Co to w ogle za kraj? pomyla sierant Hans Kurtnitz, poprawiajc si w siodle.

Jego ko
z trudem przedziera si przez botnist drog, tu za nim dwa tuziny jego onierzy sennie koysao si
w kulbakach. Tylko boto, deszcz, mae i brudne wioski - rajtar splun na ziemi po co Herr Douglas
nas tu cign? Ech, pieska suba, a do tego jeszcze bukak pusty
Grupa najemnych rajtarw z regimentu feldmarszaka Douglasa powoli przedzieraa si drog
pomidzy kurlandzkimi lasami, znudzeni onierze marzyli tylko o powrocie na ciepe i wygodne
kwatery w Mitawie. Ju od tygodnia patrole z ich regimentu zapuszczay si w okolice miasta,
daremnie szukajc ladw kurlandzkich onierzy, ktrych nie udao si pochwyci wraz z ksiciem
Kettlerem. Suba bya tu nudna i bezpieczna, nie napotkano do tej pory adnego oporu. Grupa, ktr
dowodzi sierant Kurtnitz, miaa jednak pecha spomidzy drzew od jakiego ju czasu obserwowali
j niewidoczni dla szwedzkich rajtarw przeciwnicy, dugie lufy muszkietw kieroway si w stron
jedcw. Nagle jeden z rajtarw podnis wzrok, do tej pory bezmylnie wbity w botnisty dukt, po czym
krzykn:
- Achtu - ostrzeenie urwaa salwa spomidzy drzew, zmiatajc jego i kilku towarzyszy z siode.
Nim szwedzcy onierze zorientowali si w sytuacji, z lenej przecinki wypada na nich grupa jedcw.
Z pozoru wygldali jak najemnicy sieranta Kurtnitza wikszo w szustokorach i kapeluszach, kilku
miao na sobie osiowe kolety a nawet napierniki. Napastnicy wpadli pomidzy rajtarw, strzelajc
z pistoletw i kujc paaszami. Starcie skoczyo si niemal w mgnieniu oka ledwie dwch Szwedw,
zamykajcych kolumn, zawrcio konie i prbowao ucieka. Spomidzy drzew wysuno si jednak
kilku muszkieterw, zmuszajc rajtarw do zatrzymania wierzchowcw i zoenia broni.
- Kapitanie? jeden z kurlandzkich szlachcicw, z wci jeszcze dymicym pistoletem w doni,
podjecha do dowodzcego oddziaem ofcera. Ten, przybrany w szmelcowany kirys, oderwa si od
lustrowania pobojowiska i spojrza pytajco na towarzysza:
- I jak tam Georg?
- Wszyscy oprcz dwch nie yj, z naszych tylko Erdman i Johann lekko ranni, nic im nie bdzie.
Mamy 19 koni, do tego bro, kule i proch polegych Szwedw.
- Sehr Gut! Zabieramy wszystko i ruszamy w drog, mamy si poczy z kompani pukownika.
- A co z jecami? - Georg wskaza na dwch rozbrojonych rajtarw.
- Jeeli ich pucimy dorw ich chopi to nie bdzie litociwa mier kapitan pokiwa gow - Wiesz
co robi.
Szlachcic obrci konia i podjecha do muszkieterw stojcych z jecami. Po chwili cisz przerway
dwa wystrzay
O
k
o
lic
e
M
ita
w
y
16
5
8
r
o
k
Wydawca:
WARGAMER, ul. Mehofera 26, lok. 10, 01-131 Warszawa,
kontakt@wargamer.pl,
48 22 675 90 86
www.wargamer.pl
www.ogniemimieczem.wargamer.pl
www.reandsword.wargamer.pl
Warszawa 2012
Autorzy gry:
Micha Paradowski, Rafa Szwelicki
Opisy historyczne:
Micha Paradowski
Statystyki i poradnik malarski:
Rafa Szwelicki
Korekta:
Dariusz Konowski , Piotr Podczaski
Pomoc:
Dorian Kulesza, Artur wietlik
Zdjcia i oprawa graczna:
Rafa Bagiski/bigdesign.pl
Wykorzystano ilustracje:
Europa, University of Augsburg, Theatrum Europaeum, Bd.
