Rafa (Ahmed) Berger Filozofia spoeczestwa islamskiego Posanie, jakie niesie Islam to stwierdzenie, e Allah jest stworzycielem wszelkiego

istnienia. Allah stworzy mczyzn i kobiet, co w konsekwencji oznacza, e braterstwo i rwno praw powinny krlowa nad wszystkimi ludmi. Kady czowiek wierzcy w Boga musi akceptowa posannictwo prorokw (as), ktre winno determinowa jego ycie codzienne. Czowiek jest czonkiem okrelonego spoeczestwa, w ktrym wszyscy s rwni w swoich prawach i w swoim statusie spoecznym. Przekada si to na relacje i ycie spoeczne. Nie naley ocenia innych wedug jego rasy, pochodzenia, czy nawet zawodu jaki wykonuje. Podobnie nie mona gwarantowa sobie pewnych przywilejw pod pretekstem wyjtkowoci swojej rasy i pochodzenia. Jednostka nie jest szanowana w spoeczestwie islamskim tylko dlatego, e dysponuje ogromnym bogactwem, ale szanuje si j wycznie z powodu jej zalet moralnych i jej pobonoci . W Koranie witej ksidze Islamu- jest napisane: O ludzie! Bjcie si waszego Pana, ktry was stworzy z jednej istoty i stworzy z niej drug do pary; a z nich dwojga rozprzestrzeni wiele mczyzn i kobiet.( 4.1-rozdzia 4 werset 1) W innym miejscu: I z Jego znakw jest stworzenie niebios i ziemi, rnorodno waszych jzykw i kolorw. Zaprawd, w tym s znaki dla tych, ktrzy wiedz! (30;22) Spoeczestwo islamskie nie pozostaje wic ograniczone do jednej rasy, koloru skry lub granic geograficznych, wrcz przeciwnie, moe je bardzo szeroko przekracza, aby wprowadzi braterstwo ponad podziaami oparte na objawieniu boym. Najwaniejsz instytucj istniejc we wszystkich spoeczestwach jest rodzina oparta na jednoci maeskiej. Ze zwizku rodzi si nowe pokolenie, rozszerza si krg relacji rodzinnych wewntrz spoeczestwa, ktre w ten sposb rozwija si coraz intensywniej. Rodzina jest podstawow instytucj wdraajc nowym generacjom zasady moralne, przyzwyczajajc je, w atmosferze braterstwa i wzajemnej pomocy, do odpowiedzialnoci jaka na nie spada w procesie postpu dokonywanego przez ludzko. Rodzina jest wic fundamentem, od ktrego uzaleniony jest postp ludzkoci. Wanie dlatego pierwsz trosk Islamu w dziedzinie spoecznej jest oparcie instytucji rodziny na jak najbardziej solidnych podstawach. Koran powiada: ecie samotnych spord was, jak te ludzi prawych spord waszych niewolnikw i niewolnic. Jeli s biedni, to wzbogaci ich Bg Swoj ask. Bg jest Wszechobejmujcy, Wszechwiedzcy!(24.32) Islam pragnie pooy kres nierwnociom spoecznym, zezwalajc muzumanom na zawieranie maestw midzy sob bez adnych rozrnie. Islam obcia mczyzn odpowiedzialnoci za swoj rodzin po to, by komrka rodzinna moga by wsparta na mocnej podstawie. Nakazuje onie posuszestwo wobec swego ma i

opiekowanie si nim, podobnie jak dziemi i rodzicami. Islam potpia ognisko rodzinne bez rwnowagi, ktre nie ma swego kierownictwa, odpowiedzialnego za moralno czonkw rodziny, za ich postpowanie i rozwizujcego ich problemy. Nie oznacza to jednak, e mczyzna ma nieograniczon wadz, albo e kobieta jest niewolnikiem pozbawionym wszelkich praw czy odpowiedzialnoci wewntrz swojego ogniska domowego. Podstaw wsplnego, wywaonego ycia rodziny muzumaskiej jest mio i wzajemny szacunek. W Koranie czytamy: I z Jego znakw jest to, i On stworzy dla was ony z was samych, abycie mogli odpocz przy nich; i ustanowi midzy wami mio i miosierdzie (30.21) Jeeli obowizkiem kobiety jest sucha swego ma, to on sam powinien wykorzystywa swj autorytet wycznie w subie szczcia, pomylnoci i spokoju swego ogniska domowego, a nie po to, by wprowadza wadz absolutn. Materialne prawa ony nie wyczerpuj pojcia jej bezpieczestwa i zadowolenia yciowego. ona posiada jeszcze inne prawa i przywileje natury moralnej, s one rwnie istotne jak prawo do finansowego zabezpieczenia. Nie wolno maonki traktowa z niechci i szantaowa zaprzestaniem wykonywania swoich obowizkw maeskich. Treci tej zasady jest zakaz wyrzdzania krzywdy przez ma. Jeeli nie jest on w stanie zagwarantowa tych praw, ona moe domaga si zwrcenia wolnoci i m nie moe jej w tym przeszkadza. Koran: O wy, ktrzy wierzycie! Nie jest wam dozwolone, abycie dziedziczyli kobiety wbrew ich woli. I nie przeszkadzajcie im zabra cz tego, co im dalicie, chyba e dopuszcz si jakiego wszeteczestwa oczywistego. Obchodcie si z nimi w sposb przyzwoity. A jeli czujecie wzgldem nich wstrt, to, by moe, czujecie wstrt do czego, w czym Bg umieci wielkie dobro.