W opracowaniu i wytworzeniu produktu znakiem rozpoznawczym postpu jest przeniesienie uwagi z rozwoju funkcjonalnego na uproszczenie procedur postpowania.

Tak tendencj dobrze ilustruj osignicia w dziedzinie rozwoju systemw wicych. Klasyczne wieloetapowe systemy wice zostay obecnie zastpione przez uproszczone wersje bondw, ktrych niewtpliw zalet jest prosta i szybka technika aplikacji powszechnie uznawana za przyjazn uytkownikowi (1). W systemach opartych na technice cakowitego wytrawiania gwne czynnoci takie, jak wytrawianie, priming i bonding ktre byy wykonywane w 3 etapach zostay przeksztacone w systemy dwuetapowe, jednobuteleczkowe np. Prime&Bond NT (2). Analogiczne zjawisko da si zauway w rozwoju systemw samowytrawiajcych. Systemy samowytrawiajace oparte na dwu etapowych primerach zostay przeksztacone w rozwizania typu "wszystko w jednym", ktre cechuje moliwo symultanicznego wytrawiania, oddziaywania primera i bondu (3). Jednym z ostatnio wprowadzonych na rynek produktw tej kategorii jest Xeno III (Dentsply DeTrey). Badania ostatniej dekady, dziki cisej wsppracy producentw i placwek naukowych zaowocoway znaczcym postpem wiedzy na temat skutecznego czenia si z tkankami zbw. Jednym z najprostszych przykadw jest zrozumienie faktu, i wytworzenie warstwy hybrydowej nie zachodzi wycznie w przypadku zbinowych bondingw. Podobna warstwa pojawia si rwnie w efekcie demineralizacji i wymiany jonw jakie wystpuj w czasie stosowania klasycznych i modyfikowanych ywicami cementw glasjonomerowych (4-6).Wiadomo obecnie, e w przypadku aplikacji zbinowych systemw wicych na zbin nie istnieje korelacja pomidzy gruboci warstwy hybrydowej a efektywnoci bondingu (7). Pojawienie si warstwy hybrydowej jest zjawiskiem bdcym logiczn konsekwencj demineralizacji tkanek pod wpywem dziaania kwasu oraz infiltracji ywic w gb wytrawionej tkanek (8). Zastosowanie techniki cakowitego wytrawiania nakada na system wicy warunek penetracji adhezyjnych monomerw na gboko na jakiej zasza demineralizacja (9).To wymaga uycia albo techniki wilgotnego bondingu albo systemw opartych na roztworach wodnych zawierajcych HEMA (10-12). Z kolei dla systemw samowytrawiajcych wanym parametrem jest ich kwasowo. Dziki niej s w stanie wytrawi odpowiedni grubo warstwy mazistej i dotrze do lecej pod ni nienaruszonej tkanki zbinowej doprowadzajc do powstania przynajmniej cienkiej strefy demineralizacji, ktra jest natychmiast infiltrowana przez ywice (3). Jest to wana informacja wielokrotnie publikowana przez profesora Nakabayashi, ktry podkrela, e warstwa mazista wytworzona poprzez uycie w warunkach laboratoryjnych papieru z nasypem krzemianu wglowego o wielkoci ziaren 600 prowadzi do przeceniania efektywnoci dziaania niektrych agodniejszych wersji systemw samowytrawiajacych (13).Ten problem mona rozwiza klinicznie poprzez wcieranie systemw wicych, co powoduje lepsze rozproszenie pozostaoci warstwy mazistej (14,15). W cigu najbliszych lat przewiduje si podjcie znaczcego wysiku celem poszerzenia naszych horyzontw na temat potencjalnych problemw, jakie mog by zwizane z zastosowaniem wspczesnych systemw wicych, szczeglnie w kontekcie trwaoci wizania z tkankami zba (16-19). Wraliwo technik aplikacyjnych zwizana z systemami opartymi na cakowitym wytrawianiu tkanek Systemy wice wymagajce zastosowania techniki cakowitego wytrawiania s bardziej wraliwymi na bdy w stosowaniu, stosowaniu, poniewa oferuj wski zakres moliwoci osigni cia optymalnego zakresu hybrydyzacji i uszczelnienia kanalikw zbinowych technik wilgotnego bondingu (20). Z perspektywy klinicznej potencjalnym problemem, ktry klinicysta moe spotka jest dolegliwo o charakterze nadwraliwoci pozabiegowej bdca konsekwencj usunicia warstwy mazistej (21 -23). Z dwch rodzajw bdw, jakie mona popeni: przesuszenie lub nadmierne nawilenie zbiny po gbokim wytrawieniu (24) czstszym bdzie zapewne przesuszenie, poniewa ywa tkanka zbinowa jest faktycznie wilgotna po usuniciu warstwy mazistej (25) [Fig.1].

