Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

LINIE WPYWU W BELKOWYM DWIGARZE MOSTOWYM O ZMIENNEJ SZTYWNOCI sposb wykonania z wykorzystaniem dla celw edukacyjnych wersji demo programu ROBOT MILLENNIUM
Przechodzc od razu do sedna sprawy Po otworzeniu programu wybieramy pierwszy typ projektu, tzn. Projektowanie ramy paskiej (rys. 1).

Rys. 1. Ekran startowy programu i opcja, ktr naley wybra. Otworzy si wwczas ekran roboczy i ukae si informacja, e brakuje klucza i program pracuje w wersji demonstracyjnej, informacja ta bdzie jeszcze co jaki czas ponawiana (rys. 2). Jednak do wykonania linii wpywu w belkowym dwigarze mostowym ten tryb pracy programu cakowicie wystarcza. Dotyczy to jednak programu w wersji poniej 17 (np. ponisza instrukcja jest oparta na wersji 16.5.1492). W wersji 17 funkcja linii wpywu jest ju niestety niedostpna w trybie demonstracyjnym, a kolejne wersje programu w ogle nie posiadaj ju tego trybu.

Rys. 2. Informacje o demonstracyjnym trybie pracy programu (wystarczy potwierdzi i pracowa dalej) Wykonanie zadania naley zacz od stworzenia modelu dwigara. W poniszym przykadzie jest to stalowa blachownicowa belka trjprzsowa o rozpitociach kolejnych przse: 60 m, 80 m i 60 m. Wysoko belki jest zmienna nad podporami porednimi wynosi ona 400 cm, natomiast w rodku rozpitoci rodkowego przsa oraz nad podporami skrajnymi 200 cm (rys. 3). Program umoliwia modelowanie przekroju o prostoliniowej zmianie wysokoci, tzn. nie mona dokadnie odwzorowa belki o np. parabolicznym przebiegu dolnej pki. Dla celw projektowych wystarczy jednak przyblienie uku za pomoc jednego odcinka prostego (jak w poniszym przypadku) lub za pomoc kilku odcinkw prostych, tworzcych aman.
1

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

SZCZEG A

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

H=2,00 m

H=2,00 m

L=20,00 m

L=40,00 m, R=401,00 m L=60,00 m

L=80,00 m, R=401,00 m L=80,00 m

L=40,00 m, R=401,00 m L=60,00 m

L=20,00 m

SZCZEG B

H=2,00 m

H=2,00 m

L=30,00 m

L=30,00 m

L=30,00 m

L=20,00 m

L=30,00 m

L=30,00 m

L=30,00 m

SZCZEGY A, B

KONSTRUKCJA PRZYBLIONA KONSTRUKCJA RZECZYWISTA

L=120,00 m, H=2,004,00 m

L=160,00 m, R=401,00 m

Rys. 3. Rzeczywista geometria belki (wysoko zmienna po uku koowym) oraz jej forma uproszczona (wysoko zmienna po prostej). Stworzenie modelu naley zacz od zdefiniowania charakterystyk przekroju, nastpnie naley zdefiniowa wzy i czce je elementy. Wymienione czynnoci opisane i zilustrowane s poniej. Jest kilka sposobw wprowadzania danych, wybierzmy najprostszy, pozwalajcy atwo korygowa wszelkie pomyki. Naley wic kolejno: 1. Z rozwijalnego menu z grnej prawej strony ekranu wybra opcj Przekroje i Materiay (rys. 4). Otworz si wwczas nowe okna, umoliwiajce dalsze wprowadzanie danych.

Rys. 4. Wybieranie opcji Przekroje i Materiay z rozwijalnego menu. 2. Jednym z tych okien bdzie okno Przekroje, z ktrego wybieramy opcj Definicja nowego przekroju, klikajc na pierwsz ikon z lewej strony (rys. 5).
2

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

Rys. 5. Okno Przekroje z list dostpnych przekrojw. Kursor wskazuje opcj, ktra umoliwia zdefiniowanie nowego przekroju. 3. Pojawi si okno Nowy przekrj, w ktrym naley w dolnym prawym rogu wybra odpowiedni Typ profilu, w naszym przypadku bdzie to profil Stalowy, a nastpnie przej do trzeciej zakadki tzn. do profilu O zmiennym przekroju. Naley wprowadzi geometri profilu (Wymiary (cm)), nada mu Etykiet i w kocu doda do listy dostpnych przekrojw, klikajc przycisk Dodaj z dolnego lewego rogu okna (rys. 6). W niniejszym przykadzie naley stworzy trzy profile: profil o staym przekroju o wysokoci 200 cm, profil o przekroju zmiennym o wysokoci zwikszajcej si z 200 cm do 400 cm oraz profil o przekroju zmiennym o wysokoci zmniejszajcej si z 400 cm do 200 cm. Trzeci profil jest w zasadzie identyczny z drugim, jedyn rnic jest odwrcony kierunek zmiany wysokoci. Wanie ta rnica pozwoli nam nie wnika w sposb zmiany lokalnego ukadu wsprzdnych dla elementu belkowego, ktra to zmiana byyby konieczna, gdybymy korzystali tylko z jednego przekroju o zmiennej wysokoci.

