Powrt do korzeni

POWRT DO KORZENI
Podstawy teologii biblijnej judaizmu mesjanistycznego

Daniel Juster
Tumaczenie: Krzysztof Dubis

Powrt do korzeni

Wstp Judaizm mesjanistyczny jest ruchem oddolnym !glnie rzecz ujmuj"c# zjawisko to dotyczy $ydowskich i nie%$ydowskich na&ladowcw Jezusa z 'azaretu# ktrzy wierz"# i$ (rawidow"# a nawet (o$"dan" (ostaw" Jego uczniw wywodz"cych si) z (otomstwa *brahama jest (rzyznawanie si) do narodowej i kulturowej to$samo&ci Podkre&lanie $ydowskiego stylu $ycia musi by+ jednak s(jne z cao&ci" nauczania biblijnego# a kongregacje zao$one i budowane (rzez ,ydw mesjanistycznych su$" (rzede wszystkim jako &rodki do wy(enienia (odstawowego celu# jakim jest wyj&cie z Dobr" 'owin" do braci -wedug ciaa. Judaizm mesjanistyczny jest w swych zewn)trznych (rzejawach bardzo zr$nicowany/ niektre kongregacje (rzywi"zuj" wi)ksz" uwag) do tradycji# (odczas gdy inne nie (odkre&laj" jej znaczenia 0nter(retacja i zrozumienie 1iblii rwnie$ nie s" cakowicie jednolite 2 judaizm mesjanistyczny jako (ulsuj"cy $yciem ruch oddolny (rzejawia rwnie$ charakterystyczne dla (odobnych zjawisk braki: niewyrobienie teologiczne# nies(jno&+ i (rostot) !(rcz tego# wida+ jednak (omienn" gorliwo&+ i wielki entuzjazm towarzysz"cy dokonywaniu nowych# znacz"cych odkry+ 'iniejsza ksi"$ka zawiera cay rozdzia dotycz"cy historii judaizmu mesjanistycznego 3 tym miejscu wystarczy nadmieni+ kilka faktw: obecny ruch mesjanistyczny jest stosunkowo mody# gdy$ datuje si) mniej wi)cej od 4567 roku Jego korzenie si)gaj" jednak czasw staro$ytnych# kiedy to (ierwsi $ydowscy uczniowie Jezusa zwani nazarejczykami (rzyj)li nowotestamentow" wiar) zachowuj"c jednocze&nie sw" narodow" to$samo&+ i kulturowe dziedzictwo !d tego czasu na (rzestrzeni historii istniay nieliczne jednostki i gru(y# ktre odkryway dla siebie t) (ers(ektyw) 3 dziewi)tnastym wieku zosta zainicjowany ruch hebrajskich chrze&cijan# ktry mimo niewielkiego (rzywi"zania do $ydowskiej tradycji z (ewno&ci" sta si) kolebk" judaizmu mesjanistycznego !bydwa zjawiska w (ewien s(osb si) (rzenikaj"# jako $e jedno jest (ochodn" drugiego 'a (rzeomie wiekw (ojawiy si) tak wybitne jednostki# jak 8ark John 9e:y czy Theodore 9uckey# ktrzy roz(ocz)li o(racowywanie zr)bw doktryny judaizmu mesjanistycznego u$ywaj"c nowej terminologii charakterystycznej dla ruchu ;reszt"# kongregacje ,ydw mesjanistycznych istniay w <uro(ie 3schodniej na dugo (rzedtem# zanim w =tanach ;jednoczonych (ojawili si) (ierwsi hebrajscy chrze&cijanie> Dzisiaj na caym &wiecie jest ju$ kilkadziesi"t takich zgromadze? 3i)kszo&+ z nich zao$ono w @=*# jedn" w Pary$u# jedn" w 9ondynie# kilka w 0zraelu 0stnieje nawet jedna kongregacja mesjanistyczna w 0ndiach Judaizm mesjanistyczny wzbudza wiele kontrowersji# cho+ absolutnie nie jest to intencj" ludzi tworz"cych ten ruch 'iektrzy chrze&cijanie (atrz" na? (odejrzliwie# obawiaj"c si) (o(ularyzacji legalizmu oraz wznoszenia barier narodowo&ciowych w onie Aiaa 8esjasza Trzeba jednak (rzyzna+# i$ Ko&ci jako cao&+ jest zdumiewaj"co otwarty na to nowe zjawisko# a zamiast reakcji negatywnej obserwujemy (rzychylno&+ i brak u(rzedze? ; drugiej strony# s(oeczno&+ $ydowska obawia si)# $e judaizm mesjanistyczny jest jedynie (rzykrywk" dla kolejnej chrze&cija?skiej akcji# maj"cej na celu asymilacj) ,ydw i (ozbawienie ich to$samo&ci

Powrt do korzeni

Termin -judaizm mesjanistyczny. jest (rzez niektrych okre&lany jako nieuczciwy 8wi" oni# $e cho+ (rawd" jest# $e hebrajski Mesjasz jest tytuem# ktry historycznie oraz lingwistycznie (o(rzedza greckiego Chrystusa 2 dlatego (rawidowe jest u$ywanie terminu -mesjanistyczny. w odniesieniu do ,yda# ktry wierzy# $e Jezus (rzyszed jako 8esjasz 2 to jednak mo$na (owiedzie+# i$ wszyscy ortodoksyjni ,ydzi wierz"cy w =tary Testament s" mesjanistyczni# (oniewa$ oczekuj" (rzyj&cia 8esjasza lub (rzynajmniej ery mesja?skiej Do tej (ory $aden odam judaizmu ani chrze&cija?stwa nie u$ywa tego okre&lenia w takim rozumieniu# jak zacz)li to czyni+ ci# ktrzy nazywaj" siebie ,ydami mesjanistycznymi Tak# czy owak# konkretne znaczenie sowom nadaj" ci# ktrzy ich u$ywaj" =t"d bierze si) zjawisko ewolucji j)zyka Tak wi)c# termin -judaizm mesjanistyczny. wywalczy sobie (rawo do zaistnienia dzi)ki oddolnemu ruchowi s(oeczno%religijnemu# ktry w(rowadzi go w $ycie 'adejdzie jednak czas# gdy wi)kszo&+ ,ydw i chrze&cijan b)dzie go rozumiaa w takim sensie# jak autorzy najnowszej edycji sownika wydanego w 0zraelu Pod hasem -judaizm mesjanistyczny. na(isali oni# $e jest to okre&lenie odnosz"ce si) do tych ,ydw# ktrzy s" na&ladowcami Jezusa z 'azaretu# a jednocze&nie (odkre&laj" wierno&+ swemu $ydowskiemu dziedzictwu 3ydaje si) jednak# $e centraln" kwesti" (ozostaje (odstawa biblijna dla judaizmu mesjanistycznego Je$eli taka (odstawa istnieje# to jakie s" cechy charakterystyczne (ogl"dw ,ydw mesjanistycznych# czyli innymi sowy# jak wygl"daj" (odstawy i wyr$niki teologii judeochrze&cija?skiejB * skoro jest teologia# to czy wynika z niej jaki& styl $ycia i (obo$no&ciB Powy$sze tematy musz" zosta+ (otraktowane m"drze i (owa$nie 2 taki jest cel niniejszej ksi"$ki 'ie (retenduje ona do roli traktatu teologicznego# cho+ rozwa$ania w niej zawarte o(ieraj" si) na solidnych (odstawach 2 jest to raczej (ewien szkic (rzeznaczony dla ludzi s(oza kr)gw duchowie?stwa Ahc"c (odej&+ do tematu w s(osb adekwatny do jego wagi# musimy zag)bi+ si) w materi) oglnego nauczania biblijnego nie ryzykuj"c jednocze&nie ugrz)Cni)cia w (roblemach natury semantycznej 1)dziemy u$ywa+ imienia -Jeszua.# (oniewa$ tak brzmi oryginalne DhebrajskieE imi) Jezusa z 'azaretu !(rcz tego# b)dziemy stosowa+ terminologi)# ktra le(iej (asuje do oryginalnego $ydowskiego kontekstu Pism# (odaj"c od(owiednie wyja&nienia tam# gdzie nazewnictwo odbiegnie od (owszechnie (rzyj)tego w kr)gach chrze&cija?skich @wa$am# $e mimo (otencjalnych (roblemw z komunikatywno&ci"# stosowana terminologia (osu$y le(szemu zrozumieniu tekstw *utor g)boko wierzy# i$ judaizm mesjanistyczny jest efektem cudownego# (onadnaturalnego dziaania Ducha &wi)tego Pomimo wszelkich nierozwi"zanych kwestii oraz (roblemw# z jakimi musi si) zmierzy+ ten mody ruch 2 a jest on szans" na wy(enienie i zniwelowanie ogromnej (rze(a&ci dziel"cej judaizm od chrze&cija?stwa 2 widzimy (rzemo$ne dziaanie 1o$ej r)ki wsz)dzie tam# gdzie zaczyna on kiekowa+ Judaizm mesjanistyczny jest niemowl)ciem: niedojrzaym# gaworz"cym i ucz"cym si) chodzi+ Jest to jednak dziecko 1o$e 1y+ mo$e niniejsza ksi"$ka b)dzie (omocna w (rocesie dojrzewania ruchu mesjanistycznego ,ywimy rwnie$ nadziej)# $e b)dzie ona wkadem w le(sze zrozumienie 1iblii zarwno (rzez ,ydw# jak i chrze&cijan

Powrt do korzeni

F!;D;0*G 4

1iblijne znaczenie 0zraela

Podstawowe zna zen!e Tory 'ie jest s(raw" (rzy(adku# ani wynikiem b)du fakt# $e =ynagoga nadaa s(ecjalne znaczenie Torze# czyli (i)ciu Ksi)gom 8oj$eszowym 'iektrzy mylnie uwa$aj"# i$ w ten s(osb =ynagoga (omniejszya warto&+ reszty natchnionych Pism Trzeba jednak wyraCnie (odkre&li+# $e to nie(rawda 1ardziej (rawidowe byoby stwierdzenie# $e s(oeczno&+ $ydowska od najwcze&niejszego okresu susznie wyczuwaa podstawowe ! zasadn! ze znaczenie Tory 3a&nie tam znajdujemy za(is (rzymierzy 1oga z 0zraelem# z czego wynika# $e objawienie rozwijane w nast)(nych ksi)gach musi by+ zgodne z (odstawow" doktryn" (odan" w Torze ;godno&+ z nauczaniem Tory bya standardem su$"cym do rozs"dzania# czy ka$de kolejne objawienie (ochodzio od 1oga# czy te$ nie DH Ks 8oj$eszowa 4IE Tora jest osi" judaizmu# gdy$ w niej o(isane jest dzieo stworzenia# (oto(# (owoanie *brahama# dzieje (atriarchw# niewola egi(ska# wyzwolenie s(od wadzy faraona oraz objawienie dotycz"ce systemu ofiarniczego# b)d"cego za(owiedzi" dziea samego 8esjasza Dlatego jest oczywiste# $e (ers(ektywa judaizmu mesjanistycznego musi by+ jasna i wyraCna# je&li chodzi o rozumienie Tory oraz wczesnych (rzymierzy zawartych (rzez 1oga z 0zraelem 'asze widzenie tych s(raw ma oczywi&cie charakter retros(ektywny# gdy$ (atrzymy na nie (rzez (ryzmat dziea i !soby Jeszuy 8imo to uwa$amy# $e nie odbiega ono od (ierwotnego rozumienia (roblematyki (rzymierza Powo"an!e #$raha%a Jistoria ,ydw roz(oczyna si) od *brahama 3(rawdzie okre&lenie &yd (ochodzi od (lemienia Judy# lecz zostao (rzy(isane wszystkim 0zraelitom 2 (otomkom Jakuba# czyli 0zraela# ktry by wnukiem *brahama Przymierze 1oga z 0zraelem roz(oczyna si) jednak od *brahama# dlatego mo$na (owiedzie+# $e to wa&nie on by (ierwszym ,ydem 'iewiele wiemy o wczesnym okresie $ycia *brahama Pochodzi z chaldejskiego miasta @r# sk"d wraz z ojcem (rzyby do Jaranu# aby si) tam osiedli+ Przebywaj"c w tym mie&cie# otrzyma od 1oga (owoanie# aby i&+ dalej Azy rodzina *brahama bya cakowicie -(oga?ska.B Azy mo$e ludzie ci w jaki& s(osb czcili od (okole? jedynego# $ywego 1oga# cho+ ich wiara zd"$ya nabra+ (oga?skich -domieszek.B 'iestety# s" to (ytania# na ktre nie (otrafimy od(owiedzie+ 3iemy# $e na terenach nazywanych dzisiaj 1liskim 3schodem $yli wtedy ludzie czcz"cy 1oga stworzyciela 2 lub inaczej 1oga niebios# ktrego stawiali (onad innymi bogami 'ie znaleziono tam jednak $adnych &ladw istnienia religii monoteistycznych4 =taniemy na znacznie (ewniejszym gruncie# je&li zamiast (oszukiwa? w tym kierunku# skoncentrujemy si) na naturze (owoania# jakie *braham otrzyma od 1oga

Powrt do korzeni

*braham usysza gos 1oga i (osucha Jego rozkazu: -3yjdC z ziemi swojej i od rodziny swojej# i z domu ojca swego do ziemi# ktr" ci wska$). D0 Ks 8oj$eszowa 4K:4E 1g (owiedzia# a *braham (rzyj" i by (osuszny wezwaniu: -*bram wybra si) w drog)# jak mu rozkaza Pan . Pierwsze z cytowanych zda? jest za(owiedzi" siedmiu wielkich obietnic: -@czyni) z ciebie nard wielki/ b)d) ci bogosawi/ uczyni) sawnym imi) twoje/ staniesz si) bogosawie?stwem/ b)d) bogosawi bogosawi"cym tobie/ (rzeklinaj"cych ci) (rzeklina+ b)d). oraz -b)d" w tobie bogosawione wszystkie (lemiona ziemi. Dwersety K%IE 'ard musi mie+ swoje terytorium 3 nast)(nych wersetach znajdujemy obietnic) ziemi dla *brahama# ktra to obietnica jest cz)&ci" (rzymierza zawartego mi)dzy 1ogiem a nim 3 0 Ks 8oj$eszowej 4K:7 1g mwi# $e da ziemi) (otomstwu *brahama na zawsze lub inaczej w wieczne (osiadanie 3 wielu miejscach czytamy# $e jest to obietnica wieczna D0 Ks 8oj$eszowa 4I:4L%4M/ 4M:4N/ 47:45/ K6:4%L/ KN:4K%4LE Przymierze (rzechodzi na syna *brahamowego# 0zaaka# a (otem na Jakuba 2 ktrego imi) zostaje zmienione na 0zrael 2 oraz na jego dwunastu synw 'o(e przy%!erze jest o)erowane przez N!e*o ja+o a+t "as+!, a n!e w odpow!edz! na zas"u*! z"ow!e+a- !d drugiej strony umowy# czyli skruszonego czowieka# wymagana jest wiara# (rzejawiaj"ca si) w (osusze?stwie Dlatego czytamy# $e *braham -uwierzy Panu# a !n (oczyta mu to ku us(rawiedliwieniu. D0 Ks 8oj$eszowa 4M:6E 3erset ten jest jedn" z (odstaw nauczania nowotestamentowego 2 Pawe konsekwentnie wykazuje# $e wa&ciwa (ostawa wobec 1oga wynika z od(owiedzi wiary na Jego ask)# a nie na uczynkach maj"cych (rowadzi+ do samous(rawiedliwienia *(osto wskazuje rwnie$# i$ (rzymierze zawarte z *brahamem jest kluczem tej doktryny D9ist do Fzymian L# 9ist do Oalacjan IE 'a czym (olegaa ta wiaraB Po (ierwsze# bya ona na tyle konkretna# by na jej (odstawie *braham mg i&+ na(rzd z 1ogiem ze wzgl)du na otrzymane od 'iego obietnice Przejawiaa si) rwnie$ w tym# $e *braham uwierzy 1ogu# i$ jego (otomstwo b)dzie tak liczne# jak gwiazdy na niebie# cho+ (rzecie$ =ara bya nie(odna Aaa historia *brahama oraz narodzenie 0zaaka jest efektem cudownego dziaania 1oga# a jednocze&nie wskazuje na 8esjasza Jeszu) 0zaak# tak jak !n# by jedynym# cudownie (ocz)tym synem# (o&wi)conym na ofiar) dla 1oga ze wzgl)du na (osusze?stwo !jcu oraz dla dobra innych D0 Ks 8oj$eszowa KKE =ara# (odobnie jak 8iriam D8ariaE# (ocz)a w s(osb nad(rzyrodzony dzi)ki Duchowi &wi)temu Azytanie o tych wydarzeniach i (orwnywanie ich jest dla nas wielk" rado&ci"# gdy$ 0zaak 2 (rzodek naszego 8esjasza 2 jest (ostaci" za(owiadaj"c" Jego (rzyj&cie 3arto zauwa$y+# $e cz)&ci" objawienia dotycz"cego (rzymierza jest (raktyka obrzezania *braham otrzyma nakaz obrzezania wszystkich m)$czyzn w swoim domostwie# natomiast ka$de nowo narodzone dziecko (ci m)skiej ma by+ obrzezywane w smym dniu $ycia !brzezanie jest zna+!e% (rzymierza zawartego mi)dzy 1ogiem i *brahamem Jak wywodzi Pawe# *braham zosta us(rawiedliwiony zanim otrzyma od 1oga znak (rzymierza !brzezka znakiem od(owiedzi na zawarte (rzymierze# a nie aktem# ktry us(rawiedliwia nas (rzed 1ogiem To samo mo$na (owiedzie+ o mykwie lub inaczej chrzcie dokonywanym na (otwierdzenie zawarcia 'owego Przymierza 'a temat obrzezania nale$y (oczyni+ jeszcze kilka uwag# bardzo istotnych dla le(szego zrozumienia judaizmu mesjanistycznego

Powrt do korzeni

!brzezanie jest znakiem (rzymierza aski# b)d"cego zdumiewaj"c" ofert" skierowan" (rzez 1oga do czowieka# zawieraj"c" ws(aniae obietnice Potomstwo *brahama b)dzie bogosawie?stwem# jego dziedzice otrzymaj" w wieczyste (osiadanie wasne terytorium# itd 3 9i&cie do Oalacjan Pawe mwi o Przymierzu *brahamowym jako objawieniu dobrej nowiny# wskazuj"cej na ask) 1o$" udzielon" nam w osobie Jeszuy Przymierze to jest (ierwszym i (ierwotnym wobec wszystkich nast)(nych# jakie 1g zawar z 0zraelem Jak susznie argumentuje Pawe# $adne (Cniejsze (rzymierze Dn( 8oj$eszoweE nie mo$e anulowa+ (odstawowych (unktw (ierwotnego D*brahamowegoE# ktre zawiera dobr" nowin) o zbawieniu z aski (rzez wiar) D9ist do Oalacjan I:NE !brzezanie jest nie tylko znakiem (ozostawania w -konstytucyjnym. (rzymierzu 8oj$eszowym z 1ogiem# ale raczej oznacza w"czenie do (rzymierza aski i obietnicy 1o$ej# danej 0zraelowi> !brzezanie dokonywane jest na czonku i trudno sobie wyobrazi+ bardziej wyraziste (rzedstawienie intencji 1oga# aby (rzymierze byo (rzekazywane z ojca na syna wszystkim (otomkom *brahama DPCniej czytamy o tym# $e mo$na (rzy"czy+ si) do s(oeczno&ci 0zraela (o(rzez nawrcenie i asymilacj) w narodzieE !brzezanie (odkre&la narodowy i fizyczny wymiar tego (rzymierza# dotycz"cego wy"cznie (otomstwa *brahamowego ;nak obrzezki otrzymuj" wy"cznie m)$czyCni# gdy$ w staro$ytno&ci ojcowie decydowali o religijnej to$samo&ci swoich dzieci Kiedy za czasw Jozuego 0zraelici wzi)ci sobie nie%$ydowskie $ony 2 na co 1g wyrazi zgod) 2 wszystkie dzieci z tych zwi"zkw automatycznie zostay uznane za ,ydw PCniej ten biblijny (recedens zosta odrzucony (rzez tradycj)# ktra ustalia# $e (ochodzenie $ydowskie ustala si) na (odstawie to$samo&ci matki *rgumentuj"c ten (unkt widzenia wskazywano na w(yw matki w (rocesie wychowawczym oraz (olecenia wydane (rzez <zdrasza DH wiek ( n e E dotycz"ce oddalenia nie$ydowskich $on Decyzja <zdrasza bya jednak od(owiedzi" na s(ecyficzny (roblem i nie zmienia istoty obrzezania wskazuj"cego na ojca jako Crdo to$samo&ci zbudowanej na (rzymierzu !brzezanie dokonywane w smym dniu $ycia byo unikaln" (raktyk" 0nne narody dokonyway go w charakterze rytuau w(rowadzaj"cego modzie?ca w wiek m)ski Dtzw obrz)d (rzej&ciaE Dlatego obrzezanie w smym dniu# ktre niesie z sob" wymow) znaku (rzymierza# jest czym& odmiennym od obrz)dw (rzej&cia Pakt# i$ (otomkowie *brahama otrzymuj" w znak aski wa&nie w osiem dni (o narodzeniu# ma rwnie$ zdumiewaj"ce uzasadnienie medyczne 2 okazuje si) bowiem# $e jest to najle(szy moment do (rze(rowadzenia takiego zabiegu# (oniewa$ w smym dniu krew niemowl)cia wykazuje nadzwyczajn" krze(liwo&+ 3arto zwrci+ uwag)# $e w omawianym fragmencie D0 Ks 8oj$eszowa 47E obrzezka jest czterokrotnie nazwana znakiem wiecznym i bezwarunkowym# dokonywanym (o&rd narodu $ydowskiego# ktry od(owiada na (rzymierze (omi)dzy 1ogiem a domem 0zraela !drzucenie tego znaku oznacza wyrzeczenie si) $ydowskiej to$samo&ci# ktrej istot" jest fakt# i$ nard b)d"cy (otomstwem *brahama dziedziczy (o nim obietnic) ziemi oraz bogosawie?stwa 2 zarwno w sensie (osiadania go dla siebie jak i niesienia go dla narodw Przymierze *brahamowe jest (rzymierzem aski 0zrael jest narodem utworzonym i zachowanym ze wzgl)du na 1o$" obietnic)# zawart" w tym (rzymierzu/ uwa$amy# $e jest to centralny as(ekt $ydowskiej to$samo&ci 'ie mo$emy zatem odrzuci+ fizycznego znaku b)d"cego (otwierdzeniem (owy$szych (rawd Dczyli obrzezkiE bez jednoczesnego za(arcia si) naszego *brahamowego dziedzictwa

Powrt do korzeni

3 tym momencie (ojawia si) (ytanie: czy 0zrael nadal zachowuje swoje szczeglne znaczenie# nadane mu (rzez 1oga ze wzgl)du na obietnice (rzymierzaB Je&li tak# to na czym to znaczenie (olegaB Owna cz)&+ niniejszego rozdziau b)dzie (o&wi)cona (rbie od(owiedzi na to (ytanie ,aden fragment 'owego Testamentu nie (rzeczy kontynuacji Przymierza *brahamowego jako bezwarunkowego i wiecznego Jak (isze a(osto Pawe: -nieodwoalne s" dary i (owoanie 1o$e.# a 0zrael (ozostaje -umiowany ze wzgl)du na (raojcw. DFzym 44:KN%K5E 0ndywidualne zbawienie ka$dego ,yda nie zale$y od faktu# $e nale$y on do 0zraela# ale 0zrael jako nard wci"$ (ozostaje w (rzymierzu z 1ogiem# ktre zawiera obietnic) odbierania i (rzekazywania bogosawie?stwa# zachowania od zagady# (osiadania wasnego terytorium oraz dziaania w roli narz)dzia 1o$ego dla wykonania okre&lonych celw 'ale$y (odkre&li+# $e wybr *brahama 2 a w konsekwencji 0zraela 2 nie odby si) w imi) osi"gni)cia jakich& w"skich i ograniczonych celw 3r)cz (rzeciwnie 2 my&l" (rzewodni" tego dziaania jest 1o$e bogosawie?stwo dla caego &wiata 0zrael zosta wybrany (o to# by su$y+ &wiatu# nios"c bogosawie?stwo dla wszystkich innych narodw i dlatego (rzymierze z 1ogiem miao charakter inkluzywny# czyli w (ers(ektywie obejmowao ca" ludzko&+ Tak zwykle bywa# $e wybr konkretnych jednostek lub narodw jest zwykle okre&lany -skandalicznym (artykularyzmem.# (oniewa$ umys ludzki odwraca si) ze wstr)tem (rzywilejw -krzywdz"cych. nie wybran" reszt) * jednak w -skandaliczny (artykularyzm. jest immanentn" cech" (rawdziwej wiary od samych jej (ocz"tkw 1g dziaa (o(rzez ludzi# wykorzystuj"c ich oraz okoliczno&ci w s(osb# ktrego nigdy nie b)dziemy w stanie zg)bi+ 'awet Ko&ci# cho+ w (ers(ektywie mia by+ (owszechny# zacz" si) roz(rzestrzenia+ od Jerozolimy# stosownie do ogranicze? wynikaj"cych z ubstwa &rodkw trans(ortu i komunikacji Tak wi)c ci# ktrzy mieszkali bli$ej Jerozolimy mieli (ewn" (rzewag) nad reszt" 2 jak wida+# skandal zaczyna si) ju$ w tym miejscu ,ydzi mesjanistyczni 2 cho+ stanowi" jedno&+ ze wszystkimi wierz"cymi 2 s" krytykowani (rzez niektrych# (oniewa$ ludzka cielesno&+ odrzuca ka$de wybra?stwo# ktre nie echce jej (ychy 2 nawet# je$eli jego celem jest su$ba i gdy wi"$e si) ono z cier(ieniem =t"d krytykom nie (odoba si) fakt# $e judaizm mesjanistyczny (ostrzega siebie jako cz)&+ (owszechnego ludu 1o$ego# a jednocze&nie odgrywa (ewn" rol) w dziaaniach 1oga wykonywanych (o(rzez nard $ydowski O'.#WIENIE MO.&E/ZOWE Patriarchowie odeszli# a (otomkowie 0zraela znaleCli si) w niewoli faraona# ktry nie zna ich synnego niegdy& w <gi(cie (rzodka# Jzefa !wo tragiczne (oo$enie 'arodu 3ybranego stanowi to dla objawienia danego 8oj$eszowi 1yo ono niewiarygodn" demonstracj" 1o$ej aski i zbawienia# a jego cz)&ci" jest (rzymierze 1oga z caym narodem izraelskim Azytamy o tym w KQ rozdziale 00 Ksi)gi 8oj$eszowej# rozdziaach 45%K6 000 Ksi)gi 8oj$eszowej oraz w caej Ksi)dze H Przymierze to nie zast"(io Przymierza *brahamowego# ani te$ nie oznaczao jego anulowania# lecz stanowio (ewien rodzaj konstytucji dla staro$ytnego narodu $ydowskiego =t"d cae objawienie 8oj$eszowe 2 Pi)cioksi"g 2 nale$y do gatunku tzw literatury (rzymierza# b)d"cej za(isem dzie 1o$ych dokonanych dla 0zraela i woli 3szechmocnego wzgl)dem tego narodu

Powrt do korzeni

;nacz"ce# $e objawienie si) 1oga w historii jest zwi"zane z (ewnym (rogramem# dotycz"cym wybawienia z niewoli narodu n)dzarzy# (ozbawionych swojego miejsca 3ydarzenia o(isane w 00 Ksi)dze 8oj$eszowej 2 (odobnie jak teksty ksi"g (rorockich 2 konsekwentnie ukazuj" 1oga jako Tego# ktry troszczy si) o biednych# (otrzebuj"cych# bezdomnych# starcw# sieroty i wdowy 2 jest !bro?c" bezbronnych =am Jeszua za(owiada roz(ocz)cie swej su$by w (odobnym tonie# cytuj"c (roroka 0zajasza: -Duch Pa?ski nade mn"# (rzeto nama&ci mnie# abym zwiastowa ubogim dobr" nowin)# (osa mnie# abym ogosi je?com wyzwolenie# a &le(ym (rzejrzenie# abym uci&nionych wy(u&ci na wolno&+ D E. DGuk L:4NE Prawa nadane za (o&rednictwem 8oj$esza (o okresie <Rodusu nakazyway otacza+ szczegln" trosk" (rzychodniw# gdy$ 0zrael rwnie$ by (rzychodniem w <gi(cie D000 Ks 8oj$eszowa 45:II/ Ps 65:IK%IIE Ahrze&cijanie najcz)&ciej sysz" o jurysdykcyjnej surowo&ci objawienia 8oj$eszowego# dlatego obowi"zkiem ,ydw mesjanistycznych jest wskazywanie na fakt# i$ (ozostaje ono rwnie$ dowodem i Crdem bezgranicznego ws(czucia 1oga dla czowieka 3ydarzenia zwi"zane z 3yj&ciem roz(oczynaj" si) od (owoania 8oj$esza 1g objawi mu swoje imi) stwierdzaj"c# $e zawsze b)dzie znany jako 1g *brahama# 0zaaka i Jakuba D00 Ks 8oj$eszowa IE Fozwini)cie tego objawienia nast"(io na (ro&b) 8oj$esza# ktry chcia wiedzie+# co (owiedzie+ narodowi# aby mu uwierzy 3 tym miejscu 1g objawia si) w zdaniu# ktre jest r$nie tumaczone: -Jestem# ktry Jestem. lub -Azyni) to# co czyni). lub -Jestem Tym# ktry (owouje do istnienia. 0stniej" tysi"ce inter(retacji tego fragmentu I 'aj(rawdo(odobniej jednak 1g nie mwi tutaj o swojej wiekuisto&ci Dkonce(cja wynikaj"ca z my&li greckiejE lecz o swej naturze definiowanej (rzez wszystkie dziaania zmierzaj"ce ku objawieniu siebie Jest !n 1ogiem objawienia !kre&lenie to nierozdzielnie wi"$e si) z imieniem 1oga w kontek&cie (rzymierza# co zostao uchwycone jako tzw tetragram DJJ3JE 2 imi)# ktrego ,ydzi nie wy(owiadaj" Jest to najcz)&ciej u$ywane imi) 1oga w Pismach# szczeglnie we fragmentach mwi"cych o 1ogu w kontek&cie Jego Przymierza z czowiekiem Jistoria <Rodusu toczy si) dalej 'ast)(uj" dobrze wszystkim znane s(otkania 8oj$esza z faraonem# (odczas ktrych 8oj$esz $"da uwolnienia swojego narodu oraz z rozkazu 1oga s(uszcza (lagi na <gi(t 3reszcie# kiedy magowie nie mog" ju$ (odrobi+ kolejnych (lag# a szczeglnie u&miercenia wszystkich (ierworodnych w kraju# faraon (ozwala ,ydom odej&+ =ame (lagi# b)d"ce dla <gi(cjan bolesnym s"dem# re(rezentuj" co& o wiele wa$niejszego: stanowi" (odci)cie wiary w bogw <gi(tu oraz (okazuj" ich bezsilno&+ wobec dziaa? 1oga 0zraela 'a (rzykad 'il# ktry jest -bogiem.# zaczyna gni+ Ju(i jest -bogiem%$ab".# i <gi(cjanie otrzymuj" wystarczaj"c" ilo&+ $ab# aby obchodzi+ jego &wi)ta (rzez kilka kolejnych dziesi)cioleci> =o?ce jest gwnym -bogiem. <gi(tu# dlatego zostaje za+mione 'ajwi)kszy (o(och wzbudza jednak &mier+ (ierworodnych 2 szczeglnie syna faraona# ktry by uznawany za wcielenie boga so?ca> Feligia <gi(tu bya subteln" mieszank" (oga?skich rytuaw i (rzes"dw# za& sam <gi(t 2 naj(ot)$niejszym mocarstwem tamtych czasw Dlatego uwolnienie ciemi)$onego narodu izraelskiego byo jednocze&nie ciosem dla (oga?stwa# wszystkich faszywych bogw i (rzes"dw 2 ciosem wymierzonym (rzez samego 1oga%=tworzyciela> Kl)ska <gi(tu i jego bo$kw moga (rowadzi+ do jedynego wniosku# $e 1g jest Panem caej ziemi 3yj&cie 0zraela
8

Powrt do korzeni

z egi(skiej niewoli wzbudzio strach w sercach zdegenerowanych i ze(sutych narodw zamieszkuj"cych ziemi) kanaanejsk"# ktra miaa zosta+ (odbita (rzez ,ydw Pascha# (odczas ktrej 0zrael umkn" anioowi &mierci zabijaj"cemu wszystkich (ierworodnych# rwnie$ jest wielk" lekcj" 2 (owodem# dla ktrego w anio (rzechodzi obok domw $ydowskich nie czyni"c $adnej krzywdy# bya krew ofiarnego baranka widniej"ca na odrzwiach i nad(ro$ach 3 tym czasie ka$da $ydowska rodzina s(o$ywaa mi)so baranka# raduj"c si) s(oeczno&ci" z 1ogiem i ze sob" nawzajem 'ie mo$na le(iej wyrazi+ znaczenia krwi ofiarnej jako &rodka# dzi)ki ktremu mo$na unikn"+ kary &mierci za grzech 0 tak 0zrael o(uszcza ziemi) egi(sk"# a nast)(nie w cudowny s(osb (rzekracza 8orze Azerwone# ktrego wody (owracaj"c na swoje miejsce (ogr"$aj" armi) faraona> <Rodus jest za(owiedzi" najwi)kszego aktu 1o$ej aski w caej historii 2 &mierci i zmartwychwstania Jeszuy 3yj&cie z <gi(tu jest wydarzeniem za(owiadaj"cym eRodus z grzechu i &mierci# ktrego do&wiadczaj" wszyscy uczniowie Jeszuy D0 Kor 4Q:4%LE Poniewa$ <Rodus by wydarzeniem# ktrego 1g u$y w celu zadania kl)ski narodom i (oga?skim wierzeniom# jest on dla nas symbolem oraz (rzedsmakiem (rzyszego odku(ionego &wiata# ktrego nadej&cie za(owiadali (rorocy Psalmista susznie uwa$a 3yj&cie za wyj"tkowy moment w historii &wiata DPs L6:N%44/ Ps L7:N%4QE Kto kiedykolwiek sysza o bandzie obdartych niewolnikw (okonuj"cych wojska najwi)kszego &wiatowego mocarstwa> ;e wszystkich wydarze? w historii 0zraela# <Rodus (ozostaje momentem zwrotnym# decyduj"cym o sformuowaniu $ydowskiej konce(cji 1oga: 1g jest askawy i miosierny ="d nad 0zraelem# za(owiadany (rzez (rorokw# nie jest (rzede wszystkim (ot)(ieniem za zamanie Prawa# lecz raczej zamanie Prawa jest (rzejawem wzgardzenia 1o$" mio&ci" i ask" <Rodus jest w samym sercu Tory# tak jak 1o$a mio&+ i aska s" w samym sercu <Rodusu !to (rawdziwa i (ena natura objawienia 8oj$eszowego oraz caej Tanach D=tarego TestamentuE Azytaj"c dalej 00 Ksi)g) 8oj$eszow" widzimy nard izraelski zbli$aj"cy si) do ;iemi !biecanej# tragedie s(owodowane buntem oraz# ju$ w 0H Ksi)dze 8oj$eszowej# odmow) wej&cia do Kanaanu 'ast)(uje czterdziestoletnia w)drwka (rzez (ustyni) Jej historia# (odobnie jak za(isy (rawne# jest cz)&ci" dokumentu Przymierza# zawartego na kartach czterech ksi"g 2 od 00 do H Ksi)gi 8oj$eszowej Pragnieniem 1oga byo# aby (ost)(owanie i wiara (rzyszych (okole? (ozostaj"cych w (rzymierzu z 'im byy o(arte na wnioskach wysnutych z lekcji objawionych w historii# (okazuj"cych (rzykady Jego aski oraz katastrofalne skutki niewierno&ci narodu 3 tym miejscu zaczynamy dostrzega+# $e celem# dla ktrego 1g wybra 0zrael# jest nie tylko wy(enienie obietnic danych *brahamowi# ale tak$e ustanowienie ,ydw &wiatem i bogosawie?stwem dla narodw Ten (unkt widzenia zaczyna zast)(owa+ dotychczasowy# w ktrym 0zrael mia wy(enia+ rol) narz)dzia s"du nad &wiatem 'ard $ydowski i jego historia stanowi" ilustracj) 1o$ej (rawdy 3 00 Ksi)dze 8oj$eszowej 45:6 czytamy# $e 1g wybra 0zrael# aby ten by krlestwem ka(a?skim 'a czym (olega funkcja ka(anaB Peni on rol) (o&rednika mi)dzy 1ogiem i czowiekiem Ahyba nie ma wi)kszej bzdury ni$ stwierdzenie# $e judaizm obywa si) bez (o&rednikw Aaa Tora wraz z o(isanym w niej systemem ofiarniczym oraz wstawiennictwem ka(anw za lud# jest dowodem na nie(rawdziwo&+ tej tezy Po(rzez (o&rednictwo# ka(an
9

Powrt do korzeni

(omaga czowiekowi zbli$y+ si) do 1oga 3ynika st"d# $e skoro w 1o$ym zamy&le 0zrael mia si) sta+ narode% ka(anw# to (owinien by+ (o&rednikiem mi)dzy 1ogiem i (ozostaymi narodami JakB =taj"c si) ludem nale$"cym do 1oga# $yj"cym (od Jego wadaniem lub inaczej w Przymierzu z 'im 2 takie $ycie wi"zao si) z bogosawie?stwem# s(rawiedliwo&ci" i zdrowiem Pami)tajmy# $e 1g obieca 0zraelowi ochron) (rzed wszelk" (lag"# a tak$e dobrobyt i rado&+ 2 je&li tylko b)d" wy(enia+ swoj" cz)&+ Przymierza> 1g (ragn"# aby (omi)dzy narodami istnia jeden# ktry b)dzie ukazywa bogosawie?stwa zwi"zane z Jego (anowaniem Dodajmy# $e nigdy nie zmieni zdania =tworzy wiele narodw z ca" ich r$norodno&ci"# lecz wszystkie one (otrzebuj" (oznania 1oga i (owrotu (od Jego skrzyda DDz *( 47:K6%K7E Przeznaczenie Ko&cioa Powszechnego jest inne 2 nie jest on narodem sensu str! to# lecz raczej ruchem obejmuj"cym czonkw wszystkich narodw 1g nigdy jednak nie (orzuci (lanu zachowania jednego narodu# aby (rzed wszystkimi innymi (okaza+ na nim sw" moc i (anowanie Jak (owiedzia 3alter Kaiser# -Przyjdzie jeszcze taki czas# kiedy !n odniesie zwyci)stwo nad narodami (o(rzez 0zrael.>L 3szystko to skania do refleksji nad natur" objawienia 8oj$eszowego Jak ju$ (okazali&my# <Rodus stanowi jego centraln" cz)&+ Jednak$e# w ostatnich latach ukazao si) kilka (rac naukowych# ktrych autorzy dowodz"# i$ Ksi)gi 8oj$eszowe od 00 do H zawieraj" ty(owy za(is tzw -dokumentw w formie (rzymierza. Pomi)dzy nimi centralne miejsce zajmuj": KQ rozdzia 00 Ksi)gi 8oj$eszowej DDziesi)+ Przykaza?E# rozdziay 45%K6 000 Ksi)gi 8oj$eszowej Dkodeks &wi)to&ciE oraz caa Ksi)ga H 0nne (rawa i instrukcje za(isane w wymienionych czterech ksi)gach s" rozszerzeniem oraz uzu(enieniem (odstawowego dokumentu (rzymierza# dlatego nale$y je roz(atrywa+ w jego &wietle *utor niniejszej ksi"$ki jest g)boko (rzekonany# $e (race Oeorga 8endenhalla i 8eriditha KlineSa mog" zrewolucjonizowa+ nasze rozumienie Tory# dzi)ki czemu (rzestaniemy j" (ostrzega+ jako zbir ksi"g w(rowadzaj"cych -dys(ensacj) Prawa. w sensie legalistycznego systemu us(rawiedliwienia z uczynkw Dokumenty Przymierza# za(isane w Ksi)gach 8oj$eszowych od 00 do H stanowi" rodzaj narodowej +onstytu j! 0zraela (od rz"dami 1oga# czyli inaczej mwi"c# jest to (ewien traktat (omi)dzy 1ogiem a narodem $ydowskim @kad ten jest dla 0zraela (odstaw" moralno&ci i adu s(oeczno%(rawnego# wzorcem oddawania czci 1ogu# a tak$e o(isem systemu ofiarniczego i towarzysz"cego mu ka(a?skiego (o&rednictwa Ka$dy nard (osiada jaki& system s(oeczno% (rawny# lecz ten nadany 0zraelowi jest unikalny Kline wykazuje# $e struktura dokumentw Przymierza# a szczeglnie KQ rozdziau 00 Ksi)gi 8oj$eszowej i caej Ksi)gi H Dktra zawiera rozszerzony traktat Przymierza# dany 0zraelowi (rzed wej&ciem do KanaanuE# od(owiada strukturze innych dokumentw tego rodzaju# zawieranych od TH wieku ( n e Ao wi)cej# wykaza on# i$ struktura ta niesie z sob" wiele znacze? rozszerzaj"cych nasze rozumienie caej 1iblii 1yy one oczywiste dla (okolenia# ktre otrzymao Tor)# lecz dla ws(czesnych czytelnikw (ozostaj" ukryte Kardynalna zasada inter(retacji 1iblii mwi# $e nale$y to czyni+ zgodnie historycznym znaczeniem tekstu# bior"c (od uwag) fakt# $e zosta on na(isany do czytelnika ws(czesnego autorom Jest to jedyny czynnik obiektywny chroni"cy nas (rzed dowolnym rozumieniem Pisma Prawdziwe znaczenie tekstw biblijnych odkrywamy dzi)ki odczytaniu ich w oryginalnym j)zyku oraz wa&ciwym kontek&cie kulturowym 2 zreszt"# jedno z drugim jest nierozerwalnie
10

