Analiza matematyczna I.

Pula jawnych zada na kolokwia.

Wydzia MIiM UW, 2010/11
24 padziernika 2012
ostatnie poprawki: 9 czerwca 2013
Szanowni Pastwo,
zgodnie z zapowiedzi, na kadym kolokwium w pierwszym semestrze co naj-
mniej 34 zadania zostan wybrane z poniszej jawnej puli. W drugim semestrze co
najmniej 34 zadania bd pochodzi z tego zestawu lub bd drobnymi modyka-
cjami zada z tego zestawu.
Wrd zamieszczonych niej zada s atwiejsze i trudniejsze.
Podkrelamy: prosz si nie zraa, jeli nie bd Pastwo umieli zrobi wszyst-
kich od razu. Materia jest obszerny i dla wikszoci z Pastwa trudniejszy, ni w
szkole, szczeglnie na samym pocztku studiw. Ponadto, w matematyce jest rzecz
normaln, e czowiek pewnych rzeczy nie potra zrobi. Skuteczna nauka wymaga
czasu, regularnego treningu i cierpliwoci, a take biecego kontaktu z materiaem
z wykadu. Taka inwestycja przynosi praktycznie zawsze pozytywne skutki.
1 Liczby rzeczywiste. Kresy zbiorw. Indukcja.
1. Udowodni, e dla wszystkich x 1000 zachodzi nierwno
x
3
5x
2
+ 14x + 17.
2. Udowodni, e liczba
_
7 +

2 jest niewymierna.
3. Wykaza, e rwnanie x/1 = (1 x)/x na liczb zotego podziau x (0, 1) nie ma
pierwiastkw wymiernych.
4. Paszczyzn parametrw a, b R podzieli na podzbiory odpowiadajce staej licz-
bie pierwiastkw rwnania
abx
2
+ (a + b)x + 1 = 0.
1
5. Rozstrzygn, czy liczba
_

5 + 3 +
_

5 2 jest wymierna.
Wskazwka. Zbada sum i iloczyn liczb
_

5 + 3
_

5 2.
6. Niech A R bdzie zbiorem ograniczonym i R. Zbir A okrelamy wzorem
A := a: a A .
Oznaczmy sup A = M i inf A = m. Wyznaczy kresy zbioru A.
7. Udowodni, e dla kadego n N zachodzi nierwno
1
n
+
1
n + 1
+ +
1
2n

1
2
.
8. Udowodni, e dla kadego n N zachodzi nierwno
1
n
+
1
n + 1
+ +
1
2n

7
12
.
9. Wykaza, e dla kadego n naturalnego liczba 13
n
7 jest podzielna przez 6.
10. Wykaza, e jeli n jest liczb naturaln parzyst, to liczba n
3
+ 20n dzieli si
przez 48 (= 3 2
4
).
11. Udowodni, e dla liczb cakowitych 0 k < l n/2 mamy
_
n
k
_
<
_
n
l
_
.
12. Czy zbir A = 2
n
/3
k
, gdzie k, n naturalne i k n jest ograniczony z gry? A z
dou? Prosz uzasadni obie odpowiedzi. Jeli ktra z nich jest twierdzca, wyzna-
czy odpowiedni kres zbioru A.
13. Dane s liczby a
n
[0, 1], gdzie n = 1, 2, . . . . Udowodni, e zbir
A =
_
a
n
n
: n = 1, 2, . . .
_
jest ograniczony i inf A = 0.
14. Udowodni, e (n!)
2
n
n+1
dla n 7.
15. Udowodni, e zbir
_
n
n
(n!)
2
: n = 1, 2, . . .
_
jest ograniczony. Wyznaczy jego kresy.
16. Wyznaczy kresy zbiorw
A = [x 1[ + [x + 1[ : x R oraz [x[ < 2 , B = [x 1[ [x + 1[ : x R .
2
17. Znale inf A i sup A, gdzie
A = x + y + z : x, y, z > 0, xyz = 1 .
18. Zbir niepusty A Rma t wasno, e dla kadego a Aistnieje element b A
taki, e b
a
2
+ 1. Wykaza, e inf A 2.
19. Wyznaczy kres grny i dolny zbioru (x + y)(x
1
+ y
1
) [ x, y > 0 .
20. Wyznaczy kres grny i dolny zbioru
A =
_
n k
2
n
2
+ k
3
: n, k N
_
.
21. Wyznaczy kres grny i dolny zbioru
_
m
2
n
m
2
+ n
2
: n, m N, m > n
_
.
22. Zbir niepusty A (0, ) ma t wasno, e jeli a A, to
1
a
A. Wykaza, e
jeli A jest ograniczony z gry, to inf A sup A = 1.
23. Cig (a
n
) jest okrelony rekurencyjnie:
a
1
= 2, a
2
= 7, a
n+2
= 7a
n+1
10a
n
dla n=1,2,. . .
Udowodni, e a
n
= 2
n1
+ 5
n1
dla wszystkich n N.
24. Wykaza, e dla kadego n N zachodzi nierwno
1
1
4
+
1
2
4
+
1
3
4
+ +
1
n
4
2
1

n
.
25. Znale wzr na
n

k=1
k
_
n
k
_
i udowodni go.
26. Udowodni, e prawdziwy jest nastpujcy wzr:
_
n
0
_
+
_
n
2
_
+
_
n
4
_
+ +
_
n
2 [n/2]
_
= 2
n1
.
27. Wykaza, e
0
2
_
n
0
_
+ 1
2
_
n
1
_
+ 2
2
_
n
2
_
+ + n
2
_
n
n
_
= n(1 + n) 2
n2
.
Wskazwka. Zauway, e k
2
= k(k 1) + k i obliczy dwie sumy.
3
28. Zamy, e (s
k
) jest cigiem liczb rzeczywistych nieujemnych, s
1
1, i dla ka-
dego k 1 speniona jest nierwno
s
k+1
2k + 3
k

