmach rolinnych do organizmu konsumentw w ilociach nadmiernych, a inne w niedostatecznych, co powoduje choroby i rne dolegliwoci. A spraw istotn jest nie tylko sama ich obecno, ale take ich wzajemne proporcje zarwno w glebie, jak i w rolinach. Problem elaza w diecie uleg niedawno dalszemu skomplikowaniu. Kilka lat temu dr Jerome Sullivan, patolog z Veterans Administration Medical Center w Charleston w Poudniowej Karolinie, wysun now zaskakujc tez. Zaobserwowa on, e choroba serca, ktra jest gwn przyczyn zgonw, oszczdza kobiety przed menopauz. Dalsze badania wykazuj, e istnieje bezporedni zwizek midzy chorob serca a duym steniem elaza we krwi. Kobiety, nadmiaru elaza z krwi pozbywaj si razem z krwi menstruacyjn, a po ustaniu menstruacji s naraone na choroby serca tak samo jak mczyni, ktrzy choruj na serce ju wczeniej. Dlatego wegetarianizm uzyskuje jeszcze jeden wany argument, bo elazo hemowe wystpujce obficie w czerwonym misie nie przemawia na jego korzy, tylko wanie przeciw niemu. Badania przeprowadzone w Finlandii w latach 198489 wykazay, e poziom tak zwanego zego cholesterolu (LDL) we krwi mczyzn nie wpywa znaczco na ryzyko wystpienia ataku serca. Natomiast poziom ferrytyny wpywa tak znacznie, e kady procent rnicy dawa o 4% wzrost ryzyka zawau serca. Lekarze postuluj wic, aby mczyni oddawali krew dwa lub trzy razy do roku, co obniyoby stenie elaza w ich krwi do tak samo korzystnego jak u kobiet przed menopauz. Ilo elaza we krwi mona przecie ograniczy w inny jeszcze sposb. Na przykad dieta Adwentystw wolna jest od bogatego w elazo misa, a wrd nich liczba zawaw jest o poow mniejsza ni mona tego oczekiwa wrd osb niepalcych ze rednim poziomem cholesterolu. T sam metod zaleca dieta wegetariaska.

Bardzo to dziwne, e Autorka ksiki bdc wiadoma walorw wegetarianizmu, zaraz po ich wyliczeniu, przystpuje do pitnowania jego rzekomych wad i szkodliwoci. Pisze: W licznych badaniach naukowych stwierdzono, e u wegetarian jest mae ryzyko miadycy, gdy s szczupli i maj niskie stenie cholesterolu w surowicy krwi. Tote rzadziej choruj na zawa serca i inne choroby ukadu krenia. Wedug bada amerykaskich, diety wegetariaskie mog zapobiec 75% przypadkw zawaw serca. Mniejsze jest rwnie u nich ryzyko zachorowania na nowotwory, zwaszcza na raka sutka, okrnicy i puc. Stwierdzono wysz odporno u wegetarian. Ich biae ciaka krwi maj dwukrotnie wiksz zdolno do niszczenia komrek nowotworowych ni leukocyty osb regularnie i czsto odywiajcych si misem. To, e wegetarianie s szczupli, tumaczy te mae ryzyko zachorowania na cukrzyc insulinoniezalen. Due spoycie wglowodanw zoonych, skrobi i przede wszystkim bonnika, usprawnia przemian materii, dziki czemu obnia si stenie glukozy we krwi wegetarian. Przewanie maj take nisze cinienie ttnicze krwi, ni osoby odywiajce si w sposb tradycyjny. Jak wida Autorka zdaje sobie spraw z wartoci diety wegetariaskiej, wie te jak j rozumnie i skutecznie stosowa: Trzeba duej wiedzy ywieniowej, aby dysponujc jedynie biakiem rolinnym umie tak zestawi rne produkty rolinne, bogate w biako (chyba aminokwasy? M. G.), aby uzyska mieszanin penowartociowego biaka... Podstaw takiej mieszaniny s w diecie wegetariaskiej nie oczyszczone ziarna zb, razowe pieczywo, ciemna mka oraz roliny strczkowe: soja, soczewica, bb, fasola i groch. Kto z wegw (wegan M. G.) o tym wie... moe pokry swoje zapotrzebowanie na penowartociowe biako, zawierajce wszystkie niezbdne aminokwasy.... Jednak po takim przedstawieniu wiedzy Autorka zakada, e wanie weganie o tym wszystkim nie wiedz i e gdyby zrezygnowali z misa, mogliby popada w niedobory biakowe. Cytuj: notuje si wrd wegan i mieszkacw innych rejonw wiata niedobory biakowe. Przejawia si to przede wszystkim niedorozwojem fizycznym. Hindusi, Chiczycy, Japoczycy i Wietnamczycy s drobnej koci i niskiego wzrostu. Polski czytelnik nie musi si troszczy o niedostatek informacji o ywieniu wrd tamtych ludw, bo ich rzekomy niedorozwj nie wynika z braku wiedzy o kompletowaniu aminokwasw, a jest tylko po prostu uwarunkowany antropologicznie. Zreszt Hindusi, Chiczycy i inne ludy Dalekiego Wschodu od wielu ju pokole, lepiej ni ludzie Zachodu, znaj sposoby waciwego czenia pokarmw rolinnych. Jest te faktem, e wegetarianie i weganie w naszym rejonie kulturowym o zdrowym odywianiu wiedz znacznie wicej ni konwencjonalni konsumenci, ktrzy najczciej bywaj biernymi ignorantami. Ceni wdliny, cukier, smalec, biae pieczywo, bo nie zdaj sobie sprawy z ich szkodliwoci. Powielaj ze wzory, nie zastanawiajc si nad tym. Natomiast weganie maj t wiedz, bo na og ludzie podejmujcy pewne postpowanie niekonwencjonalne, zdaj sobie spraw z przyczyn, jakie ich do tego skaniaj. Temat troski o zdrowie dzieci, ktrym matki nie podaj misa ani zup na kociach polecanych przez pediatrw starej szkoy, wynikn z informacji podanej przez pewn warszawsk lekark. Donosia ona o oglnym niedorozwoju dziecka, ktre matka weganka karmia nawet bez kropli mleka. Jest to informacja o tyle baamutna, e nawet jeeli zdarzya si taka nierozwana matka, to wiadomo, e wegaski styl odywiania kadzie ogromny nacisk na potrzeb karmienia maych dzieci mlekiem matki i to znacznie duej ni tych ywionych tradycyjnie. Rodzice wegetariaskich dzieci nie zasuguj na krytyk, a raczej powinni pozostawa pod starann ochron. Ich dzieci bowiem wyrniaj si nie tylko dobrym zdrowiem, ale

inteligencj, wyobrani, wyjtkowymi nieraz uzdolnieniami. Fizycznie sabe s tylko te niedoywione lub wrcz zagodzone. Znakomity polski pediatra, profesor Mieczysaw Michaowicz, zaleca matkom swoich maych pacjentw, aby do czwartego roku ycia nie podaway im misa. Dzieci odywiane bez misa rozwijaj si prawidowo i rosn normalnie. Natomiast, jak mona zauway, wczesne podawanie im misa, sera i zup na kociach wywouje zatrucia pokarmowe i infekcje oddechowe, a w pniejszym wieku liczne choroby, tak obciajce wspczesn cywilizacj. Dziecko urodzone w rodzinie wegetariaskiej, karmione w ten sam sposb co rodzice, jest wolne od tych dolegliwoci, ktre epidemicznie nkaj rwienikw, karmionych tradycyjnie.

Czy lapsus kosmicznych technologw?

Archeologia i paleografia docieraj ostatnio do zaskakujcych dowodw istnienia na naszej planecie ladw pradawnych cywilizacji. Odkrywcy ci znajduj na przykad lady ludzkich stp i butw odcinite w gbokich warstwach ska. Po badaniach okazuje si, e licz one ju sobie ponad 250 milionw lat. Domys jaki si std nasuwa to ten, e nasza cywilizacja nie jest ani pierwsza, ani jedyna, e Planeta Ziemia kilkakrotnie ju moe przeywaa narodziny, trwanie i rozpad wielu podobnych cywilizacji. Inny domys prowadzi do podejrzenia, e kres kadej z tych cywilizacji mg by skutkiem samozniszczenia: wojny z uyciem niebezpiecznych broni masowej zagady lub niekontrolowanego dostatecznie rozwoju technologicznego. W efekcie, zrujnowane zostay podstawy struktur naturalnych, pozbawiajc yjce istoty niezbdnych warunkw przetrwania. A po katastrofie, ci nieliczni ludzie, ktrzy ocaleli, przemieszczaj si w rejony pozbawione dotychczasowego komfortu, popadaj w barbarzystwo, dziczej i wracaj do swojego stanu pierwotnego. I wtedy cay dramat ludzkiej historii zaczyna si od nowa. Powtarzaj si dawne poczynania, wysiki, odkrycia i dawne bdy. Widocznie rdem tych bdw jest to, e czowiek ju w zaoeniu organicznej struktury swego organizmu obarczony zosta zalkami przyszej, kolejnej katastrofy. Katastrofy ekologicznej, demograficznej i moralnej. Std dramatyczny nastpny domys ci, ktrzy zaprogramowali i skonstruowali organizmy osobnikw ludzkiej populacji, popenili bdy i niedopatrzenia. Ci, ktrzy uczynili czowieka, jakkolwiek byli znakomitymi, niezrwnanymi technologami, to zapewne przeoczyli jakie humanistyczne warunki dopenienia doskonaoci swego dziea. Skutki tych bdw powtarzaj si w kadej kolejnej fazie cywilizacyjnej, trwaj niezmienione, niepoprawione, nieskorygowane. Dlatego taka wanie konstrukcja ludzkiego organizmu staje si wci od nowa przyczyn udaremnienia dalszego rozwoju jego osobowoci. Obserwacja i analiza przyczyn dramatycznego zaamania we wspczesnej cywilizacji pozwala na domys, e relacje midzy dwoma podstawowymi systemami ludzkiego organizmu tzn. ukadem metabolicznym i ukadem rozrodczym zostay zaprogramowane i wykreowane wadliwie, dysharmonijnie, brakuje midzy nimi konstruktywnego zgrania a efekty ich funkcjonowania nie uzupeniaj si twrcza, lecz katastrofalnie ze sob koliduj i powoduj odlege wielostronne, negatywne skutki. Program odywiania ludzkiej populacji dopuszcza udzia czowieka w hierarchicznej strukturze biosfery, w ktrej jedne organizmy ywi si ciaami innych organizmw. Cay obszar Ziemi staje si wtedy wielkim EROWISKIEM. Jak przedstawia si to w mikrorodowisku drobnych organizmw, mona zrozumie na przykadzie opisu Durrella, ktry obserwowa fragment starego muru pod wykruszonym kawakiem tynku: Mur ten zamieszkiwao mnstwo drobnych stworze. Dzieliy si na te, co dziaay w dzie i te, co