Rys. 6. Okno Nowy przekrj umoliwiajce definiowanie nowego przekroju. Tu wybrano opcj Typ profilu: Stalowy oraz profil O zmiennym przekroju. 4. Po stworzeniu przekrojw mona przej do kolejnego etapu, wybierajc z pocztkowego menu (grna prawa strona ekranu) opcj Wzy (rys. 7). Znw otworz si nowe okna.

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

Rys. 7. Wybieranie opcji Wzy z rozwijalnego menu. 5. Nas bdzie interesowaa tabela w oknie Wzy (rys. 8). Dla naszej belki istotna bdzie pierwsza i trzecia definiowalna kolumna tej tabeli. W pierwszej (X (m)) wprowadzamy wsprzdne poziome kolejnych wzw w ukadzie globalnym, w trzeciej (Podpora) definiujemy rodzaj podpory w wzach. W naszym przykadzie wzy naley umieci nie tylko w miejscach kolejnych podpr, ale rwnie w punktach, gdzie decydujemy si na zmian przekroju. Odnonie podpr - wystarcz nam podpory domylnie umieszczone w programie, wybieramy spord nich podpor nazwan Przegubem.

Rys. 8. Okno Wzy z tabel umoliwiajc definicj wsprzdnych kolejnych wzw oraz warunkw podparcia w wybranych wzach. Na rysunku tabela wypeniona danymi z prezentowanego przykadu. 6. Kolejny etap to definicja prtw i nadanie im przekroju. Z pocztkowego menu wybieramy opcj Prty (rys. 9). Na ekranie ukazuje si znw nowe okna. 7. Nas interesuje okno Prty (rys. 10) z tabel. W tabeli naley poda w pierwszej definiowalnej kolumnie (Wze 1) numer pocztkowego wza prta, w drugiej (Wze 2) numer kocowego wza prta, za w trzeciej kolumnie (Przekrj) wybra wczeniej zdefiniowany przekrj prta. W naszym przypadku naley
4

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

zdefiniowa siedem prtw i nada im odpowiednie stae lub zmienne stworzone przez nas wczeniej przekroje, ktrych etykiety znajduj si na rozwijalnej licie.

Rys. 9. Wybieranie opcji Prty z rozwijalnego menu.

Rys. 10. Okno Prty z tabel umoliwiajc definicj elementw belkowych wraz z ich przekrojami. Na rysunku tabela wypeniona danymi z prezentowanego przykadu. Mamy ju zdefiniowan ca konstrukcj. Jednak jej graficzna prezentacja nie pozwala nam na upewnienie si o prawidowoci wprowadzonych danych, szczeglnie waciwym rozmieszczeniu elementw o zmiennych przekrojach. Aby temu zaradzi naley zmieni nieco sposb wywietlania elementw. Zacznijmy jednak od dopasowania wielkoci obrazu do wielkoci okna z graficzn prezentacj konstrukcji: 8. Z menu gwnego wybieramy opcj Widok, co powoduje rozwinicie si menu, w ktrym naley wskaza opcj Powikszenie (ktra wbrew nazwie pozwala i na pomniejszenie widoku ;-)) i dalej opcj Pomniejsz (rys. 11). Teraz nakierowujc kursor pod postaci lupy na rysunek i klikajc lewym przyciskiem myszy zmniejszamy odpowiednio obraz.

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

9. Poniewa w ten sposb nie zoptymalizujemy wielkoci obrazu, jeszcze raz wybieramy opcj Widok, nastpnie znw Powikszenie i tym razem opcj Okno. Zaznaczamy (z wcinitym lewym przyciskiem myszy) interesujcy nas obszar i voila

Rys. 11. Wybr opcji Pomniejsz. Na ekranie mamy jednak nadal niewiele mwic lini. Aby nada jej graficzne cechy naszej zdefiniowanej wczeniej belki o zmiennym przekroju naley: 10. Z menu gwnego wybra ponownie Widok, a nastpnie Wywietl. 11. Otwiera si okno Wywietlanie atrybutw z wieloma zakadkami. Nas bd interesoway trzy (rys. 12).

