Inteligentne Systemy Informacyjne

Modu 7

Mieczysaw Muraszkiewicz

www.icie.com.pl/lect_pw.htm
M. Muraszkiewicz
strona 1

Atomy (prymitywy, uniwersalia) semantyczne

szkic

Modu 7

M. Muraszkiewicz

strona 2

To

M. Muraszkiewicz

strona 3

Atomizm
Szkoa mylenia (Demokryt, B. Russel), ktra zakada, e w badanej dziedzinie istnieje nieliczny zbir elementw prostych (atomw), za ktrych pomoc mona wyrazi / zbudowa inne wane (wszystkie ?) dla tej dziedziny obiekty.
M. Muraszkiewicz
strona 4

Czym jest wiedza ?

Jest tym, co mona wyrazi w jzyku !

M. Muraszkiewicz
strona 5

Myli
Jzyk jest samoistn, w pewnym sensie pierwotn rzeczywistoci.

"Die Grenzen der Sprache sind die Grenzen der Welt". "Wovon man nicht sprechen kann, darber muss man schweigen" "Einen Satz verstehen, heisst, eine Sprache verstehen. Eine Sprache verstehen, heisst eine Technik beherrschen."
Ludwig Wittgenstein, Tractatus Logico Philosophicus

M. Muraszkiewicz

strona 6

Zaoenie i cel

M. Muraszkiewicz

strona 7

Nie jestemy tabula rasa

Jerry Fodor utrzymuje, e kady czowiek rodzi si ze zbiorem "prymityww semantycznych", ktre tworz podstaw wszystkich jzykw jakich si moemy nauczy. (N. Chomsky pewnie zaakceptowaby ten pogld, take zgodziliby si z nim zwolennicy teorii memw).
M. Muraszkiewicz
strona 8

Cel
Stworzy metajzyk do precyzyjnego i jednoznacznego opisu badanej dziedziny, pozwalajc na zadawanie pyta i wnioskowanie. Metajzyk korzysta z niewielkiego zbioru atomw (prymityww) semantycznych. Formuy jzyka * ("gwiazdek") tumaczone s na formuy jzyka #.
Pierwsze zastosowania: Rozumienie i tumaczenie jzyka naturalnego.

* * * * * * * * * * * * * * * * * N

Sownik jzyka dziedzinowego

# # # # # n

atomy

n << N

M. Muraszkiewicz

strona 9

Pionierzy
AI: Schank (1968), Abelson (1977), Wilks (1977), Winograd (1978) Psychologia: Miller (1975), Johnson-Laird (1976), Norman i Rumelhart (1975) Lingwistyka: Jackendoff (1975)
M. Muraszkiewicz
strona 10

R. Schank

Y. Wilks T. Winograd

Podane cechy prymityww

M. Muraszkiewicz

skoczono, nieredukowalno, jednoznaczno, kompletno, peno, niezaleno, ... ?

strona 11

Powinny opisywa

thing, state, event, action, place, path, property, amount, contact, motion, ... ?

Prof. Anna Wierzbicka do opisu jzyka zaproponowaa tylko 14 atomw,

a nastpnie zwikszya ich liczb do 35

http://arts.anu.edu.au/linguistics/arts_fac/ staff/wierzbicka.html

i w kocu - do okoo 60.

M. Muraszkiewicz

strona 12

Lista Wierzbickiej
I, you, someone, something, this, the same (other), two, all, I want, I don't want, think, say, know, would (I imagine), do, happen, where, when, after, like, can (possible), good, bad, kind (of), part, like, because, very.
Anna Wierzbicka: Semantic Primitives, Athenum, Frankfurt, 1972.
M. Muraszkiewicz
strona 13

Lista Wilksa
Pocztkowy zestaw (1997) ACTIONS ENTITIES
Man a human Cause causing something to happen

CASES To direction

QUALIFIERS Good morally correct or approved Much much, applied to a substance

TYPE INDICATORS How being a type of action, for r adverbial construction s

Stuff a substance

Be being as equivalence or prediction Flow - moving as liquids do

In containment

Kind being a quality, for adjectival construction s

Part a part of entity

Liczb prymityww zwikszono do ponad 80 (ciekawe, e w sowniku Webstera grupa najczciej uywanych sw do opisu terminw liczy ok. 80). Dodano nowe elementy agrgujce, typu *ANI (animate).
M. Muraszkiewicz
strona 14

Schanka (1973) teoria "Conceptual Dependency"

Ontologia zdarze do opisu fizycznych i spoecznych sytuacji ycia codziennego zawieraa 11 prymityww (potem ich liczb zwikszono). Relacje pomidzy zdarzeniami a obiektami zapisywano za pomoc niewielkiego zbioru "case roles". ACTS STATES CASES action, ... CAUSAL RELATIONS - move, grasp, propel, ... - location, hunger, happiness, ... - actor, object, from, to, instrumental - results, enables, initiates, reason

M. Muraszkiewicz

strona 15

Przykad The glass broke

(www.surrey.ac.uk/LIS/JB/julia/PhDCh2html.html)

[Event cause ([Thing i ], [Event inch ([State be ([Thing the glass j], [Property broken])])])]
M. Muraszkiewicz
strona 16

Gwne zarzuty
Nie ma dowodu na to, e prymitywy

istniej jako "psychological reality (J. Fodor).

Na dobr prymityww ma wpyw jzyk

naturalny autora wyboru, prymitywy wic nie s ani obiektywne ani uniwersalne.
...
M. Muraszkiewicz
strona 17

www.icie.com.pl/lect_pw.htm

Dzikuj za uwag

M. Muraszkiewicz

strona 18