IV

PULS BIZNESU, 30 WRZENIA 2013

CSR BIZNES ODPOWIEDZIALNY SPOECZNIE

Nie ma porozumienia w sprawie elastycznoci

Magorzata Ciechanowska
m.ciechanowska@pb.pl 22-333-99-35

Uelastycznienie czasu pracy godzi w spoeczn odpowiedzialno biznesu i daje pracodawcom prawo do nadmiernego eksploatowania pracownikw uwaaj zwizkowcy. Czy susznie?
Niestety pracodawcy tak polubili umowy mieciowe, e nawet po zakoczeniu obowizywania ustawy antykryzysowej nie potrafili z nich zrezygnowa. W 2012 r., wedug danych Pastwowej Inspekcji Pracy, w 52 proc. skontrolowanych firm (czyli w 16 proc. wszystkich polskich przedsibiorstw) miay miejsce wykroczenia i amanie prawa. Wikszo dotyczya wanie manipulowania czasem pracy zmierzajcym do zaniania wynagrodzenia. W myl nowych przepisw pracodawcy legalnie bd robi to, za co do tej pory byli cigani przez PIP. Im mniejsza firma, tym wiksze zagroenie tego typu praktykami straszy Marek Lewandowski.

Wiele firm szczyci si, e CSR, czyli spoeczna odpowiedzialno biznesu, polegajca m.in. na uwzgldnieniu potrzeb pracownikw, w ich strukturze to ju standard. Po wprowadzeniu nowelizacji przepisw uelastyczniajcej czas pracy, nastpi weryfikacja tych deklaracji. Wielu ekspertw, zwaszcza ze zwizkw zawodowych, uwaa bowiem, e pracodawcy zaczn wykorzystywa swoj pozycj i nie tylko bd wydua czas pracy podwadnych, ale jeszcze chtniej bd im proponowa tzw. umowy mieciowe, czyli o dzieo lub zlecenie.

CSR tylko na papierze W Polsce CSR, tak jak inne praktyki z tej dziedziny np. nowoczesne zarzdzanie lub flexicurity, czyli model zatrudnienia oparty na atwym procesie zatrudniania i zwalniania pracownikw, a take na wysokich zabezpieczeniach socjalnych dla bezrobotnych to bardziej teoria wpisana w oficjalnych dokumentach firmy lub eksponowana w materiaach promocyjnych, ni praktyka. W sprzecznoci z CSR stoi np. powszechno stosowania umw mieciowych. Zmiany w kodeksie jeszcze bardziej pogbi to zjawisko uwaa Marek Lewandowski z NZZ Solidarno. Takich obaw nie ma Wioletta ukowska, ekspert Pracodawcw RP, ktra jako przykad prawoci pracodawcw podaje tzw. ustaw antykryzysow. Zgodnie z jej zapisami, w okresie, w ktrym obowizywaa ustawa, czyli od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r., pracodawca bdcy przedsibiorc mg zatrudnia pracownika na podstawie umowy o prac na czas okrelony maksymalnie na 24 miesice. W tym czasie inspekcja pracy nie stwierdzia istotnych narusze po stronie pracodawcw. Wtpliwe, by teraz miao do nich doj uwaa Wioletta ukowska.

Korzy dla wybranych Zdaniem Wioletty ukowskiej, uelastycznienie czasu pracy umoliwi godzenie ycia zawodowego i prywatnego. Pracownik ma moliwo speniania si w sferze zawodowej, nie zaniedbujc jednoczenie rodziny, przyjaci i wasnych zainteresowa. Odpowiednio rozumiany elastyczny czas pracy moe by jednym z narzdzi CSR i moe by wykorzystany do zapewnienia pracownikowi najdogodniejszych warunkw pracy uwaa Wioletta ukowska. By moe elastyczno czasu pracy przynosiaby korzyci, gdyby bya wyborem pracownikw. Niestety decydowanie o godzinach pracy to najczciej przywilej pracodawcy. Oczywicie s sektory, przewanie takie, w ktrych natenie pracy rozkada si proporcjonalnie we wszystkich miesicach roku, gdzie pracownicy stosuj i ceni elastyczno, np. w bankowoci, cho i tu nie wszystkie dziay maj takie same prawa. Pracownicy centrali banku maj moliwo ruchomych godzin rozpoczynania i zakoczenia pracy, oczywicie po uprzednim porozumieniu z menederem. Istotnym udogodnieniem jest rwnie moliwo pracy w domu. S jednak pracownicy, ktrzy nie maj takiej swobody. Godziny otwarcia placwek bankowych s sta-