01 (1662), Tafel vor S 1.I
Fragment mapy: ETATS DE LA COURONNE DE POLOGNE
ou sont les ROYAUME DE POLOGNE,..., Pary 1655, ze
zbiorw Muzeum Polskiego w Rapperswilu
NOTA AUTORSKA
5
Ksistwo Kurlandii i Semigalii
D
nia 28 listopada 1561 roku, na mocy ukadu wileskiego, doszo do sekularyzacji inanc-
kiej gazi pastwa Zakonu Krzyackiego (do 1237 roku teren Inant nalea do Zakonu
Kawalerw Mieczowych). Cz pastwa przeksztacono wkondominium polsko-litew-
skie (znane jako Inanty), zreszty utworzono ksistwa Kurlandii iSemigalii. Nowopowstae
ksistwo, na czele ktrego stan ostatni mistrz inancki, Gotthard Kettler, stao si lennikiem
Rzeczypospolitej. 5 marca 1562 roku ksi Gotthard zoy wRydze hod lenny Zygmuntowi
Augustowi, krlowi polskiemu iwielkiemu ksiciu litewskiemu. Krl Zygmunt August zobo-
wizywa si do obrony Inant (wtym take Kurlandii iSemigalii) przed wrogami zewntrz-
nymi, potwierdza przywileje iprawa lokalnej szlachty (wprzewaajcej wikszoci niemiec-
kojzycznej), a take zapewnia swobod religijn. W przypadku wyganicia linii mskiej
rodu Kettlerw, ksistwo miao zosta wczone bezporednio do Krlestwa Polskiego. Pier-
wotnie gwnym zagroeniem zewntrznym wydawaa si Moskwa, jednak od pocztku XVII
wieku najwikszym rdem niepokojw w regionie staa si ekspansywna polityka Krle-
stwa Szwecji. Sabo militarna ksistwa, zktrej wadcy Kurlandii doskonale zdawali sobie
spraw, powodowaa, e starali si oni zachowa neutralno wtrakcie prowadzonych przez
Rzeczpospolit wojen. Std czsta, chociaby wczasie koniktw ze Szwecj, sytuacja, gdy
wpolskich Inantach dziaania wojenne toczyy si na caego, apobliska Kurlandia, de facto
sojusznik Rzeczpospolitej, staraa si nie naraa adnej zwojujcych stron. Mimo to wojska
kurlandzkie zapisay jednak niezwykle chlubn kart wbitwie pod Kircholmem w1605 roku,
kiedy jazda kurlandzka walczya wcentrum szyku armii hetmana Chodkiewicza. Paradoksal-
nym jest fakt, e szlachta kurlandzka owiele chtniej suya warmiach ssiednich krajw
- przede wszystkim szwedzkiej ilitewskiej ni wsiach zbrojnych wasnego ksistwa. War-
mii szwedzkiej w okresie 1630-1648 zaszczytnie walczy regiment kirasjerw kurlandzkich,
ajego dowdc by nawet, przez pewien czas, pniejszy krl Karol X Gustaw. Zkolei warmii
litewskiej, ocerw kurlandzkich spotykamy przede wszystkim w formacjach autoramentu
cudzoziemskiego, zwaszcza wrajtarii.
Pierwsza poowa XVII wieku to okres rozwoju ksistwa, przede wszystkim dziki handlowi
morskiemu i szkutnictwu. Kurlandia miaa nawet kolonie zamorskie, Now Kurlandi (To-
bago), atake trzy forty nad rzek Gambia wAfryce. W1658 roku wojska szwedzkie, dowo-
dzone przez feldmarszaka Roberta Douglasa, zajy Kurlandi ipodstpnie uwiziy panuj-
cego ksicia Jakuba Kettlera. Okupacja szwedzka przyniosa bardzo powane zuboenie kraju
na skutek rabunkw. Do kolejnych zniszcze doszo te w1659 roku, kiedy to armia litewska,
wtoku operacji oblniczych ikilku walnych star, wypara Szwedw zKurlandii.
