ZABURZENIA OKRESU DZIECISTWA:

1. Zesp nadpobudliwoci psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD)

a) charakterystyka: trudnoci wpywajce na skuteczno zachowa nastawionych na wykonywanie zadania impulsywno, nadmierna aktywno ruchowa, trudnoci z utrzymaniem uwagi. b) epidemiologia: - 3-5% dzieci w wieku szkolnym; ogem 16,1%; - czciej u chopcw przed okresem adolescencji (6-9 x czciej ni u dz.) - najczciej ujawnia si przed 8 r.. (pniej czsto wyst. spada, epizody skracaj si) c) obraz kliniczny: - nadmierna, przesadna aktywno mini; - trudnoci z utrzymywaniem uwagi (roztargnienie, niezdolno do podania za instrukcj , do wypeniania polece); - impulsywne zachowanie; - niska tolerancja frustracji; - niszy ni przecitnie poziom inteligencji (7 do 15 pkt.); - skonno do nieprzerwanego mwienia; - niedojrzao spoeczna (staj si towarzysko niepodane) + na og wpywaj niekorzystnie na otoczenie; maj trudnoci w stosunkach z rodzicami (nie przestrzegaj zasad); negatywnie spostrzegane przez rwienikw; sabe wyniki w szkole (trudnoci z uczeniem si, czytaniem). d) Przyczyny: czynnik genetyczny + wpyw rodowiska podkrela si: - wystpowanie rodzinne; - rol temperamentu; - rol czynnikw zw. z uczeniem si; ~ wpyw rodowiska domowego (np. problemy osobowociowe rodzicw). e) Leczenie: farmakoterapia : osabianie obj. behawioralnych (1/2 do przypadkw) - ritalin (wycofany w Polsce ze wzgldu na podobiestwo do kokainy; obnia agreywno), - amfetamina (substancje pobudzajce dziaaj odwrotnie na dzieci) obnia nadmiern aktywno, roztargnienie jednoczenie zwikszajc uwag i zdolno koncentracji - pemolina znacznie i dugotrwale poprawia funkcjonowanie w zakresie procesw poznawczych + mniej skutkw ubocznych terapia behawioralna: techniki tj. wzmacnianie pozytywne, strukturowanie zada i materiau (minimalizacja bdw + zwikszenie moliwoci bezporedniego osignicia sukcesu) dorane korzyci. f) Zesp nadpobudliwoci psychoruchowej po okresie dojrzewa nia: - zachowania zw. z nadpobudliwoci staj si z czasem coraz mniej intensywne (u niektrych dzieci); - znaczny procent dzieci wchodzi z ADHD nawet we wczesn doroso (problemy z nadmiern agresywnoci, uywaniem subst. psychoaktywnych); - u dzieci leczonych farmakologicznie w przyszoci wyst. niszy poziom wyksztacenia, udzia w wikszej iloci wypadkw drogowych, czstsze zmiany miejsca pobytu ;