noc, na owcw i na zdobycz. W nocy owcami byy ropuchy mieszkajce wrd jeyn i gekkony blade, przezroczyste, z wytrzeszczonymi oczami... Ich upem paday gupie, bezmylne komarnice... my wszelkich ksztatw i rozmiarw, my w paski, szachownic, w kropki, w ctki... chrzszcze, okrge i schludne, krztajce si wok swoich nocnych spraw godnie i systematycznie, niczem biznesmeni. Kiedy ostatni wietlik wcign sw oszronion, szmaragdow latarenk do ka i kiedy soce wstawao, mur przejmowaa we wadanie nastpna grupa mieszkacw. Tu trudniej byo powiedzie, kto jest owc, a kto upem, bo niemal wszystko yo kosztem wszystkiego. Tak wic my szukay gsienic i pajkw, by na nie zapolowa, pajki owiy muchy, waki, wielkie usztywnione w myliwskiej czerwiem, karmiy si pajkami i muchami, za zrczne, gibkie, wielobarwne jaszczurki karmiy si wszystkim (!). Nie wiemy wprawdzie czym dawniej, w okresach poprzednich cywilizacji ywili si ludzie. Ale teraz, podobnie jak owe jaszczurki, karmi si wszystkim co yje, co chodzi, fruwa i pywa. Ich pokarmem s ptaki i ryby, drobne skorupiaki, a gwnie due ssaki, ktre maj taki sam jak ludzie system nerwowy, tak sam wraliwo na bl, na rozk, na gd. Potrafi rwnie tskni, kocha i ocenia niesprawiedliwo. Czowiekowi suy za pokarm wszystko, co da si schwyta i zabi. W kadej porze dnia i nocy jest zawsze owc. Podobna sytuacja trwa na caej Ziemi, w kadym centymetrze kwadratowym gleby, lasu, trawy, wszdzie tam gdzie bytuj makro i mikroorganizmy, bez przerwy jedz i s zjadane, trawi i wydalaj niestrawione resztki. W takim systemie ywienia uczestniczy te i ludzka populacja! Tkwimy w upiornym ukadzie wzajemnego zjadania si ywych organizmw uwikani w system biologicznej manipulacji, warunkujcej uzyskiwanie pokarmu. Ten horror krwawej struktury naszej biosfery, w obiektywnym jzyku naukowym, nazywa si elegancko ACUCHEM POKARMOWYM. T naturaln sytuacj na Ziemi, akceptuje, stabilizuje i pogbia ludzka cywilizacja we wszystkich nurtach prymitywizmu i barbarzystwa swojej kultury. Kada krzywda i nieszczcie narzucone Ziemianom przez ich bezwzgldnych kreatorw, spotyka si z pokorn akceptacj. W wiadomoci ponionych i udrczonych wyraa si w postaci naukowego podziwu dla pomysowej konstrukcji ziemskiej biosfery lub religijnego uwielbienia dla jej twrcw. W odniesieniu do zjawisk NATURY istnieje tylko pojcie krzywdy, ktr przyjmuje si ulegle, bez oskare, natomiast pojcia bdu, jako efektu zachowa i dziaa pomysodawcw ziemskich zjawisk, w ogle nie bierze si pod uwag. Bd technologw kreatorw polega nie tylko na doborze substancji pokarmu dostpnego czowiekowi owcy, ale rwnie na jego iloci. Poniewa obawa o niedostatek pokarmu waciwa jest wszystkiemu co yje i co jada, ofiarami nieumiarkowanej zapobiegliwoci kreatorw padaj rwnie i ludzie. Miliony niechcianych dzieci ginie jeszcze przed urodzeniem, usuwane z ona swoich niedoszych matek. Miliony tych, ktre mimo e niechciane zdoay si urodzi, yj w sierocicach, gdzie zostay umieszczone po uwolnieniu ich z koszmaru rodowiska wasnych niechtnych rodzin lub przyprowadzone z ulicy. Tam yy maltretowane, godne i poniane, tu trwaj w uczuciowym chodzie, zawiedzione w swoim genetycznie zapewnionym oczekiwaniu na mio. Nie doznaj jej, yj byle jak. Wszdzie jest ich za duo! Rwnie i w innych gatunkach yjcych istot technolodzy zadbali o bezustann, obfit rekonstrukcj materiau konsumpcyjnego. W tym celu zatroszczyli si wic o nieprzerwan prokreacj. A kady akt zapodnienia czy to u krlikw, ptakw, myszy czy ryb wyzwala lawin potencjalnego potomstwa. Nie wszystkie jednak osobniki mog korzysta z takiej szansy, bo nie wszystkie przeywaj. Ju w zaoeniu ich mnogo zostaje ograniczona do pewnej tylko okrelonej iloci. Na przykad z dwunastu zalonych jajeczek ptaka zoonych w gniedzie, przeywa tylko dwoje pisklt. Reszta ginie. Albo z godu, albo zadziobane przez

rodzestwo, albo poarte przez drapieniki spoza gniazda. Jeszcze inne wypadaj na ziemi i gin od razu, albo dopiero po penych przeraenia i rozpaczy poszukiwaniach samiczki i jej bezskutecznych prbach przeniesienia malca z powrotem do gniazda. Wreszcie zrezygnowana matka siada przy pisklciu nie zwaajc na wasne bezpieczestwo i pozostaje tam tak dugo, a ono skoczy ycie. Ten dramatyczny scenariusz jest tylko jednym z przykadw naturalnej metody regulowania iloci populacji w kadym gatunku, gdzie nadmiar modych zostaje wyeliminowany rwnie skutecznie i bezwzgldnie. Spywaj z wod cae awice zapodnionej ikry, bdcej dowodem skutecznoci koncepcji technologw, zarwno w zakresie nieumiarkowanego rozradzania jak i skutecznego jakkolwiek brutalnego eliminowania nadmiaru populacji. Obie te metody s jednak konsekwentnie stosowane w ustanowionym porzdku naturalnym. W rezultacie takich zabiegw bilans iloci pozostaje na zrwnowaonym poziomie chocia w bilansie trwogi i cierpienia trwa przeraajca superata. Obok technicznych metod regulowania liczebnoci populacji u ptakw i ryb, mona te wymieni metody biologiczne i socjotechniczne jakie wystpuj w populacji ludzkiej. Ich efektem s na przykad epidemie chorb zakanych oraz wojny midzynarodowe i religijne. Metabolizm i prokreacja to cechy charakteryzujce nieomylnie zjawisko ycia. Ale ycie to nie tylko metabolizm i prokreacja, bo wystpuj w nim rwnie fenomeny sygnalizujce wraliwo etyczn i estetyczn, to znaczy wraliwo na pikno i dobro. Przejawiaj si one wprawdzie tylko w postaci ladowej, ale mona si domyla, e s pomyln zapowiedzi, e maj si stopniowo rozwija i wzrasta, w miar dojrzewania ludzi do ich penego czowieczestwa. Obecnie, czowiek rozdarty midzy aktualnie realizowan postaci swojej natury, a przyszymi moliwociami utajonymi potencjalnie w jego strukturach genetycznych, ma cige poczucie niedosytu bycia sob. Przy jednoczesnym braku realnej szansy na szybk i radykaln zmian, uwiziony w swoim czasie, ograniczony konformizmami i spoecznymi konwencjami, w nich utrwala swoje aktualne opinie o wartociach, doznajc jednak wraenia pewnej niedojrzaoci tych opinii, szuka takich sposobw kamuflau, ktre by maskoway to, co w kategoriach estetycznych i etycznych trudno w peni akceptowa, by upikszay pozorem poezji to, co trywialne i wulgarne i nadaway godno temu, co niegodne. Dekoruje i wymusza akceptacj autentycznie ujemnej wartoci ocenianych sytuacji. Trwa w nim niejasna intuicja, objawiajca si w ulotnych odczuciach nadziei na wasn przysz lub tylko moliw wiksz doskonao. W obecnej fazie ludzkiego stawania si wraenie to wspistnieje bolenie z realnym brakiem penego spenienia si owej nadziei. Cay nasz sposb istnienia jest jak konstrukcj niepen, dwuznaczn, mnstwo w niej luk, niedokonanych ambicji i nie zrealizowanych aspiracji. Ewolucyjny proces pozostaje w stanie chronicznego zawieszenia, nie speniaj si oczekiwania na aktualizacj dalszych jego etapw, trwoy nas obawa przed grocym ludzkoci i Ziemi procesem odwrotnym procesem inwolucji! Caa sfera ludzkiego istnienia jednostkowego i zbiorowego przypomina jakby teatraln sceneri czy charakteryzacj, utkan z tych kamuflay dla utrzymania widza w dobrym mniemaniu o sobie, w istocie jednak mona by t sceneri nazwa lukrowan fasad barbarzystwa. Z tych lukrowanych dekoracji skada si w ogromnym stopniu nasza wspczesna cywilizacja. Bez odrazy i nawet bez najmniejszego sprzeciwu akceptuje si fakt, e na eleganckiej, porcelanowej zastawie ley kawaek zwok zwierzcia, ktre yo w mczarni, co nazywa si procesem hodowli, i umierao w blu i przeraeniu, co nazywa si humanitarnym ubojem w nowoczesnej rzeni. Obok talerza konsumenta stoj w wazonie kwiaty, z on sam do oprawienia lecego przed nim dania, posuguje si byszczcymi sztucami. W jego wiadomoci krluje pena akceptacja sytuacji. Gdy nawet czasem budzi si jaki lad wtpliwoci czy niepokoju, stwierdza z rezygnacj i poddaniem tak ju jest. A gdy w jego mylach zaiskrzy si obraz autentycznej oceny rzeczywistoci, uspokaja si i rozgrzesza tymi samymi sowami tak ju jest. Ten zwrot to synonim regresywnej biernoci,