6
Armia ksistwa Kurlandii i Semigalii 1654-1658
P
odstaw si zbrojnych ksistwa byo pospolite ruszenie szlacheckie, tzw. Rossdienst
(z niem. Suba Konna). Kady z posiadaczy ziemskich zobowizany by stawa do po-
pisw na rozkaz ksicia. Oprcz tego, wadca ksistwa mg powoa tzw. Hofesfahne
(zniem. Chorgiew Nadworna) czyli Sub Konn zwasnych woci. Pospolite ruszenie mo-
go jednak by przeznaczone tylko iwycznie do obrony ksistwa, poza tym zbierao si bar-
dzo niechtnie inie miao zbyt wysokiej wartoci bojowej.
Powinnoci lenn Kurlandii i Semigalii wobec wadcw Rzeczypospolitej byo wystawia-
nie 300 konnych. Organizowano ich jako formacj zacin, najczciej 100 wystawia sam
ksi, aszlachta (odpowiednio) Kurlandii iSemigalii po 100 konnych dla kadej czci kraju.
Byli to onierze kawalerii wtypie zachodnioeuropejskim, znani pod ogln nazw rajtarii.
Dla obrony ksistwa zacigano take kompanie piechoty najemnej gwnie dla obsadze-
nia twierdz isuby wkoloniach. Ksi zwasnej szkatuy opaca take wojska nadworne
(gwardi), wczasie pokoju ograniczone do kompanii jazdy ikompanii piechoty. Winteresu-
jcym nas okresie, ksiciem by Jakub Kettler, ktry widzia potrzeb reformy si militarnych
ksistwa. Stara si przede wszystkim zastpi stwarzajce due problemy pospolite ruszenie
piechot zacin (opacan przez szlacht), o wiele bardziej przydatn przy obronie kur-
landzkich twierdz. Ponisza lista armijna zawiera wszystkie jednostki, ktre istniay w tym
czasie w Kurlandii, musimy jednak pamita, e wojsko to praktycznie nie stawiao oporu
armii szwedzkiej ktra zaja ksistwo w 1658 roku. By moe jednak gracze OiM sprbuj
zmieni bieg historii
8
Landhofmistrz by naczelnym dowdc wojsk ksi-
stwa, odpowiadajcym tylko przed ksiciem. Na
czele wikszego zgrupowania mg take stan
pukownik (oberst) lub podpukownik gwardii
przybocznej ksicia. Oddziaami najemnymi dowo-
dzili kapitanowie lub rotmistrze, z reguy Kurland-
czycy sucy poprzednio w innych armiach (jak
szwedzka czy litewska). Po 1655 roku wielu z oce-
rw sucych do tej pory w formacjach cudzoziem-
skich armii litewskiej przeszo na sub ksistwa.
Pormacja Buch Odporno MoraIe WyszkoIenie WaIka Wrcz 8trzeIanie 8ro 8kuteczno 2asig 2asady specjaIne
LANDHOPMI8TB2 j }
Dowdca
Landhofmistrz zc/+zc + / J J 8ro rczna c WW Dowdca
PistoIety c Mao amunicji
Pormacja Buch Odporno MoraIe WyszkoIenie WaIka Wrcz 8trzeIanie 8ro 8kuteczno 2asig 2asady specjaIne
@ONNY @APITAN j }
Dowdca
Pukownik zc/+zc + / J J 8ro rczna c WW Dowdca
PistoIety c Mao amunicji
Kadra dowdcza
1. Jako modelu kapitana/rotmistrza uyj dowdcw z zestaww
szwedzkiej rajtarii (dowolnego). Jako modelu landhofmistrza
lub pukownika uyj pukownika szwedzkiego z zestawu
SWE-8 lub SWE-10.