Powrt do korzeni

zwi"zane Je&li stosuj"c t) metod) wa&ciwie zrozumiemy Pisma# ich zastosowanie w $yciu nie nastr)czy (roblemw =(rbujmy zatem s(ojrze+ na Tor) stosuj"c o(isane (owy$ej kryteria Jaka bya struktura traktatw zawieranych w (i)tnastym wieku ( n e i czy jej znajomo&+ mogaby nam (omc le(iej zrozumie+ terminologi) oraz natur) Ksi"g 8oj$eszowychB Podstawow" cech" charakteryzuj"c" wczesne umowy w formie traktatw jest to# $e inicjatywa ich zawarcia zawsze wychodzia od krla (ot)$niejszego kraju i bya skierowana do narodw b)d"cych (od w(ywem jego mocarstwa Traktat by zredagowany jako askawa oferta (oddania si) wadzy silniejszego# zwanego w tym ukadzie suzerenem !ferent mg by+ nawet okrutnym tyranem# lecz forma traktatu wymagaa# by by ukazany jako askawy i (een dobroci wadca Dlatego w (ierwszej cz)&ci umowy wymieniano dobrodziejstwa wy&wiadczone (rzeze? drugiej stronie Ta miaa od(owiedzie+ wiar" i (osusze?stwem na ask) okazan" (rzez mocarza Posusze?stwo wyra$ao si) w okazywaniu szacunku i ulego&ci wobec zarz"dcw re(rezentuj"cych suzerena w (odlegym kraju 3 dalszej cz)&ci traktat zawiera korzy&ci (yn"ce z dotrzymywania umowy (rzez stron) zale$n"# czyli inaczej bogosawie?stwa 'ast)(nie byy wymieniane (rzera$aj"ce nast)(stwa nie(osusze?stwa (oddanych wobec wadzy mocarza# zwane +01twa%! 3ida+ wyraCnie# $e taka forma umowy mi)dzynarodowej bya idealnym wzorcem Przymierza (ro(onowanego (rzez 1oga# (oniewa$ to wa&nie !n by askawym krlem# ktry (owoa do istnienia nard izraelski i wyzwoli go (o to# by by+ ich Panem i 3adc" Kontekst ten jest tem dla nadania Prawa# ktrego kulminacyjnym (unktem odnosz"cym si) do stosunkw mi)dzyludzkich jest (rzykazanie: -miuj bliCniego swego jak siebie samego. ;najdujemy w nim rwnie$ cay system jurysdykcji (a?stwowej# s(osb redystrybucji dbr# nakaz uczciwo&ci w interesach# o(ieki nad biednym# (otrzebuj"cym# sierot"# wdow" i (rzybyszem =ystem ofiarniczy# b)d"cy integraln" cz)&ci" caej konstytucji# rwnie$ znajduje swoje miejsce i znaczenie w (owy$szym kontek&cie =zczeglnie fascynuj"ca jest analogia form (rzymierza (omi)dzy historycznymi traktatami a tre&ci" H Ksi)gi 8oj$eszowej i fragmentem KQ rozdziau 00 Ksi)gi 8oj$eszowej DDziesi)+ Przykaza?E Aaa H Ksi)ga 8oj$eszowa dokadnie od(owiada wzorcowi staro$ytnego ukadu mi)dzynarodowego Foz(oczyna si) prea%$u"1 za(isan" w wersetach 4:4%M Preambua to (o (rostu (ierwszy# wst)(ny aka(it dokumentu# jak na (rzykad: -8y# nard ameryka?ski D E. itd Cz23 dru*a obejmuje pro0o* h!story zny 2 4:6 % L:L5 Jest to krtki tekst# ktry w staro$ytnych traktatach zawiera o(is dzie# dokonanych (rzez krla DsuzerenaE na rzecz narodu (oddanego DwasalaE 3 (rzy(adku H Ksi)gi 8oj$eszowej# dowody aski 1oga s" (rzedstawione rwnolegle do historii od(owiedzi narodu na wy&wiadczone dobrodziejstwa Prolog wymienia (ot)$ne wyzwolenie ,ydw z <gi(tu# zas(okajanie ich (otrzeb na (ustyni DmannaE# bunt ludu (rzeciw 1ogu i 8oj$eszowi oraz s"d 1o$y D&rodki dyscy(linarne wobec buntownikwE i miosierdzie Dod(uszczenieE Prolog historyczny H Ksi)gi 8oj$eszowej si" rzeczy r$ni si) od innych traktatw natur" wymienianych dzie 8wi on o tym# co 1g =tworzyciel uczyni dla 0zraela 3yliczenie tych czynw tworzy (odstaw) i motywacj) dla od(owiedzi 'arodu 3ybranego w (ostaci wiary i (osusze?stwa wobec =uzerena 'ast)(uje z23 trze !a# zawieraj"ca przedstaw!en!e warun+4w przy%!erza ;najdujemy tutaj (odstawowe wezwanie do umiowania 1oga i (oo$enia w 'im ufno&ci 2 =zSma DH Ks 8oj$eszowa 6:L nn E# Dziesi)+ Przykaza? DH Ks 8oj$eszowa ME oraz nakaz (ami)tania o tym# $e dziea 1o$e w stosunku do 0zraela byy dokonywane na (odstawie aski i obietnic danych
11

Powrt do korzeni

(atriarchom ,ydom nie wolno byo nawet (omy&le+# $e zawdzi)czaj" swe dziedzictwo wasnej sile lub s(rawiedliwo&ci DH Ks 8oj$eszowa N%4QE Dalej czytamy o ustanowieniu centralnego miejsca kultu DH Ks 8oj$eszowa 4KE# ktre miao zjednoczy+ nard w oddawaniu czci jednemu 1ogu (od kierunkiem ka(anw od(owiadaj"cych za s(rawne funkcjonowanie systemu ofiarniczego i nauczanie Tory Pozostaa cz)&+ tego rozdziau zawiera (odsumowanie -inicjatyw ustawodawczych. oraz standardw moralnych# nadanych za (o&rednictwem 8oj$esza Dalej nast)(uj" kryteria oceny wiarygodno&ci (rorokw DH Ks 8oj$eszowa 4I i 4NE# ktrzy maj" wzywa+ nard do wierno&ci Torze oraz ogasza+ wol) 1oga co do (rzyszo&ci 0zraela Cz23 zwarta zawiera $"o*os"aw!e5stwa i prze+0e5stwa 3ierno&+ i (osusze?stwo 0zraela b)d" obficie bogosawione> ;iemia b)dzie (odna# rodziny b)d" wielodzietne# a wszelka choroba i (laga ostanie usuni)ta Kraj b)dzie chroniony (rzed najazdami obcych wojsk 1g zatroszczy si) o cakowite bez(iecze?stwo swojego narodu# je&li ten b)dzie chcia $y+ stale w Jego obecno&ci Jednak nie(osusze?stwo zako?czy si) (rzeciwie?stwem (owy$szych bogosawie?stw: strachem# brakiem bez(iecze?stwa# (lagami# godem# oku(acj" najeCdCcw# zniszczeniem# a tak$e roz(roszeniem narodu ;najdujemy tutaj rwnie$ wezwanie do ratyfikacji traktatu (o wej&ciu do Kanaanu# wraz z o(isem ceremonii ratyfikacyjnej# o(isanej (Cniej w Ksi)dze Jozuego 'ajciekawszym kontrastem (omi)dzy Przymierzem a innymi traktatami jest za(isany w tej cz)&ci aka(it dotycz"cy 2w!ad+4w zawar !a u%owy =taro$ytny mocarz wzywa na &wiadkw bogw obydwch narodw# ktrzy mieli by+ gwarantami wy(enienia wymienionych wcze&niej bogosawie?stw i ewentualnych (rzekle?stw Jednak$e# (rawdziwy 1g nie ma nikogo wy$szego od siebie# na kogo mgby (rzysi)ga+ i dlatego wezwa na &wiadkw niebo i ziemi) 3idzimy# $e H Ksi)ga 8oj$eszowa stanowi (odsumowanie tre&ci (rzymierza 8oj$eszowego# dane (rzez 1oga w formie (rzy(omnienia (ewnych wydarze? oraz (rzekazania ostatnich instrukcji (rzed odej&ciem 8oj$esza i wej&ciem 0zraela do ;iemi !biecanej Dlatego znajdujemy tutaj (owtrzenie wielu ustaw# ktre zostay nadane wcze&niej Dod Ksi)gi 00 do 0HE ;a(is w H Ks 8oj$eszowej jest rwnie$ (ewnym (unktem odniesienia dla wcze&niejszych tekstw# zatem (rzekazane w nich ustawodawstwo nale$y rozumie+ w kontek&cie tej Ksi)gi !statnia cz)&+ staro$ytnego traktatu mi)dzynarodowego zawieraa usta0en!a doty z1 e su+ esj! 1yy one (odstaw" trwao&ci (rzymierza 2 st"d ko(ie umowy umieszczono w &wi"tyni# a o(rcz tego -strona izraelska. miaa obowi"zek regularnie odczytywa+ (ublicznie tre&+ zawartego Przymierza 'a tej (odstawie odbyo si) rwnie$ (rzekazanie (rzywdztwa Jozuemu (rzez 8oj$esza 'ale$y rwnie$ zauwa$y+# $e w staro$ytnych traktatach istniao (oj)cie grzechu nie(osusze?stwa DbuntuE# (olegaj"ce na usiowaniu uwolnienia si) od (anowania krla lub suzerena Podobnie jest w (rzy(adku Tory# z tym $e bunt nie jest tutaj definiowany jako (od(orz"dkowanie si) innemu ludzkiemu (rzywdcy# lecz jakiekolwiek formy bawochwalstwa 2 czy to oczywiste# czy te$ bardziej subtelne 2 w"czaj"c w to okultyzm Dnawet (od (aszczykiem sztukiE# czarnoksi)stwo# magi)# wr$biarstwo oraz s(irytyzm# czyli zwracanie si) do zmarych lub innych bogw DH Ks 8oj$eszowa 4NE Powodem# dla ktrego (rzedstawiamy skrtowe omwienie struktury H Ksi)gi 8oj$eszowej# jest ustalenie kontekstu niezb)dnego dla (rawidowego zrozumienia Tory Pon!ewa( Tora 0e(y
12

Powrt do korzeni

w entru% juda!z%u, +a(dy &yd %esjan!sty zny %us! praw!d"owo rozu%!e3 jej o*40ne przes"an!e- Ty0+o wtedy $dz!e %4*" do+ona3 praw!d"owe*o odn!es!en!a swe*o (ydows+!e*o dz!edz! twa do teo0o*!! hrze2 !ja5s+!ej- Jest to szczeglnie wa$ne dla integracji Tanach D=tarego TestamentuE z 'owym Testamentem# co (ozwala traktowa+ je jako jedno cao&ciowe objawienie biblijne# w ktrym Tora nie jest traktowana (o macoszemu# jak to si) zdarza w wyniku debat toczonych wok nowych kontekstw Ta ostatnia kwestia b)dzie wyja&niona w dalszej cz)&ci ksi"$ki 1ibli&ci zwracaj" uwag) na fakt# $e KQ rozdzia 00 Ksi)gi 8oj$eszowej rwnie$ jest dokumentem w formie (rzymierza 1adania nad form" staro$ytnych traktatw (ozwalaj" le(iej zrozumie+ tre&+ tego rozdziau 'ajbardziej godne (odkre&lenia wydaje si) by+ zdanie otwieraj"ce: -Jam jest Pan# 1g twj# ktry ci) wy(rowadzi z ziemi egi(skiej# z domu niewoli . Gaska 1o$a (o(rzedza (rzykazanie# b)d"c motywacj" do (osusze?stwa 1ogosawie?stwa i (rzekle?stwa s" za(isane w r$nych miejscach dokumentu# zamiast w ko?cowej cz)&ci 'ajbardziej interesuj"ce i godne (odkre&lenia jest nowe s(ojrzenie na fakt# i$ istniay dwie tablice z (rzykazaniami oraz na tekst dotycz"cy =zabatu Tradycyjny (ogl"d mwi# $e (rzykazania byy s(isane na dwch tablicach w gru(ach tematycznych# z ktrych (ierwsza dotyczya relacji z 1ogiem# a druga 2 stosunkw mi)dzyludzkich Teoria ta nie wydaje si) by+ jednak zadowalaj"ca 2 (rzecie$ (owinno&ci czowieka wzgl)dem 1oga i bliCniego s" nierozerwalnie ze sob" zwi"zane 'aturaln" rzecz" byoby (rzy(uszczenie# $e wszystkie (rzykazania byy za(isane na jednej tablicy 0stotnie# najnowsze badania wykazuj"# $e mamy do czynienia z dwiema ko(iami tego samego dokumentu> DlaczegoB Poniewa$ staro$ytne traktaty zawsze byy za(isywane w dwch egzem(larzach# a ko(ia bya umieszczana w &wi"tyni narodu (oddanego 3 ten s(osb bogowie obydwch stron umowy byli wzywani na &wiadkw (rzymierza i gwarantw wymierzenia s(rawiedliwo&ci w (rzy(adku# gdyby zostao ono (ogwacone !bydwie tablice z (rzykazaniami miay zosta+ zo$one w *rce Przymierza# w 8iejscu 'aj&wi)tszym &wi"tyni 2 a (rzecie$ &wi"tynia =uzerena i 0zraela jako narodu (oddanego bya tym samym miejscem 3szechmocny jest 1oskim &wiadkiem zawartego (rzez siebie (rzymierza# dlatego jeden egzem(larz umowy nale$a do narodu# a drugi 2 symbolicznie 2 do 'iego 0nny (ost)( w wyja&nieniu tekstu wi"$e si) z (rzykazaniem o =zabacie 8amy nadziej)# $e judaizm mesjanistyczny wniesie co& nowego# zabieraj"c gos w debacie na temat =zabatu Do tej (ory wydawao si) dziwne# $e 1g umie&ci =zabat w centrum swojej wzniosej listy (rzykaza? 2 w miejscu dotycz"cym naj&wi)tszych wymiarw moralno&ci Jak to jest# $e (o&rd nich nagle (ojawia si) (rzykazanie o charakterze rytua0ny%B Teologia chrze&cija?ska (odaje cae s(ektrum od(owiedzi na to (ytanie# od D4E dys(ensacjonalistw# ktrzy utrzymuj"# $e (rzykazania te nie s" obligatoryjne dla chrze&cijan# (oniewa$ -nie s" ju$ (od (rawem# ale (od ask"./ Duch &wi)ty wytwarza w nich zatem (ewn" moralno&+ (araleln" do (rzykaza?# zwan" -(rawem DzakonemE Ahrystusowym.# do DKE adwentystw# twierdz"cych i$ (rzykazanie o =zabacie dotyczy moralno&ci w takim samym sto(niu# jak dziewi)+ (ozostaych i wi"$e si) &ci&le ze stworzeniem &wiata Paul King Jewett w swej najnowszej ksi"$ce twierdzi# $e cho+ &wi)cenie akurat sidmego dnia w tygodniu nie jest niezb)dne# to jednak zasada (rzeznaczania jednego dnia na od(oczynek i oddanie czci 1ogu jest rzecz" absolutnie konieczn" 2 jednak dla chrze&cijan mo$e to by+ niedziela 'iestety# tak si) nieszcz)&liwie zo$yo# $e caa debata na ten temat odbywa si) (oza kontekstualnym rozumieniem (rzykazania o =zabacie 6
13

Powrt do korzeni

=zabat jest odzwierciedleniem wzorca 1o$ego dziea stworzenia na samym (ocz"tku 2 mwi"c j)zykiem $ydowskiej liturgii# jest (ami"tk" dziea stworzenia Po drugie# jest on (ierwszym ze &wi"t nadanych ku (ami)ci uwolnienia z <gi(tu i zao$enia zr)bw wolnego (a?stwa 0zrael (od wadaniem 1oga Jednak (rzede wszystkim =zabat jest integraln" cz)&ci" traktatu zawartego mi)dzy 1ogiem a 0zraelem i chocia$ z chrze&cija?skiego (unktu widzenia mo$na temu &wi)tu nada+ najws(anialsze znaczenia Dzarwno w sensie religijnym# jak i humanitarnymE# to jednak (rzede wszystkim nale$y rozumie+ je w kontek&cie (rzymierza =zabat zosta okre&lony jako znak -(omi)dzy mn" i ludem 0zraela. 3 staro$ytnych traktatach centralna cz)&+ umowy nosia symbol lub znak krla%suzerena# odnosz"cy si) do najwy$szego z wyznawanych (rzeze? bogw ;auwa$my jednak# $e w staro$ytnym 0zraelu istnia zakaz wykonywania jakichkolwiek (odobizn 1oga Dlatego Jego re(rezentantem w traktacie nie mg by+ $aden symbol# obraz ani znak# lecz (ewien unikalny cykl rz"dz"cy $yciem codziennym 0zraelitw =(o&rd wszystkich narodw tylko oni (osiadali system kalendarzowy o(arty na siedmiodniowych tygodniach Dzisiaj nie odczuwamy tej wczesnej unikalno&ci# (oniewa$ wa&nie od tego czasu siedmiodniowy tydzie? roz(owszechni si) na caym &wiecie Aykl siedmiu dni tygodnia 2 z ostatnim dniem (rzeznaczonym na od(oczynek i oddanie czci 1ogu 2 by wyj"tkowym &wiadectwem relacji (rzymierza# "cz"cych 1oga z 0zraelem Dlatego wszystkie (rzykazania s" cz)&ci" przy%!erza# i cho+ mo$emy w&rd nich wyr$ni+ zasady uniwersalne dotycz"ce ogu ludzko&ci Dtakie jak -czcij ojca swego i matk) swoj". 2 (rzykazanie cytowane (rzez a(ostoa Pawa w li&cie do <fezjan (ochodz"cych z (oganE# to jednak sam traktat jest nie(odzieln" cao&ci" dan" narodowi izraelskiemu &wi)cenie =zabatu jest wi)c tak" sam" cz)&ci" umowy jak (rzykazanie -nie zabijaj. 9ekcewa$enie i odrzucenie =zabatu jako znaku (rzymierza byo rwnoznaczne z odrzuceniem caego (rzymierza oraz zerwaniem szczeglnego zwi"zku "cz"cego 0zrael z jego 1ogiem !czywi&cie# w tym momencie rodz" si) (owa$ne (ytania Azy (rzymierza 8oj$eszowe nadal zachowuj" wa$no&+ i skuteczno&+ jako umowyB Je$eli nie# to czy istniej" takie zasady za(isane w konstytucji 8oj$eszowej# ktre wykraczaj" (oza ramy (rzymierza i (owinny by+ (owszechnie stosowane do dzi&B Je&li tak# to ktreB Azy =zabat do nich nale$yB !dniesiemy si) do tych kwestii szerzej w dalszej cz)&ci wykadu# a na razie ustalmy dwie rzeczy: &wi)cenie =zabatu jest radosnym ws(omnieniem uwolnienia z niewoli egi(skiej oraz ustanowienia Panem 1oga# ktry (owoa do istnienia nard izraelski 2 wszyst+!e wy%!en!one wydarzen!a $y"y o$!e ane w Przy%!erzu #$raha%owy% ! s1 e0e%enta%! o$jaw!en!a Moj(eszowe*o Dotychczas kadli&my nacisk na zrozumienie konstytucji 8oj$eszowej jako oferty b)d"cej wyrazem aski 1oga Dostarczaa ona narodowi $ydowskiemu najle(szy# a zarazem najbardziej humanitarny system socjalny# jaki kiedykolwiek (ojawi si) na &wiecie 8ia on umo$liwi+ izraelitom chodzenie w czysto&ci i s(oeczno&ci z 1ogiem dzi)ki &wi"tynnemu systemowi ofiarniczemu 3 ten s(osb ,ydzi mogli by+ &wiato&ci" narodw i krlewskim ka(a?stwem# (rzywodz"cym inne nacje do $ywego 1oga 8o$liwe# $e takie rozo$enie akcentw wydaje si) nieco zaskakuj"ce dla tych czytelnikw $ydowskich i chrze&cija?skich# ktrzy dot"d (ostrzegali ksi)gi Tory jako zr)by legalizmu# cho+ niektrzy bibli&ci $ydowscy wykazywali b)dy tej (owszechnie (rzyj)tej konce(cji =amuel =chultz# (rofesor wydziau bada? nad =tarym Testamentem w 3heaton Aollege# wykona ws(ania" (rac) (rzedstawiaj"c (rawd) na ten temat laikom z kr)gw chrze&cija?skich 3
14

Powrt do korzeni

swoim komentarzu do H Ksi)gi 8oj$eszowej DDeuteronomiumE zatytuowanym Deuterono%y, the 6ospe0 o) 6od7s 8o9e D-Deuteronomium jako <wangelia 1o$ej mio&ci.E oraz w ksi"$ce The 6ospe0 o) Moses D-<wangelia 8oj$esza.E7 =chultz bardzo (rzekonywuj"co argumentuje za (rze(ojonym ask" charakterem Tory 3ychodzi od (odstawowej tezy# $e w ka$dym (rzymierzu za -ofert". kryje si) aska 3iara i mio&+ s" (ierwotnymi reakcjami na zawarcie (rzymierza# (rowadz"cymi do (osusze?stwa 3a&nie tego naucza Jeszua 2 $e nasz" mio&+ do 'iego mo$emy udowodni+ (o(rzez wy(enianie Jego (rzykaza? Ta (rawda jest (owtrzona w 0 9i&cie Jana# a jej echa (rzewijaj" si) (rzez cay 'owy Testament 'ie ma rwnie$ (owodu 2 twierdzi =chultz 2 by (rzeciwstawia+ ide) szorstkiego i m&ciwego 1oga s(rawiedliwo&ci ze =tarego Testamentu idei miosiernego i (enego mio&ci 1oga 'owego Testamentu 0stnieje zasada# $e mio&+ i miosierdzie s" zawsze oferowane zanim nast"(i s"d !strze$enia Jeszuy dotycz"ce s"du za(isane w 'owym Testamencie s" tak samo twarde jak w =tarym Testamencie# niezale$nie od naszego (rzekonania# $e sam Jeszua jest najdoskonalszym objawieniem i zarazem uosobieniem 1o$ej mio&ci> To wszystko (ozwoli nam rwnie$ na le(sze zrozumienie wielu tekstw 'owego Testamentu 'a (rzykad# czy a(osto Pawe na(rawd) wyst)(uje (rzeciwko Prawu 8oj$eszowemuB Azy mo$e s(rzeciwia si) (ewnemu syste%ow! z$aw!en!a z u zyn+4w 2 (enej (ychy (rbie zbli$ania si) do 1oga# (o(ularnej w niektrych kr)gach wczesnego judaizmuB Jak dowodzi Oeorge 9add# system ten zosta rozwini)ty w okresie mi)dzytestamentalnym DIQQ r ( n e 2 MQ r n e E na bazie mylnego rozumienia (rawdziwego charakteru Tory N 'aszym zdaniem Pawe wyst)(owa (rzeciw Prawu w sens!e syste%u zas"u*# a tak$e t)(i wymuszanie na (ogano%chrze&cijanach zmiany to$samo&ci oraz (rzejmowania $ydowskich (raktyk religijnych Ta kwestia zostanie omwiona szerzej w rozdziale traktuj"cym o a(ostole# 0zraelu i Prawie T) cz)&+ rozdziau zako?czymy omwieniem systemu ofiarniczego# ktrego elementy (rzenikaj" ca" tre&+ Tory Pakt ten nie (ozwala na odrzucenie tego systemu w cao&ci# jak to czyni" ws(cze&ni 0stnia cay szereg r$nych rodzajw ofiar Dzob 000 Ks 8oj$eszowa 4%7E 'iektre symbolizoway cakowite (o&wi)cenie# (odczas ktrego zwierz) byo (alone w cao&ci jako ofiara cao(alna 0nne (odkre&lay eks(iacj) za grzech 2 wtedy cz)&+ ofiary bya (alona# a dym unosi si) ku 1ogu# natomiast (ozostao&+ bya s(o$ywana (rzez ka(ana jako (o&rednika 3 ten s(osb (roblem grzech by rozwi"zywany dwojako 2 (o(rzez ofiar) i ka(ana s(o$ywaj"cego jej reszt) 3 innym (rzy(adku ofiara bya w cao&ci s(o$ywana (rzez ofiaruj"cego# co miao symbolizowa+ s(oeczno&+ z 1ogiem w akcie (rzyjmowania (osiku (rzed 'im 'iekiedy skadano kombinacje r$nych rodzajw ofiar# jedna (o drugiej 'ale$y zwrci+ szczegln" uwag) na najwa$niejsze ws(lne as(ekty wszystkich rodzajw ofiary: (o (ierwsze# as(ekt zamienno&ci Poniewa$ ofiaruj"cy (rzez wiar) wyra$a ch)+ zidentyfikowania si) z ofiar" w akcie u(ami)tania# wyznaj"c (o(enienie grzechu oraz uznaj"c jego niszcz"cy charakter# jego winy zostaj" od(uszczone 1g jest miosierny i dlatego akce(tuje sy%$o0, z +t4ry% !denty)!+uje s! *rzeszn!+ w miejsce ukarania jego samego# pod warun+!e%, (e nastpuje prawdz!we upa%!tan!e To wszystko jest niezmiernie wa$ne w kontek&cie zrozumienia ofiary Jeszuy# b)d"cego zarazem objawieniem 1o$ej mio&ci i sy%$o0e%, z +t4ry% !denty)!+uj1 s! *rzeszn! y !n sam wi"$e ze sob" takie (oj)cia jak czowiek# 1g# u(ami)tanie# mio&+ bior"ca na siebie grzech innych oraz (rzebaczenie win

15

Powrt do korzeni

Az)&ci" narodowej to$samo&ci i $ycia codziennego 0zraela byy rwnie$ inne &wi)ta# ustanowione obok =zabatu 'ajwa$niejsze z nich to Pesach DPaschaE# =ukkot D&wi)to 'amiotwE# =zawuot D&wi)to PlonwE oraz Jom Ki(ur 2 dzie? modlitwy# (ostu i u(ami)tania Pod warunkiem wierno&ci 1ogu# 0zrael jako nard mg (olega+ na Jego obietnicy ochrony 'ie wolno byo jednak ,ydom wchodzi+ w $adne sojusze militarne z innymi narodami 2 byoby to nie tylko (rzejawem braku zaufania do 3szechmocnego# ale zgodnie z wczesnymi zwyczajami (rowadzioby do zaanga$owania w kult innych bogw Wszyst+!e powy(sze warun+! przy%!erza $y"y a$so0utn!e wyj1t+owe 3skazuj" one na (onadnaturalny charakter objawienia s(isanego w ksi)gach Tory i mogy na(rawd) uczyni+ nard izraelski &wiatem dla narodw Do(iero zamanie Przymierza (rzez z" (ostaw) i grzeszne czyny s(owodowao (ojawienie si) (rorokw# (rzekazuj"cych (rzesania o s"dzie# miosierdziu i nadziei RO8# PROROKW Ka$dy laik stwierdzi# $e (odstawow" rol" (enion" (rzez (rorokw jest (rze(owiadanie (rzyszo&ci !czywi&cie nie jest to (rawda w odniesieniu do (rorokw biblijnych# cho+ nie nale$y (odchodzi+ do tego tak skrajnie jak ci# ktrzy za(rzeczaj"# jakoby biblijne (roroctwa kiedykolwiek miay za(owiada+ wydarzenia maj"ce do(iero nast"(i+ Prorok biblijny by (rzede wszystkim sug" (rzymierza# a jego (odstawowa su$ba (olegaa na wypow!adan!u /"owa 'o(e*o i bya znacznie wa$niejsza od (rze(owiadania (rzyszych wydarze? =owo 1o$e byo kierowane do narodu w konkretnej sytuacji# lecz jego tre&+ miaa odniesienie do wszystkich (rzyszych (okole? Ao wi)cej# (rzesanie (rorockie miao na celu (rzy(rowadzenie 0zraela do u(ami)tania i wierno&ci (rzymierzu# czyli Torze Odyby nard (okutowa i zmieni swoje (ost)(owanie# 1g od(owiedziaby bogosawie?stwem 3 (rzeciwnym wy(adku nale$ao si) s(odziewa+ s"du jako konsekwencji nie(osusze?stwa Przesanie (rorokw zawsze byo zakorzenione w tre&ci Tory 2 od *mosowego woania o s(rawiedliwo&+ s(oeczn" do wezwa? 8alachiasza dotycz"cych (rawo&ci serc# ich wy(owiedzi byy rozszerzeniem (odstawowych zasad dotycz"cych miowania 1oga i bliCniego# zawartych w Torze 3 momentach narodowych katastrof (rorok si)ga wzrokiem daleko w (rzyszo&+# za(owiadaj"c 'owe Przymierze# dzi)ki ktremu (osusze?stwo i wierno&+ 1ogu stan" si) (ragnieniem serc <ra 8esjasza (rzyniesie doskonay (orz"dek s(oeczny# w ktrym b)d" dominoway mio&+ i s(rawiedliwo&+# a wojna i ubstwo zanikn" D0zajasz K:44E 3 wy(owiedziach (rorokw byy obecne rwnie$ (rze(owiednie# lecz nast)(oway one w s(ecyficznym kontek&cie: mwiy o konkretnych aktach s"du# a tak$e o nadchodz"cej <rze Pokoju 'iektre (rze(owiednie dotyczyy czasw ws(czesnych# inne odnosiy si) do odlegej (rzyszo&ci 2 (rorok mwi# (oniewa$ sysza gos 1oga# ktry jest Panem historii Aae (rzesanie (roroka musi wy(ywa+ z (osiadanego (rzeze? daru# jakim jest umiej)tno&+ suchania gosu 1o$ego Prorocy w swych wy(owiedziach o(isywali rwnie$ dzieo 8esjasza# odwiecznego Krla Ownym (owodem troski (rorokw byo bawochwalstwo u(rawiane (rzez nard izraelski 1yo ono cz)&ciowo efektem ulegania duchowi e(oki# a (o cz)&ci wynikao z zawierania sojuszy militarnych z o&ciennymi narodami (oga?skimi Kult innych bogw stanowi wielkie zagro$enie dla to$samo&ci 0zraela# gdy$ mg w rezultacie zakwestionowa+ cay sens istnienia tego narodu Jak ws(omnieli&my ju$ wcze&niej# cz)&ci" wczesnych ukadw
16

Powrt do korzeni

mi)dzynarodowych Dtak$e militarnychE byo (rzyj)cie bstwa sojusznika do (anteonu wasnych bogw# a dla 0zraela taka o(cja nie wchodzia w rachub) Fozdziay 4I i 4N H Ksi)gi 8oj$eszowej (odaj" (odstawowe testy na wiarygodno&+ (roroka Po (ierwsze# jego (rze(owiednia musi si) wy(eni+ Po drugie# jego (rzesanie musi by+ zgodne z nauczaniem Tory Je$eli (rze(owiednie (roroka s" (rawdziwe# ale jednocze&nie zach)ca on 0zraela do niewierno&ci Torze# (owinien zosta+ ukamienowany# (oniewa$ jego (roroctwo nie (ochodzi od 1oga# lecz ze zego Crda Tradycja $ydowska wyniosa Tor) (onad wszelkie inne objawienie Powd jest oczywisty: Tora jest (odstaw"# a wszelkie inne objawienie musi by+ s(rawdzane (od wzgl)dem zgodno&ci z tym (unktem odniesienia 3ynika st"d# $e cho+ cae Pismo jest natchnione (rzez 1oga# to jednak Tora (ozostaje fundamentem nauczania biblijnego 8a to wielki w(yw na nasze zrozumienie 'owego Testamentu Ka$da inter(retacja 'owego Testamentu# ktra n!e jest sp4jna z objawieniem zawartym w Torze# nie mo$e by+ (o(rawna 3a&nie takie inter(retacje s(owodoway odrzucenie 'owego Testamentu (rzez ,ydw# (oniewa$ nie mo$na akce(towa+ objawienia niezgodnego z Tor" 2 wynika to w(rost z tre&ci 4I rozdziau H Ksi)gi 8oj$eszowej ;atem (odsumujmy: nasza $ydowska tradycja i dziedzictwo uznaj" Tor) 2 czyli Pi)+ Ksi"g 8oj$eszowych 2 za (odstawowe objawienie biblijne 5 O'IETNIC# NOWE6O PRZ:MIERZ# !bietnica 'owego Przymierza jest zawarta ju$ w samej Torze ;anim 0zrael wszed do ;iemi !biecanej# 8oj$esz (rzewidzia niewierno&+ narodu i amanie (rzeze? Przymierza zawartego na grze =ynaj 3 rzeczy samej# H Ksi)ga 8oj$eszowa wzywa do obrzezania serca DH Ks 8oj$eszowa IQ:L%6E# czyli odci)cia stwardniaych# cielesnych elementw# co (ozwolioby zmieni+ (ostaw) wobec 1oga z buntowniczej na (en" mio&ci# gorliwo&ci i (osusze?stwa Jednak historia (okazuje# $e u(adek 0zraela by coraz wi)kszy# w zwi"zku z czym (rorocy otrzymali objawienie o nadej&ciu czego&# co (rzekroczy i rozszerzy dotychczasowe (rzymierza 0zrael by systematycznie wyniszczany (rzez bawochwalstwo i jego nast)(stwa 'aj(ierw kraj zosta (odzielony na cz)&+ (nocn" i (oudniow"/ (otem nast"(io u(rowadzenie (lemion (nocnych# ktre (rzestay istnie+ jako (a?stwo 3reszcie# w MN6 r ( n e krl 1abilonu (odbi (oudniow" cz)&+ kraju i (oo$y kres jej (a?stwowo&ci Prorocy wy(owiadali =owo 1o$e w kontek&cie tych tragicznych wydarze?: Joel mwi o nadej&ciu czasw# gdy moc Ducha &wi)tego b)dzie dana wszystkim DKs Joela K:KN%K5E Jednak najbardziej uderzaj"ce byy obietnice wy(owiedziane rwnolegle w Ksi)gach Jeremiasza i <zechiela# a dotycz"ce (ewnego 'owego Przymierza# ktre miao zosta+ zaoferowane narodowi izraelskiemu Jeremiasz usugiwa sowem (roroczym resztce 0zraelitw mieszkaj"cych jeszcze na swojej ziemi# zanim zostali ostatecznie wygnani w MN6 r ( n e 3 tym samym czasie <zechiel su$y w 1abilonie w&rd tej cz)&ci narodu $ydowskiego# ktra zostaa u(rowadzona Pomimo atmosfery beznadziejno&ci# s(owodowanej wygnaniem i u(adkiem 0zraela# w (rzesaniach kierowanych (rzez nich do narodu bya zawarta (rze(owiednia wskrzeszenia (a?stwowo&ci $ydowskiej 3izja doliny wysuszonych ko&ci w I7 rozdziale Ksi)gi <zechiela i (roroctwo Jeremiasza o ograniczeniu czasu wygnania izraelitw do siedemdziesi)ciu lat daway im nadziej) 0zrael mia znowu o$y+ D#% :!srae0 ;a!E

17

Powrt do korzeni

;arwno <zechiel jak i Jeremiasz (rze(owiadali zawarcie 'owego Przymierza D1Srit JadaszaE ,ydzi mesjanistyczni wierz"# $e 1Srit Jadasza zostao zawarte (rzez $ycie# &mier+ i zmartwychwstanie Jeszuy Jednak$e nie wszystkie szczegy owego 'owego Przymierza zostay wy(enione do tej (ory Je$eli chodzi o nadej&cie Krlestwa# na razie nast"(io wy(enienie jedynie cz)&ci Dcho+ jest to cz)&+ centralnaE 'owego Przymierza 2 wszak Jeremiasz (rorokowa# $e dzi)ki temu (rzymierzu wszyscy 0zraelici do&wiadcz" osobistego (oznania 1oga =zczegowe omwienie zwi"zkw 'owego Przymierza z jego (o(rzednikami nie jest jednak celem niniejszego rozdziau/ zajmiemy si) t" kwesti" w rozdziaach K%L =koncentrujmy si) zatem na zbadaniu struktury 'owego Przymierza w jego oryginalnym kontek&cie# aby uzyska+ (odstaw) do dalszej dyskusji Punktem wyj&cia tych rozwa$a? niechaj b)d" dwa fragmenty: I4 rozdzia Ksi)gi Jeremiasza oraz I6 rozdzia Ksi)gi <zechiela Po (ierwsze# 'owe Przymierze dotyczy (rzede wszystkim domu 0zraela i Judy DKs Jeremiasza I4:I4E <ra 8esja?ska istotnie jest o(isywana jako okres# w ktrym (oganie b)d" mieli s(oeczno&+ z 1ogiem# a 0zrael do&wiadczy (enego odrodzenia ; (owy$szego fragmentu Ksi)gi Jeremiasza nie wynika jednak w(rost# $e oferta zbawienia zostanie wysuni)ta (od adresem (ogan Po drugie# za(owiadane (rzymierze b)dzie !nne ni$ 8oj$eszowe# oferowane (rzez 1oga (o wyj&ciu 0zraela z <gi(tu Po trzecie# r$nica ta jest wyra$ona jako wy(isanie Tory w sercach narodu DKs Jeremiasza I4:IIE <zechiel (rorokuje: -0 dam wam serce nowe# i ducha nowego dam do waszego wn)trza# i usun) z waszego ciaa serce kamienne# a dam wam serce mi)siste. DI6:K6%K7E Po (rzedstawieniu czwartej i (i"tej cechy za(owiadanego (rzymierza# (rorok wy(owiada obietnic)# $e 1g s(owoduje# i$ ,ydzi b)d" -(ost)(owa+ wedug Jego (rzykaza?# (rzestrzega+ ich i wykonywa+ je. 'owe Przymierze nie jest zatem odrzuceniem Tory# lecz wi"$e si) z uzdolnieniem ludu do (y !a Tor"> A$ za kontrast w (orwnaniu z wieloma (o(ularnymi dzi& teoriami na ten temat> ;astanwmy si) jednak# czy 1o$e drogi dla czowieka wyznaczane s" (rzez Tor) w sensie oglnym Dzawartym w Ksi)gach 8oj$eszowychE# czy te$ (rzez cay system Praw nadanych za (o&rednictwem 8oj$eszaB 1g mwi w 0 Ksi)dze 8oj$eszowej K6:M# $e *braham by (osuszny Jego gosowi i strzeg (olece?# (rzykaza?# (rze(isw i (raw 1o$ych 3&rd rabinw toczya si) dyskusja# czy w <rze 8esja?skiej Tora zostanie zmieniona# czy te$ nie 'iektrzy s"dzili# $e (ewne cz)&ci Tory odnosiy si) do niedoskonaych ludzi i jako takie miay charakter tymczasowy 2 w <rze 8esjasza b)dziemy tak blisko 1oga# i$ Tora b)dzie musiaa zosta+ do(asowana do nowej sytuacji T) kwesti) omwimy w dalszej cz)&ci ksi"$ki <zechiel doda czwart" obietnic): $e otrzymamy nowego ducha# co stanowi (aralel) do otrzymania nowego serca Po (i"te# 1g wo$y swego Ducha w nasze wn)trza Po szste# 'owe Przymierze zawiera obietnic)# $e 0zrael b)dzie mieszka bez(iecznie w swoim kraju DKs <zechiela KL%KNE I%! 'o*a zostan!e uw!e0$!one <wywy(szone= w2r4d narod4w (o(rzez Jego dzieo dokonane dla narodu izraelskiego A$ za kontrast w stosunku do teorii utrzymuj"cych# $e 'owe Przymierze odrzuca 0zrael jako nard> Po sidme# (rzyj)cie i zawarcie 'owego Przymierza (rzyniesie od(uszczenie grzechw i oczyszczenie z nie(rawo&ci DKs Jeremiasza I4:IL# Ks <zechiela I6:KME# aby 0zrael mg si) sta+ ludem 1o$ym# a 1g 2 Panem 0zraela

18

Powrt do korzeni

Jest oczywiste# $e (orwnuj"c to (rzymierze z 8oj$eszowym# (rorocy wiedzieli# w jakim sto(niu u%o(0!w! ono wype"n!en!e 'o(y h p0an4w wz*0de% Izrae0a Azy (rzebaczenie grzechw byo elementem systemu (raw 8oj$eszowychB Tak Azy tamto (rzymierze uzdalniao czowieka do miowania 1oga i Jego (rzykaza?B Tak# je&li mamy wierzy+ (rzemy&leniom Dawida w (salmach 45 i 445 9ecz (rzecie$ nawet on (o(eni ci)$ki grzech 'owe Przymierze miao (rzynie&+ tak" %o od(uszczenia grzechw# jaka nie bya znana do tej (ory Duch mia by+ dany -wszelkiemu ciau. bez(o&rednio i w s(osb dot"d nieznany To wszystko miao umo$liwi+ (rawdziwe (oznanie 1oga dane (rzemienionym sercom do ta+!e*o stopn!a# o jakim do tej (ory nikt nawet nie marzy To (rzymierze miao by+ efektywnym &rodkiem (rowadzenia $ycia w obfito&ci# czego (rzymierze 8oj$eszowe nie mogo zagwarantowa+ Jak$e ekscytuj"ca jest zatem nadzieja zawarta w sowach (rorokw> 0 wa&nie to 'owe Przymierze zostao zaoferowane w Tym# ktrego nazywamy Jeszua ha 8asziah> >WI?T# &:DOW/KIE Fok $ydowski mia by+ (rze(latany ws(aniaymi &wi)tami Ka$de z nich byo okazj" do dzi)kczynienia 1ogu# a (odczas niektrych skadano dodatkowe ofiary zwi"zane z odku(ieniem# od(uszczeniem grzechw i (o&wi)ceniem 3 KI rozdziale 000 Ksi)gi 8oj$eszowej znajdujemy omwienie tych szczeglnych dni w roku 3cze&niej omwili&my ju$ =zabat# ktry w(rawdzie jest obchodzony w rytmie tygodniowym# lecz zawsze by uwa$any za najwa$niejsze &wi)to obok Jom Ki(ur Pesach DPaschaE i &wi)to Prza&nikw rwnie$ nale$ay do gru(y &wi"t gwnych Pascha jest wielk" doroczn" (ami"tk" wydarze? zwi"zanych z wyj&ciem 0zraela z niewoli egi(skiej 3s(omina si) chwile# gdy anio &mierci (rzechodzi obok domw $ydowskich# ktrych odrzwia byy (omazane krwi" baranka =(o$ywanie gorzkich zi (rzy(omina gorycz niewoli# z ktrej 0zrael zosta wyzwolony 1aranek oraz (rza&ny chleb s" ws(omnieniem ostatniej wieczerzy 0zraelitw (rzed o(uszczeniem ziemi egi(skiej 'ard odchodzi w takim (o&(iechu# $e (ieczywo nie zd"$yo wyrosn"+ Pascha jest dniem nie(odlego&ci 0zraela 2 (oniewa$ <Rodus by &rodkiem# za (omoc" ktrego 1g do(rowadzi do (owstania (a?stwowo&ci $ydowskiej# Pascha oraz inne &wi)ta miay by+ obchodzone -na zawsze (rzez wszystkie (okolenia. DlSolam :SedE narodu 8o$liwe# $e okre&lenie -na zawsze. odnosio si) do tych 0zraelitw# ktrym nadano system (raw 8oj$eszowych# wobec czego wszystkie te zastrze$enia (ozostaway w mocy jedynie do czasu zawarcia 'owego Przymierza * jednak# skadanie ofiar (rzez ka(anw (ochodz"cych z rodu *arona miao by+ kontynuowane na zawsze Jak zatem rozumie+ (rzykazania o(atrzone t" klauzul"B 'a (ewno musimy (owa$nie (otraktowa+ wszystkie (rawa nadane -na zawsze.# lecz istnieje inny wymiar &wi"t $ydowskich# ktry jest szczeglnie widoczny w odniesieniu do Paschy Cho !a( 2w!ta s1 z2 !1 syste%u praw Moj(eszowy h, w!1(1 s! r4wn!e( n!erozerwa0n!e z Przy%!erze% #$raha%owy% 1ya w nim zawarta obietnica wzbudzenia narodu z (otomstwa *brahama# a <Rodus (osu$y jako &rodek do jej s(enienia Pascha jest wi)c &wi)tem wy(enienia obietnicy danej *brahamowi> Je&li traktujemy (owa$nie jego (rzymierze z 1ogiem 2 utrzymuj"c# $e obietnica ziemi dla 0zraela wci"$ (ozostaje w mocy# a sam 0zrael nadal jest
19

