Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

ARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZCIA EGZAMINU!

MCHR1

EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII

POZIOM rozszerzony Czas pracy 150 minut

MARZEC 2012

Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (zadania 132). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu. 3. W rozwizaniach zada rachunkowych przedstaw tok rozumowania prowadzcy do ostatecznego wyniku oraz pamitaj ojednostkach. 4. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym tuszem /atramentem. 5. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel. 6. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. Za rozwizanie 7. Moesz korzysta z karty wybranych tablic chemicznych, linijki wszystkich zada oraz kalkulatora. mona otrzyma cznie yczymy powodzenia! 60 punktw Wypenia zdajcy przed rozpoczciem pracy
KOD

PESEL ZDAJCEGO

ZDAJCEGO

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

Zadanie 1. (2 pkt)

1.1

Konfiguracj elektronw walencyjnych w atomie azotu przedstawia zapis: 2s22p3. Wpisz w tabel wszystkie poprawne wartoci liczb kwantowych opisujcych stan elektronw walencyjnych w atomie azotu. n 2s2 2p3 Wartoci liczb kwantowych l m

Zadanie 2. (1 pkt)

2.1

Pewien pierwiastek X, lecy w czwartym okresie ukadu okresowego pierwiastkw, naley do bloku d, amaksymalny stopie utlenienia, ktry przyjmuje wzwizkach chemicznych, wynosi VI. Atomy tego pierwiastka maj sze elektronw niesparowanych. Pierwiastek X roztwarza si w kwasie solnym, tworzc roztwr o barwie zielonoszarej. Napisz wzr i pen podpowokow konfiguracj jonu pierwiastka X, ktry tworzy si w reakcji tego pierwiastka z kwasem solnym. .........................................................................................................................................................................

Zadanie 3. (2 pkt)

3.1

3.2

W warunkach standardowych disiarczek wgla jest ciecz, ktr wykorzystuje si jako rozpuszczalnik substancji o niepolarnej budowie czsteczek. Czsteczki CS2 maj budow liniow, a ich moment dipolowy wynosi = 0 Cm. a) Narysuj wzr elektronowy kreskowy czsteczki disiarczku wgla, uwzgldniajc jej ksztat. Wzr czsteczki disiarczku wgla:

b) Podkrel wzory substancji, ktre rozpuszczaj si w disiarczku wgla. HCl, CCl4, NaOH, NaNO3, NaHCO3, CO2, CH3COOH, P4

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
4.1

Zadanie 4. (3 pkt)

Poniej podano wzory kilku zwizkw chemicznych. Ba(OH)2, HNO3, NH4Cl, HF, Ca(NO3)2, SO2 Uzupenij ponisz tabel. Wpisz wzory zwizkw o budowie jonowej, wzory jonw, z ktrych s zbudowane, i nazwy anionw.
Wzr zwizku o budowie jonowej Wzory jonw (kationw i anionw) Nazwa anionu

Zadanie 5. (2 pkt)
1

5.1
A

A Reakcje jdrowe mona przedstawi schematem: Z X (a, b) Z 22Y , A gdzie: Z X symbol nuklidu ulegajcego wymuszonej przemianie jdrowej, a symbol czstki wywoujcej przemian, b symbol czstki emitowanej podczas przemiany,
1 1 1

A2 Z2

Y symbol powstaego nuklidu.

Zapisz rwnania reakcji jdrowych, ktrym ulegaj nuklidy rtci, przebiegajcych wedug podanych niej schematw: a) b)
200 80

Hg (p, ) Hg (n, p)

Rwnanie reakcji jdrowej: ....................................................................................................................

198 80

A2 Z2

Y Y

A2 Z2

Rwnanie reakcji jdrowej: ....................................................................................................................

Zadanie 6. (2 pkt)

6.1

Pooenie pierwiastkw w ukadzie okresowym jest cile zwizane z budow ich atomw. Od budowy atomw zale waciwoci pierwiastkw i zwizkw chemicznych, ktre te pierwiastki tworz. Na podstawie pooenia pierwiastkw w ukadzie okresowym uzupenij ponisze zdania. Skrel bdne stwierdzenia, zostawiajc jedno poprawne. I. W okresie wraz ze wzrostem numeru grupy: a) liczba powok elektronowych ronie / jest staa / maleje; b) liczba elektronw walencyjnych pierwiastkw grup bloku p ronie / jest staa / maleje; c) charakter metaliczny pierwiastkw ronie / nie zmienia si / maleje, a charakter niemetaliczny pierwiastkw ronie / nie zmienia si / maleje. II.W grupach bloku p wraz ze wzrostem numeru okresu: a) aktywno chemiczna fluorowcw ronie / nie zmienia si / maleje; b) promienie atomw rosn / s stae / malej; c) moc kwasw beztlenowych ronie / nie zmienia si / maleje.