Oficerowie gwardii ksicia w czasie Potopu:
Johann Lbeck
rotmistrz w okresie 1658-1660, pukownik od 1660 roku
Jacob Jasper
podpukownik w 1659 roku
von Nettelhorst
pukownik w 1659 roku
9
Historia formacji
Ksita kurlandzcy utrzymywali na swoim odzie
niewielk kompani rajtarii przybocznej, ktra
w czasie wojny moga zosta powikszona przez
dodatkowe zacigi. Jako cz powinnoci lennej
wobec Rzeczypospolitej zacigano take rajtari
opacan przez szlacht kurlandzk. W okresie
Potopu byy to 2 chorgwie (kompanie) rajtarii.
Jazda kurlandzka takiego typu zasyna przede
wszystkim wbitwie pod Kircholmem w1605 roku,
kiedy to walczya w centrum zgrupowania armii
hetmana Chodkiewicza, wspierajc husarzy Win-
centa Wojny. Bardzo zaszczytnie walczyli take kur-
landzcy rajtarzy w bitwie pod Dyamentem w 1609
roku, kiedy to armia Chodkiewicza pokonaa Szwe-
dw dowodzonych przez generaa Mansfelda.
Uzbrojenie i taktyka
Najemni rajtarzy w drugiej poowie wieku byli
zapewne wyekwipowani podobnie do swoich
szwedzkich, polskich czy litewskich odpowiedni-
kw. Do dobrze wyposaeni wbro paln, mogli
prowadzi zarwno walk ogniow jak i walczy
wrcz. By podkreli elitarny charakter kompanii
przybocznej ksicia, zdecydowalimy si przyj,
e bya ona wyposaona w uzbrojenie ochronne.
Z kolei rajtarzy najemni maj obnione niektre
statystyki, gdy byy to wiee zacigi.
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne
KOMPANIA RAJTARW
Kawaleria
Najemna /+ Bro rczna WW Strza w szary
Rajtaria /+ Pistolety Karakol
Bandolet / /
przyboczna
rajtaria - pistolety
Rajtaria
1. Jako modeli rajtarw przybocznych uyj zestawu SWE:3
Opancerzeni rajtarzy z arkebuzami. Jako modeli rajtarw
najemnych zestawu SWE-4 lub SWE-1.
10
Historia formacji
Zobowizania wojskowe szlachty kurlandzkiej
byy regulowane przez pierwsze akty prawne
nowoutworzonego ksistwa z 1561 roku, jednak
ostateczn form przybray w 1617 roku, na mocy
aktu Formula Regiminis. Kady zposiadaczy ziem-
skich zobowizany by stawa do popisw na roz-
kaz ksicia. Z kadych 20 rade (1 rado to ok. 11.8
ha) miano wystawi jednego konnego zbrojnego.
W przypadku zagroenia pastwa, ksi mia
take prawo zwoa podwjn Sub Konn, czyli
jednego zbrojnego zkadych 10 rade (zczego zre-
zygnowano po 1617 roku). W skad popisywanych
pocztw wchodzili czasami piechurzy, jednak ich
liczba bya na tyle niska, e postanowilimy zrezy-
gnowa zuwzgldnienia ich wprzepisach. Suba
Konna dzielia si na dwa typy chorgwie Lehns-
fahne (z niem. Chorgiew Lenna) i Hofesfahne
(Chorgiew Nadworna). Pierwsze byy to chor-
gwie pospolitego ruszenia wystawiane przez po-
szczeglne okrgi pastwa, Hofesfahne z kolei to
chorgiew wystawiana zdbr ksicych.
