You are on page 1of 27

Prawo prywatne midzynarodowe - opracowanie przedegzaminacyjne: I. CZE OGLNA Pojcie prawa midzynarodowego prywa nego!

"idzynarodowe prawa prywa ne o#ejm$je % o%$n&i na'e()ce do dziedziny prawa cywi'nego* rodzinnego i opie&$+czego oraz prawa pracy. Za'icza %i $ a&(e inne dziedziny prawa* g,-wnie prawo .and'owe i go%podarcze /reg$'acje opar e na cywi'noprawnej me odzie reg$'acji 0 % o%$n&$ cywi'noprawne1. 2e w%zy% &ic. rozpa rywanyc. przez ga,)3 przypad&ac. i% nieje a&i e'emen * & -rego %&$ &i prawne wy#iegaj) poza granic pa+% wa* gdzie do&on$je %i oceny prawnej a'#o e( rozpa rywane %) %&$ &i prawne pewnyc. czyn-w czy zdarze+ do&onanyc. za granic). Za em w % anie 4a& ycznym % o%$n&$ z dziedziny prawa cywi'nego* rodzinnego '$# prawa pracy je% element obcy. E'emen o#cy wy% p$je przy&,adowo! - gdy $cze% ni&iem % o%$n&$ prawnego je% o#ywa e' o#cego pa+% wa a'#o o%o#a prawna* maj)ca %w) %iedzi# poza granicami danego pa+% wa5 - gdy przedmio % o%$n&$ prawnego znajd$je %i za granic)5 - gdy czynno6ci prawne '$# zdarzenia prawne /$mowa* czyn niedozwo'ony* 6mier7 o%o#y i p.1 mia,y miej%ce za granic)5 - gdy %&$ &i czynno6ci prawnyc. '$# zdarze+ prawnyc. wy#iegaj) za granic. E'emen o#cy wy% p$je wic w % anie 4a& ycznym! a1 w %prawac. zwi)zanyc. z podmio em 0 element obcy ratione personae5 #1 w %prawac. zwi)zanyc. z przedmio em 0 element obcy ratione materiae* pewnego % o%$n&$ '$# zdarzenia prawnego. 82AGA9 E'emen o#cy m$%i #y7 na y'e i% o ny* (e wywo,$je w) p'iwo6ci co do ego* ja&iego pa+% wa prawo % aje %i w,a6ciwe d'a rozwi)zania prawnego #adanego % an$ 4a& ycznego. Ce' prawa midzynarodowego prywa nego! Zadaniem midzynarodowego prawa prywa nego je% w%&azanie %y% em$ prawnego* wed,$g & -rego ma na% )pi7 ocena prawna % an$ 4a& ycznego. Gdy pewien 4a& * maj)cy zwi)ze& z zagranic) je% #adany w pewnym pa+% wie pod wzg'dem prawnym o je% o pastwo sdu5 z dr$giej % rony mamy do czynienia z pastwem obcym. I% o ne je% * (e za% o%owanie %y% em$ prawnego o#cego pa+% wa od#ywa %i #ez wzg'd$ na o* czy pa+% wo %)d$ i pa+% wo* & -rego porz)de& prawny ma #y7 za% o%owany $ rzym$j) ze %o#) % o%$n&i dyp'oma yczne czy nie. O#cy porz)de& prawny % o%$je %i #ez wzg'd$ na o* czy pa+% wo* do & -rego -w %y% em prawny na'e(y* zo% a,o $znane. Normy &o'izyjne! Gdy % an 4a& yczny % o%$n&$ cywi'noprawnego* zawieraj)cego e'emen o#cy* wywo,$je zagadnienie* czy zwr-ci7 %i do ego czy innego %y% em$ prawnego o rozwi)zanie prawne % an$ 4a& ycznego m-wimy o z#ieg$* &on4'i&cie* &o'izji $% aw. 2 rzeczywi% o6ci c.odzi o kolizj prawa j. % an r-(nicy midzy normami prawa pa+% wa %)d$ a ego pa+% wa* & -rego do yczy e'emen o#cy. :-(nica po'ega na ym* (e prawo w,a%ne i prawo o#ce daj) odmienne rozwi)zanie d'a danego % an$ 4a& ycznego. Ze wzg'd$ na o* (e przedmio em midzynarodowego prawa prywa nego je% &o'izja prawa* & -r) ma ono roz% rzygn)7* nazywane je% ono prawem &o'izyjnym* a normy o prawo worz)ce nazywa %i normami &o'izyjnymi. ; o%owanie norm midzynarodowego prawa prywa nego! 1

Od#ywa %i w en %po%-#* (e %dzia po % wierdzeni$* (e rozpa rywany % an 4a& yczny zawiera w %o#ie e'emen o#cy! a1 #ada prawo &o'izyjne %wojego &raj$ w ce'$ % wierdzenia* czy do rozwi)zania za% o%owa7 prawo w,a%ne czy o#ce 0 o&re6'enie w,a6ciwego %y% em$ prawnego5 #1 odnajd$je odpowiedni) d'a danego przypad&$ norm 0 o&re6'enie w,a6ciwej normy mery orycznej. <e4inicja prawa prywa nego midzynarodowego 0 $jcie w)%&ie! "idzynarodowe prawo prywa ne je% o ze%p-, norm o#owi)z$j)cyc. na o#%zarze pewnego pa+% wa* a przedmio em ic. je% w%&azanie %y% em$ prawnego /w,a%nego '$# o#cego1* w,a6ciwego d'a roz% rzygnicia % o%$n&$ prawnego z za&re%$ prawa cywi'nego /$jcie %zero&ie1* w & -rego % anie 4a& ycznym je% e'emen o#cy. <e4inicja prawa prywa nego midzynarodowego 0 $jcie %zero&ie! "idzynarodowe prawo prywa ne % anowi ze%p-, w%ze'&iego rodzaj$ norm* odno%z)cyc. %i do % o%$n&-w prawnyc. z e'emen em o#cym! =1 normy &o'izyjne5 >1 normy jedno'i e 0 c.ara& er prawny midzynarodowy* przy czym reg$'$j) a&(e prawa i o#owi)z&i % ron5 po'egaj) na ym* (e pa+% wa przyjm$j) w drodze poroz$mienia midzynarodowego a&ie %amo prawo mery oryczne* w zwi)z&$ z czym normy jedno'i e % anowi) rozwi)zanie &on&$rencyjne d'a norm &o'izyjnyc.5 w6r-d me od wprowadzania norm jedno'i yc. na czo,o wy%$waj) %i! &onwencje np. ?onwencja 2iede+%&a o %przeda(y midzynarodowej5 $% awy wzorcowe 0 #ra& ra y4i&acji czy przy% )pienia5 % anowi) propozycj a'#o dyre& yw co do % anowienia &rajowyc. norm prawnyc.5 a& y prawne organizacji o c.ara& erze ponadnarodowym 0 pa+% wo prze&az$je %woje %$werenne po% anowienia na rzecz danej organizacji np. 2%p-'no y E$ropej%&ie /a'e j$( nie ONZ15 e a& y o przede w%zy% &im rozporz)dzenia /dyre& ywy nie wc.odz) $ w gr15 do ycz) przede w%zy% &im midzynarodowego przewoz$ ')dowego* mor%&iego i powie rznego* oc.rony w,a%no6ci przemy%,owej* oc.rony dzie, 'i erac&ic. i ar y% ycznyc.* we&%'i i cze&-w. @1 prawo o#cyc. 0 normy o&re6'aj)ce czy w danym pa+% wie c$dzoziemcy maj) #y7 ra& owani na r-wni z o#ywa e'ami w,a%nego pa+% wa* a je(e'i nie o ja&im pod'egaj) ograniczeniom5 nie %) o za em normy &o'izyjne* #o nie roz% rzygaj) o ym ja&i %y% em prawny /ja&iego pa+% wa1 na'e(y % o%owa7* 'ecz wyja6niaj)* ja&ie %) granice zdo'no6ci prawnej i zdo'no6ci do czynno6ci prawnyc. c$dzoziemc-w oraz przyznanyc. im praw podmio owyc. 0 za%ad) je% r-wnorzdno67! a&* ja& o#ywa e'e ego pa+% wa* a'#o a&* ja& na%i o#ywa e'e na erenie ego pa+% wa o#cego* z & -rego poc.odzi c$dzoziemiec /za%ada wzajemno6ci1 0 do yczy o a&(e norm proce%owyc. np.! w Po'%ce $% awa o na#ywani$ nier$c.omo6ci na ery ori$m Po'%&i przez c$dzoziemc-w / zw. &a$cja a& oryczna przy w%zczci$ po% powania przez c$dzoziemca1. A1 normy mery oryczne z e'emen em o#cym 0 po'egaj) one np. na ym* (e je(e'i w re'acji prawnej po%iada $dzia, c$dzoziemiec o a&a norma o&re6'a jego prawa i o#owi)z&i* je% o za em norma mery oryczna. B1 prawo proce%owe midzynarodowe 0 cz. III ?.p.c.5 prawo o odpowiada na py anie* & -rego pa+% wa %)d ma roz% rzygn)7 dany pro#'em /&we% ia j$ry%dy&cji15 prawo proce%owe je% $ 6ci6'e powi)zane z prawem &o'izyjnym 0 prawo mery oryczne #dzie % o%owane wg za%ady! prawo pa+% wa %)d$ /lex fori15 $ roz% rzygane %) &we% ie! $znawania i wy&onywania zagranicznyc. orzecze+ /%)dowyc.* ar#i ra(owyc.1* &we% ia prawa c$dzoziemca w proce%ie* midzynarodowa pomoc prawna /w%p-,praca %)d-w* prze%,$c.iwanie 6wiad&-w1. 2

C1 prawo p$#'iczne midzynarodowe 0 reg$,y prawa midzynarodowego prywa nego %) &on%e&wencj) norm prawa midzynarodowego p$#'icznego i %) z nimi 6ci6'e powi)zane5 i% niej) $ w%za&(e znaczne r-(nice co do &on% r$&cji norm prawa* 3r-de, prawa* adre%a a. D1 in er'o&a'ne prawo prywa ne 0 in. midzy ery oria'ne* in erregiona'ne5 ze%p-, norm rozwi)z$j)cyc. &o'izje midzy %y% emami prawnymi* o#owi)z$j)cymi na o#%zarze jednego i ego %amego pa+% wa5 war$n&iem i% nienia in er'o&a'nego prawa prywa nego je% wic #y na o#%zarze ego %amego pa+% wa i% nia,o &i'&a %y% em-w prawa cywi'nego /pa+% wa 4ederacyjne np. 8;A* "e&%y&* ;zwajcaria15 co do 8;A* o na'e(y w%&aza7* (e w &raj$ ym za%ady przyj e do rozwi)zywania &o'izji midzy wewn rznymi %y% emami prawnymi o#owi)z$j) a&(e d'a &o'izji midzynarodowyc.. E1 in erper%ona'ne prawo prywa ne 0 % o%owane w pa+% wac.* gdzie przyna'e(no67 danej o%o#y do o&re6'onej gr$py %po,ecznej /gr. &a% owe* %zczepowe* wyznaniowe 0 narodowo6ciowe1* prze%)dza o jego prawac. i o#owi)z&ac. np. Indie* Iran* Ira&* &raje a4ry&a+%&ie. :ozw-j prawa prywa nego midzynarodowego! - 6redniowiecze! za%ada per%ona'izm$ /prawo idzie za o%o#)1 F 2,oc.y i za%ada ery oria'izm$ /o#owi)z$je zaw%ze prawo ery ori$m na & -rym dana o%o#a %i znajd$je1 F 8;A i Go'andia5 - HII 0 HII wie&! zw. dawna %z&o,a % a $ owa5 2,oc.y i Jrancja5 do&onano rozr-(nienia pomidzy normami do ycz)cymi po% powania %)dowego i normami prawa ma eria'nego5 przyj o w odnie%ieni$ do norm proce%owyc. za%ad legis fori 0 Kaco#$% La'd$in$%* przej'i j) przed% awicie'e zw. %z&o,y or'ea+%&iej! KacM$e% de :eNigny* Lar o'$% ;a%%o4era o5 za%ada locus regit formam actus 0 2i'.e'm de C$n5 pojawia %i za%ada %,$%zno6ci oraz % a $ y rzeczowe i % a $ y o%o#owe 0 % a $ y prohibitiva favorabilia /&orzy% ne d'a o%-#* & -ryc. do ycz) i d'a ego id) za nimi1 oraz % a $ y prohibitiva odiosa /nie&orzy% ne d'a o%-#* & -ryc. do ycz)* d'a ego nie %) $znawane* nie id) za o%o#ami 0 pierwowz-r &'a$z$'i porz)d&$ p$#'icznego1* a na% pnie a&(e % a $ y mixta /odno%z)ce %i cz6ciowo do o%-#* a cz6ciowo do rzeczy1. ;) a&(e % a $ y permissiva /% a $ y przyznaj)ce o%o#om prawa* & -rym ius commune j. prawo rzym%&ie im odmawia* d'a ego nie owarzy%z) o%o#om15 - HII wie&! "o'ine$% i Ler rand dOArgen re5 da'%zy podzia, % a $ -w zw,a%zcza w dziedzinie zo#owi)za+5 - ;z&o,a .o'ender%&a! Pawe, Ioe * Kan Ioe oraz 8'ry& G$#er5 &a(de prawo je% z na $ry %wej ery oria'ne* za em 'ogiczn) &on%e&wencj) %$werenno6ci je% % o%owanie y'&o prawa danego ery ori$m* #ra& wic o#owi)z&$ % o%owania prawa o#cego* c.y#a (e ze wzg'd-w &$r $azji midzynarodowej* o i'e nie #dzie %i o ,)czy7 z $%zczer#&iem d'a w,adzy '$# praw pan$j)cego i jego o#ywa e'i / zw. za%ada ery oria'izm$15 - <o& ryna angie'%&a i p-,nocnoamery&a+%&a! K. ; ory5 ograniczenie za%ady ery oria'izm$5 - HIH wie&! J.?. Non ;aNigny 0 &ry y&a eorii % a $ owej5 eoria P%iedzi#yQ % o%$n&$ prawnego czy'i o#%zar$ prawnego* z & -rym dany % o%$ne& je% naj6ci6'ej zwi)zany / zw. eoria re'a ywi% yczna ,)czni&-w 0 &oncepcja ,)czni&a najdonio6'ej%zego zwi)z&$15 prawo o#owi)z$j)ce w P%iedzi#ieQ % o%$n&$ prawnego na'e(y % o%owa7 #ez wzg'd$ na o* czy #dzie o prawo w,a%ne* czy o#ce. ;aNigny do% rzega, e( &onieczno67 wprowadzenia ogranicze+ w % o%owani$ prawa o#cego* przy czym ograniczenia e $j), w > gr$py! =1 $% awy #ezwzg'dnie wi)()ce* wc.odz)ce w %&,ad %y% em$ prawnego o#owi)z$j)cego w %iedzi#ie %)d$* & -re wym$%zaj) %woj) w,a6ciwo67 #ez wzg'd$ na o* ja&iem$ praw$ pod'ega dany % o%$ne&* >1 przepi%y o#cego prawa do ycz)ce in% y $cji nie znanyc. praw$ o#owi)z$j)cem$ w %iedzi#ie %)d$5 3

;c.y,e& HIH wie&$! Nowa %z&o,a w,o%&a! Pa%M$a'e ; ani%'ao "ancini5 za%ada narodowo6ci 0 'eR pa riae zw,a%zcza w dziedzinie % o%$n&-w o%o#i% yc.* rodzinnyc. i %pad&owyc.5 za%ada porz)d&$ p$#'icznego. Cza%y now%ze i najnow%ze! Jrancja 0 A.Pi''e /przepi%y ery oria'ne i poza ery oria'ne15 2'&. Lry ania 0 A.I.<icey / eoria praw na#y yc. 0 %dzia % o%$je za%adniczo w,a%ne prawo mery oryczne* je6'i jedna& prawo podmio owe pow% a,o na %&$ e& zdarzenia* & -re mia,o miej%ce w o#cym pa+% wie* na'e(y o $%zanowa7* z ym jedna& za% rze(eniem* (e en* & o powo,$je %i na prawo na#y e pod rz)dem o#cego prawa* m$%i o $dowodni715 8;A 0 2.2.Coo& /'oca' 'aw .eory 0 ra& owanie normy o#cego prawa jedynie ja&o wzor$ $ worzenia '$# wy%z$&ania we w,a%nym %y% emie prawnym podo#nej normy 0 .o,dowanie y'&o lex fori15 E$ropa /og-'ne reg$,y &o'izyjne1.