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
7.1

Zadanie 7. (1 pkt)

W przemyle amoniak otrzymuje si w reakcji syntezy z pierwiastkw zachodzcej wedug podanego rwnania: N2(g) + 3H2(g) 2NH3(g) H = 92,4 kJ W reaktorze zamknitym, w odpowiednich warunkach, dla powyszej reakcji ustali si stan rwnowagi. Ukad bdcy w stanie rwnowagi podgrzano. Wska poprawny wniosek dotyczcy zmian szybkoci i wydajnoci reakcji syntezy amoniaku oraz zmian szybkoci reakcji rozkadu amoniaku po ogrzaniu ukadu bdcego w stanie rwnowagi. Podniesienie temperatury ukadu o 30 K spowoduje: A B C D pewien wzrost szybkoci reakcji tworzenia amoniaku, ale te pewien wzrost szybkoci reakcji rozkadu amoniaku, przy czym oglna wydajno procesu syntezy bdzie wiksza. wzrost wydajnoci reakcji syntezy amoniaku, poniewa szybko reakcji tworzenia amoniaku zwikszy si, a szybko reakcji rozkadu amoniaku zmniejszy si. pewien wzrost szybkoci reakcji rozpadu amoniaku, a zmniejszenie szybkoci reakcji syntezy amoniaku, i dlatego wydajno reakcji syntezy amoniaku zmniejszy si. zmniejszenie wydajnoci reakcji syntezy amoniaku, chocia szybko reakcji syntezy amoniaku wzronie i szybko reakcji rozkadu amoniaku wzronie.

Zadanie 8. (2 pkt)

8.1

Rwnanie kinetyczne reakcji wyznacza si dowiadczalnie. Jedn z metod s pomiary szybkoci reakcji przy staym steniu jednego z substratw, a zmianie stenia drugiego z substratw. Na podstawie danych w tabeli ustal rwnanie kinetyczne reakcji przebiegajcej wedug sumarycznego rwnania: 2A(g) + B(g) C(g) Przedstaw odpowiedni tok rozumowania lub obliczenia (w rwnaniu kinetycznym uwzgldnij sta szybkoci reakcji k). [A] [moldm-3] 0,2 0,4 0,2 Rozwizanie: [B] [moldm-3] 0,2 0,2 0,4 V [moldm-3s-1] x 8x 2x

Odpowied:

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

Informacja do zada 9. i 10.

Sporzdzono wodne roztwory etanianu amonu (octanu amonu) i wodorosiarczku amonu o tym samym steniu rwnym 0,1 mol/dm3. Za pomoc uniwersalnych papierkw wskanikowych zbadano odczyny sporzdzonych roztworw. Na podstawie barwy papierkw stwierdzono, e roztwr etanianu amonu ma odczyn obojtny, a roztwr wodorosiarczku amonu ma odczyn zasadowy.

Zadanie 9. (1 pkt)

9.1

Napisz wzory kwasw, od ktrych pochodz sole: etanian amonu i wodorosiarczek amonu, a nastpnie podkrel wzr tego kwasu, ktry ma wiksz sta dysocjacji. .........................................................................................................................................................................

Zadanie 10. (1 pkt)

10.1

Napisz wzory wszystkich czsteczek i jonw wystpujcych w roztworze etanianu amonu. ..........................................................................................................................................................................

Zadanie 11. (3 pkt)

11.1 11.2

Na wykresie obok przedstawiono krzyw rozpuszczalnoci azotanu(V) potasu.

Rozpuszczalno [g/100 g H2O]

180 170 160 150 140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 273 283 293 303 313 323 333 343 353

Temperatura [K]

a) Odczytaj z wykresu rozpuszczalno azotanu(V) potasu w temperaturze 40C i 70C. Rozpuszczalno azotanu(V) potasu w temperaturze 40C wynosi: ...................................................... Rozpuszczalno azotanu(V) potasu w temperaturze 70C wynosi: ...................................................... b) Oblicz, ile gramw azotanu(V) potasu wykrystalizuje si ze 150 g nasyconego w temperaturze 70C roztworu, jeeli ochodzi si ten roztwr do temperatury 40C. Rozwizanie:

Odpowied:

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

Informacja do zada 12. i 13.