Szlachta bya bardzo niechtna subie, czsto po-
stulowano wystawianie zastpcw (zamiast sta-
wiania si samego szlachcica), kwestionowano
praktycznie kady przypadek kiedy ksi naka-
zywa zbiera Sub Konn. Nic wic dziwnego,
e kiedy w 1654 roku ksi Jakub zaproponowa
wystawienie zacinej piechoty zamiast Suby
Konnej szlachta ochoczo popara ten pomys. Inna
sprawa, e kurlandzcy szlachcice wyjtkowo nie-
chtnie uiszczali podatek na ow piechot, w wy-
niku czego ksi musia donansowywa projekt
zwasnych rodkw.
W 1658 roku okrg dyneburski zamiast szlachec-
kiego pospolitego ruszenia wystawi chorgiew
dragonw. Zkadych 20 rade, ktre powinny da
jednego konnego szlachcica, stano w zamian
dwch dragonw.
Uzbrojenie i taktyka
Brak dokadniejszych danych tak na temat uzbroje-
nia, jak itaktyki Suby Konnej. Zduym prawdo-
podobiestwem mona jednak przyj, e szlachta
bya wyposaona podobnie do zachodnioeuropej-
skich rajtarw, uywajc przede wszystkim broni
palnej. Skaday si na ni pistolety i duga bro
palna (bandolety etc.). Nie ma co mwi o jakiej-
kolwiek standaryzacji czy to typw broni, czy na-
wet ich iloci. Bogatsi mieli zapewne par pistole-
tw idug bro paln, biedniejsi (wtym zastpcy
wystawieni zamiast szlachty) mogli nie mie jej
wogle.
Rossdienst
- pospolite ruszenie szlacheckie
11
Raczej nie uywano uzbrojenia ochronnego,
a przynajmniej nie w duej iloci. Mogy tra si
pojedyncze zbroje, hemy, czy skrzane kolety, jed-
nak gros Rossdienst mia na sobie swoje codzienne
ubiory. Bro biaa rajtarw te bya rnorodna.
Skaday si na ni cywilne rapiery, z rzadka woj-
skowe miecze czy paasze. Mogy te tra si poje-
dyncze szable.
Odragonach zokrgu dyneburskiego rwnie nie-
wiele wiadomo. Jak inni dragoni wtym okresie po-
siadali oni dug bro paln (pmuszkiety) i byli
po prostu piechot posadzon na konie. Nie uy-
wali te uzbrojenia ochronnego. Prawdopodobnie
nie posiadali niemal adnego przeszkolenia woj-
skowego, aiich morale musiao pozostawia wiele
do yczenia, std do niskie statystyki. Nie mamy
adnych danych na temat tego czy wydano im
barw prawdopodobnie mieli na sobie zwyczajne
cywilne ubrania.
Pormacja Buch Odporno MoraIe WyszkoIenie WaIka Wrcz 8trzeIanie 8ro 8kuteczno 2asig 2asady specjaIne
CHOBGIEW BO88DIEN8T
Kawaleria
Lehnsfahne zc/+Jc 1 + 1 z J 8ro rczna c WW Niesuhordynowani
Hofesfahne zc/+Jc + + + z J PistoIety c 8aha dycypIina
8andoIet J/c Jc/zc Mao amunicji

taktyczna
1
Formacja Ruch Odporno Morale Wyszkolenie Walka Wrcz Strzelanie Bro Skuteczno Zasig Zasady specjalne
KOMPANIA DRAGONW
Dragonia
Dragoni /+ - Bro rczna WW Dragoni
Dragoni Bro rczna WW Saba dyscyplina
Pmuszkiet / /
konno
pieszo
taktyczna
1. Szlachta kurlandzka ubieraa si wg. mody zachodniej. Jako
modeli uyj zestawu SWE-4. Dla lepszego efektu warto si
pokusi o dokonanie kilku zabiegw opisanych dalej.
2. Moesz poczy w Skwadron Lehnsfahne i Hofesfahne. Na-
ley go wtedy traktowa jakby w caoci skada si z Lehns-
fahne.
3. Zasada Saba dyscyplina taktyczna odnosi si tylko do jed-
nostki Lehnsfahne.
