PRESTON STURGES I SCREWBALL COMEDIES 1. Screwball comedy. a. Odmiana komedii romantycznej, niezrwnowaona, niekonwencjonalna, czsto dziwaczna.

Sex comedy without sex. b. Okres powstawania: Wielki Kryzys i II wojna wiatowa. c. Opozycja mczyzny i kobiety: odmienne grupy spoeczne, rnica zamonoci, wyksztacenia, stylu ycia. Niedobrana para, ktrej przeznaczeniem jest bycie razem. d. Sytuacje rodem z farsy, peno gagw. e. Odwrcenie tosamoci bohaterw lub oszustwa. f. Walka pci: kobieta zyskuje przewag nad mczyzn, dezorganizujc jego uporzdkowan egzystencj. g. Ich noce, W pogoni za cieniem, Napoleon na Broadwayu, Drapiene malestwo, Dziewczyna pitaszek. h. Sophisticated sex comedy komedia wyrafinowana. Bohaterowie z elit. dowcipny i peen dwuznacznoci dialog. Ernst Lubitsch i Zote sida. i. Screwball zasyna w kwestionowaniu instytucji maestwa jako gwarancji szczcia midzy kochajcymi si ludmi. Kwestionowaa tradycyjn form maestwa jako ukadu, w ktrym kobieta zajmuje podrzdn pozycj wobec mczyzny, oraz w ktrym seksualna przyjemno jest poddana prokreacji i nie st anowi spoiwa zwizku. Redefinicja maestwa: jest ono albo wymiane z racji t ego, e jest konwencj, albo re-seksualizowane. Nie pochwala poligamii, a monogamia jest obroniona tylko wwczas, gdy istnieje w nim iskra seksualnego napicia. j. Filmy Sturgesa jako najdziksza subwersja screwballa. 2. Preston Sturges. a. Wychowany w Europie, wyksztacenie zdobyte we Francji. b. Do Hollywood trafi z Broadwayu. c. Najbardziej wzity scenarzysta komediowy lat 30., wic w kocu zadeklarowa Paramountowi ch zostania reyserem (precedens). Dua autonomia. d. Trzynacie filmw (osiem obejrzanych). e. Paradoks uroku filmw: radosna kombinacja wulgarnoci i wyrachowania, sla psticku i eleganckiego dowcipu sownego. f. Europejski dotyk i powinowactwa z Lubitschem? Kontynentalny zmys. Skrzcy, byskotliwy i inteligentny dotyk, cyniczne spojrzenie na wiat. g. Haaliwe, anarchistyczne i cudownie bezpretensjonalne filmy. h. Intymny stosunek dwojga ludzi, wysublimowany slapstick, niezrwnane sceny powszechnej histerii, crescendo. i. Ameryka jako obiekt satyry, ktrej celem jest ukazanie absurdw kulturalnego, politycznego i spoecznego ycia w Stanach. j. Sturges jako anty-Capra. k. aden z bohaterw Sturgesa nie prowadzi czysto prywatnego ycia. Hollywoodzka konwencja, czyli dwch protagonistw, ale brak zainteresowania tym, co osobiste, w przeciwiestwie do tego, co publiczne. Prywatne staje si publiczne, indywid ualne historie przeksztacane s w spektakl, czsto wbrew bohaterom. l. Bohaterowie jako swego rodzaju metonimia spoeczestwa. m. yciowe perypetie, ktre s zazwyczaj traktowane z humorem i rozbawieniem, ktrym jednak zawsze grozi przejcie w co bardziej bolesnego. n. Bohaterowie udaj kogo, kim nie s. Ale Sturges raczej celebruje te oszustwa jako zdolno do przemiany. o. Podre Sullivana jednoczenie jako zabawna komedia i poruszajcy dramat o silnym ostrzu satyrycznym. Najbardziej wartociow rzecz, jak reyser moe zapr o-

ponowa widowni w czasach kryzysu, jest eskapistyczna komedia, ktra pozwala uciec od realiw codziennoci. p. PRZYPADEK, NIEPOROZUMIENIE I BEZMYLNO JAKO CENTRUM KOMEDII STURGESA. q. Hiperbolizacja farsy, slapsticku, satyry spoecznej i melodramatu. r. Poczenie jzyka wyrafinowanego i potocznego. Umiowanie kolokwializmw. s. Sturges nie inwestuje a tak wiele energii w aluzje seksualne. S one obecne, ale nie s najistotniejszym miernikiem ich zrcznoci (odwaniejszy od Lubitscha). t. Maestwo jako stay element intrygi melodramatycznej: cel albo przeszkoda. 3. Jak rozwd to tylko w Palm Beach (1942). a. Wywraca klasyczny schemat melodramatu i komedii romantycznej, zgodnie z kt rym maestwo zawarte wbrew przeciwnociom losu stanowi uwieczenie egz ystencji kochankw i gwarancj ich dozgonnej mioci. b. Surrealistyczne i nieprawdopodobne zakoczenie. c. Filozofia Gerry: seks, a przynajmniej moliwo erotycznego zaangaowania, st anowi podbicie absolutnie wszystkich damsko-mskich relacji. d. Moment, w ktrym Gerry uwiadamia sobie moc wasnego seksapilu jes t momentem, w ktrym odrzuca ona maestwo jako niepotrzebny balast hamujcy ro zwj: jej i ukochanego faceta. e. Gerry nie porzuca Toma, bo przestaa go kocha, ale wanie dlatego, e kocha go nie przestaa. f. Postanawia si sprawdzi poza konwencj pani domu. g. Sturgesowska wersja krainy Oz. h. Teza: szczcie jednych musi by opacone niespenieniem innych. i. Maestwo zostaje uratowane, poniewa seksualny pocig Gerry i Toma jest zbyt silny, by mogli y bez siebie, a nie dlatego, e instytucja jest przez nich ceniona. 4. Cud w Morgans Creek (1944). a. Jeden z najbardziej obrazoburczych filmw klasycznego Hollywoodu. b. Mimo kodeksu Sturges wplt do filmu cay scenariusz. Problemy pojawiay si wwczas, gdy dany twrca postanowi wple wojenne tematy do swojego filmu. c. Problem byskawicznych maestw zawieranych tu przed wyruszeniem onierzy na front. Trudy pijana po imprezie, obrczka, objawy ciy, pogarda miasteczka i haba niemoliwa do zmazania. d. Znerwicowany Norvall i mio. Prba przechytrzenia prawa, ale plan si nie ud aje. e. Trudy rodzi szecioraczki, a Norvall jest uznany za ma i ojca, bo kraj jest du mny. f. Struges naigrywa si z obowizujcej w Ameryce lat czterdziestych moralnoci, zgodnie z ktr prokreacja akceptowalna jest tylko w ramach uwiconego przez pastwo (i/lub koci) zwizku. Trudy na szczcie nie dopucia si kontaktu seksualnego bez lubu (usprawiedliwienie!). g. Maestwo znowu jako konwencja, niemajca nic wsplnego z mioci. Trudy nie zostaje potpiona za seks jako grzesznica bo jej seks by seksem maeskim; i ten fakt przesania w duej mierze zdroworozsdkow konstatacj, zgo dnie z ktr by to przede wszystkim seks niemdry i nieodpowiedzialny. h. Komedia ponownego maestwa. 5. Owacje dla bohatera (1944). a. Mikrokosmos. Mae miasteczko jako wyobraenie amerykaskiego ycia. b. Woodrow jako bohater, cho wcale tego nie chcia. c. Nadzieje o byciu bohaterem. d. Satyra o charakterze podobnym do filmu Wielki McGinty.