Mangan jest metalem bloku d i tworzy kilka tlenkw, w ktrych wystpuje na rnych stopniach utlenienia. Najwaniejsze z nich to tlenek manganu(II), tlenek manganu(IV) i tlenek manganu(VII).Tlenki te rni si waciwociami. Poniej podano opisy, ktre dotycz wymienionych tlenkw. A. Tlenek ten w warunkach standardowych jest ciemn, oleist ciecz. W reakcji z wod tworzy fioletowy roztwr. Papierek uniwersalny w kontakcie z tym roztworem barwi si na czerwono. B. Tlenek ten nie reaguje z wod, ale roztwarza si w kwasach. Sole manganu, zawierajce kationy manganu na tym samym stopniu utlenienia, maj barw bladorow, a w rozcieczonych roztworach praktycznie s bezbarwne. C. Jest to ciao stae obarwie od brunatnej do czarnej. Wystpuje wprzyrodzie jako minera onazwie piroluzyt. Roztwarza si wkwasach, przy czym atomy manganu zmieniaj wtedy swj stopie utlenienia. Wodpowiednich warunkach reaguje zwodorotlenkami litowcw, tworzc sole zanionami owzo4 rze MnO4 .Otrzymanie tych soli jest jednak bardzo trudne.

Zadanie 12. (1 pkt)

12.1

Przypisz podane w podpunktach A, B, C waciwoci odpowiedniemu tlenkowi manganu. Odpowied umie w tabeli, wpisujc wzr wybranego tlenku. Opis A B C Wzr zidentyfikowanego tlenku

Zadanie 13. (1 pkt)

13.1

Uzupenij ponisze zdania dotyczce zmian waciwoci tlenkw manganu w zalenoci od stopnia utlenienia manganu. W tym celu wpisz w pozostawion luk jeden wybrany wyraz. W podanym szeregu: tlenek manganu(II), tlenek manganu(IV), tlenek manganu(VII) a) rosn waciwoci ....................................... (redukujce/utleniajce) tych tlenkw; b) ronie charakter .......................................... (zasadowy/kwasowy) tych tlenkw.

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
14.1 14.2

Zadanie 14. (2 pkt)

W czterech nieoznakowanych probwkach znajduj si wodne roztwory: azotanu(V) sodu, chlorku sodu, chromianu(VI) potasu, manganianu(VII) potasu. a) Na podstawie barwy wodnych roztworw wyej wymienionych substancji jednoznacznie mona zidentyfikowa dwie spord nich. Zapisz wzory tych substancji i podaj barwy ich roztworw. ................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................. b) Zaprojektuj sposb identyfikacji pozostaych dwch substancji. Wtym celu wykorzystaj metod strcania trudno rozpuszczalnej soli srebra(I). Uzupenij schemat dowiadczenia, wpisujc wzory identyfikowanych substancji iwzr odczynnika. Napisz obserwacje wynikajce zprzeprowadzonego dowiadczenia, ktre potwierdz identyfikacj.
......................................................... .........................................................

....................................................

....................................................

II

Obserwacje: .................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................

Zadanie 15. (2 pkt)

15.1

Glin reaguje zmocnymi kwasami (np. kwasem solnym) imocnymi zasadami (np. zasad sodow), wwyniku czego wobu reakcjach powstaje ten sam gaz. Wreakcji glinu zzasad tworzy si rwnie zwizek koordynacyjny, wktrym liczba koordynacyjna jonu centralnego wynosi 4. Napisz w formie jonowej skrconej rwnania reakcji glinu z kwasem i zasad: Rwnanie reakcji z kwasem: .......................................................................................................................... Rwnanie reakcji z zasad: .............................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
16.1

Zadanie 16. (2 pkt)

Na podstawie przedstawionych poniej rwna reakcji elektrodowych oraz wartoci potencjaw standardowych oce, czy s moliwe nastpujce procesy. A. Redukcja jonw Fe3+ przez jony Cr3+. B. Utlenienie jonw Fe2+ przez jony MnO 4 . Odpowied uzasadnij, piszc odpowiednie rwnanie sumaryczne, lub wyjanij, dlaczego reakcja nie zachodzi. I. Fe3+ + e Fe 2+
2+ + II. MnO + 4H 2 O 4 + 8H + 5e Mn

E0 = 0,77 V E0 = 1,52 V E0 = 0,41 V Rwnanie reakcji lub uzasadnienie, dlaczego reakcja nie zachodzi

III. Cr 3+ + e Cr 2+ Ocena tak / nie A B

Zadanie 17. (3 pkt)

17.1 17.2

Na podstawie danych zawartych w tabeli rozpuszczalnoci zaprojektuj dowiadczenie otrzymywania wodorotlenkw: miedzi(II) i elaza(III). W tym celu: a) uzupenij schemat dowiadczenia wzorami substancji chemicznych wybranymi z przedstawionej poniej listy. FeCl3(aq), FePO4, Schemat dowiadczenia:
............................................... ...............................................