1. Jako modeli uyj zestawu SWE-9. Dla lepszego efektu warto
si pokusi o dokonanie kilku zabiegw opisanych dalej.
12
Historia formacji
Armia Kurlandii na pocztku XVII wieku skadaa
si w duej mierze z pospolitego ruszenia (Ross-
dienst). Widzc spadek znaczenia tej formacji,
ksi Jakub Kettler podj prb reform. Na sto-
pie pokojowej Kurlandia utrzymywaa prawdopo-
dobnie 2 lub 3 kompanie jako garnizony twierdz,
wliczajc w to kompani gwardii pieszej ksicia.
W obliczu szwedzkiego zagroenia, w 1654 roku,
ksi zdecydowa, by zamiast pospolitego ru-
szenia zacign 4 kompanie piechoty opaconej
przez szlacht. Co prawda wystawiono faktycznie
4 jednostki, jednak ich liczebno bya na tyle ni-
ska, e poczono je, uzyskujc 2 kompanie. Oprcz
tego ksi zacign z wasnej szkatuy kilkuset
piechurw, uywajc ich do obsadzenia twierdz
kurlandzkich. Prba zacignicia a 3000 onierzy
w1658 roku, ktr ksi Jakub negocjowa zGda-
skiem, zakoczya si jednak niepowodzeniem.
Uzbrojenie i taktyka
Piechota najemna zacignita przez Kurlandi
wzasadzie nie odbiegaa uzbrojeniem od piechoty
szwedzkiej, skadaa si najprawdopodobniej zo-
nierzy niemieckojzycznych. Odrniao j to, i
najprawdopodobniej nie posiadaa pik skadali
si na ni sami muszkieterzy. Nie wiadomo zbyt
wiele o jej wyszkoleniu. Prawdopodobnie nie od-
biegao ono jednak od standardw, tym bardziej,
e formacja ta skadaa si wpewnej czci zwete-
ranw wojny XXX letniej. Nie wiemy, czy muszkie-
terowie uywali przenonych przeszkd, ale biorc
pod uwag dostpno materiau i defensywny
charakter armii, dalimy im moliwo wystawie-
nia kobylic.
Pormacja Buch Odporno MoraIe WyszkoIenie WaIka Wrcz 8trzeIanie 8ro 8kuteczno 2asig 2asady specjaIne
@OMPANIA PIECHOTY
Piechota
Muszkieterzy Jc z + J z 8ro rczna c WW @ontrmarsz
Muszkiet 1/J Jc/1c 8aIwa

Piechota
1. Jako modeli uyj zestawu SWE-6. 2. Mona im dokupi kobylice.
13
Zasady specjalne
Na wasnej ziemi:
Armia Ksistwa Kurlandii iSemigalii bya nastawiona defensywnie. Miaa suy do obrony
ziem ksistwa, anie wypraw poza jego granice. Std ewentualne starcia tej armii odbywayby
si wterenie dobrze znanym jej dowdcom. Dlatego postanowilimy da jej t sam zasad
co armii Rzeczpospolitej.
Armia kurlandzka otrzymuje +2 dodatkowe Punkty Zwiadu.
Kurlandzkie bota i lasy:
Teren Ksistwa przecinay liczne rzeki, peno byo wykrotw, rozlewisk igstych lasw. Teren
taki utrudnia dziaania ofensywne iskuteczne rozpoznanie si przeciwnika.
Podczas rozpatrywania Zwiadu (patrz podrcznik s. 131 punkt H.) rzu k10. Obni Punkty
Zwiadu przeciwnika ouzyskan warto.
Modus Defensionis:
Armia kurlandzka suya do obrony terytorium ksistwa przed atakiem inie przeprowadzaa
dziaa ofensywnych, poza ewentualnymi prbami odzyskania utraconych terenw.
