Wywiad z Jongzinem Tenzinem Namdagiem Rinpocze Lopon Tenzin Namdag Rinpocze zosta poproszony przez wydawc Tsultrima Dziatso

Nabtaga o wypowiedzenie si na temat tradycji bonpo i podobiestw pomidzy porz d!iem buddyzmu tybetas!iego" Tenzin Namdag# $# W ja!i spos%b m%gby& przedstawi' lub spojrze' na bon ja!o na oddzieln religi( )# *on ja!o religia+ ja! r%wnie, wiele z jego obyczaj%w+ !onwencji i tradycji+ by gbo!o za!orzeniony w dziedzictwie tybetas!iej ludno&ci+ stanowi cej oddzieln i odrbn ras w Tybecie jeszcze przed pojawieniem si buddyzmu# *on by pierwsz religi + albo inaczej tradycj + w Tybecie# Tybet w por%wnaniu z wieloma !rajami &wiata by wiel!im pastwem -narodem. i dlatego wyanianie si bon i jego wpyw%w byo stopniowe i r%,norodne# )soba+ !t%ra jest zupenie nie&wiadoma istnienia bon ja!o odrbnej religii+ postrzegaaby go prawdopodobnie ja!o tantryczny mistycyzm albo te, ja!o grup ludzi c/odz cyc/ wo!% miejsc swojej czci w !ierun!u przeciwnym do ruc/u ws!az%we! zegara# 0le bon jest czym& wicej ni, tyl!o tym# )g%lnie wierzy si+ ,e bon w Tybecie wyoni si na trzec/ stadiac/" 1# $rzed o!resem+ w !t%rym Tybet by rz dzony przez wielu !r%l%w+ 2# $odczas rz du wielu !r%l%w+ oraz 3# $o tym ja! Tybet sta si podlegy jednemu narodowemu wadcy+ poczynaj c od !r%la Niatri Tsenpo# Dlatego te, Tybet pozosta silnym narodem do 1454+ wraz ze swymi wpywami w 6/inac/+ 7ongolii+ Nepalu+ */utanie i 8ndiac/# Jedna! nie ma jasnyc/ dowod%w co do tego+ !iedy pra!ty!a prymitywnego bon zostaa zapocz t!owana ja!o religia# 7imo to wierzy si szero!o+ ,e jungdrung bon zosta zapocz t!owany w )lmo Lungring+ czy te, inaczej 9zambali+ gdzie narodzi si $an 9zenrab# W dawnyc/ czasac/ ludzie uwa,ali+ ,e naturalne zjawis!a ta!ie ja! s!ay+ g%ry+ niebo itd# byy pot,nymi czynni!ami+ !t%re wpywaj na ic/ los# 7odlili si wic i s!adali o:iary tym naturalnym istotom# Ludzie ci nie wiedzieli niczego o b%stwac/ medytacyjnyc/ lub ja!ic/!olwie! innyc/ stra,ni!ac/ ja!o ta!ic/# W owym czasie+ ludzie ,yj cy w r%,nyc/ miejscac/ mogli pra!ty!owa' rozmaite rzeczy nazywaj c siebie bonpo# Wszyscy oni byli lud;mi Tybetu# Dzisiaj jest jasne+ ,e wiele !ulturowyc/ i religijnyc/ pra!ty! buddyzmu tybetas!iego poc/odzi z !ultury i religii bonpo+ poniewa, zostay one odziedziczone od tybetas!ic/ przod!