j=1
s
j
.
Wykaza, e s
k
< 7
k
dla wszystkich k naturalnych.
Wskazwka. 2k < 1 + 2k (1 + 2)
k
na mocy nierwnoci Bernoulliego.
29. Niech n bdzie liczb cakowit dodatni. Udowodni nierwno
(n + 1)
n+1
> (n + 2)
n
.
30. Znale kres grny zbioru
_
a
2012
+ b
2012
+ c
2012
[ a + b + c = 1, a, b, c > 0
_
.
2 Cigi i granice.
31. Obliczy granice nastpujcych cigw:
a
n
=
1 + 2 + + n
n
2
, b
n
=
9 + 16 + + (7n + 2)
n
2
.
32. Obliczy granice nastpujcych cigw:
a
n
=
3 + (1)
n
+ 9

n 7n
5
2[
3

n]n
(3n 1)(n 2)(2n 3)(n 4)(4n 5) + 2
n
,
b
n
= 3n
3
+
_
9n
6
+ 7n
3
+ (1)
n
_
1 +
1
n
_
10n
2
.
33. Obliczy granic
lim
n
_
1
n
2
+ 2
+
1
n
2
+ 4
+ . . .
1
n
2
+ 2n
_
n.
34. Obliczy granice nastpujcych cigw:
a
n
=
n
2
7

n
, b
n
=
3

n
2
n
.
35. Znale granic cigu
a
n
=
_

n + 1

n 1
_

2n + 1 .
4
36. Obliczy granic
lim
n
n
__
n +

n + 2012
_
n +

n + 2010
_
.
37. Obliczy granic
lim
n
_
n +

n + 2012
_
n +

n + 2010
3

n
3/2
+ 2012
3

n
3/2
+ 2010
.
38. Niech, dla wszystkich k naturalnych,
s
k
=
2k1

n=k
n
2
n
.
Wykaza, e
s
k
=
(2k + 2)2
k
4k 2
2
2k
dla k N
i obliczy granic cigu (s
k
).
39. Niech, dla wszystkich k naturalnych,
s
k
=
k1

n=0
n
_
4
3
_
n
.
Wykaza, e
s
k
= 12 + (3k 12)
_
4
3
_
k
dla k N
i obliczy granic cigu c
k
= s
k
/2
k/2
.
40. Niech a
n
bdzie cigiem zadanym rekurencyjnie: a
1
jest pewn liczb rzeczywi-
st, a ponadto
a
n+1
= a
2
n
1 dla n = 1, 2, . . .
Udowodni, e gdy [a
1
[ (1 +

5)/2, to cig (a
n
) jest ograniczony, a gdy [a
1
[ > (1 +

5)/2, to cig (a
n
) jest rozbieny (do +.)
41. Udowodni, e cig
a
1
= 3, a
2
= 3
2
3
, . . . , a
n
= 3
2
a
n1
, . . .
jest zbieny i znale jego granic.
5
42. Dany jest cig (a
n
)
n1
taki, e a
1
= a
2
= 1 oraz 2a
n+2
= 2a
n+1
+a
n
dla n = 1, 2, 3 . . ..
Wykaza, e
a
n
=
1

3
__
1 +

3
2
_
n

_
1

3
2
_
n
_
.
Obliczy lim
n
n

a
n
.
43. Niech (F
n
)
n0
bdzie cigiem speniajcym warunki F
0
= 0, F
1
= 1, F
n+2
= F
n+1
+
F
n
, n 0. Udowodnij, e dla n 2 prawdziwa jest rwno
F
4
n
= 1 + F
n2
F
n1
F
n+1
F
n+2
.
44. Obliczy granic
lim
n
(n!)
n
n
n
2
.
45. Obliczy granic
lim
n
ln(3n
2
+ 20n + 5)
ln(n
9
3n + 12)
.
46. Obliczy granic
lim
n
n(1
n

ln n) .
47. Obliczy granic
lim
n
_
nln(n
2
+ 1) 2n(ln n)
n

ln n
_
.
48. Obliczy granic
lim
n
(1 +

2 +
3

3 + +
n

n) ln
2n + 1
n
.
49. Obliczy granic
lim
n
_
n 1
n + 1
_
bn
,
gdzie b
n
= (

n + 1

n 1)
2
.
50. Cig (a
n
) jest okrelony rekurencyjnie:
a
1
=
1
2
, a
2
= 1, a
n
=
1
2
a
n1
+

a
n2
dla n 3.
Wykaza, e cig (a
n
) jest rosncy i ograniczony, a nastpnie znale jego granic.
51. Cig (x
n
) jest okrelony rekurencyjnie:
x
1
= 2, x
n+1
= f(f(x
n
)) dla n = 1, 2, . . . ,
gdzie f(x) = 1 +
1
x
. Wykaza, e x
n
jest monotoniczny i ograniczony i obliczy jego
granic.
6
52. Cig a
n

n=1
ma wyrazy dodatnie i jest ograniczony. Wykaza, e jeli cig (c
n
)
ma granic rwn 0, to cig dany wzorem
b
n
:= c
n
n
_
ln(1 + a
1
) ln(1 + a
2
) . . . ln(1 + a
n
)
te ma granic rwn 0.
Wskazwka. Wykorzysta nierwno ln(1 + x) x dla x > 0.
53. Obliczy granic
lim
n
_
1 +
n

n
2
_ n
ln n
.
54. Wykaza, e jeli cig liczb rzeczywistych (a
n
) spenia jednoczenie dwa warunki:
lim
n
(a
n+1
a
n
) = 0,
a ponadto