Armia Kurlandzka prawie zawsze si broni idokonuje atakw tylko wostatecznoci:
Jeeli grajcy Kurlandi jest Sabszy, to zamiast normalnego losowania rzuca dwiema
kostkami:
1-4 Atak na wiosk
5-8 Uchwycenie przeprawy
9 Fura
0 Zasadzka
Jeeli grajcy Kurlandi jest Silniejszy, to zamiast normalnego losowania przeciwnik
rzuca dwiema kostkami:
1-6 Atak na wiosk
7-8 Fura
9-0 Zasadzka
Jeeli jest remis lub aden ze scenariuszy nie moe by wybrany, to rozgrywa si scenariusz
Atak na wiosk (zamiast Walki Patroli). Wioski jak zwykle broni Sabszy, awprzypadku remisu
- Kurlandczyk. Moe wtakiej sytuacji wystawi za darmo 1 kompani piechoty wewntrz wioski.
Dodatkowo, gdy wystawiasz armi jako Podjazd, to moesz zakupi dla maksymalnie 1/2 kom-
panii piechoty kobylice (jest to wyjtek od zasad nie pozwalajcych na wystawienie kobylic na
tym poziomie).
WYSTAWIANIE ARMII KURLANDZKIEJ
Armi kurlandzk mona wystawi na 2 sposoby. Pierwszym jest wystawienie jej na Poziomie
I Podjazd na lata 1654-60. W takiej sytuacji nie korzystasz z Motywacji i uywasz wszystkich
zasad specjalnych armii. Mona te wystawi armi kurlandzk jako puk sojuszniczy whipote-
tycznych walkach pomidzy Litw aSzwedami wczasie Potopu. Wtakiej sytuacji nie stosuje si
zasad specjalnych armii. Mona j wystawi jako dodatkowy puk wDywizji Litewskiej 1658-60.
Puk ten jest traktowany jako Sojusznicy.
14
Armia kurlandzka 1654-60
+1 PS za Landhofmistrza zamiast
+1 PS za Kapitana
* Armi ksistwa mona wystawi jako Podjazd lub jako puk Sojuszniczy dla
armii litewskiej. Patrz: Wystawianie Armii Kurlandzkiej.

U
W
A
G
I
:
40%
Zasady specjalne:
Na wasnej ziemi, Kurlandzkie bota i lasy,
Modus Defensionis
15
Kurlandczycy, a przynajmniej mieszczanie
i szlachta, ubierali si na mod niemieck.
Armi kurlandzk mona zatem atwo wy-
stawi uywajc do tego modeli szwedzkich
rajtarw, muszkieterw idragonw. Dla tych
jednak, ktrzy potrzebuj dodatkowych in-
formacji lub chcieliby, by ich armia czym
si wyrniaa, przygotowalimy ten oto
krtki poradnik.
Piechota
Najprostszy sposb to wzi piechot na-
jemn nowego typu (SWE-6). Podobnie jak
z rajtari, nie ma informacji na temat ich
barwy. Jedna - dwie kompanie byy do
dugo na subie, mona zatem da im
w miar jednolit barw. Dwm nowoza-
cignitym kompaniom barwy prawdopo-
dobnie nie dano, warto wic, by byy nie-
jednolicie odziane. Z uwagi na klimat cz
onierzy moga nosi futrzane czapy patrz
ramka.
Dragoni
Tu rwnie prosta sprawa wystarczy uy
modeli z zestawu SWE-9. Bya to dragonia
pospolitego ruszenia, wic barwy prawdo-
podobnie nie miaa (czyli znw malujemy
niejednolicie).
Rossdienst
W przypadku pospolitego ruszenia sprawa
jest najciekawsza. Oczywicie najprociej
uy po prostu rajtarw (SWE-4 lub SWE-1).