%w+ a tradycje te nie przywdroway z 8ndii+ nie prze!azywali ic/ ta!,e w jzy!u tybetas!im uczeni i uczniowie $ana 9ia!jamuniego# Wiele z rytua%w buddyzmu tybetas!iego nie jest pra!ty!owanyc/ w innyc/ buddyjs!ic/ !rajac/+ ta!ic/ ja! *irma+ 9ri Lan!a i 8ndie# )czywi&cie+ rozprzestrzenianie si wpywu buddyzmu tybetas!iego zaczo si ju, ta!,e w tyc/ !rajac/# <dy Tybet znajdowa si pod rz dem jednego !r%la+ c/ara!ter prymitywnej religii bon uleg drastycznym zmianom# $an budda =tj# Tonpa 9zenrab > przyp# tum#? po czy swe nau!i z pocz t!ow tradycj bon z rejonu 9zangszung+ znajduj cego si na p%noc i zac/%d od Tybetu@ nowa tradycja bon zostaa nazwana mianem jungdrung bon# Je&li jedna! !to& zapyta czy bon powsta w 9zangszung+ to bdziemy musieli powiedzie'+ ,e nie# $oniewa, w tym czasie by on r%wnie, obecny w rejonac/ $ersji+ )rdzien+ <ilgit+ 9abali i Aunze+ wszyst!ic/ wo!% granic $a!istanu# 8 ponownie+ je&li zapytamy czy bon poc/odzi z tamtejszyc/ miejsc+ to bdziemy musieli powiedzie'+ ,e nie+ poniewa, wcze&niej bon by pra!ty!owany w $ersji i 0:ganistanie# W ta!im razie+ s! d wa&ciwie poc/odzi bon( Ba!tycznie powsta on w 9zambali+ czy te, )lmo Lungring -te dwie nazwy s synonimami.# Wierzy si+ ,e nasz $an 9zenrab przyby z 9zambali# Jedna! nie mamy tutaj do czynienia z mitologicznym wierzeniem+ poniewa, wi!szo&' jego nau! zostaa przec/owana przez bonpo nawet do czas%w dzisiejszyc/# Nie twierdzimy+ ,e zdoali&my zac/owa' wszyst!ie jego nau!i+ ale te g%wne pozostay nienaruszone# 7ino 1C D1E lat od! d $an 9zenrab narodzi si w tym &wiecie# 0 wic de:initywnie nie jest rzecz atw + aby tradycja ta bya dzisiaj utrzymana bez uszczerb!u po wielu tysi cac/ lat od swego pocz t!u# Ni!t nie mo,e si dosta' do 9zambali ani samolotem+ ani ja!im!olwie! innym &rod!iem lo!omocji# *yoby to mo,liwe tyl!o po osi gniciu wa&ciwej pomy&lno&ci poprzez nagromadzenie zasug w cy!lac/ wielu ,ywot%w# Fr%do i poc/odzenie bon ja!o religii jest w ten spos%b oczywiste# $omidzy G88 a G888 wie!iem religia bon zani!na w znacznej mierze w prowincji Hu Tsang w centralnym Tybecie# *y to moment !iedy buddyzm po raz pierwszy dotar do Tybetu# W czasie tego o!resu+ albo z powodu wpywu religii albo te, politycznyc/ wpyw%w+ !r%l sta si ta! pot,ny+ ,e wiele o&rod!%w !ultu oraz ,ycia wielu ludzi zostay stracone# Nie wpyno to na inne cz&ci Tybetu# *y to r%wnie, o!res+ w !t%rym wszyscy modzi ludzie studiowali religi bon+ ja!o ,e starszyzna znaa swe pra!ty!i z przyzwyczaje i nawy!%w# Nie!t%rymi z najwybitniejszyc/ uczonyc/ tego czasu byli Wairociana+ Drenpa Nam!a i in#+ !t%rzy pr%bowali po czy' stare tradycje religii bon z nau!ami buddyzmu z 8ndii# 0le gdy !r%l dowiedzia si o tyc/ translators!ic/ a!tywno&ciac/+ Wairociana zosta powa,nie u!arany i odesany do odosobnionyc/ rejon%w Tsaa Rong i Dzialrong+ gdzie nieugicie postanowi zosta' buddyst # W I8G wie!u+ przeo,one te!sty wiel!ic/ tumaczy Wairociany i Drenpy Nam!i zostay odnalezione