Powrt do korzeni

'arodem 3ybranym 2 za(rzestanie uroczystych obchodw wy(enienia tych obietnic byoby z naszej strony niekonsekwencj" 3i)kszo&+ &wi"t zwykle roz(oczyna si) i ko?czy uroczystym zgromadzeniem ludu &wi)to Plonw# nast)(uj"ce zaraz (o &wi)cie Paschy# jest zwi"zane z uroczystym ofiarowaniem 1ogu (ierwocin (lonw ziemi 3 (ewnym momencie zostao ono (o"czone z momentem nadania 0zraelowi Tory 'ie jest (rzy(adkiem fakt# i$ 1g wa&nie w tym dniu da swego Ducha (ierwszym na&ladowcom Jeszuy# roz(oczynaj"c duchowe $niwa dokonywane (rzez Ducha &wi)tego# ktry umo$liwi za(isanie Tory w naszych sercach Dlatego =zawuot jest tak$e &wi)tem Ducha Trzecim &wi)tem gwnym jest =ukkot Posiada ono zarwno znaczenie historyczne# jak i rolnicze# gdy$ jest uroczystym dzi)kczynieniem za caoroczne (lony Podczas dni &wi"tecznych =ukkot 0zraelici (rzez siedem dni mieszkaj" w namiotach lub szaasach# (o czym zwoywane jest wielkie zgromadzenie ;wyczaj (rzebywania (od namiotami jest (ami"tk" w)drwki 0zraela (rzez (ustyni)# kiedy to nard nie (osiada niczego# a jedyn" jego nadziej" bya 1o$a aska Dzi)ki niej ,ydzi byli cudownie zao(atrywani w (o$ywienie DmannaE# a ich ubrania nie ulegy zniszczeniu mimo czterdziestoletniej w)drwki 1g ustanowi &wi)to =ukkot# aby 0zrael zawsze (ami)ta# !n jest -*donai jireh. 2 1g# ktry zao(atruje 'ard 3ybrany (owinien zdawa+ sobie s(raw)# $e jego egzystencja zale$y od aski 1oga# a nie od bogactwa czy wysikw obywateli =ukkot jest tak$e radosn" okazj" do skadania ws(aniaych ofiar dzi)kczynienia &wi)ta $ydowskie zawsze przypo%!naj1 o 'o(ej "as e: dzi)ki asce 1oga nast"(i cud <Rodusu# i dzi)ki Jego asce zas(okajane s" wszystkie (otrzeby ludu 1o$ego 'ie ma tutaj najmniejszego cienia legalizmu 2w!ta pe"n!1 r4wn!e( w!e0+1 ro0 dyda+ty zn1 d0a +a(de*o po+o0en!a, ! w ten spos4$ h!stor!a &yd4w staje s! rze zyw!sto2 !1 prze+azywan1 z oj 4w na syn4w> Przy(omnijmy kilka innych zwyczajw dotycz"cych szczeglnych dni i lat w kalendarzu &wi"t 0zraela &wi)to tr"b zostao ustanowione jako dzie?# w ktrym nale$y zad"+ w szofar Dszofar: rg barani su$"cy jako tr"bka do boju 2 U(rzy( tumVE PCniej (o"czono to &wi)to z nowym rokiem# a (o&rednio stworzeniem &wiata wedug tradycji $ydowskiej Tak jak w (rzy(adku chrze&cija?skich &wi"t narodzenia Jeszuy# obchodzonych KM grudnia# nie wiemy dokadnie# czy akurat ten dzie? jest dokadn" rocznic" stworzenia &wiata 3 kontek&cie biblijnym# zad)cie w tr"b) DszofarE (rawdo(odobnie miao su$y+ (rzebudzeniu narodu# aby mg si) dobrze (rzygotowa+ do Jom Ki(ur Jom Ki(ur jest naj&wi)tszym dniem $ydowskiego roku 2 dniem (ostu i u(ami)tania =kadano wtedy wielk" ofiar) za grzechy narodu# a o(rcz niej funkcjonowa jeszcze zwyczaj symbolicznego skadania grzechw na koza# ktry by nast)(nie wy()dzany na (ustyni) 3a&nie w tym dniu arcyka(an wchodzi do 8iejsca 'aj&wi)tszego z krwi" ofiarn"# (rzynosz"c j" (rzed oblicze 1oga 'ast)(nie skra(ia ni" Przebagalni)# czyli wieko *rki Przymierza# zawieraj"cej kamienne tablice z (rzykazaniami Jom Ki(ur dostarcza gwnej (odstawy do zrozumienia dziea Jeszuy# omwionego w 9i&cie do Jebrajczykw 'iektrzy bibli&ci "cz" ofiar) Jeszuy zarwno z Jom Ki(ur# jak i z Pasch"# gdy$ to wa&nie !n jest naszym 1arankiem Paschalnym# ktrego krew zostaa wylana 3 <wangelii Jana czytamy# $e tak jak baranek zosta zabity# tak !n zosta zabity D<w Jana 45E Dlatego musimy oczy&ci+ si) ze starego kwasu nie(rawo&ci# zamieniaj"c go na niekwaszony# (rza&ny chleb szczero&ci i (rawdy D0 Koryntian
20

Powrt do korzeni

ME 1ez(iecznie b)dzie stwierdzi+# i$ Jom Ki(ur jest obok Paschy najwa$niejszym &wi)tem w roku# je&li chodzi o zrozumienie odku(ie?czego dziea Jeszuy 3 staro$ytnym 0zraelu (rzy(isano rwnie$ szczeglne znaczenie niektrym latom Pierwszym z nich by Fok =zabatowy: ka$dego sidmego roku nale$ao zostawi+ ziemi) odogiem# aby od(ocz)a 1y to jednocze&nie rok (o&wi)cony od(oczynkowi oraz dzieleniu si) swymi dobrami =tanowi symbol <ry 8esja?skiej# a tak$e odzwierciedla 1o$e dzieo stwrcze 2 sidemka jest liczb" kolejnych okresw# (odczas ktrych 1g stwarza niebo i ziemi) 0stniaa obietnica szczeglnego bogosawie?stwa zbiorw w ka$dym szstym roku# je&li tylko 0zrael (osusznie (od(orz"dkuje si) nakazowi nie obsiewania ziemi w Foku =zabatowym 3szystkich niewolnikw nale$ao wtedy uwolni+# (oniewa$ 1g jest Panem# ktry uwalnia z wszelkich wi)zw Ka$dy (i)+dziesi"ty rok mia by+ Fokiem Jubileuszowym 'akazy dotycz"ce tego roku byy (odobne jak w (rzy(adku lat =zabatowych# z jednym dodatkiem 2 mianowicie# ziemia miaa by+ oddawana (o(rzednim wa&cicielom Dlatego mo$na byo j" s(rzedawa+ tylko na okres L5 lat Dlub mniejE/ jej cena bya uzale$niona od czasu# jaki (ozostawa do nast)(nego Foku Jubileuszowego 3idzimy tutaj znakomit" zasad) utrzymania rwnowagi inicjatywy ekonomicznej oraz ws(ania" metod) zas(okojenia (ewnej rwno&ci s(oecznej 1ogactwo byo mierzone ilo&ci" (osiadanej ziemi# ktrej gromadzenie w 0zraelu musiao mie+ ograniczenia 3 ten s(osb Fok Jubileuszowy oznacza (rzywrcenie wolno&ci w caym kraju D000 Ks 8oj$eszowa KME/ wszyscy niewolnicy mieli zosta+ uwolnieni i mogli wrci+ do swych domw/ wszystkie dugi miay zosta+ anulowane/ cae bogactwo miao ulec redystrybucji i wrci+ do oryginalnych wa&cicieli Jeszua (owi"za swoj" su$b) z Fokiem Jubileuszowym D<w Gukasza LE (o(rzez ogoszenie wolno&ci je?com 8imo wszystkich ogranicze? narzucanych (rzez system (raw 8oj$eszowych# zdumiewaj"cy jest fakt# $e 1g wyznaczy 0zraelowi (ewien rytm i (orz"dek $ycia# ktry by doskonay i wy(ywa z Jego aski Je&li s(ojrzymy na? (rzez (ryzmat &wi"t# (ostu# lat jubileuszowych# aska# mio&+ i miosierdzie 1oga wzgl)dem 0zraela a$ krzycz" do nas z kart Pi)cioksi"gu 8o$emy wtedy (owiedzie+ za staro$ytnym (rorokiem: -Ktry$ nard ma tak wielkiego 1oga i ustawy tak s(rawiedliwe# jak Tora# ktr" nada 0zraelowiB. DH Ks 8oj$eszowa LE OKRE/ >WIETNO>CI I @P#DEK /T#RO&:TNE6O IZR#E8# !czywi&cie# najwi)ksz" (ora$k" 0zraela bya niewierno&+ (rzymierzu zawartemu z 1ogiem Po(adni)cie w bawochwalstwo i uleganie (oga?skim w(ywom byo gwnym grzechem narodu $ydowskiego w okresie (rzedwygnaniowym Do tego dochodzio jeszcze zarwno nie(rzestrzeganie &wi"t oraz niestosowanie si) do (raw rz"dz"cych s(rawiedliwo&ci" s(oeczn" Krlestwo 0zraela restaurowane (o wygnaniu babilo?skim zostao w znacznej mierze oczyszczone z bawochwalstwa (yn"cego z krajw i kultur o&ciennych !kres (owygnaniowy odznacza si) sto(niowym zmierzaniem ku religijno&ci zewn)trznej Judaizm nigdy nie mia by+ religi" (ozbawion" $ycia i Ducha# a tymczasem nast"(ia dominacja rytuaw i oglnej zewn)trzno&ci (o"czonej z b)dnym rozumieniem objawienia otrzymanego na grze =ynaj 3i)kszo&+ zacz)a (ostrzega+ nakazy Tory nie jako (rzewodnik dla narodu# ktry od(owiedzia na ask) 1oga# lecz jako system us(rawiedliwienia z uczynkw# dzi)ki ktremu mo$na byo zasu$y+ na Jego bogosawie?stwo 0dea# jakoby na mio&+
21

Powrt do korzeni

niesko?czonego i &wi)tego 1oga mo$na byo -za(racowa+.# jest cakowicie s(rzeczna z nauczaniem Tory Jednak szczera od(owiedC serca na 1o$" ask) i miosierdzie na (ewno wydaaby owoc w (ostaci $ycia zgodnego z Tor" oraz (osusze?stwa Panu Powy$sze b)dy# w (o"czeniu z (ewn" ustalon" inter(retacj" wydarze? o(isanych w <wangeliach# wedle ktrej nowe objawienie (odane (rzez Jeszu) zostao odrzucone (rzez $ydowski establishment religijny 2 i w konsekwencji (rzez wi)kszo&+ ,ydw 2 nale$" do naj(owa$niejszych u(adkw narodu izraelskiego# ktre istotnie utrudniy mu wy(enienie roli &wiata dla innych nacji oraz (enienie funkcji krlewskiego ka(a?stwa 'ie wolno nam jednak (o(rzesta+ na wykazaniu b)dw =(rbujmy si) zastanowi+ nad tym# do jakiego sto(nia 0zrael by w stanie roz(ozna+ 8esjasza wy"cznie w kontek&cie pe"ne*o o$jaw!en!a dotycz"cego <ry 8esja?skiej i maj"cego nadej&+ oglno&wiatowego Krlestwa (od Jego rz"dami 'ard ,ydowski znajdowa si) (od rzymsk" oku(acj"# co s(owodowao jeszcze wi)kszy nacisk na (olityczn" rol) 8esjasza w rozwa$aniach na temat Jego (rzyj&cia 3arto zauwa$y+# $e o(rcz kl)sk nard izraelski (rze$ywa chwile &wietno&ci i odnosi sukcesy Przy okazji mo$na by si) zastanowi+# czy Jeszua zostaby le(iej (rzyj)ty w jakimkolwiek innym &rodowisku kulturowym Ao by byo# gdyby (oszed do Fzymu zamiast do JerozolimyB Azy tamtejszy establishment religijny i (olityczny# uwikany w sida (oliteizmu i zaj)ty okrutnymi rozrywkami w Koloseum# zaakce(towaby Ksi)cia Pokoju jako Pana (o zaledwie trzyletnim okresie su$by i nauczaniaB Azy 8esjasz zostaby (rzyj)ty (rzez ludzi 3schodu# ktrych filozofia jest za(rzeczeniem (raw logiki Dmoralno&+ i niemoralno&+ s" tym samym# (rawda i fasz s" nierozdzielne 2 a wszystko jest cz)&ci" nie(odzielnej -jedni.# w ktrej rozta(iaj" si) wszelkie s(rzeczno&ciEB Przecie$ dla nich nawet samo $ycie jest wy"cznie iluzj" DmayaE> ; (ewno&ci" 0zrael (rzewy$sza wszystkie inne narody i kultury (od wzgl)dem (osiadanego objawienia# ktre (redestynowao ten nard do (rzyj)cia Jeszuy 2 nawet w tak ograniczonym sto(niu# jak to miao miejsce Pismo naucza# $e &mier+ Jeszuy nast"(ia -wedug (owzi)tego z gry 1o$ego (ostanowienia i (lanu. DDz *( K:KI 2 U(rzy( tum VE# oraz $e grzechy caego &wiata 2 z grzechami 0zraela w"cznie 2 (rzybiy Oo do krzy$a !n umar ze wzgl)du na 0zrael# aby&my dzi)ki Jego ofierze wszyscy mogli zosta+ odku(ieni D9ist do Fzymian M:4KE 0zrael (rze$ywa rwnie$ lata &wietno&ci i odnosi sukcesy Aho+ ka$dy z nich by dzieem 1o$ej aski# to jednak nast)(owa w wyniku (ozytywnej od(owiedzi narodu $ydowskiego na wezwanie 3szechmocnego To wa&nie w 0zraelu (owsta (ierwszy (rawdziwy# monoteistyczny (ogl"d na istot) i natur) 1oga 3iara w niesko?czonego# osobowego stwrc) nieba i ziemi zostaa (owszechnie i cakowicie zaakce(towana (rzez nard ; tego (owodu# historia ,ydw jest (asmem wielkich lekcji wiary# a nie wy"cznie u(adkw i buntu 3s(aniaymi tego (rzykadami s" czyny Jozuego# (salmy Dawida# (oezja 0zajasza# nadzieja Jeremiasza czy zdumiewaj"ce uwolnienie 0zraela od najazdu wojsk asyryjskich za czasw (anowania Jiskiasza 3 tzw okresie mi)dzytestamentalnym 0zrael wci"$ odnosi zwyci)stwa i miewa chwile triumfu *leksander 3ielki (o (odbiciu ziem $ydowskich by tak zafascynowany wyj"tkowo&ci" ich religii# $e zamiast hellenizowa+ oku(owane tereny# (rosi ,ydw o modlitw) za siebie 'iestety# (Cniejsi wadcy nie wykazywali takiej m"dro&ci jak *leksander Podczas okrutnej oku(acji odwag" i wiar" zasyn)li 8achabeusze !kres ten D466%4IM r ( n e E
22

Powrt do korzeni

charakteryzuje si) nie tylko wielk" liczb" m)czennikw# ktrzy nie chcieli (rzyj"+ narzucanego si" (oga?skiego bawochwalstwa# lecz tak$e ws(aniaym zwyci)stwem i uwolnieniem (rzez 1oga z niewoli oku(anta ,ydowskie -(os(olite ruszenie. wykazuj"c wielk" wiar) i determinacj) (okonao armi) im(erium grecko%syryjskiego Dlaczego (owstali do walkiB 1o (ragn)li dotrzyma+ (rzymierza z 1ogiem> 3 jaki& czas (Cniej najecha 0zraela Pom(ejusz na czele armii rzymskiej 8ia nadziej)# $e w &wi"tyni jerozolimskiej odnajdzie to# czego szuka 2 zote i srebrne skarby oraz (os"$ki $ydowskich bogw Dysz"c $"dz" u(u s(rofanowa &wi"tyni) i kaza wymordowa+ ka(anw# lecz oni nie(rzerwanie skadali ofiary (rzy(acaj"c to $yciem# jedna zmiana (o drugiej 2 wszyscy zostali m)czennikami w imi) 1oga i Jego Tory Kiedy Pom(ejusz wkroczy do 8iejsca 'aj&wi)tszego# ku wielkiemu rozczarowaniu zamiast skarbw znalaz jedynie zwj Tory A$ za dziwny nard 2 (omy&la> 'ie rozumia# $e ma do czynienia z wyj"tkowym ludem# ktrego (owstania i historii nie da si) wyja&ni+ bez odwoania si) do 1o$ego objawienia 2 z ludem# ktrego najwi)ksz" &wi)to&ci" nie s" bo$ki# lecz zwj =owa 1o$ego 'ie (ojmowa# $e oto trzyma w r)ku skarb# ktrego warto&+ wielokrotnie (rzewy$sza to# czego szuka 2 sowa# ktre -s" bardziej (o$"dane ni$ zoto# nawet najszczersze# i sodsze ni$ mid# nawet najwyborniejszy. DPsalm 45E To wa&nie 0zrael jest narodem# do ktrego (rzyszo 1o$e zbawienie DJeszuaE Azy (owinni&my (odkre&li+ jedynie Jego odrzucenie# czy ws(omnie+ rwnie$ o tych# ktrzy Oo (rzyj)li 2 rzesze ,ydw (acz"cych i bij"cych si) w (iersi wzdu$ Jego drogi na Oolgot) D<w Gukasza KI:K7EB Azy nie (owinni&my ws(omnie+ o a(ostoach# ktrzy zanie&li Jego (rzesanie innym narodom# pozostaw!aj1 jedno ze2n!e wo0no23 +u0turow1 nawra aj1 y% s! n!eA&ydo% poprzez podj !e jednej z naj$ardz!ej n!ezwy+"y h de yzj! w h!stor!! re0!*!! DDz *( 4MEB * co z Pawem# ktry szerzy wiar) w Jeszu) oraz 1oga *brahama# 0zaaka i Jakuba w&rd (oganB Ten byskotliwy rabin# nawrcony na drodze (odczas (odr$y do Damaszku# zmieni bieg historii Ao z dziesi"tkami tysi)cy ,ydw# ktrzy uwierzyli w Jeszu)# a jedno ze2n!e byli gorliwymi wykonawcami Prawa# jak (odaj" Dzieje *(ostolskie DK4EB ; wczesno%biblijnej historii 0zraela rwnie$ mo$emy si) wiele nauczy+: znajdziemy tam lekcje wierno&ci wezwaniu 1o$emu# ci"g" gotowo&+ (oniesienia nawet najwy$szej ofiary# aby -u&wi)ci+ Jego imi). DKadusz ha szemE# czy wytrwao&+ w wierze (odczas (ogromw i (rze&ladowa?# (osuni)t" do recytacji =zSma DH Ks 8oj$eszowa 6:LE w hitlerowskich obozach zagady Poczucie ws(lnoty# jakie zostao wytworzone wok synagogi jest (ewnym modelem s(oecznym# a (rzecie$ synagoga jest (ierwowzorem ko&cioa 'ie zajmujemy si) tutaj s(raw" zbawienia (ojedynczych ,ydw# ani te$ nie (ragniemy st)(i+ ostrza fragmentw traktuj"cych o s"dzie# zawartych w 'owym Testamencie 2 ksi)dze na(isanej gwnie (rzez ,ydw Twierdzimy jedynie# $e wszyscy oni 2 Piotr# Pawe# Jakub# Jeremiasz i *mos 2 byli (otomkami *brahama 0zrael zawsze (odtrzymywa sw" narodow" to$samo&+# a 1g dotrzymywa obietnicy ochrony i zachowania tej$e to$samo&ci Azy wierzyliby&my 8u dzisiaj# gdyby tych obietnic nie dotrzymaB Ahwaa 8u za 0zrael> Jistoria 'arodu 3ybranego 2 cho+ jeszcze nie dobiega ko?ca 2 toczy si) nadal# a 1g objawi sw" moc wobec narodw dziaaj"c (o(rzez ,ydw DKs ;achariasza 4K%4LE Przyjdzie taki czas# gdy cay 0zrael uzna Jeszu) za swego ;bawiciela i stanie si) (rzykadem wiary dla innych ludw Jak mwi a(osto Pawe# u(adek ,ydw sta si) bogactwem (ogan# ktrzy mogli (rzyj"+ <wangeli) w(rost 2 nie bior"c na siebie (owoania skierowanego wy"cznie do (otomkw *brahama
23

Powrt do korzeni

wedug ciaa Jednak$e (ene w"czenie ,ydw do s(oeczno&ci zbawionych D(o(rzez uznanie Jeszuy jako PanaE b)dzie dla nich oznaczao (owstanie do $ycia z martwych# czyli zmartwychwstanie i radosne wej&cie w <r) 8esjasza# gdy$ dary oraz (owoanie 1o$e s" nieodwracalne D9ist do Fzymian 44E ;amiarem 1oga jest zachowanie tego wyj"tkowego narodu# nawet je&li jest to 0zrael# ktry jeszcze nie uzna Jeszuy Powy$sze skrtowe omwienie nadziei 0zraela wymaga (oruszenia zagadnie? zwi"zanych z jego (rzyszo&ci" Ao na ten temat mwi" PismaB Jeste&my &wiadomi# $e niektre szczegy mog" budzi+ w"t(liwo&ci czy kontrowersje# ale oglny obraz wydarze? nakre&lony (rzez 1ibli) wydaje si) jasny Jeszua (rze(owiedzia# $e nast"(i okres# (odczas ktrego Dobra 'owina b)dzie zwiastowana wszystkim narodom# a 0zrael b)dzie wtedy $y w roz(roszeniu !kres ten# zwany tak$e -czasami (ogan.# istotnie roz(ocz" si) od zdobycia Jerozolimy (rzez wojska Tytusa w 7Q r n e !koo ( wieku (Cniej 1ar Kochba Dfaszywy mesjaszE wznieci (owstanie# (rbuj"c odzyska+ nie(odlego&+ 0zraela ;ostao ono krwawo stumione (rzez Fzymian D4IQ%4IM r n e E Azytamy o tym w <wangelii: -0 (adn" od ostrza miecza# i zostan" u(rowadzeni do niewoli u wszystkich narodw# a Jerozolima b)dzie zde(tana (rzez (ogan# a$ si) do(eni" czasy (ogan. D<w Gukasza K4:KLE 3ielu uwa$a# i$ okre&lenie -czasy (ogan. jest synonimem ery Ko&cioa To (rawda# $e w tym okresie -b)dzie zwiastowana ewangelia o Krlestwie (o caej ziemi na &wiadectwo wszystkim narodom# i wtedy nadejdzie koniec . ,ydzi mesjanistyczni nie czyni" jednak rozr$nienia (omi)dzy <wangeli" o Krlestwie i <wangeli" Gaski 1o$ej# (odobnie jak a(osto Pawe# ktry w Ksi)dze Dziejw *(ostolskich zwiastuje -<wangeli) Krlestwa. 3ydaje si)# $e -czasy (ogan. nie oznaczaj" okresu (rzyjmowania ewangelii gwnie (rzez (ogan# lecz raczej odnosz" si) do roz(roszenia ,ydw (omi)dzy innymi narodami 3yraz -(oganie. (osiada kilka znacze?# w tym -nie%,ydzi. oraz -narody. Kontekst okre&lenia -czasy (ogan. sugerowaby zanik 0zraela jako (a?stwa i (odmiotu (olitycznego# co z kolei wi"$e si) ze &wiatow" dominacj" innych narodw Podczas tego okresu <wangelia b)dzie zwiastowana# co do(rowadzi do (owstania ludu 1o$ego zo$onego z ludzi zbawionych# lecz (rzekraczaj"cego bariery narodowo&ciowe =twierdzenie -a( si) do(eni" czasy (ogan. mwi o czasowym ograniczeniu tego okresu 0nnymi sowy# 0zrael odrodzi si) jako (a?stwo# staj"c si) na nowo 1o$ym narz)dziem objawienia i s"du# co jest nieodwoalnym (owoaniem tego narodu DFzym 44:K5E 0stnieje teoria# wedle ktrej okre&lenie -a$ si) do(eni". oznacza tyle# co -a$ wy(eni si) liczba (ogan# ktrzy maj" (rzyj"+ ewangeli) i sta+ si) czonkami 1o$ej owczarni. 3ydaje si)# $e jest to mylna inter(retacja# (oniewa$ kontekst mwi o stosunku 0zraela do innych narodw# a nie o (ojedynczych (oganach i ich relacji do (ojedynczych ,ydw Azasy (ogan do(eni" si) wtedy# gdy zo czynione (rzez narody osi"gnie a(ogeum 3 =owie 1o$ym odnajdujemy (aralel) obecnej sytuacji# dotycz"c" *morytw DKananejczykwE: 0zrael (ozostawa w niewoli egi(skiej (rzez LQQ lat Do(iero (otem zosta uwolniony i uformowany jako nard# by sta+ si) narz)dziem dokonania s"du nad mieszka?cami Kanaanu 'ie mogo si) to sta+ wcze&niej gdy$# jak (owiedzia 1g do *brahama# nie do(enia si) jeszcze wina *morytw D0 Ks 8oj$eszowa 4M:46E

24

Powrt do korzeni

Po wersecie KL nast)(uje fragment# w ktrym ewangelista wymienia znaki (o(rzedzaj"ce dzie? s"du nad narodami DGuk K4:KM%KNE Kiedy s(ojrzymy w (rzeszo&+# widzimy histori) (en" wojen# okrucie?stwa i nies(rawiedliwo&ci i cho+ nasza cywilizacja osi"gn)a (oziom na(awaj"cy dum"# to jednak warto (ami)ta+# $e jeden z najbardziej -cywilizowanych. narodw wyda *dolfa Jitlera Oniew narodw cz)sto obraca si) Di obraca si) nadalE (rzeciwko ,ydom# mimo $e byli roz(roszeni (o caym &wiecie 1g (owiedzia *brahamowi: -1)d) bogosawi bogosawi"cym tobie# a (rzeklinaj"cych ci) (rzeklina+ b)d). D0 Ks 8oj$eszowa 4K:IE ;a(rawd)# narody zrobiy ju$ bardzo wiele# by zasu$y+ na gniew w Dniu ="du 2 i w dodatku# czyni" tak nadal !statnia rezolucja !'; (ot)(iaj"ca syjonizm jako form) -rasizmu. 2 cho+ jest on jedynie od(owiedzi" na rasizm w (ostaci antysemityzmu 2 stanowi najbardziej ironiczny i $aosny (rzykad $onglerki (oj)ciami -Azasy (ogan. niechybnie zbli$aj" si) ku wy(enieniu# gdy$ ich wina jest bliska do(enienia/ zasu$yy sobie na gniew w Dniu ="du 3 jakim kierunku (otoczy si) historiaB 3iemy# $e te fragmenty Pism# ktre jeszcze si) nie wy(eniy# nale$y odczytywa+ w (owy$szym kontek&cie =zereg biblijnych obrazw zaczyna si) ukada+ w logiczn" cao&+: widzimy 0zrael mieszkaj"cy w swojej ziemi# a (otem atakowany (rzez Ooga i 8agoga 2 (ot)$ne i bezbo$ne mocarstwa czasw ostatecznych Pot)ga militarna Fosji oraz jej anty%$ydowskie nastawienie jest faktem# (odobnie jak (roarabskie i skierowane (rzeciw (a?stwu 0zrael rezolucje 3s(lnoty <uro(ejskiej @wa$amy jednak# $e nie nale$y zbyt dogmatycznie (odchodzi+ do lingwistycznych dowodw na to$samo&+ narodow" (ot)g o(isanych w Ksi)dze <zechiela 4Q Pisma wydaj" si) (rze(owiada+ szereg wielkich wydarze?# zwi"zanych z czasem ucisku dla caego &wiata Jedno z nich# to (owoanie 4LL QQQ ,ydw do goszenia Dobrej 'owiny (rzez cay ten okres 0ch zwiastowanie b)dzie miao (onadnaturalny charakter D!bjawienie 4LE 1g (o raz kolejny u$yje 0zraela jako narz)dzia do (rzekazania wielkiego objawienia: narody zbior" si) i wyst"(i" (rzeciwko ,ydom w 1itwie (od *rmageddonem =ytuacja stanie si) tak beznadziejna# jak wtedy# gdy 0zraelici stan)li na brzegu 8orza Azerwonego# &cigani (rzez wojska faraona 3 tym momencie 1g wkroczy do akcji i Jeszua b)dzie walczy za 0zraela *rmie zebranych narodw zostan" (okonane w cudowny s(osb# ktry usunie w cie? to# co zdarzyo si) (odczas <Rodusu D!bjawienie 45:44%K4E 3ydarzenia o(isane (owy$ej wywoaj" na caym &wiecie reakcj) w (ostaci (owszechnego u(ami)tania Jest na(isane# $e narody b)d" $aowa+ D8at KL:IQE# a wybrani zostan" zgromadzeni w jednym miejscu Ao wi)cej# 0zrael zacznie (okutowa+ DKs ;achariasza 4K:4QE &wiat $auje# $e odrzuci Jeszu) Przez wiele wiekw odrzuca rwnie$ ,ydw za(ominaj"c o tym# $e sam ;bawiciel wywodzi si) z 0zraela ; kolei ,ydzi b)d" (aka+ odkrywszy (rawdziw" to$samo&+ Jeszuy# -ktrego (rzebodli. Ten# ktry w ich mniemaniu by Crdem (rze&ladowa? caego narodu# ktrego traktowali jako zdrajc) i (rzest)(c)# okaza si) by+ ich ;wyci)zc" i ;bawicielem A$ to b)dzie za dzie?> Aay 0zrael b)dzie wtedy zbawiony DFzym 44:K6E i nast"(i zmartwychwstanie s(rawiedliwych DFzym 44:4ME 3tedy 8esjasz wraz ze swymi zmartwychwstaymi &wi)tymi obejmie wadz) nad &wiatem 1)dzie rz"dzi# zasiadszy na tronie Dawidowym w Jerozolimie Tutaj znajduje si) ziarenko (rawdy# tkwi"ce w antysemickich s(ekulacjach: to nie ,ydzi b)d" rz"dzi+ &wiatem w wyniku jakiego& s(isku# lecz sam 8esjasz Jeszua 2 ,yd 2 b)dzie wada narodami z 0zraela To jest (odstawowa (rawda# ktrej szatan nienawidzi i (rzeciw ktrej walczy za (omoc" szerzonego (rzez siebie antysemityzmu
25

Powrt do korzeni

Azytamy w 1iblii o wielu innych ws(aniaych wydarzeniach# jak na (rzykad (rzysze braterstwo (omi)dzy ,ydami i *rabami Fwnie$ <gi(t i *syria Dczyli narody arabskie zamieszkae na (nocny wschd od 0zraelaE b)d" zwane ludem Pana Jak (owiedzia 0zajasz# wszelka bro? zostanie zniszczona# a miecze b)d" (rzekute na lemiesze 9ew b)dzie le$a obok jagni)cia# a (okj za(anuje nad ca" ziemi" DKs 0zajasza KE 3 tym &wiatowym krlestwie b)dzie obchodzone &wi)to =ukkot DKs ;achariasza 4LE# i wszystkie narody b)d" wysya+ swoich re(rezentantw do 0zraela =zabat b)dzie nadal obchodzony w nowym niebie i na nowej ziemi DKs 0zajasza 6I:KIE 'iektrzy twierdz"# $e zgodnie z ich inter(retacj" za(isw w Ksi)dze <zechiela LQ i dalej# zostanie (rzywrcony system ofiarniczy Je$eli tak# to musiayby to by+ ofiary stanowi"ce (ami"tk) 8esjasza# w swym znaczeniu (aralelne do 3ieczerzy Pa?skiej Kiedy 8esjasz obejmie wadz) na ziemi# zostanie ustalony cakiem nowy (orz"dek# nie zmieniaj"cy jednak (ewnych uniwersalnych i wiecznych zasad zawartych w Prawie 8oj$eszowym ; drugiej strony# nie b)dzie (owrotu do tych (raw# ktre od(owiaday (otrzebom oraz ograniczeniom narodu $yj"cego na 1liskim 3schodzie trzy tysi"ce lat temu 1g rzeczywi&cie zgotowa 0zraelowi ws(ania" (rzyszo&+ Jak w tym wszystkim (rzedstawia si) rola Ko&cioaB Jest on ludem 1o$ym# Aiaem 8esjasza# a ,ydzi b)d"cy Jego uczniami s" we? w"czeni Jednak wci"$ (osiadaj" to$samo&+ narodow"# ktrej nie wyrzekaj" si) w momencie narodzenia z Ducha# (odobnie jak nie czyni" tego n( Prancuzi ;daniem dys(ensacjonalistw relacja mi)dzy ,ydami i nie%,ydami w Ko&ciele (rzedstawia si) nast)(uj"co:

,ydzi

Ko&ci zo$ony z byych ,ydw i nie%,ydw

nie%,ydzi

'aszym zdaniem# mo$na by+ ,ydem z urodzenia# (oganinem z urodzenia# zbawionym ,ydem Da wi)c czonkiem Ko&cioa PowszechnegoE lub zbawionym (oganinem Da wi)c czonkiem Ko&cioa PowszechnegoE !to diagram ilustruj"cy ten (unkt widzenia:

0zrael

,ydzi mesjanistyczni

chrze&cijanie

Poganie

Ko&ci jest wszcze(iony w staro$ytny lud 1o$y# 0zrael Kiedy cay 0zrael zostanie zbawiony# wci"$ (ozostanie narodem# ale jednocze&nie ,ydzi stan" si) czonkami Aiaa 8esjasza !to ilustracja tego stanu: Ko&ci 0zrael

26

Powrt do korzeni

'ie akce(tujemy teorii# wedle ktrej nie mo$na by+ jednocze&nie ,ydem i czonkiem Ko&cioa Powszechnego 1g zawar (rzymierze z (otomstwem *brahamowym 2 tym -wedug ciaa. i tym -wedug ducha. Dzi)ki Jego miosierdziu# oba b)d" u$yte do goszenia <wangelii# aby -(rzyszo Jego krlestwo.# a Jego wola bya -jako w niebie# tak i na ziemi. D8at 6:4QE 'iech 0mi) Jego b)dzie wywy$szone> !statni okres (rzed (owrotem Pana b)dzie zwi"zany z wielkim &wiadectwem wydawanym (rzez 0zrael oraz z goszeniem Dobrej 'owiny (rzez nard $ydowski w mocy Ducha &wi)tego Jest to bardzo wa$ne# zwa$ywszy# $e dotychczas mniej ni$ jedna dziesi"ta ludno&ci &wiata od(owiedziaa na <wangeli) ;bli$aj" si) zatem wydarzenia# ktre (rzy+mi" <Rodus 'ikt nie zna dnia (owrotu Pa?skiego i cho+ wydaje si)# $e nast"(i on wkrtce# nigdy nie b)dziemy zali dokadnej daty 2 mo$e jutro# a mo$e za 4QQ lat Dlatego jak w (rzy(owie&ci o (annach m"drych i gu(ich D<w 8ateusza KME czekaj"cych na oblubie?ca# (owinni&my by+ (rzygotowani na ka$d" ewentualno&+ TOR# I PRZ:MIERZ# B PORWN#NIE !mwienie zwi"zkw (omi)dzy Tor" i kolejnymi (rzymierzami (ozwoli wy(racowa+ (odstaw) do le(szego zrozumienia nast)(nych rozdziaw tej ksi"$ki Przy%!erze z #da%e% @wa$a si)# $e (ierwszym (rzymierzem (omi)dzy 1ogiem i czowiekiem byo to# ktre zostao zawarte z *damem 1ez wzgl)du na to# czy rozdzia I 0 Ksi)gi 8oj$eszowej o(isuje ty(owe (rzymierze# czy te$ nie# fragment ten zawiera (ierwsz" obietnic) 1o$" dan" ludzko&ci 1g nie tylko (rze(owiada bolesne konsekwencje u(adku (ierwszych ludzi# ale obiecuje rwnie$# $e (otomstwo niewiasty zostanie uk"szone w (i)t)# a samo zde(cze gow) w)$a D0 Ks 8oj$eszowa I:4ME Ten fragment jest uwa$any za (rorocze odniesienie do 8esjasza Jeszuy 2 (otomka niewiasty# ktry istotnie zosta uk"szony w (i)t)# lecz zada ostateczny cios w)$owi# uto$samianemu z szatanem !bietnica zostaa wy(eniona# co jest (otwierdzeniem 1o$ej wierno&ci Poza tym# z faktu jej wy(enienia wyn!+a %o # ktra dziaa do dzi& Przy%!erze z Noe% Przymierze z 'oem# zawarte zaraz (o o(adni)ciu wd Poto(u# rwnie$ zawiera obietnic) 1o$" D0 Ks 8oj$eszowa 5E: 1g &lubuje nigdy nie wi)cej nie niszczy+ ziemi w ten s(osb i kadzie na obokach t)cz) jako znak zawartego (rzymierza Jednocze&nie zakazuje czowiekowi s(o$ywania krwi# b)d"cej u&wi)conym symbolem $ycia oraz odku(ienia uzyskanego dzi)ki zo$eniu ofiary ;ostaje rwnie$ wy(owiedziany zakaz (o(eniania zabjstwa: -Kto (rzelewa krew czowieka# tego krew (rzez czowieka b)dzie (rzelana. D0 Ks 8oj$eszowa 5:6E Przymierze z 'oem nadal (ozostaje w mocy# (oniewa$ to (rzymierze# jakie 1g zawar z ca" ludzko&ci" i 0zraelem (rzez Jeszu)# w $aden s(osb go nie anulowao T)cza wci"$ si) (ojawia jako znak jego zawarcia# 1g nie zniszczy i nie zniszczy ziemi (oto(em# a czowiek nadal (owinien szanowa+ $ycie jako &wi)ty dar

27

Powrt do korzeni

Przy%!erze z #$raha%e% Aechy szczeglne Przymierza *brahamowego zostay omwione we wcze&niejszych fragmentach ksi"$ki Jest to (rzede wszystkim (rzymierze obietnicy Azytamy# $e -obietnice 1o$e# ile ich byo# w nim Dchodzi o Jeszu)E znalazy swoje -tak. D00 Koryntian 4:KQE 1g obiecuje uczyni+ wielki nard z (otomstwa *brahama# (rzez ktry b)dzie bogosawiony cay &wiat Ao wi)cej# 0zrael ma otrzyma+ ziemi) w wieczne (osiadanie Przymierze to# za(ro(onowane *brahamowi# jest u&wi)cone (rzez wiar) Ponadto# 1g obieca bogosawi+ tym# ktrzy bogosawi" 0zraela i (rzeklina+ tych# ktrzy go (rzeklinaj" 0zrael jako nard ma zosta+ wybranym narz)dziem w r)ku 1oga ;nakiem zawartego (rzymierza jest obrzezka# tak jak =zabat# ktry zosta nadany ,ydom w KQ rozdziale 00 Ksi)gi 8oj$eszowej 'ic nie wskazuje na to# $e 1g wycofa si) z tego (rzymierza 3 gruncie rzeczy# jest ono za(owiedzi" bogosawie?stwa dla narodw w osobie Jeszuy# a *braham zosta w nim nazwany -ojcem narodw. Dlatego a(osto Pawe mo$e (owiedzie+# $e zawieraj"c (rzymierze# 1g wa&ciwie -gosi *brahamowi <wangeli). DOal I:NE @wa$na analiza czwartego rozdziau 9istu do Fzymian (rowadzi do odkrycia nast)(uj"cych (rawd: (o (ierwsze# Przymierze 2 tak &ci&le zwi"zane z dzieem 8esjasza 2 stanowio ofert) zbawienia dla *brahama -3tedy U*brahamV uwierzy Panu# a !n (oczyta mu to ku us(rawiedliwieniu. D0 8oj$ 4M:6E *braham jest ojcem wszystkich 0zraelitw# a zwaszcza tych# ktrzy nie tylko s" jego (otomstwem -wedug ciaa.# ale tak$e id" za (rzykadem jego wiary *braham jest ojcem o$rzezany h# lecz nale$y (ami)ta+# $e on sam zosta us(rawiedliwiony Dzgodnie z 4M rozdziaem 0 8oj$ E na kilka lat (rzed otrzymaniem obrzezki jako znaku (rzymierza D0 8oj$ 47E Dlatego jest tak$e ojcem tych# ktrzy z wiar" od(owiadaj" na Dobr" 'owin)# jak on sam to uczyni DFzym L/ Oal IE 3 ten s(osb ci# ktrzy nie (ochodz" z 0zraela lecz uwierzyli 1ogu# staj" si) duchowym (otomstwem *brahama Jednak (ojawienie si) -duchowych dzieci. nie s(owodowao zawieszenia lub odwoania celw# dla ktrych zosta utworzony nard $ydowski 0zrael jest umiowany -ze wzgl)du na (raojcw. i wci"$ (ozostaje 'arodem 3ybranym# gdy$ dary oraz (owoanie 1o$e s" nieodwracalne DFzym 44:KN%K5E Pismo nie zamazuje r$nic (omi)dzy 0zraelem a innymi narodami i mimo# $e istnieje lud 1o$y zo$ony z wierz"cych ,ydw oraz (ogan# czytamy o szczeglnym# wci"$ aktualnym (owoaniu 'arodu 3ybranego Dzob Fzym 44:K5# ktry jest kluczowy w tym kontek&cieE @wa$ne studium (rowadzi do wniosku# $e terminy -,yd. oraz -0zrael. s" zarezerwowane wy"cznie dla narodu w sensie fizycznym# oddzielonego od innych (o(rzez obrzezanie 44 'ie%$ydowscy wierz"cy nie s" nazywani duchowym 0zraelem czy duchowymi ,ydami# lecz duchowym (otomstwem *brahama DFzym L/ Oal I:K5E DlaczegoB Poniewa$ tak jak *braham# (rzyj)li us(rawiedliwienie od 1oga (rzez wiar) 2 bez obrzezania 3 8esjaszu nie ma ju$ ,yda i Oreka# kobiety i m)$czyzny DOal I:KN%K5E/ mur (odziau# ktry uniemo$liwia s(oeczno&+ oraz utrudnia wzajemn" akce(tacj)# zosta zburzony 3szyscy na&ladowcy Jeszuy s" duchowo rwni 'ie oznacza to jednak# $e (owoanie 0zraela jako narodu wygaso# (odobnie jak szczeglna rola ,ydw w 1o$ym (lanie zbawienia Podobnie# odmienne role kobiety i m)$czyzny nie zostay w $aden s(osb zachwiane (omimo ich rwno&ci w sensie duchowym Kobiety nadal b)d" rodziy dzieci# a m)$czyCni (ozostan" (rzy swoich odwiecznych rolach Dzob <fez M o ma$e?stwieE Przymierze *brahamowe (olega na bezwarunkowej obietnicy Jego wa$no&+ jest jednak uzale$niona 2 oraz &ci&le zwi"zana 2 z
28