>0

NN

n,m>N
[a
3m
a
3n
[ ,
to (a
n
) jest zbieny. Poda przykady wiadczce o tym, e aden z powyszych wa-
runkw z osobna nie jest warunkiem wystarczajcym zbienoci cigu a
n
.
55. Wykaza, e jeli
A = a
n
: n N
jest zbiorem wyrazw zbienego cigu liczb rzeczywistych (a
n
), to sup A A lub
inf A A.
Poda przykad takiego ograniczonego cigu rozbienego (b
n
), dla ktrego ani
sup B, ani inf B nie s elementami zbioru B wszystkich wyrazw cigu (b
n
).
56. Obliczy granic
lim
n
1 4 7 . . . (3n + 1)
2 5 8 . . . (3n + 2)
.
Wskazwka: przydatne mog by (ale nie musz) rne wasnoci logarytmu natu-
ralnego.
57. Niech x > 0. Deniujemy cig (a
n
)
n1
wzorem
n

x
n
+ x
n1
+ . . . + x + 1.
(a) Wyznaczy lim
n
a
n
.
(b) Zbada monotoniczno cigu a
n
.
58 (trudniejsze). Niech x
1
, x
2
, . . . , x
n
bd rzeczywiste i dodatnie. Przyjmijmy x
n+1
=
x
1
. Prosz udowodni, e
n

i=1
x
3
i
x
2
i+1

i=1
x
2
i
x
i+1
.
7
3 Szeregi liczbowe i okolice
Uwaga: wszdzie w tym podrozdziale symbol x| oznacza cz cakowit (tzn. en-
tier) liczby rzeczywistej x, inaczej podog x, a symbol ,x| tzw. sut liczby x, tzn.
,x| = x| dla x Z oraz ,x| = x| + 1 dla x R Z.
59. Zbada zbieno szeregw
a)

n=1
2
n
_
n
n + 1
_
n
2
, b)

n=1
(n!)
3
(3n)!
, c)

n=1
2
n
n!
n
n
.
60. Zbada zbieno szeregw
a)

n=1
1
ln n
ln n
b)

n=1
2
(1
n

2)
61. Zbada zbieno szeregu

n=2
1
(ln ln n)
ln n
.
62. Znale wszystkie wartoci parametru a R, dla ktrych szereg

n=1
a
n
, gdzie
n
=
1
n

2 1
,
jest zbieny.
63. Znale wszystkie wartoci parametru p R, dla ktrych szereg

n=1
_
1
n!
_
p
jest zbieny.
64. Niech

n=1
a
n
bdzie dowolnym szeregiem zbienym o wyrazach dodatnich. Czy
szeregi:
a)

n=1
4
_
a
5
n
, b)

n=1
a
n
sin a
n
s zbiene? Uzasadni odpowied, podajc dowd lub kontrprzykad.
65. Niech

n=1
a
n
bdzie dowolnym szeregiem zbienym o wyrazach dodatnich. Czy
szereg

n=1

a
n
ln n
(n
an
1)
jest zbieny? Uzasadni odpowied.
8
66. Zbada zbieno szeregu

n=2
ln
5
(2n
7
+ 13) + 10 sin(n)
nln
6
(n
7
8
+ 2

n 1) ln(ln(n + (1)
n
))
.
67. Zbada zbieno szeregu

n=2
(1)
1+sin
2
n
5

_
n
2
+ 3n + 10
n
2
+ 5n + 17
_
n
2
(

n+1

n1)
.
68. Zbada zbieno szeregu

n=2
_
cos
3
_
n
3
+

n + 7 cos
3
_
n
3
2

n + 3
_
.
69. Zbada zbieno szeregu

n=2
exp n
exp(n
n

n) ln
2
n
.
70. Zbada zbieno szeregu

n=2
(n + 1)!(n + 1)
n1
n
2n
.
71. Zbada zbieno szeregu

n=2
(1)

n
3
+n+1
3n
2
1

ln n
n
.
72. Niech
S
k
:=
k

n=2
(1)

n
1
ln n
.
Czy cig S
(2k)
2 jest zbieny? Czy cig S
k
jest zbieny? Obie odpowiedzi prosz uzasad-
ni.
73. Dany jest cig (a
n
) o wyrazach zespolonych taki, e szereg

n=1
a
n
jest zbieny.
Niech : N N bdzie bijekcj, o ktrej wiadomo, e istnieje takie M N, e dla
kadego n N zachodzi nierwno [(n) n[ M. Wykaza, e wwczas szereg

n=1
a
(n)
jest zbieny.
9
74. Zbada zbieno szeregu

n=1
_

n
2
+ 7
3

n
3
+ 8n + 1
_
(ln(n + 1) ln n) .
75. Zbada zbieno szeregu

n=13
(1)

n
13
|
ln n
nln(ln n)
.
76. Czy szereg

n=1
ln n
2

n + 1
sin
(2n + 1)
2
jest zbieny? Uzasadni odpowied.
77. Dany jest zbieny szereg

n=1
a
n
. Czy wynika std, e szereg

n=1
a
n
/

n jest
a) zbieny, b) bezwzgldnie zbieny? Odpowied uzasadni, podajc dowd lub kontr-
przykad.
78. Szereg

n=1
(i)
n
a
n
, gdzie a
n
> 0 jest zbieny. Czy jest zbieny szereg

n=1
(1)
n
a
n
?
Odpowied uzasadni, podajc dowd lub kontrprzykad.
79. Zbada zbieno szeregw
a)
1
1
+
1
3

1
2
+
1
5
+
1
7

1
4
+
1
9
+
1
11

1
6
+ . . .
b)
1

1
+
1

4
+
1

5
+
1

8
+ . . .
80. Wykaza, e iloczyn Cauchyego szeregw

n=1
(1)
n
1
4

n
3
i

n=1
(1)
n
1
4

n
jest rozbieny. Czy odpowied zmieni si, gdy pierwszy szereg szereg zamienimy na

n=1
(1)
n
n
5/4
?
81. Wykaza tosamo

n=2
2
(n
3
n)3
n
=
1
2
+
4
3

n=1
1
n 3
n
.
82. Zbada zbieno szeregu

n=2
(1)
n
3

n + (1)
n(n+1)/2
.
10
83. Udowodni tosamo
cos
2
5
+ cos
4
5
+ cos
6
5
+ cos
8
5
= 1.
84. Udowodni, e liczby zespolone z, w C s rwne wtedy i tylko wtedy, gdy za-
chodzi nastpujcy warunek:
() exp z = exp w i dla pewnego CRspeniona jest rwno exp(z) = exp(w).
85. Wykaza, e kada liczba zespolona w C naley do zbioru wartoci funkcji
cos: C C.
86. Dla > 0 pomy
S

:= z = x + iy C: y > [x[, [z[ < C.