2. Zaburzenie zachowania i zaburzenie opozycyjno-buntownicze:

a) charakterystyka: s to zaburzenia dot. stosunku dzieci i modziey do norm spoecznych i regu zachowania (w tym rwnie regu prawa). Gwna cecha: zachowania antyspoeczne i agresywne . # dokonanie rozrnienia pomidzy zaburzeniem zachowania, wzorcem zachowania poprzedzajcym wyst. zach. Przestpczych i wczesnymi stadiami rozw. osobowoci antyspoecznej jest b. trudne! # u niektrych dzieci problem zachowa destrukcyjnych od okresu dziecistwa stopniowo narasta i si nasila # wyrane trwanie zab. zachowania o wczesnym pocztku od okresu dziecistwa do dorosoci ale: nie u wszystkich dzieci tak si dzieje! b) Wystpowanie: - zaburzenie opozycyjno buntownicze: zwykle ok. 6 r. - zaburzenie zachowania: zwykle ok. 9 r.. c) Obraz kliniczny zaburzenia opozycyjno-buntowniczego Podstawowa cecha: powtarzajcy si wzorzec utrzymujcych si przez okres co najmniej 6 miesicy: - zachowa negatywistycznych i buntowniczych - nieposuszestwa - zachowa nacechowanych wrogoci, skierowanych przeciw autorytetom. # zwykle zaczyna si przed 6 r.. # zdarza si w peni rozwinite zab. zachowania, ktre zaczyna si u dzieci w 9 r.. lub pniej # stwierdzona sekwencja rozwojowa: zab. opozycyjno-buntownicze zab. zachowania + wsplny czynnik ryzyka: konflikty w rodzinie, ze warunki ekonomiczne, zachowanie antyspoeczne rodzicw. d) Obraz kliniczny zaburzenia zachowania: Podstawowa cecha: uparte i powtarzajce si amanie zasad oraz nieliczenie si z prawami innych. + niedostatki w zakresie zachowa spoecznych + otwarta/ukryta wrogo + nieposuszestwo + agresja fizyczna/sowna + ktliwo, mciwo + skonno do destrukcji + kamstwa, kradziee, napady, akty wandalizmu, moliwe podpalenia, a take zabjstwa + brak hamulcw seksualnych i skonno do przemocy seksualnej # czsto wspwystpuje ze skonnoci do naduywania substancji psychoaktywnych lub objawami depresji # jest czynnikiem ryzyka niechcianej ciy i uzywania subst. uzaleniajcych u dziewczt e) Przyczyny: # samonapdzajcy si mechanizm: uruchamiany przez uwarunkowania genetyczne prowadzce do niskiej inteligencji werbalnej, agodnych problemw neuropsychicznych i trudnoci temperamentalnych ; w efekcie prowadzcy do powstawania zab. zach. o wczesnym pocztku. + osabienie przywizania do rodzicw przez ich ze rodzicielstwo spowodowane trudnym usposobieniem dziecka + niski poziom inteligencji werbalnej i deficyty neuropsychiczne (wzmacniane przez reakcje rodowiska mog wpywa na braki w zakresie funkcji samokontroli, co sprzyja wstpieniu na drog przestpcz

f)

# pocztki zaburzenia i jego zwizki z osobowoci antyspoeczn: - wiksze prawdopodobiestwo wystpienia psychopatii lub osobowoci antyspoecznej gdy zaburzenie zachowania ma wczesny pocztek (25 -40%). ale: 80% chopcw z wczesnym pocztkiem zab. zach. w yciu dorosym ma rnorakie problemy ze zym funkcjonowaniem spo. przy niespenieniu wszystkich kryteriw osobowoci antyspoecznej czy psychopatii. + nie stwierdza si tej zalenoci u chopcw, u ktrych zaburzenie zachowania miao pocztek w okresie adolescencji. # czynniki rodzinne i rodowiskowe: - niejasny obraz gwnego opiekuna + pogmatwane relacje z nim => dezorganizacja wczesnej wizi + agresja => odrzucenie (pocztek spirali nastpstw) => zwrcenie si do gr o charakterze przestpczym lub podobnie agresywnej - nieskuteczne rodzicielstwo, odrzucenie, surowo, a jednoczenie niekonsekwencja w wychowaniu i zaniedbywanie; brak kontroli, konsekwentnej dyscypliny - socjopatia, zaburzenia emocjonalne u rodzicw => brak oparcia, akceptacji, uczucia; - nieustabilizowany zwizek maeski rodzicw; konflikty, rozwd; - niski status ekonomiczny, biedne ssiedztwo. Leczenie i jego wyniki: koncentracja na dysfunkcjonalnych wzorcach rodziny + poszukiwanie sposobw zmiany agresywnych i nieprzystosowanych zach. dziecka. # model spjnej rodziny: - rodki prowadzce do zmiany rodowiska dziecka! - zaoenia: brak konsekwencji rodzicw nieprawidowe zach. dziecka+ignorowanie krytycyzmu rodzicw wzrost krytycyzmu rodzicw+nasycone gniewem relacje z dzieckiem modelowanie agresji w dziecku krytycyzm rodzicw nasila negatywne zach rozwinicie si zaburzenia zachowania dlatego: terapia skoncentrowana na interakcji midzy rodzicami a dzieckiem ; + nauka rodzica penienia prawidowej roli rodzicielskie j; + czasami resocjalizacja dziecka w zakadzie # techniki behawioralne: - uczenie rodzicw technik kontroli, wzmacniania zachowa podanych u dziecka, zmiany warunkw rodowiska wzbudzajcych zach. niepodane.