(4.19) Zaufanie ony i do ony jest najwikszym bogactwem mczyzny, za jej ulego wzgldem niego jest wynikiem obowizku cakowitej opieki nad ni, jaki zosta naoony na ma przez Islam. Warto w tym miejscu obali stereotyp mwicy o tym, e mczynie w odrnieniu od kobiety wolno wszystko. Na przykad zakazy i nakazy w sferze moralnej s rwne dla obojga: Zaprawd muzumanie i muzumanki, wierzcy i wierzce, prawdomwni i prawdomwne, cierpliwi i cierpliwe, pokorni i pokorne, dajcy jamun i dajce jamun, poszczcy i poszczce, zachowujcy czysto i zachowujce, wspominajcy Boga czsto i wspominajce - przygotowa dla was Bg przebaczenie i nagrod ogromn. (33.35)

Stosunek Islamu do dzieci mona uj w nastpujcych zasadach: 1. Dziecko nie moe by przyczyn szkody dla rodzicw. 2. Rodzice nie mog szkodzi swoim dzieciom. Najwaniejszym prawem dziecka w Islamie jest prawo do ycia oraz prawo do rwnoci szans w tym yciu. Innym rwnie wanym prawem dziecka jest jego prawo do dziedziczenia. Prawo do spadku dotyczy tak synw, jak i crek: Waciwa opieka nad dziemi jest jednym z najbardziej zalecanych czynw w Islamie. Rodzice powinni dba o ksztatowanie si moralnoci dziecka, kiedy zaczyna ono ju rozrnia sowa i gesty. Szczeglnie w obecnoci dziecka nie wolno kama, plotkowa i uywa wulgarnych sw. Rodzice musz w peni zaspokaja potrzeby dziecka nie okazujc w aden sposb zniecierpliwienia lub tego, e robi mu ask. Powinni zadba o to, by dziecko mogo bez przeszkd pobiera nauk, trafi do dobrego nauczyciela. Dziecko, kiedy osignie odpowiedni wiek, powinno uczestniczy w yciu rodzinnym i spoecznym, a zadaniem rodzicw jest wpojenie mu dobrych obyczajw, np. szacunku do starcw, zgodnie z tym, co powiedzia Prorok Muhammad: Cze i szacunek dla starcw, to cze i szacunek oddane Bogu. Stosunki zachodzce midzy rodzicami i dziemi uzupeniaj si wzajemnie. Rodzice i dzieci s ze sob zwizani wzajemnymi zobowizaniami i przyrzeczeniami. Rodzice maj prawo oczekiwa od swych dzieci posuszestwa, bdcego czciow rekompensat tego, co uczynili dla nich wczeniej. Jeeli jednak rodzice prosz o co nieprawego, chc czego, co jest zakazane przez Islam, nieposuszestwo dziecka jest w takim przypadku nie tylko w peni usprawiedliwione, a wrcz konieczne. Stosunek dzieci do swoich rodzicw nie moe by cakowitym poddaniem si ich zachciankom. Wan rzecz jest jednak odpowiedzialno dorosych ju dzieci za utrzymanie i popieranie swoich rodzicw. Uatwienie im ycia i pomoc rodzicom jest absolutnym i religijnym obowizkiem dzieci muzumaskich. Po ognisku domowym najbliszymi s krewni. Islam nakazuje swoim wiernym, aby byli solidarni i dobrzy dla wszystkich swoich krewnych, z ktrymi s zwizani zwizkami dalekiego pokrewiestwa, braterstwa czy maestwa. Islam uwaa , e najbardziej pogardzanymi powinni by ludzie, ktrzy le traktuj swoich najbliszych krewnych lub s w stosunku do nich aroganccy. Po wizach rodzinnych najbliszymi s wizy ssiedztwa. Gospodarstwa domowe ssiadujce ze sob tworz na skutek bliskoci jakby wiksz rodzin. Poprawne lub niepoprawne zachowanie jednego z ssiadw wpywa na pozostaych czonkw tych maych spoecznoci. Dlatego prawo islamskie (szariat) tak wiele uwagi powica przestrzeganiu poprawnych stosunkw midzy ssiadami. Prorok Muhammad powiedzia: Kady kto uznaje Boga i Dzie Sdu nigdy nie skrzywdzi ssiada i udzieli mu poyczki, gdy ten o to poprosi, zawsze te okazuje mu wspczucie. Nie naley dokucza ssiadowi, choby ten by niewierzcy. Ten kto uciska ssiada nie zobaczy raju, ten kto nie szanuje praw ssiada, nie jest jednym z nas, za ten, kto bdc sytym wie, e jego ssiad cierpi gd nie jest muzumaninem. Spoeczestwo