Sr-d,a prawa midzynarodowego prywa nego! =1 a& y prawa wewn rznego5 >1 $mowy midzynarodowe /m$' i'a era'ne5 #i'a era'ne 0 maj) pierw%ze+% wo15 @1 prawo zwyczajowe. Norma &o'izyjna 0 pojcie* #$dowa! <e4inicja! Normy &o'izyjne o normy do ycz)ce* a nie reg$'$j)ce % o%$n&$ z e'emen em o#cym. Cec.y! %) o Pnormy o normac.Q czy'i m-wi) ja& % o%owa7 inne normy prawne /in. normy &ompe encyjne15 maj) %zczeg-'nyc. adre%a -w* nie podmio y prawa 'ecz organy je % o%$j)ce /%)dy* organy admini% racyjne15 %) zaw%ze #ezwzg'dnie o#owi)z$j)ce d'a %)d-w* #owiem % rony %ame nie&iedy mog) wy#ra7 normy /zo#owi)zania15 %) o normy .ipo e yczne czy'i odno%z) %i nie do &a(dego podmio $* a y'&o o yc. & -re znajd) %i w danej %y $acji 4a& ycznej w przeciwie+% wie do norm &a egorycznyc.* gdzie &a(dy je% podmio em np. prawo cywi'ne5 maj) odmienn) #$dow! a1 #ra& %an&cji* a'e nieza% o%owanie normy daje mo('iwo67 podwa(enia orzeczenia5 #1 zamia% .ipo ezy 0 za&re%5 c1 dy%pozycja. ;c.ema #$dowy normy &o'izyjnej! ZAK !" F #$"P%Z$&'A

Opi%$je % ypizowane % any 4a& yczne '$# ic. ze%po,y* do & -ryc. dana norma %i odno%i np. %prawy %pad&owe* de'i& y czy'i pojcia og-'ne5 o&re6'ona je% $ %y $acja d'a & -rej dana norma mo(e #y7 za% o%owana.

(AKAZ lub ZAKAZ za% o%owania ja&iego6 %y% em$ prawnego

)*&Z(+K

pewien e'emen % an$ 4a& ycznego5 najwa(niej%zy5 wi)(e %i przeze+ ca,e zdarzenie z

o&re6'onym % anem prawnym. Ke% &win e%encj) normy &o'izyjnej9 L$dowa ,)czni&a! TUCZNI?

O?:ELNI? NO"INALNV

;8LO?:ELNI? WE"PO:ALNV

w%&az$je ja&i e'emen % an$ 4a& yczn. #ierzemy pod $wag np.! Pprawo ojczy% e %pad&odawcyQ

w%&az$je z ja&iej c.wi'i e'emen ; an$ 4a& yczn. mamy #ra7 pod $wag np.! Pz c.wi'i jego 6mierciQ

L$dowa o&re6'ni&a nomina'nego! O?:ELNI? NO"INALNV

PO<;WA2A

<OPETNIENIE /IN. <OPETNIACZ1

w%&az$je* ja&i e'emen % an$ 4a& ycznego #ierzemy pod $wag np.! Pprawo ojczy% eQ

w%&az$je z &im '$# z czym e'emen en je% powi)zany np.! P%pad&odawcyQ

Przy&,ad! Ar . @A $% awy F Prawo prywa ne midzynarodowe! W sprawach spadkowych waciwe jest prawo ojczyste spadkodawcy mierci.

z chwili jego

Za&re%! W sprawach spadkowych <y%pozycja! waciwe jest prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego mierci Na&az! waciwe jest T)czni&! prawo ojczyste spadkodawcy z chwili jego mierci O&re6'ni& nomina'ny! prawo ojczyste spadkodawcy ;$#o&re6'ni& empora'ny! z chwili jego mierci Pod% awa! prawo ojczyste <ope,nienie! spadkodawcy T)czni& w ww. przy&,adzie % anowi o # y w a e ' % w o /Pprawo ojczy% e %pad&odawcyQ1 czy'i zw. lex patriae. :oz#$dowana % r$& $ra ,)czni&a ma wyczerpywa7 % an 4a& yczny. 82AGA9 Zdarza %i* (e norma &o'izyjna nie #dzie %&,ada7 %i ze w%zy% &ic. ww. e'emen -w5 najcz%iej #ra& #dzie %$#o&re6'ni&a empora'nego. Przyjm$je %i w-wcza%* (e w,a6ciwe je% zw. ka,doczesne prawo w%&azane norm) &o'izyjn) czy'i np. z c.wi'i zawarcia ma,(e+% wa /d'a zawarcia ma,(e+% wa1* z c.wi'i zawarcia $mowy /d'a zawarcia $mowy1 0 odnie%ienie do in ere%$j)cego na% % an$ 4a& ycznego. :odzaje ,)czni&-w! =1 ,)czni&i per%ona'ne 0 in. podmio owe5 e'emen y % an$ 4a& ycznego zwi)zane %) z podmio ami5 >1 ,)czni&i przedmio owe 0 worzone w oparci$ o @ rodzaje re'acji! /=1 zwi)ze& midzy dan) rzecz) a o#%zarem prawnym5 />1 zwi)ze& midzy czynno6ci) a danym o#%zarem prawnym5 /@1 zwi)ze& pomidzy innym ni( o6wiadczenie wo'i zdarzeniem prawnym a danym o#%zarem prawnym /de'i& y1. Ad. = Przy&,adowe ,)czni&i per%ona'ne o! T)czni& o#ywa e'% wa /prawa ojczy% ego1 0 lex patriae5 T)czni& miej%ca zamie%z&ania 0 lex domicili5 T)czni& miej%ca po#y $* gdy c.odzi o o%o#y 4izyczne /nie % o%owany w Po'%ce15 T)czni& %iedzi#y o%o#y prawnej5 T)czni& reje% racji o%o#y prawnej5 T)czni& zw. eorii &on ro'i wp,yw-w. C.ara& ery% y&a! 2 Po'%ce domin$je ,)czni& prawa ojczy% ego. Zaw%ze prawo wewn rzne danego pa+% wa o&re6'a &we% i o#ywa e'% wa. 2 &on e&6cie ego ,)czni&a pojawia %i pro#'em apa ryd-w i o%-# o podw-jnym '$# wie'ora&im o#ywa e'% wie. Ar . > $% awy o prawie prywa nym midzynarodowym roz% rzyga &we% i wie'$ o#ywa e'% w* w dw-c. warian ac.! /a1 gdy &i'&a o#ywa e'% w* a w6r-d nic. o#ywa e'% wo po'%&ie 0 $znajemy (e je% o o#ywa e' po'%&i5 /#1 &i'&a o#ywa e'% w* a'e (adne nie je% po'%&im 0 $znajemy o#ywa e'% wo pa+% wa* z & -rym dana o%o#a je% naj6ci6'ej zwi)zana /najw,a6ciw%ze o#ywa e'% wo d'a danego % an$ 4a& ycznego. Ar . @ ww. $% awy roz% rzyga na omia% &we% i apa ryd-w 0 prawo pa+% wa miej%ca zamie%z&ania danej o%o#y. T)czni& o#ywa e'% wa je% wy&orzy% ywany przede w%zy% &im d'a %praw na $ry o%o#i% ej /% o%$n&i rodzinne* %pad&owe* zdo'no67 do czynno6ci prawnyc.1. ?raje ang'o%a%&ie nie % o%$j) ego ,)czni&a* a w jego miej%ce $(ywaj) ,)czni&a domicy'$. 2 Po'%ce a&(e % o%$je %i 6

,)czni& domicy'$. Na'e(y jedna& za$wa(y7* (e znaczenie domicy'$ r-(ni %i w $% awodaw% wac. r-(nyc. pa+% wac.. Gdzie niegdzie pojawia %i np. koncepcja domicylu poc-odzenia* wg & -rej miej%ce zamie%z&ania o%o#y o&re6'a %i na miej%ce zamie%z&ania jej ojca. 2 'i era $rze ang'ojzycznej i% nieje a&(e zw. domicyl z wyboru. Nie& -re &raje przec.odz) od ,)czni&a o#ywa e'% wa i domicy'$ do .cznika pobytu /po#y % a,y /zwy&,y15 po#y pro% y 0 c.wi'owe prze#ywanie w o&re6'onym miej%c$1. Co do o%o#y prawnej o wyr-(nia %i w zwi)z&$ z ni) a( rzy ,)czni&i. 2 Po'%ce $znanie ma ,)czni& %iedzi#y. C.odzi $ o %iedzi# organ$ zarz)dzaj)cego o%o#y prawnej5 pro#'ema yczne je% na omia% czy c.odzi o %iedzi# % a $ ow) czy 4a& yczn) 0 przyjm$je %i* (e c.odzi o %iedzi# 4a& yczn). Innym ,)czni&iem je% ,)czni& reje% racji 0 w,a6ciwe je% prawo podmio owe* w & -rym o%o#a prawna zo% a,a 4orma'nie zareje% rowana. Za'e ) ej me ody je% pewno67* gdy( pa+% wo reje% racji nie $'ega zmianie* na omia% pa+% wo %iedzi#y mo(e %i zmienia7. T)czni& en znajd$je za% o%owanie w %y% emac. prawnyc. 2'&. Lry anii* ;zwajcarii* 8;A. <o gr$py ej na'e(y a&(e zw. ,)czni& &on ro'i wp,yw-w* & -ry % o%owany je% w %y $acjac. nadzwyczajnyc.. T)czni& en nawi)z$je do dzia,a+ o%-# prawnyc. poddanyc. praw$ ego pa+% wa* gdzie znajd$je %i podmio &on ro'$j)cy dan) o%o# prawn). Ad. > Przy&,adowe ,)czni&i przedmio owe! T)czni& miej%ca po,o(enia rzeczy 0 lex rei sitae5 T)czni& miej%ca dzia,ania /og-'nie1 0 lex loci actus5 T)czni& miej%ca zawarcia $mowy 0 lex loci contractus5 T)czni& miej%ca wy&onania $mowy 0 lex loci solutionis5 T)czni& miej%ca pope,nienia de'i& $ 0 lex loci delicti commissi5 T)czni& %iedzi#y pa+% wa %)d$ 0 lex fori5 T)czni& prawa wy#ranego przez % rony 0 lex voluntatis5 T)czni& prawa #andery 0 lex banderae5 T)czni& prawa w,a6ciwego mery orycznego /% o%owany przy zw. zagadnieniac. nie%amodzie'nyc. np. przedawnienie1 0 lex causae. C.ara& ery% y&a wy#ranyc. ,)czni&-w przedmio owyc.! T)czni& miej%ca po,o(enia rzeczy w%&az$je prawo w,a6ciwe d'a oceny praw rzeczowyc.* a je% ym prawem prawo o#owi)z$j)ce w miej%c$* gdzie rzecz %i znajd$je / lex rei sitae1. 8% awa w%&az$je na legem rei sitae w na% p$j)cyc. przypad&ac.! w za&re%ie prawa w,a%no6ci* innyc. praw rzeczowyc. oraz po%iadania5 w %prawac. na#ycia i $ ra y w,a%no6ci oraz innyc. praw rzeczowyc.* zmiany re6ci '$# pierw%ze+% wa a'#o znie%ienia o% a nio wymienionyc. praw5 w %prawac. % o%$n&-w zo#owi)zaniowyc.* do ycz)cyc. nier$c.omo6ci. T)czni& wy#or$ 0 w pewnyc. %y $acjac. $% awa pozwa'a $cze% ni&om wy#ra7 %y% em prawny* & -rem$ zamierzaj) podda7 wi)()cy ic. % o%$ne& prawny. Prawem w,a6ciwym je% prze o %y% em prawny w%&azany na pod% awie poroz$mienia %i % ron. Ze wzg'd$ na o* (e wy#rane prawo je% &on%e&wencj) o6wiadczenia wo'i nazywa %i je lex voluntatis. T)czni& wy#or$ przyjm$je %i pow%zec.nie przede w%zy% &im d'a zo#owi)za+ $mownyc.. Pro#'em z#ieg$ /&o'izji1 ,)czni&-w! 2 jednej normie prawnej mo(e #y7 wy&orzy% ane &i'&a ,)czni&-w. <zieje %i a& na przy&,ad w edy* gdy w normie &o'izyjnej mamy do czynienia ze w%&azaniem e'emen -w powi)zanyc. z dwoma %y% emami prawnymi5 w e4e&cie mog) mie7 za% o%owanie > r-(ne %y% emy prawne r-wno'eg'e np. ar . >> $% awy F Prawo prywa ne midzynarodowe! 1. Przysposobienie podlega prawu ojczystemu przysposabiaj cego. 7