Powrt do korzeni

'owym Przymierzem i odku(ie?czym dzieem Jeszuy 1ogosawie?stwo zwi"zane z obietnic" jest realizowane tylko ze wzgl)du na 'iego/ nie znaczy to jednak# i$ wraz z zawarciem 'owego Przymierza zostao anulowane Przymierze *brahamowe# ktre zawierao cz)&ciowe objawienie tego# co stao si) na Oolgocie Przy%!erze Moj(eszowe 'ast)(ne (rzymierze z 1ogiem zostao zawarte (rzez 8oj$esza ,ydzi mesjanistyczni wierz"# $e w Przy%!erzu Moj(eszowy% s1 zawarte ta+!e ustawy, +t4re s1 n!erozerwa0n!e zw!1zane z o$!etn! a%! udz!e0ony%! #$raha%ow!, w zw!1z+u z zy% s1 zar4wno z2 !1 Przy%!erza #$raha%owe*o, ja+ ! Moj(eszowe*o'4* o$!e a" #$raha%ow!, (e utworzy z n!e*o nar4d- ECodus jest wydarzen!e%, +t4re stanow! wype"n!en!e tej o$!etn! y- D0ate*o !nsp!ra ja wszyst+! h 2w!1t, ja+!e zosta"y wprowadzone po eCodus!e, jest za+orzen!ona w Przy%!erzu #$raha%owy%D s1 one 2w!ta%! na ze23 'o(ej "as+!- 'a (rzykad# Pascha# =ukkot i =zabat u(ami)tniaj" konkretne wydarzenia z historii narodu izraelskiego oraz (rzy(ominaj" o wy(enieniu 1o$ych obietnic bogosawie?stwa i ochrony =zabat kojarzy si) rwnie$ z 1oskim dzieem stworzenia Po(rzez Jeszu) wchodzimy do Jego od(ocznienia# dlatego czcimy =zabat w odniesieniu do 'iego =zabat sidmego dnia tygodnia jest bogosawie?stwem i nakazem nadanym wy"cznie 0zraelowi/ nie zosta dany $adnemu innemu narodowi 0lekro+ ,yd obchodzi =zabat# za&wiadcza o (rawdzie# $e 1g jest Panem 3szech&wiata Dktry stworzy w ci"gu sze&ciu dni# a sidmego dnia od(ocz"E 3ydaje tak$e &wiadectwo o zwyci)stwie 1oga nad (oga?skimi bo$kami (odczas wy(eniania obietnicy ustanowienia 0zraela jako wybranego narodu# oddzielonego od innych =zawuot jest dniem dzi)kczynienia za 1o$e bogosawie?stwo (odw ziemi Jest to rwnie$ &wi)to dzi)kczynienia za =owo 1o$e i dar Ducha &wi)tego DDzieje *(ostolskie KE Dla ,yda mesjanistycznego wymiar ofiarniczy ka$dego z tych &wi"t# obchodzonych (o @krzy$owaniu# zosta zast"(iony ofiar" Jeszuy To !n stoi w sa%y% entru% ka$dego &wi)ta obchodzonego (rzez ,yda mesjanistycznego# i dlatego (ragniemy (okaza+# w jaki s(osb ka$de &wi)to $ydowskie wskazuje na Jego !sob) Jom Ki(ur jest &wi)tem bardziej zwi"zanym z 8oj$eszowym systemem ofiarniczym# ni$ z innymi &wi)tami o(isanymi w 000 Ksi)dze 8oj$eszowej Jeszua jest okre&lany jako arcyka(an i ofiara zarazem Dlatego Dzie? Pojednania jest szczegln" okazj" do ws(ominania Jego dziea oraz rachunku sumienia# wyznawania grzechw i odnowienia relacji z Panem 3 tym dniu obja&niamy i ws(ominamy# w jaki s(osb wszelkie wymiary systemu &wi"tynnego znalazy wy(enienie w !sobie Jeszuy 1g obieca *brahamowi# $e z jego (otomstwa (owstanie cay nard Ka$dy nard (osiada swj j)zyk# terytorium i kultur) ,ydzi mwi" (o hebrajsku# 0zrael jest ich (a?stwem# a &wi)ta zwi"zane z Przymierzem *brahamowym znajduj" si) w centrum szczeglnego dziedzictwa kulturowego# wywodz"cego si) z bogosawie?stwa i obietnicy 3szelkie inne cechy charakterystyczne dla kultury $ydowskiej i uatwiaj"ce identyfikacj) ich narodowej to$samo&ci# maj" znaczenie drugorz)dne Przymierze 8oj$eszowe r$ni si) od innych Po (ierwsze# jest ono (ierwsz" konstytucj" narodu $ydowskiego# zawieraj"c" system s(oeczno%(rawny oraz wskazwki dotycz"ce
29

Powrt do korzeni

moralno&ci osobistej 3ielkie znaczenie zostao nadane &wi"tynnemu systemowi kultu religijnego# ktrego najwa$niejszymi czynnikami byy ka(a?stwo i skadanie ofiar !kres 'owego Testamentu jest faz" (rzej&ciow" do czego& nowego 3 zwi"zku z tym a(osto Pawe anga$owa si) w (ewne elementy systemu ofiarniczego# aby okaza+ lojalno&+ wobec 0zraela i (osusze?stwo Torze DDzieje *(ostolskie K4E Jak daleko (osuni)ta (owinna by+ ta lojalno&+ w dobie 'owego PrzymierzaB Fozwa$my kilka as(ektw tego (roblemu Przymierze 8oj$eszowe utracio swoj" wa$no&+ jako konstytucja narodowa &wi"tynia# b)d"ca centralnym o&rodkiem wykonywania nakazw (rzymierza# zostaa zniszczona 3 zwi"zku z tym# oryginalny wymiar skadania ofiar jest dzisiaj niemo$liwy do osi"gni)cia Podobnie# to$samo&+ ka(anw Dczyli ich (ochodzenie od *aronaE# tak wa$na dla konstytucji nadanej na =ynaju# jest niemo$liwa do ustalenia 3idzimy zatem# $e je&li chodzi o system ofiarniczy# b)d"cy zasadnicz" cz)&ci" Przymierza%konstytucji# (rawda (rzedstawia si) tak# jak (isze autor 9istu do Jebrajczykw 3 rozdziale dziewi"tym twierdzi on# $e (rorok Jeremiasz mwi"c o 'owym Przymierzu traktuje =tare jako (rzemijaj"ce Jeszua jest teraz naszym ka(anem i nasz" ofiar" w ka$dym sensie# ktry ma jakiekolwiek znaczenie To !n jest rzeczywisto&ci"# na ktr" wskazuje &wi"tynny system ofiarniczy o(isany w Torze Ao wi)cej# Tora nadaje 1o$e (rawa narodowi $yj"cemu na 1liskim 3schodzie (onad trzy tysi"ce lat temu 'akazano im mi)dzy innymi# aby budowali (oty na (askich dachach 2 a byy one wtedy cz)&ci" (owierzchni mieszkalnej ich domw 2 w trosce o bez(iecze?stwo mieszka?cw 8usimy dostrzega+ fakt# $e sednem (rzykazania jest zasada mio&ci i ochrony# czyli innymi sowy (owinni&my odczytywa+ Prawo zgodnie z jego du he%# aby dojrze+ zastosowanie tych ustaw w dobie nam ws(czesnej Jak zatem (owinni&my od(owiedzie+ na wezwania ToryB Jako natchnione Pismo# jest ona -(o$yteczna do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy# i do wychowywania w s(rawiedliwo&ci. D00 9ist do Tymoteusza I:46E Pragment ten w oczywisty s(osb odnosi si) do Tanach D=tarego TestamentuE# gdy$ 'owy nie by jeszcze s(isany ; (owy$szego wy(ywaj" nast)(uj"ce wnioski: Przymierze 8oj$eszowe jako konstytucja zwi"zana ze &wi"tyni"# ka(a?stwem i ofiar"# ulego zanikowi D9ist do Jebrajczykw 5E 8o$emy i (owinni&my jednak studiowa+ te as(ekty Tory# aby odkrywa+ du howe znaczenie zawarte w tym systemie# oraz aby g)biej zrozumie+ dzieo 8esjasza Tora jest odzwierciedleniem uniwersalnych i wiecznych standardw moralnych wyznaczonych (rzez 1oga Fozumiej"c Tor) w jej kontek&cie historycznym i maj"c w (ami)ci (rawdy objawione w 'owym Testamencie# mo$emy (rzyjmowa+ nauczanie zawarte w Torze jako natchnionym Pi&mie &wi)tym 0 tak# mo$emy czer(a+ ins(iracj) z (rzykazania o mio&ci bliCniego czy (omocy biednym i (otrzebuj"cym Fadujemy si)# czytaj"c o nakazie (omocy wrogowi w jego nieszcz)&ciu 2 &ci&le zwi"zanym z nauczaniem Jeszuy o mio&ci nie(rzyjaci Aytujemy wyznanie =zSma jako najwi)ksze (rzykazanie ze wszystkich# a (rzecie$ Jeszua (owiedzia# $e obok nakazu mio&ci bliCniego jak siebie samego D000 Ks 8oj$eszowa 45:4NE jest ono (odstaw" wszystkich ustaw nadanych w objawieniu starotestamentowym DTanachE Dlatego mo$emy (owtrzy+ za (salmist": -!# jak$e miuj) zakon twj# (rzez cay dzie? rozmy&lam o nim>. DPsalm 445:57E

30

Powrt do korzeni

Podobnie# wszystkie inne narody mog" korzysta+ z zawartych w Torze instrukcji dotycz"cych biznesu# uczciwo&ci# m"drego systemu s"downiczego czy rwno&ci s(oecznej Jest uniwersalny wymiar Tory# ktry nigdy nie (rzeminie Jeszua (owiedzia: -'ie mniemajcie# $e (rzyszedem rozwi"za+ zakon lub (rorokw/ nie (rzyszedem rozwi"za+# lecz wy(eni+ 1o za(rawd) (owiadam wam: Do(ki nie (rzeminie niebo i ziemia# ani jedna jota# ani jedna kreska nie (rzeminie z zakonu# a$ wszystko to si) stanie Ktokolwiek by tedy rozwi"za jedno z tych (rzykaza? najmniejszych i nauczaby tak ludzi# najmniejszym b)dzie nazwany w Krlestwie 'iebios/ a ktokolwiek by czyni i naucza# ten b)dzie nazwany wielkim w Krlestwie 'iebios. D<w 8ateusza M:47%45E 'ie wy(eniamy (rzykaza? Tory (o to# by zasu$y+ si) u 1oga# lecz jako ci# ktrzy s" (rowadzeni (rzez Ducha &wi)tego ku wy(enianiu Jego woli w od(owiedzi na ask)# jak" nam okaza Aae =owo 1o$e jest nasz" lam(" i (rzewodnikiem na tej drodze 0stnieje taki wymiar Tory# ktry odnosi si) szczeglnie do (owoania 0zraela jako narodu oraz do jego to$samo&ci Jak ws(ominali&my wcze&niej# ten as(ekt Pi)cioksi"gu (rzekracza ograniczenia (rzymierza jako konstytucji &wi)ta i inne (raktyki zwi"zane z $ydowskim dziedzictwem narodowym s" okre&lone jako cz)&+ to$samo&ci i (owoania 0zraela 'iektre (rawa Djak n( (rze(isy dotycz"ce diety it( E trudno byoby inter(retowa+ w odniesieniu do ich ws(czesnego zastosowania Azy zostay nadane z (owodw zdrowotnychB Azy stanowi" cz)&+ starego systemu ofiarniczego Dnieczysto&ci byli wykluczani z udziau w &wi"tynnych czynno&ciach kultowychEB Azy jest w nich co&# co decyduje o to$samo&ci ws(czesnych ,ydwB 3 dalszej cz)&ci ksi"$ki s(rbujemy od(owiedzie+ na te (ytania 'ie wszyscy musz" (rzyjmowa+ ten sam (unkt widzenia# lecz nasza wolno&+# jak" mamy w 8esjaszu# (otrafi (rzezwyci)$y+ takie r$nice zda? Oeneralnie uwa$amy jednak# $e ,ydzi 2 tak$e ci# ktrzy s" uczniami Jeszuy 2 s" (owoani do zachowywania Tory# ktr" (owinni od(owiednio rozumie+ i stosowa+ zgodnie z (owy$szymi kryteriami 'ie jest to rezultat jakiego& zwi"zania legalizmem/ nasz" motywacj" jest mio&+ i (owoanie do (odtrzymywania naszej $ydowskiej to$samo&ci# wo$one do naszych serc (rzez Ducha &wi)tego 3 rozwijanej (rzez nas (ers(ektywie najciekawsze jest to# $e Pisma s" widziane jako jedno objawienie: cae Pismo &wi)te jest =owem 1o$ym skierowanym do caego ludu 1o$ego Przy%!erze Daw!dowe !statnim (rzymierzem starotestamentowym jest Przymierze Dawidowe# o ktrym czytamy w 00 Ksi)dze =amuela 7 Jest to rwnie$ bezwarunkowe (rzymierze o(arte na obietnicy# ktre (ozostaje w mocy i jest wy(enione w !sobie Jeszuy Dawid otrzyma obietnic) tronu# ktry b)dzie trwa wiecznie dzi)ki jego (otomstwu# oraz krlestwa# ktre b)dzie obejmowao ca" ziemi) 3szystkie (roroctwa mesjaniczne dotycz"ce wiecznego (anowania 8esjasza s" rozwini)ciem tego (rzymierza Do ty h, +t4rzy zet+n0! s! z dyspensa jona0!z%e% ! teo0o*!1 przy%!erza 3 ostatnich siedemdziesi)ciu (i)ciu latach (ojawiy si) dwa dominuj"ce nurty teologiczne Jeden nazwano -teologi" (rzymierza.# a drugi okre&lono mianem -dys(ensacjonalizmu. Podzielamy (ogl"d dys(ensacjonalistw dotycz"cy literalnego wy(enienia 1o$ych obietnic
31

Powrt do korzeni

danych 0zraelowi# w"cznie z tysi"cletnim okresem (anowania 8esjasza nad &wiatem @wa$amy jednak# $e okre&lanie =tarego Testamentu jako dys(ensacji (rawa i stawianie go w opozy j! do ery aski# jest b)dem Jeste&my zgodni co do tego# $e istnieje r$nica (omi)dzy ustrojem (a?stwa nadanym w (rzymierzu 8oj$eszowym# a 'owym Przymierzem !bydwa s" jednak (rzymierzami o(artymi na asce# mimo i$ 8oj$eszowe Db)d"c jednocze&nie konstytucj" narodow"E zawiera o wiele wi)cej elementw natury legislacyjnej 'ie wolno jednak myli+ Przymierza 8oj$eszowego z jego (Cniejsz" inter(retacj" rabiniczn"# s(rowadzaj"c" Prawo do systemu us(rawiedliwienia z uczynkw 1g nigdy# w $adnym momencie historii ludzko&ci# nie ukazywa innej konce(cji zbawienia# jak tylko (rzyj)cie aski (rzez wiar) 8o$na mwi+ o dys(ensacji 8oj$eszowej# wraz z systemem &wi"tynnym oraz o ofierze jako &rodku uzyskania aski# wskazuj"cym na Jeszu)# i (rzeciwstawia+ to wszystko 'owemu Przymierzu w !sobie 8esjasza# ktre jest dla nas jedynym &rodkiem za(ewniaj"cym wej&cie (rzed oblicze 1oga ;bawienie jest oferowane wy"cznie z aski (rzez !sob) ;bawiciela Jeszuy 2 bez wzgl)du na to# czy Pisma mwi" o tym w(rost# jak w 'owym Testamencie# czy te$ (o&rednio# jak w starotestamentowym systemie skadania ofiar ;gadzamy si) z dys(ensacjonalistami# $e ka$de (rzymierze nale$y traktowa+ oddzielnie# nawet je&li jest s(lecione z innymi lub bez(o&rednio z nich wynika 3 (rzeciwie?stwie do niektrych dys(ensacjonalistw# ,ydzi mesjanistyczni nie czyni" rozr$nienia (omi)dzy odku(ionym 0zraelem i Ko&cioem/ raczej (ostrzegamy 0zrael jako cz)&+ (owszechnego Ko&cioa Dludu 1o$egoE# istniej"c" od wiekw Ao wi)cej# wcale nie uwa$amy# jakoby Jeszua kiedykolwiek oferowa 0zraelowi literalne ziemskie krlestwo# ktre ,ydzi odrzucili 3 szstym rozdziale <wangelii Jana czytamy# $e to nard s(odziewa si) otrzyma+ krlestwo w sensie ziemskim 'atomiast Jeszua ogasza 0zraelowi nadej&cie du howe*o Krlestwa# aby ka$dy mia okazj) (odda+ si) wadzy 1oga Trzynasty rozdzia <wangelii 8ateusza zawiera omwienie natury Krlestwa# ktre oferowa Jeszua ;iemskie Krlestwo 1o$e ma do(iero nadej&+ jako urzeczywistnienie Duchowego Krlestwa (odczas (owtrnego (rzyj&cia Pana ;wolennicy nurtu zwanego -teologi" (rzymierza. susznie (odkre&laj" uniwersalny wymiar (raw moralnych za(isanych w Torze 3idz" tak$e jedno&+ caego ludu 1o$ego wszystkich czasw# nazywaj"c zbawionych ,ydw starotestamentowym Ko&cioem ;auwa$aj"c ask) jako (odstaw) wszystkich (rzymierzy# teologowie ci "cz" je w jedno uniwersalne (rzymierze aski 'iektrzy (osuwaj" si) jednak zbyt daleko w tej unifikacji# trac"c z (ola widzenia r$nice (omi)dzy (oszczeglnymi (rzymierzami aski oraz ich odr)bno&+ 3 ten s(osb obietnice dane 0zraelowi s" uduchawiane i traktowane symbolicznie# a nast)(nie (rzy(isywane Ko&cioowi Aele 1oga w stosunku do 0zraela jako narodu (omi)dzy innymi narodami zostaj" w ten s(osb (omini)te Tymczasem twierdzenie# jakoby 1o$y cel dla Ko&cioa wyklucza Jego (lan dla 0zraela jako narodu# nie ma $adnych biblijnych (odstaw Teologia (rzymierza za(rzecza literalnemu (anowaniu 8esjasza na ziemi# ktre jest za(owiadane w Pismach DKsi)ga !bjawienia KQ 2 Tysi"cletnie KrlestwoE 3yrzucenie 0zraela z oglnej (ers(ektywy biblijnej naszych czasw s(owodowao# $e w (rzeszo&ci teologowie (rzymierza my&leli o utworzeniu -chrze&cija?skiego narodu.# ktrego obywatele wyznawaliby jedn" wiar) Tymczasem# chocia$ Ko&ci jest (ielgrzymuj"cym ludem 1o$ym (rzekraczaj"cym bariery narodowe# to jednak nie tworzy teokratycznego (a?stwa Tzw ko&ci (a?stwowy Dczy religia (a?stwowaE zawsze by zarzewiem nietolerancji i gwatu# (oniewa$ by wymysem
32

Powrt do korzeni

ludzkim 2 1g nigdy nie (owoa Ko&cioa do (rzejmowania wadzy &wieckiej# lecz nakaza swym uczniom by+ sol" i &wiato&ci" s(oecze?stw Jednak$e# szesnastowieczni ameryka?scy (urytanie zakadaj"cy zr)by nowego (a?stwa susznie kierowali si) 1ibli" jako (odstaw" tworzonego (rzez siebie (rawa cywilnego Teologowie (rzymierza nie dostrzegli w 1o$ych (lanach miejsca dla 0zraela i w konsekwencji mylnie (otraktowali Ko&ci jako nowy# duchowy 'ard 3ybrany# ktry mia zast"(i+ fizyczne (otomstwo *brahama 3edug nich# ,ydzi zako?czyli swoj" duchow" misj) wraz z zao$eniem Ko&cioa mimo# i$ a(osto Pawe (rzeczy temu w mocnych sowach: -nieodwoalne s" dary i (owoanie 1o$e. D9ist do Fzymian 44E Jednak$e# lud 1o$y wywiera w(yw na s(oecze?stwa# co jest widoczne cho+by w fakcie# $e elementy Prawa biblijnego stanowi" (odstaw) systemu (rawnego wielu (a?stw Dtzn (rawa o(artego na etyce judeo%chrze&cija?skiejE Darzymy wielkim szacunkiem zarwno dys(ensacjonalistw# jak i teologw (rzymierza za ich wkad w odkrywanie (rawd biblijnych @wa$amy jednak# $e judaizm mesjanistyczny (ro(onuje (ewn" &wie$" (ers(ektyw)# ktra jest obszerniejsza od obydwch tych stanowisk# a zarazem zawiera najle(sze osi"gni)cia jednego i drugiego nurtu Ael wyznaczony 0zraelowi stanowi rodzaj testu dla wszystkich narodw# (o&rd ktrych mieszkaj" ,ydzi

33

Powrt do korzeni

F!;D;0*G K

Powoanie 0zraela a 'owy Testament

Powo"an!e Izrae0a a Oso$a .eszuy ;wi"zek (omi)dzy !sob" Jeszuy# a (owoaniem narodu izraelskiego jest jednym z najws(anialszych zagadnie? nadaj"cych si) do (rze(rowadzenia studium biblijnego Jeszua by (rawdziwym synem 0zraela# a Jego $ycie i nauczanie s" &ci&le zwi"zane z dziedzictwem 'arodu 3ybranego 'a (ocz"tku swojej su$by Jeszua wybra dwunastu uczniw ;daniem wi)kszo&ci biblistw# owa dwunastka re(rezentowaa cay nard $ydowski# skadaj"cych si) z dwunastu (lemion *(ostoowie s" zatem zarwno re(rezentantami 0zraela# jak nauczycielami zakadaj"cymi fundamenty nowego# (owszechnego ludu 1o$ego# wszcze(ionego w (rastare -drzewo oliwne. D9ist do <fezjan K:KQ# 9ist do Fzymian 44:47%KLE Jeszua naucza# $e zosta (osany do zgubionych owiec z domu 0zraela Kiedy kobieta kananejska (rosia Oo o (omoc# otrzymaa j" jedynie dzi)ki zdumiewaj"cej demonstracji swej wiary D<w 8ateusza 4Q:M%NE =tao si) tak nie dlatego# $e Jeszua wykazywa brak zainteresowania i troski o reszt) &wiata Powodem takiej Jego reakcji by raczej fakt# $e to 0zrael by (owoany jako nard ka(anw 1)d"c &wiato&ci" dla (ogan# ,ydzi jako (ierwsi mogli od(owiedzie+ na sowa Tego# ktry by &wiato&ci" &wiata 0stotnie# b)d"c czonkiem narodu $ydowskiego# Jeszua jest &wiatem dla narodw# dokadnie wedug (roroctwa 0zajasza DKs 0zajasza LK:4%7E/ lecz tylko ci ,ydzi# ktrzy od(owiedzieli na Jego wezwanie# zanie&li to &wiato (oganom i sami rzeczywi&cie byli &wiatem Jako (rzedstawiciel 0zraela# Jeszua wy(enia rol) swego narodu (o(rzez reka(itulacj) jego historii we wasnym $yciu Jest to szczeglnie widoczne w narracji ewangelisty 8ateusza 3ielu gowio si) nad (rzytaczanymi (rzeze? cytatami ze =tarego Testamentu# do ktrych do"czany jest zwrot -aby si) wy(enio. lub (odobne Dla wi)kszo&ci czytelnikw -wy(enienie. oznaczao# $e wa&nie s(enio si) jakie& (roroctwo 2 okazuje si) jednak# $e nie jest to jedyne znaczenie tego sowa Po (rzejrzeniu cytatw# na ktre (owouje si) 8ateusz okazuje si)# $e nie wszystkie s" (roroctwami 0nne faktycznie zawieraj" (rorocze wy(owiedzi# ale ewangeli&cie chodzi o co& wi)cej Je&li (otraktujemy sowo -wy(enienie. nie tylko jako -s(enienie (roroctwa.# ale rwnie$ jako -na(enienie tre&ci".# b)dziemy bli$si uchwycenia sensu# jaki nada temu okre&leniu 8ateusz Jego celem byo (okazanie faktu# i$ historyczny (lan odku(ienia osi"gn" swoje a(ogeum w wydarzeniach o(isywanych (rzez <wangelie 3edug 8ateusza# dzieo Jeszuy jest szczytowym wydarzeniem w historii ,ydw# a !n sam do(rowadzi znaczenie 'arodu 3ybranego do najg)bszego wymiaru 2 sowem# 8esjasz Jeszua stanowi uosobienie celu istnienia 0zraela 3iemy# $e dla czytelnikw <wangelii 8ateusza -wy(enienie. byo czym& wi)cej# ni$ tylko s(enieniem (roroctw 3s(lnota z Wumran# ktra (rzechowywaa synne zwoje znad 8orza
34

Powrt do korzeni

8artwego# rwnie$ znaa metod) inter(retacji# (olegaj"c" na szukaniu g)bszego sensu tych ws(czesnych sobie wydarze? w o(arciu o ich historyczne (aralele 1ibli&ci okre&laj" t) metod) inter(retacji mianem -(eszar. 4 Jako (rzedstawiciel narodu $ydowskiego# Jeszua rzeczywi&cie jest wy(enieniem i uosobieniem a(ogeum jego dziejw 0lustracj" tej tezy jest zwi"zek (omi)dzy Jego $yciem a histori" 0zraela Podobnie jak nard $ydowski# Jeszua (rzychodzi w niebez(iecznych okoliczno&ciach Jerod# zu(enie jak niegdy& faraon# rozkazuje wymordowa+ $ydowskie dzieci (ci m)skiej Jeszua zostaje uratowany# (odobnie jak niegdy& 8oj$esz 8usi ucieka+ do <gi(tu wraz z rodzicami 3edug 8ateusza D8at K:4ME# jest to wy(enienie sw (roroka: -; <gi(tu wezwaem syna mego . Jednak$e cytowany (rzez ewangelist) fragment z Ksi)gi !zeasza 44:4 nie jest (roroctwem o 8esjaszu# lecz dotyczy uwolnienia 0zraela z niewoli egi(skiej 2 a wi)c mwi o 0zraelu jako -synu. 1o$ym Prorok !zeasz mwi o niewierno&ci 0zraela 2 im cz)&ciej 1g (rzemawia# wzywaj"c nard do (osusze?stwa# tym bardziej buntowa si) Jego 'ard 3ybrany 3 (rzeciwie?stwie do tego# wezwany z <gi(tu Jeszua okazuje doskona" wierno&+ i (osusze?stwo# a jako (rzedstawiciel 0zraela wy(enia (owoanie swego narodu ;aobserwujmy kilka interesuj"cych (rzykadw: re(rezentuj"c 0zraela# Jeszua (rzyjmuje chrzest od Jana 'ast)(nie bierze na siebie grzechy narodu i caego &wiata Jak (ami)tamy# 0zrael (rzeszed (rzez 8orze Azerwone 'ast)(nie Jeszua odbywa czterdziestodniowy (ost na (ustyni# gdzie jest kuszony (rzez szatana 2 jest to (aralela do czterdziestoletniej w)drwki 0zraela (o wyj&ciu z <gi(tu D;ob <w 8ateusza K%LE Potem udaje si) na gr)# aby (oda+ autorytatywn" wykadni) Prawa# (ochodz"c" bez(o&rednio z objawienia# a nie ze Crde rabinicznych D8at 7:KNE 'aucza ze zdumiewaj"c" m"dro&ci" i autorytetem Jak 8oj$esz da ,ydom mann) na (ustyni# tak Jeszua da im chleb z nieba# czego (aralel" byo nakarmienie w cudowny s(osb MQQQ ludzi D<w Jana 6E 3ielu s(odziewao si)# $e 8esjasz b)dzie (rorokiem i (rzywdc" (odobnym do 8oj$esza# czyni"cym (odobne cuda Dlatego niektrzy chcieli obwoa+ Jeszu) krlem# widz"c Jego wielkie dziea K Poza tym# Jeszua identyfikowa si) ze swoim narodem bior"c udzia w &wi)tach# (raktykach (rzewidzianych (rzez Tor) oraz nawi"zuj"c do tego wszystkiego w ilustracjach# stosowanych (odczas nauczania .eszua, Prawo ! Nowe Przy%!erze Jeszua rzeczywi&cie naucza o zawarciu 'owego Przymierza# ale nie tylko 2 Jego mowy dotyczyy rwnie$ Prawa Prawidowe rozumienie nauk Jeszuy obejmuj"cych te dwie dziedziny ma zasadnicze znaczenie dla judaizmu mesjanistycznego 3 rozdziaach M%7 <wangelii 8ateusza widzimy ws(aniae (odsumowanie nauczania Jeszuy# skoncentrowane na gwnych as(ektach Prawa 0nteresuj"cy jest fakt# $e fragment ten (osiada cechy (rzymierza# b)d"ce jakby reminiscencj" objawienia 8oj$eszowego ;amiast roz(ocz"+ od (rzy(omnienia dowodw 1o$ej aski Dn( wybawienia z <gi(tuE# ktre 2 zgodnie z nauk" na temat struktury (rzymierza 2 (owinny skoni+ nas do od(owiedniej reakcji# Jeszua obiecuje bogosawie?stwo tym# ktrzy oka$" w $yciu konkretne (ostawy i zachowania Dtzw osiem bogosawie?stwE Dzieje si) tak dlatego# $e sam Jeszua 2 Jego $ycie# &mier+ i zmartwychwstanie 2 jest aktem aski 1o$ej# (rowadz"cej do od(owiedzi w (ostaci wiary i (osusze?stwa na (odstawie 'owego Przymierza 1ogosawie?stwa s" zatem zwi"zane z (odstawowymi warto&ciami moralnymi# ktre (rowadz" do (eni $ycia: ubodzy w duchu Dci#
35

Powrt do korzeni

ktrzy widz" w swoim $yciu (otrzeb) otrzymania askiE/ ci# ktrzy si) smuc" Dszczeglnie z (owodu otaczaj"cego ich ze(sucia duchowegoE/ cisi/ ci# ktrzy akn" i (ragn" s(rawiedliwo&ci/ (okj czyni"cy/ ci# ktrzy s" czystego serca oraz cier(i"cy (rze&ladowania z (owodu s(rawiedliwo&ci 2 tacy s" (rawdziwie bogosawieni> Potem nast)(uje obja&nienie Tory oraz nauczanie na temat (obo$no&ci i modlitwy Jeszua mwi o zaufaniu 1ogu w ka$dej (otrzebie Dzamiast gromadzenia skarbw na ziemiE# a nast)(nie (odaje wzr modlitwy !mawiany fragment ko?czy si) seri" $"o*os"aw!e5stw ! +01tw D7:K4%K7E 8"dry czowiek# ktry sucha =owa i od(owiada (osusze?stwem# jest jak ten# ktry buduje dom na skale 2 dzi)ki temu b)dzie mg (rzetrwa+ ka$d" burz) Ou(iec Dktry nie od(owiada na =owoE jest (odobny do czowieka# ktry buduje swe $ycie na (iasku Pierwsza burza zmiecie jego dom z (owierzchni ziemi Fozdziay te s" zasadnicze# je&li idzie o (rawidowe zrozumienie Tory i reakcj) na zawarte w niej nauczanie Jeszua nigdy nie za(rzecza zao$onemu znaczeniu czy celowi Tory# je&li tylko konkretny fragment by (rawidowo rozumiany Kiedy (owiada: -Powiedziano# $e D E# a ja wam (owiadam.# nie jest to (odwa$anie Prawa# lecz (odanie (rawidowej jego inter(retacji Aelem Jeszuy jest wyowienie g)bokich im(likacji ustaw zawartych w Torze oraz (okazanie intencji ich Dawcy 3 swym nauczaniu kadzie !n nacisk na nasz" wewn)trzn" (ostaw)# traktuj"c zewn)trzne (rzejawy (obo$no&ci jako jej konsekwencj) Pragniemy# aby coraz wi)cej osb (otraktowao z (en" (owag" i od(owiedzialno&ci" jedno z (odstawowych zao$e? nauczania Jeszuy# zawarte w <wangelii 8ateusza M:47%45 Dtekst (aralelny do Guk 46:46%47E: -'ie mniemajcie# $e (rzyszedem rozwi"za+ UPrawoV lub (rorokw/ nie (rzyszedem rozwi"za+# lecz wy(eni+ 1o za(rawd) (owiadam wam: Do(ki nie (rzeminie niebo i ziemia# ani jedna jota# ani jedna kreska nie (rzeminie z UPrawaV# a$ wszystko to si) stanie Ktokolwiek by tedy rozwi"za jedno z tych (rzykaza? najmniejszych i nauczaby tak ludzi# najmniejszym b)dzie nazwany w Krlestwie 'iebios/ a ktokolwiek by czyni i naucza# ten b)dzie nazwany wielkim w Krlestwie 'iebios . Aho+ brzmi to niewiarygodnie# niektrzy czytaj" te sowa ignoruj"c werset 45 i twierdz"# $e -wy(enienie. Prawa oznacza u(yw jego -terminu wa$no&ci.# (oniewa$ teraz mamy by+ (rowadzeni (rzez Ducha 0nni nauczaj"# $e Jeszua mwi w tym miejscu do ,ydw# ktrzy znajdowali si) -(od zakonem D(rawemE. =tarego Testamentu 3edug nich 8at M%7 traktuje o Prawie# a nie o asce# (odczas gdy 'owe Przymierze daje $ycie w Duchu# w (rzeciwie?stwie do sztywnych regu zakonu Jeszcze inni twierdz"# i$ 8at M%7 to wykad etyki obowi"zuj"cej w Tysi"cletnim Krlestwie Fodzi si) jednak (ytanie# czy w Tysi"cletnim Krlestwie ktokolwiek b)dzie (rzymusza innego# by ten szed z nim dodatkow" mil) D8at M:L4EB Przecie$ jest na(isane# $e (odczas 8illenium nie b)dzie nies(rawiedliwo&ci> 'auczanie Jeszuy odnosio si) do czasw Jemu ws(czesnych 2 by to wykad o zastosowaniu Prawa do wczesnych sytuacji Aelem nauczania zawartego w rozdziaach M%7 <wangelii 8ateusza jest wyowienie istoty Tory oraz (okazanie niezmiennych 1o$ych standardw (rawdy i mio&ci 'ie jest to ani (otwierdzenie u(ywu dys(ensacji =tarego Testamentu# ani te$ wyo$enie zasad etycznych obowi"zuj"cych w okresie Tysi"cletniego Krlestwa Ten fragment su$y wyja&nieniu wiecznego Prawa danego (rzez 1oga oraz zastosowaniu go do konkretnych $yciowych sytuacji w naszym &wiecie (enym za i nies(rawiedliwo&ci Jest oczywiste# $e nikt nie jest w stanie
36

Powrt do korzeni

wy(eni+ wszystkiego# o czym mwi Jeszua 2 kiedy zdajemy sobie s(raw) z naszych niedoci"gni)+ i niemo$no&ci wy(enienia wymaga? &wi)tego 1oga# tym atwiej widzimy (otrzeb) Jego aski Gagodzenie wymogw Prawa daje w rezultacie iluzj) mo$liwo&ci jego wy(enienia wasnymi wysikami# a to z kolei (rowadzi do odrzucenia aski# jak" 1g da nam w 8esjaszu Jeszua naucza# $e Tora jest =owem 1o$ym Jednocze&nie# nie mwi o wiecznej wa$no&ci &wi"tynnego systemu ofiarniczego# ktrego zanik wyraCnie (rze(owiada 9ecz ja+ d"u*o Ks!*! Moj(eszowe odzw!er !ed0aj1 w!e zne ! n!ez%!enne Prawo 'o(e# tak dugo ich wa$no&+ (ozostanie w mocy =twierdzenie -do(ki nie (rzeminie niebo i ziemia. oznacza tyle# co -do(ki b)d" istniay s(oecze?stwa.# czyli innymi sowy 2 na zawsze Dlatego zamiast obni$a+ (o(rzeczk) Prawa# Jeszua obja&nia je w taki s(osb# aby wykaza+ g)bi) 1o$ych zamysw wyra$onych w Torze# a dotycz"cych uczynkw# (ostaw i mio&ci 2 tak# by $aden czowiek nie &mia twierdzi+ o sobie# $e jest s(rawiedliwy sam z siebie Tylko owoc Ducha &wi)tego mo$e -z chway w chwa). D00 Kor IE u(odabnia+ nas do 8esjasza# (odczas gdy $yjemy coraz bardziej wedug nauk zawartych w 8at M%7 oraz wzoru# ktrym jest !n sam Ao wi)cej# wa&nie w &wietle (odanych tam standardw dochodzimy do wniosku o konieczno&ci wyznania grzechw i zo$enia ufno&ci w odku(ieniu dokonanym (rzez Jeszu) !(rcz tego (oznajemy# $e jedynie w 'im jeste&my us(rawiedliwieni# a Jego s(rawiedliwo&+ zostaje nam zaliczona !sob"# ktra wytwarza w nas owoce s(rawiedliwo&ci# jest Duch &wi)ty 3 ten s(osb rozdziay M%7 <wangelii 8ateusza staj" si) (rzewodnikiem $yciowym tych# ktrzy zawieraj" z 1ogiem 'owe Przymierze i chodz" w mocy Ducha &wi)tego Przyjrzyjmy si) bli$ej obja&nieniom Jeszuy# zawartym w (owy$szym fragmencie (ami)taj"c# $e nie s" one (odwa$eniem 1o$ego Prawa# lecz wyja&nieniem b)dnych jego inter(retacji 8wi"c o (rzykazaniu -nie zabijaj. D8at M:K4E# Jeszua (okazuje istot) s(rawy# tkwi"c" w (ostawie czowieka: Crdem morderstwa jest nienawi&+ w sercu Dlatego Jeszua wskazuje# $e gniew i zniewaga (ochodz" z tego samego Crda oraz rwnie$ &ci"gaj" s"d 'ie wolno nam my&le+# $e jeste&my czy&ci# (oniewa$ (owstrzymali&my si) od (o(enienia zego czynu widocznego na zewn"trz Dlatego# kiedy (rzynosimy ofiar)# (owinni&my si) naj(ierw (ojedna+ z naszym bratem Prawdziwa ofiara (ynie z czystego serca# w ktrym nie ma goryczy i ktre (ragnie (okoju oraz szuka (ojednania !bja&nienie dotycz"ce (rzykazania o cudzostwie jest (odobne ;ewn)trzny akt jest konsekwencj" (o$"dliwo&ci serca Dlatego -ka$dy# kto (atrzy na niewiast) i (o$"da jej# ju$ (o(eni z ni" cudzostwo w sercu swoim. Dww K7%KNE 'asz" uwag) (owinni&my skoncentrowa+ na (ostawie serca# ktra jest Crdem zewn)trznych dziaa? Je&li mamy (ozwoli+# aby (rzywi"zanie do grzechu s(owodowao utrat) $ycia wiecznego# le(iej byoby (ozby+ si) oka czy ramienia (owoduj"cego zgorszenie i u(adek w bawochwalstwo wobec grzechu Dww K5%IQE 3 s(rawie listu rozwodowego# danego jako zabez(ieczenie ochrony kobietom oraz te wzgl)du na zatwardziae serca# Jeszua (rzywouje oryginalny 1o$y standard Dzawarty w TorzeE# mwi"cy o nierozerwalno&ci ma$e?stwa (oza jednym wyj"tkiem: -Ka$dy# kto o(uszcza $on) swoj"# wyj"wszy (owd wszetecze?stwa# (rowadzi j" do cudzostwa# a kto by o(uszczon" (o&lubi# cudzoo$y. Dww I4%IKE

37

Powrt do korzeni

8wi"c o krzywo(rzysi)stwie# Jeszua si)ga do sensu (rzykazania i 1o$ego standardu# ktry za nim stoi Ahodzi o &wi)to&+ danego sowa# czyli standard uczciwo&ci i (rawdy =t"d sowo dane (rzez czowieka jest wi"$"ce bez (otrzeby (rzysi)gania Jeszua mwi: -* ja wam (owiadam# aby&cie w ogle nie (rzysi)gali ani na niebo# gdy$ jest tronem 1oga# ani na ziemi)# gdy$ jest (odn$kiem st( jego# ani na Jerozolim)# gdy$ jest miastem wielkiego krla/ ani na gow) swoj" nie b)dziesz (rzysi)ga# gdy$ nie mo$esz uczyni+ nawet jednego wosa biaym lub czarnym 'iechaj wi)c mowa wasza b)dzie: Tak 2 tak# nie 2 nie# bo co (onadto jest# to jest od zego. Dww IL%I7E DlaczegoB Poniewa$ je&li czowiek miuj"cy 1oga mwi -tak.# to jego sowo jest uczciwe 3zywanie nieba czy ziemi na (otwierdzenie (rawdomwno&ci jest nie(otrzebne Przykazanie -oko za oko# z"b za z"b. byo wskazwk" dla s)dziw w 0zraelu: kara musi by+ stosowna do (rzewinienia 'a staro$ytnym 1liskim 3schodzie takie ograniczenie zemsty byo uszanowaniem godno&ci czowieka 'iestety# niektrzy uznali to (rawo# b)d"ce w swej istocie ograniczeniem (omsty# za usan+ jonowan!e krwawej :endetty Jeszua od(owiada na to nakazuj"c miowa+ nie(rzyjaci# co odzwierciedla 1o$" mio&+ i miosierdzie: mwi o nadstawieniu drugiego (oliczka 'awet je$eli znienawidzeni rzymscy $onierze zmuszali ,ydw do noszenia ci)$arw na dystansie jednej mili# od(owiedzi" uciskanych miaa by+ gotowo&+ do dalszego niesienia adunku Ju$ Tora nauczaa# $e je&li w nale$"cy do nie(rzyjaciela u(adnie (od ci)$arem brzemienia# to nale$y (j&+ do nie(rzyjaciela i (omc mu DH Ks 8oj$eszowa K4E To wszystko jest (odsumowane (rzez Jeszu) w jednym (rzykazaniu: -=yszeli&cie# $e (owiedziano: 1)dziesz miowa bliCniego swego# a b)dziesz mia w nienawi&ci nie(rzyjaciela swego * ja wam (owiadam: 8iujcie nie(rzyjaci waszych i mdlcie si) za tych# ktrzy was (rze&laduj"# aby&cie byli synami !jca waszego# ktry jest w niebie# bo so?ce jego wschodzi nad zymi i dobrymi i deszcz (ada na s(rawiedliwych i nies(rawiedliwych. DM:LI%LME 'iektrzy nauczaj"# $e jest to (rzykazanie zabraniaj"ce samoobrony Ahodzi jednak o co innego: nale$y kierowa+ si) mio&ci" we wszystkich sytuacjach 8io&+ mo$e ochroni+ kogo& innego lub za(obiec zu 2 ale musi to by+ (rawdziwa mio&+# a nie egocentryzm i mio&+ wasna Podane ilustracje 2 nadstawienie (oliczka i (rzej&cie dodatkowej mili 2 s" (rzykadami mio&ci Jeszua (owiedzia: -1"dCcie wy tedy doskonali# jak !jciec wasz niebieski doskonay jest. DM:LNE 8o$na to osi"gn"+ tylko w 'im> 8esjasz naucza tak$e na temat (rawdziwej i szczerej (obo$no&ci# ktra r$ni si) od zewn)trznych (rzejaww maj"cych za(ewni+ szacunek otoczenia Dotyczyo to rozdawania jamu$ny# (ostu i modlitwy# ktrej wzr jest (rzedstawiony w tzw modlitwie Pa?skiej: -!jcze nasz# ktry& jest w niebie D E. Pierwsze dwa wiersze s" (odobne do modlitwy Kadisz Du&wi)cenieE# wci"$ recytowanej w synagogach Porwnajmy je: EOj ze nasz, +t4ry2 jest w n!e$!e, 2w!3 s! !%! twoje, przyjdF Kr40estwo twoje, $1dF wo0a twoja, ja+ w n!e$!e, ta+ ! na z!e%!G D8at 6:5E EN!e h $dz!e po hwa0one ! po2w! one w!e0+!e !%! 'o*a, +t4ry stworzy" n!e$o ! z!e%! wed"u* swojej wo0!- O$y ustanow!" swoje Kr40estwo za dn! naszy h ! za (y !a a"e*o do%u Izrae0aG DKadiszE