3. Zaburzenia lkowe
# charakterystyka oglna dziecka lkowego: nadwraliwo, niemiao, bojaliwo, strach nie majcy zwizku z rzeczywistym zagroeniem, oglne poczucie nieudolnoci, zaburzenia snu i lk przed szko. + prby obrony przed strachem przez uzalenianie si od innych. # epidemiologia: do powszechne w populacji oglnej. Dadds, Spence i in. : - 9,7% - zab. lkowe (przewaga dziewczt) - 0,5 2% - zab. kompulsyjno-obsesyjne - mog trwa w okresie dojrzewania i wczesnej dorosoci # Przyczyny: 1. Niezwyka wraliwo konstytucjonalna atwo w warunkowaniu si na bodce awersyjne. zdenerwowanie trudnoci w uspokojeniu utrwalenie i uoglnienie reakcji lkowej. 2. Wczenie przebyte choroby, wypadki, utrata powodujca bl i cierpienie. uraz utrata pewnoci siebie + poczucie nieudolnoci 3. Nadmiernie lkowi i nadopiekuczy rodzice. - uwraliwiaj dziecko na niebezpieczestwa i zagroenia otaczajcego wiata; - nadopiekuczo = komunikat o braku zaufania do moliwoci dziecka w radzeniu sobie wzmacnia poczucie nieudolnoci

4.

5.

6.

Obojtno i brak zaangaowania rodzicw. brak wsparcia w nauce podst umiejtnoci spo. powtarzajce si poraki wynikajce z braku umiejtnoci lk/wycofanie Czynniki spoeczne i rodowiskowe. - wyszy poziom lku w kulturach, w ktrych przychylnie traktuje si powcigliwo, ulego i posuszestwo. Naraenie na przemoc obnienie poczucia bezpieczestwa i dobrostanu psychicznego + poczucie braku kontroli

# Leczenie: - farmakologiczne: (np. imipramina) coraz bardziej powszechne; naley zachowa ostrono ze wzgldu na moliwo bdnego rozpoznania (np. lk w depresji, ADHD) - terapia behawioralna: trening asertywnoci, desensytyzacja; - terapia poznawczo-behawioralna # TYPY: Lkowe zaburzenie separacyjne # najbardziej rozpowszechnione zab. lkowe okresu dziecistwa 2,4% a) Gwna cecha: skrajny lk przed rozk z osob, do ktrej dziecko jest najbardziej przywizane. b) charakterystyka: - poczucie strachu bez zwizku z rzeczywistym zagroeniem; - nadwraliwo - niemiao - przeywanie koszmarw nocnych - przewleky lk + brak pewnoci siebie, lk przed nowymi sytuacjami, niedojrzao. + oglna zaleno zwaszcza od rodzicw. + opis rodzicw: niemiae, wraliwe, nerwowe, ulege, nieco lkliwe, zaniepokojone, paczliwe. + w wielu przypadkach mona rozpozna stresor psychopatyczny (np. mier bliskiej osoby). + lk separacyjny czciej u dziewczt + czsto oglne trudnoci z przystosowaniem - a do dorosoci wcznie.

Mutyzm wybirczy
a) Gwna cecha: niemono mwienia w specyficznych sytuacjach spoecznych. b) Charakterystyka oglna: - u 1/3 mona rozpozna wczesne oznaki: niemiao i zamykanie si w sobie. - rozpoznanie tylko u tych dzieci, ktre w rzeczywistoci posiadaj zdolno mowy i rozumienia jzyka. - tylko gdy zaburzenie trwa co najmniej 1 miesic i nie jest to pierwszy miesic szkoy c) Epidemiologia: - najczciej u dzieci w wieku przedszkolnym; - we wszystkich warstwach spoecznych d) Przyczyny: czynniki genetyczne + zw. z uczeniem si + lk spoeczny - wyrane rnice w gbokoci zab. zalene od rodowiska e) Leczenie: podobnie jak inne zab. o podou lkowym + zmniejszenie objaww po podaniu flueksytyny; + najczciej stosowana :terapia rodzinna.