!. "ednak#e przysposobienie nie mo#e nast pi$ bez zachowania przepis%w prawa ojczystego osoby& kt%ra ma by$ przysposobiona& o ile dotycz one zgody tej osoby& zgody jej przedstawiciela ustawowego oraz zezwolenia w'a(ciwego organu pa)stwowego& a tak#e ogranicze) przysposobienia z powodu zmiany dotychczasowego miejsca zamieszkania na miejsce zamieszkania w innym pa)stwie. Z &o'izj) ,)czni&-w mamy a&(e do czynienia* gdy norma w%&az$je &i'&a e'emen -w powi)zanyc. z jednym o#%zarem prawnym a'#o prawo w,a6ciwe $% a'a %i przez jeden w%&azany w normie e'emen * a'e do ycz)cy &i'&$ podmio -w np. ar . @= ww. $% awy /do . de'i& -w1! 1. *obowi zanie nie wynikaj ce z czynno(ci prawnej podlega prawu pa)stwa& w kt%rym nast pi'o zdarzenie b+d ce ,r%d'em zobowi zania. !. "ednak#e& gdy strony s obywatelami tego samego pa)stwa i maj w nim miejsce zamieszkania& w'a(ciwe jest prawo tego pa)stwa. -. Prawo w'a(ciwe wed'ug przepis%w paragraf%w poprzedzaj cych rozstrzyga& czy osoba ograniczona w swej zdolno(ci ponosi odpowiedzialno($ za szkod+ wyrz dzon czynem niedozwolonym. "o('iwy je% a&(e zw. a' erna ywny z#ieg ,)czni&-w* & -ry po'ega na ym* (e norma na&az$je a' erna ywnie $wzg'dni7 ja&i6 jeden '$# dr$gi e'emen % an$ 4a& ycznego* przy czym o#a warian y %) r-wnoprawne* np. ar . => ww. $% awy! .orma czynno(ci prawnej podlega prawu w'a(ciwemu dla tej czynno(ci. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo pa)stwa& w kt%rym czynno($ zostaje dokonana. 82AGA9 Genera'nie pro#'em z#ieg$ ,)czni&-w rozwi)z$je in% y $cja odes.ania 0 pa rz da'ej. Inny c.ara& er* w por-wnani$ z ,)czni&ami a' erna ywnymi maj) .czniki posi.kowe. Po'egaj) one na ym* (e norma &o'izyjna w%&az$je jeden pod% awowy e'emen * & -ry rze#a $wzg'dni7 0 ,)czni& pod% awowy5 je(e'i e'emen en #dzie mia, miej%ce % o%$jemy prawo w%&azane wed,$g ,)czni&a pod% awowego* je(e'i nie na% )pi 0 po%i,&owo % o%$jemy inny warian . :-(nica w % o%$n&$ do ,)czni&-w a' erna ywnyc. po'ega na ym* (e ,)czni&i a' erna ywne %) r-wnoprawne i mo(na wy#ra7 jeden z nic.* w przypad&$ za6 ,)czni&-w po%i,&owyc.* dr$gi ,)czni& dzia,a dopiero w edy* gdy nie ma za% o%owania ,)czni& pierw%zy. Przy&,ad % anowi7 $ #dzie ar . =D $% awy F Prawo prywa ne midzynarodowe! 1. /tosunki osobiste i maj tkowe mi+dzy ma'#onkami podlegaj ich ka#doczesnemu wsp%lnemu prawu ojczystemu. 0a#doczesne wsp%lne prawo ojczyste stron rozstrzyga tak#e o dopuszczalno(ci zawarcia& zmiany lub rozwi zania maj tkowej umowy ma'#e)skiej. !. /tosunki maj tkowe wynikaj ce z maj tkowej umowy ma'#e)skiej podlegaj wsp%lnemu prawu ojczystemu stron z chwili jej zawarcia. -. W braku wsp%lnego prawa ojczystego ma'#onk%w prawem w'a(ciwym jest prawo pa)stwa& w kt%rym oboje ma'#onkowie maj miejsce zamieszkania& a gdy ma'#onkowie nie maj miejsca zamieszkania w tym samym pa)stwie& w'a(ciwe jest prawo polskie. Z X @ ar . =D wy,ania %i i% o na kwestia dotyczca stosowania ostatecznej metody ustalania prawa w.a/ciwego* & -rej wyraz daje ar . D $% awy! "e#eli nie mo#na ustali$ okoliczno(ci& od kt%rych zale#y w'a(ciwo($ okre(lonego prawa obcego& albo je#eli nie mo#na stwierdzi$ tre(ci w'a(ciwego prawa obcego& stosuje si+ prawo polskie. 2cze6niej jedna& &onieczne je% za% o%owanie innyc. me od* #owiem je(e'i %)d a& nie $czyni i od raz$ $cie&nie %i do za% o%owania o% a ecznej me ody $% a'ania prawa w,a6ciwego* mo('iwe je% podwa(enie na ej pod% awie wydanego przeze+ orzeczenia. Wym #ardziej* (e ar . D w%&az$je prze%,an&i wy&orzy% ania ej me ody! =1 niemo(no67 $% a'enia w,a6ciwego prawa5 >1 niemo(no67 $% a'enia jego re6ci. 8

:odzaje norm &o'izyjnyc.! =1 normy z$pe,ne 0 in. wie'o% ronna5 w%&az$je ja&o w,a6ciwy pewien porz)de& prawny* nie czyni)c r-(nicy co do ego* czy je% o w,a%ny porz)de& prawny czy o#cy5 normy a&ie przewa(aj) w na%zej $% awie5 po%,$g$j) %i ,)czni&iem $niwer%a'nym. >1 normy jedno% ronne 0 in. niez$pe,ne5 o&re6'aj) jedynie za&re% za% o%owania prawa w,a%nego d'a % o%$n&-w odpowiednio powi)zanyc. z w,a%nym o#%zarem prawnym np. ar . == $% awy! 1. 1o uznania osoby zaginionej za zmar' stosuje si+ jej prawo ojczyste. 2o samo dotyczy stwierdzenia zgonu. !. "e#eli jednak w sprawie o uznanie cudzoziemca za zmar'ego lub o stwierdzenie jego zgonu orzeka s d polski& stosuje si+ prawo polskie. Normy e w%&az$j) za em wy,)cznie prze%,an&i prawa pa+% wa %)d$5 % o%$j) zw. ,)czni& narodowy. Normy e worz) zw. luk cz/ciow. 8z$pe,nienie '$&i cz6ciowej na% p$je poprzez $% a'enie z normy jedno% ronnej re6ci normy dw$% ronnej /,)czni&a $niwer%a'nego1 np. ,)czni&iem $niwer%a'nym #dzie Pmiej%ce po,o(enia nier$c.omo6ciQ. Z pojciem '$&i cz6ciowej zwi)zana je% %zer%za &a egoria zw. luki ca.kowitej 0 #ra& normy &o'izyjnej. ?we% i roz% rzygaj) me ody wy&,adni % o%owane w danym %y% emie prawnym przy '$&ac. z $wzg'dnieniem &on e&% $ midzynarodowego oraz &orzy% anie z me ody prawnoFpor-wnawczej* & -ra o#warowana je% na&azem % o%owania przy wy&,adni norm &o'izyjnyc. /nieza% o%owanie ej me ody mo(e #y7 pod% aw) wzr$%zenia orzeczenia1. @1 niez$pe,ne normy dw$% ronne 0 o&re6'aj) %4er dzia,ania prawa w,a%nego oraz y'&o cz6ciowo prawa o#cego /%po y&amy je w prawie prywa nym midzynarodowym nie& -ryc. o#cyc. pa+% w15 A1 normy &o'izyjne pierw%zego % opnia 0 rozgraniczaj) %4ery dzia,ania praw mery orycznyc. r-(nyc. pa+% w w prze% rzeni5 B1 normy &o'izyjne dr$giego % opnia 0 nadrzdne normy &o'izyjne5 rozgraniczaj) %4ery dzia,ania norm &o'izyjnyc. pierw%zego % opnia r-(nyc. pa+% w. 2ed,$g pow%zec.nie przyj ej /niepi%anej1 normy &o'izyjnej dr$giego % opnia! %)dy &a(dego pa+% wa % o%$j) w pierw%zej &o'ejno6ci w,a%ne normy &o'izyjne pierw%zego % opnia5 o#ce normy &o'izyjne pierw%zego % opnia mog) % o%owa7 y'&o w edy* gdy zezwa'aj) im na o w,a%ne normy &o'izyjne dr$giego % opnia /np. normy reg$'$j)ce ode%,anie15 C1 $&ry e normy &o'izyjne 0 mamy z nimi do czynienia* gdy norma prawna o#o& 4$n&cji mery orycznej /o&re6'anie praw i o#owi)z&-w podmio -w prawa1 pe,ni jednocze6nie 4$n&cj &o'izyjn) np. ar .@ $% awy z >YY> r. o %zczeg-'nyc. war$n&ac. %przeda(y &on%$menc&iej 0 in4ormacje do ycz)ce prod$& $ maj) #y7 w jzy&$ po'%&im / a&(e na prod$& ac. zagranicznyc.15 D1 normy #ezpo6redniego za% o%owania 0 in. wym$%zaj)ce %woj) w,a6ciwo675 e&% ery oria'ne5 normy mery oryczne znajd$j)ce za% o%owanie #ez wzg'd$ na o* czy norma &o'izyjna d'a danego % o%$n&$ prawnego na&az$je % o%owa7 inny %y% em prawny5 maj) zwi)ze& z prawem p$#'icznym* gdy( normy prawa p$#'icznego od zaw%ze wym$%za,y %woj) w,a6ciwo67. Normy prywa noprawne wym$%zaj)ce %woj) w,a6ciwo67 o na omia% a&ie normy* & -re maj) ja&)6 4$n&cj %y% emow) do %pe,nienia np. oc.ron &on%$men -w. O#ce prawo w pozo% a,ym za&re%ie #dzie mia,o za% o%owanie poza ) P%y% emowo wa(n)Q reg$'acj). Przepi%y e % anowi) najcz6ciej* (e o&re6'onyc. reg$'acji nie mo(na wy,)czy7 ani ograniczy7 nawe w edy* gdy % rony wy#ra,y inny %y% em prawny 0 przepi%y $% awy o %zczeg-'nyc. war$n&ac. %przeda(y &on%$menc&iej czy $% awy o &redycie &on%$menc&im. Pro#'ema yczne je% zagadnienie rozpa rywania przez %)d po'%&i 9

%prawy* gdy za% o%owanie maj) o#ce przepi%y wym$%zaj)ce %w) w,a6ciwo675 przyjm$je %i* (e %)d po'%&i przepi%y e za% o%owa7 powinien* &we% i na'e(y jedna& ocenia7 z p$n& $ widzenia $m-w midzynarodowyc.* pa+% wa #owiem $mawiaj) %i midzy %o#) co do %po%o#$ roz% rzygania ej &we% ii. Ar . C $% awy prawo midzynarodowe prywa ne! Prawa obcego stosowa$ nie mo#na& je#eli jego stosowanie mia'oby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porz dku publicznego 3P. zw. przepi%y #ezpo6redniego za% o%owania in. przepi%y wym$%zaj)ce %woj) w,a6ciwo67 F #d) % o%owane przez organ danego pa+% wa #ez wzg'd$ na o* czy normy &o'izyjne % anowi) inaczej np. przepi%y o oc.ronie &on%$men -w. &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego

?wa'i4i&acja poj7 prawnyc.! I% o ) &wa'i4i&acji je% rozwi)zanie w) p'iwo6ci ja&ie wyni&aj) z ja&iego6 % an$ 4a& ycznego* co do ego* ja&imi na'e(y %i &ierowa7 za%adami przy o&re6'ani$ re6ci yc. poj7 prawnyc. w edy* gdy i% nieje r-(nica midzy re6ci) nadawan) im przez normy &o'izyjne pa+% wa %)d$ a )* & -r) im za&re6'a o#ce prawo np.! de4inicja dziedziczenia. Kwali0ikacja poj1 prawnyc- ma zatem rozwizywa1 problem kolizji poj1. Sr-d,a pow% ania pro#'ema y&i &wa'i4i&acji poj7 prawnyc.! F ym %amym pojciom w r-(nyc. %y% emac. prawnyc. przypi%$je %i r-(ne znaczenia np. na%ci $r$%* przedawnienie 0 inne znaczenie w r-(nyc. %y% emac.5 F wy% powanie in% y $cji nieznanyc. d'a innyc. %y% em-w! zarczyny* pojcie &on%$men a i jego oc.rona5 F odmienna ocena prawna na 'e po%zczeg-'nyc. %y% em-w prawnyc. yc. %amyc. zdarze+ i ic. %&$ &-w. I% niej) @ me ody rozwi)zywania &wa'i4i&acji! =1 eoria w,a6ciwo6ci lex fori 0 &oncepcja domin$j)ca5 wyja6nienie poj7 prawnyc. wed,$g re6ci* ja&) nadaje pojci$ %y% em prawny o#owi)z$j)cy w %iedzi#ie w,adzy orze&aj)cej5 >1 eoria w,a6ciwo6ci lex causae 0 pojcia zawar e w normac. &o'izyjnyc. na'e(y o&re6'a7 wed,$g ej re6ci* ja&) jej nadaje prawo w,a6ciwe d'a danej %prawy5 me oda &wa'i4i&acji dw$% opniowej! przed zna'ezieniem ,)czni&a 0 lex fori / zw. &wa'i4i&acja w% pna1* po zna'ezieni$ 0 lex causae / zw. &wa'i4i&acja w -rna15 @1 me oda por-wnawcza 0 E. :a#e'5 normy &o'izyjne na'e(y ra& owa7 ja&o normy ponadnarodowe* $niwer%a'ne. E'emen por-wnawczy wyznacza w,a%ne znaczenie %,-w i ermin-w /a'e #ra& je% %ia &i pojciowej1. 2 'i era $rze #ywa roz#ijana na! eori a$ onomiczn) oraz &wa'i4i&acj 4$n&cjona'n). Oznaczenie i za% o%owanie prawa w,a6ciwego! =1 &we% ia w% pna5 >1 ode%,anie @1 niejedno'i e prawo5 A1 zmiana % a $ $5 B1 o#ej6cie prawa5 10

C1 &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego5 D1 do% o%owanie5 E1 % wierdzenie i za% o%owanie o#cego prawa. Ad. = ?we% ia w% pna 0 :oz% rzygnicie &o'izyjne zagadnienia prawnego za'e(y nie&iedy od rozwi)zania &we% ii w% pnej. Na przy&,ad* je(e'i mamy roz% rzyga7 o prawac. %pad&owyc. wdowy po zmar,ym c$dzoziemc$* mo(e wy,oni7 %i w) p'iwo67 co do ego* czy jej ma,(e+% wo ze zmar,ym #y,o wa(ne. Kwestia wstpna w prawie prywa nym midzynarodowym oznacza odr#ny wzg'dem %prawy g,-wnej* %amoi% ny % o%$ne& /%amoi% n) %y $acj prawn)1* & -rego ocena wywiera wp,yw na roz% rzygnicie %prawy g,-wnej. ?we% ia w% pna $jawnia %i dopiero po $% a'eni$ prawa w,a6ciwego d'a %prawy g,-wnej. Po rze#a roz% rzygnicia &we% ii w% pnej wyni&a z re6ci norm mery orycznyc. prawa w,a6ciwego d'a %prawy g,-wnej* & -re o normy $za'e(niaj) o&re6'one %&$ &i prawne od i% nienia ja&iego6 % o%$n&$ pod'egaj)cego odr#nej ocenie &o'izyjnoprawnej. ?we% ia w% pna wy% p$je najcz6ciej w dziedzinie prawa rodzinnego i %pad&owego* a a&(e w za&re%ie prawa rzeczowego* gdzie #adaj)c przenie%ienie prawa w,a%no6ci %prawdzamy* czy przedmio #y, w,a%no6ci) z#ywcy. ?we% i) w% pn) je% a&(e ocena wa(no6ci $mowy* & -rej re6ci) je% poddanie %i ar#i ra(owi. ?we% i w% pn) mo(na rozwi)za7 wed,$g lex fori '$# lex causae. Za%adniczo do& ryna opowiada %i za % o%owaniem lex fori* a odrz$ca % o%owanie lex causae. Inny c.ara& er ma zw. kwestia czstkowa* & -ra i% nieje od %amego pocz) &$* przy czym normy &o'izyjne przewid$j) d'a niej odr#ne rozwi)zanie* o#j e za&re%em innej normy &o'izyjnej /'eR 4ori1 0 $% a'enie prawa w,a6ciwego &we% ii cz)% &owej pod'ega normom pa+% wa %)d$. ?we% ia cz)% &owa ma za% o%owanie w % o%$n&ac. &on ra& owyc. d'a oceny zdo'no6ci do zawarcia $mowy* re6ci $mowy* 4ormy $mowy* przej6cia w,a%no6ci. Ad. > Ode%,anie 0 Organy &a(dego pa+% wa za%adniczo % o%$j) y'&o w,a%ne prawo prywa ne midzynarodowe5 wyj) e& zac.odzi w przypad&$ ode%,ania. Ode%,anie zwi)zane je% z &o'izj) ,)czni&-w* niejednorodno6ci) rozwi)za+ w r-(nyc. %y% emac. prawnyc.. Wa roz#ie(no67 midzy normami &o'izyjnymi pojawia %i w edy* gdy norma &o'izyjna %y% em$ prawnego w%&azanego przez norm &o'izyjn) pa+% wa %)d$ nie apro#$je %wego prawa ja&o w,a6ciwego d'a roz% rzygnicia wc.odz)cego w gr zagadnienia* 'ecz w%&az$je inne prawo ja&o miarodajne. 2-wcza% norma&o'izyjna o#cego pa+% wa od%y,a na% do innego %y% em$ prawnego i d'a ego in% y $cja a o ode%,anie. :odzaje ode%,a+! a1 ode%,anie da'%ze 0 prawo w%&azane /prawo pa+% wa L* gdy pa+% wem A je% pa+% wo %)d$1 $wa(a %i za niew,a6ciwe i od%y,a na% do innego %y% em$ prawnego rzeciego pa+% wa /prawo pa+% wa C15 #1 ode%,anie zwro ne 0 normy &o'izyjne prawa w%&azanego /prawa pa+% wa L1 przewid$j) w rozpa rywanym za&re%ie w,a6ciwo67 prawa w%&az$j)cego /prawa pa+% wa A1* prawo w%&azane od%y,a wic z powro em do prawa w%&az$j)cego5 "tosunek do cigu odes.a: c1 ode%,anie pe,ne 0 dzia,a a& d,$go* dop-&i nie do rzemy do %y% em$ prawnego* & -ry $zna %i za w,a6ciwy5