38

Powrt do korzeni

Jeszua naucza# $e nie nale$y (rzywi"zywa+ zbyt wielkiej wagi do rzeczy materialnych Dczyli (okada+ ufno&ci w bogactwieE lecz trzeba zaufa+ 1ogu# ktry troszczy si) o zas(okojenie naszych (otrzeb -=zukajcie naj(ierw Krlestwa 1o$ego i s(rawiedliwo&ci jego# a wszystko inne b)dzie wam dodane. D6:IIE Jeszua by najwi)kszym obro?c" Tory# jaki kiedykolwiek chodzi (o ziemi !n $y Tor"> 3y(eni Prawo $yj"c wedug niego# a tak$e skadaj"c doskona" ofiar) i zmartwychwstaj"c# dzi)ki czemu my mo$emy otrzyma+ od 1oga moc do $ycia zgodnego z (rzykazaniami> 1ywao# $e Jeszua wchodzi w konflikty z (rzywdcami religijnymi Prawdo(odobnie najwi)ksze kontrowersje budzio Jego stanowisko w s(rawie =zabatu Jeszua (odkre&la znaczenie Prawa (o(rzez wydobycie jego najg)bszych tre&ci# w (rzeciwie?stwie do inter(retacji rabinicznej# (olegaj"cej na mno$eniu zewn)trznych wymogw i (raktyk Jeszua nigdy nie uniewa$ni =zabatu 'aucza# je !n jest Panem =zabatu oraz (odkre&la# $e to =zabat jest dla czowieka# a nie odwrotnie Taka jest im(likacja ogu nauczania Tory na temat =zabatu Przechodzenie w ten dzie? (rzez (ole i rwanie kosw nie byo (rzejawem (racy w biblijnym uj)ciu tego sowa D8at 4KE Jeszua (owouje si) na (rzykad Dawida# ktry w wyj"tkowych okoliczno&ciach jad chleby (okadne ze &wi"tyni @zdrowienie chorego w akcie ws(czucia rwnie$ nie stanowio (ogwacenia =zabatu# (oniewa$ umo$liwiao innemu czowiekowi w (eni do&wiadczy+ bogosawie?stwa tego &wi)ta dzi)ki mocy 1o$ej mio&ci Je$eli wolno byo w =zabat dokona+ obrzezania 2 ktre stanowio znak# a tak$e su$yo zdrowiu cz)&ci ciaa Dsmy dzie? by z (owodw medycznych najbardziej od(owiedniE# to tym bardziej Ten# ktry (osiada 1o$" moc# mg uzdrowi+ cae ciao czowieka Ten rodzaj argumentacji wywodzi si) z rabinicznej zasady -od s(raw mniejszych do wi)kszych. D<w Jana 7E 0nn" s(raw" budz"c" (owa$ne kontrowersje byy rabiniczne dodatki do Tory odnosz"ce si) do czysto&ci i nieczysto&ci (otraw D000 Ks 8oj$eszowa 44E @trzymywano# $e je$eli osoba s(o$ywaj"ca (osiek nie dokonaa wcze&niej rytualnego obmycia# (ozostawaa nieczysta Oalilejscy cho(i# ktrzy nawet nie wiedzieli o istnieniu takich (rze(isw# byli uwa$ani za nieczystych# (odobnie jak (rzyrz"dzane (rzez nich (osiki 'iektrzy czonkowie religijnego establishmentu (ogardzali nimi# nazywaj"c ich a%AharAere # czyli wie&niakami 'auczanie Jeszuy zostao odrzucone# (oniewa$ nie by !n absolwentem $adnej szkoy rabinicznej @czy (rawdziwej# zgodnej z Tor" duchowo&ci# ktra odnosia si) nie tylko do uczonych w Pi&mie# ale tak$e do rzemie&lnikw# rolnikw i rybakw Aech" charakterystyczn" Jego nauczania byo (rzede wszystkim zakwestionowanie tradycji rabinicznej jako standardu czysto&ci D<w 8arka 7:4L%KI/ <w 8ateusza 4ME 'ie zanieczyszcza czowieka to# co wchodzi do &rodka# ale to# co wychodzi z jego serca 'ajwi)kszym (roblemem jest zatem ze(sucie naszych serc# i nie (owinni&my odwraca+ od niego uwagi# zajmuj"c si) zewn)trzn" czysto&ci" Prawdziwe nieczysto&ci wy(ywaj"ce z g)bi ze(sutych serc# to -ze my&li# wszetecze?stwa# kradzie$e# morderstwa# cudzostwo# chciwo&+# zo&+# (odst)(# lubie$no&+# zawi&+# bluCnierstwo# (ycha# gu(ota. D<w 8arka 7:K4%KKE 3 niektrych (rzekadach znajdujemy tutaj wzmiank): -8wi"c to da im do zrozumienia# $e ka$dy rodzaj (o$ywienia uznaje za czysty. D(arafraza 'owego Testamentu -=owo ,ycia. 2 U(rzy( tum VE

39

Powrt do korzeni

! jakim (o$ywieniu jest tutaj mowaB Azy (owy$sze zdanie oznacza# $e mo$emy ju$ s(o$ywa+ krew Dco zostao zakazane w (rzymierzu z 'oemE lub robakiBI 'ie# (oniewa$ po(yw!en!e zostao zdefiniowane i wymienione w Torze Dla ka$dego ,yda jest to (odstawa do uznania czegokolwiek za (o$ywienie =(o$ywanie czegokolwiek s(oza list (odanych w 1iblii nigdy nie (rzyszoby ,ydom do gowy =t"d w sidmym rozdziale <wangelii 8arka to# co 1g nazywa (o$ywieniem jest czyste# bez wzgl)du na u(rzednie dokonanie lub nie dokonanie obrz)dowego obmycia nakazanego (rzez rabinw 3 4M rozdziale <wangelii 8ateusza znajdujemy wyraCne stwierdzenie: -Jedzenie nie umytymi r)koma nie kala czowieka . Tradycyjna nauka starszych zostaa zakwestionowana# aby wysza na jaw jej s(rzeczno&+ z sam" Tor" Jeszua cytuje w tym miejscu (roroka 0zajasza# ktry o starszych# $e -gosz" nauki# ktre s" nakazami ludzkimi. D8ar 7:7# (or 0zaj K5:4IE 3 rzeczywisto&ci# (odtrzymuj"c ustalon" (rzez siebie tradycj)# odrzucili nawet niektre nakazy 1oga Pismo wyraCnie mwi o okazywaniu czci ojcu i matce# lecz wedug tradycji mo$na byo (ozbawi+ ich tego# co im si) nale$ao w ramach (omocy od dzieci# je&li tylko (rzeznaczono to na ofiar) D-korban.E 3 ten s(osb =owo 1o$e zostao naruszone (rzez tradycj) D7:6%4IE 'ajostrzejsza krytyka tych (raktyk (ojawia si) w wy(owiedzi Jeszuy cytowanej (rzez 8ateusza Drozdzia KIE: -'a mwnicy 8oj$eszowej zasiedli uczeni w Pi&mie i faryzeusze 3szystko wi)c# cokolwiek by wam (owiedzieli# czy?cie i zachowujcie# ale wed"u* u zyn+4w ! h n!e postpuj !e D(odkre&lenie autoraE Jeszua oskar$a ich o wi"zanie ci)$kich brzemion na barkach ludzi# motywowane (ragnieniem odebrania od nich chway 'ast)(nie wykazuje kolejne niezgodno&ci tradycji z wzorcem (odanym (rzez Tor) 'a (rzykad# (rzysi)ga na &wi"tyni) jest traktowana jako mniej warto&ciowa ni$ ta# ktr" skada si) na (rzechowywane w niej zoto Podobnie# (rzysi)ga na dar ofiarny jest wedug tradycji bardziej wi"$"ca od (rzysi)gi na otarz &wi"tyni Jeszua (owiada: -Ou(i i &le(i> A$ D E jest wi)kszeB ;oto czy &wi"tynia# ktra u&wi)ca zotoB D E A$ D E jest wi)kszeB Dar czy otarz# ktry u&wi)ca darB Kto wi)c (rzysi)ga na otarz# (rzysi)ga na? i na wszystko# co jest na nim 0 kto (rzysi)ga na &wi"tyni)# (rzysi)ga na ni" i na tego# ktry w niej mieszka. Dww 47%K4E Aelem tej wy(owiedzi nie jest odrzucenie caej tradycji rabinicznej# lecz zakwestionowanie (ewnych jej elementw D(odobnie jak w s(rawie rozwodw czy zmartwychwstania# kiedy to Jeszua (otwierdzi o(inie od(owiednio rabinw =zamaja i JillelaE Jednak w (rzy(adkach# gdy tradycja bya jawnie s(rzeczna ze =owem 1o$ym# a (rzywdcy religijni wy(aczali sens Tory# Jeszua by surowy w swej krytyce 'igdy jednak nie da nawet do zrozumienia# $e Tora# b)d"ca wyrazem wiecznych standardw 1o$ej s(rawiedliwo&ci# miaaby zosta+ uniewa$niona =am nosi szal z fr)dzlami Dtallit# o(isany w 0H Ksi)dze 8oj$eszowej 4M:I7%I5E 2 wa&nie tej cz)&ci Jego szat dotkn)a kobieta cier(i"ca na krwotok i (ragn"ca uzdrowienia D<w 8ateusza 5:KQE 3 (i"tym rozdziale <wangelii Jana czytamy o stosunku Jeszuy do =zabatu !n jest Panem =zabatu 2 nie nazywa siebie Panem czego&# co zamierza uniewa$ni+ 3 rozdziale szstym znajdujemy wy(owiedC Jeszuy na temat Paschy D000 Ks 8oj$eszowa KI:ME Aud rozmno$enia chleba i nakarmienie MQQQ ludzi jest okazj" do (rzy(omnienia Paschalnego &wi)ta (rza&nikw i s(uszczenia manny na (ustyni !czywi&cie# wszystkie <wangelie relacjonuj" (aschaln" wieczerz) DsederE s(o$yt" (rzez Jeszu) wraz z Jego uczniami Azytamy# $e Jeszua (obogosawi
40

Powrt do korzeni

chleb D(rawdo(odobnie afikomen czyli jeden z trzech kawakw macyE i zama go jako symbol swego ciaa# ukrzy$owanego za grzech &wiata Trzeci kielich sederowy# zwany kielichem odku(ienia# zosta u$yty w symbolicznym akcie jako naczynie zawieraj"ce Jego krew# wylan" na odku(ienie grzechu Talmud zaleca# aby wino sederowe byo czerwone# co ma (rzy(omina+ nam krew ofiarn" 3 <wangelii Jana Jeszua jest nazwany 1arankiem Paschalnym# ktry gadzi grzechy &wiata 2 tak# jak baranki ofiarowane w &wi"tyni (odczas &wi)ta Paschy 3 dodatku# $adna Jego ko&+ nie zostaa zamana 2 dokadnie tak# jak to byo w (rzy(adku ofiarowanych zwierz"t D<w Jana 45:I6E Kontekstem wydarze? o(isanych w rozdziaach 7%5 <wangelii Jana jest &wi)to =ukkot D000 Ks 8oj$eszowa KI:ILE Jeszua wykorzystuje ws(aniae ceremonie# o(isane w traktacie talmudycznym =ukkot# by zilustrowa+ fakt# $e to !n jest dawc" wody $ywej oraz -&wiato&ci" &wiata. 3edug tradycji# (rocesja nios"ca wod) zaczer(ni)t" z sadzawki =iloam okr"$aa &wi"tyni)# a nast)(nie ka(ani wylewali wod) na otarz 2 rytua ten (owtarzano siedem razy (odczas ostatniego dnia &wi)ta Jeszua (owiedzia: -Je&li kto (ragnie# niech (rzyjdzie do mnie i (ije Kto wierzy we mnie# jak (owiada Pismo# z wn)trza jego (o(yn" rzeki wody $ywej * to mwi o Duchu. D<w Jana 7:I7%I5E 3ieczorem tego samego dnia na Dziedzi?cu Kobiet za(alano &wiata# ktre w im(onuj"cy s(osb o&wietlay &wi"tyni) 3 tym kontek&cie Jeszua (owiedzia: -Ja jestem &wiato&ci" &wiata/ kto idzie za mn"# nie b)dzie chodzi w ciemno&ci# ale b)dzie mia &wiato&+ $ywota. D<w Jana N:4KE Jeszua jest &wiato&ci"# ktra o&wietla nasz" &cie$k) i wskazuje drog) !n jest dla nas obrazem 1oga niewidzialnego i wzorcem# do ktrego (owinien u(odabnia+ si) czowiek 4Q rozdzia <wangelii Jana ws(omina o (ost%biblijnym &wi)cie Ahanuka# ustanowionym ku (ami)ci wielkiego zwyci)stwa ,ydw nad wojskami syryjsko%greckimi# ktre s(rofanoway &wi"tyni) w 46M r ( n e 3 czasach ws(czesnych Jeszui# &wi)to Ahanuka nale$ao do gru(y tzw &wi"t (omniejszych 3 tych dniach ws(ominano czasy 8achabeuszy# kiedy to Cli (asterze 0zraela (rbowali i&+ na kom(romis z (oga?skimi kultami greckich oku(antw Jeszua wykorzysta to jako kontekst do wyo$enia swojej roli jako Pasterza owczarni Pa?skiej Jeszua ustanowi 'owe Przymierze 3ynika to w oczywisty s(osb z rozdziaw M%7 <wangelii 8ateusza# gdzie streszcza $ycie 8oj$esza i (odaje warunki obowi"zuj"ce w nowym (rzymierzu 'atura tego (rzymierza staje si) jasna w Jego &mierci# zmartwychwstaniu i wniebowst"(ieniu# a tak$e dzi)ki inter(retacji tych faktw (odanej w (ozostaych (ismach 'owego Testamentu Pewne as(ekty 'owego Przymierza s" jednak widoczne w nauczaniach zawartych w (ozostaych <wangeliach Kluczowe teksty (ochodz" z rozdziaw 4I i 46 <wangelii 8ateusza oraz z 47 rozdziau <wangelii Jana 46 rozdzia <wangelii 8ateusza zawiera ws(aniae wyznanie Piotra# $e Jeszua jest 8esjaszem# =ynem 1oga $ywego Przy(omnijmy# $e okre&lenie -syn 1o$y. byo stosowane jako tytu" narodu !zrae0s+!e*o DKs !zeasza 44:4E oraz +r40ews+!e*o przedstaw! !e0a &yd4w# a zatem odnosio si) w oczywisty s(osb do 8esjasza 3 tym momencie Jeszua wy(owiada sowa dotycz"ce nowego ruchu# wywodz"cego si) z wiary $ydowskiej i obejmuj"cego wszystkie narody# cho+ ten ostatni czynnik nie by jeszcze dla a(ostow oczywisty 8wi: -'a tej o(oce zbuduj) moje zgromadzenie Dw oryginalnym j)zyku 2 kahilaE# a bramy (iekielne nie (rzemog" go. D8at 46:4NE
41

Powrt do korzeni

Ten nowy# oglno&wiatowy ruch zainicjowany (rzez 1oga# musi mie+ (odstaw) w (ostaci (rzymierza !czywi&cie# jest ni" 'owe Przymierze# ktrego zawarcia dokonuje si) (o(rzez wyznanie Jeszuy jako 8esjasza# a jego fundamentem jest &mier+ i zmartwychwstanie =yna 1o$ego Jak wida+ z nast)(nych wersetw 46 rozdziau <wangelii 8ateusza# istota mesja?skiej roli Jeszuy nie (olega wy"cznie na krlowaniu# ale zawiera tak$e Jego cier(ienie i &mier+ jako (reludium do zmartwychwstania oraz (rzej)cia wszelkiego (anowania 'owe Przymierze (ozwala wej&+ (rzed oblicze 1oga dzi)ki odku(ieniu dokonanemu (rzez Jeszu)# (rzyj)ciu Ducha &wi)tego i odrodzeniu ducha ludzkiego DKs <zechiela I6:K6%K7E# oraz w"czeniu w (owszechne Aiao 8esjasza 3 47 rozdziale <wangelii Jana czytamy# $e Jeszua (ragnie zbawienia caego &wiata 8odli si) za swych uczniw# by miowali si) nawzajem 2 aby stanowili jedno tak# jak !n jest jedno z !jcem 2 oraz by ci# ktrzy uwierz" dzi)ki ich &wiadectwu# rwnie$ byli jedno w taki sam s(osb Po tym &wiat (ozna# $e !n jest w !jcu# a !jciec w 'im *s(ekt (owszechnej su$by Jeszuy jest omwiony w ciekawej ksi"$eczce Joachima Jeremiasa (t .esus7 Pro%!se to the Nat!ons D-!bietnica Jezusa dla narodw.E Aelem Jeszuy nie jest zako?czenie dziea 0zraela jako narodu# lecz ustanowienie (owszechnego krlestwa o charakterze duchowym ; 4I rozdziau <wangelii 8ateusza wyraCnie wynika# $e Jego intencj" w tym momencie historii nie byo ustanowienie ziemskiego krlestwa 8esjasza# lecz duchowego krlestwa# w ktrym wadc" jest 1g# i ktre b)dzie si) rozszerza+ w&rd narodw 1)dzie ono jak mae ziarno gorczycy# ktre od maych# nie(ozornych rozmiarw (rzeksztaci si) w ogromny krzew 1)dzie jak (szenica rosn"ca razem z k"kolem na jednym (olu Ka$da (rba wybrania k"kolu s(omi)dzy kosw (szenicy zako?czyaby si) jej uszkodzeniem Dlatego Krlestwo Jeszuy b)dzie si) rozrastao (o&rd (rze$artych nie(rawo&ci" s(oecze?stw i b)dzie nara$one na skalanie zem# jednak (rzed (owrotem 8esjasza zostanie cakowicie oddzielone od tego k"kolu Po swym zmartwychwstaniu Jeszua (owiedzia do uczniw: 0dCcie tedy i czy?cie uczniami wszystkie narody# chrzcz"c je w imi) !jca i =yna# i Ducha &wi)tego# ucz"c je (rzestrzega+ wszystkiego# co wam (rzykazaem * oto Ja jestem z wami (o wszystkie dni a$ do sko?czenia &wiata. D8at KN:45%KQE ;auwa$my# i$ (osusze?stwo (rzykazaniu nie jest s(rzeczne z duchem <wangelii> Pakt# $e dzieo Jeszuy (osiada charakter (rzymierza# jest szczeglnie widoczny dzi)ki okoliczno&ciom towarzysz"cym Jego ukrzy$owaniu Kiedy umiera# zasona w &wi"tyni zostaa rozdarta na dwoje# od gry do dou D8at K7:M4E 1ya to zasona oddzielaj"ca 8iejsce 'aj&wi)tsze od reszty &wi"tyni Jedyn" osob"# ktra miaa (rawo tam wej&+# by arcyka(an 2 w dodatku# mg to zrobi+ tylko raz w roku w Jom Ki(ur# wnosz"c ze sob" krew ofiarn" za 0zrael !wo oddzielenie miao (rzy(omina+ nasze grzechy# ktre nie (ozwalaj" wej&+ (rzed oblicze &wi)tego 1oga Fozdarcie zasony oznacza za&# $e dzi)ki odku(ieniu dokonanemu (rzez Jeszu) mo$emy znaleC+ si) w Jego obecno&ci Kiedy jeste&my w 'im# zasona oddzielaj"ca nas od 1oga zostaje usuni)ta =ystem &wi"tynny by centralnym (unktem Przymierza 8oj$eszowego Fozdarta zasona re(rezentowaa rzeczywisto&+ nowego (rzymierza oraz mwia o nowej ofierze# nadrz)dnej wobec starego systemu ofiarniczego D9ist do Jebrajczykw 7%5E Podobnie# uczyniona (rzez Jeszu) obietnica (osania Ducha &wi)tego Dza(isana we wszystkich <wangeliach oraz w
42

Powrt do korzeni

Dziejach *(ostolskich 4:NE# jest wyraCnym nawi"zaniem do wy(enienia (roroctwa <zechiela DKs <zechiela I6E# dotycz"cego tej cz)&ci 'owego Przymierza# ktra za(owiadaa wo$enie nowego ducha do wn)trz ludzkich Powy$sze nie oznacza jednak# $e (owoanie 0zraela jako narodu zostao zagubione w g"szczu nowych obietnic 3 <wangelii Gukasza KK:KN%IQ zostaa za(isana obietnica nadania a(ostoom szczeglnego (rzywileju w Krlestwie# jakim b)dzie s"dzenie dwunastu (lemion 0zraela 2 a (rzecie$ s)dziowie s" jednocze&nie wadcami 3 Dziejach *(ostolskich 4:6%7 znajdujemy jednak jeszcze wa$niejszy (assus !t$# (od koniec czterdziestodniowego okresu (o ;martwychwstaniu# gdy Jeszua ukazywa si) uczniom w ciele uwielbionym i naucza ich# a(ostoowie za(ytali Oo: -Panie# czy w tym czasie odbudujesz krlestwo 0zraelowiB. Jeszua od(owiedzia: -'ie wasza to rzecz zna+ czasy i chwile# ktre !jciec w mocy swojej ustanowi. DDz *( 4:7E @czniom najwyraCniej chodzio zao$enie literalnego# ziemskiego Krlestwa 8esjasza# w ktrym Jeszua zasi"dzie na tronie Dawidowym i b)dzie wada 0zraelem oraz caym &wiatem 3idzieli swoj" rol) w okresie milenium mimo# i$ w tamtym momencie byli cz)&ci" powsze hne*o C!a"a Mesjasza w erze je*o za+"adan!a ! rozwoju 3idzimy zatem# $e wierz"cy w 8esjasza ,ydzi nie zatracili &wiadomo&ci szczeglnego (owoania swego narodu Jeszua nie miaby najmniejszego (roblemu z wy(rowadzeniem uczniw z b)du# o !0e w ty% przypad+u rze zyw!2 !e $y0! w $"dz!e 3 ci"gu czterdziestu dni (o swoim zmartwychwstaniu 2 a szczeglnie wtedy# gdy zadali 8u (ytanie o Krlestwo 2 mg stwierdzi+# $e ich nadzieja jest faszywa i wynika z b)dnego# zbyt dosownego rozumienia Pism# i $e nigdy nie nast"(i co& takiego# jak (rzywrcenie krlestwa 0zraelowi ;amiast tego# Jeszua da do zrozumienia# $e ta nadzieja kiedy& si) wy(eni# lecz jedynie !jciec zna moment nadej&cia tej chwili Tak# dar i (owoanie 1o$e dla 0zraela (ozostaj" nie zmienione# (odobnie jak fakt# $e Jeszua na(rawd) ustanowi 'owe Przymierze# do ktrego w"czani s" ci (oganie# ktrzy od(owiadaj" wiar" na =owo 1o$e N#T@R# PROROCTW# ME/.#H/KIE6O Przed zako?czeniem omawiania bie$"cego tematu# czyli relacji !soby Jeszuy do (owoania narodu $ydowskiego# dobrze byoby (rzedstawi+ nasze stanowisko dotycz"ce natury (roroctw mesjanicznych# czyli tych fragmentw# =tarego Testamentu# ktre s" zazwyczaj u$ywane jako -dowody. na to# $e Jeszua jest 8esjaszem @czniowie Jeszuy s" czasem gorliwi do tego sto(nia# $e cytuj" jeden fragment za drugim twierdz"c# $e wszystkie s" (rze(owiedniami dotycz"cymi szczegw Jego $ycia 'iestety 2 skru(ulatni# ktrzy dokadnie s(rawdzili niektre z (odanych cytatw doszli do wniosku# $e niektre wcale nie mwi" o 8esjaszu# lecz o krlu Dawidzie albo o 0zraelu Je&li (rawd" jest to# o czym (isali&my u(rzednio# to (roblem nie (olega na tym# $e Jeszua nie wy(enia wielu (roroctw mwi"cych o 'im# lecz raczej na tym# i$ okre&lenie -wy(enia. nie zawsze oznacza s(enienie (rze(owiedni Az)sto natomiast -wy(enienie. wi"$e si) z na(enieniem tre&ci" historii 0zraela oraz wyniesieniem jej do (unktu szczytowego M 3ierzymy w Jeszu) z (owodu realno&ci chodzenia z 1ogiem# jakiego do&wiadczamy dzi)ki 8esjaszowi 2 dzi)ki wysuchanej modlitwie# (onadnaturalnemu uzdrowieniu czy obdarzeniu (okojem 'asza wiara nie o(iera si) wy"cznie na (roroctwach s(enionych (rzez Jeszu)# lecz na materiale dowodowym wykazuj"cym# i$ jest !n (rzedstawicielem narodu $ydowskiego i $e
43

Powrt do korzeni

w Jego !sobie znaczenie 0zraela osi"gn)o (eni) 3ierzymy rwnie$ ze wzgl)du na natur) relacji zawartych w <wangeliach# (rzedstawiaj"cych Jego ws(aniae nauczanie# dokonane (rzeze? zdumiewaj"ce uzdrowienia oraz wiarygodne &wiadectwo Jego zmartwychwstania Przygl"dali&my si) ju$ fragmentom mwi"cym o uto$samianiu si) Jeszuy z narodem $ydowskim 'ie s" one (roroctwami czy (rze(owiedniami w dokadnym znaczeniu tego sowa# lecz raczej mwi" o wydarzeniach# ktre w osobie 8esjasza jako (rzedstawiciela narodu na(eniaj" tre&ci" histori) 0zraela Fozwa$ali&my rwnie$ elementy Jego ws(aniaego nauczania# nacechowanego moc" i autorytetem# w (rzeciwie?stwie do nauk starszych i uczonych w Pi&mie Jego zmartwychwstanie jest najle(iej udokumentowanym faktem w historii staro$ytnej 6 0stnieje cay szereg Crde (otwierdzaj"cych to wydarzenie: <wangelie# (isma Pawa# Piotra i Judy 3szystkie one za&wiadczaj" o realno&ci ;martwychwstania i (ustego grobu ; kolei uczniowie uczniw 2 zwani !jcami Ko&cioa 2 w swoich (ismach (otwierdzaj" &wiadectwo a(ostow oraz fakt# $e wi)kszo&+ z nich umara za goszon" (rzez siebie (rawd) 'ie s" to wi)c wymysy kamcw czy historie o(owiadane (rzez ludzi w(rowadzonych (rzez kogo& w b"d @czniowie za&wiadczali# $e zmartwychwstay Jeszua ukazywa si) (ublicznie# naucza# i s(o$ywa z nimi (osiki (rzez czterdzie&ci dni# a$ do dnia swego wniebowst"(ienia Przeciwnikom ruchu nazarejczykw wystarczyoby (okaza+ Jego ciao# aby caa s(rawa zostaa zdawiona ju$ w zarodku Jednak# jak (isze wielki uczony 8erril Tenney: -jedynie rzeczywistym zmartwychwstaniem mo$na tumaczy+ (owstanie tego nowego ruchu w&rd tysi"cw ,ydw w Jerozolimie i jego roz(rzestrzenienie (o caej ziemi .7 ,adna inna teoria nie tumaczy wszystkich (owy$szych faktw Ja sam (rzez wiele lat odnosiem si) do niej sce(tycznie# lecz (o dokadnym zbadaniu tej s(rawy mog) &miao (owiedzie+# $e materia dowodowy dotycz"cy ;martwychwstania (rzemawia dzisiaj jeszcze bardziej (rzekonywuj"co ni$ kiedykolwiek Przeczytajcie <wangelie bez u(rzedze? Kto# je&li nie Jeszua# dobrowolnie umar jako ofiara za nas# i nawet wisz"c na krzy$u (owiedzia: -!jcze# od(u&+ im# bo nie wiedz"# co czyni".B 3 tym momencie g)bia 1o$ej mio&ci dotkn)a ca" ludzko&+ 8imo g)boko zakorzenionego sce(tycyzmu# byem &wiadkiem wielu cudownych uzdrowie?# dokonanych w imieniu Jeszuy 2 widziaem uleczone ciaa# zabliCnianie wewn)trznych zranie?# odnowienie relacji rodzinnych# uwolnienie uzale$nionych i wyleczenie schizofrenii 2 a wszystko to dziao si) (o(rzez modlitw) 3 &wietle caego kontekstu tych wydarze?# jakim jest (owoanie 0zraela# aby by+ &wiato&ci" dla narodw# oraz w &wietle faktu# i$ (rzez Jeszu) $ydowskie Pisma zostay roz(owszechnione w nie%$ydowskim &wiecie# mog) tylko za(yta+: dlaczego dot"d nie uwierzyli&cie w Jeszu)B !(rcz (owy$szego# istniej" jeszcze (roroctwa rzeczywi&cie odnosz"ce si) do Jego !soby Tylko !n wi"$e znaczenie Pism i ich wy(enienie w historii w s(jny s(osb: Jego narodzenie w 1etlehem zostao za(owiedziane DKs 8icheasza M:KE# (odobnie jak fakt# $e 8esjasz zginie (rzed zburzeniem drugiej &wi"tyni DKs Daniela 5:KME i wtedy zostanie ustanowione (rzymierze mi)dzy 1ogiem a narodem $ydowskim Proroctwa mwiy o 'owym Przymierzu# ktremu miao towarzyszy+ wylanie Ducha &wi)tego na wszelkie ciao 3ydarzenie to nast"(io i zostao o(isane w Ksi)dze Dziejw *(ostolskich Drozdzia K 2 zob Ks Joela K oraz Ks <zechiela I6E P"tnicy $ydowscy z caego obszaru okalaj"cego 8orze &rdziemne (rzybyli do Jerozolimy na &wi)to =zawuot 2 byli to ludzie mwi"cy j)zykami narodw# w&rd ktrych zamieszkiwali Ka$dy z nich usysza Dobr" 'owin) w swoim wasnym j)zyku# w dodatku od ludzi# ktrzy nigdy nim nie wadali
44

Powrt do korzeni

MI rozdzia Ksi)gi 0zajasza odnosi si) do Jeszuy# ofiary# ktr" zo$y za nas# oraz Jego zmartwychwstania Pami)tam (ewnego byskotliwego (rofesora biologii z Ahicago# ktry (rzy"czy si) do naszej kongregacji ;ainteresowa si) 1ibli" i gdy wzrs nieco w (oznaniu# sam zacz" naucza+ Tanach w&rd ,ydw z caego miasta 3 (ewnym momencie (rowadzi ju$ (i)+ gru(# a w&rd suchaczy byo nawet kilku rabinw Kiedy doszed do (roroctw mesjanicznych odnosz"cych si) do Jeszuy# nie mg si) (ogodzi+ z wnioskiem# $e to !n jest 8esjaszem i (rbowa znaleC+ jakie& inne wytumaczenie Pism (oruszaj"cych ten temat Przeczyta jednak MI rozdzia Ksi)gi 0zajasza i stao si) jasne# $e $adna inna inter(retacja nie ma sensu (oza t"# i$ fragment ten odnosi si) do Jeszuy ;mieszany (rofesor odwoa wszystkie swoje zaj)cia biblijne 'ieco (Cniej zosta uczniem Jeszuy Ao (rzekonao go do (odj)cia tej decyzjiB 1y to o(is 8esjasza# zawarty w (roroctwie 0zajasza# i (asuj"cy tylko to jednej osoby 2 do Jeszuy z 'azaretu 'ie za(rzeczamy# $e 0zrael rwnie$ wyst)(owa w roli cier(i"cego sugi Jednak$e# ka$da nast)(na (ie&? (roroka 0zajasza Da jest ich cztery w rozdziaach LQ%MIE ukazuje obraz# ktry coraz bardziej koncentruje si) na jednostce# wyst)(uj"cej jako (rzedstawiciel 0zraela Kiedy czytamy rozdzia MI i rozumiemy go w(rost# wwczas widzimy dokadnie# $e ten fragment Pism (o (rostu nie mo$e by+ odniesiony do narodu $ydowskiego> -3zgardzony by i o(uszczony (rzez ludzi# m"$ bole&ci# do&wiadczony w cier(ieniu# D E wzgardzony tak# $e nie zwa$ali&my na niego Umy# czyli 0zraelV D E !n zraniony jest za wyst)(ki nasze# starty za winy nasze . Azy mo$na (owiedzie+ o 0zraelu# $e -wyznaczono mu grb w&rd bezbo$nych i w&rd zoczy?cw jego mogi).B * (rzecie$ Jeszua umar (omi)dzy dwoma zoczy?cami# a bogacz imieniem Jzef z *rymatei by (rzy 'im w chwili &mierci i (ochowa Jego ciao Ponadto# Jeszua (owsta z martwych# co rwnie$ (asuje do tre&ci tego rozdziau Pismo mwi# $e Jeszua umar# by odku(i+ nasze grzechy i cho+ taka nauka dra$ni (ych) ws(czesnego czowieka# to jednak (ozostaje doskonale s(jn" doktryn" o wielkiej g)bi 'a czym ona dokadniej (olegaB !t$# 1iblia naucza o od(owiedzialno&ci czowieka za wasne (ost)(owanie# lecz n!e naucza o tym# jakoby mg on w jakikolwiek s(osb odku(i+ wasne grzechy Aiekawe# $e Pismo nie widzi m)$czyzn i kobiet jako wyizolowane jednostki# lecz zawsze traktuje ich to$samo&+ w kontek&cie rodziny# narodu i caej ludzko&ci =owo 1o$e mwi# $e wszys y z*rzeszy0!2%y *dam umar z (owodu (o(enionego (rzez siebie grzechu# a caa ludzko&+ znajduje si) (od (rzekle?stwem &mierci (o(rzez wi)zy krwi ze swym (raojcem Powi"zanie z u(ad" ludzko&ci" jest cz)&ci" naszej to$samo&ci 2 w oczach 1oga jeste&my martwi 1iblia naucza# $e mamy by+ doskonali i s(rawiedliwi# tak jak 1g jest doskonay Jednak !n jest &wi)ty i dlatego nie mo$e (atrze+ na grzech nie os"dzaj"c go Jakie zatem jest wyj&cie dla grzesznikaB 8o$emy (rzyj"+ &mier+ Jeszui oraz Jego zmartwychwstanie jako dzieo# ktrego !n dokona za nas 2 w ten s(osb zostaniemy uznani za umarych w 'im i w 'im wskrzeszonych do nowego $ycia 0nnymi sowy# mo$emy zmieni+ nasze duchowe (ochodzenie od u(adego *dama (o(rzez identyfikacj) z doskonaym czowiekiem# czyli Jeszu" 3 'im jeste&my akce(towani (rzez 1oga# ktry (atrzy na nas tak# jakby&my to my za(acili cen) za grzech 1ibli&ci ju$ od dawna znali (rawd) o (owi"zaniu ka$dej jednostki z ca" ludzko&ci" i jej wybranymi (rzedstawicielami 'azwali to konce(cj" od(owiedzialno&ci zbiorowej Kiedy identyfikujemy si) z tym# co 1g uczyni dla nas (o(rzez swego =yna i uznajemy Jeszu) za swego ;bawiciela# nasze wn)trze zostaje (rzemienione 'ie stajemy si) doskonali# ale

45

Powrt do korzeni

otrzymujemy nowego ducha D00 9ist do Koryntian M:47E !n zamieszkuje w nas i odt"d jeste&my z 'im zwi"zani Dodajmy# i$ biblijna idea konce(cja odku(ienia nie (olega na tym# $e kto& inny umiera za nasze grzechy# a my odchodzimy wolni bez wzgl)du na to# co robimy i jacy jeste&my Jest to do&+ cz)sto s(otykane nie(orozumienie Tymczasem# Jeszua jest !sob" re(rezentuj"c" zarwno 1oga jak i czowieka Dma takie (rawo ze wzgl)du na swoj" dwoist" natur)# jest bowiem wcielonym 1ogiem 2 U(rzy( tum VE Fe(rezentuj"c 1oga okazuje Jego mio&+ i odczuwa cier(ienie# ktrego sam 1g do&wiadcza za ludzko&+ 1g cier(i widz"c ka$dy nasz grzech i bl# a jednak zawsze (ragnie (rzebacza+# co naj(eniej zamanifestowa na krzy$u Fe(rezentuj"c czowieka# Jeszua identyfikuje si) z nami i (rzechodzi (rzez cier(ienie# ktre (okazuje niszcz"c" natur) grzechu Kiedy wierzymy w 'iego# (okutujemy i uto$samiamy si) z 'im# a !n w od(owiedzi bierze na siebie nasze brzemiona 1y+ odku(ionym (rzez Jeszu)# to znaczy by+ w 'im Jeszua nie jest jedynie jak"& osob"# ktra (o (rostu umara za nas 1g oczekuje od ka$dego czowieka odpow!edz! na ten ws(aniay akt miosierdzia i je$eli to uczynimy# wtedy zostaniemy (rzykryci (aszczem s(rawiedliwo&ci Jego (rzedstawiciela/ stajemy si) Jego (rzybranymi dzie+mi i otrzymujemy Jego Ducha Jak grzech *damowy skazi ca" ludzko&+# tak s(rawiedliwo&+ Jeszui staje si) naszym udziaem Przy zmartwychwstaniu zostaniemy (rzemienieni i obdarzeni absolutn" bezgrzeszno&ci" Podsumowuj"c: (oniewa$ Jeszua za(aci cen) grzechu w naszym imieniu i jeste&my s"dzeni (rzez 1oga jako ci# ktrzy s" w Jego =ynu Djak kto& (owiedzia: kiedy 1g (atrzy na nas# widzi s(rawiedliwo&+ JeszuiE oraz dlatego# $e teraz jeste&my dzie+mi 1o$ymi zmierzaj"cymi ku doskonao&ci# 1g mo$e nas w (eni zaakce(towa+ i od(u&ci+ nasze grzechy# (odczas gdy Jego absolutna &wi)to&+ oraz nie(odwa$alno&+ ustanowionego (rzeze? Prawa (ozostaj" nienaruszone Powy$sze (odsumowanie nie zg)bia tajemnicy odku(ienia# lecz za to (asuje do naszego $yciowego do&wiadczenia 3iemy# $e dzieci wzrastaj"c bior" (rzykad ze swych rodzicw# lecz nie s" niewolniczo uzale$nione od odziedziczonych skonno&ci 3iemy rwnie$# $e ci# ktrzy nas kochaj"# cier(i" widz"c dokonywane (rzez nas zo 8imo to# s" skonni wzi"+ na siebie konsekwencje naszych b)dw i wybaczaj"# je&li okazujemy skruch) Do&wiadczenie mwi nam# $e je&li mamy obok siebie kogo&# kto nam ws(czuje# (acze z nami i razem z nami cier(i# to atwiej znosimy roz(acz i wstyd 1g da to wszystko ludzko&ci w swoim =ynu# aby zdj"+ z nas brzemiona# od(u&ci+ grzechy i uczyni+ w 'im nowymi stworzeniami 3a&nie na to wskazuje starotestamentowy system ofiar zast)(czych 1ogu niech b)dzie chwaa za to# $e odkrywa (rzed nami te ws(aniae (rawdy oraz za (rzemieniaj"c" moc# ktra wkracza w nasze $ycie# gdy uwierzymy w Jeszu) /TR@KT@R# PRZ:MIERZ# C;#R#KTER:Z@.IC# /T#R: I NOW: TE/T#MENT 'a (odstawie (rze(rowadzonych (rzez siebie bada? nad dokumentami o charakterze (rzymierza zawartymi w Torze# 8eridith Kline doszed do wniosku# $e caa 1iblia (osiada (odobn" im struktur) Fzeczywi&cie# zbie$no&+ oraz (aralele strukturalne =tarego i 'owego Testamentu s" zdumiewaj"ce> @kad ksi"g biblijnych nie jest bynajmniej (rzy(adkowy 2 ju$ on odzwierciedla struktur) charakterystyczn" dla (rzymierza 'awet# je&li zostan" one uo$one w innej kolejno&ci# oglna struktura 1iblii ukazuje (ewien bardzo s(jny zamys# (og)biaj"cy
46

Powrt do korzeni

wra$enie ins(iracji wszystkich ksi"g (rzez tego samego 1oga zawieraj"cego (rzymierze z czowiekiem Tanach D=tary TestamentE roz(oczyna si) od Tory# czyli Pi)cioksi"gu Ksi)gi te stanowi" dokument o charakterze (rzymierza# fundamentalny dla caego Pisma Felacjonuj" akt stworzenia# u(adek (ierwszych ludzi# (rzymierze zawarte z 'oem# (rzymierze *brahamowe# dzieje (atriarchw Dktrzy dziedziczyli obietnice tego (rzymierzaE oraz (rzymierze 8oj$eszowe 3a&ciwie# cztery z (owy$szych ksi"g s" (o&wi)cone okresowi <Rodusu oraz (rzymierzom i ustanowieniu konstytucji# ktra staa si) (odstaw" (a?stwowo&ci staro$ytnego 0zraela Ten materia o charakterze (rzymierza nazwali&my ju$ wcze&niej Przymierzem 8oj$eszowym 0zrael jest dziedzicem obietnic zawartych zarwno w Przymierzu *brahamowym# jak i w Przymierzu 8oj$eszowym Dokumenty te stanowi" (odstaw) caego nast)(uj"cego (o nich objawienia# gdy$ w nich zosta objawiony charakter 1oga i jego Prawo Ao wi)cej# nawet (rorocy maj" by+ os"dzani na (odstawie zgodno&ci ich wy(owiedzi z tre&ci" tych dokumentw DH Ks 8oj$eszowa 4I:4NE Po Torze nast)(uj" ksi)gi historyczno%(rorockie: Jozuego# =)dziw# Fut# 0 i 00 =amuela# 0 i 00 Krlewska# <zdrasza# 'ehemiasza# <stery 'ie s" one zwykymi kronikami historycznymi# lecz natchnionymi relacjami inter(retuj"cymi dzieje 0zraela w &wietle od(owiedzi narodu na wezwania zawarte w Torze Jako takie# ksi)gi te s" o(arte na fundamencie Tory i su$" ku ins(iracji czytelnika# by dochowa wierno&ci tej Ksi)dze# gdy$ zawiera ona (rzymierze nadaj"ce sens istnieniu narodu $ydowskiego 'awet Ksi)ga Fut ukazuje $ycie 'arodu Przymierza z osobistej (ers(ektywy gwnej bohaterki 'atomiast Ksi)ga <stery mwi o tym# jak 1g zachowa od zagady swj lud# zwi"zany z 'im (rzymierzem 2 tak# jak to obieca *brahamowi 3szystko to jest zakorzenione w nauczaniu Tory Ksi)gi (oetyckie s" wyrazem wiary 'arodu Przymierza (o(rzez literatur)# (salmy i (rzysowia Po nich nast)(uj" ksi)gi (rorockie 2 rola (rorokw (olegaa na konsekwentnym wzywaniu 0zraela# by wrci do Tory 3y(owiadane (rzez nich (rze(owiednie s"du i bogosawie?stwa maj" swoje Crdo w obietnicach i kl"twach zawartych (rzez 1oga w Torze D000 Ks 8oj$eszowa K6E 'iektre (roroctwa zdumiewaj" sw" tre&ci"# a jeszcze wi)ksze wra$enie robi na czytelniku dokadno&+# z jak" zostay wy(enione 3idz"c u(adek narodu izraelskiego# (rorocy wyczekiwali nadej&cia 'owego Przymierza# a ich nadzieja bya o(arta na (rawdzie (rzedstawionej w Torze 2 szukali bowiem s(osobu# dzi)ki ktremu czowiek mgby by+ uznany za s(rawiedliwego w oczach 1oga# a jednocze&nie obdarzony moc" Ducha# ktra (ozwoliaby mu wy(eni+ Jego Prawo DKs <zechiela I6E 'awet (roroctwa mesjaniczne s" w (eni zgodne z (rzesaniem Tory 2 dotyczy to obietnicy (owszechnego bogosawie?stwa (o(rzez *brahama# ktra zostanie cakowicie wy(eniona w <rze 8esja?skiej czyli Tysi"cletnim Krlestwie Dotyczy to rwnie$ (otrzeby nadej&cia 8esjasza# ktry b)dzie cier(ia# zostanie zabity i (owstanie z martwych# (oniewa$ cay system ofiarniczy &wi"tyni wskazywa na 'iego Jeszua mg zatem (owiedzie+# $e 8oj$esz (isa o 'im i o Jego su$bie Pisma 'owego Testamentu# o(arte na 1o$ym objawieniu zawartym w Tanach# wykazuj" w swej strukturze zdumiewaj"ce (odobie?stwo do =tarego Testamentu Aztery <wangelie#
47