poddania si zu, ktre przecie mogoby zosta twardo zakwestionowane i kategorycznie usunite. Tak ju jest to pasywne przyznanie si do wasnej biernoci i bezradnoci, charakterystyczne dla stanu inwolucji. Podczas gdy twrczy dynamizm procesw ewolucyjnych prowokuje postawy aktywne, wyzwala potrzeb przezwycienia tego, co niewaciwe, odraajce, ze. Myliwi i wdkarze celebruj cay obrzdek i rytua swojego sportu. Maj i pielgnuj liczne narzdzia mordu, eksponuj dowody udanych pooww, w czci i chwale opowiadaj innym jak to udao im si zaczepi ryb ostrym haczykiem, albo ugodzi celn kul uciekajce w popochu zwierz. Urzdzaj dekoracyjne, efektowne wystawy sprztu, ktry uatwia i upiksza ten haniebny proceder. Pokazuj rodzinie i znajomym, chepi si swoimi umiejtnociami i swoimi osigniciami. Kupuj te drogi sprzt i pac wysokie skadki za prawo do poowu i odstrzau. A rzenicy przybieraj prosty kamufla ludzi pracy i to co robi bez dodatkowej fasady nazywaj po prostu zarabianiem na ycie. I nie maj adnych zastrzee do tego co robi i na czym polega to ich zarabianie. Wcinite w kt duej, elaznej klatki, oddychaj szybko, chrapliwie. Zupenie jakby zdaway sobie spraw z tego, e to ju koniec. Za kilka minut bd ju tylko wiszcymi na elaznych hakach ptuszami. Zbliajce si gosy ludzkie powoduj u zwierzt odruch paniki. Miotaj si nerwowo w odlegym kcie, wa na siebie, chcc uciec. Solidne, metalowe drzwi otwieraj si ze skrzypieniem blachy. Mczyzna jest wysoki, w rku trzyma wielk gumow pak. Poprawia bia czapk, pochyla si i prbuje wpdzi zwierzta do niewielkiego pomieszczenia o betonowej pododze. winie kwicz przeraliwie. Jeszcze silniej zbijaj si w dyszc strachem grup. Mczyzna prbuje rozbi stado. Wali pak po ryjach, zadach, bokach, zwierzta kwicz. Mimo szeroko otwartych drzwi, nie chc wej do komory mierci. Horror trwa. Mija kilka minut zanim zmuszone biciem zwierzta zbijaj si w ciasne stado w kcie komory mierci. Fina tego dnia pracy jest dla rzenika agodny i elegancki cywilizowany! Zmienia ubranie, myje si pod prysznicem, idzie, albo jedzie samochodem do domu siada przed telewizorem. A go w restauracji zajmuje miejsce na mikkim krzele, siga po lece na biaej serwetce byszczce sztuce. Na talerzu ma opieczony apetycznie kawaek ciaa zmaltretowanego zwierzcia. Kiedy te procedury i obyczaje przestan by traktowane jako normalny ludzki obyczaj? Kiedy ludzka wiadomo rozszerzy si i uczowieczy, wraliwo wyostrzy, a wyobrania wzbogaci? Czy za sto, czy za tysic lat, czy moe dopiero za nastpne kilka eonw? Ile jeszcze cywilizacji musi przetrwa w udrce i ponieniu, a potem ulec zagadzie samounicestwienia, zanim to si zmieni i naprawi? Kiedy dokona si wreszcie humanizacja ludzkiej populacji i czowiek strznie z siebie skr drapienika, w ktr odzia go technolog stwrca? Metabolizm czowieczej populacji jest od tysicy lat wykreowany na podstawie procederu mylistwa, hodowli i rzezi. Zdegradowana tym wiadomo buduje zdegradowan cywilizacj, ktra w kocu jego samego doprowadza do katastrofy i zniszczenia. Uboga wyobrania, tpa wraliwo, ciasna pragmatyka organizacji ycia zbiorowego dopuszczaj takie praktyki i procedery dziaania, ktre dewastuj rodowisko, rujnuj i zabijaj yw przyrod, niszcz drzewa, ziemi, powietrze i wod. Stosowanie coraz bardziej wyrafinowanych metod przemysu hodowlanego degraduj ekosfer, a ca biosfer prowadzi do zagady. Autentyczna uroda piewu ptaka i szelestu lici oraz szumu drzew zostaje zaguszona omotem perkusji i wyciem publicznoci na koncertach muzyki Heavymetal. Menederowie bogaccych si nieustannie i bez skrupuw firm i przedsibiorstw rzeniczo hodowlanych oraz wspierajcy ich politycy tak gruntownie zatracili zdolno dostrzegania faktw i istniejcych midzy nimi zwizkw i zalenoci, e dziaajc na peryferiach zdarze i ignorujc narzucajce si midzy nimi autentyczne powizania, maj niezomne przekonanie o swoich dobrze spenianych obowizkach wobec kraju, wobec wiata i wobec wasnych dzieci. Zachowuj si jak zamony ojciec, ktry ofiarowujc synowi nowy, ale

zepsuty samochd, chepi si swoj zaradnoci i swoj hojnoci i yczy chopakowi szczliwej drogi. A ju troch wicej spostrzegawczoci, wyobrani i wraliwoci wystarczyoby, aby si zorientowa, e takim pojazdem daleko on nie zajedzie. Takim wanie pojazdem jest nasza barbarzyska cywilizacja, ktr przekazujemy dumnie nastpnym pokoleniom, nie uwiadamiajc sobie tego, co w tym pojedzie wymaga gruntownego i pilnego remontu. I e uszkodzonych k i rozpadajcego si podwozia nie zastpi kolorowe maskotki zawieszone na szybie auta. Produkcja misa i dobre odywianie dzieci, zgodnie z zaleceniami cakowicie zdezorientowanych lekarzy i dietetykw, doprowadza nie tylko do nieszcz spowodowanych chorobami, ale do katastrofy moralnej i ekologicznej, a w skali makrowiatowej toruje drog nieodwracalnej katastrofie demograficznej. Od niepamitnych czasw ze wzgldw religijnych powstrzymywano si od misa, stosujc posty w celu kontrolowania popdw seksualnych. Staroytni orficy, pitagorejczycy, esseczycy, gnostycy, neoplatoczycy i manichejczycy wszyscy stosowali wegetarianizm w celu zachowania wstrzemiliwoci, ktr uznawano za podstawowy warunek osigania wyszego stopnia fizycznego i duchowego odrodzenia. Pitagoras, ktry by zarwno fizjologiem jak i moralnym reformatorem, by pierwszym, ktry gosi, e pokarm biakowy wzmaga skonnoci seksualne i e obnienie iloci biaka, cisy wegetarianizm jest niezbdny dla wszystkich, ktrzy chc zachowa wstrzemiliwo i doznawa dobroczynnych tego skutkw w postaci lepszego odywienia mzgu i podniesienia si intelektualnych i duchowych. Wspczeni dietetycy i uczeni te nie mog tego nie dostrzega i musz przecie zdawa sobie spraw z afrodyzjakalnego wpywu jadania zwierzcego biaka. Ale ignoruj ten fakt oraz wszelkie jego ujemne nastpstwa. Czyni to zapewne z konformistycznej skonnoci do przemilczania prawd niepopularnych, niekonwencjonalnych, le widzianych w profesjonalnym rodowisku. Albo i dlatego, e sami lubi i jadaj miso, a prno powstrzymuje ich od deprecjonowania samych siebie w opinii pacjentw i kolegw. Ponadto nie mona zapomina, e przemys misny jest potg finansow i dysponuje takimi rodkami, ktrymi mona przekona ekspertw najlepiej nawet rozumiejcych ekologiczn i fizjologiczn konieczno stosowania dla ludzi diety wycznie rolinnej. Mimo wielu oporw wegetarianizm upowszechnia si na caym wiecie rwnolegle ze wzrostem wiadomoci, z wyostrzeniem si ludzkiej wraliwoci oraz wzbogacaniem wyobrani. Ale ludzi rozumiejcych wielowtkowy problem wegetarianizmu jest niewielki tylko procent, a wiat toczy si wedug regu narzucanych nie przez tych rozumiejcych, ale przez biernych uczonych i biznesmenw, tpo trzymajcych si zasad narzuconych im przez nauczycieli i zwierzchnikw. Dlatego ronie liczba chorb, padaj drzewa w zatruwanych lasach, rzeki zmieniaj si w cuchnce cieki, a w szpitalach brakuje ju miejsc dla chorych dzieci. Jednoczenie rozrastaj si hodowle, prosperuj rzenie, bez skrupuw bogac si biznesmeni, wprowadzajc nowe, oszczdnociowe metody produkowania pasz i tuczu zwierzt, od ktrych choruj zarwno zwierzta jak i ludzie. Podstawowe fakty jak i zachodzce midzy nimi zwizki i zalenoci s kompletnie ignorowane przez Wielkich Tego wiata. Ich uwaga koncentruje si gwnie na sprawach drugorzdnych, marginesowych, wtrnych. Sabo dociera do ich umysw ta sfera faktw i powiza midzy nimi, ktre w sposb decydujcy rzutuj na sytuacj innych ludzi, sytuacj wiata i na los i przyszo dzieci. Dalej pchaj zepsuty samochd ozdabiany kolorowymi maskotkami. Tylni pozornymi dziaaniami przysaniaj przed sob i przed innymi wasn ignorancj, egoizm i nieudolno oraz lepot na skutki jakie wynikaj nieodwracalnie z tych przeocze i zaniecha. Ludzie rzadko zdaj sobie spraw z tego, e ich przywdcy i oni sami obieraj nietrafny kierunek drogi, e zacietrzewiaj si w forsowanie niecelowych dziaa i e podejmuj wci jednakowo niepotrzebne, poowiczne decyzje. Zajci dobieraniem