11

d1 ode%,anie jednorazowe 0 %)d % o%$je prawo pa+% wa* & -re zo% aje w%&azane zn. gdy porz)de& prawny pa+% wa L* w%&azany przez norm &o'izyjn) pa+% wa A* od%y,a do prawa pa+% wa C* na'e(y za% o%owa7 prawo mery oryczne pa+% wa C* c.ocia(#y prawo &o'izyjne pa+% wa C ego %y% em$ nie a&cep owa,o i od%y,a,o do innego prawa5 e1 ode%,anie dw$% opniowe 0 $znaje &oncepcj* ja&) d'a ode%,ania przyjm$je prawo w%&azane ja&o w,a6ciwe zn. % o%$je %i w pa+% wie A o prawo mery oryczne* ja&ie zo% a,o#y za% o%owane w pa+% wie L* & -rego porz)de& prawny zo% a, w%&azany ja&o w,a6ciwy przez norm &o'izyjn) pa+% wa A5 41 ode%,anie cz6ciowe z,o(one 0 prawo w%&azane w cz6ci $znaje %i za w,a6ciwe* a w cz6ci $znaj)c %i za niew,a6ciwe* od%y,a do innego %y% em$5 g1 ode%,anie z,o(one 0 prawo w%&zane %amo nie $znaje %i za w,a6ciwe* nie od%y,a jedna& do jednego %y% em$ prawnego* 'ecz do dw-c. '$# wicej %y% em-w prawnyc.. 82AGA9 Pewne %y% emy prawne nie $znaj) ode%,ania 0 %)dy maj) % o%owa7 normy pa%)d$ #ez wzg'd$ na o* co %)d en ma do powiedzenia. Przy&,adem ode%,ania zwro nego w po'%&iej $% awie mo(e #y7 jej ar . A X =! 1. "e#eli prawo obce& wskazane jako w'a(ciwe przez ustaw+ niniejsz & ka#e stosowa$ do danego stosunku prawnego prawo polskie& stosuje si+ prawo polskie. Na omia% przy&,adem ode%,ania da'%zego 0 ar . A X > $% awy! !. "e#eli obce prawo ojczyste& wskazane jako w'a(ciwe przez ustaw+ niniejsz & ka#e stosowa$ do danego stosunku prawnego inne prawo obce& stosuje si+ to inne prawo. Poza ymi przypad&ami $% awa nie $znaje ode%,ania. Ad. @ Niejedno'i e prawo 0 Ka&o prawo niejedno'i e ra& owane je% prawo pa+% wa* w & -rym #)d3 na jego r-(nyc. o#%zarac. /np. w po%zczeg-'nyc. dzie'nicac.* &an onac. czy rep$#'i&ac.1* #)d3 w r-(nyc. za&re%ac. o%o#owyc. /np. ze wzg'd$ na wyznanie '$# poc.odzenie1 o#owi)z$j) odr#ne ze%po,y norm mery orycznyc.. Niejedno'i o67 prawa #ywa przyczyn) &on4'i& -w in er'o&a'nyc. '$# in erper%ona'nyc.. Niejedno'i o67 o %zero&im za%ig$ i% nieje w prawie 8;A* o#ejm$je ona #owiem nie y'&o normy mery oryczne 'ecz r-wnie( normy &o'izyjne. Niejedno'i o67 ze wzg'd$ na &ry eri$m o%o#owe wy% p$je g,-wnie w nie& -ryc. pa+% wac. azja yc&ic. i a4ry&a+%&ic.. Ke(e'i prawo w%&azane przez norm &o'izyjn) prawa prywa nego midzynarodowego je% niejedno'i e na%$wa %i py anie* & -ry %po6r-d wc.odz)cyc. w gr ze%po,-w norm mery orycznyc. na'e(y w danym przypad&$ za% o%owa7. 2yra3n) w%&az-w& w ej mierze zawiera ar . B na%zej $% awy! "e#eli w pa)stwie& kt%rego prawo jest w'a(ciwe& obowi zuj r%#ne systemy prawne& prawo tego pa)stwa rozstrzyga& kt%ry z tych system%w stosowa$ nale#y. :oz% rzygaj)ce znaczenie maj) wic wewn rzne normy &o'izyjne pa+% wa* o & -rego prawo c.odzi* ja& normy jego prawa midzydzie'nicowego '$# midzyo%o#owego. 2 nie'icznyc. jedynie przypad&ac.* i o wy,)cznie w za&re%ie &on4'i& -w in er'o&a'nyc.* roz% rzygnicia mo(na po%z$&iwa7 w %amej normie &o'izyjnej prawa prywa nego midzynarodowego* z normy ej #owiem mo(e nie&iedy wpro% wyni&a7* & -ry z ze%po,-w norm mery orycznyc. prawa w,a6ciwego* #d)cego prawem niejedno'i ym na'e(y % o%owa7. Ad. A Zmiana % a $ $ 0 Zmiana % a $ $ po'ega na ym* (e w miej%ce %y% em$ prawnego* & -rego przepi%om pod'ega % an 4a& yczny* w% p$je inny %y% em prawny. Ke% o za em zmiana prawa ma eria'nego w,a6ciwego d'a danego % an$ 4a& ycznego. 12

<o zmiany % a $ $ mo(e doj67 w wyni&$! Zmiany miarodajnyc. d'a o&re6'onego za&re%$ norm &o'izyjnyc. prawa prywa nego midzynarodowego* o#owi)z$j)cyc. na danym o#%zarze* prowadz)cej do ego* (e inne prawo mery oryczne /prawo innego pa+% wa1 w%&az$je normy dane* za6 inne w%&az$j) normy &o'izyjne nowe5 Zmiany powi)zania danego % o%$n&$ /'$# jego e'emen $1 roz% rzygaj)cego o w,a6ciwo6ci prawa wed'e miarodajnyc. norm &o'izyjnyc. prawa prywa nego midzynarodowego* o#owi)z$j)cyc. na danym o#%zarze np. w Po'%ce a&* (e zamia% do yc.cza% w,a6ciwego % aje %i od ja&iej6 c.wi'i w,a6ciwy %y% em prawny o#owi)z$j)cy na innym o#%zarze /w innym pa+% wie1. Przyjm$je %i* (e przy roz% rzygani$ &on4'i& -w in er empora'nyc. w po'%&im prawie prywa nym midzynarodowym na'e(y po%,$giwa7 %i /% o%$j)c je odpowiednio1 reg$,ami prawa przec.odniego $&%z a, owanymi na $(y e& % o%$n&-w cywi'noprawnyc. i wy% p$j)cyc. w o#r#ie yc. % o%$n&-w &on4'i& -w in er empora'nyc.. 2 dr$gim* z omawianyc. dw-c. przypad&-w* na'e(y na omia% za% o%owa7 zw. dostosowanie. Ad. B ?we% ia o#ej6cia prawa 0 O#ej6cie prawa w midzynarodowym prawie prywa nym po'ega na ym* (e o%o#y* & -re nie mog) o%i)gn)7 zamierzonego ce'$ %po,ecznego '$# go%podarczego wed,$g prawa w%&azanego przez w,a6ciw) d'a nic. norm &o'izyjn)* % warzaj)c) %o#ie w %z $czny %po%-# war$n&i 4a& yczne do za% o%owania innego %y% em$ prawnego* w ramac. & -rego mo('iwa je% rea'izacja ic. zamierze+. O#ej6cie prawa po'ega wic na wy%z$&ani$ %o#ie %y% em$ prawnego fori zawieraj)cego po()dany ,)czni&* poprze &reacj % an$ 4a& ycznego w za&re%ie* na & -ry % rony maj) wp,yw np. miej%ce zamie%z&ania* wyznanie. I% niej) 2 elementy obej/cia prawa! =1 przepi% prawny* & -rego za% o%owania $ni&ni o5 >1 inny za% o%owany przepi% prawny w o miej%ce5 @1 czynno67 o#ej6cia prawa 0 $&,adanie % o%$n&$ 4a& ycznego5 A1 zamiar o#ej6cia prawa / r$dno67 $% a'enia1. ; )d ce'em norm &o'izyjnyc. je% zapo#ieganie o#ej6ci$ prawa* czego przy&,adem w po'%&im %y% emie prawnym mog) #y7 na% p$j)ce przepi%y! F Ar . ==AC ?.p.c. z & -rego wyni&a* (e nie $znaje %i o#cego wyro&$ w %prawac. na'e()cyc. do wy,)cznej j$ry%dy&cji %)d-w po'%&ic.5 F Ar . ==AC p& C zgodnie z & -rym $za'e(nia %i $znanie o#cego wyro&$ od za% o%owania po'%&iego prawa am* gdzie #y,o ono o#owi)z&owe. O#ej6cie na% p$je jedna&(e w-wcza%* gdy norma* & -rej za% o%owania $ni&ni o ma c.ara& er #ezwzg'dnie o#owi)z$j)cy /w%&azanie normy &o'izyjnej je% &a egoryczne15 gdy ,)czni& je% a' erna ywny nie ma o#ej6cia prawa. Ad. C ?'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego 0 2yc.odzi z za,o(enia* (e mog) zdarzy7 %i %y $acje* w & -ryc. za% o%owanie o#cego prawa #dzie d'a pa+% wa %)d$ niemo('iwe do przyjcia. ; )d e( o#ce prawo* w%&azane przez norm &o'izyjn)* nie zaw%ze znajdzie za% o%owanie* wy&'$cza %i je #owiem w yc. przypad&ac.* w & -ryc. % a,o#y ono w %przeczno6ci z porz)d&iem p$#'icznym pan$j)cym w pa+% wie %)d$. ?'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego je% o za em za% rze(enie pewnego %y% em$ prawnego* %prawiaj)ce* (e przepi%-w o#cego prawa w%&azanyc. przez norm &o'izyjn) wyj) &owo %i nie % o%$je. Nie e'imin$je ona jedna& o#cego prawa* 'ecz y'&o %&$ &i jego za% o%owania w pewnej %prawie. ?'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego i% nieje w &a(dym %y% emie 13

prawnym. O#ejm$je ona %wym za%igiem r-wnie( normy &o'izyjne5 je(e'i za em o&a(e %i* (e o#ce prawo je% %przeczne z pod% awowymi za%adami prawa &o'izyjnego pa+% wa %)d$* nie na'e(y norm ego pa+% wa % o%owa7. Cec.y &'a$z$'i porz)d&$ p$#'icznego! a1 wzg'dno67 miej%cowa5 #1 zmienno67 w cza%ie. 2 na%zej $% awie &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego zo% a,a wyra(ona w ar . C! Prawa obcego stosowa$ nie mo#na& je#eli jego stosowanie mia'oby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porz dku publicznego 3P. Poniewa( &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego e'imin$je % o%owanie przepi%$ prawnego na'e()cego do o#cego %y% em$ prawnego* gdy#y o za% o%owanie mia,o godzi7 w pod% awy porz)d&$ prawnego pa+% wa 4ori* pow% aje py anie* co pod% awi7 pod $%$ni y przepi% prawny. ;) w ej ma erii > pog')dy! F w o miej%ce wprowadza %i 'eR 4ori5 F w o miej%ce po%z$&$je %i innego rozwi)zania w prawie w%&azanym przez w,a%n) norm &o'izyjn) zn. w ym prawie* do & -rego na'e(y norma* & -rej za% o%owanie wy,)czy,a &'a$z$'a. Przy rozpa rywani$ pod% aw ingerencji &'a$z$'i porz)d&$ p$#'icznego na'e(y #ra7 pod $wag porz)de& prawny a& $a'ny /z c.wi'i orze&ania1* i o jedynie pod% awowe za%ady ego porz)d&$ prawnego. Nim %ignie %i do &'a$z$'i porz)d&$ p$#'icznego na'e(y z#ada7* do ja&ic. %&$ &-w w danym przypad&$ prowadzi,o#y za% o%owanie prawa o#cego. Z p$n& $ widzenia % ron zain ere%owanyc. mo(na wyr-(ni7! <zia,anie dozwa'aj)ce &'a$z$'i 0 % rona dzi&i za% o%owani$ &'a$z$'i o%i)ga wicej* ni( o%i)gn,a#y* gdy#y za% o%owano /w,a6ciwe1 prawo o#ce5 <zia,anie za&az$j)ce &'a$z$'i 0 na %&$ e& dzia,ania &'a$z$'i wprowadza %i ograniczenie nie znane o#cem$ praw$ w,a6ciwem$* co oczywi6cie pogar%za po,o(enie % rony. Z p$n& $ widzenia w,a%nego prawa dzia,anie &'a$z$'i mo(e #y7! Pozy ywne 0 gdy w miej%ce wy,)czonej normy o#cej % o%$je %i norm w,a%nego prawa5 Nega ywne 0 gdy %&$ &i &'a$z$'i ograniczaj) %i do wy,)czenia o#cej normy* #ez wprowadzenia w o miej%ce innej normy w,a%nego prawa. 82AGA9 2 &a(dym &on&re nym przypad&$ po%,$giwania %i &'a$z$') na'e(y przede w%zy% &im rozwa(y7 mo('iwo67 ograniczenia %&$ &-w dzia,ania &'a$z$'i jedynie do %&$ &-w nega ywnyc.5 dopiero gdy na ej drodze nie da %i o%i)gn)7 %a y%4a&cjon$j)cego rozwi)zania* wo'no %ign)7 do w,a%nego prawa mery orycznego /dojdzie w-wcza% do pozy ywnego dzia,ania &'a$z$'i1. Ad. D <o% o%owanie 0 Za% o%owanie normy &o'izyjnej doprowadza nie&iedy do ego* (e wed,$g jej w%&azania w,a6ciwy % aje %i nie jeden %y% em prawny* 'ecz dwa '$# wicej. Ke(e'i re67 norm mery orycznyc. na'e()cyc. do owyc. dw$ '$# wicej %y% em-w prawnyc. nie je% jedna&owa* pow% aje pro#'em ja& po% )pi7* #y o%i)gn)7 %,$%zne roz% rzygnicie prawne. Wa& je% na przy&,ad przy zmianie % a $ $. :ozwi)zanie % anowi $ do% o%owanie* & -re po'ega na d)(eni$ do % worzenia na pod% awie w%&azanyc. przez norm &o'izyjn) przepi%-w prawnyc. jedno'i ej ca,o6ci a&* ja&#y normy w gr wc.odz)ce na'e(a,y do jednego %y% em$ prawnego. Zadaniem %dziego je% za em do&onanie %yn ezy w%&azanyc. przez norm &o'izyjn) przepi%-w. 14