Powrt do korzeni

stanowi"ce (aralel) do Tory# s" (ierwotnymi dokumentami o charakterze (rzymierza ;najdujemy w nich histori) Tego# ktry zawar Przymierze z czowiekiem oraz o(is wydarze? stanowi"cych fundament tego$ Przymierza# czyli Jego $ycia# &mierci i zmartwychwstania !(rcz tego# istnieje tam za(is mwi"cy o ustanowieniu ludu 'owego Przymierza D<w 8ateusza 46E# oraz obietnica zesania Ducha# centralna dla 'owego Przymierza =am Jeszua jest w (ewnym sensie naszym 'owym Przymierzem z 1ogiem# natomiast <wangelie s" niejako (ortretami (rzedstawiaj"cymi wcielonego =yna 1o$ego Dzieje *(ostolskie s" ksi)g" historyczno%(rorock"# mwi"c" o wydarzeniach (o&rd ludu# ktry zawar 'owe Przymierze ;najdujemy tam rwnie$ inter(retacj) tre&ci zawartej w dokumentach tego (rzymierza Dwadzie&cia jeden listw# na(isanych do r$nych zgromadze? ludu b)d"cego w 'owym Przymierzu z Panem# to od(owiednik starotestamentowych (ism (rorockich 3zywaj" one wiernych do dochowania wierno&ci Przymierzu (omimo (rze&ladowa? oraz (okazuj" zastosowanie ustaw 'owego Przymierza do konkretnych sytuacji# jakie zaczynaj" si) (ojawia+ ;awieraj" rwnie$ fragmenty (rorocze# mwi"ce mi)dzy innymi o (owtrnym (rzyj&ciu 8esjasza oraz Jego (anowaniu nad &wiatem w okresie Tysi"cletniego Krlestwa 'owy Testament ko?czy si) ws(ania" ksi)g" (rorock"# ktra "czy cay materia biblijny dotycz"cy dni ostatecznych oraz (rzyj&cia 8esjasza i Jego rz"dw w czasie 8ilenium Ksi)ga su$y ku umocnieniu wierz"cych# ktrzy cier(i" (rze&ladowania (o(rzez ukazanie ostatecznego zwyci)stwa i (anowania Jeszui nad siami ciemno&ci 1iblia jest objawieniem charakteryzuj"cym si) ws(ania" s(jno&ci" 2 rzeczywi&cie# sowa te -wy(owiadali ludzie 1o$y# natchnieni Duchem &wi)tym. D00 9ist Piotra 4:K4E 0ch osobowo&+ nie bya w $aden s(osb zniewalana# lecz mwili i (isali te sowa# ktre 1g zamierza (rzekaza+ 2 czy to (o(rzez Jeremiaszowe (owtarzanie dyktowanego mu =owa D-tak mwi Pan. lub -za(isz te sowa.E# czy te$ (o(rzez listy a(ostoa Pawa do Tymoteusza Pismo &wi)te jest natchnionym =owem 1o$ym# objawiaj"cym 1oga# ktry wkracza w histori) czowieka# mwi do niego i (ragnie go odku(i+ oraz wy(enia swj (lan kieruj"c histori) ku <rze 8esjasza ;a(rawd)# 1iblia jest Jego Ksi)g"# nie maj"c" $adnego od(owiednika w (seudo%religijnej literaturze &wiata DZIE.E #PO/TO8/KIE # .@D#IZM ME/.#NI/T:CZN: Do(iero niedawno zacz)to traktowa+ Ksi)g) Dziejw *(ostolskich jako tekst kluczowy do zrozumienia cao&ciowego nauczania 'owego Testamentu 3cze&niej Dzieje byy (ostrzegane wy"cznie jako ekscytuj"ca kronika wydarze?# ktre zachodziy (rzez okoo czterdzie&ci lat (o wniebowst"(ieniu Jeszuy Jednakowo$# kiedy (rzychodzio do s(raw doktrynalnych# Dzieje *(ostolskie (omijano i w (oszukiwaniu rozwi"zania konkretnych kwestii zwracano si) do listw a(ostolskich 1ya to o tyle nieszcz)&liwa konce(cja# $e wa&nie Dzieje dostarczaj" +onte+stu niezb)dnego do zrozumienia 9istw Ao wi)cej# g)bsze odczytanie tej ksi)gi# b)d"cej ci"giem dalszym <wangelii Gukasza# ujawnia fakt# i$ zawarty w niej materia zosta wyselekcjonowany i zorganizowany tak# by da+ czytelnikowi jak najle(sze zrozumienie dziaalno&ci ruchu na&ladowcw Jeszuy Jedn" z my&li (rzewodnich autora jest wyja&nienie relacji (omi)dzy ,ydami i nie%,ydami w -zgromadzeniu. DkahilaE# czyli Ko&ciele 8esjasza 3i)kszo&+ biblistw jest zgodna co do tego# $e Gukasz jest
48

Powrt do korzeni

autorem &wiadomie dostarczaj"cym czytelnikowi tre&ci o charakterze teologicznym N Jako towarzysz (odr$y a(ostoa Pawa# (rzygotowa rzetelny i (rzemy&lany materia# zebrany zreszt" (o na(isaniu (rzez Pawa wi)kszo&ci jego listw 9isty te byy kierowane do r$nych adresatw# znajduj"cych si) w r$nych sytuacjach# co nale$y wzi"+ (od uwag)# by unikn"+ (ewnych uoglnie? zubo$aj"cych ich inter(retacj) 8imo to# (ers(ektywa uchwycona (rzez Gukasza jest szeroka 2 Dzieje *(ostolskie s" (ewnym (odsumowaniem# (owstaym (o na(isaniu 9istw ;awarte tam (rawdy dotycz"ce ,ydw mesjanistycznych s" wi)c uj)te w s(osb# ktry (omaga czytelnikowi zrozumie+ to zagadnienie Dzieje *(ostolskie roz(oczynaj" si) od o(isu wniebowst"(ienia Jeszui Jak zauwa$yli&my wcze&niej# uczniowie (ytali Oo o ustanowienie ziemskiego Krlestwa w 0zraelu Jeszua (rzy(omina im jednak# $e musz" by+ cier(liwi i skoncentrowa+ si) na wykonywaniu dziea 1o$ego# bowiem czasy i chwile s" znane jedynie !jcu Drozdzia 4E Pragment ten mwi rwnie$ o tym# $e (owoanie 0zraela jako narodu jest nadal aktualne# (odobnie jak (owtrne (rzyj&cie 8esjasza i Jego rz"dy nad &wiatem# za(owiedziane (rzez (rorokw Jednak$e uczniowie otrzymuj" nakaz (ozostania w mie&cie i oczekiwania na wylanie -Fuah Ja%Kodesz. DDucha &wi)tegoE# (o ktrym b)d" mogli &wiadczy+ z moc" o wszystkim# czego 1g dokona (rzez Jeszu) DDzieje 4:NE ;godnie z tym fragmentem# ich dziaalno&+ miaa rozci"gn"+ si) na cay &wiat cho+ sami uczniowie byli wtedy (rzekonani# $e b)dzie ona dotyczy+ wy"cznie ,ydw roz(roszonych mi)dzy narodami 3ierzyli# $e w(rawdzie (oganie rwnie$ b)d" (rzyjmowa+ Dobr" 'owin)# ale w konsekwencji (owinni (rzy"cza+ si) do narodu $ydowskiego# a wszystko to b)dzie si) dziao (odczas (rzyj&cia 8esjasza# kiedy 0zrael w cao&ci uzna Jego (anowanie Felacja z wylania Ducha &wi)tego w dniu &wi)ta =zawuot DPi)+dziesi"tnicyE jest jednym z najws(anialszych fragmentw 1iblii Pami)tajmy# $e wszyscy uczniowie Da byo ich 4KQE zgromadzeni w Ornej 0zbie na modlitwie byli ,ydami Azytamy# i$ nad ka$dym z nich (ojawi si) j)zyk ognia i zacz)li mwi+ innymi j)zykami tak# jak im Duch (oddawa Trzeba (rzy(omnie+# $e =zawuot jest jednym z trzech najwa$niejszych &wi"t $ydowskich# (odczas ktrych nale$ao (rzyby+ z (ielgrzymk" do Jerozolimy Dzieje ws(ominaj" o ("tnikach z caego &wiata# ktrzy w owych dniach nawiedzili &wi)te miasto 'iewiarygodne# ale z reguy (rzemilcza si) (ewien oczywisty fakt: wszyscy oni byli ,ydami (ochodz"cymi z dias(ory# a ka$dy z nich mwi j)zykiem narodu# w&rd ktrego mieszka Aud zwi"zany z mwieniem j)zykami wskazuje na (rzeznaczenie <wangelii dla wszystkich nacji# jednak w tamtym momencie usyszeli j" tylko ,ydzi mieszkaj"cy na codzie? (oza 0zraelem Azytamy o zebranym tumie# $e -zatrwo$y si)# bo ka$dy sysza ich mwi"cych w swoim j)zyku. 1yli zdumieni i dziwili si)# mwi"c: -Azy$ oto wszyscy ci# ktrzy mwi"# nie s" OalilejczykamiB Jak$e wi)c to jest# $e syszymy# ka$dy z nas# swj wasny j)zyk# w ktrym urodzili&my si)B Partowie i 8edowie# i <lamici# i mieszka?cy 8ezo(otamii# Judei i Ka(adocji# Pontu i *zji# Prygii i Pamfilii# <gi(tu i cz)&ci 9ibii# (oo$onej obok Ayreny# i (rzychodnie rzymscy D E 2 syszymy ich# jak w naszych j)zykach gosz" wielkie dziea 1o$e. DDz *( K:M%44E Prawd" jest# $e byli tam obecni rwnie$ (rozelici# lecz ci albo nawrcili si) ju$ ja judaizm# albo mieli zamiar to uczyni+ Piotr (owsta i (oda ws(ania" inter(retacj) caego wydarzenia 2 jego (rzesanie byo (otwierdzeniem (rawd dotycz"cych $ycia# &mierci# zmartwychwstania# wniebowst"(ienia i (owtrnego (rzyj&cia 8esjasza 3ezwa zgromadzonych do u(ami)tania: ogl"dane (rzez nich cuda byy nie(odwa$alne# a Jeszua (owsta z martwych !(rcz tego# wiele innych znakw i cudw dziao si) (rzez uczniw# a liczba (ozyskanych owego dnia wynosia
49

Powrt do korzeni

okoo trzech tysi)cy 3 ten s(osb w Jerozolimie (owstaa silna kongregacja $ydowskich uczniw Jeszui 0ch $ycie ulego zmianie# w wyniku czego zacz)li okazywa+ sobie nawzajem mio&+ bratersk" i dzielili si) swymi dobrami w bez(recedensowy s(osb =(rzedawali swoje (osiado&ci# wychodz"c na(rzeciw (otrzebom innych# amali chleb (o domach i cieszyli si) ws(ania" s(oeczno&ci" z 1ogiem i bra+mi @czniowie 2 a szczeglnie Piotr i Jan 2 w dalszym ci"gu czynili cuda i nauczali w mocy 1o$ej 8imo# i$ $ydowscy (rzywdcy religijni (rbowali ich (owstrzyma+# a nawet skazali na kar) chosty za goszenie <wangelii# a(ostoowie kontynuowali (rac) okazuj"c (osusze?stwo Duchowi &wi)temu Aier(ienie dla s(rawiedliwo&ci i imienia Pa?skiego (oczytywali sobie za (rzywilej ;anotujmy kilka faktw zawartych w (ierwszych rozdziaach Dziejw# ktre b)d" (odstaw" dalszych rozwa$a? Po (ierwsze# liczba uczniw wzrosa do MQQQ DL:LE Po drugie# Piotr nadal zwraca si) do suchaczy jako do -synw (rorokw i (rzymierza# ktre zawar 1g z ich ojcami# gdy mwi do *brahama D E. DI:KME Przymierze *brahamowe jest wci"$ aktualne# a zgodnie z wersetami I:KM oraz rozdziaem czwartym Dziejw# jest i b)dzie wy(enione (o(rzez su$b) 8esjasza Jeszuy Dalej Gukasz o(isuje &mier+ *naniasza i =afiry w wyniku okamania Ducha 1o$ego# ws(aniae uzdrowienia# synn" mow) Oamaliela# ktry o(owiedzia si) za tolerancj" wobec nowego ruchu# gdy$ -je&li nie (ochodzi on od 1oga# to caa s(rawa wniwecz si) obrci. D(or M:I7%I5E 3 rozdziale szstym czytamy o (owoaniu diakonw# ktrzy mieli usugiwa+ zgromadzeniu# dzi)ki czemu a(ostoowie mogli (o&wi)ci+ si) nauczaniu i modlitwie Powodem (odj)cia takiej decyzji byo niezadowolenie hellenistw Dczyli ,ydw mwi"cych (o greckuE# ktrzy narzekali na (omijanie ich wdw i (otrzebuj"cych (odczas dystrybucji dbr 3ybrano siedmiu diakonw# (omi)dzy ktrymi znalaz si) =zcze(an @sugiwa on w wielkiej mocy jako kaznodzieja i nauczyciel Ai# ktrzy nie mogli &cier(ie+ jego nauk# uknuli (rzeciw niemu intryg)# oskar$aj"c go Dbez(odstawnieE o bluCnierstwo =idmy rozdzia Dziejw relacjonuje mow)# jak" =zcze(an wygosi w swojej obronie# a ktra bya jednocze&nie kazaniem (odsumowuj"cym ca" histori) 0zraela Pod koniec (rzemwienia =zcze(an oskar$y (rzeciwnikw# nazywaj"c ich ludCmi twardego karku i o(ornych serc i uszu# s(rzeciwiaj"cymi si) Duchowi &wi)temu oraz (ost)(uj"cymi wedug tradycji swych ojcw# ktrzy zabijali (rorokw Fozgniewany tum wywlk go (oza miasto i tam Dbez(rawnieE ukamienowa @mieraj"cy =zcze(an zobaczy w wizji Jeszu) i modli si) do 'iego: -Panie Jezu# (rzyjmij ducha mego. Pami)tajmy# $e Dobra 'owina nie wysza jeszcze wtedy (oza teren 0zraela# a s(r dotyczy religijnych (rzywdcw $ydowskich (rbuj"cych zdawi+ nowy ruch w onie judaizmu i tych ,ydw# ktrzy stali si) na&ladowcami Jeszuy Foz(oczynaj" si) (rze&ladowania Drozdzia NE# ktre ostatecznie (owoduj" roz(rzestrzenienie Dobrej 'owiny (oza dotychczasowe granice Jak ju$ ws(omnieli&my# do tego momentu nikt nie (rzeczuwa# $e <wangelia ma by+ oferowana (oganom jako dar# ktry maj" (rzyj"+ (rzez wiar) 2 w (owszechnym mniemaniu ,ydw# Dobra 'owina bya (rzeznaczona tylko dla nich> Fozdzia smy roz(oczyna si) o(owiadaniem o 1o$ych (rzygotowaniach zmiany my&lenia ,ydw# (rzejawiaj"cych si) (rzyj)ciem <wangelii (rzez =amarytan# zdumiewaj"cym nawrceniem =aula z Tarsu oraz cudown" histori" (rozelity (oga?skiego Korneliusza 3szystkie te wydarzenia (rzygotoway
50

Powrt do korzeni

a(ostow na roz(ocz)cie su$by w&rd (ogan# wykonywanej ze szczeglnym namaszczeniem (rzez =aula 2 byego (rze&ladowc) -zwolennikw Drogi.# jak od (ocz"tku nazywano wierz"cych w Jeszu) Dzob Dz *( 7:MN i N:4E 3 tym samym rozdziale znajdujemy relacj) z dziaalno&ci ewangelizacyjnej Pili(a w&rd =amarytan 0ch reakcja bya zadziwiaj"ca 2 wielu uwierzyo i wielu zostao uwolnionych s(od w(ywu nieczystych duchw/ wielu zostao tak$e uzdrowionych Pili( chrzci w imieniu Jeszuy# lecz 2 co byo dziwne 2 na ochrzczonych nie zst)(owa Duch &wi)ty Jistoria ta nie su$y (rzedstawieniu s(osobu# w jaki Duch (owinien na(eni+ wierz"cego# lecz raczej mwi o (ewnym wyj"tku w tym zakresie# s(owodowanym narodowo&ci" tych ludzi !glnie rzecz bior"c# Duch &wi)ty by udzielany (rzez wo$enie r"k a(ostow ;obaczmy# $e gdyby =amarytanie otrzymali Ducha &wi)tego w inny s(osb# ich nawrcenie byoby dla ,ydw raczej (odejrzane# gdy$ =amarytanie nie byli uznawani za (otomstwo *brahama 2 uwa$ano ich za -miesza?cw.# ktrzy odst"(ili od (rawdy Ponad 7QQ lat wcze&niej# gdy *syryjczycy u(rowadzili do niewoli dziesi)+ (lemion zamieszkuj"cych (nocne tereny 0zraela i roz(roszyli wi)kszo&+ z nich (o caym im(erium# do =amarii (rzybyy ludy nie%$ydowskie# ktre zmieszay si) z kilkoma (ozostaymi klanami izraelskimi Kilka wiekw (Cniej# kiedy ,ydzi wrcili z niewoli babilo?skiej aby odbudowa+ &wi"tyni) i wasn" (a?stwowo&+# =amarytanie wyst"(ili (rzeciwko nim w obawie (rzed utrat" w(yww (olitycznych# uzyskanych (od nieobecno&+ rdzennych 0zraelitw !d tego czasu ,ydzi i =amarytanie zacz)li darzy+ si) wzajemn" nienawi&ci" Ai ostatni oddawali 1ogu cze&+ na grze Oerizim zamiast w Jerozolimie# a o(rcz tego uznawali jedynie Tor) za natchnione =owo 1o$e Dodrzucaj"c Pisma (rorokwE i (rzej)li niektre elementy religii (oga?skich 3ielu $ydowskich -zwolennikw Drogi. z (ewno&ci" byo zdania# $e =amarytanie nie mog" zosta+ uczniami Jeszuy# do(ki nie wyrzekn" si) swojej religii i nie nawrc" si) na czysty judaizm Piotr i Jan wo$yli r)ce na =amarytan i ci otrzymali dar Ducha &wi)tego# co zostao (otwierdzone (onadnaturalnymi znakami *utor Dziejw nie (isze o charakterze tych znakw 2 (rawdo(odobnie chodzio o (rorokowanie# dar j)zykw itd 1ya to jednak na tyle wyraCna manifestacja obecno&ci i dziaania Ducha# $e nikomu z kongregacji jerozolimskiej nie (rzyszo do gowy kwestionowa+ jej autentyczno&+ Jednak zaakce(towanie nawrcenia =amarytan# ktrzy 2 (omimo (o(enionych w (rzeszo&ci b)dw 2 byli s(okrewnieni z ,ydami i uznawali Tor)# byo czym& zu(enie innym# ni$ (rzyj)cie (ogan jako braci w wierze ;aiste# nawrcenie =aula byo w tej sytuacji ws(aniaym dzieem !(atrzno&ci DDzieje# rozdzia 5E> 1y on uczniem Oamaliela# najwi)kszego rabina tamtych czasw/ by rwnie$ obywatelem rzymskim# (ochodz"cym z miejscowo&ci Tars/ by wreszcie faryzeuszem z faryzeuszy D9ist do Pili(ian I:M#6E Podr$owa wa&nie do Damaszku# wioz"c -listy go?cze. od wadz religijnych w Jerozolimie dotycz"ce zwolennikw -Drogi.# zezwalaj"ce na ich aresztowanie# de(ortacj) do kraju i os"dzenie za herezj) 3a&nie na drodze (rowadz"cej do Damaszku zobaczy w wizji Jeszu)# otrzyma nakaz (j&cia do Damaszku i na (ewien czas utraci wzrok 8wimy o jednym z wielkich cudw# jakie wydarzyy si) w historii Ai# ktrzy (oszukuj" naturalnych wyja&nie? tego faktu# takich jak -atak malarii.# -e(ile(sja. czy -nadmierna skonno&+ Pawa do (rzywidze?.# zasuguj" na ws(czucie 0gnoruj" oni ca" reszt) tej historii * (rzecie$ (ewien ucze? z Damaszku imieniem *naniasz rwnie$ mia wizj)# w ktrej otrzyma nakaz (j&cia do domu Judy i odnalezienia ociemniaego =aula Ao wi)cej# Pan (rzemwi do =aula w kolejnej wizji# ka$"c mu oczekiwa+ m)$a imieniem *naniasz# ktry
51

Powrt do korzeni

(rzyjdzie i wo$y na? r)ce# aby odzyska wzrok *naniasz nie dziaa na zasadzie -s(enienia dobrego uczynku. 2 on w ogle nie wie# $e =aul (rzyby do Damaszku Po usyszeniu nakazu Pa?skiego (rbuje o(onowa+# gdy$ sysza o (rze&ladowaniach i krzywdach# jakie =aul wyrz"dzi braciom 3 tym miejscu czytamy o wielkim objawieniu zamysu 1o$ego# by zanie&+ zbawienie tak$e do (ogan 1g mwi do *naniasza: -0dC# albowiem m"$ ten jest moim narz)dziem wybranym# aby zanis imi) moje (rzed (ogan i krlw# i synw 0zraela/ Ja sam bowiem (oka$) mu# ile musi wycier(ie+ dla imienia mego. D5:4M%46E *naniasz (osusznie wykonuje sw" misj)# za& =aul odzyskuje wzrok# zostaje ochrzczony i (rzyjmuje (owoanie od 1oga !d tej chwili =aul zaczyna zwiastowa+ Dobr" 'owin) w synagogach# a uchodz"c z r"k (rze&ladowcw (rbuje (rzy"czy+ si) do uczniw w Jerozolimie# ktrzy nie mog" uwierzy+# $e on rwnie$ zosta uczniem Pana !statecznie (rzyjmuj" go dzi)ki interwencji 1arnaby# ktry (otwierdza (rawdziwo&+ historii nawrcenia =aula Ten &miao wyst)(uje w Jerozolimie# a$ do momentu# gdy helleni&ci (lanuj" go zgadzi+ Dowiedziawszy si) o tym# uczniowie wysyaj" =aula do Tarsu =(jrzmy 2 wci"$ czytamy o czysto $ydowskim ruchu na&ladowcw Jeszuy> Do(iero dziesi"ty rozdzia Dziejw o(isuje (unkt zwrotny w jego historii Trzeba mocno (odkre&li+ fakt# i$ do tego momentu czytamy histori) dotycz"c" wy"cznie ,ydw 8imo wszelkich u(rzedze?# jakie narosy od wiekw# musimy woa+ z caych si# $e Jeszua jest 8esjaszem i ;bawicielem narodu $ydowskiego 'ast)(ne (onadnaturalne dzieo Ducha &wi)tego daje (ocz"tek nowym wydarzeniom o(isanym w kolejnych rozdziaach Dziejw *(ostolskich 'ie staa za nim $adna ludzka intencja 2 Duch dziaa wbrew zamysom i tendencjom w&rd a(ostow 1g (lanowa zanie&+ <wangeli) (oganom# nie wymagaj"c od nich (rzy"czenia si) do 0zraela ani uczestniczenia w (owoaniu tego narodu> Kto zosta wybrany do wykonania tego dzieaB 'ikt inny# jak sam Piotr Jeszcze raz 1g wybra wizj) jako s(osb komunikacji z czowiekiem: naj(ierw ujrza j" Korneliusz 2 (oganin# ktry ba si) 1oga 0zraela !trzyma nakaz (osania (o Piotra# ktry (rzebywa wtedy w Jo((ie Kiedy jego wysannicy byli w drodze# Piotr ujrza (odczas modlitwy (tno zst)(uj"ce z nieba# a na nim wszelki rodzaj nie koszernej $ywno&ci 'ast)(nie usysza gos: -wsta?# zabijaj i jedz>. Piotr odmwi# gdy$ nigdy nie jad nic skalanego i nieczystego !d(owiedC Pana brzmiaa: -Ao 1g oczy&ci# ty nie miej za skalane . *by (rzyda+ tej wizji od(owiednie znaczenie# 1g (owtrzy j" trzy razy 'iektrzy utrzymuj"# $e w ten s(osb zostao zaznaczone zako?czenie (odziau (otraw na czyste i nieczyste# ktry zosta w(rowadzony (rzez Tor) 'ie czytamy jednak# $e Piotr (rzy tej okazji jad cokolwiek# albo $e zrozumia wizj) jako znak dotycz"cy koszerno&ci 3r)cz (rzeciwnie 2 -Piotra dr)czya nie(ewno&+# co mogo oznacza+ widzenie# ktre mia. Kiedy jeszcze by (ogr"$ony w rozmy&laniach# u bram domu# w ktrym (rzebywa stan)li wysannicy Korneliusza !czywi&cie# za(ukali w momencie doskonale wybranym (rzez 1oga# wtedy bowiem Duch &wi)ty (owiedzia Piotrowi# $eby (oszed z nimi Zna zen!e w!zj! $y"o ta+!e, (e po*an, +t4rzy przez .eszu zwr4 1 swe ser a +u 'o*u Izrae0a, n!e wo0no uznawa3 za n!e zysty h!to (odstawowa kwestia zawarta w Dziejach *(ostolskich: czy 1g (rzyjmuje (ogan wierz"cych w Jeszu) nie wymagaj"c od nich w"czenia si) w 'ard 3ybrany i (rzyj)cia
52

Powrt do korzeni

(owoania# jakie jest (rzeznaczone dla niegoB N!e %a w tej +s!dze nawet !en!a po%ys"u, $y &ydz! porzu !0! swoje doty h zasowe powo"an!e wraz z +u0tywowan!e% (ydows+oA$!$0!jnoA narodowe*o dz!edz! twa- Istn!eje nato%!ast do%y20ne za"o(en!e, (e $d1 on! trwa3 przy n!%, op!eraj1 s! na /"ow!e 'o(y%* wi)c Piotr ogasza Dobr" 'owin) Korneliuszowi# (o czym wygasza (rzeomowe stwierdzenie: -Teraz (ojmuj) na(rawd)# $e 1g nie ma wzgl)du na osob)# lecz w ka$dym narodzie miy mu jest ten# kto si) go boi i s(rawiedliwie (ost)(uje. D4Q:IL%IME Kiedy Piotr jeszcze mwi# na suchaczy zst"(i Duch &wi)ty 3ierz"cy (ochodz"cy s(o&rd obrzezanych byli zdumieni widz"c# $e (oganie otrzymali dar Ducha> 8wili innymi j)zykami i wielbili 1oga# cho+ nie stali si) ,ydami> Ao wi)cej# zwyka kolejno&+ (odana w K rozdziale Dziejw Du(ami)tanie# uwierzenie# chrzest i (rzyj)cie daru Ducha &wi)tegoE# tutaj zostaa zmieniona: obecni uwierzyli# a nast)(nie otrzymali Ducha zan!% (rzyj)li chrzest Piotr za(yta: -Azy mo$e kto& odmwi+ wody# aby ochrzci+ tych# ktrzy otrzymali Ducha &wi)tego jak i myB. D4Q:L7E Tak jak w rozdziale N# tutaj rwnie$ widzimy (onadnaturaln" manifestacj) dziaania Ducha &wi)tego 3 tym (rzy(adku nast)(uje ona nagle i zu(enie nies(odziewanie 0 znw# obecno&+ a(ostow stanowi dla reszty $ydowskich uczniw (otwierdzenie autentyczno&ci (owy$szych wydarze? Dzieje *(ostolskie mwi" o wielu nawrceniach# ale tylko w trzech (rzy(adkach (o Pi)+dziesi"tnicy zostay (odkre&lone (onadnaturalne (rzejawy dziaania Ducha Aelem ka$dego z nich byo (rzeamanie kolejnej bariery w umysach uczniw (ochodzenia $ydowskiego i (rzekonanie ich do (rzyj)cia braci innych narodowo&ci 3 rozdziale smym chodzi o =amarytan# w dziesi"tym 2 o (ogan PCniej# w rozdziale dziewi)tnastym# czytamy o gru(ie uczniw Jana Ahrzciciela# istniej"cej jeszcze (rzez kilka lat (o (owstaniu ruchu na&ladowcw Jeszui 3 jedenastym rozdziale Dziejw *(ostolskich czytamy o tym# jak Piotr zdawa s(raw) ze swoich dziaa? (rzed ws(lnot" jerozolimsk" Postawiono mu nast)(uj"cy zarzut: -Poszede& do m)$w nieobrzezanych i jade& z nimi. 'a sw" obron) Piotrowi wystarczyo o(isa+ (onadnaturalne dziaanie Ducha &wi)tego# ktremu nie by w stanie si) o(rze+ 3erset 4N (rzedstawia reakcj) ,ydw: -* gdy to usyszeli# us(okoili si) i wielbili 1oga# mwi"c: Tak wi)c i (oganom da 1g u(ami)tanie ku $ywotowi . 3 ten s(osb Duch &wi)ty (rzygotowa uczniw do sytuacji# ktra (owstaa w *ntiochii# gdzie Dobra 'owina zostaa ogoszona Orekom 3cze&niej nawet ci# ktrzy zostali roz(roszeni -nie gosili nikomu o(rcz ,ydw. Dlatego te$ 1arnaba zosta wysany do tej nowej kongregacji# zo$onej z ,ydw i nie%,ydw Po dotarciu na miejsce i stwierdzeniu wielkiej liczby nawrconych# 1arnaba (oszed do Tarsu# odszuka =aula i (rzy(rowadzi go do *ntiochii Przez cay rok (rzebywali razem w tym zgromadzeniu i nauczali wielu ludzi !(rcz tego starali si) okaza+ jedno&+ z bra+mi mieszkaj"cymi w Judei# (osyaj"c im doraCn" (omoc materialn" Dw IQE To wszystko do(rowadzio do najwi)kszej akcji ewangelizacyjnej w&rd (ogan# jak" bya su$ba =aula z Tarsu 3raz z 1arnab" zosta on (owoany (o(rzez (roroctwo# aby o(u&ci+ *ntiochi) i (j&+ mi)dzy (ogan# (oddawszy si) (rowadzeniu Ducha &wi)tego !d tego momentu autor Dziejw *(ostolskich koncentruje si) gwnie na su$bie =aula Kim by ten czowiek# (rzez jednych oskar$any o wykrzywianie (rostych (rawd zawartych w

53

Powrt do korzeni

nauczaniu samego Jeszui# (rzez innych krytykowany za zdrad) narodu $ydowskiego# a (rzez jeszcze innych uznawany za zao$yciela chrze&cija?stwaB4Q Przy(atruj"c si) jego sylwetce# odnajdujemy w nim gorliwego ,yda# wychowanego na najle(szej tradycji judaizmu rozwini)tej (rzez stronnictwo faryzeuszy D(rzeksztaconej z czasem w judaizm rabinicznyE 2 czytamy o tym w I rozdziale 9istu do Pili(ian 3idzimy# $e stosowa ty(owo $ydowsk" metod) dowodzenia swych racji# wyuczon" u najle(szych rabinw 44 Fwnocze&nie odkrywamy w nim wyksztaconego obywatela rzymskiego# (otrafi"cego cytowa+ ws(czesnych sobie filozofw DDzieje *(ostolskie 47E Jednocze&nie by czowiekiem tak wielkiej (okory# $e mg (owiedzie+ koryntianom# i$ nie (rzybywa do nich ze sowem ludzkiej m"dro&ci# (oniewa$ jego (rzesanie wymaga (oddania si) mocy Ducha 1y+ mo$e win) za niezrozumienie nauczania =aula (onosimy my# a nie on 2 mo$e jest to czowiek zbyt wielkiego formatu jak na nasze zaw)$one horyzonty# a widziana (rzeze? (ers(ektywa jest tak szeroka# $e dostrzegamy jedynie jej elementy 1arnaba i =aul wierzyli w wielkiego 1oga 2 wystarczaj"co wielkiego# by dotrze+ z Dobr" 'owin" do (ogan 'igdy jednak nie za(omnieli o tym# $e (ochodz" z 'arodu 3ybranego 3 ka$dym odwiedzanym (rzez nich mie&cie (owtarza si) (ewien schemat: zawsze naj(ierw wchodzili do synagogi# ktra (osiadaa Tor) i (isma (rorokw# czyli Crdo (rawdy zwiastowanej w <wangelii Feakcje byy r$ne 2 wielu ,ydw uwierzyo# wielu innych nie Jednak$e 2 ku (ewnemu zaskoczeniu gosz"cych 2 (oganie tumnie garn)li si)# by ich sucha+: -* w nast)(ny =zabat zebrao si) (rawie cae miasto# aby sucha+ =owa 1o$ego * gdy ,ydzi ujrzeli tumy# ogarn)a ich zazdro&+# i bluCni"c s(rzeciwiali si) temu# co mwi Pawe. DDzieje 4I:LL%LME Trzeba (ami)ta+# $e w tamtych czasach judaizm zyskiwa wielu nowych konwertytw s(o&rd (ogan# nazywanych (rozelitami 3ielu odczuwao bezsilno&+ i fasz religii (oga?skich# garn"c si) do synagogi# (osiadaj"cej s(jne wierzenia w jedynego 1oga oraz system etyczny o(arty na 1iblii 'iektrzy (oganie rzeczywi&cie nawracali si) na judaizm# lecz wi)kszo&+ jako& nie (otrafia dokona+ ostatecznego wyboru 1arier" bya konieczno&+ obrzezania 2 ten znak by (ostrzegany (rzez Orekw jako (rzejaw barbarzy?stwa# szczeglnie wtedy# gdy mia by+ czyniony na ciele dorosego czowieka Dlatego byo wielu tak zwanych -(rozelitw na (rogu.# ktrzy (ozostawali w bliskich kontaktach z synagog"# lecz nie chcieli (rzy"czy+ si) do ,ydw 'auczanie Pawa dawao (oganom szans) (rzyj)cia 1o$ego bogosawie?stwa i roz(ocz)cia nowego $ycia duchowego na wysokim (oziomie moralnym bez konieczno&ci nawrcenia na judaizm To (obudzio (rzywdcw synagogi do zazdro&ci# (oniewa$ stracili wielu -(rozelitw na (rogu.# nad ktrymi (racowali tak dugo i wytrwale <wangelia szybko roz(rzestrzeniaj"ca si) w&rd (ogan zniweczya nadzieje ,ydw na (rzyj)cie nowych konwertytw 3(rawdzie uczniowie jerozolimscy ucieszyli si)# sysz"c od Piotra o nawrceniu Korneliusza# jednak wkrtce gwatowny wzrost liczby wierz"cych w Jeszu) (ogan zacz" wymaga+ (odj)cia jasnej decyzji dotycz"cej relacji (omi)dzy $ydowskimi i nie%$ydowskimi -zwolennikami Drogi. Pi)tnasty rozdzia Dziejw (rzedstawia sytuacj)# ktra staa si) katalizatorem dla szybkiego omwienia (ewnych (roblemw Azytamy# $e -(ewni ludzie# ktrzy (rzybyli z Judei# nauczali braci: Je&li nie zostali&cie obrzezani wedug zwyczaju 8oj$eszowego# nie mo$ecie by+ zbawieni Ody za& (owsta zatarg i s(r niemay mi)dzy Pawem i 1arnab" a nimi# (ostanowiono# $eby
54

Powrt do korzeni

Pawe i 1arnaba oraz kilku innych s(o&rd nich udao si) w s(rawie tego s(oru do a(ostow i starszych do Jerozolimy D E 9ecz niektrzy ze stronnictwa faryzeuszw# ktrzy uwierzyli# (owstali# mwi"c: Trzeba ich obrzeza+ i nakaza+ im# $eby (rzestrzegali zakonu 8oj$eszowego. D4M:4%ME Ta historia staa si) znana (od nazw" -s(oru z judaizuj"cymi. =am termin -judaizowanie. jest zbyt atwo u$ywany jako argument (rzeciwko ,ydom mesjanistycznym (rzez ludzi# ktrzy nie zrozumieli# czego na(rawd) dotyczy ten s(r Jest to smutny (rzykad nieostro$nego obchodzenia si) ze &wi)tym =owem 1o$ym A$ to jest zatem owo -judaizowanie.B Foz(ocznijmy od tego# czego termin ten n!e ozna za# a (otem zajmiemy si) jego (rawdziwym znaczeniem !t$# okre&lenia tego n!e %o(na u$ywa+ w odniesieniu do wierz"cych w Jeszu) ,ydw# ktrzy jednocze&nie (odkre&laj" (rzywi"zanie do swego narodowego dziedzictwa i (owoania Termin ten nie odnosi si) rwnie$ do tych nie%,ydw# ktrzy maj" w sercach mio&+ do (otomstwa *brahama -Judaizowanie. jest (ostaw" wy(ywaj"c" z (ogl"du# i$ czowiek nie mo$e by+ zbawiony# do(ki nie (odda si) obrzezaniu wedug zwyczaju 8oj$eszowego DDzieje 4M:4E -Judaizuj"cy. uwa$aj" rwnie$# $e obrzezanie oraz (rzy"czenie si) do ,ydw stawia dan" osob) na -wy$szym (oziomie duchowym.# nieosi"galnym w inny s(osb Podstawowym materiaem (ozwalaj"cym zrozumie+ ten (roblem s" Dzieje *(ostolskie oraz 9ist do Oalacjan Pierwsza z ksi"g dostarcza kontekstu# natomiast druga mwi o konkretnej sytuacji ;daniem autora# 9ist do Oalacjan nie tylko zosta na(isany (rzed s(isaniem dziejw a(ostolskich Dco jest (owszechnie uznawanym (ogl"demE# lecz (owsta rwnie$ (rzed tzw soborem jerozolimskim o(isanym w 4M rozdziale Dziejw !mawianie (odstaw tej tezy wykracza (oza tematyk) niniejszej ksi"$ki# lecz zainteresowani mog" znaleC+ od(owiednie materiay w (racach traktuj"cych o datowaniu# autorstwie i tre&ci 9istu do Oalacjan 4K Je$eli (ogl"d autora jest suszny# to znaczyoby# $e 9ist do Oalacjan o(isuje sytuacj) -s(oru z judaizuj"cymi. (owsta" (rzed (odaniem (rzez a(ostow rozwi"zania tej kwestii# obowi"zuj"cego dla caego Ko&cioa Pi)tnasty rozdzia Dziejw *(ostolskich zawieraby zatem ostateczne rozwi"zanie kwestii (oruszanych ju$ wcze&niej w Oalacji Problem o(isany w 9i&cie do Oalacjan jest w istocie (odobny do relacjonowanego (rzez Gukasza w 4L i 4M rozdziale Dziejw: w niektrych zgromadzeniach (ojawi si) zam)t s(owodowany nauczaniem# $e obrzezanie Da zatem uczynek ludzkiE jest niezb)dne do zbawienia !d(owiedC =aula z Tarsu jest wielo(aszczyznowa Po (ierwsze# kieruje ostre sowa na(omnienia do tych# ktrzy o mao co nie od(adli od aski <wangelia jest (rzesaniem mwi"cym wyraCnie o zbawieniu z aski (rzez wiar) ,aden ludzki uczynek nie mo$e by+ do tej aski dodany# lub inaczej mwi"c# czowiek nie mo$e zrobi+ niczego# by zasu$y+ na zbawienie 2 jest ono doskonae i wykonane# zatem uczynki nie s" (otrzebne do jego wy(enienia 'ast)(nie Pawe o&wiadcza# $e jego autorytet a(ostolski jest rwny autorytetowi Dwunastu i (ochodzi z bez(o&redniego nadania (rzez 1oga# co zostao uznane (rzez nich w Jerozolimie DOal 4:44# K:4QE Odyby decyzja soboru jerozolimskiego zostaa (odj)ta (rzed na(isaniem 9istu do Oalacjan# naj(rawdo(odobniej Pawe zacytowaby j" jako koronny argument (rzeciw judaizuj"cym 2 by (rzecie$ &wiadkiem jej (odj)cia> 'ie uczyni tego# co (ozwala stwierdzi+# $e (o (rostu (isa ten list wcze&niej 'ast)(nie (rzedstawia fakty (otwierdzaj"ce jego tez) o zbawieniu (ogan
55