CuSO4(aq),

Cu3(PO4)2,

KOH(aq),

H2O

...............................................

Cu(OH)2 I

...............................................

Fe(OH)3 II

b) Zapisz czsteczkowe rwnania reakcji otrzymywania wskazanych wodorotlenkw. Rwnania reakcji: I. ..................................................................................................................................................................... II. .....................................................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
18.1

Zadanie 18. (3 pkt)

Przeprowadzono elektroliz wodnych roztworw: chlorku sodu, chlorowodoru iwodorotlenku sodu. Wwyniku dowiadczenia na elektrodach ujemnych we wszystkich elektrolizerach otrzymano ten sam produkt. Welektrolizerach 1. i2. na elektrodzie dodatniej stwierdzono wydzielanie si tego samego gazu. Po zakoczeniu elektrolizy odczyn roztworu welektrolizerze 1. by obojtny, awelektrolizerach 2. i3. zasadowy. Na podstawie opisu przebiegu procesw elektrolizy wpisz w tabel wzory gazw otrzymanych na elektrodach oraz wzory substancji poddanych elektrolizie.
Elektrolizer 1 Produkt procesu katodowego Produkt procesu anodowego Wzr substancji poddanej elektrolizie Elektrolizer 2 Elektrolizer 3

Zadanie 19. (1 pkt)

19.1

Zmieszano roztwr wglanu sodu z wodnym roztworem siarczanu(VI) miedzi(II) w stosunku molowym 1:1. W wyniku reakcji otrzymano zielony osad wglanu hydroksomiedzi(II) o wzorze [Cu(OH)]2CO3. Napisz czsteczkowe rwnanie opisanej reakcji, wiedzc, e wrd substratw naley uwzgldni wod. Rwnanie reakcji: ...........................................................................................................................................
20.1 20.2 20.3

Zadanie 20. (4 pkt)

Do wykrywania jonw azotanowych(V) stosuje si tzw. metod obrczkow. Jej przebieg przedstawia poniszy opis.

Do nasyconego roztworu siarczanu(VI) elaza(II) dodaje si roztwr azotanu(V) potasu. Nastpnie po ciance probwki powoli wlewa si stony kwas siarkowy(VI), tak aby obie ciecze nie mieszay si. W trakcie dowiadczenia nastpuje redukcja jonw azotanowych(V) do tlenku azotu(II), ajony elaza(II) ulegaj utlenieniu. Proces ten przedstawia schemat:
Fe 2+ + NO3 + H + NO + Fe3+ + H 2 O

Powstay tlenek azotu(II) reaguje z nadmiarem kationw elaza(II) obecnych w roztworze, tworzc na granicy obu faz jon [Fe(H2O)5(NO)]2+ o brunatnym zabarwieniu.

a)Napisz w formie jonowej rwnania powkowe procesu utleniania i procesu redukcji oraz dobierz wspczynniki stechiometryczne w podanym niej schemacie. Rwnanie procesu utleniania: ................................................................................................................. Rwnanie procesu redukcji: ....................................................................................................................
+ 3+ ....... Fe 2+ +....... NO +....... H 2 O 3 +....... H ....... NO +....... Fe

b)Napisz w formie jonowej rwnanie reakcji powstawania jonu o wzorze [Fe(H2O)5(NO)]2+ Rwnanie reakcji: ....................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
21.1

10

Zadanie 21. (1 pkt)

Zwizki organiczne mog wystpowa w postaci izomerw, np. geometrycznych czy optycznych. Poniej podano wzory kwasw: fumarowego i maleinowego oraz wzory fenyloalaniny nalecej do szeregu D i L.
COOH H HOOC COOH H H HOOC H COOH H C CH2 NH2 H2N COOH C CH2 H

kwas fumarowy

kwas maleinowy

II

fenyloalanina

III

fenyloalanina

IV

Korzystajc z informacji oraz powyszych wzorw, wykonaj polecenia, a odpowiedzi wpisz do tabeli. Numer izomeru 1 2 Kwas fumarowy i maleinowy tworz izomery geometryczne. Wzory III i IV przedstawiaj izomery optyczne fenyloalaniny.
22.1

Izomerem geometrycznym cis jest zwizek oznaczony numerem: ............................................. Izomerem nalecym do szeregu L jest zwizek oznaczony numerem: ...............................