Niech f(z) = exp(1/z) dla z ,= 0. Wykaza, e f : S

C 0 jest surjekcj.
87. Szereg

n=1
a
n
o wyrazach zespolonych jest zbieny. Udowodni, e istnieje cig
nieograniczony (b
n
)

n=1
liczb dodatnich taki, e szereg

n=1
a
n
b
n
te jest zbieny.
4 Granica i cigo funkcji
Uwaga: wrozwizaniach zada o granicach prosz posugiwa si wycznie faktami
znanymi z wykadu.
88. Obliczy granic
lim
x

4
cos 2x
cos x sin x
.
89. Obliczy granic
lim
x0
ln(cos 2x)
x sin(sin x)
.
90. Obliczy granic
lim
x
x sin
_

x
2
+ 3

x
2
+ 2
_
.
91. Obliczy granic
lim
x
x

x
.
92. Obliczy granic
lim
x1
1 x
1/
1 x
1/e
.
11
93. Obliczy granic
lim
x1
_
x
2
+ x + 1
2x + 1
_
1/(x
2
1)
.
94. Obliczy granic
lim
x0
3

cos x 1
x
2
.
95. Obliczy granic
lim
x7

x + 2
3

x + 20
4

x + 9 2
.
96. Obliczy
lim
x0
_
cos

x
_
1/x
.
Wskazwka: Mona wykorzysta wzr cos x = 1 x
2
/2 + x
4
/24 . . ., a take jedn
z wersji lematu o potgach cigw szybko zbienych do 1.
97. Obliczy
lim
x1
m

x 1
n

x 1
dla m, n N.
98. Dla jakich parametrw a, b, c R funkcja
f(x) =
_
x
2
+ a
2
dla [x[ > 1,
ax
2
+ bx + c dla [x[ 1
jest ciga na R?
99. Niech P(x) i Q(x) bd wielomianami takimi, e P(0) = Q(0) = 0. Jakie moliwe
wartoci (wczajc + i ) moe przyj wyraenie
lim
x0
P(x)
Q(x)
?
Scharakteryzowa te pary (P, Q) , dla ktrych powysza granica istnieje i jest rna
od 0 i .
100. Niech f(x) = ln(1 x
2
), [x[ < 1. Naszkicowa wykres tej funkcji i scharaktery-
zowa wszystkie wielomiany Q, dla ktrych granica
lim
x0
Q(x)
f(x)
istnieje i jest liczb rzeczywist.
12
101. Poda przykad funkcji f : R R, ktra ma granic tylko w punktach 0 i 1.
102. Wyznaczy stae rzeczywiste a, c tak, by funkcja
f(x) =
_
a exp(tg x)/
_
1 + exp(tg x)
_
dla [x[ < /2,
exp(c x) 2 dla [x[ /2
bya ciga na prostej R.
103. Niech
f(x) =
_
0, x < 0;
1, x 0
i niech g(x) = x
2
dla x R. Zbada cigo funkcji f g oraz g f na caej prostej
rzeczywistej.
104. Wyznaczy stae dodatnie A, B, C, dla ktrych istnieje funkcja ciga f : (0, )
R taka, e
f(x) =
A

x B
x
2
4
dla x > 2,
f(x) =
ln(Cx)
x 2
dla 0 < x < 2.
105. Dla jakich staych rzeczywistych A funkcja
f(x) = [x] cos(Ax) , x R,
gdzie [x] oznacza cz cakowit liczby x, jest ciga na R?
106. Zbada, czy istnieje taka liczba a R, dla ktrej funkcja
f(x) =
_
e
x
(cos xa)
sin x
, x ,= 0, x (, )
0, x = 0
jest ciga na przedziale (, ).
107. Funkcja f jest ciga na przedziale [1/(2

2), 2

2] i spenia warunek
f(2

2) f
_
1/(2

2)
_
= 3.
Wykaza, e dla pewnej liczby x zachodzi rwno f(2x) f(x) = 1.
108. Funkcja f jest ciga na [0, 1] i spenia zaleno
lim
x0
f(x + 1/3) + f(x + 2/3)
x
= 1.
Udowodni, e istnieje punkt x
0
[0, 1] taki, e f(x
0
) = 0.
13
109. Bez pomocy kalkulatora wyznaczy rzeczywisty pierwiastek wielomianu x
3
+
x
2
+ 2x + 1 z dokadnoci co najmniej
1
16
.
110. Funkcja f jest ciga na przedziale [a, b]. Okrelamy
g(x) = sup
t[a,x]
f(t) .
Dowie, e g jest ciga na przedziale [a, b].
111. Funkcja f jest ciga na (1, 1]. Dla x (1, 1] okrelamy
g(x) = lim
n
f(x
n
).
Udowodni, e g jest funkcj cig wtedy i tylko wtedy, gdy f(0) = f(1).
112. Niech [x] oznacza cz cakowit liczby x. Obliczy granic
lim
x0
x
_
1
x
_
.
113. Wykaza, e
lim
n
_
lim
k
_
cos([n!x[
_
2k
_
=
_
1, x Q;
0, x , Q.
5 Rachunek rniczkowy
114. Funkcja rniczkowalna f : R R spenia rwnanie f(x) = f

(x) dla kadego

x R. Ponadto f(0) = a. Wykaza, e f(x) = ae
x
.
115. Wielomian W(x) ma n rnych pierwiastkw rzeczywistych. Wykaza, e dla
dowolnej liczby R wielomian W(x) + W