4. Depresja.
# pierwszy opis: Spitz, 1946 depresja anaklityczna (wzorzec depresji u dzieci po duszej rozce z matk) spowolniony rozwj, pacz, smutek, znieruchomienie, apatia. a) epidemiologia: zaburzenie b. czste: - 0,4 2,5 % u dzieci; - 4,0 8,3 % u modziey; - 15 20 % na przestrzeni caego okre su dojrzewania # w okresie poprzedzajcym dojrzewanie wskanik depresji nieco wyszy u chopcw, w okresie dojrzewania u dziewczynek (2x) b) obraz kliniczny: wycofanie, pacz, unikanie kontaktu wzrokowego, skargi na dolegliwoci fizyczne, brak aknienia, moliwe zachowania agresywne i autoagresywne (samobjstwo) - klasyfikacja DSM wg. Tych samych kryteriw co osoby dorose, ale: draliwo jako objaw podstawowy! c) Przyczyny: # czynniki biologiczne: wiksza podatno dzieci rodzicw depresyjnych. # czynniki zwizane z uczeniem si: modelowanie! - depresyjna matka przekazywanie afektu w interakcji d) Lecznie: # sprzeczne wyniki dot. leczenia rodkami przeciwdepresyjnymi - flueksytyna: u adolescentw lepsza ni placebo, cho rzadko dochodzi do cakowitej remisji + niepodane skutki uboczne (przypadki mierci po zazyciu) # terapia: wsparcie emocjonalne ze strony rodowiska! + oszacowanie ryzyka samobjstwa! (7-10% dzieci i modziey) - u dzieci ktre maj za sob prb samobjcz wiksze ryzyko powtarzajcych si epizodw samobjczych, zwaszcza w okresie 2ch najbliszych lat.

5. Zaburzenia objawowe
Moczenie si mimowolne jako zab. czynnociowe = enurezja
- nawykowe, mimowolne oddawanie moczu, zwykle w nocy, po osigniciu 5 r.. - w DSM przyczyna NIE organiczna: Pierwotne moczenie mimowolne Wtrne moczenie mimowolne

- dziecko nigdy nie potrafio powstrzyma - dziecko byo zdolne do powstrzymywania oddawania moczu moczu co najmniej przez 1 rok, a nastpnie wystpia regresja - wystpuje ze zmienn czstoci: zalene od stanu emocjonalnego, zmczenia - DSM: 5 r..: 7% chopcw, 3% dziewczynek 10 r..: 3% chopcw, 2% dziewczynek 18 r..: 1% chopcw, u dziewczynek nie wystpuje. - przyczyny : a. wadliwie przeprowadzony trening czystoci, ktry prowadzi do niepowodzenia w nauce hamowania odruchu oprniania pcherza; b. niedojrzao zwiazana z problemami emocjonalnymi lub z nich wynikajca c. zaburzenia interakcji w rodzinie, w szczeglnoci interakcje prowadzce do utrzymujcego si lku/wrogoci d. stresujce wydarzenia (pojawienie si nowego dziecka w rodzinie)

- leczenie: # farmakologiczne: imipramina, dezomopresyna objawy wracaj po zaprzestaniu poawania. # metody warunkowanianajbardziej skuteczne Mowrer i Mowrer metoda dzwonka

Zanieczyszczanie si kaem jako zaburzenie czynnociowe = encompresis

- odnosi si do dzieci, ktre nie nauczyy si wyprnia korzystajc z ubikacji mimo ukoczenia 4 r.. - wystpuje u ok. 1% piciolatkw - cechy zaburzenia: przecitny wiek 7 r. przy rozrzucie od 4 do 13 lat.; u 1/3 rwnie enuresis; 6xwicej chopcw; moe by pod wpywem stresu.