maskotek, nie dostrzegaj pilnej koniecznoci wymiany k w samochodzie oraz gruntownego remontu podwozia. W naszej sytuacji i obecnie funkcjonujcej strukturze cywilizacyjnej s to dziaania zwizane z podstawowymi systemami ycia metabolizmem i prokreacj. Aspiracje i uwaga skupiaj si jednak nieprzezornie na zaspokajaniu drugorzdnych wrae smakowych i dozna seksualnych, bez prb rozumnej oceny i pogbionej ich selekcji. Nie przywizuj wagi do konsekwentnego wdraania upodoba i nawykw oraz wybierania smakw zgodnych z rzeczywist, biologiczn wartoci jadanych pokarmw oraz harmonizowania sfery prokreacji z wymogami etycznymi i wraliwoci estetyczn. Obok jedzenia kolejn spraw koncentrujc uwag ludzkiej populacji jest seks. We wspczesnym wiecie zachodnim jest on wyolbrzymiany nadmiarem afrodyzjakalnego pokarmu biakowego i prowokowany bodcami emitowanymi przez kanay kultury masowej. W rezultacie ten nadmiar biaka i impulsw seksualnych obcia ca kultur i obyczajowo, powodujc jej zuboenie, uprymitywnienie i trywializacj. Sedno ludzkich pomyek i nieszcz zdaje si tkwi w braku konsekwentnie ukierunkowanego wspgrania procesw metabolicznych z prokreacyjnymi. Jak gdyby ludzka populacja zostaa zaprogramowana za wzr normatyww hodowlanych, wedug kryteriw wartoci stosowanych w stadach nastawionych na obfite odywianie i maksymalne rozradzanie. Treci cywilizacji stao si skoncentrowanie na bodcach, ktre prowokuj sprawne i skuteczne realizowanie tych podstawowych zaoe ludzkiej hodowli. We wspczesnym wiecie seks i poywienie wyemancypoway si w pewne samodzielne kulturowe caoci. Proces jedzenia uniezaleni si od walorw zdrowotnych jadanych pokarmw, zwiza si przede wszystkim z konsumpcj ywnoci przetwarzanej. Jego celem jest zadowolenie nabywcy pod wzgldem smaku, zapachu, koloru i wygldu kupowanego pokarmu, zupenie niezalenie od jego walorw zdrowotnych. Wytwrcy zaley wycznie na wysokim zysku ze sprzeday produktu i dy do tego tak samo, niezalenie od stopnia jego zdrowotnoci. Seks natomiast oddzieli si od spraw prokreacji, ktra w tym ujciu zabawowohedonistycznym sta mu si tylko obcieniem i niewygod. Wyemancypowany seks wystpuje w przebraniu zjawiska niezalenego, ktre naley traktowa jako mao wprawdzie zaszczytn, ale podstawow urod ycia. Podczas gdy odnosi si wraenie, jak gdyby w rzeczywistoci te hedonistyczne igraszki jzyka i genitaliw stanowiy jak niewybredn przynt, bdc tylko rodkiem, instrumentem realizowania celw niezbienych z interesem ulegajcych im organizmw. Bezkrytyczne chwytanie tej przynty powoduje nieuchronnie wzmocnienie narzuconego ludzkiej populacji organicznego balastu, ktry przygniata j brzemieniem kulturowej i etycznej deformacji. Zapewne dlatego Wielcy Przewodnicy Ludzkoci, Ci, ktrzy maj na wzgldzie autonomiczne dobro czowieka i pragn go ostrzec przed uleganiem bodcom, powodujcym inwazj nieprzyjaznych mu wartoci, nakazuj OCHRON WSZELKIEGO YCIA oraz uwan selekcj apetytw smakowych i seksualnych. Wzbogacenie wartoci i wyostrzenie wraliwoci na ich odbir, to szczodry dar, przekaz z tych kanaw kosmosu, ktrymi docieraj do nas ulotne przeczucia i oczekiwania na pozytywn odmian ludzkiej kondycji. W postaci wartoci humanistycznych, niejasn, skrywan tsknot, ujawnia si zapowied przyszoci, jako rzeczywistoci majcej sta si naszym dziedzictwem. Moe ona jednak zaktualizowa si dopiero po opuszczeniu tego przedszkola, jakim jest obecnie ograniczona ludzka wiadomo, niewybredne aspiracje i prymitywne oczekiwania, tpa bezwraliwo i uboga wyobrania. One to wanie wytworzyy i dalej kreuj zrby wspczesnej cywilizacji, w ktrej jestemy uwikani. Tej cywilizacji, gdzie zostaa zaburzona harmonia midzy zasobami naturalnego rodowiska, a oczekiwaniami ywych organizmw na zdrowy pokarm, czyste powietrze i wie wod. Gdzie ludzie czsto cierpi gd a ich dzieci nie s kochane. Gdzie zawioda rola rozumu,

ktry mgby t harmoni przywrci, a wyzwolony tymi brakami dysonans obcia wiat lawin katastrof ekologiczn, moraln i demograficzn. Organiczne procesy trawienne i prokreacyjne, z ich niewybredn stron fizjologiczn oraz rwnie niewybrednymi manipulacjami technicznymi, s przecie nie do pogodzenia z potrzeb harmonii i pikna waciw estetycznej wraliwoci ludzkiej. Powszechnie wystpujca reakcja wstydu i wstrtu jest wyrazem dysonansu midzy ow wraliwoci a tymi procesami ucia, trawienia i wydalania oraz rozmnaania i kopulacji, jakie dokonuj si w ludzkim organizmie. Pojcie nieprzyzwoitoci kwalifikuje negatywnie ten kompromis do jakiego zmuszony jest czowiek realizujcy owe procesy. Przymus ten wynika jednak ju z samego faktu istnienia, z tego, e si jest czowiekiem. Ta organiczna forma bycia, w ktrej czowiek zosta wykreowany, nie pozwala omin uczestnictwa w owych biologicznych procesach. Trzeba jada i kopulowa, aby mc zaspokoi gd i rozadowa napicia seksualne, choby to budzio odruchy niezgody, niesmaku i wstydu. Jak wida, ludzka populacja zostaa zaklinowana w tej egzystencjalnej antynomii, z ktrej nie sposb si wymanewrowa. Samym swoim istnieniem czowiek skazany jest na nieustanne trwanie w sytuacji enujcego kompromisu. Mwi si czsto, e mio niejedno ma imi. Zapewne jednak sowo mio odnosi si naprawd do takiego tylko kompleksu emocji, ktre manifestuj si jako arliwe wiadczenie na rzecz innych, jako gotowo pomocy i powicenia dla ich dobra. Taka mio wyraa si w trwaej postawie wobec wszystkiego, realizujc nieustann przychylno i gotowo wspuczestniczenia w troskach innych, czujcych istot, ktre tych trosk doznaj i w chci niesienia im pomocy. Nazywanie mianem mioci innych postaw i uczu, mona ju potraktowa jako pewne naduycie tego sowa. Najbardziej powszechn nazw bdc takim nieprawomocnym naduyciem jest mio w odniesieniu do spraw seksu. Bo powszechnie nazywa si mioci to, co jest po prostu erotyczn fascynacj. Niekiedy tylko towarzysz jej postawy altruistyczne, najczciej jednak erotyczna fascynacja jest zaprzeczeniem mioci jako bezinteresownej przychylnoci. Na og cechuje j egoizm, zachanno, zazdro, zawi, agresywno. Zachodzi wic drastyczna nieadekwatno midzy tymi zjawiskami a przypisywan im obiecujc nazw. Dlatego zapewne ludzkie marzenia o szczliwej mioci maeskiej speniaj si tak rzadko. Ale wszystkie, lepsze i gorsze, doskonalsze i mniej doskonae postaci mioci s ju z gry ograniczone i udaremnione, co wywodzi si zapewne rwnie z braku uwagi i humanistycznej starannoci kosmicznych kreatorw. Wkomponowana niedbale w ogln sceneri ycia na Ziemi sprawia, e istoty kochajce i kochane s ju z gry skazane na nieuchronne cierpienie. ycie ich nie ganie bowiem rwnoczenie i one w pewnym momencie zostaj od siebie bolenie oderwane. Ktre z nich umiera, dziecko, ona, kochanek, pies. T najcenniejsz warto ycia, jak jest mio, technologowie kosmiczni potraktowali z brutaln nonszalancj. Kochanych i kochajcych skazali na nieodwoalne, rozpaczliwe rozstania. Jak wida w caej kreacji technologw nie ma miejsca na szacunek ani dla ycia, ani na wzgldy dla mioci. Przemys rozrywkowy i kultura masowa prbuj zatuszowa realn proz i pospolito naszego organicznego bytowania, dekorujc j i ozdabiajc poetyckim patosem. W ten sposb wymuszaj apoteoz hodowlanych warunkw ycia ludzkiej populacji, od ktrych nie ma przecie radykalnej ucieczki. S one kategorycznym imperatywem biakowej formacji ycia. Tak nas wykreowano! Bez odpowiedzi tylko pozostaje pytanie czy mona to byo zrobi inaczej? I czy do kreatorw mona kierowa pretensj o to, e dokonali brutalnej agresji, narzucajc ludziom form istnienia z takim nadmiarem impulsw pokarmowych i seksualnych? A to spowodowao zniewolenie ich wiadomoci i ograniczenie jej chonnoci na inne bodce, sygnay, impulsy. Zwaszcza e gd i popd pciowy wci si powtarzaj,

w momencie zaspokojenia nie cz si z radykaln, ostateczn satysfakcj. Ujawnia si w tym pewne oszustwo ludzkiej tsknoty, ktra nie dotrzymuje swoich obietnic. Pustka i niedosyt trwaj nadal, a nawet niekiedy nasilaj si. Ale i brak zaspokojenia zostaje ukarany niedosytem i wraeniem niedogodnoci. Czego innego nam brak! Czego, co jest nieznane, nienazwane, niezrozumiae i nieuchwytne. Samo zaspokojenie potrzeb organicznych nie wyczerpuje treci ludzkiej egzystencji, nie wygasza impulsw poszukiwania ani pragnienia odnajdowania. Czy nasza ludzka populacja moe liczy na jaki radykalny przeom w swojej historii, na gbok przemian wiadomoci? I czy na tak przemian w sposobie funkcjonowania ludzkiej osoby, bardziej zgodnego z potrzeb pikna i dobra, mog ludzie sobie zasuy, dorobi si, wypracowa? Wbrew nieudolnym poczynaniom kosmicznych technologw, odnale w sobie takie utajone mechanizmy odywiania i prokreacji, ktre by dziaay w harmonii ze rodowiskiem naturalnym i daway szans zaspokojenia ludzkich etycznych i estetycznych tsknot? I ile czasu musiaoby upyn zanim ta przemiana by si dokonaa? Czy sto, czy tysic lat, a moe kolejne eony musiayby min, w czasie ktrych ludzko byaby skazana na przyjmowanie na siebie kolejnych win za klsk i katastrof nastpnych, przyszych cywilizacji? Nadziej takiej odmiany ogranicza panujce potocznie w umysach wraenie nieodwracalnej jednoznacznoci naszego wiata i nas samych. A przecie jednoczenie wci oczekujemy jakiej Wielkiej Przemiany, otwarcia si takich nieznanych drg, ktrymi dotaroby do ludzkiego umysu wraenie penego nasycenia DOBREM I PIKNEM. Pod wpywem nietrafnego ukierunkowania apetytu na pokarmy zwierzce, razem z przerostem popdu seksualnego rodzi si zjawisko rwnie grone, jakim jest agresja. Czy wyzwala j tylko hormon adrenaliny przejmowany przez ludzi razem ze spoywanym misem, czy te jaki szerszy jeszcze kompleks przyczyn, tego dotd nikt nie zbada, mona si tylko domyla. A porwnanie wspycia w grupach rnych innych gatunkw wskazuje na to, e nienawi i potrzeba atakowania i zabijania przedstawicieli wasnego gatunku jest u ludzi zjawiskiem patologicznym. Drapieniki atakuj tylko przedstawicieli gatunkw obcych dla zdobycia pokarmu. A jeeli atakuj wasnych wspbraci, to gwnie wtedy gdy traktuj ich jak rywali w walce o samic. Jak ogromne i grone rozmiary przybiera u ludzi to skaenie patologiczn agresj, nie trzeba nikomu mwi, sami to stale obserwujemy na przykadzie wydarze politycznych i kryminalnych, wspczesnych i historycznych. Jednak zrozumienie przyczyn tego zjawiska to ju osobny, obszerny temat, ktrym naleaoby si zaj w sposb, na jaki pozwala profesjonalna znajomo przedmiotu. Mona si tylko domyla, e jest on uwikany w kompleks bdw wyzwolonych przez pierwotn nietrafn relacj procesw metabolicznych i prokreacyjnych w ludzkiej populacji. I przewidywa, e w miar ich przezwyciania, automatycznie rozwi si i tamte. Innym rodzajem patologii, ktry te niewtpliwie zaley od wykreowania wiadomoci czowieka na obraz owcy, jest jego niepohamowana zachanno, nienasycona chciwo, skonno do gromadzenia dbr i cigego bogacenia si. Skonno ta nie zawsze wynika z braku i niedostatku, najczciej wystpuje niezalenie od motyww ekonomicznych. Dewiz tego nurtu, ktry podobnie jak seks zdominowa wiat, jest zasada opacalnoci. Opacalno traktuje si tu zreszt nie tylko jako cel dziaania, ale rwnie jako miar, kryterium, ktrym ocenia si wszystkie inne, najwysze nawet wartoci, takie jak mdro, godno, uczciwo, talent. Przegrywaj one w konfrontacji z opacalnoci. Panuje przekonanie, e nie warto by mdrym, uczciwym, utalentowanym, jeeli nie obiecuje to znacznych korzyci finansowych. Odrzucenie czy rezygnacj z tych humanistycznych wartoci uzasadnia si takim wanie argumentem to si przecie nie opaca.