Kiedy lotny rozpuszczalnik, znajdujcy si w systemie wicym, szybko paruje, cige przesikanie pynu przez kanaliki zbinowe pacjenta przed polimeryzacj systemu wiacego moe powodowa zatrzymanie "w potrzasku" wypenionych wod pcherzy wzdu powierzchni wizanej (26) [Fig.2].

Gdy pacjent zacznie u moe to powodowa powstanie efektu pompy, ktry bdzie inicjowa szybki przepyw wody w kanalikach i tym samym wywoywa dranienie zakocze wkien nerwowych A-delta w splocie miazgowo-zbinowym (27, 28). Tego rodzaju problem moe zosta klinicznie rozwizany poprzez: a. uycie preparatw do znoszenia nadwraliwoci zbiny opartych na wodnych roztworach HEMA, poniewa HEMA z wod tworzy w czasie polimeryzacji rzadki hydroel po wytrawieniu zbiny (29); b. zastosowanie modyfikowanych ywicami glasjonomerw jako materiaw zastpujcych zebin w technice kanapkowej (30); c. uycie preparatw do znoszenia nadwraliwoci na bazie szczawianw po wytrawieniu zebiny (31); d. stosowanie samowytrawiajacych systemw wicych, ktre nie usuwaj warstwy mazistej i ograniczaj przepyw pynu w kanalikach zebinowych (32).

Wraliwo technik aplikacyjnych zwizana z systemami samowytrawiajcymi Podczas gdy samowytrawiajce systemy wice cz si w wystarczajcym stopniu z opracowanym szkliwem, o tyle jest powszechna zgoda co do faktu, i agodniejsze wersje tych bondw nie wytrawiaj w wystarczajcy sposb nieopracowanego, pryzmatycznego szkliwa [Fig.3], nie tworz wypustek wnikajcych

w kanaliki zbinowe i zapewniaj zbyt ma powierzchni dla osignicia mikromechanicznej retencji (3335).

Klinicznie powoduje to pojawienie si przebarwie na brzegach wypenie, o czym donoszono przy okazji pracy agodnymi systemami samowytrawiajacymi. Dlatego zastosowanie zabiegu zukonienia szkliwa jest uzasadnione (oprcz innych istotnych powodw), take dla zwikszenia skutecznoci dziaania agodnych samowytrawiajcych systemw wicych, zwaszcza gdy brzegi wypenienia s zlokalizowane w szkliwie. Systemy wice zawierajce czsteczki wypeniacza kontra bondy pozbawiane wypeniaczy Prime&Bond NT oraz Xeno III stanowi doskonae przykady systemw wicych posiadajcych w swym skadzie rne zawartoci czsteczki nanowypeniaczy, ktre poprzez zwikszenie gstoci bondu umoliwiaj wytworzenie pojedynczej warstwy odpowiedniej gruboci, a przez to stosowanie ich w technice jednowarstwowej (36). W przypadku systemw wicych pozbawionych wypeniaczy naley zdawa sobie spraw z tego, e na skutek hamujcego wpywu tlenu na proces polimeryzacji, powierzchnia bondu nie jest cakowicie spolimeryzowana nawet jeli klinicznie posiada charakterystyczny poysk. Stosowanie tego rodzaju bondw w technice jednowarstwowej moe prowadzi do potencjalnej moliwoci bocznego przesunicia lub usunicia warstwy inhibicyjnej w czasie kondensacji materiau kompozytowego. To z kolei prowadzi do sytuacji, gdy kompozyt bdzie pooony bezporednio w kontakcie z warstw hybrydow lub nawet w kanalikach zbinowych [Fig.4].

Jeden z systemw samowytrawiajcych pozbawiony czsteczek wypeniaczy o nazwie Prompt L -Pop zosta do dokadnie przebadany. Ten bond posiada bardzo grub, czciowo spolimeryzowan warstw inhibicyjn, ktra nie jest cakowicie absorbowana przez materia kompozytowy [Fig.5]. Wizanie z tkankami systemw pozbawionych wypeniaczy mona udoskonali stosujc na przykad ich wielokrotn aplikacj (37,38).