<o% o%owanie przypomina &wa'i4i&acj poj7 prawnyc.* a'e nie je% z ni) o(%ame. Przedmio em &wa'i4i&acji je% #owiem po%z$&iwanie rozwi)zania w przypad&$ niezgodno6ci pomidzy pojciami* & -ryc. $(ywa norma &o'izyjna* a pojciami o#cego %y% em$ prawnego* w%&azanego przez norm. 2 do% o%owani$ a&(e c.odzi o wy&,adni re6ci poj7 prawnyc.* jedna& $ aj niezgodno67 i% nieje pomidzy pojciami norm mery orycznyc. r-(nyc. %y% em-w prawnyc.. Ad. E ; wierdzenie i za% o%owanie o#cego prawa 0 Norma &o'izyjna w%&az$je ca,y o#cy %y% em prawny* d'a ego na'e(y $% a'i7 re67 i pojmowanie o#cego prawa /wy&,adnia1. ;)d ma o#owi)ze& za% o%owa7 je a&* ja&#y #y,o ono za% o%owane w pa+% wie* w & -rym o#owi)z$je. O#o& norm prawa prywa nego &onieczne je% za% o%owanie norm prawa p$#'icznego. 8% a'enie re6ci o#cego prawa na% p$je w en %po%-#* (e /ar . ==A@ ?.p.c.1! F ;dzia zwraca %i do ";5 F Zwr-cenie %i do % rony5 F Opinia #ieg,yc.. ;)d % o%$je o#ce prawo z $rzd$. Zgodnie jedna& z ar . D na%zej $% awy! "e#eli nie mo#na ustali$ okoliczno(ci& od kt%rych zale#y w'a(ciwo($ okre(lonego prawa obcego& albo je#eli nie mo#na stwierdzi$ tre(ci w'a(ciwego prawa obcego& stosuje si+ prawo polskie. "idzynarodowe po% powanie cywi'ne Na 'e roz% rzygania %praw z e'emen em o#cym pow% aje &onieczno67 $% a'enia* czy dane pa+% wo po%iada j$ry%dy&cj. Opr-cz pro#'ema y&i j$ry%dy&cji za&re% midzynarodowego proce%$ cywi'nego worz) a&(e a&ie zagadnienia ja&! &we% ia zdo'no6ci %)dowej* zdo'no6ci proce%owej i zdo'no6ci po% $'acyjnej* zwo'nie+ z op,a %)dowyc.* pro#'emy midzynarodowej pomocy %)dowej oraz pro#'ema y&a midzynarodowego ar#i ra($ .and'owego. <o midzynarodowego po% powania cywi'nego za'icza %i a&(e pro#'ema y& orzecze+ %)d-w zagranicznyc. i wy&ona'no6ci cz6ci yc. orzecze+. Pro#'ema y& reg$'$je przede w%zy% &im ?ode&% po% powania cywi'nego /ar . =YZC 0 ==B@1. Sr-d,em %) $ a&(e $mowy midzynarodowe! ?onwencja do ycz)ca proced$ry cywi'nej podpi%ana w Gadze =D 'ipca =ZYB r.5 ?onwencja do ycz)ca proced$ry cywi'nej podpi%ana w Gadze = marca =ZAB r.5 ?onwencja o j$ry%dy&cji i wy&onywani$ orzecze+ %)dowyc. w %prawac. cywi'nyc. i .and'owyc. podpi%ana w L$gano =C wrze6nia =ZEE r.5 ?onwencja o $znawani$ i wy&onywani$ zagranicznyc. orzecze+ ar#i ra(owyc. Nowy Kor& =Y czerwca =ZBE r.5 ?onwencja e$ropej%&a o midzynarodowym ar#i ra($ .and'owym* Genewa >= &wie nia =ZC= r. K$ry%dy&cja 0 Z za%ady %$werenno6ci pa+% wa wyni&a* (e mo(e ono %amo $% a'i7 za&re% %wojej j$ry%dy&cji. Nieograniczona j$ry%dy&cja w %prawac. cywi'nyc. nie je% jedna& ce'owa. 2 %y% emie po'%&iego midzynarodowego po% powania cywi'nego wyr-(nia %i! a1 j$ry%dy&cj &rajow) wy,)czn)5 #1 j$ry%dy&cj o#c) wy,)czn)5 c1 j$ry%dy&cj &rajow) zwy&,). Ad. a 15

?.p.c. &i'&a&ro nie przewid$je po'%&) j$ry%dy&cj &rajow) wy,)czn) np. je(e'i o#oje ma,(on&owie maj) miej%ce zamie%z&ania w Po'%ce* przy czym przynajmniej jedno je% o#ywa e'em po'%&im* '$# nie po%iadaj)c (adnego o#ywa e'% wa ma miej%ce zamie%z&ania w Po'%ce. ;)dy po'%&ie maj) wy,)czn) j$ry%dy&cj w %prawac. do ycz)cyc. % o%$n&-w midzy rodzicami a dzie7mi '$# do ycz)cyc. przy%po%o#ienia* je(e'i o#ie % rony maj) miej%ce zamie%z&ania w Po'%ce* przy czyn przynajmniej jedna o%o#a po%iada o#ywa e'% wo po'%&ie '$#* nie maj)c (adnego o#ywa e'% wa po%iada miej%ce zamie%z&ania w Po'%ce. <o wy,)cznej j$ry%dy&cji &rajowej na'e() a&(e %prawy o prawa rzeczowe i o po%iadanie nier$c.omo6ci po,o(onej w Po'%ce* ja& r-wnie( ze % o%$n&$ najm$ '$# dzier(awy a&iej nier$c.omo6ci* z wyj) &iem %prawy o czyn%z. 2 po% powani$ nieproce%owym z &o'ei do wy,)cznej j$ry%dy&cji &rajowej na'e() %prawy o $#ezw,a%nowo'nienie i o $znanie zmar,ego o#ywa e'a po'%&iego '$# o%o#y maj)cej zamie%z&anie w Po'%ce* a nie po%iadaj)cej (adnego o#ywa e'% wa* %prawy % wierdzenia zgon$ c$dzoziemca* je(e'i na% )pi, on w Po'%ce* %prawy z za&re%$ opie&i i &$ra e'i nad o%o#)* & -ra ma o#ywa e'% wo po'%&ie '$#* nie po%iadaj)c (adnego o#ywa e'% wa* ma w Po'%ce miej%ce zamie%z&ania. 2re%zcie do wy,)cznej j$ry%dy&cji po'%&iej na'e() %prawy %pad&owe o#ywa e'a po'%&iego* je(e'i 6mier7 o#ywa e'a po'%&iego na% )pi,a w Po'%ce. ?on%e&wencje wy,)cznej j$ry%dy&cji &rajowej! 2 po% powani$ proce%owym orzeczenie wydane za granic) w#rew wy,)cznej j$ry%dy&cji &rajowej /po'%&iej1 nie #dzie $znane ani e( wy&onane5 Niedop$%zcza'no67 wy#or$ j$ry%dy&cji w za&re%ie %praw o#j yc. wy,)czn) j$ry%dy&cj) &rajow) po'%&). Ad. # ?.p.c.* dzia,aj)c w granicac. za%ady wzajemno6ci* & -ra je% za%ad) nacze'n) midzynarodowego po% powania cywi'nego* pewne rodzaje %praw o&re6'a ja&o pod'egaj)ce wy,)cznej j$ry%dy&cji o#cej. Niew) p'iwie do j$ry%dy&cji wy,)cznej o#cej za'iczy7 na'e(y %prawy o prawa rzeczowe na nier$c.omo6ci i o po%iadanie nier$c.omo6ci po,o(onej za granic). ;)d po'%&i w a&im przypad&$ powinien odrz$ci7 pozew '$# wnio%e&* a&(e w edy* gdy do%z,o do wy#or$ %)d$ po'%&iego przez % rony 0 zmiana a&a nie je% %&$ eczna wed,$g prawa pa+% wa o#cego. Nie mog) #y7 r-wnie( $znawane orzeczenia o#ce* je(e'i roz% rzygni a %prawa na'e(a,a do wy,)cznej j$ry%dy&cji pa+% wa rzeciego. Ad. c Najcz6ciej jedna& %)dy po'%&ie maj) zw. zwy&,) j$ry%dy&cj w %prawac. cywi'nyc. z e'emen em o#cym. <o wy&onywania j$ry%dy&cji &rajowej zwy&,ej doc.odzi w a&ic. %y $acjac.* gdy $% awodawca po'%&i je% prze6wiadczony* i( w iden ycznyc. %y $acjac. o#ywa e' po'%&i pod'ega,#y j$ry%dy&cji %)d-w o#cyc.. 2o#ec powy(%zego! ratione personae $% awodaw% wo po'%&ie przyj,o ,)czni&! =1 prze#ywania* zamie%z&ania* %iedzi#y w Po'%ce5 >1 o#ywa e'% wa* a w wypad&$ #ezpa+% wowca miej%ce zamie%z&ania5 @1 miej%ce zgon$5 ratione materiae za6! A1 po,o(enie nier$c.omo6ci '$# przy%,$giwanie pozwanem$ praw maj) &owyc. w Po'%ce5 B1 znajdowanie %i przedmio $ %por$ w Po'%ce* %pad&$ i zo#owi)zania5 C1 po%iadanie praw rzeczowyc. w Po'%ce '$# powi)zanie $mow) najm$ '$# dzier(awy. ; anowi%&o c$dzoziemca w proce%ie cywi'nym 0 Zgodnie z ar . ===D ?.p.c. o#ywa e'e o#cy* zagraniczne o%o#y prawne i o%o#y nie maj)ce (adnego o#ywa e'% wa po%iadaj) zdo'no67 %)dow) i proce%ow) 0 za%ada r-wnego ra& owania c$dzoziemca i #ezpa+% wowca z w,a%nym o#ywa e'em w za&re%ie proce%$ cywi'nego. Ar . ===D ?.p.c. na&az$je ocenia7 zdo'no67 %)dow) i proce%ow) wed,$g lex fori. 16

82AGA9 Za#ezpieczenie &o%z -w proce%$! kaucja aktoryczna Kaucja aktoryczna

pow-d c$dzoziemiec d'a za#ezpieczenia &o%z -w proce%$* na ()danie pozwanego* m$%i z,o(y7 &a$cj.

o#owi)ze& a&i nie i% nieje* gdy w pa+% wie* do & -rego na'e(y pow-d* o#ywa e'e po'%cy nie maj) a&iego o#owi)z&$ oraz! - gdy pow-d ma w Po'%ce miej%ce zamie%z&ania '$# maj) e& wy% arczaj)cy na za#ezpieczenie &o%z -w5 - je(e'i pow-d $zy%&a, '$# przy%,$g$je m$ zwo'nienie od &o%z -w %)dowyc.5 - je(e'i %prawy do ycz) % o%$n&-w ma,(. niemaj) &owyc.* w %prawac. z pow-dz wa wzajemnego i w po% powani$ na&azowym oraz w %prawac.* & -re % rony zgodnie podda,y j$ry%dy&cji %)d-w po'%&ic.. 82AGA9 2zajemno67 0 &o%z y %)dowe! podmio em zwo'nienia od &o%z -w mo(e #y7 y'&o c$dzoziemiec* podcza% gdy #ezpa+% wowiec ra& owany je% iden ycznie z o#ywa e'em w,a%nym. "idzynarodowa pomoc prawna 0 > znaczenia! %zer%ze! w%zy% &ie czynno6ci proce%owe5 w(%ze! nie& -re czynno6ci. Cec.y! pomoc od#ywa %i dw$&ier$n&owo /za%ada wzajemno6ci1. <op$%zcza'no67! Z midzynarodow) pomoc) prawn) mamy do czynienia* gdy droga po% powania #ezpo6redniego je% niemo('iwa* gdy( dana czynno67 mo(e #y7 wy&onana y'&o poza granicami pa+% wa. Pro#'ema y& midzynarodowej pomocy prawnej reg$'$j) %zczeg-,owo $mowy midzynarodowe. I% niej) @ ry#y $dzie'ania midzynarodowej pomocy prawnej! =1 ry# dyp'oma yczny! wnio%e& z %)d$ do ";5 z "; do ";Z5 z ";Z do przed% awicie'% wa dyp'oma ycznego5 z przed% awicie'% wa do ";Z o#cego pa+% wa5 z ";Z do "; o#cego pa+% wa5 z "; do %)d$ o#cego pa+% wa. >1 ry# &on%$'arny! 17

%)d &ier$je do $rzd$ &on%$'arnego %wego pa+% wa* a'#o* %)d proce%owy do %)d$ wezwanego. @1 ry# #ezpo6redniego &om$ni&owania %i organ-w! % raci, na znaczeni$. Jorma wnio%&$ w %prawie midzynarodowej pomocy prawnej m$%i #y7 w,a6ciwa 0 wy&onanie wnio%&$ od#ywa %i wed,$g lex fori. 2nio%e& zo% anie odrz$cony* gdy#y ()dana czynno67 #y,a %przeczna z pod% awowymi za%adami po'%&iego porz)d&$ prawnego a'#o nar$%za,a#y %$werenno67* a'#o gdy#y wy&onanie ()danej czynno6ci nie na'e(a,o do za&re%$ dzia,ania %)d-w po'%&ic.* #)d3 ze wzg'd$ na wzajemno67* j. gdy pa+% wo o#ce odmawia pomocy prawnej %)dom po'%&im. 8znanie i wy&onanie zagranicznyc. orzecze+ 0 A#y orzeczenie o#cego %)d$ o#owi)zywa,o poza granicami pa+% wa* w & -rym zo% a,o wydane* m$%i #y7 $znane. Nie &a(de o#ce orzeczenie mo(e #y7 jedna& $znane. 2 ej mierze organ $powa(niony do $znawania o#cyc. orzecze+ %)dowyc. do&on$je #adania orzecze+* & -re maj) #y7 $znane* przy czym % o%$je #adanie ograniczone #)d3 nieograniczone. 2 pierw%zym przypad&$ %)d wed,$g za%ad o#owi)z$j)cyc. w pa+% wie $znaj)cym / lex fori1 #ada* czy orzeczenie zo% a,o wydane. 2 dr$gim na omia% 0 do&on$je %i pe,nej oceny pod% aw 4a& ycznyc. i prawnyc. orzeczenia. 8znani$ pod'egaj) orzeczenia %amowy&onawcze /a wic nie nadaj)ce %i do egze&$cji1 do ycz)ce %praw cywi'nyc. i na'e()ce w Po'%ce do drogi %)dowej. I% nieje B war$n&-w $znania orzeczenia zagranicznego! =1 wzajemno675 >1 za#ezpieczenie j$ry%dy&cji wy,)cznej5 @1 zapewnienie %&$ eczno6ci prawa po'%&iego 0 pow% rzymywanie przed o#ej6ciem prawa5 A1 &on ro'a o#cego orzecznic wa pod &) em w,a6ciwo6ci prawa po'%&iego 0 orzeczenie nie #dzie $znane* gdy przy wydani$ orzeczenia w %prawie* w & -rej na'e(a,o za% o%owa7 prawo po'%&ie* prawo o nie zo% a,o za% o%owane* c.y#a (e prawo o#ce za% o%owane nie r-(ni %i w %po%-# i% o ny od prawa po'%&iego5 B1 nie%przeczno67 $znawanego orzeczenia z pod% awowymi za%adami po'%&iego porz)d&$ prawnego 0 &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego. ?ode&% 6ci6'e wi)(e zagadnienie wy&ona'no6ci o#cyc. orzecze+ z $mow) midzynarodow)* czy'i nie na% p$je o ex lege a& ja& $znanie. A#y orzeczenie zagraniczne mog,o #y7 w Po'%ce wy&onane* m$%i #y7 wydane po wej6ci$ w (ycie $mowy midzynarodowej. "$%i ono a&(e pod'ega7 wy&ona'no6ci w pa+% wie* z & -rego poc.odzi. Nad o %)d po'%&i #dzie % o%owa, a&(e w%zy% &ie war$n&i przewidziane d'a $znania orzeczenia. ?r)g orzecze+ pod'egaj)cyc. wy&ona'no6ci je% znacznie %zer%zy od orzecze+ pod'egaj)cyc. $znani$. II. CZ[ ;ZCZEGTO2A! O%o#y 4izyczne i prawne 2ed,$g wi&%zo6ci prawodaw% w &o'izyjnyc. na 6wiecie d'a $% a'ania % a $ $ per%ona'nego o%o#y 4izycznej % o%$je %i ,)czni& o#ywa e'% wa. Zgodnie z ar . Z X = na%zej $% awy! Zdo'no67 prawna i zdo'no67 do czynno6ci prawnyc. o%o#y 4izycznej pod'ega jej praw$ ojczy% em$. Ke(e'i jedna& nie mo(na $% a'i7 o#ywa e'% wa danej o%o#y* a'#o o%o#a* o & -rej zdo'no67 c.odzi* nie ma o#ywa e'% wa (adnego pa+% wa /je% #ezpa+% wowcem* apa ryd)1 0 na pod% awie ar . @ $% awy 0 zamia% prawa ojczy% ego % o%$je %i 'eR domici'i. 2re%zcie* je6'i $% a'enie miej%ca zamie%z&ania apa rydy nie je% mo('iwe '$# gdy nie ma on miej%ca 18