I to jest ta pochyo po ktrej obniaj swoje dumne loty politycy, uczeni, a niekiedy i artyci. O to maj suszn pretensj do starszych ich nawet nie urodzone jeszcze dzieci. Przynosz one na wiat oczekiwania znacznie wyszej rangi, a nadrzdno opacalnoci nie wydaje im si ani przekonujca ani atrakcyjna. Oni pragn wzbogaca wiat swoimi wyszymi, ambitniejszymi zaletami mdroci, dobroci, wraliwoci, a nie tylko wzrastajc wysokoci bankowych kont satysfakcjonujc ich zachannych, ograniczonych prokreatorw. Po przedstawieniu tych wszystkich zastrzee i niepokojw, nie mona ustrzec si przed niepewnoci i pomin pytanie dotyczce rzeczywistej intencji kosmicznych kreatorw. Czy moe ta nieszczsna sytuacja naszej Planety jest nie tylko efektem ich pomyki, lecz zowrogim, bezwzgldnym zamiarem? Gdyby pojawili si oni tu kiedy z bezporedni interwencj i zamiarem korekty, to nie atwo byoby przewidzie, czy przybd z projektem dokonania gbokiej zmiany przez humanizacj wiata, czy moe tylko po to, aby owe panujce tu kanony hodowlane zabezpieczy i utrwali? Aktualny stan naszego ludzkiego trwania wskazuje jednak dwie cieki wiodce do WIELKIEJ ODMIANY. Albo jaowy, na olep kierowany bunt przeciwko nieudolnym lub drapienym kreatorom, albo podjcie trudnej drogi pracy nad sob i napraw naszego wiata. Pracy tym trudniejszej, e wykonywanej bez niezawodnych drogowskazw, ale ukierunkowujc si intuicyjnie zgodnie z najgbsz cho ukrywan potrzeb ludzkiego serca, na to, co pikne i dobre

Niewidzialni i widzialni drapiecy

Ju od przeszo dwudziestu lat docieray do nas z Ameryki, uzyskiwane przypadkowo informacje o niepojtych, szokujcych przypadkach znajdowania na polach i pastwiskach cia zabitych zwierzt. Nie wiadomo przez kogo byy one zabijane, w jaki sposb i dlaczego. W listopadowym numerze Nieznanego wiata informacje te zostay sformuowane i przekazane w postaci syntetycznej, chocia i to nie wyjania do koca caej sprawy i nie daje odpowiedzi na wczeniej stawiane pytania. Szczeglnie bulwersujce s informacje o tym, co si dzieje z gincymi zwierztami. Wyglda na to, e s one zrzucane na ziemi z gry w stanie budzcego zgroz okaleczenia. S tam rne zwoki zwierzt domowych takich jak krowy, owce, byki, konie, krliki, kury, kozy, psy, a oprcz tych domowych take zwierzta lene jak lisy, jelenie, kuny czy nawet foki i ptaki. Oprawcy pozbawiaj je wszystkie krwi, w jaki nieodgadniony sposb, bo nie zostawiaj nawet jej ladw na ziemi ani w otoczeniu. Odcinaj im fragmenty tkanki mzgowej, odbytu, genitalia, oczy, uszy, czci jzykw i warg. Niekiedy ludzie znajduj porzucone martwe ciao pozbawione skry i bez kropli krwi. Podejrzewano pocztkowo, e masakry tej dokonuj drapiene zwierzta, ale okaleczenia okazay si przeprowadzone tak wyrafinowanymi sposobami, e nawet ludzkie narzdzia chirurgiczne nie byyby w stanie tego powtrzy. Domylano si wic czy moe okrawanie nie moe by dokonywane przy uyciu lasera. Zjawisko to powtarzajce si coraz czciej i obejmujce coraz rozleglejsze obszary rnych krajw i kontynentw, budzi zgroz. Prasa alarmuje, nazywajc nieznanych sprawcw tysicy tych okalecze, wampirami, kreaturami, mordercami. Mimo licznych poszukiwa i domysw wci nie wiadomo kto to robi i w jaki sposb. Ostatnio podejrzenia kieruj si w stron UFO. Ale znw nie sposb odgadn w jakim celu mieli by to robi. Wyglda na to, e porywaj upatrzone zwierz do swoich pojazdw, dokonuj tam precyzyjnie wykonywanych okalecze, a potem zrzucaj martwe ich ciaa na ziemi. Jedno z takich podejrze formuuje Budd Hopkins. Wypowiada on rwnie domys dotyczcy motyww tych zachowa. Powiada, e istoty kosmiczne czujc si zagroone w swoim gatunkowym przetrwaniu, chc drog manipulacji genetycznych stworzy jaki rodzaj hybrydy i szukaj do tego celu rnych czci ciaa ziemskich stworze. Maj im one suy do realizowania pewnego biologicznego eksperymentu. I wanie rezultatem tych prb jest kilka tysicy okaleczonych cia zwierzcych spoczywajcych na ziemi i znajdowanych przez zbulwersowanych i zdezorientowanych wacicieli lub przypadkowych przechodniw. Informacjami tymi zaniepokojony jest waciwie cay wiat. Zgroza ogarnia ludzi, ktrzy dowiaduj si o masakrowaniu zwierzt i ktrzy niekiedy sami znajduj ich zranione zwoki. Mona si tylko zastanawia co moe powodowa tak zgroz. Skd to oburzenie? Przecie

caa ludzka cywilizacja opiera si na drapienym, bezwzgldnym eksploatowaniu i maltretowaniu zwierzt przy penym ignorowaniu ich przeraenia i cierpienia poprzedzajcego mier. Uczestnicy tej ludzkiej cywilizacji s psychicznie wkomponowani w cay ten system masowej, bezkarnej mierci i niezawinionego cierpienia. Spotykajc zwoki ofiar, niewidzialnych drapienikw reaguj odruchowo ale nie merytorycznie. Przecie tkwi w tej strukturze zarwno od strony prawnej, moralnej, ekonomicznej i religijnej, udzielajc jej penej psychicznej aprobaty. Nie mona wic zapomina, e zachowania niewidzialnych drapienikw i okrutna mier ich ofiar s im bardzo dobrze znane, bardzo dokadnie znane. Z codziennego dowiadczenia. I tu nasuwa si zaskoczenie gdy porwnujemy paradoksaln odmienno reakcji midzy wrzcym wrcz oburzeniem na ewentualnych kosmicznych zabjcw a brakiem tego rodzaju emocji w stosunku nie do tysicy, ale milionw i miliardw zwierzt poddawanych na caym wiecie okrutnym okaleczeniom i gincych kadego dnia w mce i przeraeniu. Reakcj na to jest tylko obojtno i tpa bezwraliwo. wiadkowie ogldajcy smutne ciaa ofiar ew. kosmicznych eksperymentw, bolej nad cierpieniem tych zwierzt, szukaj usilnie, cho bezskutecznie, winnych owej masakry, chc ich znale i uniemoliwi dalsze dokonywanie tych okrutnych niegodziwoci. Podczas gdy osoby bdce przecie wykonawcami lub uytkownikami tego samego procederu, zachowuj si obojtnie i biernie. Co wicej wykazuj zachanno i agresywno liczc na korzyci uzyskane z tych wydarze. wiadkowie spotykajcy okrwawione zwoki zwierzt, przyjmuj ze zdziwieniem fakt, e nigdy wtedy nie syszy si gosw strachu czy blu u zaatakowanych ofiar. Mona si domyla, e ich oprawcy speniaj swoje czynnoci w taki sposb, aby eliminowa ich strach i bl. Np. waciciel kilku gronych, agresywnych buldogw, gdy rankiem stwierdzi u jednego z nich lady kosmicznej agresji (ktr pies przey), nie mg zrozumie jak doszo do tego, e nie byo sycha ani odgosw walki, ani wida jej ladw, a aden z jego psw nawet nie zaszczeka. Inaczej jednak odbywa si rze w warunkach gdy zabijanym jest zwierz hodowlane domowe, a zabjc osobnik ludzki. Autor artykuu pt. Rzenia przedstawia ponury koszmar funkcjonowania tej przyjmowanej z powszechn aprobat instytucji jak jest rzenia. Oto fragment jego relacji: Wcinite w kt duej, elaznej klatki, oddychaj szybko, chrapliwie. Zachowuj si dziwnie. Zupenie jakby zdaway sobie spraw z tego, e to ju koniec. e za kilka minut bd ju tylko wiszcymi na elaznych hakach ptuszami. (...) Zbliajce si gosy ludzkie powoduj u zwierzt odruch paniki. Miotaj si nerwowo w odlegym kcie, wa na siebie, chcc uciec. Solidne metalowe drzwi otwieraj si ze skrzypieniem blachy. Mczyzna jest wysoki, w rku trzyma wielk gumow pak. Poprawia bia czapk, pochyla si prbujc wpdzi zwierzta do niewielkiego pomieszczenia o betonowej pododze. winie kwicz przeraliwie. Jeszcze silniej zbijaj si w dyszc strachem grup. Mczyzna prbuje rozbi stado. Wali pak po ryjach, zadach, bokach, zwierzta kwicz. Mimo szeroko otwartych drzwi, nie chc wej do komory mierci. Horror trwa. Mija kilka minut zanim zmuszone biciem zwierzta zbijaj si w ciasne stado w kcie komory mierci. W tej sprawie jednak nie odrywaj si gosy oburzenia i protestu. Ani w prasie, ani w sejmie. Wszystko to mieci si w granicach normalnoci, zostaje zalegalizowane w nauce, prawie, religii, moralnoci i obyczaju. Na caym wiecie wyrastaj monstrualne przemysowe hodowle oraz ponure budynki rzeni. Odbywaj si mczeskie transporty zwierzt wiezionych na ubj i dokonuj si przeraajce egzekucje. To wszystko jest normalne! Za normalne uchodzi to, e w jatkach kupuje si po kawaku zwoki umczonych ofiar. Przechodnie ktrzy bez zgrozy i wstydu patrz na ciarwki wiezionych do rzeni, ryczcych, przeraonych krw te reaguj normalnie. W instytutach naukowych pracuj normalni uczeni, studenci i laboranci, ktrzy t sytuacj nie tylko toleruj, ale sami aranuj i realizuj. Ten normalny wiat normalnych ludzi, egzystujcych