istnieje dla zaspokojenia potrzeb jednostek. Najwaniejszym obowizkiem czonkw kadej spoecznoci jest opieka nad opuszczonymi i bezdomnymi oraz zaspokajanie ich potrzeb bytowych. Zachowania spoeczne, relacje midzy ludmi, aby byy zdrowe, musz opiera si na sprawiedliwoci. Czowiek sprawiedliwy nie plami si kamstwem i plotk, unika nie tylko grzechw cikich, ale stara si by wszystkie jego czyny nie byy podszyte z intencj. Wedug Islamu tylko taki czowiek moe zajmowa si rzdzeniem, rozsdzaniem sporw i innymi funkcjami spoecznymi, gdy on sam jest wzorem godnym naladowania. Kady czowiek powinien szanowa prawa innych, uznawa, e kady jest rwny wobec Boga. Sowo Boe gosi : Zaprawd, Bg nakazuje: sprawiedliwo, dobroczynno(16.90)

ycie spoeczne prawego wyznawcy Islamu zdominowane by powinno przez zasady religijne i kierowane w taki sposb, aby zabezpieczao szczcie i dobrobyt zarwno jednostki, jak i caej spoecznoci. Jedno rodzaju ludzkiego wynika powinna nie tylko z jego wsplnego pochodzenia, ale rwnie z jego celw ostatecznych. Zgodnie z Islamem ostatecznym celem ludzkoci jest Allah. Dziki Niemu istniejemy, dla Niego yjemy i do Niego wszyscy powrcimy. Celem stworzenia opisanym w Koranie jest oddawanie czci Allahowi, suba w Jego imieniu pod sztandarem prawdy i miosierdzia, mioci, moralnoci i braterstwa. Z tej jednoci i ostatecznej, wsplnej celowoci wywodz si relacje midzy jednostk a spoeczestwem. Istnieje w Islamie nakaz wypeniania obowizkw wobec siebie, pierwszego ogniwa w acuchu spoecznym. Ja, rodzina, krewni, ssiedzi, spoeczestwo, a do jednoci wszystkich muzumanw. Pki czowiek nie pozna siebie, nie bdzie zna swoich wasnych potrzeb i saboci, nie bdzie mg zrozumie potrzeb innych, zasad wasnej religii . Prorok powiedzia: Kady kto pozna siebie, pozna samego Boga. Allah jest ostatnim ogniwem spoecznego acucha, celem najwyszym. Czowiek posiada ciao i dusz. Obowizkiem kadego jest dbao o jedno i drugie. Jednym z najwaniejszych elementw regulujcych ten obowizek jest w Islamie modlitwa. Mwi o tym Koran: I gdziekolwiek si znajdziecie, zwracajcie si twarzami w jego kierunku. Zaprawd, ci, ktrym zostaa dana Ksiga, wiedz, e to jest prawda pochodzca od ich Pana(2.144) Do wanych obowizkw naley take udzia w modlitwach zbiorowych ( w pitki i dni witeczne). Modlitwa indywidualna ksztatuje charakter religijny jednostki, modlitwa wsplna uczy zbiorowoci, wzmacnia relacje spoeczne. Prorok Muhammad naucza: Modlitwa jest nieustajc lekcj dyscypliny, silnej woli. Kieruje nas ku wyszej moralnoci, doskonaoci, pokonuje zo i niskie pobudki. Modlitwa zbiorowa jest dwadziecia pi razy wicej warta ni modlitwa w domu lub w czasie pracy. Imam Ali (as),kuzyn i zi Proroka, powiedzia : Nie szukaj w sowach bliniego za, jeli tylko moesz znale w nich odrobin dobra. Zatem modli si mona take czynem, bdc wyrozumiaym, miosiernym, prawowiernym, oszczdnym i poytecznym dla krewnych, ssiadw i spoeczestwa. Prorok mwi: Czy kochasz swego Stwrc ? Kochaj najpierw bliniego. Wiara osiga swj punkt szczytowy dziki modlitwie. Wedug nauk Islamu wiara jest cudem, a w zrozumieniu tego cudu pomaga muzumanom islamskie prawo . Dla Islamu wiat jest jednoci. Jeeli ulega rozbiciu wiat wewntrzny czowieka, to rwnie rozpada si jego wiat zewntrzny. Dlatego muzumanie d do nasycenia struktur ziemskich boskim prawem. Powizanie nauk szariatu z yciem czowieka przeksztaca dziaania wieckie w dziaalno religijn i tu podstawow funkcj peni wanie modlitwa. Muzumanie zaliczaj siebie do jednego narodu. Obrona jego jednoci, jest celem nadrzdnym dla spoecznoci muzumaskiej. Zatem opozycja wobec treci, ktre niszcz nard muzumaski, jest nakazem Islamu. Mam nadziej, e dziki poznaniu tych oglnych zasad, ktrymi w yciu spoecznym powinni kierowa si muzumanie, atwiej bdzie zrozumie niektre postawy wyznawcw Islamu wobec otaczajcej ich rzeczywistoci. Bibliografia: Abdalati H. Spojrzenie w islam d 1993 Sayyed Muhammad Husajn Tabatai Zarys nauk islamu Warszawa (bez daty wyd.)