zamie%z&ania w (adnym pa+% wie 0 na mocy ar . D $% awy 0 jego zdo'no67 ocenia %i wed,$g prawa po'%&iego. 2 przypad&$ wie'ora&iego o#ywa e'% wa o%o#y* o & -r) c.odzi* po% powa7 na'e(y zgodnie ze w%&az-w&ami zamie%zczonymi w ar . > X > $% awy! C$dzoziemiec maj)cy o#ywa e'% wo dw-c. '$# wicej pa+% w pod'ega* ja&o praw$ ojczy% em$* praw$ ego z nic.* z & -rym je% naj6ci6'ej zwi)zany. I% nieje wie'e wyj) &-w od za%ady wyra(onej w ar . Z X = $% awy! ar . Z X @ $% awy! "ednak#e& gdy osoba prawna lub fizyczna dokonywa czynno(ci prawnej w zakresie swego przedsi+biorstwa& jej zdolno($ podlega prawu pa)stwa& w kt%rym znajduje si+ siedziba tego przedsi+biorstwa. ar . =Y $% awy! "e#eli cudzoziemiec niezdolny wed'ug swego prawa ojczystego dokona' w Polsce czynno(ci prawnej maj cej wywrze$ skutek w Polsce& zdolno($ cudzoziemca podlega w tym zakresie prawu polskiemu& o ile wymaga tego ochrona os%b dzia'aj cych w dobrej wierze. Przepisu tego nie stosuje si+ do czynno(ci prawnych z zakresu prawa rodzinnego i opieku)czego oraz prawa spadkowego. ar . == $% awy! 1. 1o uznania osoby zaginionej za zmar' stosuje si+ jej prawo ojczyste. 2o samo dotyczy stwierdzenia zgonu. !. "e#eli jednak w sprawie o uznanie cudzoziemca za zmar'ego lub o stwierdzenie jego zgonu orzeka s d polski& stosuje si+ prawo polskie. ar . =A $% awy! mo#no(ci zawarcia ma'#e)stwa rozstrzyga w stosunku do ka#dej ze stron jej prawo ojczyste. ar . @B $% awy! wa#no(ci testamentu i innych czynno(ci prawnych na wypadek (mierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonania tych czynno(ci. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo pa)stwa& w kt%rym czynno($ zostaje dokonana. %soby 0izyczne: Zdo'no67 prawna! Zdo'no67 prawn) o%o#y 4izycznej* zgodnie z ar . Z X = $% awy* na'e(y ocenia7 wg % a $ $ per%ona'nego* & -ry roz% rzyga o! /a1 prze%,an&ac.* od & -ryc. %pe,nienia je% $za'e(nione $zy%&anie zdo'no6ci prawnej5 /#1 o c.wi'i $zy%&ania zdo'no6ci prawnej i za%adac. o#'iczania wie&$ o%o#y 4izycznej5 /c1 o domniemaniac. prawnyc. co do (ycia i 6mierci5 /d1 o dzia,aj)cyc. w %po%-# genera'ny ograniczeniac. zdo'no6ci prawnej* o przyczynac. jej $ ra y. 2%zy% &ie $% awodaw% wa na 6wiecie wi)() &oniec zdo'no6ci prawnej o%o#y 4izycznej ze 6mierci)* ra& owan) ja&o 4a& #io'ogiczny. ; )d e( 6mier7 cywi'na* nie $znawana w na%zym %y% emie prawnym* pod'ega7 #dzie dzia,ani$ &'a$z$'i porz)d&$ p$#'icznego. Podo#nie #dzie w przypad&$ ogranicze+ zdo'no6ci prawnej z powod$ przyna'e(no6ci ra%owej* &a% owej '$# wyznaniowej. Zagadnienie %y $acji prawnej dziec&a pocz ego na'e(y rozwa(y7 na% p$j)co. O ym* czy na%ci $r$% mo(e na#y7 o&re6'one prawa /ew. o#owi)z&i1 roz% rzyga prawo w,a6ciwe d'a praw /i o#owi)z&-w1* o & -ryc. na#ycie c.odzi 0 lex causae. O mo(no6ci dziedziczenia dziec&a pocz ego /'$# mo(no6ci $zy%&ania zapi%$1 decyd$je na omia% % a $ %pad&owy /ar . @A $% awy1* $prawnienia dziec&a pocz ego z y $,$ de'i& -w pod'egaj) za6 ocenie % a $ $ de'i& owego /ar . @= $% awy1. 8znanie dziec&a pocz ego pod'ega praw$ ojczy% em$ ma &i. Co do c$dzoziemc-w na'e(y w%&aza7* (e poza za%ad) wyra(on) w ar . E $% awy* & -ra #rzmi! 19

C$dzoziemcy mog) mie7 w Po'%ce prawa i o#owi)z&i na r-wni z o#ywa e'ami po'%&imi* c.y#a (e $% awa % anowi inaczej. Pod% awowe znaczenie ma a&(e za%ada wyra(ona w ar . =C "idzynarodowego Pa& $ Praw O#ywa e'%&ic. i Po'i ycznyc. z =ZCC r.* zgodnie z & -r) ka#dy ma prawo do uznania wsz+dzie jego podmiotowo(ci prawnej. Podo#n) za%ad wyra(a zre%z ) ar . C <e&'aracji Praw Cz,owie&a z =ZAE ro&$. 8znanie za zmar,ego i % wierdzenie zgon$! Odr#nie w na%zej $% awie zo% a,o $reg$'owane $znanie za zmar,ego i % wierdzenie zgon$. Zgodnie #owiem z ar . == $% awy! 1. 1o uznania osoby zaginionej za zmar' stosuje si+ jej prawo ojczyste. 2o samo dotyczy stwierdzenia zgonu. 2. "e#eli jednak w sprawie o uznanie cudzoziemca za zmar'ego lub o stwierdzenie jego zgonu orzeka s d polski& stosuje si+ prawo polskie. Z ar . == X > wyni&a* (e granice za% o%owania prawa po'%&iego przy orze&ani$ o $znani$ za zmar,ego '$# % wierdzeni$ zgon$ c$dzoziemca wyznaczaj) normy j$ry%dy&cyjne. Zawiera je ar . ==YC ?.p.c. 2 my6' ar . ==YC X = ?.p.c.* %prawy o $znanie za zmar,ego na'e() do wy,)cznej j$ry%dy&cji &rajowej* gdy $znanie o do yczy o#ywa e'a po'%&iego '$# #ezpa+% wowca maj)cego zamie%z&anie w Po'%ce. Kedna&(e % o%owanie do ar . ==YC X > ?.p.c. %)d po'%&i mo(e $zna7 za zmar,ego r-wnie( c$dzoziemca* je(e'i! =1 o%o#a $prawniona do zg,o%zenia wnio%&$ ma miej%ce zamie%z&ania w Po'%ce* '$# >1 c$dzoziemiec mia, w Po'%ce miej%ce zamie%z&ania a'#o $ aj znajd$je %i jego mienie. K$ry%dy&cj w %prawac. o % wierdzenie zgon$ o&re6'a ar . ==YC X @ ?.p.c. na% p$j)co! do wy' cznej jurysdykcji krajowej nale# sprawy o stwierdzenie zgonu& je#eli nast pi' on w Polsce. Ladaj)c zagadnienie zdo'no6ci nie mo(na pomin)7 &we% ii zdo'no6ci %zczeg-'nej* & -ra po'ega na ym* (e wyodr#nia %y $acje* w & -ryc. zwy&,a zdo'no67 nie wy% arcza do podejmowania czynno6ci ze %&$ &iem prawnym* i a&ie* gdzie mo(na dzia,a7 przy i% nieni$ mniej%zyc. wymaga+ od yc.* & -re prawo przewid$je d'a zwy&,ej zdo'no6ci. ;zczeg-'na zdo'no67 wy% p$je midzy innymi ja&o zdo'no67 do zawierania ma,(e+% wa* zdo'no67 dziedziczenia* e% owania* do na#ywania nier$c.omo6ci* do odpowiedzia'no6ci za %z&ody wyrz)dzone czynem niedozwo'onym. Zdo'no67 ego yp$ na'e(y ocenia7 zaw%ze wg lex causae. Odmiennie je% gdy lex cause wymaga zdo'no6ci og-'nej5 w-wcza% ocenia %i j) %amodzie'nie. Lez powi)zania z lex causae* wed,$g za%ady o#owi)zywania % a $ $ per%ona'nego w &a(dym miej%c$ i w &a(dej p,a%zczy3nie prawnej. Zdo'no67 do czynno6ci prawnyc.! <o za&re%$ za% o%owania % a $ $ per%ona'nego na'e(y ocena zdo'no6ci do czynno6ci prawnyc. o%o#y 4izycznej. ; a $ en roz% rzyga nie y'&o o prze%,an&ac. zdo'no6ci do czynno6ci prawnyc.* 'ecz a&(e o re6ci /% opni$* rodzaj$1 zdo'no6ci wymaganej do do&onania o&re6'onej czynno6ci prawnej i o %&$ &ac. jej #ra&$. Przy ocenie zdo'no6ci do czynno6ci prawnyc. na'e(y % o%owa7 prawo w%&azane ,)czni&iem o#ywa e'% wa z c.wi'i do&onania czynno6ci prawnej. Nie na'e(y do za&re%$ % a $ $ per%ona'nego ocena dop$%zcza'no6ci do&onania czynno6ci prawnej o&re6'onego rodzaj$ 0 $! lex causae. 2yj) &i od za%ady lex patriae! =1 wyj) e& na rzecz prawa %iedzi#y przed%i#ior% wa /zdo'no67 do czynno6ci prawnyc.1! 4rt. 5 -. "ednak#e& gdy osoba prawna lub fizyczna dokonywa czynno(ci prawnej w zakresie swego przedsi+biorstwa& jej zdolno($ podlega prawu pa)stwa& w kt%rym znajduje si+ siedziba tego przedsi+biorstwa. >1 wyj) e& na rzecz po'%&iej legis loci actus! Ar . =Y. "e#eli cudzoziemiec niezdolny wed'ug swego prawa ojczystego dokona' w Polsce czynno(ci prawnej maj cej wywrze$ skutek w Polsce& zdolno($ cudzoziemca podlega w tym 20

zakresie prawu polskiemu& o ile wymaga tego ochrona os%b dzia'aj cych w dobrej wierze. Przepisu tego nie stosuje si+ do czynno(ci prawnych z zakresu prawa rodzinnego i opieku)czego oraz prawa spadkowego. @1 wyj) e& co do zdo'no6ci we&%'owej i cze&owej. 8#ezw,a%nowo'nienie! Na'e(y je ocenia7 na pod% awie ar . Z X =! *dolno($ prawna i zdolno($ do czynno(ci prawnych osoby fizycznej podlega jej prawu ojczystemu. a'e w zwi)z&$ z ar . >@ $% awy! 1. 6pieka podlega prawu ojczystemu osoby& dla kt%rej jest lub ma by$ ustanowiona. 2. Przepis paragrafu poprzedzaj cego stosuje si+ odpowiednio do kurateli. "ednak#e dla kurateli do za'atwienia poszczeg%lnej sprawy w'a(ciwe jest prawo& kt%remu sprawa ta podlega. 2 zwi)z&$ z powy(%zym* $#ezw,a%nowo'nienie pod'ega lex patriae. %soby prawne: <'a oceny zdo'no6ci i innyc. e'emen -w % a $%$ per%ona'nego o%o#y prawnej % o%$je %i najcz6ciej &ry eri$m miej%ca %iedzi#y '$# in&orporacji ej o%o#y. Przy&,adem wyj) &$ je% przepi% po'%&iej $% awy o prawie prywa nym midzynarodowym* & -ry m-wi* (e w przypad&$* gdy o%o#a 4izyczna '$# prawna do&on$je czynno6ci prawnej w za&re%ie przed%i#ior% wa* o zdo'no6ci yc. o%-# pod'egaj) praw$ pa+% wa* w & -rym znajd$je %i %iedzi#a przed%i#ior% wa. Czynno6ci prawne! O dop$%zcza'no6ci do&onania danej czynno6ci prawnej decyd$je prawo w,a6ciwe d'a czynno6ci prawnej* o & -r) c.odzi /lex causae1. Wem$ praw$ pod'ega e( 4a& i% nienia czynno6ci ja&o czynno6ci prawnej o&re6'onego rodzaj$. 2o#ec powy(%zego doj6cie do %&$ &$ $mowy pod'ega praw$ rz)dz)cem$ $mow). Podo#nie roz% rzyga %i wady o6wiadczenia wo'i. Ke6'i c.odzi o 4orm czynno6ci prawnej* roz% rzyga o ym najcz6ciej* i a& je% w Po'%ce* prawo w,a6ciwe d'a ej czynno6ci prawnej5 wy% arcza jedna& zac.owanie 4ormy przewidzianej przez prawo pa+% wa* w & -rym czynno67 zo% aje do&onana / lex loci actus czy'i prawo miej%ca dzia,ania 0 ,)czni& a' erna ywny1. 2yj) &i od za%ady lex causae /ew. lex loci actus1! =1 ar . =B $% awy /4orma zawarcia ma,(e+% wa1! Art. 15. 1. .orma zawarcia ma'#e)stwa podlega prawu pa)stwa& w kt%rym jest ono zawierane. 2. "ednak#e& gdy ma'#e)stwo jest zawierane poza granicami Polski& wystarcza zachowanie formy wymaganej przez prawa ojczyste obojga ma'#onk%w. >1 ar . @B $% awy /4orma czynno6ci prawnyc. mor i% ca$%a1! Art. 35. 6 wa#no(ci testamentu i innych czynno(ci prawnych na wypadek (mierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonania tych czynno(ci. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo pa)stwa& w kt%rym czynno($ zostaje dokonana. @1 ar . DE prawa we&%'owego /4orma o6wiadczenia we&%'owego15 A1 ar . CA prawa cze&owego /4orma o6wiadczenia cze&owego1. Przed% awicie'% wo! <'a przed% awicie'% wa $% awowego* & -re powi)zane je% zwy&'e z o&re6'onym % o%$n&iem rodzinnym '$# opie&$+czym* w,a6ciwym je% w zwi)z&$ z ym prawo w,a6ciwe d'a % o%$n&$ rodzinnego '$# opie&$+czego* z & -rym powi)zane je% $powa(nienie do dzia,ania w 21