Brak kompatybilnoci niektrych chemoutwardzalnymi kompozytami

uproszczonych

aplikacyjnie

systemw

wicych

Od dawna wiadomo, e chemoutwardzalne kompozyty, ktre wykorzystuj aromatyczne trzeciorzdowe aminy jako katalizatory reakcji redox nie cz si dobrze z systemami wicymi zawierajcymi kwasowe monomery ze wzgldu na reakcje kwas-zasada, ktra powoduje dezaktywacj amin trzeciorzdowych (39,40). Zarwno systemy jednobuteleczkowe oparte na cakowitym wytrawianiu, jak i samowytrawiajce, jednoetapowe bondy charakteryzuj si brakiem dodatkowej warstwy z ywic bondu i dlatego niespolimeryzowane kwasowe monomery s w bezporednim kontakcie z chemoutwardzalnymi kompozytami. Klinicznie moe to powodowa przerwanie poczenia odbudowy zrbu korony wykonanego z chemoutwardzalnego lub podwjnie utwardzalnego kompozytu z bondem w czasie pobierania wycisku (4141). Ten problem, pierwszy raz opisany w 1999 roku, rozwizano w wielu jednobuteleczkowych systemach wicych poprzez wprowadzenie wersji podwjnie utwardzalnych, ktre zawieray dodatkow buteleczk z chemicznym inicjatorem zawierajcym benzenosulfonian sodu (40,45). Przykadami takich rozwiza w dziedzinie systemw wicych s Prime&Bond NT Dual Cure, Excite DSC, OptiBond Solo Plus Du al Cure. Jak wida na ilustracji w przypadku OptiBond Solo Plus zastosowanie chemicznego inicjatora wzmocnio jego wytrzymao na ugicia w poczeniu z chemo - lub podwjnie utwardzalnymi kompozytami tylko do pewnego poziomu [Fig.6] (46).

Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku systemw jednoetapowych, samowytrawiajcych (47). Obecnie wiadomo, e niekorzystne reakcje chemiczne s tylko czciowo odpowiedzialne za brak kompatybilnoci pomidzy uproszczonymi aplikacyjnie systemami wicymi, a chemoutwardzalnymi kompozytami. Jak donosz ostatnie badania, kolejnym wanym czynnikiem jest fakt zachowywania si systemw wicych po polimeryzacji na podobiestwo przepuszczalnych bon (48.49).

Jednoetapowe, samowytrawiajce systemy wice zachowuj si jak przepuszczalne bony Istnieje proste do wykonania przez kadego klinicyst dowiadczenie potwierdzajce to zjawisko. Wystarczy nanie na pask powierzchni szkliwa i zbiny jeden z systemw wicych. Po spolimeryzowaniu bondu naley usun klejc si warstw inhibicji tlenowej i umieci prbk w wodzie. Po upywie dziesiciu minut na powierzchni szkliwa wytworz si pcherze wodne [Fig.7] - proces powszechnie znany i wykorzystywany w przemyle tworzyw sztucznych.

Wiemy, e wewntrz kwasowego systemu wicego, ktry wytrawi dobrze zmineralizowne szkliwo jest warstwa rozpuszczonych jonw wapnia i fosforu. Pod wpywem gradientu osmotycznego woda przenika do rodka z zewntrz przez system wicy, a do wytworzenia pcherzy wodnych. Ostatnio wykazano istnienie wypenionych wod kanaw wewntrz tych systemw wicych (drzewa wodne) (51,52), ktre sprawiy ze zachowuj si jak przepuszczalne bony [Fig.8].

Chemoutwardzalne kompozyty polimeryzuj wolniej ni wiatoutwardzalne i w tym dodatkowym czasie zachodzi dyfuzja wody z uwodnionej zbiny poprzez ywice do wytworzenia pcherzy wodnych wzdu powierzchni poczenia z kompozytem [Fig.9] (53).

Przepuszczalno kwasowych systemw wicych jest prawdopodobnie odpowiedzialna z jednej strony za zwikszone uwalnianie jonw fluoru, a z drugiej za potencjalne przedostawanie si pewnej iloci zwizkw bdcych pochodnymi ywic. Pochanianie wody przez hydrofilne i jonowe mononery ywic zarwno przez warstw hybrydow jak i warstw adhezyjn jest postrzegane jako czynnik przyczyniajcy si do stopniowej degradacji poczenia pomidzy ywicami a zbin. (54). To zjawisko pogarsza jeszcze wzrost wewntrzne j koncentracji hydrofilnych komponentw ywic we wspczesnych samowytrawiajcych systemach wicych jako e hydrofilno i stabilno hydrolityczna s oglnie pojciami antagonistycznymi (55). Dlatego przyszo systemw wicych by moe bdzie zwizana z moliwoci zmiany waciwoci hydrofilnych czy hydrofobowych w trakcie lub po aplikacji systemu wicego. Zjawisko to mona wywoa poprzez aktywacj wiatem ultrafioletowym katalizatorw o charakterze pprzewodnikw. Takie pionierskie rozwizania s dzieem profesora Fujishima i s ju wykorzystywane w samo oczyszczajcych si okularach, szybach okiennych, dachwkach. By moe bd mogy znale zastosowanie w nastpnych generacjach zbinowych systemw wicych przyczyniajc si do zwikszenia trwaoci poczenia z tkankami zba.