w tyc/ odosobnionyc/ rejonac/+ i za tymi wa&nie nau!ami zacz pod ,a' ta! zwany nowy bon# Te!sty te zostay przetumaczone w czasie gdy <uru $admasambawa przyby do Tybetu+ a ci wielcy tumacze byli w%wczas jego uczniami# Brapuj cy c/ara!ter tyc/ te!st%w by mieszan! !ultury starego bon i religii buddyjs!iej# Tradycja nowego bon bya szero!o pra!ty!owana w prowincjac/ Jam i 0mdo w Tybecie# 9tudiowanie tyc/ te!st%w byo w pewnym stopniu trudne+ poniewa, s!aday si one z samej esencji religii bon+ u!ierun!owanej na osi gnicie ostatecznego o&wiecenia#

$# Ja! wyja&nisz /istoryczne oraz stereotypowe podobiestwa pomidzy dwoma religiami( )raz czy twoj pra!ty! jest nowy bon( )# Nie+ tym co pra!ty!uj dzisiaj jest tradycja starego bon+ !t%ra przetrwaa rozmaite o!resy w /istorii Tybetu# <%wna zasuga za jej przetrwanie nale,y si naszym przod!om+ !t%rzy wiedli proste ,ycie ja!o joginii posiadaj cy rodzin# Ja!o ,e w owyc/ czasac/ nie byo ani du,yc/ !lasztor%w+ ani wiel!ic/ o&rod!%w+ !t%re pomogyby im uciec od niebezpieczestw upad!u tradycji+ religi bon pra!ty!owano w domac/ i !onse!wentnie duc/owa linia bya w stanie przetrwa' do czas%w dzisiejszyc/ bez ,adnyc/ przerw# W pra!ty!ac/ religii bon c/odzenie wo!% stupy w !ierun!u przeciwnym do ruc/u ws!az%we! zegara itd# to tyl!o maoznacz ca rzecz# Nie mamy ,adnyc/ pretensji do bonpo c/odz cyc/ wo!% stupy zgodnie ze ws!az%w!ami zegara+ ja!o ,e w swej istocie jest to robione w celu nagromadzenia zasug oraz wyznania i osabienia wasnyc/ nieszlac/etnyc/ dziaa# 6aa rzecz polega na motywacji czyjego& umysu+ a nie na widzialnym sposobie+ w ja!i to zostao zrobione# Ruc/ ciaa w ja!im!olwie! !ierun!u nie jest ta! wa,ny ja! !ontrolowanie wasnego umysu i !ierowanie go !u wa&ciwym postawom aby nagromadzi' zasugi# Ba!tycznie istniej bonpo+ !t%rzy c/odz w obu !ierun!ac/# <%wn rzecz dla bonpo jest stosowanie si z pen wiar do te!st%w+ g%wnyc/ nau! $ana 9zenraba# Wierzymy r%wnie,+ ,e w swym poprzednim ,ywocie $an *udda 9ia!jamuni+ ja!o Lebu Dampa To!arpo by jednym z ulubionyc/ uczni%w $ana 9zenraba i podobno zosta poinstruowany aby odrodzi' si w 8ndiac/ by rozprzestrzenia' buddyzm dla wi!szego po,yt!u wszyst!ic/ istot czuj cyc/# K powodu tyc/ /istorycznyc/ :a!t%w+ !t%re s nam znajome+ nigdy nie powstay w nas ,adne obie!cje co do nau!i i pra!ty!i buddyzmu+ nie tyl!o z powodu naszej odziedziczonej spu&cizny+ ale dlatego poniewa, uznajemy r%wnie, nau!i $ana *uddy 9ia!jamuniego ja!o cz&' nau! $ana Tonpy 9zenraba# Wiele z buddyjs!ic/ terminologii jest ta!ic/ samyc/ ja! w religii bon# Nie ma si co dziwi' ja!im!olwie! podobiestwom pomidzy dwoma religiami