Sennowctwo = somnambulizm
- zwykle midzy 6 a 12 r.. - objawy: powtarzajce si epizody opuszczania ka w czasie snu i spacerowania bez wiadomoci wykonywania tej czynnoci i pamici niej po przebudzeniu. - wskaniki wg DSM: u 10-30% dzieci wystpi pojedynczy epizod; 1-5% - powtarzajce si epizody - epizod: dziecko zasypia normalnie; wstaje midzy 2 a 4 godzin snu. Podczas przemieszczania si oczy dziecka s czciowo lub cakowicie otwarte. Moe wykonywa nawet zoone czynnoci, sucha, omija przeszkody, wykonuje polecenia. Zwykle trwa od 15 do 30 minut w fazie NREM - przyczyny: mog wiza si z budzcymi lk sytuacjami, ktre trwaj lub maj pojawi si w niedalekiej przyszoci

Tiki
- uporczywe, nieregularne drgania lub skurcze, ograniczonej zazwyczaj grupy mini (mruganie powiekami, wykrzywianie ust, wzruszanie ramionami, krcenie szyj, odkasywanie, pociganie nosem, wykrzywianie twarzy, etc) - w dziecistwie najczciej w wieku 12-14 lat, pocztek zaburzenia: srednio 7-8 r..; czciej u chopcw - wiele rodzajw tikw wie si z obecnoci innych zaburze (obsesyjno-kompulsyjne) - wikszo rodzajw tikw podoe psychiczne (niemiao, napicie w syt. spo. - leczenie: farmakoterapia neuroleptyki klonazepam, klonidyna, tiaprydyna, haloperydol (65% skutecznoci), pimozyd; techniki interwencji behawioralnej: trening wiadomoci trening relaksacyjny + praca nad niekompatybilnymi reakcjami terapia poznawcza +caociowa modyfikacja stylu dziaania restrukturyzacja poznawcza obrazu siebie (nadmierne oczekiwania)

# ZESP TOURETTEA
- skrajny typ polegajcy na nagym pojawianiu si powtarzajcych si ruchw i wokalizacji - typowe: niekontrolowane ruchy gowy z towarzyszeniem dwikw, tj. chrzkanie, mlaskanie, okrzyki, pociganie nosem lub jakie sowa. - niektre (wikszo) tiki poprzedza silne pragnienie lub uczucie tiki vs. Kompulsje - u ok. 1/3 os. koprolalia - przecitny wiek pocztku 7 r.., wikszo przypadkw przed 14 r.. ; zaburzenie czsto utrzymuje si do okresu dorosoci. 3xczsciej u chopcw - przyczyny: raczej organiczne

UOGLNIONE ZABURZENIA ROZWOJOWE

= PDD pervasive developmental disorders
nale do grupy powanie upoledzajcych stanw, ktre najtrudniej zrozumie i leczy. Okoo 3,2% przypadkw w orodkach opieki caodobowej

Uwaa si je za efekt pewnych odchyle strukturalnych w mzgu, ktre zwykle widoczne s po urodzeniu lub ujawniaj si we wczesnym etapie rozwoju dziecka ZESP ASPERGERA: znaczne i utrzymujce si upoledzenie interakcji spoecznych, co wyraa si w stereotypowych zachowaniach i sztywnym trzymaniu si rutyny. Zwykle ujawnia si pniej ni inne uoglnione zab. rozwoju.