stale w tpej bezwraliwoci, akceptujcy biernie codzienne zjawisko masowego torturowania czujcych istot, najwiksz groz budzi wanie t swoj normalnoci. Nad wiatem wspczesnym zawisn przemys cierpienia i okrutnej mierci milionw torturowanych codziennie i mordowanych zwierzt. Przemys ten funkcjonuje systematycznie, planowo, naukowo, starannie, nowoczenie. Wykonywany jest przez wykwalifikowanych, cenionych i dobrze zarabiajcych fachowcw. Ale to nie tylko oni, nie ci trudnicy si ofiarnie odgrywaj w tym przemyle inspirujc i decydujc rol. Si napdow bowiem i podstawow inspiracj s tu oczekiwania konsumentw. To wanie potna presja popytu podtrzymuje ca struktur uprzemysowionego zwierzobjstwa. To na skutek nieustannego, nieustpliwego nacisku roszcze nabywcw misa dziaa ona na co dzie od nowa w dostojestwie prawa i moralnoci, przy penej akceptacji wszystkich, ktrzy w nim uczestnicz jako producenci i apologeci. To dziki nim zwierzobjstwo dokonuje si zgodnie z istniejcymi ustawami i przepisami, z uksztatowanym sumieniem i osignit wiedz naukow. O strasznym losie zwierzt decyduje ta niewiarygodna legalno owego przeraajcego przemysu. Ale bestialstwo ludzkie znajduje ponadto satysfakcje w innych jeszcze sposobach maltretowania zwierzt. Jedne z nich uprawiaj ludzie dla dodatkowego zarobku, a inne po prostu dla zabawy. Do amatorw takiego zarobku nale na przykad ci rolnicy, ktrzy praktykuj biznes siowego tuczu gsi. Chorobliwie stuszczone wtroby tych umczonych ptakw su potem do wyrobu strasburskich pasztetw. Jest to przysmak ceniony szczeglnie we Francji. Maltretowane gsi prbuj niekiedy popeni samobjstwo aby uciec od koszmarnego losu. Uderzaj wtedy gow o tward cian. Ta manifestacja rozpaczy wiadczy o nasileniu cierpienia, bdcego dobitnym wiadectwem haby czowieka, ktry je na to cierpienie skazuje. Udrk zwierzt mona si te bawi. Polowanie od czasw biblijnego Nemroda jest ulubion rozrywk wadcw i politykw. Jest rwnie elitarnym sportem intelektualistw i artystw. O nich wanie wyraa opini ekolog, dr Simona Kossak: Ta grupa myliwych budzi moje przeraenie. To oni ksztatuj wiadomo rzesz myliwych, oni ucz czerpa z zabijania zwierzt przyjemnoci nieznane kusownikom ani zwykym prostym myliwym... Gloryfikuj mylistwo jako rozrywk sportow. A tymczasem mier zwierzcia jest szokujcym przeyciem dla kadego wraliwego i mylcego czowieka... Czowiek subtelny, czujcy przyrod i z ni wspczujcy, nie zniesie widoku polowania. Ludzie posuguj si zwierztami nie tylko w celach konsumpcyjnych, ale i wielu innych. Ciaa zwierzt stanowi surowiec do wyrobu skrzanych przedmiotw, kosmetykw i futrzanych okry. Nosimy futra zdarte ze zwierzt, ktre zdechy z pragnienia czekajc na wydobycie z puapki ich uwizionych koczyn czy zamarznitych jzykw. Te wypadki s sankcjonowane i finansowane przez nasze wasne zakupy i przez nasze dania. Wedug panujcego i przyjtego stylu ludzkich ocen moralnych od stuleci (przynajmniej w zasigu kultury rdziemnomorskiej) panuje obyczaj lekcewaenia i przeladowania kotw. W okresie redniowiecza stosowano wymylne sposoby torturowania kotw, szczeglnie dla uczczenia pewnych uroczystoci religijnych. Obyczaj ten zreszt trwa do dzi szczeglnie w Hiszpanii w czasie fiestas, gdzie jednym z akcentw witecznych jest zncanie si nad zwierztami i zabijanie ich. W taki sposb traktuje si zreszt nie tylko koty, ale rwnie owce, cielta, kozy i nawet krowy. Ich paniczne przeraenie i prby ucieczki prowokuj radosn eufori wrd obserwatorw i uczestnikw takiej zabawy. A jak czowiek traktuje te szlachetne i inteligentne zwierzta jakimi s konie! Im powica pikny wiersz Renata Fiakowska, protektorka zwierzt, wegetarianka, aktorka i poetka: Dzieciom przestrzeni, kochajcym swobod, soce, traw i niebo Pozbawionym wolnoci, ujarzmionym batem, zakutym w rzemienie.

I tym zaprzgnitym w kierat, poniewieranym i zagodzonym I tym gincym milionami w mczarniach na ludzkich wojnach. l tym ufnym, naiwnym radosnym rebakom, zmieniajcym si szybko w ochwacone waachy, otpiae od pracy i wiecznej przemocy. I tym wspaniale odkarmionym amicym nogi w oszalaym pdzie wygrywajcym miliony dla swoich panw. I tym mokrym od potu, cae ycie cigncym przeadowane wozy drcym od strachu i blu nigdy nie do szybkim dla podpitych wozakw I tym olepym od ciemnoci i ez, cigncych latami wzki w podziemnych korytarzach kopalni wiecznie czarnych nigdy nie widzcych soca i trawy odmwiono wstpu do nieba. Zdarzenia wiadczce o niepojtych ekscesach ze strony niewidzialnych drapiecw w zestawieniu z zachowaniami czowieka, tego ktry ma by szczytem stworzenia robi wraenie raczej agodnych i niegronych. Aby je ocenia waciwie a nie jako wydarzenia budzce zgroz i oburzenie trzeba by je przedtem zestawi z przyjtymi i tolerowanymi obyczajami ludzkich mieszkacw Ziemi. Porwna z tym horrorem jakim jest obyczaj traktowania zwierzt przez ludzi i ze stanem ludzkiej wiadomoci w tym zakresie. Ogldajc to ponure zjawisko kaleczenia zwierzt przez niewidzialnych drapienikw nie jestemy jednak w stanie odpowiedzie na narzucajce si wtedy pytania: Kim s oprawcy, jak dokonuj owych zabjstw i po co to robi. T spraw okrywa tajemnica, nie wiadomo ani kim s, ani jak to robi i dlaczego. Natomiast to co robi ludzie ze zwierztami, cay proceder przemysowego, obyczajowo akceptowanego zwierzobjstwa jest zupenie jasny, zrozumiay, wyrany. Kim s sprawcy? Wiadomo, to hodowcy, rzenicy i konsumenci misa zabijanych zwierzt. Ci ludzie, ktrzy traktuj siebie jako reprezentujcych najwyszy stopie ewolucyjnego rozwoju na tej Planecie, jako tych najbardziej inteligentnych, obdarzonych wysokim stopniem emocjonalnej wraliwoci, dysponujcych dumnymi kryteriami moralnymi i stosujcych si do etycznych ocen i norm. Jak dokonuj tych zabjstw po prostu, zwyczajnie, w rzeniach, posugujc si pak i noem. Po co to robi? To jasne, aby pokrojone zwoki zabijanych zwierzt zjada w postaci kotletw, wdlin i innych wyrobw z misa. Budd Hopkins odnonie niewidzialnych drapiecw wysuwa hipotez, e najpewniej Obcy czego od nas potrzebuj i e t potrzeb jest zapewne ch zrozumienia na czym polega stan bycia czowiekiem. W tym celu dokonuj prb sporzdzenia takiej hybrydy, ktra umoliwiaby im uzyskanie tego etapu rozwoju, jaki reprezentuj ludzie, dla uzyskania moliwoci osignicia stanu WYZWOLENIA. Oni sami widocznie nie mog tego progu przekroczy i dlatego pragn STA SI LUDMI. Oczywicie jest to domys Hopkinsa, a moe istnie jeszcze jaki inny, nieznany nam powd przeprowadzania tych kosmicznych koszmarnych dowiadcze i podejmowania prb osignicia czego, co jest im potrzebne i dla nich cenne. Trudno jest odpowiedzie na takie pytania i zrozumie intencje Obcych. Zwaszcza e jak to trafnie formuuje autor artykuu, Piotr Listkiewicz ...doprowadzamy do paradoksalnej sytuacji: bdc Szczytem Stworzenia i gospodarzem na tej planecie, nie wiemy nawet dlaczego jestemy ludmi i po co tutaj yjemy. Jeeli Obcy uznaj nasze czowieczestwo jako sytuacj bdc koniecznym etapem przejciowym, prowadzcym do WYZWOLENIA, drog do osignicia wyszego stanu istnienia, to albo si radykalnie myl i przeceniaj nasz populacj, albo znaczy to, e ludzka populacja stana przed jakim haniebnym zakrtem ewolucyjnym. A moe te manifestacje Obcych, eksponujcych nam zmaltretowane zwoki naszych zwierzt s jak prb zastosowania rodka pedagogicznego dla uwiadomienia ludziom, na

czym ich bd polega, i skonienia do otrznicia si z tego stanu wiadomoci, faszywej wiadomoci, warunkujcej bd i do przezwycienia go? Moe stosuj tak metod jak posuguje si wychowawca, gdy pragnie pobudzi upartego wychowanka do uwiadomienia sobie, jak ze i gupie jest jego zachowanie? I w tym celu prezentuje mu je na przykad aby sprowokowa wyzwalajcy WSTRZS?