w zwi z!u z blis!o&ci i dugim /istorycznym zwi z!iem ja!imi si cieszyy# 7y bonpo uznajemy *udd 9ia!jamuniego ja!o jedno ze ;r%de sc/ronienia+ a nie ja!o ;r%do potpienia# R%,nica wystpuje tyl!o pomidzy mistrzami i uczniami# *y' mo,e jest wicej podobiestw ni, r%,nic pomidzy dwoma nau!ami# Na przy!ad+ w czasie ,ycia $ana *uddy 9ia!jamuniego istniay tyl!o trzy rodzaje szat darmy+ noszonyc/ przez mnic/%w# 0le my posiadamy sze&' rodzaj%w szat darmy+ !t%re byy u,ywane przez wszyst!ic/ tybetas!ic/ buddyst%w i bonpo# Lecz nie s one noszone przez buddyst%w w *irmie+ Tajlandii i 9ri Lance lub przez buddyst%w z ,%tyc/ bi!siu przebywaj cyc/ nieopodal nas w 9ajambunat# 7o,e to mie' zwi ze! z warun!ami !limatycznymi albo te, jest to po prostu wpyw tradycji bonpo# 8nteresuj cym mo,e by' r%wnie, spostrze,enie+ ,e istniao i istnieje nadal wiele obyczaj%w bon obecnyc/ w pra!ty!ac/ buddyzmu tybetas!iego# Najbardziej widoczne z nic/ to" 1# Wyrocznie wc/odz ce w trans i przemawiaj ce do innyc/ ludzi+ 2# Wieszanie :lag modlitewnyc/+ 3# 6eremonie palenia !adzide+ L# M,ywanie bbn%w oraz tr be! z !o&ci udowyc/+ 5# ):iarowanie rytualnyc/ ciaste! duc/om+ E# Wr%,enie+ N# Aomeopatia+ C# 0strologia+ 4# $odobizna osoby wy!onana z ciasta+ po&wicona i odesana ja!o wy!up by zaspo!oi' sz!odliwe duc/y i demony+ 1D# Wy!onywanie synnego rytuau bonpo+ jang drub+ !t%ry ma na celu przyniesienie bogactwa# $rawie wszyst!ie z tyc/ pra!ty! s niespoty!ane w innyc/ buddyjs!ic/ !rajac/# 0le nie mo,emy powiedzie'+ ,e w pastwac/ tyc/ nie pra!ty!uj i nie pod ,aj za nau!ami $ana *uddy 9ia!jamuniego# Dlatego te, istnieje wystarczaj cy dow%d wpywu bon czy te, wczesnej tradycji tybetas!iej na dzisiejsz pra!ty! buddyzmu tybetas!iego# 7imo to proces osi gania ostatecznego o&wiecenia mo,e by' bardzo gbo!i i r%,ny od powszec/nyc/ pra!ty! &wiata buddyzmu tybetas!iego# Religia jest pra!ty!owana przez ludzi+ a ludzie czsto si mieszaj # 6zasami widzimy rodzin z ojcem pod ,aj cym za se!t gelugpa oraz mat! pod ,aj c + z powodu swego poc/odzenia+ za tradycj bonpo+ a ic/ dzieci pod ,aj albo za jedn z se!t rodzic%w+ albo za zupenie inn se!t # 0le nie walcz oni midzy sob i nie maj niczego przeciw!o wolno&ci religijnyc/ pra!ty!# Dopiero po c/is!iej inwazji Tybetu ludzie na uc/od;stwie zaczli ujawnia' se!ciars!ie pogl dy# W Tybecie mnisi z r%,nyc/ se!t c/odzili do !lasztor%w lub dom%w s siad%w by wy!onywa' pud,e# Nawet mnisi bonpo musieli wy!onywa' pud,e jang drub tybetas!iego rz du# Dlatego te, bonpo ,yli w po!oju i /armonii po&r%d wi!szej spoeczno&ci silnyc/ buddyjs!ic/ pogl d%w i pra!ty!uj cyc/# W rzeczy samej+ zar%wno w tradycji buddyjs!iej+ ja! i bonpo+ je&li &cie,!a do o&wiecenia nie jest widoczna w nau!ac/ jednego z dw%c/ $an%w =buddy 9ia!jamuniego i 9zenraba > przyp# tum?