c.ara& erze przed% awicie'a $% awowego np. reprezen owanie dziec&a przez rodzic-w ocenia %i wed,$g prawa ojczy% ego dziec&a /gdy( zgodnie z ar . =Z X = $% awy! /tosunki prawne mi+dzy rodzicami a dzieckiem podlegaj prawu ojczystemu dziecka7. <'a przed% awicie'% wa $mownego czy'i pe,nomocnic wa #ra& je% na omia% w na%zej $% awie przepi%$ w%&az$j)cego prawo w,a6ciwe. ; )d przyjmowane %) > rozwi)zania! Pe,nomocnic wo pod'ega praw$ wy#ranem$ przez mocodawc5 2 #ra&$ wy#or$ prawa pe,nomocnic wo pod'ega praw$ miej%ca dzia,ania pe,nomocni&a /rzeczywi% e miej%ce z,o(enia '$# przyjcia o6wiadczenia wo'i1. 2yj) &i! =1 gdy o&re6'ona o%o#a r$dni %i zawodowo dzia,a'no6ci) w c.ara& erze pe,nomocni&a i ma % a,) %iedzi# / a&(e do przed%i#ior% wa1 0 pe,nomocnic wo pod'ega7 #dzie praw$ o#owi)z$j)cem$ w %iedzi#ie pe,nomocni&a5 >1 pe,nomocnic wo do do&onania czynno6ci prawnej do ycz)cej nier$c.omo6ci pod'ega praw$ miej%ca jej po,o(enia. @1 Zdo'no67 mocodawcy do $dzie'enia pe,nomocnic wa pod'ega jego % a $ owi per%ona'nem$* o zdo'no6ci pe,nomocni&a decyd$je jedna& jego % a $ per%ona'ny. Przedawnienie! <'a przedawnienia ro%zczenia % o%$je %i prawo w,a6ciwe d'a ego ro%zczenia czy'i lex causae /ar . =@ $% awy1. <o yczy o a&(e pre&'$zji. Praw$ w%&azanem$ przez norm ar . =@ $% awy pod'egaj)! ocena pocz) &$ #ieg$ przedawnienia* d,$go67 ermin-w* przerwa '$# zawie%zenie #ieg$ przedawnienia* odroczenie $p,yw$ przedawnienia* %&$ &i przedawnienia. Zo#owi)zania! 2 za&re%ie zo#owi)za+ z czynno6ci prawnyc. niema' pow%zec.nie dop$%zcza %i na 6wiecie wy#-r prawa. Lra& je% na omia% jedno'i o6ci przy po%z$&iwani$ prawa w,a6ciwego w #ra&$ wy#or$ prawa. <o67 %zero&o wy&orzy% ywany je% ,)czni& miej%ca zawarcia &on ra& $ /lex loci contractus1 '$# miej%ce do&onania czynno6ci prawnej / lex loci actus1. ; o%owany je% w nie& -ryc. %y% emac. prawnyc. ,)czni& miej%ca wy&onania zo#owi)zania /lex loci solutionis1. 2 e4e&cie dzia,a+ $jedno'icaj)cyc.* pow%zec.nie przyj ym rozwi)zaniem w E$ropie Zac.odniej je% wy#-r prawa w,a6ciwego #d)cego w naj6ci6'ej%zym zwi)z&$ z danym zo#owi)zaniem* czego wyraz znajd$jemy a&(e w na%zej $% awie 0 ar . >B X = % anowi #owiem* (e! Art. 25. 1. /trony mog podda$ swe stosunki w zakresie zobowi za) umownych wybranemu przez siebie prawu& je#eli pozostaje ono w zwi zku z zobowi zaniem. 2y#-r prawa na% p$je wy,)cznie przez o6wiadczenie wo'i* & -re nie mo(e #y7 pozorne. O6wiadczenie wo'i mo(e #y7 przy ym wyra3ne a'#o doroz$miane. Prawo wy#rane powinno #y7 w ca,o6ci za% o%owane do danego % o%$n&$ zo#owi)zaniowego. I% niej) ograniczenia co do % o%owania prawa wy#ranego* & -re do ycz) %zczeg-'nie $m-w &on%$menc&ic.. Ograniczenie wyni&a a&(e z %amej $% awy* zgodnie #owiem z ar . >B X >! "ednak#e& gdy zobowi zanie dotyczy nieruchomo(ci& podlega ono prawu pa)stwa& w kt%rym nieruchomo($ jest po'o#ona. 8lex rei sitae7 2 #ra&$ wy#or$ prawa* %)d w Po'%ce je% zo#owi)zany %prawdzi7 w pierw%zej &o'ejno6ci* czy $mowa nie zo% a,a zawar a na ryn&$ 4orma'nym /na gie,dzie* a$&cji i p.1. Ke6'i a& F prawem w,a6ciwym zo% aje prawo miej%ca po,o(enia ego ryn&$ 4orma'nego. 2 dr$giej &o'ejno6ci o#owi)z$je prawo w%p-'nego miej%ca zamie%z&ania % ron. Ke6'i a&iego nie ma* % o%$je %i w,a6ciwo67 prawa miej%ca zamie%z&ania '$# %iedzi#y % rony wy&on$j)cej 6wiadczenie c.ara& ery% yczne /np. miej%ce zamie%z&ania '$# %iedzi#y o%o#y wy&on$j)cej dzie,o w $mowie o dzie,o1. 2 da'%zym #ra&$ wy#or$ prawa* %prawdza %i* czy &on ra& 22

zo% a, zawar y w ramac. przed%i#ior% wa. Ke6'i a&* % o%$je %i prawo %iedzi#y przed%i#ior% wa. Na &o+c$ o#owi)z$je prawo miej%ca zawarcia &on ra& $. Zgodnie z ar . @Y $% awy! Przepisy o prawie w'a(ciwym dla zobowi za) umownych stosuje si+ odpowiednio do zobowi za) z jednostronnych czynno(ci prawnych. C.odzi $ na przy&,ad o przyrzeczenie p$#'iczne. Zo#owi)zania poza$mowne pod'egaj) praw$ miej%ca* w & -rym za%z,o zdarzenie* czy'i np. w razie #ezpod% awnego wz#ogacenia* %praw ocenia prawo pa+% wa* w & -rym na% )pi,o prze%$nicie maj) &owe na rzecz wz#ogaconego. Wa&ie %ame za%ady #d) do yczy,y de'i& -w* w przypad&$ za6 prowadzenia c$dzyc. %praw #ez z'ecenia w,a6ciwe #dzie prawo miej%ca dzia,ania ge% ora /lex loci gestionis 1. 2 Po'%ce odr#nie $reg$'owano a&(e % o%$n&i pracy. Zgodnie z og-'n) za%ad) wyra(on) w ar . @> $% awy % ronom przy%,$g$je lex voluntatis. Ar . @@ w%&az$je jedna& da'ej* (e je#eli strony nie dokona'y wyboru prawa& stosunek pracy podlega prawu pa)stwa& w kt%rym strony w chwili powstania tego stosunku maj miejsce zamieszkania albo siedzib+. "e#eli praca jest& by'a lub mia'a by$ wykonywana w przedsi+biorstwie pracodawcy& rozstrzyga& zamiast jego miejsca zamieszkania albo siedziby 9 siedziba przedsi+biorstwa. 2 razie #ra&$ w%p-'nego miej%ca zamie%z&ania % ron % o%$n&$ pracy* prawem w,a6ciwym % aje %i prawo miej%ca* w & -rym praca #y,a* je% '$# mia,a #y7 wy&onywana. Prawa rzeczowe i prawa na do#rac. niema eria'nyc.! Najcz6ciej % o%owanym ,)czni&iem d'a % a $ $ rzeczowego je% ,)czni& miej%ca po,o(enia przedmio $ praw rzeczowyc. i po%iadania /lex rei sitae1. Za%ada miej%ca po,o(enia rzeczy #ywa in erpre owana dwoja&o! =1 miej%ce po,o(enia rzeczy na'e(y roz$mie7 w %en%ie prawniczym /situs civilis15 >1 miej%ce po,o(enia rzeczy na'e(y pojmowa7 czy% o 4izycznie /situs naturalis1. 2 Po'%ce zaznaczy,a %i pewna r-(norodno67 opinii na ema op yma'nego oznaczenia rei sitae. 2ed,$g L$dwicza&a* przy $% a'ani$ miej%ca po,o(enia rzeczy wyc.odzi7 zaw%ze na'e(y z situs naturalis i &orygowa7 w o&o'iczno6ciac. niedo% a ecznego zwi)zania rzeczy z pewnym o#%zarem na rzecz situs civilis. Pro#'ema yczne je% jedna& oznaczenie %i $% rei w przypad&$ rzeczy znajd$j)cyc. %i w ran%porcie /res in transitu15 w ej mierze w do& rynie przyjm$je %i rozmai e rozwi)zania* przy czym najcz6ciej odrz$ca %i &on% r$&cj %i $% na $ra'i% na rzecz %i $% ciNi'i%* & -rym o&az$je %i #)d3 'oc$% de% ina ioni% /miej%ce przeznaczenia1* #)d3 'oc$% eRpedi ioni% /miej%ce wy%,ania 0 pog')d przewa(aj)cy w do& rynie1. 82AGA9 Przy przewozie znanyc. je% &i'&ana6cie ,)czni&-w. ?ry eri$m miej%ca po,o(enia je% nieprzyda ne przy o&re6'ani$ prawa w,a6ciwego d'a praw rzeczowyc. na % a &ac. mor%&ic. '$# powie rznyc.. Na % a &ac. mor%&ic. i powie rznyc. % o%$je %i #owiem prawo pa+% wa przyna'e(no6ci % a &$. A$ or%&ie prawa podmio owe pod'egaj) praw$ pa+% wa* w & -rym na% p$je rea'izacja wyni&aj)cyc. z nic. $prawnie+* na omia% w za&re%ie oc.rony w,a%no6ci przemy%,owej* o 6rod&ac. i za&re%ie oc.rony $prawnionego z pa en $ roz% rzyga prawo pa+% wa* & -rego organy pa en $ $dzie'i,y. ;&$ &i $dzie'enia pa en $ nie wyc.odz) jedna& poza granice pa+% wa* w & -rym zo% a, on $dzie'ony. Wa& i% nieje &onieczno67 $#iegania %i o pa en w &a(dym pa+% wie oddzie'nie. Wre67 za%ady lex rei sitae wypowiada w po'%&iej $% awie ar . >A X =! W'asno($ i inne prawa rzeczowe podlegaj prawu pa)stwa& w kt%rym znajduje si+ ich przedmiot. 8(ycie o&re6'enia przedmio * & -re je% %zer%ze od o&re6'enia rzecz* w%&az$je* (e ar . >A do yczy nie y'&o r$c.omo6ci i nier$c.omo6ci* 'ecz a&(e d-#r maj) &owyc.* d-#r niema eria'nyc. /praw a$ or%&ic.* pa en owyc.1. T)czni& lex rei sitae do yczy w,a%no6ci* 23

innyc. praw rzeczowyc. oraz po%iadania. Nie rozci)ga %i na omia% ,)czni&a lex rei sitae na &we% ie maj) &owe midzy ma,(on&ami i %pad&owe* gdy w gr wc.odzi ca,o67 maj) &$. LeR rei %i ae do yczy w%ze'&ic. praw rzeczowyc.5 do yczy ic. pow% ania* zmiany* przej6cia i wyga6nicia oraz ca,ej ic. re6ci* do yczy a&(e oc.rony praw rzeczowyc.. :ex rei sitae do yczy a&(e na#ycia przez za%iedzenie* zna'ezienie* a nie y'&o przez czynno67 prawn). Prawo rodzinne i opie&$+cze! "a eria'ne prze%,an&i zawarcia ma,(e+% wa F wi&%zo67 %y% em-w prawnyc. poddaje ma eria'ne prze%,an&i zawarcia ma,(e+% wa w,a6ciwo6ci prawa ojczy% ego* i a& je% a&(e w Po'%ce. Zgodnie #owiem z ar . =A $% awy! 6 mo#no(ci zawarcia ma'#e)stwa rozstrzyga w stosunku do ka#dej ze stron jej prawo ojczyste. "o(no67 zawarcia ma,(e+% wa je% oceniana oddzie'nie d'a &a(dego z n$p $rien -w wg jego prawa ojczy% ego. Ke(e'i jedna& n$p $rien je% #ezpa+% wowcem* jego mo(no67 zawarcia ma,(e+% wa 0 na pod% awie ar . @ $% awy 0 pod'ega legi domocilii. 2 %y $acji na omia% * gdy #ezpa+% wowiec nie ma miej%ca zamie%z&ania w (adnym pa+% wie '$# jego miej%ca zamie%z&ania $% a'i7 %i nie da* % o%ownie do ar . D $% awy 0 % o%owa7 na'e(y prawo po'%&ie. <$() ro'e w omawianym za&re%ie odgrywa &'a$z$'a porz)d&$ p$#'icznego* & -ra mo(e $ dzia,a7 zar-wno w &ier$n&$ za&az$j)cym* ja& i dozwa'aj)cym. Jorma zawarcia ma,(e+% wa F pod'ega praw$ pa+% wa* w & -rym ma,(e+% wo je% zawierane /ar . =B X = $% awy1. ;dy ma'#e)stwo jest zawierane poza granicami Polski& wystarcza zachowanie formy wymaganej przez prawo ojczyste obojga ma'#onk%w /ar . =B X > $% awy1. 2 % o%$n&$ do n$p $rien a* & -ry je% #ezpa+% wowcem* na'e(y #ra7 pod $wag 0 zamia% prawa ojczy% ego 0 prawo jego miej%ca zamie%z&ania /ar . @ $% awy1. "a,(e+% wa &on%$'arne %) zawierane wed,$g prawa pa+% wa* w & -rego imieni$ dzia,a przed% awicie' dyp'oma yczny '$# &on%$'arny. Zawarcie a&iego ma,(e+% wa je% zwy&'e dop$%zcza'ne* gdy zac.odz) na% p$j)ce prze%,an&i! a1 (aden z n$p $rien -w nie je% o#ywa e'em pa+% wa* na & -rego ery ori$m ma,(e+% wo je% zawierane* #1 przynajmniej jeden n$p $rien je% o#ywa e'em pa+% wa* w & -rego przed% awicie'% wie ma,(e+% wo je% zawierane /ew. o#'iga oryjnie do yczy o o#ojga n$p $rien -w1* c1 p'ac-w&a dyp'oma yczna '$# &on%$'arna* w & -rej ma,(e+% wo ma #y7 zawar e* ma w ej mierze $prawnienia przyznane przez prawo pa+% wa wy%y,aj)cego* d1 na zawieranie a&ic. ma,(e+% w zezwa'a prawo pa+% wa* na & -rego o#%zarze przed% awicie'% wo dzia,a. 8niewa(nienie ma,(e+% wa. 8% a'enie i% nienia '$# niei% nienia ma,(e+% wa 0 Na%za $% awa reg$'$je jedynie w,a6ciwo67 prawa d'a $niewa(nienia ma,(e+% wa5 pomija za6 in% y $cj $% a'enia i% nienia '$# niei% nienia ma,(e+% wa. Zgodnie z ar . =C $% awy! 1o uniewa#nienia ma'#e)stwa stosuje si+ prawo okre(lone w art. 1< i 1=. Oznacza o* (e do $niewa(nienia z $wagi na prze%,an&i ma eria'ne #dzie mia,o za% o%owanie prawo ojczy% e &a(dego z n$p $rien -w* na omia% do $niewa(nienia z przyczyn 4orma'nyc. 0 prawo pa+% wa* w & -rym ma,(e+% wo zo% a,o zawar e. Podo#ne rozwi)zanie na'e(y ez przyj)7 0 mimo #ra&$ wyra3nego roz% rzygnicia w $% awie 0 w odnie%ieni$ do $% a'enia i% nienia '$# niei% nienia ma,(e+% wa. O w,a6ciwo6ci prawa decydowa7 #dzie w a&im przypad&$ powi)zanie z c.wi'i zawarcia ma,(e+% wa '$# z c.wi'i rze&omego zawarcia ma,(e+% wa. ; o%$n&i o%o#i% e i maj) &owe midzy ma,(on&ami F wed,$g po'%&iej $% awy pod'egaj) &a(docze%nem$ w%p-'nem$ praw$ ojczy% em$ ma,(on&-w. 2 przypad&$ #ra&$ a&iego w%p-'nego prawa ojczy% ego* % o%owane je% prawo w%p-'nego miej%ca zamie%z&ania* a gdy 24