Rys. 12. Okno Wywietlanie atrybutw i kolejne zakadki z opcjami pozwalajcymi na wybranie odpowiedniego sposobu wywietlania konstrukcji. Na rysunku zaznaczono opcje dla prezentowanego przykadu. 12. Pierwsza z nich to Konstrukcja. Wybieramy tam opcje: Konstrukcja, Numery wzw, Numery prtw oraz Podpory-symbole. Na dole zwikszamy jeszcze Wielko symboli do poziomu 3 i klikami na przycisk Zastosuj.
6

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

13. Przechodzimy do drugiej zakadki Profile, w ktrej zaznaczamy opcj Szkice. I zatwierdzamy Zastosuj. 14. Wybieramy kolejn zakadk, tym razem Linie ukryte, w ktrej interesuje nas opcja Kolorowe boki/krawdzie. Klikami Zastosuj i zamykamy okno. Teraz na ekranie mamy graficzn reprezentacj konstrukcji z wyranie widocznymi przekrojami. Po najechaniu kursorem na konstrukcj ukazuj nam si odpowiednio numery wzw lub elementw. W razie niewaciwego zamodelowania belki naley skorygowa dane, co w przedstawionej wyej metodzie ich wprowadzania (tabelki) nie powinno nastrcza trudnoci. Przechodzimy nastpnie do definiowania obcienia: 15. Z menu gwnego wybieramy opcj Obcienia, z nowego menu rozwijalnego opcj Obcienia specjalne, a nastpnie Ruchome (rys. 13).

Rys. 13. Wybr opcji obcienia Ruchome. 16. Otwiera si okno Obcienia ruchome. Ze zdefiniowanych domylnie obcie mamy tu obcienie Pojazdem K. Nas jednak bdzie interesowao obcienie elementarne, tzn. sia o wartoci 1, ktre pozwoli nam stworzy lini wpywu dla dowolnego obcienia. Klikamy na ikon z grnego lewego rogu Nowy pojazd (rys. 14), ktra spowoduje otwarcie nowego okna Obcienia ruchome (zbieno nazw z nazw okna poprzedniego niezrczna, ale nieprzypadkowa, bo wci chodzi o to samo, cho okno jest zupenie inne). 17. Nastpnie klikamy w przycisk Nowy, ktry umoliwi nam wprowadzenie nowego pojazdu. Otwiera si okno pomocnicze, w ktrym pojazdowi nadajemy nazw. Po czym przechodzimy do tabelki w zakadce Pojazdy symetryczne, w ktrej definiujemy Typ obcienia jako si skupion i nastpnie podajemy jej warto F. W naszym przypadku jest to 1 kN. Nastpnie definiujemy Wymiary pojazdu. Poniewa nasz pojazd nie ma adnych gabarytw, zerujemy wszystkie wartoci, klikamy przycisk z dolnego prawego rogu Dodaj i zamykamy okno. W oknie Obcienia ruchome pojawi si nowy pojazd w niniejszym przykadzie nazwany jedynk. 18. Majc ju zdefiniowany pojazd moemy nada naszemu obcieniu numer i nazw. Robimy to w obszarze okna nazwanym Przypadek, w ktrym klikamy na przycisk Nowy, co powoduje wywietlenie si nowego numeru dla naszego przypadku obcienia.Do kadego numeru mona przypisa nazw, ktr wpisujemy w oknie Nazwa.
7

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

Rys. 14. Deklaracja utworzenia nowego pojazdu przycisk Nowy pojazd w oknie Obcienia ruchome.

Rys. 15. Definiowanie nowego pojazdu. 19. Teraz czas na najwaniejsze zdefiniowanie samej trasy naszej elementarnej siy. W obszarze Droga i polilinia klikamy na przycisk Definiuj, co powoduje otworzenie si nowego okna, w ktrym naley zdefiniowa geometri trasy naszego pojazdu (rys. 16). 20. Jako metod jej tworzenia wybieramy opcj Linia. Klikajc na przycisk Geometria rozwijamy list kolejnych punktw charakterystycznych naszej trasy. W przypadku Linii bd to dwa punkty. Jako punkt pocztkowy trasy wybieramy pocztek konstrukcji, jako punkt kocowy koniec konstrukcji. Moemy wpisa wsprzdne z rki lub wskaza odpowiednie punkty kursorem. Wybierajc druga metod, po zaznaczeniu drugiego punktu, linia jest tworzona automatycznie program nie wymaga od nas potwierdzenia przyciskiem Zastosuj. Moemy si o tym dowiedzie, sprawdzajc numer w okienku Obiekt numer przeskakuje o jeden do przodu i kursor miga w oknie Punkt P1 oczekujc na wprowadzenie kolejnych tras. Poniewa nie interesuje nas kolejna trasa, klikamy Zamknij.
8