KO NIEZGODY: Nowelizacja przepisw uelastyczniajca czas pracy bya gwnym powodem ostatnich protestw zwizkowcw w Warszawie. Teoretycznie na elastyczny czas pracy musz wyrazi zgod zwizki zawodowe, a w razie ich braku przedstawiciel pracownikw w trybie przyjtym przez pracodawc. Wedug zwizkowcw a 75 proc. pracownikw nie ma jednak, lub nie moe zaoy zwizku zawodowego, z kolei powoanie przedstawiciela kontroluje pracodawca. Dlatego ten tryb wyboru i przepisy dotyczce przedstawicielstwa zaogi NZZ Solidarno zaskary do Midzynarodowej Organizacji Pracy. [FOT. WM]

e, a czas pracy pracownikw ustalany jest na okres rozliczeniowy w formie harmonogramu. Wprawdzie okoo 60 proc. zatrudnionych w ING Banku lskim pracuje w rwnowanym systemie czasu pracy, czyli moe mie wyduony dobowy czas pracy do 12 godzin, jednak w praktyce ta moliwo jest wykorzystywana w wyjtkowych, komunikowanych z wyprzedzeniem sytuacjach zwizanych np. z kampani sprzedaow lub okresowymi rozliczeniami. Nawet wtedy czas pracy jest z reguy wyduany jedynie o 1-2 godziny, w zamian za czas wolny w kolejnych dniach. Oba te rozwizania niewtpliwie znajduj uznanie wrd pracownikw, ktrzy maj dzieci lub po prostu potrzebuj w danym dniu bardziej elastycznie zarzdzi swoim czasem pracy mwi Anita Buczkowska, zajmujca si CSR w ING Banku lskim.

ukon w ich stron, rzd wyduy okres rozliczeniowy z 4 do 12 miesicy. Dziki temu pracodawcy bd mogli dostosowa zapotrzebowanie na wykonywan prac do biecych potrzeb i ukada harmonogramy tak, by w oboonych okresach podwadni pracowali duej, a wolny czas odbierali w miesicach przestojw. Taki system niesie due zagroenie. Trzymajc si parametrw kodeksowych, czyli 11 godz. odpoczynku na dob i przynajmniej raz tygodniu 35 godzin
KOMENTARZ

nieprzerwanego wypoczynku, to przy 12-miesicznym okresie rozliczeniowym, by pracodawca zdy odda wolne, pracownik bdzie mg zosta zmuszony do pracy po 12 godzin dziennie od poniedziaku do soboty (6 dni) nawet przez 28 tygodni! A jeli taki system trafi si obojgu maonkom? Jak w tej sytuacji pogodzi ycie rodzinne, dzieci? Przecie przedszkola nie dziaaj przez tyle godzin podkrela Marek Lewandowski. Dziki wydueniu okresu rozliczeniowego praco-

dawcom atwiej bdzie te unika pacenia nadgodzin. Wystarczy, e pracownik za zwikszony wysiek otrzyma czas wolny, jednak nikt nie wspomina, e bdzie on opacany tylko do poziomu pacy minimalnej. Zwizkowcy przekonuj, e w rzeczywistoci nadgodziny stan si ukrytymi i niewykorzystanymi etatami, gdy pracodawcy, zamiast zatrudnia nowych ludzi, mog zwikszy obowizki dotychczasowym pracownikom.

Pracownik do dyspozycji
JAKUB GRZEGORCZYK sekretarz Komisji Krajowej OZZ Inicjatywa Pracownicza

Wygoda pracodawcy A co z sektorami sezonowymi, cierpicymi na nieregularno zamwie? To wanie przedsibiorcy z bran sezonowych najbardziej skorzystaj na nowelizacji przepisw. Robic

eli firma deklaruje, e uwzgldnia spoeczn odpowiedzialno biznesu w swoich stosunkach pracy, to zastosowanie nowych zasad rozliczania czasu pracy ewidentnie wchodzi w konflikt z zasadami CSR. Elastyczny czas pracy umoliwia znaczc intensyfikacj pracy w dugich okresach, w zasadzie do grnych dobowych limitw (13 godzin na dob), bez wzrostu wynagrodze, a rekompensat za zwikszony wysiek ma by czas wolny, ale opacany tylko do poziomu pacy minimalnej. Nowe zasady pozwalaj wic w zasadzie

jednostronnie zwikszy obcienie pracownikw, co powoduje trudnoci w godzeniu ycia zawodowego z yciem rodzinnym i spoecznym. Elastyczny czas pracy organizowany na obowizujcych zasadach w aden sposb nie pozwala na godzenie rl spoecznych i zawodowych. Faktycznie jego celem jest zwikszenie dostpnoci pracownika dla pracodawcy, a nie umoliwienie pracownikom czy pracownicom dostosowania czasu pracy do obowizkw domowych. Dodatkowo nowelizacja umoliwia znaczce obnienie wynagrodze, przez moliwo uniknicia wypacania dodatkw za prac w godzinach nadliczbowych.