Zadanie 22. (2 pkt)

Ilo energii wydzielonej podczas tworzenia si wizania lub koniecznej do jego rozerwania nazywana jest energi dysocjacji wizania. Dla alkanw jest to energia, ktra musi by dostarczona w celu przeksztacenia jednego mola wglowodoru w odpowiedni rodnik i atom wodoru (R H R + H). Istnieje rwnie zwizek pomidzy tendencj do tworzenia si rodnikw a ich trwaoci im atwiej tworzy si rodnik, tym jest on trwalszy. W tabeli przedstawiono wartoci energii dysocjacji wiza przy wskazanym atomie wodoru.
Wizanie Energia dysocjacji wizania [kJ/mol] Wizanie
H3C CH CH3
CH3 H 3C C H

Energia dysocjacji wizania [kJ/mol]

H 3C

435 410
H

398 381

H3C CH2 H
H3C CH2 CH2

410

CH3
rdo: Robert Thornton Morrison, Robert Neilson Boyd, Chemia organiczna, PWN, Warszawa 1990.

Na podstawie danych zawartych w tabeli sformuuj dwa wnioski: Wniosek I. dotyczcy zalenoci midzy atwoci tworzenia si wolnych rodnikw a rzdowoci atomw wgla. Wniosek II. okrelajcy zaleno midzy trwaoci wolnych rodnikw a rzdowoci atomw wgla. Wniosek I. ....................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... Wniosek II. ...................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
23.1 23.2 23.3

11

Zadanie 23. (3 pkt)

Dieny s wglowodorami zawierajcymi dwa podwjne wizania wgielwgiel. Dziel si na trzy klasy wzalenoci od rozmieszczenia wczsteczce wiza podwjnych. Izolowany ukad wiza podwjnych:
CH CH CH2 CH CH

Ukad wiza podwjnych oddzielonych od siebie wicej ni jednym wizaniem pojedynczym. Ukad wiza podwjnych wystpujcych na przemian z pojedynczymi. Ukad wiza podwjnych wystpujcych przy tym samym atomie wgla.

Sprzony ukad wiza podwjnych:

CH CH CH C CH CH CH

Skumulowany ukad wiza podwjnych:

Wizania podwjne w ukadzie izolowanym ulegaj reakcji addycji niezalenie od siebie, tak jakby znajdoway si w rnych czsteczkach. W reakcji addycji do dienw o sprzonym ukadzie wiza reagent moe przyczy si nie tylko do pary ssiadujcych ze sob atomw wgla (addycja 1,2), lecz take do atomw wgla znajdujcych si na obu kocach sprzonego ukadu wiza (addycja 1,4). Dieny o takim ukadzie wiza ulegaj rwnie polimeryzacji, w ktrej zachodzi addycja typu 1,4. Na podstawie powyszych informacji wykonaj polecenia: a) Stosujc wzory pstrukturalne (grupowe) zwizkw organicznych, zapisz rwnanie reakcji addycji dwch moli bromu do jednego mola zwizku o wzorze: CH2 CH CH2 CH CH2 .................................................................................................................

b) Zapisz wzr pstrukturalny (grupowy) produktu reakcji jednego mola chlorowodoru do podanego zwizku, wiedzc, e reakcja zachodzi zgodnie z addycj 1,4: CH2 CH CH CH2

Wzr produktu: ........................................................................................................................................

c) Produktem reakcji polimeryzacji pewnego zwizku jest cis-poliizopren (kauczuk naturalny), ktrego fragment przedstawiono poniej. Podaj wzr pstrukturalny (grupowy) wyjciowego monomeru.