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

Rys. 16. Definiowanie trasy pojazdu. 21. Wracamy w ten sposb do okna Obcienia ruchome. Teraz powinnimy wybra Krok [m] dla naszego obcienia. Krok powinien umoliwia trafienie na punkty charakterystyczne takie jak: podpory, miejsca zmiany przekroju, rodek rozpitoci caej belki (jeli jest symetryczna). Najczciej trafnym wyborem jest krok rwny rozstawowi poprzecznic, cho bywaj wyjtki, ale o tym naley przekona si samemu metod prb i bdw. 22. Kierunek obcienia powinien by pionowy, tzn. w ukadzie globalnym wersor powinien mie wsprzdne (0,0,-1) 23. Paszczyzn pooenia pozostawiamy bez zmian, tzn. Automatyczn, i klikamy Zastosuj. Teraz uruchamiamy obliczenia: 24. Z menu gwnego wybieramy opcj Analiza, a nastpnie Obliczenia (rys. 17).

Rys. 17. Przechodzenie do etapu oblicze konstrukcji.

9

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

Obliczenia w zalenoci od ich skomplikowania oraz szybkoci procesora mog potrwa do kilku sekund. Po ich ukoczeniu przechodzimy do analizy wynikw, czyli linii wpywu: 25. Z menu gwnego wybieramy opcj Rezultaty, nastpnie opcj Zaawansowane i w kocu opcj Linia wpywu (rys. 18).

Rys. 18. Wybr opcji Linia wpywu. 26. Po jej wybraniu otwiera si okno Linia wpywu (rys. 19). W pierwszym obszarze zakadce NTM mamy moliwo wybrania interesujcej nas zmiennej, dla ktrej chcemy wykona lini wpywu. W naszym przypadku pod uwag bierzemy przede wszystkim MY, nastpnie FZ i UZ. 27. Drugi obszar Zakres pozwala nam wybra fragment konstrukcji, dla ktrego chcemy wykona wykres linii wpywu (czyli wybra fragment trasy poruszajcego si pojazdu). Definiujemy tu numery okrelajce kolejne ustawienia pojazdu. W niniejszym przykadzie zaznaczona zostaa opcja Wszystko, co spowodowao ukazania si w okienkach Od i Do liczb odpowiednio 1 oraz 101. Jest to pewien sposb weryfikacji ustawienia pojazdu. W naszym przykadzie mielimy obiekt o dugoci 200,00 m. Jako krok przyjto 2,00 m. Daje to 100 odcinkw i 101 ustawie pojazdu. Najlepiej jest zawsze puszcza pojazd po caej konstrukcji. 28. Trzeci obszar Punkt definiuje przekrj, dla ktrego chcemy wykona lini wpywu. W zalenoci od rodzaju zagadnienia moemy by zainteresowani tylko przekrojami charakterystycznymi ze spodziewanymi maksymalnymi wartociami lub (np. dla pniejszego wykonania obwiedni) dziesicioma
10

Materia dydaktyczny dla przedmiotu MOSTY METALOWE.

Autor: Wojciech Karwowski.

Wersja 1.4 beta

przekrojami dla kadego przsa. Wybr przekroju nastpuje przez wybranie numeru elementu w oknie Element (nie s to numery przse!) i przez okrelenie pooenia interesujcego nas przekroju we wsprzdnych jednostkowych lokalnych (tzn. wybrany element ma dugo 1,0 i wzgldem takiej dugoci definiujemy lokalizacj naszego przekroju). 29. Po zdefiniowaniu powyszych opcji naciskamy przycisk Zastosuj i otrzymujemy interesujcy nas wykres linii wpywu dla danej wartoci wraz z tabelarycznym wyliczeniem jej wartoci w punktach odpowiadajcych kolejnym krokom pojazdu. T ostatni kolumn mona atwo skopiowa (ctrl+C) do programu Excel (rys. 19), w ktrym wartoci z niej mona podda dalszej obrbce.

Rys. 19. Definiowanie wybranej linii wpywu w oknie Linie wpywu, efekty w postaci stworzonego wykresu oraz tabeli z jego wartociami oraz fragment arkusza kalkulacyjnego programu Excel ze skopiowanymi danym z programu Robot Millennium.

11