+ wtedy rozs dnym jest przeciwstawi' si pra!tyce !t%rego& z nic/# Nau!i bywaj postrzegane ja!o :aszywe na przy!ad wtedy gdy ludzie z jednej se!ty ulegaj czemu& przeciwnemu do nau! swego guru albo g%wnego te!stu@ lub je&li ludzie o:iaruj zwierzta i wdaj si w negatywne a!tywno&ci@ je&li nie ma !oc/aj cej ,yczliwo&ci+ wsp%czucia i ta! dalej# 0le obie tradycje posiadaj te warto&ci# Je,eli w&r%d bonpo znajdzie si pra!ty!uj cy+ !t%ry nie dziaa w zgodzie z g%wnymi nau!ami+ bdziemy pierwszymi+ !t%rzy bd przeciw!o ta!iemu pra!ty!uj cemu# K tego pun!tu

widzenia+ tybetas!a /istoria jest wspaniaa i wyr%,niaj ca si w swej istocie# Jest ona wyj t!owa zwaszcza pod tym wzgldem+ ,e jej zwyczaje+ tradycje i to,samo&' nie zostay zatracone w przeci gu wielu wie!%w# *y' mo,e trudna droga przez /imalajs!ie g%ry pomoga przec/owa' jej !ultur nienaruszon # W rozwoju Tybetu ja!o nacji+ rami przy ramieniu z buddyjs! !ultur w g%wnym trendzie+ rozwijaa si r%wnie, !ultura bon+ cznie ze zmianami+ !t%re miay miejsce w obu tradycjac/+ ale pozostaj c w blis!im wzajemnym po!rewiestwie# Warto zwr%ci' uwag+ ,e wiele z pra!ty! buddyzmu tybetas!iego jest ta!ic/ samyc/ ja! pra!ty!i bon > bez znaczenia czy jest to !westia narodzin czy &mierci+ ma,estwa czy rozwodu+ a nawet tradycyjnyc/ pud, o:iarowanyc/ przez rze;ni!%w przed i po zabiciu zwierzcia# Wszyst!o to poc/odzi z tybetas!iej /istorii > starej i autentycznej# $# Rinpocze+ co m%gby& powiedzie' o swojej starej linii bonpo( )# Nasza linia poc/odzi z 9zangszung Niendziu -$rze!azu Mstnego z 9zangszung.# $ra!ty!ujemy wiel! dos!onao&' nazywan dzogczen# $osiadamy dziewi' etap%w lub &cie,e!+ a duc/owa linia tyc/ &cie,e! jest nieprzerwana i szczeg%lnie prowadzi do przej&cia na &cie,! dzogczen# Nawet wsp%cze&nie miay miejsce przypad!i osi gnicia o&wiecenia+ !t%ryc/ &wiad!ami byli ludzie# W czasie osi gnicia o&wiecenia nasze ciao+ !t%re jest zo,one z !rwi i !o&ci+ staje si mniejsze i w momencie gdy si oczyszcza+ coraz bardziej si !urczy# )statecznie pozostaje drobna substancja z czystymi promieniami &wiata# Jto& !to znajdzie si na ta!im etapie jest uznawany za istot o&wiecon + dlatego te, zac/owali&my najbardziej esencjonaln duc/ow !omuni!acj+ czy te, instru!cje+ !t%ryc/ ;r%dem by $an Tonpa 9zenrab+ a !t%re poprzez r%,nyc/ uczni%w przetrway w nieprzerwanej linii do czas%w dzisiejszyc/# W czasie gdy dwudziesty pi ty i dwudziesty sz%sty lamowie duc/owej linii 9zangszung Niendziu ,yli na tym &wiecie+ <uru $admasambawa przyby do Tybetu# )&rod!i do pra!ty! i jas!inie do odosobnie tej linii mo,na odnale;' nawet dzisiaj w rejonac/ dawnego 9zangszung# Jedna! w przyszo&ci stanie si to trudniejsze+ ja!o ,e nazwy wielu miejsc bywaj zmieniane przez 6/iczy!