(x) ma co najmniej n 1 rnych pier-

wiastkw rzeczywistych.
116. Czy funkcja
f(x) =
_
x 1
x
exp(1/[x[) x ,= 0,
0, x = 0
jest wpunkcie x
0
= 0 ciaga? rniczkowalna? Odpowiedzi prosz uzasadni. Obliczy
kres grny i kres dolny f na zbiorze R.
117. Znale wszystkie ekstrema lokalne funkcji f : R R danej wzorem
f(x) =
3

x + 1
5

x
2
2x + 1 .
14
118. Znale wszystkie ekstrema lokalne funkcji f : R R danej wzorem
f(x) =
5

x 2
9

x 7 .
119. Znale kresy zbioru
A =
n
2

n
2
+ 2n + 1 [ n N.
120. Niech f(x) = sin ln x dla x > 0. Prosz wyznaczy:
(a) wszystkie a > 0, dla ktrych f jest jednostajnie ciga na (0, a];
(b) wszystkie b > 0, dla ktrych f jest jednostajnie ciga na [b, ),
(c) wszystkie c > 0, dla ktrych f jest lipschitzowska na [c, ),
(d) wszystkie d > 0, dla ktrych f jest lipschitzowska na (0, d].
121. Znale ekstrema i zbada wypuko funkcji f : (0, e
2
) R danej wzorem
f(x) =
2
ln(x) 2
.
Czy istnieje takie n N, e funkcja g(x) = (f(x))
n
jest wypuka na przedziale (0, e
2
)?
Odpowied uzasadni.
122. Niech f
n
(x) =
n
_
exp(x) : [0, 1] R. Czy istnieje takie n N, e f
n
jest wklsa
na przedziale [0, 1]? Odpowied uzasadni.
123. Niech f : [a, b] R bdzie ciga, wypuka i cile rosnca oraz f(a) = c i
f(b) = d. Wykaza, e funkcja odwrotna f
1
: [c, d] [a, b] jest wklsa.
124. Niech f : [a, b] R bdzie funkcj wypuk. Wiadomo, e istnieje punkt x
(a, b) taki, e dla kadego y [a, b] zachodzi f(x) f(y). Udowodni, e f jest funkcj
sta.
125. Niech f, g : (a, b) R bd funkcjami cigymi i wypukymi. Wykaza, e funk-
cja h : (a, b) R dana wzorem
h(x) = maxf(x), g(x)
te jest wypuka.
126. Niech f : [a, b] R bdzie funkcj wypuk i cig. Wykaza, e funkcja m :
[a, b] R dana wzorem
m(x) = maxf(y) : y [a, x]
te jest wypuka.
15
127. Znale wszystkie pary liczb rzeczywistych a i b, dla ktrych funkcja
f(x) =
_
_
_
a(x + 1) + sin(bx) dla x 0
cos x 1
x sin x
dla x (, 0)
jest rniczkowalna na przedziale (, ).
128. Wyznaczy kresy zbioru wartoci funkcji f(x) =
x
2
+1
x
2
+x+1
.
129. Wykaza, e rwnanie
(x

2) ln(x

2) + (x +

2) ln(x +

2) = 2x
ma co najwyej dwa rozwizania w R.
130. Znale minimum objtoci stokw opisanych na kuli o promieniu r.
131. Spord wszystkich deltoidw o obwodzie l wskaza ten o najwikszym polu.
132. Wrd wszystkich trjktw o obwodzie rwnym 3 znale trjkt o najwik-
szym polu.
133. Obliczy kres dolny na przedziale (0, ) funkcji
f(x) = ln(e
x
1) +
2
x
x .
134. Niech f(x) =
_
tg x
_
sin 2x
dla x (0,

2
). Wykaza, e f osiga swj kres dolny na
przedziale (0,

2
) w dokadnie jednym punkcie u (0,

2
) oraz osiga swj kres grny
w dokadnie jednym punkcie v tego przedziau. Obliczy u + v.
135. Dana jest funkcja f(x) = e
|2x+1|
(x
2
+ 2x + 3).
(a) wyznaczy przedziay monotonicznoci f;
(b) wskaza przedziay, na ktrych f jest wypuka;
(c) rozstrzygn, czy f jest jednostajnie ciga na R.
136. Wykorzystujc wzr Taylora dla n = 3, wyznaczy przyblion warto
3

e.
Oszacowa bd przyblienia.
137. Niech
f(x) =
_
3

x
_
5
+ 3
3

x
8
x
6

x
dla x > 0.
Dowie, e jeli a, b, c > 0 i a + b + c = 3, to f(a) + f(b) + f(c) 12.
Wskazwka. Sprawdzi, na jakich przedziaach f jest wypuka.
16
138. Wykaza, e
1 + exp
a + b + c + d
4

4
_
_
1 + e
a
_

_
1 + e
b
_

_
1 + e
c
_

_
1 + e
d
_
dla wszystkich a, b, c, d R.
139. Wykaza, e dla [x[ < 1 bd przyblienia
cos x 1
x
2
2
+
x
4
24
nie przekracza
1
720
.
140. Udowodni, e dla wszystkich x > 0 speniona jest nierwno
ln(1 + x) >
arc tg x
1 + x
.
141. Wykaza, e dla dowolnych liczb dodatnich x i y zachodzi nierwno
x
x
y
y

_
x + y
2
_
x+y
.
142. Niech h: R R bdzie funkcj wypuk. Zamy, e h

(0) istnieje i jest liczb

wiksz od 1, a h(0) 0. Wykaza, e h(x) > x dla x > 0.
143. Zbada przebieg zmiennoci funkcji f(x) = (2 + x) exp(1/x).
144. Wykaza, e dla x
_
0,

2
_
zachodzi nierwno
2 ln(cos x)
x
2
<
x
2
12
1 .
145. Wykaza, e jeli e < y < x, to
x
y
< y
x
.
146. Niech f(x) = x
1
e
x
dla x > 0 i niech
M(t) = sup
x[t,t+1]
f(x), t > 0.
Wyznaczy kres dolny funkcji M: (0, ) R.
147. Obliczy n-t pochodn funkcji x
n
e
x
w zerze.
148. Znale rozwinicie Taylora wok x = 2 funkcji f(x) = x
5
+ x
4
+ 2x + 1.
149. Znale pity wyraz rozwinicia Taylora funkcji sin(tg x) wok x = 0.
17
150. Wyznaczy trzeci wyraz rozwinicia Taylora wok x = 0 funkcji
f(x) =
(1 + x)
4
(1 + 2x)
3
(1 2x)
2
.
151. Niech
f(x) =
_
sin(1/x) exp(1/x
2
) dla x ,= 0
0 dla x = 0.
Czy f