#ra& je% a&iego miej%ca* % o%owane je% prawo po'%&ie. Gdy % rony maj) w%p-'ne prawo ojczy% e* 'ecz nie mo(na $% a'i7 jego re6ci* za% o%owanie ma a&(e w%&azana za%ada. 0a#doczesne wsp%lne prawo ojczyste stron rozstrzyga tak#e o dopuszczalno(ci zawarcia& zmiany lub rozwi zania maj tkowej umowy ma'#e)skiej /ar . =D X = $% awy1. I% o ne je% na omia% * (e zgodnie z ar . =D X > $% awy % tosunki maj tkowe wynikaj ce z maj tkowej umowy ma'#e)skiej podlegaj wsp%lnemu prawu ojczystemu stron z chwili jej zawarcia /czy'i j$( nie &a(docze%ne prawo1. :ozw-d /%eparacja1 F w r-(nyc. %y% emac. prawnyc. %) #ardzo zr-(nicowane rozwi)zania. Najcz6ciej je% o o#ywa e'% wo* jedna& r-(ny je% w ym przypad&$ podmio ! m)(* pow-d* o% a nie prawo ojczy% e ma,(on&-w* prawo ojczy% e o#ojga ma,(on&-w w c.wi'i wy% )pienia z ()daniem rozwod$ i p. 2g po'%&iej $% awy prawem w,a6ciwym je% w%p-'ne prawo ojczy% e o#ojga ma,(on&-w z c.wi'i wy% )pienia z ()daniem rozwod$. Gdy #ra& a&iego prawa* % o%$je %i prawo pa+% wa* w & -rym o#oje ma,(on&owie maj) w%p-'ne miej%ce zamie%z&ania. 2 o% a eczno6ci % o%owane je% prawo po'%&ie. Z ego p$n& $ widzenia i% o ne znaczenie maj) po% anowienia ?onwencji o $znawani$ rozwod-w i %eparacji* %porz)dzonej w Gadze = czerwca =ZDY r. Poc.odzenie dziec&a F wg po'%&iej $% awy! /a1 $% a'enie i zaprzeczenie ojco% wa '$# macierzy+% wa pod'ega praw$ ojczy% em$ dziec&a z c.wi'i jego $rodzenia5 /#1 $znanie dziec&a pod'ega praw$ pa+% wa* & -rego dziec&o je% o#ywa e'em w c.wi'i jego $znania5 /c1 $znanie dziec&a pocz ego* 'ecz je%zcze nie $rodzonego* pod'ega praw$ ojczy% em$ ma &i. 2 razie podw-jnego '$# wie'ora&iego o#ywa e'% wa dziec&a /w wypad&$ dw-c. pierw%zyc. reg$,1 '$# ma &i /w wypad&$ reg$,y rzeciej1 znajdzie za% o%owanie ar . > $% awy! 2. 1. "e#eli ustawa przewiduje w'a(ciwo($ prawa ojczystego& obywatel polski podlega prawu polskiemu& chocia#by prawo innego pa)stwa uznawa'o go za obywatela tego pa)stwa. 2. >udzoziemiec maj cy obywatelstwo dw%ch lub wi+cej pa)stw podlega& jako prawu ojczystemu& prawu tego z nich& z kt%rym jest naj(ci(lej zwi zany. Ke(e'i na omia% ma &a '$# dziec&o %) #ezpa+% wowcami* na'e(y po% )pi7 zgodnie ze w%&az-w&) z ar . @ $% awy! "e#eli ustawa przewiduje w'a(ciwo($ prawa ojczystego& a obywatelstwa danej osoby ustali$ nie mo#na albo osoba ta nie ma obywatelstwa #adnego pa)stwa& stosuje si+ prawo pa)stwa& w kt%rym znajduje si+ jej miejsce zamieszkania. ; o%$n&i prawne midzy rodzicami a dziec&iem F ar . =Z X = $% awy poddaje % o%$n&i prawne midzy rodzicami a dziec&iem praw$ ojczy% em$ dziec&a. Przyjm$je %i* (e c.odzi $ o &a(docze%ne prawo ojczy% e dziec&a. ; a $ % o%$n&-w midzy rodzicami a dziec&iem o#ejm$je w %zczeg-'no6ci w%zy% &ie &we% ie do ycz)ce w,adzy rodzicie'%&iej /przy%,$giwanie w,adzy rodzicie'%&iej* jej re67 i wy&onywanie* zawie%zenie* ograniczenie* poz#awienie '$# $% anie1. 2ed,$g po% anowie+ ego % a $ $ $% a'a7 na'e(y miej%ce zamie%z&ania dziec&a* jedna&(e d'a ce'-w mery orycznyc. a nie &o'izyjnyc.. Na og-, e( omawianem$ % a $ owi poddawana je% &we% ia na#ycia przez dziec&o nazwi%&a* z ym* (e na'e(y w a&im wypad&$ #ra7 pod $wag prawo ojczy% e dziec&a z c.wi'i zdarzenia* & -re wywiera wp,yw na na#ycie '$# zmian nazwi%&a. Kedynie w wypad&$ $znania dziec&a pocz ego* 'ecz je%zcze nie $rodzonego* o nazwi%&$ dziec&a roz% rzyga7 #dzie jego prawo ojczy% e z c.wi'i $rodzenia. ;porne %) na omia% pog')dy wed,$g & -ryc. do za&re%$ normy ar . =Z X = nie na'e()

25

ro%zczenia a'imen acyjne midzy rodzicami a dzie7mi* gdy( pod'egaj) one % a $ owi a'imen acyjnem$ /ar . >Y $% awy1. Przy%po%o#ienie F na 6wiecie cz% o % o%$je %i ,)czni& o#ywa e'% wa przy%po%a#iaj)cego '$# przy%po%a#ianego. :zadziej % o%owane je% miej%ce zamie%z&ania. 2 Po'%ce przy%po%o#ienie pod'ega praw$ ojczy% em$ przy%po%a#iaj)cego* nie mo(e jedna& na% )pi7 #ez zac.owania przepi%-w prawa ojczy% ego o%o#y* & -ra ma #y7 przy%po%o#iona* do ycz)cyc. zgody ej o%o#y* jej przed% awicie'a $% awowego* zezwo'enia organ$ pa+% wowego '$# ogranicze+ przy%po%o#ienia zwi)zanyc. ze zmian) do yc.cza%owego miej%ca zamie%z&ania na miej%ce zamie%z&ania w innym pa+% wie. 2 za&re%ie %&$ &-w przy%po%o#ienia przepi% ar . >> X = $% awy je% ja%ny. Pod'egaj) one praw$ ojczy% em$ przy%po%a#iaj)cego. A'imen acja F w po'%&iej $% awie* ro%zczenia a'imen acyjne midzy &rewnymi '$# powinowa ymi pod'egaj) praw$ ojczy% em$ o%o#y $prawnionej do a'imen acji. :o%zczenia ma &i przeciw&o ojc$ dziec&a nie poc.odz)cego z ma,(e+% wa* zwi)zane z poczciem i $rodzeniem %i dziec&a* pod'egaj) praw$ ojczy% em$ ma &i. Przy #ra&$ o#ywa e'% wa o%o#y $prawnionej* zgodnie z og-'n) za%ad)* % o%$je %i prawo miej%ca zamie%z&ania. 2 #ra&$ miej%ca zamie%z&ania #ezpa+% wowca '$# gdy jego miej%ca zamie%z&ania nie mo(na $% a'i7 % o%$je %i prawo po'%&ie /ar . D $% awy1. 2 wypad&$ podw-jnego '$# wie'ora&iego o#ywa e'% wa o%o#y* o & -r) c.odzi* po% powa7 na'e(y zgodnie ze w%&az-w&ami ar . > $% awy /najdonio6'ej%zy zwi)ze&1. 2 ym za&re%ie /a'imen acji1 i% o ne znaczenie ma m$' i'a era'na ?onwencja o doc.odzeni$ ro%zcze+ a'imen acyjnyc. za granic)* %porz)dzona w Nowym Kor&$ >Y czerwca =ZBC r. oraz > &onwencje .a%&ie /z =ZD@ ro&$1. Prawo* & -rem$ pod'ega ocena ro%zczenia a'imen acyjnego* roz% rzyga o jego prze%,an&ac.* rozmiarze i %po%o#ie o&re6'enia wy%o&o6ci 6wiadcze+ a'imen acyjnyc.. Zgodnie z ym prawem na'e(y $% a'i7 &o'ejno67 zo#owi)zanyc. do a'imen acji. Opie&a i &$ra e'a F w Po'%ce opie&a i &$ra e'a pod'egaj) praw$ ojczy% em$ /&a(docze%nem$1 o%o#y* d'a & -rej a opie&a '$# &$ra e'a je% '$# ma #y7 $% anowiona. ?$ra e'a do za,a wienia po%zczeg-'nej %prawy pod'ega praw$* & -rem$ %prawa* o & -r) c.odzi* pod'ega /czy'i lex causae1. Ke(e'i podopieczny /p$pi'1 je% #ezpa+% wowcem* opie&a '$# &$ra e'a* na pod% awie ar . @ $% awy* pod'egaj) praw$ miej%ca zamie%z&ania p$pi'a5 w #ra&$ miej%ca zamie%z&ania '$# gdy miej%ca zamie%z&ania p$pi'a $% a'i7 nie mo(na * % o%ownie do ar . D $% awy* % o%$je %i prawo po'%&ie. 2 wypad&$ wie'ora&iego o#ywa e'% wa p$pi'a na'e(y po% )pi7 zgodnie ze w%&az-w&ami zawar ymi w ar . > $% awy. 2 za&re%ie omawianyc. zagadnie+ znaczenie maj) 'iczne &onwencje* & -ryc. Po'%&a je% $cze% ni&iem! ?onwencja .a%&a do ycz)ca $reg$'owania opie&i nad ma,o'e nimi z => czerwca =ZY> r. /wprowadza od% p% wa od w,a6ciwo6ci prawa o%o#y* o & -r) c.odzi15 ?onwencja .a%&a do ycz)ca $#ezw,a%nowo'nienia i ana'ogicznyc. zarz)dze+ opie&$+czyc. z =D 'ipca =ZYB r.5 ?onwencja .a%&a o w,a6ciwo6ci organ-w i prawie w,a6ciwym w za&re%ie oc.rony ma,o'e nic. z B pa3dzierni&a =ZC= r.5 ?onwencja o prawac. dziec&a* przyj a przez ZO ONZ >Y 'i% opada =ZEZ r.5 ?onwencja .a%&a do ycz)ca cywi'nyc. a%pe& -w $prowadzenia dziec&a za granic z >B pa3dzierni&a =ZEY r. 82AGA9 ; a $ opie&i '$# &$ra e'i roz% rzyga a&(e o $#ezw,a%nowo'nieni$ /prze%,an&i i rodzaje $#ezw,a%nowo'nienia* piecza nad $#ezw,a%nowo'nionym1. 26

Prawo %pad&owe! 2 $% awie po'%&iej % a $ %pad&owy /lex successionis1* w my6' ar . @A oceniany je% przez prawo ojczy% e %pad&odawcy w c.wi'i 6mierci. <ziedziczenie z #ezpa+% wowca pod'ega praw$ miej%ca jego zamie%z&ania w c.wi'i 6mierci* a w przypad&$ #ra&$ miej%ca zamie%z&ania % o%owane je% prawo po'%&ie /ar . D $% awy1. ;) jedna&(e %y% emy prawne* w & -ryc. doc.odzi do &o'izyjnego rozcz,on&owania %pad&$* czy'i wie'o6ci % a $ -w %pad&owyc.. C.odzi $ g,-wnie o dop$%zczenie do g,o%$ dw-c. ,)czni&-w! miej%ce po,o(enia nier$c.omo6ci i miej%ce zamie%z&ania '$# narodowo67 po%iadacza r$c.omo6ci. <o za&re%$ % a $ $ %pad&owego na'e()! prze%,an&i dziedziczenia! o warcie %pad&$* zdo'no67 dziedziczenia /& -rej wymagania pod'egaj) % a $ owi per%ona'nem$ %pad&o#iercy1* niegodno67 dziedziczenia* %zczeg-'ne za&azy dziedziczenia i $mowy o zrzeczenie %i dziedziczenia5 $% a'enie zawar o6ci %pad&$5 powo,anie do dziedziczenia5 na#ycie %pad&$* oraz &we% ie zwi)zane z na#yciem %pad&$! %po%-# dziedziczenia* przyjcie '$# odrz$cenie %pad&$* % o%$n&i midzy w%p-,%pad&o#iercami* odpowiedzia'no67 za d,$gi %pad&owe* oc.rona dziedziczenia* rezerwa '$# zac.owe&* zapi% e% amen owy i wy&onawca e% amen $5 dzia, %pad&$. 2yj) e& od za%ady wyra(onej w ar . @A* do ycz)cy wa(no6ci e% amen $ i innyc. czynno6ci prawnyc. mortis causa /zdo'no67 e% owana* re67 e% amen $* dop$%zcza'no67 e% amen $* %&$ eczno67 prawna o6wiadczania wo'i e% a ora* 4orma e% amen $1 przewid$je ar . @B $% awy! 6 wa#no(ci testamentu i innych czynno(ci prawnych na wypadek (mierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonania tych czynno(ci. Wystarcza jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo pa)stwa& w kt%rym czynno($ zostaje dokonana. Ke(e'i %pad&odawca w c.wi'i do&onania czynno6ci prawnej mortis causa #y, apa ryd)* zamia% prawa ojczy% ego w,a6ciwe #dzie prawo miej%ca zamie%z&ania %pad&odawcy z c.wi'i do&onania czynno6ci /ar . @ $% awy15 w #ra&$ miej%ca zamie%z&ania apa rydy %)d po'%&i* na pod% awie re6ci ar . D $% awy* za% o%$je prawo po'%&ie. Pro#'ema y& 4ormy czynno6ci prawnyc. na wypade& 6mierci reg$'$je r-wnie( &onwencja .a%&a z B pa3dzierni&a =ZC= r.* % wierdzaj)c* (e e% amen pod wzg'dem 4ormy pod'ega ocenie wed,$g prawa miej%ca do&onania czynno6ci* prawa ojczy% ego e% a ora z c.wi'i %porz)dzenia e% amen $ '$# 6mierci e% a ora* prawa % a,ego miej%ca zamie%z&ania '$# po#y $ w c.wi'i jego %porz)dzenia '$# 6mierci* a w za&re%ie nier$c.omo6ci 0 praw$ miej%ca jej po,o(enia.

27

You might also like