Dobro dla wszystkich czy przedsibiorstwo hodowlane?

Wrd organicznych ukadw ludzkiego ciaa ukad rozrodczy spenia rol wyjtkow w porwnaniu z takimi na przykad ukadami jak oddechowy, krwionony czy wydalniczy. Bowiem oprcz rozradzania, ktre jest waciwe dla biologicznego organizmu indywidualnego, odgrywa take donios rol w ksztatowaniu si i funkcjonowaniu psychicznej sfery osobowoci czowieka. A ponadto sfery obyczajowoci i kultury caego spoeczestwa. Kadej wsplnocie ludzkiej arbitralnie narzuca kondycj o dominujcym charakterze prokreacyjnym. Obecno i oddziaywanie genw pciowych w organizmie ludzkim decyduje nie tylko o rozmnaaniu, lecz organizuje rwnie system psychospoeczny, wszechstronnie i gboko kreuje szerok gam emocji, inscenizuje treci wyobrae, prowokuje wszechstronnie reakcje i oczekiwania oraz sam sposb pojmowania i traktowania mioci jako erotycznej fascynacji. W ten sposb inicjuje podstawowy program yciowy, okrela zwizane z nim aspiracje i ambicje oraz zobowizuje do zachowa dajcych moliwo realizowania tych aspiracji. Wpyw ten dziaa szczeglnie gboko na sfer aksjologiczn wyzwala kryteria wartociowania, ksztatuje oceny, okrela sposb rozumienia i ukierunkowanie wartoci emocjonalnych. Ale jednoczenie ogranicza i wyjaawia inne, moliwe sposoby mylenia, zasoby dozna, ambicji i oczekiwa. W ten sposb narzuca ludzkiej populacji kondycj o dominujcym charakterze prokreacyjnym i powoduje, e przypomina ona precyzyjnie i wszechstronnie zaprogramowane przedsibiorstwo hodowlane. W kulturze podlegajcej hegemonii prokreacyjnej, mio wystpuje zreszt nie tylko jako fascynacja erotyczna, ale rwnie jako przywizanie przywizanie do dzieci i partnera, a sukces mioci utosamiany jest z trwaym ich posiadaniem. Podczas gdy mio uwolniona od tej prokreacyjnej dyktatury, moe przejawia si jako zwyka DOBRO DLA WSZYSTKICH. Pod przemon dominacj impetu prokreacyjnego pozostaj rne dziedziny ycia ludzkiego powane i drobne. Ju nawet teksty rozrywkowych, lekkich piosenek s w caoci wypenione repertuarem sentymentalnym, podobnie jak scenariusze filmowe, powieci, a nawet i powane, ambitne dramaty. Klimat ten panuje zreszt nie tylko w sztuce, ale i w codziennym obyczaju, przenika do zabaw, towarzyskich rozmw i rozrywek. yciowe sukcesy, zwane w filmach happy endem oraz klski i rozczarowania oraz bolesne zawody, wyraajce si na przykad w sowach poety smutna jest dusza moja a do mierci, s zazwyczaj nasczone atmosfer pci. Sposb pojmowania celu ycia i treci upragnionego szczcia, cz si nierozerwalnie z rnymi etapami realizowania zdarze prokreacyjnych. Biologiczny fakt dominacji znaczenia hormonw pciowych w organizmie ludzkim zagarnia ca sfer kultury i psychologii dozna, podporzdkowujc je myleniu, wraeniom,

planowaniu i przewidywaniu, obawom lub nadziejom i nieustannemu oczekiwaniu seksualnego spenienia, jako synonimu osignicia yciowego optimum. Ta sytuacja promieniuje, bezporednio lub porednio, we wszystkie dziedziny ycia ludzkiego. Inicjuje programy biografii indywidualnych i aktywnoci zbiorowej, kojarzy si jednoznacznie z osigniciem i sukcesem lub klsk i zawodem, szczciem lub cierpieniem. Organizuje kierunek mylenia i prowokuje sposoby zachowania ujtego w spoecznie przyjtych formach. Spoeczestwu ludzkiemu narzuca zasady bytowania HODOWLANEGO. A przecie tyle mona przeywa i realizowa innych jeszcze zjawisk psychicznych i kulturowych, bogatych i rnorodnych, jakkolwiek nie splecionych z t sfer ycia. A tych wanie populacja ludzka zostaje pozbawiona arbitralnie, prawie mechanicznie i utrzymywana jest w stanie permanentnej gotowoci do rozrodu. To prokreacyjne uwarunkowanie genetyczne wymusza bezwzgldn konieczno TRWANIA trwania w postaci kolejnych etapw pokoleniowych. Jego przestrzeganie jest w ludzkiej wiadomoci obdarzone wraeniem spenienia i uwzniolenia, podczas gdy zaniechanie zostaje obcione doznaniem cierpienia i nieszczcia, poczuciem klski i winy. Etapy nastpujcych po sobie pokole zawaj horyzont oczekiwanych przemian, wyznaczaj zakres poszukiwa, gasz wraliwo na to, co NOWE, nie wyzwalaj ciekawoci ani nadziei INNEJ. Nawet takie wzniose znamiona zagadkowoci ludzkiego istnienia i tajemnicy bytu, jakimi s gwiazdy, rzadko pobudzaj ciekawo poznawcz, ich rola zostaje uszczuplona do tego, e su jako scenografia sentymentalnych wzrusze marze o miosnym spenieniu. Populacje s zuboone mentalnie i emocjonalnie. Kada wsplnota ulegle i nierozwanie generuje kolejne pokolenia i czuje si tym usatysfakcjonowana. Dominacja prokreacyjnych uwarunkowa udaremnia narodziny marze bardziej godnych rangi CZOWIEKA. Tumi prby rozwikania wiecznej zagadki, odkrycia tej fascynujcej tajemnicy, jak jest niepojte uwikanie ludzkiej istoty w strukturze kosmosu. To wtargnicie klimatu sfery prokreacyjnej w ludzki organizm i w ludzk osobowo oraz w ca kultur humanistyczn mona by waciwie uzna za akt agresji ze strony kreatorw i technologw, programujcych struktur ziemskiej biocenozy. Narzuca ona bowiem ingerencj we wszystkie dziedziny naszego ycia. Ale eby mc t spraw potraktowa agodniej i bardziej wyrozumiale, sprbujmy wysun domys, e ta prokreacyjna niewola jest moe zwizana z istniejcym, kolejnym etapem ludzkiego stawania si w kategoriach humanistycznych. Niewykluczone bowiem, e na tym wanie poziomie zaawansowania ycia ludzkiej istoty, poziomie tak bliskim kondycji innych ssakw, pe i macierzystwo s niezbdnymi etapami w procesie dojrzewania naszego gatunku, jego stopniowego dochodzenia do prawdziwie ludzkiej, boskiej mioci. Tej mioci, ktr jest po prostu DOBRO.

***
Ale nie wykluczone jest te, e ten pocieszajcy, optymistyczny domys jest bdny, e autentyczna, trudna do ustalenia rzeczywisto mogaby nas jeszcze bardziej zgnbi i porazi. Moe zostalimy tak zaprogramowani specjalnie, dla jakich obcych nam, nieznanych celw, aby nieustannie, bez sprzeciwu produkowa wasne kopie, aby ywi si ciaami zabijanych innych, yjcych istot, tak samo dysponowanych do nieustannego, biernego autokopiowania, a ktre tak samo jak ludzie zabijaj, zjadaj i rozmnaaj si nieprzerwanie. Tak bez koca, jak maszyna dziaajca w caej biosferze ziemskiej planety, wedug programu nie zwizanego bezporednio z ludzkim losem ani nie ukierunkowanego na ludzk pomylno.

I tak sobie brodzimy beztrosko i bezmylnie w tej normalnoci naszego istnienia, pokrzepiajc si przekonaniem o wolnej woli homo sapiens i jego dumnej przewadze nad innymi chodzcymi, fruwajcymi i pezajcymi wspmieszkacami tej niewinnej, bkitnej planety i o niezawodnej opiece i protekcji naszego STWRCY.

Spirala paradoksw, czyli zasadzki ludzkiej kondycji

Egzystencjonalne relacje midzy ludmi oraz midzy innymi istotami czujcymi s tak zawikane i niejednoznaczne, e tego za, ktre z tego wynika i ktre pragniemy przezwycia, nie udaje si zwalczy radykalnie, mona je tylko minimalizowa. A i to te korzystajc z duej dozy umiejtnoci i trafnego rozeznania, bo inaczej popadamy w ustawione wszdzie puapki. Miar zawioci, przed jakimi stawia nas codzienne ycie, mona przedstawi na przykadzie choby takiej pospolitej sytuacji podwrkowopiwnicznej, jak stwarza obecno dzikich kotw w miejskiej aglomeracji. Koty stanowi nieodzowny element ekologii duych miast. Mieszkacy domw staj tam przed alternatyw wyboru midzy obecnoci kotw albo myszy. Jakie jest zagroenie nadmiernym rozmnoeniem si myszy wiadomo, ale ich naturalni wrogowie, jakimi s koty, te budz opory i zastrzeenia pewnej czci mieszkacw, bo zanieczyszczaj piwnice, co powoduje niemie zapachy. A poza tym niektre osobniki rodzaju ludzkiego maj zakorzenion niech lub wrcz odraz do przedstawicieli innych rodzajw flory i fauny midzy tymi ostatnimi s koty. I na tym tle rodzi si zalek pierwszego konfliktu i zawizuje si pierwsze oczko spirali paradoksw. Bo wrd mieszkacw miejskich kamienic oraz urzdnikw odpowiednich administracji s przedstawiciel odmiennych orientacji psychicznych ci nastawieniu wrogo lub niechtnie uraz ci inni, ktrzy nie tylko akceptuj obecno kotw, ale nawet maj dla nich ciepe uczucia yczliwoci. Wzrusza ich widok bezradnych, godnych kocit i niektrzy wychodz codziennie na podwrze z miseczkami pokarmu dla nich. W ten sposb nie tylko je karmi, ale rwnie chroni przed niszczeniem nowo narodzonych maych. Na skutek tego w kociopiwnicznej aglomeracji robi si coraz wikszy tok. Rwnolegle z tym wzrasta nacisk negatywnych reakcji przedstawicieli frakcji pierwszej, to znaczy tej nieprzyjaznej kotom, ktrzy gromadz wtedy przeciwko nim dodatkowe argumenty. Wiadomo, e zanieczyszczenia i kocie zapachy wzrastaj rwnolegle z manifestowaniem si opiekuczej postawy frakcji przyjaznej. Midzy tymi dwiema frakcjami rodzi si konflikt, czasem wrcz otwarta wrogo, koty padaj niekiedy ofiarami otwartej agresji. Oczko spirali ronie, pcznieje, bo obecno kotw nie tylko powoduje nieporzdek, ale wzbudza te antagonizm midzy ludmi. Ponadto dochodzi tu jeszcze dodatkowy motyw, motyw obiektywny, ktrego nie mog zlekceway najwiksi nawet sprzymierzecy kotw i ci, ktrzy napeniaj codziennie ich miseczki. Bo przecie ci wspczujcy dobroczycy karmi koty najczciej podrobami. A podroby to s wntrznoci wydarte z ciaa zabijanych w rzeniach innych zwierzt. Zwierzt czujcych i zdolnych do cierpienia tak samo jak koty. Jaki jest wic wybr, jaka suszna i sprawiedliwa decyzja? Czy naleaoby zwrci si z reklamacj do tego, ktry wykreowa porzdek ywienia na Ziemi, wczajc w to pokarm przewidziany dla