(0) istnieje? Czy x

0
= 0 jest punktem przegicia f? Odpowiedzi prosz uzasad-
ni.
152. Posugujc si tylko wzorem Taylora, obliczy ln 3ln 2 z dokadnoci do trzech
miejsc po przecinku.
153. Wyznaczy wszystkie pary liczb a, b R, dla ktrych granica
lim
x0
x (a + b cos x) sin x
x
5
jest skoczona.
154. Obliczy granic
lim
n
n
3/2
_
arc tg (

n + 1 ) arc tg

n
_
.
155. Obliczy granic
lim
x0
_
arc tg x
x
_ 1
x
2
.
156. Obliczy granic
lim
x0
e
tg x
e
x
tg x x
.
157. Obliczy granic
lim
x

2
arc tg x
ln(1 +
1
x
)
.
158. Obliczy granic cigu
a
n
=
_
_
1 +
1
n
2
_
n
2

_
1
1
n
_
n

_
1 +
1
n
_
_
n
159. Obliczy granic
lim
x
_

_
1
sin
_
1
x + (x)
_
1
sin
_
1
x + (x)
_
_

_
,
18
gdzie
(x) =
_
1 +
1
x
_
x
, (x) =
x

x dla x > 0.
Wskazwka: wykorzysta twierdzenie Lagrangea o wartoci redniej dla funkcji
1/ sin(1/x).
160. Udowodni, e jeli funkcja rniczkowalna f : R R spenia warunek
lim
x
f

(x) = g R,
to f jest jednostajnie ciga na caej prostej R.
Wskazwka. Czy f spenia warunek Lipschitza na przedziale [a, ), gdy liczba a
jest dostatecznie dua?
161. Obliczy granic
lim
x0
_
1
x sin x tg(x sin x)

1
x
2
sin
2
x
_
.
162. Niech f(x) = 2 2 cos x x sin(sin x) i niech a
n
= f(
1
n
) dla n N. Wyznaczy
wszystkie wykadniki w > 0, dla ktrych szereg

a
w
n
jest zbieny.
163. Obliczy granic
lim
x0
arc sin (x) x
tg(2x) 2 ln(1 + x) x
2
.
164. Obliczy granic
lim
x0
2 sin(1 cos(x)) tg
2
(sin(x))
(cos(x) 1)
2
.
165. Obliczy granic
lim
x0
tg(sin(ln(arc tg (exp(x) 1) sin(x) + 1)))
(arc sin (x) sin(x))
2/3
.
166. Obliczy granic
lim
x0
1
1sin(x)
cos(x) tg(x)
3
2
arc tg
2
(x)
arc tg
3
(sin x)
.
19
6 Zbieno jednostajna i szeregi potgowe
167. Wykaza, e jeli a
n
jest cigiem monotonicznie zbienym do a, za f : R R
funkcj cig i monotoniczn, to cig funkcji
f
n
(x) := f(x + a
n
)
jest zbieny jednostajnie na kadym przedziale [M, M] R.
168. Poda przykad cigu funkcji f
n
: R R takiego, e szereg

n=1
f
n
jest zbieny
jednostajnie, ale szereg norm

n=1
|f
n
|

jest rozbieny.
169. Wykaza, e granica punktowa cigu funkcji wypukych jest funkcj wypuk.
170. Zbada zbieno jednostajn szeregu

n=2
sin(nx)
(n + x
2
) ln
2
n
.
171. Zbada zbieno jednostajn szeregu

n=1
(1)
n
1

x + n
na przedziale [0, +).
172. Znale zbir X R punktw zbienoci szeregu funkcyjnego

n=1
sin(
n
n
2
+1
)
_
cos(
2n+3
5n
2
7
)
_
x

1+x
2
_
n
.
173. Znale zbir X R punktw zbienoci szeregu funkcyjnego

n=1
x sin
_
x
1 + n
2
x
2
_
.
Czy szereg ten jest zbieny jednostajnie na zbiorze X? Odpowied prosz uzasadni.
174. Niech f
n
: R R bdzie cigiem funkcyjnym, zbienym jednostajnie na R do
funkcji f : R R. Dla n N kadziemy
g
n
(x) = exp((f
n
(x))
2
) , g(x) = exp((f(x))
2
) ,
h
n
(x) = (f
n
(x))
2
, h(x) = (f(x))
2
.
Czy ciag g
n
zbiega jednostajnie na R do funkcji g? A czy ciag h
n
zbiega jednostajnie
na R do funkcji h? Obie odpowiedzi prosz uzasadni.
20
175. Zbada, czy suma szeregu

n=1
sin(nx)
nx
cos
x
n
jest ciga na zbiorze (0, ).
176. Zbada zbieno jednostajn i punktow cigu
f
n
(x) = n
2
1 cos
_
x
n
_
x
na zbiorach (0, +) i (0, a], gdzie a > 0.
177. Zbada zbieno jednostajn i punktow cigu funkcyjnego
f
n
(x) = exp
_
x +
1

ln n
_
+ cos
_
x
_
1 +
1
n
_
n
_
na prostej rzeczywistej R.
178. Zbada zbieno jednostajn i punktow cigu funkcyjnego
f
n
(x) = n
3
x exp(nx
2
), n = 1, 2, . . .
na odcinku [0, 1].
179. Rozwamy funkcj f(x) =
x
exp(2x)
. Deniujemy cig funkcyjny (f
n
) przez wielo-
krotne skadanie funkcji f:
f
n
(x) := f
n
(x) = f f . . . f(x).
Zbada zbieno jednostajn tego cigu na zbiorze x 0.
180. Wykaza, e funkcja
f(x) =

n=1
x
3
x
5
+ n
5
jest dobrze okrelona i klasy C
1
na [0, +).
181. Wykaza, e funkcja
f(x) =

n=1
exp(n
2
x)
jest dobrze okrelona i klasy C
1
na (0, +).
21
182. Funkcja analityczna f(x) =

n=0
a
n
x
n
(szereg ma promie zbienoci R > 0)
spenia w przedziale (R, R) rwnanie
f