Powrt do korzeni

wy"cznie z aski (rzez wiar): -Jakub# Kefas# i Jan# ktrzy s" uwa$ani za filary# (odali mnie i 1arnabie (rawic) na dowd ws(lnoty# aby&my (oszli do (ogan# a oni do obrzezanych. DOal K:5E 3ielkie -ale. (ojawia si) w wersecie 44# o(isuj"cym incydent w zgromadzeniu antioche?skim Pawe omawia (ewn" kontrowersj)# do jakiej doszo mi)dzy nim a Piotrem !t$# Piotr naj(ierw jada z wierz"cymi (ochodz"cymi z (ogan# lecz kiedy (rzyszli -niektrzy od Jakuba# D E usun" si) i od"czy z obawy (rzed tymi# ktrzy byli obrzezani. Pawe (ublicznie na(omnia Piotra -wobec wszystkich. Dw 4LE# (oniewa$ ten nie (ost)(owa zgodnie z (rawd" ewangelii 'ast)(ne wersety s" kontynuacj" Pawowego na(omnienia: -Je&li ty# b)d"c ,ydem# (o (oga?sku $yjesz# a nie (o $ydowsku# czemu$ zmuszasz (ogan $y+ (o $ydowskuB 8y jeste&my ,ydami z urodzenia# a nie grzesznikami z (ogan# wiedz"c wszak$e# $e czowiek zostaje us(rawiedliwiony nie z uczynkw zakonu# a tylko (rzez wiar) w Jeszu) 8esjasza# i my&my w 8esjasza Jeszu) uwierzyli# aby&my zostali us(rawiedliwieni z wiary w 8esjasza# a nie z uczynkw zakonu# (oniewa$ z uczynkw zakonu nie b)dzie us(rawiedliwiony $aden czowiek. DOal K:4L%46E Peny wykad (ogl"du Pawa na temat Prawa# aski i (rzymierzy nast)(uje w rozdziale trzecim ; tej wy(owiedzi jasno wynika# na czym (olegaa nauka -judaizuj"cych.: osi"gni)cie us(rawiedliwienia w oczach 1o$ych jest mo$liwe dzi)ki wy(enianiu uczynkw zgodnych z Prawem# a nie w wyniku (rzyj)cia go (rzez wiar) w odku(ienie i zmartwychwstanie Jeszui Taki (ogl"d jest herezj" Pawe stwierdzi# $e Piotr nie (ost)(uje zgodnie z (rawd" ewangelii# (oniewa$ od%4w!" spo(ywan!a wsp40ne*o pos!"+u z w!erz1 y%! po hodzen!a po*a5s+!e*o ;asadnicz" s(raw" jest zrozumienie (owodw takiego (ost)(owania Piotra: dla ortodoksyjnego ,yda ka$dy (oganin by nieczysty 3 jedenastym rozdziale Dziejw Piotr zosta (o raz (ierwszy za(ytany# dlaczego (oszed do nieczystych i jad z nimi 0ch nieczysto&+ wynikaa z faktu# $e byli zaanga$owani w (raktyki zakazane Ksi)gach 000 i H 8oj$eszowej Dotykanie ciaa zmarego# s(o$ywanie krwi# jedzenie wie(rzowiny i innych nie koszernych (otraw# brak oczyszczenia z wyciekw zanieczyszczaj"cych 2 wszystko to czynio czowieka rytualnie nieczystym i (ozbawiao go (rzywileju wst)(u do &wi"tyni *by (odkre&li+ sw" czysto&+# ,ydzi nie kontaktowali si) z (oganami Je$eli jednak (oganin uzna Jeszu) za swego Pana i ;bawiciela# w 'im stawa si) czysty Taki by sens wizji otrzymanej (rzez Piotra# a o(isanej w 4Q rozdziale Dziejw *(ostolskich# (otwierdzony sowami: -Ao 1g oczy&ci# ty nie miej za skalane. Je&li (oganie byli czy&ci w 8esjaszu# (owinno to znaleC+ odbicie w zmianie zachowania $ydowskich braci wobec nich# n( w s(o$ywaniu ws(lnych (osikw 3s(lnota stou bya w kulturze 1liskiego 3schodu oznak" wzajemnej akce(tacji i duchowej jedno&ci ;achowanie Piotra wobec (ogan antioche?skich# dyktowane strachem (rzed o(ini" ludzk"# byo za(rzeczeniem ewangelicznej (rawdy o zbawieniu z aski (rzez wiar) oraz o jedno&ci duchowej (ogan i ,ydw w Aiele 8esjasza 4I Kluczowym (roblemem omawianym w 9i&cie do Oalacjan (rzy okazji incydentu antioche?skiego bya zatem ws(lnota stou =owa na(omnienia skierowane (rzez Pawa byy ostre 'azwa Piotra ,ydem# ktry $yje jak (oganin# ale (o(rzez obudne zachowanie zmusza (ogan# by $yli jak ,ydzi Jedynym wytumaczeniem twierdzenia# $e Piotr $yje jak (oganin# byo (orwnanie jego zachowania z
56

Powrt do korzeni

surowymi standardami# ktrych Pawe &ci&le (rzestrzega jako faryzeusz 4L Dla ortodoksyjnego# wyksztaconego faryzeusza# ka$dy rybak z Oalilei $y jak (oganin 8imo to# &wiadectwa historyczne wczesnego Ko&cioa (otwierdzaj"# $e Piotr nie wyrzek si) $ydowskiej to$samo&ci i (odkre&la j" do ko?ca $ycia 3 dalszej cz)&ci swego wyst"(ienia# Pawe mwi do Piotra: -8y jeste&my ,ydami z urodzenia# a nie grzesznikami z (ogan. DOal K:4ME To znaczy: jeste&my z narodu# ktry (osiada (rzymierze z 1ogiem# a teraz wreszcie mo$emy $y+ zgodnie z jego wymogami 8y jeste2%y ,ydami/ (rzymierze nadaj"ce nam narodowo&+ wci"$ jest aktualne# lecz rozumiemy tak$e# i$ us(rawiedliwienie jest dane (rzez wiar) ! n!e wo0no na% zyn!3 n! ze*o, o %o*"o$y podwa(y3 t prawd =ytuacja jest humorystyczna i zarazem zabarwiona ironi": oto absolwent najle(szych szk rabinicznych krytykuje galilejskiego rybaka za (rzywi"zanie do koszerno&ci# (odczas gdy sam okre&la takie zachowanie jako s(rzeczne z ewangeli" wyznawan" (rzez obydwch Pawe (rzy(omina ten incydent (o to# by (okaza+# $e Piotr (rzyj" na(omnienie# dzi)ki czemu wszyscy mogli si) dowiedzie+# i$ nauczanie judaizuj"cych jest b)dne Odyby Pawe zna decyzj) a(ostow (odj)t" w Jerozolimie 2 ktr" (Cniej z rado&ci" ogosi+ jako ich emisariusz DDzieje 4M:K7#IQ#I4E 2 (rawdo(odobnie (rzytoczyby j" w tym miejscu 9istu do Oalacjan 'iezwykle wa$n" s(raw" jest zrozumienie im(likacji 4M rozdziau Dziejw *(ostolskich i wszystkich (Cniejszych fragmentw tej ksi)gi zwi"zanych z (oruszonym tam tematem 3edle relacji Gukasza# (odczas soboru jerozolimskiego zwoanego w s(rawie -judaizowania. (ierwszy (rzemwi Piotr Przy(omnia jeszcze raz (onadnaturalne dziaanie Ducha &wi)tego# dzi)ki ktremu (oszed zwiastowa+ <wangeli) (oganom# ktrzy uwierzyli i otrzymali Ducha &wi)tego# cho+ nie byli ,ydami D4M:NE !kazao si)# $e 1g nie wyr$nia ,ydw i nie%,ydw je&li chodzi o dar Ducha Dlatego Piotr jest (rzeciwny nakadaniu na (ogan jakiegokolwiek jarzma $ydowskich obyczajw 'ast)(nie gos zabieraj" Pawe i 1arnaba# wskazuj"c na wielkie dziea 1o$e w&rd (ogan# czynione w wyniku ich su$by * jednak osob"# ktra nadaje ostateczny ksztat decyzji (odj)tej (rzez sobr# jest Jakub Kim jest JakubB 1y to nie kto inny# jak brat Jeszuy oraz autor jednego z listw a(ostolskich &wiadectwa historyczne mwi"# $e Jakub uwierzy do(iero (o zmartwychwstaniu Jeszui i wkrtce zosta uznany w kr)gu a(ostow !statecznie zosta starszym ws(lnoty jerozolimskiej# a wedug Jzefa Plawiusza i <uzebiusza z Aezarei jego (obo$no&+ i (rzywi"zanie do $ydowskiego dziedzictwa biblijnego byy niewzruszone 4M 8ia tak dobr" o(ini) w &rodowisku $ydowskim# $e kiedy zosta zamordowany w wyniku s(isku nikczemnego arcyka(ana DsaduceuszaE# faryzeusze (odnie&li wielki krzyk# a (odburzywszy lud do(rowadzili do zo$enia arcyka(ana z urz)du Jakub (rzy(omina te fragmenty Pism# ktre mwi" o zbawieniu (ogan w wyniku dziea 8esjasza 3idzimy wyraCnie# $e brat Pa?ski jest darzony wielkim szacunkiem w&rd zgromadzonych# gdy$ jego (ogl"d zostaje jednomy&lnie (rzyj)ty jako ws(lny Jakub (owiada: -Dlatego s"dz)# $e nie nale$y czyni+ trudno&ci tym s(o&rd (ogan# ktrzy nawracaj" si) do 1oga# ale (oleci+ im# $eby si) wstrzymywali od rzeczy s(lugawionych (rzez bawany# od nierz"du# od tego# co zadawione# i od krwi 8oj$esz bowiem od dawien dawna ma (o miastach takich# ktrzy go o(owiadaj"# gdy$ czyta si) go w synagogach w ka$dy =zabat. D4M:45%K4E

57

Powrt do korzeni

'ast)(nie starsi wysali Pawa i 1arnab) wraz z Jud" i =ylasem jako &wiadkami# daj"c im list zawieraj"cy decyzj) obowi"zuj"c" we wszystkich ko&cioach Foz(oczyna si) on od zastrze$enia# $e ludzie winni tego caego zam)tu nie zostali u(owa$nieni do wygaszania -judaizuj"cych. naucza? 'ast)(nie a(ostoowie (odaj" tre&+ (odj)tej decyzji oraz (otwierdzaj"# $e zostaa (odj)ta (rzez Ducha &wi)tego Dw KNE Ao dokadnie oznacza ta decyzjaB Przede wszystkim warto (odkre&li+# $e nie ma w niej niczego# co (rowadzioby do kwestionowania zasadno&ci (odtrzymywania (rzez ,ydw ich narodowego (owoania i dziedzictwa 3 okresie nowotestamentowym nigdy nie wyst"(i taki (roblem# (oniewa$ istniao (owszechne (rzekonanie o naturalnym (rawie (otomkw *brahama do zachowania s(ecyfiki wynikaj"cej z (rzymierzy 46 !wo (rzekonanie jest jedynym (owodem# dla ktrego nie znajdujemy w 'owym Testamencie zbyt wiele naucza? na ten temat Ksi)gi 'owego Testamentu byy (isane w celu rozwi"zania konkretnych (roblemw (owstaj"cych (odczas narodzin i rozwoju Ko&cioa Powszechnego Jistorycy wczesnego okresu jednogo&nie (otwierdzaj"# $e $ydowscy wierz"cy zawsze (odtrzymywali swe narodowe i kulturowe dziedzictwo 47 *(ostoowie akce(towali t) (ostaw) jako oczywisto&+ i nigdy nie odnosili si) do niej jako do (roblemu> 3ydaje si)# $e ws(cze&ni bibli&ci zaczynaj" dostrzega+ ten fakt 4N 3 0 9i&cie do Koryntian a(osto Pawe jasno wyra$a sw" o(ini) na ten temat: -Poza tym# niech ka$dy $yje tak# jak mu wyznaczy Pan# w takim stanie# w jakim (owoa go 1g/ tak te$ zarz"dzam we wszystkich zborach 1y kto& w chwili (owoania obrzezanyB 'iech nie ukrywa obrzezania. D0 Koryntian 7:47%4NE Dwudziesty (ierwszy rozdzia Dziejw jest kluczowy dla zastosowania tej (rawdy wobec ,ydw Je&li chodzi o wierz"cych s(o&rd (ogan# otrzymali oni nakaz -wstrzymywania si) od rzeczy s(lugawionych (rzez bawany# od nierz"du# od tego# co zadawione# i od krwi. DDzieje 4M:K5E 3idzimy tutaj jeden z historycznych (ogl"dw $ydowskich: (oganin# ktry chce by+ uznawany za s(rawiedliwego# musi (rzyj"+ warunki Przymierza z 'oem Przymierze to D0 Ks 8oj$eszowa 5E byo uniwersalne dla caej ludzko&ci i zakazywao bawochwalstwa# niemoralno&ci oraz s(o$ywania krwi Jakub (otwierdza zatem fakt# i$ (oganie nie musz" (rzy"cza+ si) do ,ydw# by by+ -w 8esjaszu.# i $e stanowi" z nimi duchow" jedno&+ Poza tym# (odstawowe nakazy (odane 'oemu nie (owinny stanowi+ (roblemu dla kogokolwiek b)d"cego w 8esjaszu 3ynika st"d# $e moralny wymiar Prawa jest akce(towalny (owszechnie# (odobnie jak &wi)to&+ $ycia DkrwiE 3arto zauwa$y+# $e (owy$sze wymogi stanowi" zarwno dla ,ydw jak i dla (ogan (ewne minimum# (ozwalaj"ce ws(lnie s(o$ywa+ (osiki D(rzy(omnijmy# $e ws(lnota stou bya (rzejawem jedno&ci duchowejE 3czesne ws(lnoty uczniw Jeszui celebroway 3ieczerz) Pa?sk" (rzy stole# co jeszcze bardziej (odkre&lao fakt wzajemnej mio&ci i akce(tacji *by osi"gn"+ ws(lnot) stou# ,ydzi musieli obni$y+ (o(rzeczk) wymaga? co do rytualnej czysto&ci swoich braci s(o&rd (ogan# natomiast (oganie musieli unika+ (raktyk# ktre szczeglnie gorszyy ,ydw Dchodzio zwaszcza o s(o$ywanie (okarmw wymienionych w 44 rozdziale 000 Ksi)gi 8oj$eszowejE D;ob 4L rozdzia 9istu do Fzymian# o zasadach wzajemnej mio&ci w s(rawach nie wykraczaj"cych (oza biblijne standardyE ;wr+my uwag) na interesuj"ce w tym kontek&cie zdanie# zawarte w Dz *( 4M:K4 2 -8oj$esz bowiem od dawien dawna ma (o miastach takich# ktrzy go o(owiadaj"# gdy$ czyta si) go w synagogach w ka$dy
58

Powrt do korzeni

=zabat. Jakub (rzy(omina# $e w synagogach dias(ory od dawna wida+ &wiadectwo $ydowskiego stylu $ycia 8oj$esz jest czytany w ka$dy =zabat i je&li (oganie s" zainteresowani Tor"# zawsze mog" skorzysta+ z mo$liwo&ci szukania 1oga 0zraela Jednak zadaniem a(ostow jest goszenie Dobrej 'owiny o (rzyst"(ieniu do 'iego (rzez Jeszu)# bez tworzenia barier kulturowych czy narodowych Dwudziesty (ierwszy rozdzia Dziejw stanowi jakby komentarz decyzji soboru jerozolimskiego# a zarazem jest jednym z kluczowych fragmentw (ozwalaj"cych zrozumie+ o(ini) a(ostow na temat (raktykowania narodowych zwyczajw (rzez $ydowskich wierz"cych Wyja2n!a on $ez o*r4de+ to, o w a"y% Nowy% Testa%en !e jest w!do zne po2redn!o, ja+o %!0 z1 e za"o(en!e ! o zyw!sto23 Fozdzia ten o(isuje (odr$ Pawa do Jerozolimy Jego decyzja o wyruszeniu w drog) jest (odyktowana (rzekonaniem od Ducha &wi)tego# (omimo ostrze$e? (rorokw o czekaj"cych go niebez(iecze?stwach Kiedy (rzybywa do &wi)tego miasta# czytamy# $e bracia -(rzyjmuj" go rado&nie. DK4:47E 'azajutrz Pawe s(otyka si) z Jakubem Dtym samym# ktry sformuowa ostateczn" decyzj) soboru jerozolimskiego na temat judaizowaniaE i wszystkimi starszymi -Pozdrowiwszy ich# wyo$y im szczegowo# czego 1g dokona (rzez jego su$b)# a oni# gdy to usyszeli# chwalili 1oga. Pojawi si) jednak (ewien (roblem: -0 (owiedzieli mu: 3idzisz# bracie# ile to jest tysi)cy ,ydw# ktrzy uwierzyli# a wszyscy gorliwie trzymaj" si) zakonu/ o tobie jednak (owiedziano im# $e wszystkich ,ydw# ktrzy $yj" mi)dzy (oganami# nauczasz odst)(stwa od 8oj$esza# mwi"c# $eby nie obrzezywali dzieci ani te$ nie zachowywali zwyczajw. Dww KQ%K4E Dobra 'owina rzeczywi&cie roz(rzestrzeniaa si) w Jerozolimie Oreckie sowo -miriady. oznacza# $e nawrciy si) dziesi"tki tysi)cy ,ydw 3szyscy jednak gorliwie trzymali si) Prawa 3 tym momencie Pawe mia doskona" okazj)# by (rzyzna+ si) do nauczania ,ydw# aby (orzucili Prawo 8oj$eszowe i (rzestali obrzezywa+ dzieci Pragment ten (okazuje wyraCnie Di taki by zamys GukaszaE# $e Pawe by lojalny wobec swego $ydowskiego dziedzictwa# a jego (Cniejsze aresztowanie byo nies(rawiedliwe =tarsi (ro(onuj" mu# aby (odda si) rytualnemu oczyszczeniu wraz z czterema m)$czyznami# ktrzy uczynili &lub nazyreatu 1y to szczeglny rodzaj &lubu# kiedy &lubuj"cy zobowi"zywa si) (rzed 1ogiem nie (i+ wina i nie &cina+ wosw na (ewien czas Pawe mia wzi"+ owych czterech m)$w# (odda+ si) wraz z nimi oczyszczeniu oraz (okry+ koszty ofiar skadanych (rzez nich (rzy zgoszeniu u(yni)cia terminu nazyreatu 'a (ytanie o cel tej akcji od(owiedzmy sowami Pisma: -wtedy wszyscy (oznaj"# $e to# co im o tobie (owiedziano# nie od(owiada (rawdzie# lecz $e i ty sam (rzestrzegasz zakonu. Dw KLE Jest oczywiste# $e fakty znane starszym &wiadczyy o tym# i$ Pawe (rzestrzega Prawa na codzie? To# $e naucza ,ydw# by zarzucili zachowywanie zwyczajw# byo jedynie (omwieniem -D E To# co im o tobie (owiedziano# nie od(owiada (rawdzie D E. Dw KLE Pawe bez sowa dyskusji idzie za rad" Jakuba i starszych PCniej jednak zostaje aresztowany na (odstawie (lotki# (owtarzanej (rzez (odburzony tum 'iektrzy twierdz"# $e Pawe (oszed na kom(romis w wyniku (resji otoczenia Azy$by Jakub rwnie$ (o(eni tak haniebny czyn# w dodatku wci"gaj"c w to PawaB Przecie$ sam Jakub jest
59

Powrt do korzeni

autorem jednej z ksi"g 'owego Testamentu# a o(rcz tego by (owszechnie znany z (rzestrzegania Prawa a$ do &mierci Je$eli Pawe da si) wci"gn"+ w obud) starszych# to dlaczego nie ma w tek&cie ani jednej wzmianki na ten tematB Dlaczego Gukasz Dnatchniony (rzez Ducha &wi)tego 2 U(rzy( tum VE w(rowadza w b"d czytelnikw 'owego TestamentuB Azy ten sam Pawe# ktry by kamienowany i biczowany dla <wangelii# i ktry (oszed do Jerozolimy wiedz"c# co go tam czeka# w tym momencie (o (rostu stchrzyB Jest to tak nie(odobne do Pawa# $e wydaje si) niemo$liwe Ao wi)cej# Gukasz w tym samym miejscu relacjonuje sowa starszych o li&cie wysanym do (ogan# zawieraj"cym decyzj) szanuj"c" ich wolno&+ -Ao si) za& tyczy (ogan# wysali&my na (i&mie nasze zalecenie# aby si) wystrzegali rzeczy ofiarowanych bawanom i krwi# i tego# co zadawione# i nierz"du. Dw KME 3 jakim celu Gukasz w"czy ten fragment akurat tutajB *by&my zrozumieli# $e Pawowe (odkre&lanie swego $ydostwa nie byo kom(romisem wobec otoczenia i za(rzeczeniem wolno&ci goszonej w <wangelii# a (otwierdzonej (rzez sobr jerozolimski w 4M rozdziale Dziejw N!eJ Pawe nie (oszed na kom(romis> Gukasz wyraCnie (odkre&la r$nic) (owoa? w obr)bie Powszechnego Aiaa wierz"cych: ,ydzi nadal (osiadaj" wasne (owoanie i to$samo&+ narodow"# (odczas gdy (oganie nie s" tym w $aden s(osb zwi"zani Twierdzenie o kom(romisie Pawa zostaje w ostateczny s(osb skom(romitowane w Dz *( 4N:4N# gdzie czytamy: -w Kenchreach UPaweV da ostrzyc gow)# bo uczyni &lub. 1y to &lub nazyreatu# ustanowiony (rzez Tor) D0H Ks 8oj$eszowa 6E 2 wi)c ten sam# jaki uczynili czterej m)$owie# z ktrymi Pawe (odda si) oczyszczeniu w &wi"tyni DDz *( K4E> Tutaj Pawe zachowuje Prawo bez $adnej (resji ze strony otoczenia> Ao wi)cej# w caym $yciorysie tego ,yda znajdujemy szczegy &wiadcz"ce o tym# $e nigdy nie wyrzek si) ustaw nadanych (rzez Tor) Jest zatem oczywiste# $e jego (isma (owinny by+ inter(retowane w tym kontek&cie: 2 w Dz *( 4M:KK Pawe zgadza si) (rzekaza+ braciom z *ntiochii list# w ktrym a(ostoowie uznaj" (rawo ,ydw do identyfikacji z nauczaniem Tory 2 w Dz *( 46:I czytamy# $e Pawe obrzeza Tymoteusza Dsyna ,ydwkiE -ze wzgl)du na ,ydw# ktrzy mieszkali w owych okolicach. 2 w Dz *( 47:4%K znajdujemy Pawa w synagodze w dzie? =zabatu# o $y"o je*o zwy zaje% 2 w Dz *( KQ:46 czytamy# $e Pawe (ragn" by+ w Jerozolimie na &wi)to =zawuot 1yo to jedno z tzw &wi"t (ielgrzymkowych# kiedy Tora nakazywaa stawi+ si) (rzed Panem w Jerozolimie 2 w Dz *( KI:4%M cytuje Prawo# odnosz"c je do siebie w s(rawie okazywania szacunku wobec wadzy 2 nawet wobec arcyka(ana 2 w Dz *( KL:44%47 Pawe twierdzi wobec swoich oskar$ycieli# $e wierzy we wszystko# co jest na(isane w Prawie i u (rorokw 2 w Dz *( KM:N mwi: -nie zawiniem w niczym ani (rzeciwko UPrawuV $ydowskiemu# ani (rzeciwko &wi"tyni. 2 w Dz *( K6:M%N o&wiadcza# $e $y Di nadal $yjeE wedug najsurowszego stronnictwa religijnego# jako faryzeusz

60

Powrt do korzeni

2 w Dz *( K6:KQ mwi (rzed s"dem# $e wzywa (ogan# aby si) -u(ami)tali i nawrcili do 1oga i s(eniali uczynki godne u(ami)tania. Jest to ty(owo $ydowskie sformuowanie 3 Dz *( KN:47 czytamy Pawow" wy(owiedC# ktra wydaje si) rozstrzyga+ ostatecznie s(r o jego (ostaw) wobec $ydowskiego dziedzictwa: -8)$owie bracia# n!e u zyn!"e% n! prze !w+o 0udow! an! zwy zajo% oj zysty%# a jednak wydano mnie w Jerozolimie jako wi)Cnia w r)ce Fzymian. 'asuwa si) nieod(arty wniosek: ocena Pawa dokonana (rzez starszych bya jak najbardziej (rawidowa 2 w (lotkach szerzonych o nim nie byo ani krzty (rawdy 3ielu biblistw doszo do (odobnej konkluzji J 9 <llison twierdzi# $e aby uto$sami+ si) z wasnym narodem Pawe nosi -cicit. 2 fr)dzle na szalu modlitewnym# (rzy(ominaj"ce nam o od(owiedzialno&ci $ycia wedug Tory KQ ;daniem J J Xodera# Pawe nie (rbowa okazywa+ na zewn"trz lojalno&ci wobec Prawa 2 on (o (rostu $y Prawem Dwy(enionym (rzez 8esjasza 2 U(rzy( tum VEK4 'ajbardziej sensacyjna o(inia (ochodzi jednak z klasycznej (racy 3 D Da:iesa -Paul and Fabbinic Judaism. D-Pawe i judaizm rabiniczny.E: ;acznijmy od (odkre&lenia zasadniczego faktu# $e Pawe (rzez cae $ycie by (raktykuj"cym ,ydem# ktry nigdy nie (rzesta gosi+# i$ <wangelia jest kierowana naj(ierw do ,ydw# ktry wzywa chrze&cijan (ochodzenia $ydowskiego do zachowania lojalno&ci wobec Tory oraz wy(ywaj"cego z niej judaizmu# i ktry (rzy(isywa narodowi $ydowskiemu szczeglne znaczenie 2 zarwno (odczas (rzedchrze&cija?skiej# jak i chrze&cija?skiej dys(ensacji .KK 3nioski wy(ywaj"ce z niniejszego rozdziau# (o&wi)conego Dziejom *(ostolskim# w (eni (odtrzymuj" tez) caej ksi"$ki: w dobie 'owego Przymierza ,ydzi nadal s" (owoani do utrzymania swej narodowej to$samo&ci Pozostaj"c cz)&ci" (owszechnego Aiaa 8esjasza DKo&cioaE nie musz" wyrzeka+ si) s(ecyfiki wyra$ania swej wiary w Jeszu)# (asuj"cej do narodowego (owoania i szczeglnego zadania# jakim jest &wiadczenie synom 0zraela ;adaniem wierz"cych jest goszenie <wangelii w r$nych kulturach (o&rd wielu narodw 3ezwanie do zwiastowania =owa ,ydom jest wci"$ aktualne Dodatkowo# (ragniemy wyrazi+ (rzekonanie# $e a(ostoowie s" dla nas autorytetem doktrynalnym (o(rzez swoje nauczanie oraz oso$!sty przy+"ad Jak susznie zauwa$y Karl 1arth# nie (owinni&my zagl"da+ im (rzez rami) do zeszytw i (o(rawia+ notatki Je$eli wszyscy oni 2 z Pawem w"cznie 2 zachowywali $ydowsk" to$samo&+ i zwyczaje# (owinni&my z tego wyci"gn"+ wnioski * (rzecie$ zachowywali> 'awet Pawe# ktry zwiastowa (oganom# (odkre&la sw" $ydowsko&+ Podobnie czynili $ydowscy uczniowie a(ostow# zwani 'azarejczykami Ahwaa 1ogu za to# $e objawi nam t) (rawd) w swoim =owie ;achowujemy zatem biblijne (raktyki naszych ojcw wiedz"c# $e Jeszua jest Tym# na ktrego one wskazuj" 3szystko czynimy (osiadaj"c (en" &wiadomo&+# $e w 'im wy(eniy si) Pisma Posiadamy bogate# zakorzenione w historii dziedzictwo zwi"zane z dzieami 1o$ymi# (odkre&lane (rzez a(ostow i (ene aski 2 &wiadczymy &wiatu o wierno&ci Pana wobec 0zraela oraz wszystkich Jego dzieci

61

Powrt do korzeni

F!;D;0*G TF;<A0

Pawe# 0zrael i Prawo

3 caej 1iblii trudno znaleC+ objawienie o wi)kszej g)bi teologicznej ni$ to# ktre zostao nam dane (o(rzez nauczanie a(ostoa Pawa na temat Prawa DzakonuE Jest ono kluczowe dla zrozumienia samej Dobrej 'owiny 'iestety# okazuje si)# $e zarwno w&rd na&ladowcw Jeszuy jak i tych# ktrzy we? nie wierz"# istnieje wiele nie(orozumie? na ten temat 1)dy te zwykle wynikaj" z niedbalstwa 2 (oszczeglne wersety s" wyrywane z kontekstu# co (rowadzi do faszywych wnioskw# (odczas gdy (rawdziwe znaczenie konkretnego fragmentu wynika z a"o2 ! danej wy(owiedzi Pawa Poza tym# nie rozr$nia si) (oszczeglnych znacze? niektrych terminw# n( -(rawo. i -nomos.# lecz wszystkie odcienie znaczeniowe wrzuca si) -do jednego worka. * (rzecie$ wiemy# $e w mowie (otocznej s" u$ywane r$ne znaczenia tego samego wyrazu# zale$nie od kontekstu 'a dodatek# istnieje jeszcze tzw gra sw# tak lubiana (rzez $ydowskich my&licieli# lecz zu(enie niezrozumiaa dla wielu ws(czesnych czytelnikw @wa$amy# $e nauczanie Pawowe jest cakowicie zgodne z jego wyznaniem wiary# jego stylem $ycia o(isanym na kartach Dziejw *(ostolskich# a tak$e znakomicie ws(gra z judaizmem mesjanistycznym 3 ka$dym nauczaniu na temat stosunku Pawa do Prawa nale$y wzi"+ (od uwag) jego kluczowe stwierdzenia odnosz"ce si) do Tory jako 1o$ego objawienia i standardu moralnego Jak dugo Prawo jest odbiciem wiecznego standardu dobra i za# tak dugo jest nieodwoalne 3 zwi"zku z tym odnotujmy nast)(uj"ce wersety: 2 Fzym I:I4 mwi# $e wiara utwierdza Prawo DzakonE -Azy wi)c Prawo uniewa$niamy (rzez wiar)B 3r)cz (rzeciwnie# Prawo utwierdzamy . 2 Fzym I:K mwi# $e Prawo jest darem od 1oga 2 Fzym 7:7 naucza# $e Prawo daje (oznanie grzechu# a Fzym 6:4%K mwi# $e nie (owinni&my (ozostawa+ w grzechu 2 Fzym 7:4K mwi# $e Prawo jest &wi)te -Przykazanie jest &wi)te i s(rawiedliwe# i dobre . 2 Fzym 7:4L mwi# $e Prawo jest duchowe# 7:46 2 $e Prawo jest dobre 3 Prawie ujawnia si) wielka m"dro&+ 1o$ych standardw niesko?czonego# osobowego i ety zne*o 1oga> Jedynie 1iblia objawia

'iew"t(liwie# Pawe mia na my&li Prawo# gdy (isa: -Aae Pismo (rzez 1oga jest natchnione i (o$yteczne do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy# do wychowywania w s(rawiedliwo&ci# aby czowiek 1o$y by doskonay# do wszelkiego dobrego dziea (rzygotowany. D00 Tym I:46%47E Ten werset zosta na(isany zanim jeszcze (owsta 'owy Testament Tora (owinna by+ Crdem wychowania i (odr)cznikiem do (o(rawy b)dw Jak na(isa Pawe# Prawo jest dobre# je&li kto& z niego czyni wa&ciwy u$ytek D0 Tym 4:N%44E
62

Powrt do korzeni

Aytowa Prawo rwnie$ wtedy# gdy dawa wskazwki etyczne zgromadzeniom: w 9i&cie do <fezjan 6:4%I (isze -Dzieci# b"dCcie (osuszne rodzicom swoim w Panu# bo to rzecz suszna Azcij ojca swego i matk) swoj"# to jest (ierwsze (rzykazanie z obietnic": *by ci si) dobrze dziao i aby& dugo $y na ziemi . Pawe zaznacza# $e o$!etn! e zawarte w Torze stosuj1 s! do ty h, +t4rzy s1 pos"uszn! przy+azan!u *(osto (odkre&la rwnie$ wa$no&+ Prawa# ktre jest zwi"zane z ci"go&ci" $ydowskiej to$samo&ci religijnej i narodowej ;atem# w czym tkwi (roblemB Azy w b)dnej inter(retacji (ism Pawowych mwi"cych o zym korzystaniu z elementw Prawa i u$ywaniu tych fragmentw do uniewa$niania Prawa jako cao&ciB Azy mo$e w tym# $e istniej" takie zastosowania wyrazu -Prawo.# ktre nie odnosz" si) do objawienia zawartego w Torze# lecz mwi" o jego b)dnym zastosowaniuB 3 swoich (ismach Pawe wyst)(uje (rzeciwko (ojmowaniu Prawa jako systemu zbawienia z uczynkw# wedle ktrego czowiek mo$e zasu$y+ si) (rzed 1ogiem (o(rzez (rzestrzeganie (rzykaza?# czyli innymi sowy 2 -zarobi+ na zbawienie. Taki -uczynkowy. (ogl"d na zbawienie (rowadzi do hi(okryzji# gdy$ jego wyznawcy nawet nie zdaj" sobie s(rawy# jak cz)sto ami" Prawo# cho+ wyznaj" (ragnienie jego (rzestrzegania Poza tym# system ten owocuje (ych" wynikaj"c" z (rze&wiadczenia o wasnej s(rawiedliwo&ci =(rbujmy zatem dowie&+ jego faszywo&ci Po (ierwsze# musimy zrozumie+# $e 1o$y standard s(rawiedliwo&ci to absolutna &wi)to&+ i doskonao&+ 'ie s(eniaj"c jej wymogw# zostajemy os"dzeni (rzez Prawo (rzed &wi)tym 1ogiem Pawe cytuje Psalmy i Prorokw# aby (okaza+ 1o$y (ogl"d na nasz1 w"asn1 spraw!ed0!wo23 2 n( z Psalmu MI: -'ie ma# kto by dobrze czyni# nie ma ani jednego# wszys y odst"(ili# ws(lnie si) s(lugawili. wysnuwa wniosek# $e -wszyscy zgrzeszyli i brak im chway 1o$ej. DFzym I:KIE# a -za(at" za grzech jest &mier+.# czyli duchowe oddzielenie od 1oga DFzym 6:KIE ="dzimy# $e mo$emy wy(racowa+ us(rawiedliwienie (rzed 1ogiem# (oniewa$ mamy tendencj) do (orwnywania si) z innymi ludCmi# zamiast mierzy+ nasze uczynki wedug standardu absolutnej 1o$ej &wi)to&ci oraz doskonaej# (ozbawionej egoizmu mio&ci DH Ks 8oj$eszowa 6:L# 000 Ks 8oj$eszowa 45:4NE 8o$e nam si) wydawa+# $e wy(rzedzamy innych o wiele kilometrw# a tymczasem kiedy (rzyjrzymy si) naszym motywacjom i (ostawom okazuje si)# $e wci"$ jeste&my oddaleni o cae lata &wietlne od (rawdziwej doskonao&ci 1adaj"c szczerze i sumiennie nasz" wasn" s(rawiedliwo&+# zaczynamy si) zastanawia+# czy w ogle wy(rzedzamy kogokolwiek 3 &wietle 1o$ego Prawa nikt nie jest s(rawiedliwy# natomiast wszyscy zasuguj" na (ot)(ienie 3 ka$dym czowieku mieszka grzeszna natura# (chaj"ca go do amania Prawa i czynienia za Fabini okre&lili j" rozwijaj"c doktryn) -jecer ha%ra.# czyli zego im(ulsu !wa grzeszna natura ma to do siebie# $e Prawo jeszcze bardziej (obudza j" do nie(rawo&ci# (oniewa$ zakazany owoc smakuje le(iej Pawe nazywa t) zasad) (rawem# u$ywaj"c gry sw -(rawo. i -nomos. Pisze a(osto: -0stnieje we mnie -(rawo. Dwyraz -(rawo. jest u$yty (rzez Pawa w innym sensie ni$ Prawo jako ToraE# $e gdy chc) czyni+ dobrze# trzyma si) mnie ze . *by unikn"+ nie(orozumie?# w tym samym rozdziale Pawe okre&la Prawo DTor)E jako -&wi)te# s(rawiedliwe# dobre. i -duchowe.# czego 2 rzecz jasna 2 nie mo$na (owiedzie+ o -(rawie. DzasadzieE# $e -trzyma si) mnie ze.

63

Powrt do korzeni

Powy$sze fakty kojarz" si) z dwiema innymi zasadami# rwnie$ okre&lanymi mianem -(rawa. (rzy okazji gry sw/ one r4wn!e( n!e s1 Prawe% w sens!e Tory Ahodzi o (rawo grzechu i &mierci Prawo grzechu jest zasad" (olegaj"c" na tym# $e &wi)te i s(rawiedliwe Prawo 1o$e stanowi dla u(adego czowieka bardziej Crdo (okusy ni$ s(rawiedliwych motywacji Dzieje si) tak nie dlatego# $e Prawo jest b)dnie skonstruowane# lecz w wyniku grzesznej natury czowieka -9ecz grzech (rzez (rzykazanie otrzyma bodziec i wzbudzi we mnie wszelk" (o$"dliwo&+. DFzym 7:NE =abo&+ Prawa nie (olega na zbyt wysokiej (o(rzeczce s(rawiedliwo&ci lecz na tym# $e nie ma ono mocy s(rawczej (ozwalaj"cej czowiekowi s(eni+ za(isane w nim wymagania -3iemy bowiem# $e Prawo jest duchowe# ja za& jestem cielesny# za(rzedany grzechowi. D7:4LE Prawo jest -sabe z (owodu ciaa. DN:IE Dlatego Pawe (isze: -w czonkach moich dostrzegam inne (rawo# ktre walczy (rzeciwko Prawu# uznanemu (rzez mj rozum i bierze mnie w niewol) (rawa grzechu# ktre jest w czonkach moich. D7:KIE Gamanie Prawa (rowadzi do jeszcze wi)kszego zniewolenia# ktre (owoduje kolejne nie(rawo&ci i grzechy 'a (rzykad# ka$dy zboczeniec uwa$a# $e nast)(ne zas(okojenie niezdrowych (ragnie? nasyci jego (o$"dliwo&+ 0 rzeczywi&cie tak si) dzieje# lecz tylko na chwil) Kolejne (okusy s" coraz silniejsze i coraz bardziej obrzydliwe Kamca# (ijak# zodziej i $arok 2 wszyscy obserwuj" w swoim $yciu takie same zasady dziaania grzechu> Prawo grzechu (rowadzi do &mierci ze wszystkimi jej konsekwencjami ;a(at" za amanie Prawa jest oddzielenie od 1oga# &mier+ fizyczna i wreszcie wieczne (ot)(ienie# czyli &mier+ duchowa 'iektrzy uwa$aj"# $e (rawo -grzechu i &mierci. to wa&nie Tora 2 c$ za tragiczne nie(orozumienie> Jak na(isa a(osto Jan# -grzech jest (rzest)(stwem Prawa./ zdaniem Pawa -grzechu si) nie liczy# gdy Prawa nie ma . Dlatego wszyscy jeste&my uznani winnymi (rzed 1ogiem Pawe stawia nast)(uj"c" kwesti): Ao w takim razie (owinni&my zrobi+# aby zosta+ uznanymi za s(rawiedliwych lub inaczej 2 us(rawiedliwionych w oczach 1ogaB Fozwi"zanie tego (roblemu znajduje na (rzykadzie *brahama: -wtedy uwierzy Panu# a !n (oczyta mu to ku us(rawiedliwieniu. D0 Ks 8oj$eszowa 4M:6E *braham zosta us(rawiedliwiony (rzez wiar)> Do(iero kilka lat (Cniej otrzyma obrzezk) jako znak (rzymierza z 1ogiem DFzym L:4KE 3 9i&cie do Oalacjan Pawe twierdzi# $e ka$da inter(retacja objawienia 8oj$eszowego musi by+ dokonywana na (odstawie Przymierza *brahamowego Prawo 8oj$eszowe# nadane LIQ lat (Cniej# -nie uniewa$nia Testamentu DPrzymierzaE u(rzednio (rzez 1oga u(rawomocnionego# tak $eby obietnica bya unicestwiona. DOal I:47E Pawe nie (rzeciwstawia 2 jak my&l" niektrzy 2 objawienia 8oj$eszowego objawieniu *brahamowemu 8aj" one r$ne# lecz kom(lementarne cele: -Azy wi)c Prawo jest (rzeciw obietnicom 1o$ymB 'ynaj%n!ejJ . DOal I:K4E 'ast)(nie a(osto (rzechodzi do nakre&lenia (odstawowej (rawdy: mo$emy zosta+ (rzyj)ci (rzez 1oga jako s(rawiedliwi tylko (rzez wiar) 2 wierz"c w Jeszu)# Jego $ycie# &mier+ i zmartwychwstanie G"cz"c w jednym nauczaniu w"tki systemu ofiarniczego i us(rawiedliwienia *brahama# Pawe dowodzi (rawdziwo&ci (ostawionej tezy:

64

Powrt do korzeni

Jak *dam Da wraz z nim 2 caa ludzko&+E u(ad w grzech i sta si) (roto(last" upad"ej, *rzesznej rasy 0udz+!ej# tak Jeszua Dzwany w (ismach Pawowych drugim *damemE da nam nowe czowiecze?stwo *by skorzysta+ z tego daru# musimy uwierzy+# $e !n zmar za nasze grzechy Jeszua jest (rzedstawicielem ludzko&ci# a ludzko&+ jest (o"czona w jedn" wielk" rodzin) 2 o(rcz tego# $e jeste&my indywidualnymi osobami# istniej" wzajemne (owi"zania (o(rzez fakt naszego czowiecze?stwa 4 0dentyfikuj"c si) z nami# 1ezgrzeszny za(aci kar) za ka$dego z nas Azyni"c to# okaza miosierdzie 1o$e i umiowa nas -a$ do &mierci# i to &mierci krzy$owej.# a tak$e ujawni destrukcyjn" natur) grzechu# ktry d"$y do unicestwienia s(rawiedliwego czowieka !fiara Jeszuy zostaa zaakce(towana# a !n sam (owsta z martwych 3szystkie (owy$sze (rawdy (rzyjmujemy (rzez wiar)# i od tej chwili jeste&my -w 8esjaszu. To okre&lenie 2 -w 8esjaszu. 2 jest by+ mo$e najbardziej znacz"cym terminem u$ywanym w 'owym Testamencie !znacza ono# $e od momentu nowego narodzenia jeste&my Jego cz)&ci" 2 (rzez wiar) otrzymali&my now"# s(rawiedliw" natur) D00 9ist do Koryntian M:7E oraz Ducha 1o$ego# ktry odt"d w nas zamieszkuje# zgodnie z obietnic" za(isan" w I4 rozdziale Ksi)gi Jeremiasza i I6 rozdziale Ksi)gi <zechiela 'ie jeste&my ju$ winni# lecz w 'im us(rawiedliwieni (rzez wiar) Dlatego a(osto Pawe mo$e cytowa+ Dawida# ktry nie zosta us(rawiedliwiony (rzez Prawo# lecz dzi)ki 1o$emu miosierdziu i asce: -1ogosawiony czowiek# ktremu Pan nie (oczytuje winy. DPsalm IK:KE -!bmyj mnie zu(enie z winy mojej i oczy&+ mnie u grzechu mego>. DPsalm M4:4E Teraz wierz"cy (osiada (onadnaturaln" moc# jaka tkwi w identyfikacji z odku(ieniem dokonanym (rzez 8esjasza Dzi)ki tej mocy grzech zostaje u&miercony# a (o(rzez blisk" s(oeczno&+ z 1ogiem wierz"cy osi"ga coraz (eniejsze u&wi)cenie 'owa natura# jak" otrzyma w momencie nowego narodzenia z Ducha &wi)tego# uzdalnia go do wy(eniania woli 1o$ej =(rawiedliwo&+# jak" (osiada b)d"c w Mesjaszu# gwarantuje mu $ycie wieczne# dlatego nie musi si) ju$ ba+ &mierci Teraz mo$e wzrasta+ duchowo# a dzi)ki nowemu $yciu mo$e si) u(odabnia+ coraz bardziej do swego 8istrza i ;bawiciela * jak ma si) do tego wszystkiego PrawoB Po (ierwsze# ju$ nie u(atrujemy w nim nadziei na osi"gni)cie wewn)trznej s(rawiedliwo&ci# gdy$ w 8esjaszu umarli&my dla legalistycznych wymogw Prawa Pawe (odaje (rzykad kobiety# ktra (o &mierci ma$onka jest wolna od wszelkich zobowi"za? ma$e?skich 8y umarli&my dla Prawa DFzym 7:LE w tym sensie# $e nie musimy ju$ (onosi+ (rzewidzianej tam kary za grzech# ani te$ nie jeste&my skr)(owani wi)zami legalizmu Teraz $yjemy moc" Ducha i Jego mio&ci"# objawiaj"c" si) w $yciu tych# ktrzy (ost)(uj" wedle (rawa mio&ci 3 tej sytuacji Prawo staje si) dla nas (rzewodnikiem i nauczycielem# skutecznym (rzez moc Ducha &wi)tego Odyby&my nie (olegali na niej oraz na (ot)dze odku(ienia dokonanego (rzez Jeszu)# nasza stara natura z (owrotem wzi)aby nas w (osiadanie Podobnie jest zreszt" z tymi# ktrzy koncentruj" si) gwnie na (rzykazaniach (odanych w 'owym Testamencie Da jest ich okoo 4QQQE# co rwnie$ (rowadzi do legalizmu i (rb osi"gni)cia zbawienia (rzez uczynki K Teraz zatem (rzestrzegamy Prawa w Duchu i Prawdzie# w od(owiedzi na 1o$" ask) i miosierdzie Aaa 1iblia 2 w"czaj"c od(owiednio stosowane Prawo 8oj$eszowe 2 jest naszym (rzewodnikiem# -(o$ytecznym do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy# do wychowywania w s(rawiedliwo&ci. D00 9ist do Tymoteusza I:46E Feformatorzy chrze&cija?stwa
65