Jednak by odda ich nieregularny charakter
warto pokusi si o kilka modykacji. Po
pierwsze warto wymiesza rajtarw z obu
zestaww cz pospolitakw miaa dug
bro paln, a cz nie, Po drugie mona
w chorgwi umieci 1-2 modele kozakw
(POL-6) wkocu szlachcic mg wystawi
zastpstwo. Szlachta w wikszoci nie uy-
waa uzbrojenia ochronnego. Dlatego warto
dokona maych modykacji opisanych
w ramce obok i pozby si koletu. Oczywi-
cie mona te da jednemu czy dwm mo-
delom czapki.
Armia kurlandzka krok po kroku
Futrzana czapa
Kurlandzkie puki wysane w latach 70-tych do Holandii miay futrzane czapy. Nie wiemy jak to wygldao w okre-
sie Potopu. Tym niemniej, muszkieterowie czasami takie czapki nosili zamiast kapeluszy i umieszczenie w kompa-
nii piechoty (6 modeli) jednego czy dwch w czapie zamiast kapelusza nie powinno by bdem. Poniej w kilku
krokach radzimy jak tak czap wykona samemu.
Krok 1.
Odcinamy rondo kapelusza.
Krok 2.
Z green stufu robimy waeczek,
a nastpnie przyklejamy naokoo
gowy. Na wierzch rwnie mona
da troch masy.
Krok 3.
Przy pomocy ostrego narzdzia
(moe to by iga) formujemy
kaki nakuwamy i delikatnie
nacigamy mas
Krok 4.
A oto efekt kocowy.
W 1655 roku przynajmniej trzech oficerw kurlandzkich
z armii litewskiej przeszo, po ukadzie w Kiejdanach, na sub ksicia Kettlera. Byli to Krzysztof von Grotthuss (poprzednio podpukownik regimentu rajtarii hetmana polnego Wincentego Gosiewskiego), Johann von Manteuffel Szoege
(poprzednio kapitan w regimencie dragonii Macieja Gosiewskiego)
i Lorenz von Vietinghoff Scheel (poprzednio major w regimencie piechoty
niemieckiej Wilhelma Ernesta Korffa).
16
Dowdcy
Tu nie powinno by problemw. Na kapitana
mona wzi np. ocera z zestawu SWE-
4. Na landhofmistrza piknie nada si np.
szwedzki genera wzbroi.
Rajtaria przyboczna
Znw bez wikszych problemw. Wystarczy
wzi trzy podstawki opancerzonych rajta-
rw (SWE-3) i gotowe. Nie wiadomo jakiej
barwy byli rajtarzy z czasw Potopu, wic
istnieje tu spora dowolno. Jednostka bya
dobrze wyposaona i ubrana, dlatego naj-
lepiej zastosowa w miar jednolit kolory-
styk dla caej kompanii.
Rajtaria najemna
Na t rajtari najlepiej uy modeli SWE-4.
Mona te pomiesza je z modelami SWE-
1. Nie wiemy bowiem czy rajtarzy ci byli
w peni wyposaeni w dug bro paln.
Byli to najemnicy i raczej nie mieli jednoli-
tej barwy. Najlepiej zatem pomalowa ich
wrnorodne kolory.
Armia kurlandzka krok po kroku
Pozbywamy si koletu
Poniej przedstawiamy krtki poradnik jak w prosty sposb model w kolecie tego koletu pozbawi.
Krok 1.
Na pocztku musimy pozby si kra-
wdzi koletu, tak by cao tworzya
jednolit kurtk (dugi wams/szu-
stokor). Musimy w tym celu opio-
wa pilnikiem barki modelu.
Krok 2.
Na zdjciu widzimy efekt pracy pil-
nikiem kolet znikn. Bardziej wy-
magajcy mog jeszcze uy szpa-
chli czy mas plastycznych, ale nie
jest to konieczne.
Krok 3.
Malujemy model. Ja zdecydowaem
si na czerwony szustokor. Pludry
zrobiem czarne, podobnie jak ka-
pelusz (takie byy modne). Caoci
dopeniaj rkawice i buty z jasnej
skry. Kurlandzki szlachcic z Lehns-
fahne gotowy!