(x) = x
2
f(x)
i ponadto f(0) = . Wyznaczy a
6
.
183. Wyznaczy promienie zbienoci nastpujcych szeregw potgowych:
a)

n=0
2
n
3
n
2
4
n
3
n + n
2
+ n
3
x
2n
3
,
b)

n=1
(3 + (1)
n
2)
2n
n
x
2n+(1)
n
,
c)

n=1
(5n + (1)
n
)
n
x
2n
,
d)

n=1
8
n

nx
n+1
.
184. Szereg potgowy

n=3
a
n
x
n
ma skoczony promie zbienoci R > 0. Prosz
wyznaczy promie zbienoci szeregu

n=3
a
n
x
n
2
.
185. Czy szereg

n=1
1
n(1 + (x n)
2
)
jest zbieny jednostajnie na (0, +)? Odpowied prosz uzasadni.
186. Szereg potgowy

n=3
a
n
x
n
ma skoczony promie zbienoci R > 0. Prosz
wyznaczy promie zbienoci szeregu

n=3
3
n
a
n
x
n
3
.
187. Rozwin w szereg TayloraMaclaurina funkcj f(x) = sin(x
2
) cos(x
2
).
188. Rozwin szereg TayloraMaclaurina funkcj
f(x) = sin x cos x arc tg x
2
.
Obliczy promie zbienoci tego szeregu.
189. Zbada zbieno jednostajn i niemal jednostajn szeregu

n=1
f
n
(x) na prze-
dziale (0, 1), gdzie
f
n
(x) =
_
_
_
1
n
dla x
1
n
,
0 dla x >
1
n
.
22
190. Wykaza, e funkcja
f(x) =

n=0
nx
n
n + 1
, x (1, 1)
spenia tosamo
xf(x) =
x
1 x
+ ln(1 x), x (1, 1) .
Wskazwka. n/(n + 1) = 1
1
n+1
.
191. Czy suma szeregu
S(x) =

n=1
_
x
n

_
1 +
x
n
_
ln
_
1 +
x
n
_
_
jest funkcj dobrze okrelon i rniczkowaln na (0, +)? Odpowiedzi prosz uza-
sadni.
192. Udowodni, e funkcja f(x) =

n=1
[ sin x[

n
jest ciga na (1, 1). Zbada jej
rniczkowalno na tym przedziale.
193. Zamy, e

n=1
[a
n
[ < . Zbada cigo i rniczkowalno funkcji
f(x) =

n=1
a
n
arc tg nx, x R.
194. Zbada cigo i rniczkowalno funkcji
f(x) =

n=1
1

n
_
arc tg nx

2
_
, x > 0.
195. Wykaza, e funkcja

n=1
x
n
3
n
n
2
, 3 < x < 3,
jest rniczkowalna i wyrazi jej pochodn jawnym, prostym wzorem.
196. Obliczy sum szeregu 1/2 1/5 + 1/8 1/11 + .
Wskazwka. Rozway funkcj F(x) = x
2
/2 x
5
/5 + .
197. Zamy, e f C([0, )) nie jest funkcj sta. Udowodni, e rodzina f
n
(t) :=
f(nt), n N, nie jest rwnociga na [0, 1].
23
198. Udowodni, e
lim
x

n=1
x
2
arc tg

nx
1 + n
2
x
2
=

3
12
.
199. Dla x R i n N pomy f
n
(x) := x
2
+ n
1
sin nx. Udowodni, e cig f
n
jest
zbieny jednostajnie na caej prostej R, ale nie jest rodzin rwnocig na R, tzn. nie
jest prawd, e dla kadego > 0 istnieje > 0 takie, e nierwno [f
n
(x)f
n
(y)[ <
zachodzi dla wszystkich n N i wszystkich x, y R, [x y[ < .
200 (z gwiazdk, tylko dla zainteresowanych). Funkcja f : R R jest klasy C
1
i okresowa z okresem T = 1. Ponadto f(0) = 0 i [f

[ 1 na caej prostej R. Dla n N

kadziemy
f
n
(x) =
f(2
n
x)
_
2
_
n
oraz F(x) =

n=0
f
n
(x) .
1. Niech k, n N, (0, 1). Pomy x =
k
2
n
oraz y = x +

2
n+1
. Wykaza, e istnieje
staa C
1
, niezalena od k, n i , taka e
[F(x) F(y)[ C
1
2
n/2
.
2. Wywnioskowa z poprzedniego punktu, e F spenia warunek Hldera z wy-
kadnikiem
1
2
, tzn. istnieje taka staa C
2
, e
[F(x) F(y)[ C
2
[x y[
1/2
dla wszystkich x, y R.
3. Zbada rniczkowalno F.
201. Sum szeregu potgowego

n=0
x
n
4n + 3
przedstawi wyranym, konkretnymwzoremjako funkcj zmiennej x. Na jakimprze-
dziale suszny jest otrzymany wzr?
7 Rachunek cakowy
202. Rozoy na uamki proste funkcj wymiern
f(x) =
x
3
+ 4x
2
2x + 6
x
4
2x
3
+ 3x
2
4x + 2
.
203. Obliczy cak nieoznaczon
_
(2x
3
+ x) (arc tg x)
2
dx.
24
204. Obliczy cak nieoznaczon
_
exp(2x) cos
3
(x) dx.
205. Obliczy cak nieoznaczon
_
cos x
sin x cos x
dx
206. Obliczy cak nieoznaczon
_
sin
2
x ctg x
(1 + sin
2
x) cos
2
x
dx
207. Znale funkcj pierwotn funkcji f(x) = x
2