%w i o!oliczno&ci# Dawniej istniao wiele jas!i+ gdzie jeden lub dw%c/ lam%w bonpo pozostawao na odosobnieniu+ posiadaj c esencjonalne instru!cje aby osi gn ' o&wiecenie# Lamowie bonpo dzier, cy ta! lini esencjonalnyc/ instru!cji s bardzo rzad!o spoty!ani i :a!tycznie bezcenni# $# 6zy bonpo posiadaj inicjacje i ustne prze!azy szczeg%lnego te!stu( )# )czywi&cie+ dzisiaj jest to jeden z wa,niejszyc/ obie!t%w studi%w# Te te!sty byy przec/owywane be, ,adnego zdegradowania# 7o,emy z dum powiedzie'+ ,e mamy w swym posiadaniu niepor%wnywalne duc/owe instru!cje# 0le ,eby m%c udziela' inicjacji+ wymaga si wielu wstpnyc/ przygotowa+ zar%wno ze strony mistrza+ ja! i ucznia# 0 wic w dzisiejszyc/ czasac/ trudno jest pra!ty!owa'# $# 6zy zwyczajni ludzie odbieraj prze!az+ czy te, tyl!o mnisi odbieraj prze!az do inicjacji( )# <dyby& by wcze&niej w Tybecie+ wiedziaby& od razu# Na przy!ad+ w caym rejonie od Nagczu do 6zamdo mo,na odnale;' wpyw bonpo na du, s!al+ ale byo tam bardzo niewielu mnic/%w# Wi!szo&' ludzi w tyc/ miejscac/ to bonpo# 7o,na tam zobaczy' &wiec!ic/ m,czyzn i !obiety w !a,dym wie!u+ z malami w swyc/ r!ac/+ recytuj cyc/ przez cay dzie )7 70 TR8 7M JO 90 LO DM# Nie bd c mnic/em+ mo,na wzi ' &luby bodisatwy i tym podobne prze!azy wstpne# To wa&nie starzy &wieccy ludzie przec/owali tradycj starego bon+ nawet podczas wsp%czesnej rewolucji !ulturalnej !omunistycznyc/ 6/in# Ja! powiedziaem wcze&niej+ istniao wiele mayc/ miejsc w !a,dej wiosce w Tybecie+ gdzie &wieccy ludzie zbierali si razem by pra!ty!owa' sw religi# W samym rejonie Hu Tsang byo 3N dobrze znanyc/ miejsc do religijnej pra!ty!i dla ludzi &wiec!ic/# 0le pra!ty!a jungdrung bon jest s!ierowana na wiel! dos!onao&'# $# 6zy bonpo mo,e bra' wstpne prze!azy inicjacji od lamy z innej se!ty( )# Nie ma niczego zego w odbieraniu prze!az%w od innyc/ lam%w+ ale &cie,!a linii zostaaby zatracona# Je&li !to& jest bonpo+ musi bra' prze!az od lamy bonpo+ inaczej nie sta by si bonpo# Na przy!ad+ je&li !to& bierze prze!azy od lamy ningmapy+ stanie si ningmap # Ba!tycznie+ je&li c/odzi o obie!t sc/ronienia+ nie ma r%,nicy pomidzy se!tami+ lecz gdy zaczyna si to sprowadza' do ludz!iej spoeczno&ci i je&li !to& pyta o grup linii innyc/+ zazwyczaj maj oni co& specy:icznego do uwydatnienia# W%wczas w tym miejscu !ocz si podobiestwa# Tumaczenie" Jungdrung Dondrub