CH3 CH2 C CH CH2

n

Wzr monomeru: ..................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
24.1 24.2

12

Zadanie 24. (2 pkt)

Zaprojektuj dowiadczenie, ktrego przebieg w formie jonowej skrconej przedstawia rwnanie reakcji:
3CH 3 CH 2 OH + 2Cr2O72- +16H + 3CH 3 COOH + 4Cr 3+ +11H 2 O

a) Uzupenij poniszy schemat dowiadczenia, wpisujc wzory odczynnikw wybranych spord przedstawionych poniej. Cr2(SO4)3(aq), K2Cr2O7(aq), K2CrO4(aq), H2SO4, KOH(aq)
etanol

............................................. + ............................................. b) Podaj obserwacje towarzyszce dowiadczeniu, uwzgldniajc barw roztworu przed i po reakcji. Obserwacje: ............................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Zadanie 25. (2 pkt)

25.1

Glukoza wroztworze wodnym ulega reakcjom: A. ze wieo strconym Cu(OH)2, tworzc roztwr barwy szafirowej; B. z amoniakalnym roztworem Ag2O po agodnym ogrzaniu, tworzc srebrzysty osad na ciankach naczynia. Na podstawie powyszych informacji wpisz w tabel nazwy grup funkcyjnych, ktre powoduj opisane efekty reakcji, oraz liczb tych grup w czsteczce glukozy. Reakcja A B Nazwa grupy funkcyjnej Liczba grup funkcyjnych

Zadanie 26. (2 pkt)

26.1

Zapisz rwnania reakcji opisanych poniszym schematem przemian, stosujc wzory pstrukturalne (grupowe) zwizkw organicznych: fenolan sodu
CO2, H2O

fenol

HNO3 (st.)

II

2,4,6trinitrofenol (kwas pikrynowy)

Rwnanie reakcji I: .........................................................................................................................................

Rwnanie reakcji II: ........................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012
27.1 27.2

13

Zadanie 27. (2 pkt)

Estry ulegaj reakcji hydrolizy kwasowej izasadowej. Wreakcji hydrolizy kwasowej otrzymuje si kwas ialkohol, za wreakcji hydrolizy zasadowej alkohol isl kwasu. a) Podaj nazwy produktw reakcji hydrolizy zasadowej (zachodzcej pod wpywem wodorotlenku potasu) zwizku o wzorze: COOCH3 COOCH3 Nazwy produktw: ................................................................. i .....................................................................

b) Podaj wzory pstrukturalne (grupowe) produktw reakcji hydrolizy kwasowej zwizku o wzorze:

COOH O C O CH3

Wzory pstrukturalne produktw:

Zadanie 28. (1 pkt)

28.1

Na podstawie informacji zawartych w tabeli okrel typ hybrydyzacji atomw wgla w podanych czsteczkach. C2H6 Budowa czsteczki Typ hybrydyzacji atomw wgla przestrzenna C2H2 liniowa C6H6 paska

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

14

Zadanie 29. (1 pkt)

I

29.1

W roztworze wodnym znajduj si substancje: II III IV V VI

etanal

oktadekanian sodu

etanol

fenol

kwas etanowy

metanoamina

Uzupenij tabel, wpisujc numery probwek, ktrych roztwory powoduj, e uniwersalny papierek wskanikowy przyjmuje okrelon barw. Barwa uniwersalnego papierka wskanikowego ta zielononiebieska pomaraczowoczerwona Numery probwek

Informacja do zada 30. i 31.

Roztwr kwasu etanowego (octowego) o steniu 10% jest wykorzystywany jako rodek konserwujcy produkty spoywcze. Zwykle do marynowania stosuje si roztwr tego kwasu o steniu 3%.

Zadanie 30. (2 pkt)

30.1

Oblicz gsto roztworu kwasu etanowego o steniu 3%, jeli wiadomo, e 1 dm3 roztworu tego kwasu zawiera 0,5015 mola kwasu. Wynik podaj z dokadnoci do czci tysicznych. Rozwizanie:

Odpowied:

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

15

Zadanie 31. (2 pkt)

31.1

Oblicz pH roztworu kwasu etanowego, wiedzc, e w 1 dm3 roztworu znajduje si 6,02 1017 kationw wodoru. Rozwizanie:

Odpowied:

Zadanie 32. (1 pkt)

32.1

Spalanie paliw kopalnych prowadzi do otrzymywania gazowych produktw, ktre przechodz do powietrza, a nastpnie, rozpuszczajc si w wodzie, powoduj zmian jej odczynu. Zapisz wzr jednego tlenku powstajcego, obok tlenku wgla(IV), w procesie spalania paliw oraz okrel, jak ten gaz wpywa na odczyn gleby. Wzr tlenku: ................................................................................................................................................... Wpyw na odczyn gleby: ................................................................................................................................

Zam Kor

Egzamin maturalny z chemii. Poziom rozszerzony Copyright by ZamKor P. Sagnowski i Wsplnicy spka jawna, Krakw 2012

16

Brudnopis