AUTYZM DZIECICY
dot. szerokiego zakresu skomplikowanych zachowa: deficytw w ekspresji i rozumieniu jzyka, deficytw w rozwoju motorycznym i spostrzee, wadliwego oceniania rzeczywistoci, niezdolnoci do funkcjonowania w sytuacjach spoecznych. pierwszy opis 1943 Kanner dot. 80 tys. dzieci w USA; statystycznie 6,5 na 10 tys przy czym 4-5xczciej dotyka chopcw rozpoznaje si zwykle przed 30 miesicem ycia dziecka, ale istnienie zab. podejrzewa mona ju w pierwszych tygodniach ycia dziecka dotyka dzieci ze wszystkich warstw spoecznych 1) OBRAZ KLINICZNY - dzieci autystyczne rni si stopniem upoledzenia i potencjaem. a) deficyty spoeczne - nie wykazuj potrzeby emocjonalnego, ani adnego innego kontaktu; - Sigman (1996): niezdolno do reagowania na innych = deficyt zdolnoci do korzystania z sygnaw innych ludzi = ograniczona zdolno do rozumienia tego, o co chodzi drugiej osobie; - niezdolno do przyjcia postawy od lub do - deficyt uwagi => brak moliwoci lokalizacji/ustalenia kierunku dwikw dochodzcych z otoczenia - brak zabawy spontanicznej. b) Nieumiejtno posugiwania si mow - lub posugiwanie si ni w sposb bardzo ograniczony - przyczyna: nieumiejtno naladowania lub nieskuteczno uczenia si przez naladowanie (Smith, Bryson, 1994) - najbardziej szcztkowe formy porozumiewania si lub echolalia (75%) - jeli naucz si mwi to nie uywaj jzyka do wyraania siebie - czsto okazuj aktywn niech do bodcw suchowych; c) Autostymulacja - zwykle przybiera forme powtarzajcych si ruchw (walenie gow, krcenie si w kko, koysanie, etc) i moe trwa godzinami; d) Zdolnoci intelektualne - wyrane braki w wykonywaniu zada poznawczych i intelektualnych; - trudnoci z rozpoznawaniem znacze; - trudnoci z zadaniami symbolicznymi; - opnienie umysowe (3/4 dzieci) wikszo badaczy; - niektre dzieci wyrane rozbienoci w zdolnociach wyspy - braki w uzewntrznianiu stanw psychicznych deficyty w zakresie rozumienia spoecznego - zdolno manipulacji przedmiotami. e) Przywizanie do rutynowych zachowa i rytuaw - silne przywizanie do obiektw typu: kamyki, przeczniki wiata, zdjcia, klucze - na najmniejsz zmian w otoczeniu, zakceniu rytuau wpadaj w zo, pacz; mog krzycze dopki wszystko nie wrci na swoje miejsce; - obsesyjnie przywizane do niezmiennoci; - negatywistyczne pozorny brak reakcji na proby; - dziwaczne, powtarzajce si zachowania.

2) PRZYCZYNY - nie s dokadnie znane; - znaczca rola w etiologii: defekty genetyczne, uszkodzenia wywoane przez szkodliwe promieniowanie i in.; - zesp kruchego chromosomu X > 15 20 % + autyzm; - czynniki spoeczno-kulturowe: wrodzone zaburzenie dziecka pogbia chodna i obojtna matka (Kanner teoria odrzucona wspczenie) 3) LECZENIE I JEGO WYNIKI. - prognozy poprawy niepomylne - saba reakcja na terapi a) Farmakoterapia - najczciej stosowany: haloperydol - umiarkowana skuteczno klonidyny: obnia nadmierne napicie b) Terapia behawioralna - skuteczna w eliminacji zachowa prowadzcych do samouszkodze, w wiczeniu podstawowych zachowa spoecznych i rozwijaniu pewnych umiejtnoci dot. jzyka mwionego. c) Skuteczno - rokowanie dzieci ktre zachoroway przed 2 r.. nie obiecujce - dugotrwae rezultaty leczenia na og niezadowalajce - nieliczne przypadki radykalnej poprawy; - w pniejszych okresach ycia mniej ni dzieci poddawanych terapii wykazuje zaledwie marginalne przystosowanie do ycia.

WYBRANE PROBLEMY TERAPII DZIECI I MODZIEY

1) SYTUACJE W KTRYCH MONA LECZY DZIECKO BEZ ZGODY RODZICW: a) Przypadek dojrzaych maoletnich (zdolnych decydowa o sobie) b) Przypadek maoletnich niezalenych od rodziny (mieszkajcych z dala od rodzicw) c) Nage sytuacje d) Przypadek, kiedy sd zarzdza leczenie 2) OKOLICZNOCI STWARZAJCE RYZYKO WYSTPIENIA PROBLEMW EMOCJONALNYCH: dzieci pozbawione opieki domowej, zmuszane do spdzania nocy poza domem, brakuje im rodzicw, s molestowane, wykorzystywane seksualnie, bite. TERAPIE: terapia rodzin, trening rodzicw by mogli sami skutecznie przeprowadzi terapi swojego dziecka (?). mona tez umieci dziecko poza rodzin w specjalnych orodkach (domy wychowawcze, prywatne instytucje opiekucze, instytucje pastwowe, domy krewnych). Obecnie kadzie si nacisk na utrzymanie stabilizacji i caoci rodziny. Starania interwencji zanim rozwj dziecka ulegnie powanemu zaburze niu. 3) MALTRETOWANIE I WYKORZYSTYWANIE DZIECI: wiele dzieci maltretowanych wykazuje upoledzenie zdolnoci poznawczych i pamici. S o wiele mniej zdolne do przyjmowania odpowiedzialnoci za siebie od innych dzieci. Maltretowanie i zaniedbywanie dzieci inicjuje acuch przemocy, staje si przyczyna przestpstw gdy dzieci dorastaj. Dzieci maltretowane czciej ujawniaj zachowania destrukcyjne i s bardziej skonne do stosowania przemocy fizycznej wobec swoich dzieci. Bycie ofiar w dziecistwie pozostaje w znaczcej zalenoci z liczba objaww antyspoecznego zab. osob. i jest czynnikiem predykcyjnym rozpoznania tego zaburzenia