drapienikw? Te kurze wtrbki i wieprzowe nereczki, ktrymi karmi troskliwe opiekunki zgodnia armi kotw, to jakby szyderstwo wobec koniecznoci podjcia trafnej, sprawiedliwej decyzji: kogo i czym karmi. Bo jakie s moliwoci tego wyboru? Albo porzdek i czysto na podwrzu kosztem inwazji rozzuchwalonych myszy oraz godowej mierci wyndzniaych kotw, albo fetor w piwnicy i niekontrolowany przyrost kilku kocich miotw w cigu roku. Po kilku latach to ju moe by wrcz armia, ktrej nie zdoaj wykarmi nawet cae zastpy wspczujcych opiekunek. Humanitarne zabijanie za jest decyzj niejednoznaczn, dla wielu nieprzekonujc, a dla wszystkich... odraajc. A cinie si na usta pretensja pena urazy i rozgoryczenia: Ale nas ci kreatorzy urzdzili! Ten przykad sytuacji podwrkowych kotw jest tylko jednym z wielu, obejmujcych szerok skal zdarze doniolejszych i o znacznie szerszym zasigu. Dokonuj si one w caej ziemskiej biocenozie, a wywodz si z istnienia tak zwanego acucha pokarmowego. Jest to hierarchiczna struktura porzdku odywiania, w ktrym jedne organizmy ywi si ciaami innych organizmw. Jedne z nich odgrywaj tu naturaln rol owcw, a inne s ich rwnie naturalnym upem. Uczestnicz w nim niezliczone iloci organizmw, m.in. muchy, pajki, gsienice, waki, jaszczurki i wiele, wiele innych, maych i duych. W pewnym momencie swojej prehistorii do tego acucha pokarmowego zosta wczony rwnie i czowiek. Zarwno jako up oraz jako owca. Jako owca ywi si waciwie wszystkim, co chodzi, fruwa i pywa. Jest najaroczniejszy ze wszystkich uczestnikw acucha pokarmowego. Nie dostrzegajc autentycznego egzystencjonalnego sensu tej biologicznej struktury, organizujcy j i stymulujcy przedsibiorcy i menederowie oraz konsumenci maj najczciej niezomne przekonanie o swoich dobrze spenianych obowizkach wobec wasnego organizmu, wobec kraju, wobec wiata i wobec wasnych dzieci. Bez wzgldu na to, czy reprezentuj frakcj przyjazn zjadanym, czy te wobec nich antagonistyczn, s zawikani w kolejnym supeku egzystencjonalnej spirali ziemskiej biosfery, ktry uznano za paradygmat naukowo i obyczajowo niewzruszony. Tak wanie niewzruszone i zakorzenione w historii i obyczajowoci jest przekonanie o potrzebach pokarmowych ludzkiej populacji. Zwyczaj zabijania zwierzt i przyrzdzania pokarmu z ich ciaa jest jednym z paradygmatw najmocniej zakorzenionych w ludzkiej wiadomoci. Jakkolwiek wszystkie inne morfologiczne i fizjologiczne wiadectwa dowodz w sposb niewtpliwy tego, e ludzki organizm jest jednoznacznie przystosowany do pokarmu rolinnego, a takie jego spoywanie jest harmonijnie skorelowane z genetycznymi uwarunkowaniami jego zdrowia i rozwoju, to argumenty te jak groch od ciany odbijaj si od faszywego przekonania, e miso zwierzt ma by pokarmem, niezbdnym czowiekowi dla zdrowia i dobrej kondycji. Jednak choroby i zaburzenia rozwojowe ludzkiej populacji przecz temu w sposb niedwuznaczny. Lansowane od kilkunastu lat odkrycia, badania i dowody lekarzy ze Stowarzyszenia Medycyny Odpowiedzialnej s ignorowane i lekcewaone i to gwnie przez tych, ktrych ludzkim i zawodowym obowizkiem jest przekazywanie takiej wanie wiedzy pacjentom zagroonym cikimi chorobami spowodowanymi niewaciwym odywianiem. Co wicej, bd ten przybiera posta wrcz karkoomn, gdy ci wanie przedstawiciele medycyny kieruj kryminalne oskarenia przeciwko nielicznym rodzinom, ktre zdecydoway si ywi swoje dzieci zgodnie z jedynie suszn wiedz o odywianiu, to znaczy bez pokarmw zwierzcych. Historia gehenny tych dwch rodzin kadzie si niezatart plam na profesji lekarzy pediatrw oraz urzdnikw wymiaru sprawiedliwoci. Wszyscy oni zakwestionowali prawo dzieci do naturalnej, zdrowej diety, wybranej im przez mdrych rodzicw, i omielili si kierowa je do Domw Dziecka z dala od ich troskliwych opiekunw. Te zdarzenia mona potraktowa podobnie jak zachowania przedstawicieli Inkwizycyjnego Trybunau dyskryminujcego w wiekach rednich wyznawcw teorii heliocentrycznej budowy wiata, odkrytej przez Kopernika i potwierdzonej przez Galileusza i Giordano Bruno.

Trzeba jednak przyzna, e ci nadgorliwi pediatrzy i sdziowie te nie maj przecie zych intencji. Oni, podobnie jak obie frakcje podwrkowokocich antagonistw, chc dobrze tak samo jak obrocy czystoci podwrek i piwnic przez usuwanie z nich kotw. Ale ani jedni, ani drudzy nie uwiadamiaj sobie dalszych skutkw ubocznych realizowania takich decyzji. Jedni i drudzy s uwikani w spirali moralnych paradoksw, a ich decyzje mog mie negatywne skutki, bez wzgldu na to, jak podejm decyzj. Takich paradygmatw i takich supekw jak te kociopodwrkowe i te zwizane z kontrowersjami dietetycznymi mamy jednak znacznie wicej. Najwicej zawle spirali jest wpltanych w przekonania o niewzruszonej pozycji ustale naukowych osadzonych w kadym paradygmacie. Z tej sakralnej wrcz lojalnoci wobec obowizujcych aktualnie paradygmatw rodzi si obecnie potrzeba zaistnienia sfery tzw. paranauki. Jej tezy i ustalenia trwaj w roli wstydliwie, pod przymusem tolerowanych odkry, takich jak choby niektre wspczenie dokonywane w zakresie kartografii, archeologii, prehistorii, astronomii, ale innych ni te uznane przez nauk za jedynie autentyczne i dopuszczalne. Podobnie inkwizycyjny charakter ma selekcja stosowana przez pracownikw ksigar przy zaliczaniu do sprzeday ksiek, podsuwanych potem klientom i czytelnikom. Jak gdyby przekazywanie im zasygnalizowanych tu, niekonwencjonalnych, naukowo nie aprobowanych faktw, o ktrych pisz autorzy, faktw sprzecznych z przyjtymi paradygmatami byo pogwaceniem obowizku utrzymywania ich w stanie niedoinformowania. Jak gdyby naleao zgodnie z zasad lojalnoci ortodoksyjnej podsuwa ksiki dajce gwnie szans onglowania wiadomociami o kryminalnych wykroczeniach, pornografii i sensacji wszelkiego kalibru. Te za mieszcz si niezawodnie w ramach informacji i mylenia, akceptowanych przez paradygmat istniejcej obyczajowoci. Uprawianie zawodu ksigarza to zadanie dla ludzi mdrych i ambitnych, ktrzy czuj potrzeb lansowania prdw mylenia odkrywczych, nowych, niekonwencjonalnych. Dostarczanie czytelnikom pozycji zawierajcych treci, ktre ich umysowo nie wzbogacaj, nie zmuszaj do zakwestionowania pospolitych sposobw mylenia i nie pobudzaj do zaprzeczania wiarygodnoci oficjalnych opinii o postaci wiata, a tylko potwierdzaj posiadane ju zasoby jaowej wiedzy, to sposb wykonywania zawodu, ktry ksigarza ponia i kompromituje. Ponia go rwnie brak dostpnych w ksigarniach informacji, ktre pomagaj rozlunia supy zaciskajce si na spirali naszej umysowej kondycji. A istnienie tych supw oraz ich zaciskanie lub rozlunianie to zjawisko dotyczce nie tylko sytuacji czytelnictwa, ale nieuchronny warunek dokonywania si w dzisiejszym wiecie procesw progresywnych lub regresywnych. Ksigarstwo to nie tyle atwy, korzystny biznes, ile moralne i kulturalne zobowizanie. Warunkiem jego spenienia jest mdre stosowanie trafnych kryteriw wyboru ksiek oraz sugestywne informowanie i przekonywanie czytelnika o walorach proponowanych mu pozycji. To ju nie tylko zawd, ale SZTUKA, dla ktrej realizowania ksigarz musi by nie byle kim, ale KIM, kim na miar nowej nadziei wiata. wiata dawionego zwietrzaymi paradygmatami i trywialnymi konformizmami. To sztuka wykonywania maych chociaby krokw przezwyciania nieaktualnych, dezinformujcych barier kulturowych i umysowych. Kada trafnie wybrana ksika jest szans wypltania si z jakiego oczka spirali paradoksw naszej trudnej i jednoczenie obiecujcej sytuacji egzystencjalnej.

You might also like