4 x
2
.
208. Funkcja f(x) dana jest wzorem
f(x) =
_

x
2
+1
x
sin(t
2
) dt.
Obliczy f

(x).
209. Znale kres dolny i grny funkcji
F(x) =
_
x
0
5t + 3
t
3
7t
2
+ 16t 12
dt
na przedziale [1, 1].
210. Obliczy granic
lim
x0
_
sin x
0

tg x dx
_
tg x
0

sin x dx
.
211. Obliczy granic
lim
n
n

k=1

2
_
k
n
_
2

k
n
2
.
212. Obliczy granic
lim
n
n

k=0

2n
2
+ kn k
2
n
2
.
213. Obliczy granic
lim
n
n
2
_
(n + 1)
n+1
(n + 2)
n+2
. . . (2n)
2n
n
n+1
n
n+2
. . . n
2n
.
25
214. Obliczy granic
lim
n
n

k=0
n
5
(n
2
+ k
2
)
3
.
215. Skonstruowa przykad cigu funkcji cigych f
n
: [0, 1] Rtakiego, e lim
n
f
n
(x) =
0 dla kadego x [0, 1], ale
lim
n
_
1
0
f
n
(x) dx = +.
216. Wykaza, e
_
2
0
e
x
2
x
dx
naley do przedziau [2e
1/4
, 2e
2
].
217. Wykaza, e dla n = 3, 4, 5, . . . prawdziwa jest rwno
_
/2
0
cos
n
x dx =
n 1
n
_
/2
0
cos
n2
x dx.
218. Niech f bdzie funkcj dodatni, cig i rosnc na przedziale [a, b] i niech
a

= f(a), b

= f(b). Wykaza, e
_
b
a
f(x)dx +
_
b

f
1
(y)dy = bb

aa

,
gdzie f
1
oznacza funkcj odwrotn do f.
Wskazwka: Wykorzysta geometryczn interpretacj caek.
219. Niech f : [0, +) R bdzie funkcj cig o wartociach dodatnich. Wykaza,
e dla kadego x > 0 prawdziwa jest nierwno
_
x
0
t
2
f(t) dt
_
x
0
f(t) dt
__
x
0
tf(t) dt
_
2
.
Wskazwka: zrniczkowa badane wyraenie wzgldem x.
220. Niech f
0
: R R bdzie funkcj cig okresow, o okresie T = 1 i cace ozna-
czonej
_
1
0
f
0
(x) dx = 1. Dla n N deniujemy
f
n
(x) =
f
0
(5
n
x)
2
n
, f(x) =

n=1
f
n
(x)
oraz F(x) =
_
x
0
f(t) dt .
Wykaza, e szereg f(x) =

n=1
f
n
(x) jest zbieny jednostajnie na caej prostej R i
F(x) =

n=1
_
x
0
f
n
(t) dt
26
221. Obliczy granic
lim
x
F(x)
x
,
gdzie F jest funkcj z poprzedniego zadania.
222. Funkcja f, ciga i nieujemna na przedziale [a, b], ma na tym przedziale kres
grny M. Dowie, e cig
__
b
a
f(x)
n
dx
_
1/n
ma granic rwn M.
223. Obliczy cak funkcji f(x) = x exp(

x) po maksymalnym przedziale posi

dodatniej, na ktrym ta funkcja jest wklsa.
224. Wyznaczy liczb dodatni x, dla ktrej warto caki
_

x
0
sin (2t/(t + 2)) dt
jest najwiksza.
225. Wykaza, e jeli funkcja f jest ciga na przedziale [a, b], to
n
_
b
a
f(x)
__
x
a
f(y)dy
_
n1
dx =
__
b
a
f(x)dx
_
n
dla kadej liczby naturalnej n.
226. Punkt A znajduje si w rodku ukadu wsprzdnych wR
2
. Prosta przechodzi
przez A. W chwili t
0
= 0 punkt A zaczyna si porusza po prostej ze sta prdko-
ci 1 m/s, a jednoczenie prosta zaczyna si obraca ze sta prdkoci ktow 1
radiana na sekund. Obliczy dugo krzywej, jak punkt A zakreli, poruszajc si
od t
0
= 0 do t
1
= 1 s.
227. Zbada zbieno caki niewaciwej
_

0
_
sin x
_
a
x
b
+
_
x
_
c
dx ,
gdzie a, b, c R.
228. Zbada zbieno caki niewaciwej
_

0
x
a
[ sin x[
b
exp(x
2
) 1
dx ,
gdzie (wariant 1) a, b > 0, (wariant 2, trudniejszy) a, b R.
27
229. Niech f C((0, 1]) bdzie taka, e
_
1
0
[f(x)[ dx jest zbiena. Niech (0, 1)
bdzie dowoln liczb. Wykaza, e
lim
r0
+
1
r
1
_
r
0
[f(x)[

dx = 0 .
Wskazwka: Zastosowa nierwno Hldera z wykadnikiem p = 1/.
230. Niech (0, 1). Obliczy granic
lim
r0
+
1
r[ ln r[

_
r
0
[ ln x[

exp(x
2
) dx .
Poszczeglne kroki w obliczeniach prosz starannie uzasadni.
Wskazwka: Mona zastosowa nierwno Hldera z wykadnikiem p = 1/, a na-
stpnie sprbowa wykorzysta twierdzenie o 3 funkcjach i monotoniczno loga-
rytmu.
231. Niech f C(R) i niech M > 0. Udowodni, e cig funkcyjny
f
n
(z) =
n
2
_
z+
1
n
z
1
n
f(y) dy
jest zbieny do f jednostajnie na [M, M].
232. Zamy, e f : [0, 2] R spenia warunek Lipschitza. Wykaza, e istnieje
staa C > 0 taka, e dla kadego k = 1, 2, . . . jest
_
2
0
f(x) sin(kx) dx
C
k
.
28