PRZYCZYNY: rodzice maltretujcy dzieci sa na og modzi (poniej 30) wywodz si z niskiej warstwy spoecznej, wyszy poziom frustracji (nieporozumienia w rodzinie, naduywanie alkoholu, bezrobocie). Cechy osb maltretujcych: agresywno, buntowniczo, egotyzm, brak samokontroli. ZAPOBIEGANIE: interwencje wielopoziomowe programy edukacyjne, terapia rodzin, grupy wsparcia. Najskuteczniejsza jest interwencja skierowana do rodzicw uczca ich jasnego okrelania celw i sposobw wychowania dzieci oraz poprawienia ich umiejtnoci rodzicielskich. Stosuje si rwnie terapie zmierzajc do ograniczenia negatywnych konsekwencji maltret owania pomoc rwienikw przeciwdziaajca tendencji maltretowanych dzieci do wycofywania si.

4) WYKORZYSTYWANIE SEKSUALNE: konsekwencje gwatu i kazirodztwa mog by b. gbokie i dugotrwae. Osoby wykorzystywane w dziecistwie sa b. skonne do uyw ania substancji uzaleniajcych. Mczyni: lk przed zachowaniami homoseksualnymi, ekshibicjonizm, depresja, lk Kobiety: lk przed randkami, prze zblieniem, dysfunkcje seksualne, niska samoocena, W dziecistwie: skonno do posugiwania si dyssocjalny mi mechanizmami obronnymi, nadmierne zaabsorbowanie funkcjami ciaa, niska samoocena. 5) PRZESTPCZO NIELETNIECH: dotyczy zabronionych prawem dziaa osb poniej 16, 17 lub 18 r. .. - dzieci poniej 18r.. nie s uwaane za przestpcw ze wzgldu na niemono rozpoznania znaczenia i konsekwencji swoich dziaa. - niewielka grupa przestpcw to osoby, ktre w dziecistwie wykazyway zaburzenia opozycyjno buntownicze, nastpnie zaburzenia zachowania, a jako doroli antyspoeczne zaburzenia osobowoc i. - wikszo ludzi ktrzy w okresie dziecistwa i dojrzewania popeniali czyny kryminalne w okresie dorosoci nie powiela tego wzorca - zachowania agresywne nie zawsze s kontynuacj wczeniejszej agresji i wystpuj bez wczeniejszych oznak. - w genezie przestpczoci kluczow role odgrywa kilka zmiennych: Patogenne wzorce rodzinne - spowodowane: odejciem jednego z rodzicw, konfliktem w rodzinie, odrzuceniem przez jedno lub oboje rodzicw Niepodane relacje z rwienikami - dzieci poszukuj wsparcia, zrozumienia, aprobaty w grupie rwieniczej, np. gangu modocianych Patologia jednostki, kt jest spowodowana: - uwarunkowaniami genetycznymi - uszkodzeniami mzgu - upoledzeniem uczenia si; - zaburzeniami psychicznymi - cechami antyspoecznymi (impulsywno, bunt, gniewliwo, uraza brak wyrzutw sumienia, paski afekt, brak poczucia rzeczywistoci) - uywanie substancji psychoaktywnych. RODKI ZARADCZE: specjalne orodki i domy prowadzce szkoy zawodowe, wyroki w zawieszeniu (?).