Powrt do korzeni

susznie dostrzegali ws(aniae dziaanie Prawa w charakterze (rzewodnika oraz standardu# dzi)ki ktremu jeste&my (rzekonywani (rzez Ducha &wi)tego# aby -stale wyznawa+ grzechy i dost)(owa+ ich od(uszczenia. Kalwin nazwa to trzeci" funkcj" s(enian" (rzez Prawo I Jest ono zwierciadem# w ktrym widzimy# jacy jeste&my Jeszua jest $yj"c" Tor"# dlatego reformatorzy nie mieli (roblemw (odobnych do tych# jakie dr)cz" ws(czesnych niedoinformowanych chrze&cijan# ktrzy nie chc" szczerze (owtrzy+ za (salmist": -Jak$e miuj) Prawo Twoje. DPs 445:57 1TE Powy$szy (ogl"d na Prawo i ask) mo$e wydawa+ si) (aradoksalny# lecz je&li zostanie (rawidowo zrozumiany# okazuje si) by+ s(jny oraz (een g)bokiej (rawdy 'awet (sychologowie doszli do wniosku# $e akce(tacja i (rzebaczenie musz" (o(rzedza+ (osusze?stwo Dlatego te$ (rzyj)cie jako (rzybranych synw i od(uszczenie grzechw staj" si) dla nas motywacj" do okazywania (osusze?stwa 1ogu L Jest to naszym celem# a zarazem (rzewodni" my&l" Pism: -Jam jest Pan# 1g twj# ktry ci) wy(rowadzi z ziemi egi(skiej. Ddzi)ki mojej asce# 00 Ks 8oj$eszowa KQ:KE Dlatego -nie b)dziesz mia innych bogw obok mnie. D00 Ks 8oj$eszowa KQ:IE Konce(cja zasugiwania na 1o$" mio&+ i zbawienie jest obraz" Jego &wi)to&ci 'ie(orozumieniem jest rwnie$ twierdzenie# jakoby zbawienie z aski (rowadzio do rozluCnienia standardw moralnych Pogl"d ten jest jednak wynikiem (owierzchownego rozumienia istoty aski Przecie$ akce(tacja 1o$ej aski wi"$e si) z (rzyj)ciem nowej natury# ktra (ragnie okazywa+ 1ogu (osusze?stwo# a tak$e z otrzymaniem Jego Ducha ktry# jak za(owiedzia <zechiel# zamieszkuje w naszym wn)trzu i s(rawia# $e -(ost)(ujemy wedug 1o$ych (rzykaza? i wykonujemy je. DKs <zechiela I6:K7E Pawe musia rwnie$ od(iera+ bekotliwe argumenty tych# ktrzy nie rozumiej"c istoty zagadnienia uwa$ali# $e -(owinni&my (ozosta+ w grzechu# aby aska obfitsza bya. 8aj"c $yw" wiar) i mio&+ do 1oga# mo$emy od(owiedzie+ za a(ostoem: -Jak$e my# ktrzy grzechowi umarli&my# jeszcze w nim $y+ mamyB. D9ist do Fzymian 6:KE 'iektre sformuowania zawarte w 9i&cie do Fzymian wydaj" si) niejasne# lecz (o chwili modlitwy i zastanowienia odkrywamy ich (rawdziwy sens Przytoczmy jedno z nich: -*lbowiem grzech nie (owinien nad wami (anowa+# skoro nie jeste&cie (oddani Prawu# lecz asce Jaki st"d wniosekB Azy mamy dalej grzeszy+# dlatego $e nie jeste&my ju$ (oddani Prawu# lecz asceB ,adn" miar">. D9ist do Fzymian 6:4L%4M 1TE 0 znw# niektrzy wyrywaj" z kontekstu sformuowanie -nie jeste&my (oddani Prawu# lecz asce. Dbardziej (o(ularne jest stwierdzenie -nie jestem (od Prawem DzakonemE# lecz (od ask"# wynikaj"ce z innych (rzekadw 2 U(rzy( tum VE# aby dowie&+# $e Prawo w sensie Tory (rzestao nas dotyczy+ Jest to jednak niemo$liwe# wzi"wszy (od uwag) cho+by 00 Tym I:46#47 czy inne wersety (rzytaczane (owy$ej Fozwa$any fragment staje si) jasny# je&li zrozumiemy go w kontek&cie# w jakim zosta na(isany Kluczowe znaczenie (osiada wyraz -(oddani. Prawo nie jest ju$ tyranem# gro$"cym nam (ot)(ieniem 2 nie jeste&my ju$ poddan! prze+0e5stwu Prawa 'ie musimy si) ju$ ba+ (ot)(ienia i stara+ si) o wasnych siach zado&+uczyni+ jego wymaganiom# aby zadowoli+ 1oga# co jest z gry skazane na nie(owodzenie Ta (rawda staje si) cakowicie jasna# gdy do roz(atrywanego zdania (odstawimy definicj) grzechu (odawan" (rzez Tor) Prawo definiuje grzech bardzo konkretnie# o czym (isze sam Pawe 2 -z uczynkw Prawa $aden czowiek nie mo$e dost"(i+ us(rawiedliwienia w Jego oczach. DFzym I:KQE 2 a tak$e Jan D-grzech jest (rzest)(stwem Prawa.E i Jakub D-cho+by kto& (rzestrzega caego Prawa# a (rzest"(iby jedno tylko (rzykazanie# (onosi win) za wszystkie.E
66

Powrt do korzeni

=(arafrazujmy zatem: -*lbowiem (rzest)(stwo Prawa nie (owinno nad wami (anowa+# skoro nie jeste&cie (oddani (rawu jako systemowi osi"gania us(rawiedliwienia z uczynkw# lecz asce Jaki st"d wniosekB Azy mamy dalej ama+ Prawo# dlatego $e nie jeste&my ju$ poddan! (rawu# lecz asceB ,adn" miar">. D9ist do Fzymian 6:4L%4M 1TE Podobne nauczanie znajdujemy w 9i&cie do <fezjan K:N%4Q -*lbowiem ask" jeste&cie zbawieni (rzez wiar)# i to nie z was: 1o$y to dar/ nie z uczynkw# aby si) kto nie chlubi Jego bowiem dzieem jeste&my# stworzeni w Ahrystusie Jezusie do dobrych uczynkw# do ktrych (rzeznaczy nas 1g# aby&my w nich chodzili . 3 9i&cie do Tytusa I:M czytamy: -;bawi nas nie dla uczynkw s(rawiedliwo&ci# ktre s(enili&my# lecz d0a %!"os!erdz!a swe*o (rzez k"(iel odrodzenia oraz odnowienie (rzez Ducha &wi)tego D E . Az)sto syszymy wyrwany z kontekstu werset z 9istu do Fzymian D4Q:LE -*lbowiem kresem Prawa jest Ahrystus# dla us(rawiedliwienia ka$dego# kto wierzy. D1TE 3yraz -kres. Dw (rzekadzie 1T;1 -koniec. 2 U(rzy( tum VE to w oryginale greckim -telos.# a nie -finis. Te0os zawiera raczej ide) celu lub wy(enienia# ni$ ko?ca czego& Ao zatem oznacza twierdzenie# $e Jeszua stanowi -telos. PrawaB 3 9i&cie do Fzymian 5:I4 Pawe mwi# $e (roblem ,ydw nie (olega na tym# i$ starali si) wy(eni+ Prawo# lecz $e -zabiegali o us(rawiedliwienie nie z wiary# lecz 2 jakby to byo mo$liwe 2 z uczynkw. D1TE 'ie chodzi o samo wy(enianie Tory# lecz o spos4$# w jaki czynili to 0zraelici 1ior"c (od uwag) kontekst# mo$emy stwierdzi+# $e Jeszua stanowi -telos. Prawa w nast)(uj"cym sensie: Jest !n uciele&nionym wzorcem ludzkiego $ycia w duchu i (rawdzie# zgodnego ze standardami (odanymi (rzez Tor) Jest $yj"c" Tor" Jest celem Tory 2 $yciem# jakiego domagay si) &wi)te (rzykazania i na ktre wskazywa cay system ofiarniczy Jest tak$e kresem mylnego (ojmowania Tory jako zach)ty do szukania us(rawiedliwienia (rzez uczynki @wierzywszy w Jego doskona" ofiar)# zrozumieli&my $e Prawo nigdy nie miao by+ systemem samozbawienia czowieka dzi)ki jego zasugom Jednak$e -telos. Prawa nie oznacza odrzucenia Tory# (oniewa$ (odstawow" zasad" inter(retacji Pism jest odczytywanie ich w kontek&cie nauczania caej 1iblii> P!s%o 2w!te jest sp4jny% o$jaw!en!e% danym czowiekowi (rzez niesko?czonego# osobowego 1oga# =twrcy 3szech&wiata 3ierz)# $e uwa$ny czytelnik 1iblii znajdzie w niej (otwierdzenie (owy$szych wnioskw ;bawienie jest na(rawd) -z aski (rzez wiar).> 9ecz 1g jest 1ogiem Prawa# b)d"cego (odstaw" istnienia i funkcjonowania kosmosu Dzi)ki s(rawiedliwo&ci 8esjasza oraz Jego &mierci za nasze grzechy# 1g mg nas zbawi+ (ozostaj"c jednocze&nie s(rawiedliwym wedug wasnych standardw 1)d"c w 8esjaszu# jeste&my us(rawiedliwieni i s(rawiedliwi Jego s(rawiedliwo&ci" DFzym I:K6E Dlatego wraz z (rorokiem wyra$amy nadziej)# $e -Prawo wyjdzie z =yjonu# a sowo Pa?skie 2 z Jeruzalemu. DKs 0zajasza K:I 1TE

67

Powrt do korzeni

P#WEK I IZR#E8 Tematem wi)kszo&ci dzisiejszych kaza? jest osobisty (okj i szcz)&cie To (rawda# $e 1o$ym (ragnieniem jest uszcz)&liwienie czowieka 2 osobista wi)C z Panem jest najwi)ksz" rado&ci" i skarbem dla ka$dej istoty ludzkiej Jednak$e# 1g (ragnie rwnie$# by&my (rzestali si) koncentrowa+ wy"cznie na sobie i zaanga$owali si) we wstawiennictwo za niezbawionych Ka$dy# kto zosta zdobyty (rzed Dobr" 'owin) oraz &wiadectwo zamieszkiwania 8esjasza w naszych sercach# jest wy(enieniem celu 1o$ego i (owinien by+ s(enieniem rwnie$ naszych (ragnie? Dlatego 1g (ragnie# by&my uczestniczyli w ich realizacji (o(rzez &wiadectwo i modlitw) za tych# ktrzy nas otaczaj" 2 s"siadw i cae miasta Je&li b)dziemy blisko Pana# z (ewno&ci" us"yszy%y Jego =owo: -*lbowiem tak 1g umiowa &wiat. D<w Jana I:46E 'iektrzy wielcy &wi)ci rozumieli# $e nadej&cie Krlestwa 1o$ego w mocy i chwale# b)d"ce nadziej" caego stworzenia# jest &ci&le zwi"zane z (lanem dla 0zraela i objawieniem si) Pana (o(rzez 'ard 3ybrany Dlatego n( Fees Jowells modli si) (rzez wiele lat o restauracj) (a?stwa 0zrael ,ydzi mesjanistyczni wierz"# $e nadchodzi (rzeomowy okres w historii ich narodu# a judaizm mesjanistyczny b)dzie z nim &ci&le zwi"zany Jednym z kluczy do zrozumienia tego wszystkiego jest Pawowe nauczanie na temat 0zraela Fozdziay 5%44 9istu do Fzymian stanowi" (odstawow" cz)&+ wykadu a(ostoa na temat teologii 0zraela Fozdzia dziewi"ty roz(oczyna si) od o(isu smutku i blu# odczuwanego (rzez Pawa w zwi"zku z jego -bra+mi# krewnymi wedug ciaa. ; (ewno&ci" ci)$ar ten by dla niego im(ulsem do modlitwy wstawienniczej za ,ydw 2 Pawe gotw by nawet modli+ si) o to# by ze wzgl)du na nich zosta+ od"czonym od 8esjasza Ponadto# a(osto w (eni uznaje wa$no&+ narodowego (owoania 0zraelitw# (isz"c w czasie teraCniejszym# $e do nich nale$y -synostwo i chwaa# (rzymierza i nadanie Prawa# (enienie su$by 1o$ej i obietnice Do nich nale$" (raojcowie# z nich rwnie$ jest 8esjasz wedug ciaa. DFzym 5:L%ME Dalej Pawe o&wiadcza jednak# $e nie wszyscy (otomkowie 0zraela s" nimi w sensie duchowym Jest to tzw doktryna resztki 2 wa$na konce(cja# ktr" musimy rozszyfrowa+ 'ast)(nie od(owiada tym# ktrzy oskar$aj" 1oga o nies(rawiedliwo&+ w s(rawie u(adku 0zraela jako narodu# ktry nie uzna Jeszui za 8esjasza Fozdzia dziewi"ty wydaje si) by+ -tward" mow". na temat narodu izraelskiego 'ie ma tutaj mowy o zbawieniu jednostek# lecz o caych narodach !kazuje si)# $e (ost)(owanie 1oga wobec ludw jest czym&# co (rzekracza ludzk" zdolno&+ (ojmowania 'ie mamy (rawa os"dza+ Jego (ost)(owania# bo -kim$e ty jeste& UczowieczeV# $e wdajesz si) w s(r z 1ogiemB. D5:KQE 'ast)(nie Pawe czyni (orwnanie z dziedziny garncarstwa# ktre bardzo cz)sto jest mylnie rozumiane 3ymienia naczynia kosztowne i (os(olite# a tak$e naczynia gniewu i zmiowania 'aczynia kosztowne s" (i)kne i su$" n( do nalewania wody (rzy stole 'aczynia (os(olite nie wyr$niaj" si) niczym szczeglnym s" (rzeznaczone n( do obmywania ng Do garncarza nale$y decyzja# ktre naczynie ule(i+# lecz i tak obydwa rodzaje s" niezb)dne w ka$dym gos(odarstwie domowym 'aczynie zmiowania# ktre stucze si) (odczas wy(alania# jest re(erowane i wy(alane (onownie Je&li (odczas tego (rocesu ostanie si) w cao&ci# wtedy b)dzie u$yte jako naczynie zmiowania Je&li nie (rzetrwa (rby# stanie si) naczyniem gniewu ;auwa$my# $e -1g znosi w wielkiej cier(liwo&ci naczynia gniewu# (rzeznaczone na zagad). D5:KKE Ka$dy s"d 1o$y odbywa si) (o du$szym okresie Jego cier(liwo&ci wobec grzesznikw

68

Powrt do korzeni

3 &wietle (owy$szego wida+ jeszcze wyraCniej# jak wielkie jest Jego miosierdzie wobec ,ydw i (ogan: (omimo naszych grzechw# jeste&my naczyniami zmiowania# (rzeznaczonymi do chway Jednak$e decyzja o (rzeznaczeniu nale$y w cao&ci do suwerennego 1oga Po wyraCnym (odkre&leniu suwerenno&ci 1o$ych decyzji# Pawe natchniony Duchem (rzedstawia objawienie dotycz"ce ci"go&ci 1o$ego (lanu wobec 0zraela 'aj(ierw odnosi si) do (ism (rorockich# cytuj"c Ksi)g) !zeasza# gdzie czytamy o (lanie 1oga wzgl)dem ludw (oga?skich: -'ie mj lud nazw) moim ludem. D!z K:KIE ; kolei (rorok 0zajasz mwi o tym# $e tylko resztka 0zraela b)dzie ocalona z wojennej (o$ogi D0z 4Q:KK%KIE 0stniej" jeszcze inne (owody (rzedstawionego (rzez Pawa stanu rzeczy Jednym z nich jest fakt# $e 0zrael mylnie rozumia Prawo jako system osi"gania zbawienia z uczynkw @(adli# bo -byo to nie z wiary# lecz jakby z uczynkw. DFzym 5:IKE !wocem takiej (ostawy byo (oczucie wasnej s(rawiedliwo&ci# -bo nie znaj"c us(rawiedliwienia# ktre (ochodzi od 1oga# a wasne usiuj"c ustanowi+# nie (od(orz"dkowali si) us(rawiedliwieniu 1o$emu. w osobie Jeszuy D4Q:IE Dlatego te$ (oganie# ktrym obca bya (ycha zwi"zana z (osiadaniem Prawa# byli bardziej zdolni do (oddania si) 1o$ej s(rawiedliwo&ci ni$ ,ydzi# ktrzy za&le(ieni wasn" (seudo%s(rawiedliwo&ci# nie (otrzebowali aski> 3 dodatku# <wangelie (okazuj" wyraCnie# $e 0zraelici oczekiwali 8esjasza%Krla# ktry (okona rzymskich oku(antw i ustanowi ziemskie Krlestwo s(rawiedliwo&ci ze stolic" w Jerozolimie !czywi&cie# jest to jedna z rl# jakie mia wy(eni+ 'amaszczony Jednak$e# ,ydzi byli tak zaabsorbowani wyobra$eniem wywy$szonego Krla 8esjasza# $e nie za(rz"tali sobie gowy innym# (ierwszym Jego (rzyj&ciem w roli cier(i"cego =ugi# ktry mia wzi"+ na siebie grzechy i sabo&ci &wiata 2 co byo krokiem ku dys(ensacji zwi"zanej z Jego (anowaniem 8esjasz%Krl mia zgin"+ jak (rzest)(ca# (rzybity do krzy$a: -(rzekl)ty ka$dy# kto zawis na drzewie. DH Ks 8oj$eszowa K4:KI# 9ist do Oalacjan I:4IE# co byo dla wielu ,ydw nie do (rzyj)cia ;aiste# to (rzekle?stwo zostao (rzeze? (oniesione w naszym imieniu# za nas i w miejsce ka$dego z nas * jednak tylko Duch &wi)ty jest w stanie otworzy+ nasze oczy na t) (rawd)# ktra staa si) dla ,ydw -kamieniem obrazy. czyli skandalem> D0 Kor 4:KIE Do (owodw# dla ktrych ,ydzi nie uznali Jeszui 8esjaszem mo$emy doda+ (rzejmowanie (oga?skich (raktyk kultowych (rzez instytucjonalne chrze&cija?stwo 2 nawet# je&li byy one -(rzerabiane. i -(o&wi)cone. 3 dodatku# od 45QQ lat trwa niemal nie(rzerwane (rze&ladowanie ,ydw (rzez Ko&ci instytucjonalny (omimo faktu# i$ nie%$ydowscy uczniowie Jeszui mieli# zgodnie z nauczaniem Pawowym# (obudzi+ ,ydw do zazdro&ci o ich 8esjasza i zbawi+ niektrych z nich DFzym 44:4I# IQ%I4E ;wie?czeniem argumentacji Pawowej jest stwierdzenie zawarte w Fzym 44:4 Azy 1g odrzuci swj ludB 1ynajmniej> *(osto wskazuje na siebie jako dowd# $e 1g nie odrzuci 0zraela 3 &wietle jego (rzeszo&ci# kiedy to (rze&ladowa z ca" gorliwo&ci" zwolennikw -Drogi. jest to argument wielkiej wagi> ;a czasw <liasza byo w Jerozolimie 7QQQ m)$w nale$"cych do 1oga# o czym (rorok nie wiedzia D0 Ks Krlewska 45:4NE> -Podobnie i obecnie (ozostaa resztka wedug wyboru aski. D44:ME !wa resztka nie (owinna by+ (ostrzegana jako zamkni)ta# ekskluzywna gru(a wybra?cw 1o$ych# lecz raczej jako (ierwociny wskazuj"ce na ostateczne zbawienie caego narodu Pawe cytuje (rorokw i (salmy Dawidowe (okazuj"c# $e brak od(owiedzi ze strony 0zraela by cz)&ci" (lanu# z gry (owzi)tego (rzez 1oga Aaa (ostawa 0zraela i jego (rzywi"zania do
69

Powrt do korzeni

us(rawiedliwienia z uczynkw Drozdzia 4QE jest (owodem nadej&cia s"du 1o$ego 3 tym miejscu Pawe stwierdza# $e niewiara 0zraela rwnie$ bya (rzez 1oga (rzewidziana i za(lanowana -Azy si) (otkn)li# aby u(a&+B 1ynajmniej. D44:44E 3 oryginalnym tek&cie czytamy tutaj: -czy ich (otkni)cie jest ostatecznym i nieodwracalnym u(adkiemB. *(osto od(owiada z ca" moc": -'ie>. 'adejdzie jeszcze wielki dzie? dla 0zraela> Jednak ich (otkni)cie# (olegaj"ce na odrzuceniu jedynej drogi do !jca# stao si) (owodem# dla ktrego -zbawienie doszo do (ogan. oraz -bogactwem &wiata. Dww 44%4KE Ao Pawe ma na my&liB Dlaczego niewiara 0zraela miaaby mie+ cokolwiek ws(lnego ze zbawieniem (oganB T) s(raw) wyja&nia historyczny kontekst Dziejw *(ostolskich Kiedy tylko byo to mo$liwe# w ka$dym mie&cie# do ktrego (rzybywa Pawe# naj(ierw szed do miejscowej synagogi 'iektrzy ,ydzi (rzyjmowali Dobr" 'owin)# lecz wi)kszo&+ zwykle j" odrzucaa 'awracali si) za to (oganie# ktrzy (rzychodzili tumnie# by sucha+ <wangelii# +t4ra dawa"a !% szans poznan!a 'o*a Izrae0a $ez +on!e zno2 ! o$rzezan!a ! przy"1 zan!a s! do spo"e zno2 ! (ydows+!ej;wr+my uwag) na s(r Pawa z -judaizuj"cymi. Ai $ydowscy na&ladowcy Jeszui uwa$ali# $e (oganie nie mog" dost"(i+ zbawienia# do(ki nie zostan" obrzezani i je&li nie b)d" (rzestrzega+ Prawa 8oj$eszowego 8imo s(orych trudno&ci# a(ostoom udao si) obali+ ten (ogl"d DDzieje 4ME 3ielu ,ydw (rzyj)o <wangeli) 2 wedug za(isu z K4 rozdziau# dziesi"tki tysi)cy 2 (odobnie jak wielu (ogan * jednak uczniowie (ochodzenia $ydowskiego stanowili wtedy zdecydowan" mniejszo&+ w 0zraelu 3 dodatku# cz)&+ tej mniejszo&ci zawzi)cie zwalczaa Pawa i nie%$ydowskich konwertytw Problemy# ktre (ojawiy si) w zwi"zku z tym# s" tematem kilku listw Pawowych Ao by si) stao# gdyby zamiast mniejszo&ci# wi)kszo&+ ,ydw (rzyj)a Dobr" 'owin)B Judaizuj"cy stanowili s(or" gru() uczniw 3 ka$dym wi)kszym mie&cie regionu obecno&+ ,ydw bya wyraCna# nie ws(ominaj"c o ziemi izraelskiej !blicza si)# $e mieszkao tam wtedy okoo dwch milionw ,ydw# a cztery do (i)ciu milionw $yo w dias(orze 3yobraCmy sobie (resj)# jak" musieliby wywiera+ -judaizuj"cy. w liczbie trzech do (i)ciu milionw# a wszyscy -gorliwie trzymaj"cy si) Prawa. DDzieje K4E =tanowioby to ogromn" barier) w (rzyjmowaniu <wangelii dla (ogan# ktrzy nie byli (owoani do zmiany narodowo&ci i obrzezywania dzieci Teraz rozumiemy sens Pawowych sw/ lecz je&li (rzewidziana (rzez 1oga zatwardziao&+ ,ydw staa si) faktem# -to czym b)dzie (rzyj)cie ich.B ,ydowskie odrzucenie <wangelii s(owodowao wszak zwi)kszenie wysiku w (racy misyjnej w&rd (ogan Pawe widzia# $e zbawienie z aski doszo do (ogan# aby wzbudzi+ u ,ydw zazdro&+ o ich wasnego 8esjasza/ dlatego -chlubi si). swoj" su$b" maj"c nadziej)# $e w ten s(osb cho+ niektrzy z nich zostan" zbawieni Tu nast)(uje (unkt kulminacyjny argumentacji a(ostoa: -Je&li bowiem odrzucenie ich jest (ojednaniem &wiata# to czym b)dzie (rzyj)cie ich# je&li nie (owstaniem do $ycia z martwychB Je&li zaczyn Uofiarowany jako (ierwocinyV jest &wi)ty# to i ciasto/ a je&li korze? jest &wi)ty# to i ga)zie. DFzym 44:4M%46E Jak (ierwociny u&wi)caj" cae zbiory# tak 0zrael jako cao&+ jest u&wi)cony i (ewnego dnia zostanie (rzyj)ty (rzez 1oga tak# jak $ydowscy na&ladowcy Jeszui# ktrzy stanowi" (ierwociny 0nnymi sowy# Pawe (rzewiduje (rzyj)cie 0zraela (rzez 1oga# co b)dzie wydarzeniem (orwnywalnym do (owstania z martwych Teraz autor zwraca si) do wierz"cych (ochodzenia (oga?skiego# jakby u(rzedzaj"c ich ewentualne zastrze$enia
70

Powrt do korzeni

3s(lnota zbawionych zostaje (orwnana do drzewa oliwnego 'iektre naturalne ga)zie zostay odamane# lecz nie wszystkie Dw 47E# a na ich miejsce wszcze(iono ga"zki z dzikiego drzewa# czyli nie%,ydw# ktrzy nie wzrastali na glebie Przymierzy Pawe ostrzega ich# aby si) nie wynosili (onad inne ga)zie (ami)taj"c# $e to korze? dCwiga ich# a nie oni korze? 8aj" $y+ w bojaCni 1o$ej# gdy$ skoro 1g nie oszcz)dzi naturalnych ga)zi# to nie oszcz)dzi rwnie$ ich# o ile nie b)d" (okorni 3racaj"c do tematu 0zraela# autor (isze w wersecie KI# $e -1g ma moc wszcze(i+ ich (onownie D E o ile$ (ewniej zostan" wszcze(ieni w swoje drzewo oliwne ci# ktrzy z natury do niego nale$" . 0 tak te$ si) stanie: -* $eby&cie nie mieli zbyt wysokiego o sobie mniemania# chc) wam# bracia# odsoni+ t) tajemnic): zatwardziao&+ (rzysza na z23 Izrae0a a( do zasu# gdy (oganie w (eni wejd"# ! w ten spos4$ $dz!e z$aw!ony a"y Izrae0 . Dww KM%K6E ;dumiewaj"ce# $e niektrzy traktuj" okre&lenie -b)dzie zbawiony cay Izrae0 . jako odniesienie do Ko&cioa> 3 jaki s(osb miaoby to utem(erowa+ zarozumiao&+ nie% $ydowskich uczniw JeszuiB ;aiste# taka inter(retacja czyni cay wywd Pawowy zu(enie (ustym i zb)dnym * (rzecie$ z (ewno&ci" rozdzia ten nie dotyczy Ko&cioa# lecz zbawienia narodu izraelskiego 2 w innym (rzy(adku Pawe musiaby nagle zmieni+ ca" u$ywan" dot"d terminologi) i (odstawi+ Ko&ci jako -duchowy. 0zrael w miejsce 'arodu 3ybranego 'iewiarygodne> Aaa reszta omawianego rozdziau stanowi cakowite za(rzeczenie tego faszywego (ogl"du Pawe cytuje Ks 0zajasza M5:KQ%K4 2 -Przyjdzie z =yjonu wybawiciel i odwrci bezbo$no&+ od Jakuba * to b)dzie (rzymierze moje z nimi# gdy zgadz) grzechy ich. DFzym 44:K6%K7E *(osto rozumie# $e te wydarzenia nale$" do (rzyszo&ci# kiedy to 'owe Przymierze zawarte z nami zostanie (otwierdzone wobec caego 0zraela -Ao do ewangelii s" oni nie(rzyjacimi 1o$ymi dla waszego dobra# lecz co do wybrania# s" umiowanymi ze wzgl)du na (raojcw 'ieodwoalne s" bowiem dary i (owoanie 1o$e. DFzym 44:KN%K5E 0zrael jest nadal wybrany (rzez 1oga 3 jakim celuB *by &wiadczy+# $e 1g jest =twrc" i Tym# ktry (owoa do istnienia nard $ydowski =zabat i Pascha s" odzwierciedleniem (owoania 0zraela =am fakt# $e 'ard 3ybrany (rzetrwa do dzisiaj# jest dla &wiata dowodem wierno&ci 1oga 3 dodatku u$yje !n jeszcze swojego ludu# aby (rzej"+ osobiste wadanie nad narodami ;anim to jednak nast"(i# sami ,ydzi b)d" (onownie zwiastunami Dobrej 'owiny ;wr+my uwag) na sowa -do czasu# gdy (oganie w (eni wejd".# za(isane w wersecie KM Ahodzi tu o moment# gdy wy(eni si) liczba (ogan# ktrzy maj" by+ zbawieni 8o$na jednak (rzy(uszcza+# $e sowa te stanowi" tak$e tekst (aralelny do fragmentu z 0 Ks 8oj$eszowej 4M:46 mwi"cego o wy(enieniu si) winy *morytw Tamten moment historii by zwi"zany z s"dem 1o$ym nad grzesznym narodem# (rzy czym narz)dziem tego$ s"du mieli by+ 0zraelici (odbijaj"cy ziemie Kanaanu 8o$liwe# $e werset KL z K4 rozdziau <wangelii Gukasza traktuje o tych samych wydarzeniach 3ina (ogan to wszystkie wojny# zabjstwa# wa&nie i inne (rzejawy buntu wobec 1oga Ao wi)cej# s"d byby wy(enieniem sw skierowanych do *brahama D0 8oj$ 4KE: -1)d) bogosawi bogosawi"cym tobie# a (rzeklinaj"cych ci) (rzeklina+ b)d).

71

Powrt do korzeni

; (ewno&ci" to# co stao si) w *uschwitz# gdzie (rzy bierno&ci narodw wymordowano 6 milionw ,ydw# byo wielkim testem dla (ogan# (odobnie jak caa historia izraelskiej dias(ory *ntysemickie (ostawy cz)sto (owodoway &ci"gni)cie s"du 1o$ego 2 mo$na by si) do(atrzy+ zwi"zkw (omi)dzy u(adkiem ludzi i narodw# zadaj"cych gwat (otomstwu *brahama# a ich stosunkiem do 'arodu 3ybranego ;atem (rofetyczne (owoanie 0zraela trwa a$ do dzi& Teraz# kiedy odzyska on ziemi) ojcw# zgodnie z za(owiedziami (rorokw# z ka$dym dniem coraz wyraCniej sycha+ kroki nadchodz"cego 8esjasza Ko?cz"c rozdzia# Pawe dokonuje (odsumowania: naj(ierw 0zrael by (osuszny# a (otem sta si) nie(osuszny# gdy (oganie okazali (osusze?stwo Jaki jest (owd tego wszystkiegoB -1g (odda wszystkich w niewol) nie(osusze?stwa# aby si) nad wszystkimi zmiowa+.> 3 od(owiedzi na ws(aniao&+ (lanu 1o$ego z ust a(ostoa (ynie (ie&? chway: -! g)boko&ci bogactwa i m"dro&ci# i (oznania 1oga>. D44:IIE 3 omwionym (owy$ej nauczaniu Pawowym nie ma nic# co (rzeczyoby (rawdom wyznawanym (rzez ,ydw mesjanistycznych lub temu# $e ,ydowscy uczniowie Jeszui mog" swobodnie (odkre&la+ wobec &wiata (rzynale$no&+ do swego narodu# a jednocze&nie &wiadczy+ braciom wedug ciaa o zbawieniu w 8esjaszu Jeszui 'a koniec (owinni&my krtko (rzedyskutowa+ jeszcze jedn" kwesti): Azy w swoich (ismach Pawe u$ywa terminu -0zrael. jako odniesienia do Ko&cioa# w"czaj"c w to nie%$ydowskich uczniw JeszuiB Azy Ko&ci jest -nowym# duchowym 0zraelem.# jak twierdz" niektrzyB ;wolennicy tezy# i$ Pawe mg okre&la+ Ko&ci mianem -0zraela. twierdz"# $e Pisma wi"$" nard izraelski z jego (a?stwowo&ci"# a skoro w czasach nowotestamentowych ,ydzi nie mieli wasnego (a?stwa# a(osto uczyni ze sowa -0zrael. synonim Ko&cioa Powszechnego ;daniem autora tej ksi"$ki# wyst)(uj"ce w Pi&mie terminy -duchowy ,yd. oraz -duchowy 0zrael. nigdy nie odnosz" si) do nie%$ydowskich uczniw Jeszui Pogl"d ten zosta szczegowo (rzedstawiony w wielu artykuach 6 3cze&niej doszli&my ju$ do wniosku# $e w 44 rozdziale 9istu do Fzymian (owy$sze terminy s" u$yte w sensie zgodnym z kontekstem 9ist ten zawiera jednak (ewien fragment# ktry cz)sto jest cytowany na (o(arcie (rzedstawionej wcze&niej tezy o nie%$ydowskich wierz"cych jako duchowym 0zraelu -*lbowiem nie ten jest ,ydem# ktry jest nim na zewn"trz# i nie to jest obrzezanie# ktre jest widoczne na ciele# ale ten jest ,ydem# ktry jest nim wewn)trznie# i to jest obrzezanie# ktre jest obrzezaniem serca# w duchu# a nie wedug litery/ taki ma chwa) nie u ludzi# lecz u 1oga. DFzym K:KN%K5E 'ie ma (odstaw twierdzenie# $e w (owy$szym fragmencie -(rawdziwy ,yd. oznacza (oganina# ktrego serce zostao obrzezane dla 1oga 3yraz -,yd. jest etymologicznie zwi"zany ze sowem -chwaa. 3edug Pawa# je&li ,yd ma mie+ chwa) u 1oga i chce wy(eni+ swoje (owoanie# musi dokona+ nie tylko zewn)trznego obrzezania# ale (owinien rwnie$ obrzeza+ swoje serce Dokadnie to (owiedzia 8oj$esz do narodu w H 8oj$ 4Q:46%47 2 -!brze$cie wi)c nieobrzezk) waszego serca# a waszego karku ju$ nie zatwardzajcie. To (rawda# $e czowiek nieobrzezany zewn)trznie Dczyli nie%,ydE# ktry (rzestrzega Prawa (ot)(i obrzezanych# ktrzy Prawa nie (rzestrzegaj" Jednak$e (rawdziwym ,ydem jest ten# kto (osiada obrzezk) na ciele i na sercu
72

Powrt do korzeni

Kluczem do wa&ciwego rozr$nienia tych (oj)+ jest L rozdzia 9istu do Fzymian Poganie# ktrzy (rzyj)li <wangeli) s" tam nazwani dzie+mi *brahama (rzez wiar) Pawe nie nazywa ich jednak dzie+mi Jakuba czyli 0zraela# i ma ku temu (owody !t$ (oganin# ktry zwraca si) ku 1ogu# zyskuje Jego u(odobanie Podobnie jak *braham# nie jest on (otomkiem $adnego narodu zwi"zanego wcze&niej (rzymierzem ze =twrc" ;ostaje zatem us(rawiedliwiony (rzez wiar) bez wymogu u(rzedniego obrzezania na ciele# a jego $ycie bardziej (rzy(omina drog) *brahama ni$ narodu $ydowskiego# ktry by (o (rostu fizycznym (otomstwem Jakuba !bietnica bogosawie?stwa *brahamowego o(iera si) na w!erze 2 zarwno dla tych# ktrzy otrzymali Prawo Dczyli dla 0zraelaE# jak i dla id"cych drog" *brahama DFzym L:46E =tudiuj"c ten fragment bardziej szczegowo odkrywamy# $e nie%$ydowscy wierz"cy s" duchowym (otomstwem *brahama (rzez wiar)> 3 duchowej rzeczywisto&ci (oga?ski konwertyta nie jest ju$ (oganinem w $adnym sensie tego sowa# ale nie staje si) rwnie$ ,ydem# cho+ je*o du howa pozy ja w oczach 1oga jest rwna (ozycji wierz"cego (ochodz"cego z ,ydw 3 9i&cie do Oalacjan 6:46 czytamy: -Pokj i miosierdzie nad tymi wszystkimi# ktrzy tej zasady trzyma+ si) b)d"# i nad 0zraelem 1o$ym Yw -0zrael 1o$y. to ci ,ydzi# ktrzy s" w 8esjaszu i nie dali si) (rzekona+ faszywym naukom -judaizuj"cych. 6 Podane argumenty stanowi" chyba wystarczaj"cy materia dowodz"cy# $e okre&lanie Ko&cioa mianem -duchowego 0zraela. jest niezgodne z terminologi" biblijn" 1y+ mo$e bardziej od(owiednim terminem byaby -s(oeczno&+ izraelska. Dzob 9ist do <fezjan K:4KE !kre&lenie to odzwierciedla fakt wszcze(ienia (ogan w naturalne drzewo oliwne 0zraela# a jednocze&nie nie daje do zrozumienia# $e Ko&ci zast"(i 'ard 3ybrany Jedni i drudzy utworzyli jednak s(oeczno&+ (od rz"dami 8esjasza ; wyj"tkiem kilku (odanych fragmentw# 'owy Testament nie ws(omina o -duchowym 0zraelu. jako ws(lnocie nie%$ydowskich wierz"cych Powinni&my zatem (orzuci+ stosowanie tego terminu w takim rozumieniu

73

Powrt do korzeni

F!;D;0*G A;3*FTX

Judaizm mesjanistyczny 2 kontrowersyjne wersety

,ydzi mesjanistyczni zakadaj" kongregacje zo$one z wierz"cych (ochodzenia $ydowskiego i nie%$ydowskiego# gdzie (anuje hebrajski styl uwielbienia Pana Ponadto naucza si) tam# $e $ydowscy uczniowie Jeszui s" czonkami (owszechnego ludu 1o$ego# a jednocze&nie nie (rzestaj" by+ cz)&ci" 0zraela 3 zwi"zku z tym# czonkowie kongregacji (ochodz"cy z narodu $ydowskiego s" zach)cani do (raktykowania biblijnie ugruntowanych zwyczajw oraz do (odkre&lania swej to$samo&ci ,ydowski styl $ycia jest chwalebnym (owoaniem# a tak$e &wiadectwem ws(aniaych (rawd o 1ogu ;achowuj"c (rzywi"zanie do swego narodowego dziedzictwa# $ydowski wierz"cy zwi)ksza szanse na dzielenie si) Dobr" 'owin" ze swymi bra+mi wedug ciaa# ktrzy w innym (rzy(adku odrzuciliby j" ju$ na wst)(ie Jak na(isano w 0 9i&cie do Koryntian: -Dla ,ydw staem si) jak ,yd# aby (ozyska+ ,ydw Dla tych# co s" (od Prawem# byem jak ten# ktry jest (od Prawem D E by (ozyska+ tych# co (ozostawali (od Prawem. D5:KQ 1TE 0stniej" jednak takie fragmenty Pisma# ktre s" u$ywane jako kontrargumenty wobec (owy$szego (ogl"du ;ajmijmy si) (okrtce najwa$niejszymi z nich I 8I/T DO KOR:NTI#N LMNLAON 'a (ierwszy rzut oka# fragment ten wydaje si) by+ (o(arciem tez judaizmu mesjanistycznego Jednak niektrzy znajduj" tutaj dwa zwroty# ktre stay si) Crdem ich s(rzeciwu wobec idei naszego ruchu ;acytujmy ten fragment w cao&ci 4 -Dla ,ydw staem si) jako ,yd# aby (ozyska+ ,ydw Dla tych# co s" (od Prawem# byem jak ten# ktry jest (od Prawem 2 cho+ w rzeczywisto&ci nie byem (od Prawem 2 by (ozyska+ tych# co (ozostawali (od Prawem Dla nie (odlegaj"cych Prawu byem jak nie (odlegaj"cy Prawu 2 nie b)d"c zreszt" wolnym od Prawa 1o$ego# lecz (odlegaj"c (rawu Ahrystusowemu 2 by (ozyska+ tych# ktrzy nie s" (od Prawem. D1TE Przede wszystkim zauwa$my# i$ Pawe (rzedstawia tutaj wa$n" zasad) dzielenia si) Dobr" 'owin" Ahodzi o to# by miowa+ tych# ktrych (ragniemy zdoby+ dla 8esjasza# i wczuwa+ si) w ich s(osb my&lenia Jako ,ydzi mesjanistyczni czujemy si) (okrze(ieni wyraFny% stw!erdzen!e% Pawa# $e (rzestrzeganie (raktyk (rzewidzianych (rzez Prawo jest jak najbardziej do(uszczalne: -byem jak ten# ktry jest (od Prawem. Jednym z (owodw (rzywi"zania do narodowego dziedzictwa 2 cho+ oczywi&cie nie jedynym 2 jest (ena mio&ci identyfikacja z tymi# ktrych (ragniemy (ozyska+ dla Pana Dwa inne zwroty u$yte w omawianym fragmencie budz" (ewne kontrowersje inter(retacyjne: -cho+ w rzeczywisto&ci nie byem (od Prawem. 2 niektrzy rozumiej" (rzez to# $e Prawo 8oj$eszowe wraz z jego standardami i (raktykami (rzestao by+ wa$ne# gdy$ wierz"cy s" teraz (od -(rawem
74

Powrt do korzeni

Ahrystusowym. -Prawo Ahrystusowe. jest definiowane (rzez jednych jako miowanie 1oga i bliCniego# a (rzez innych jako wy(enianie (rzykaza? zawartych w 'owym Testamencie ;wolennicy tego (ogl"du natrafiaj" jednak na (owa$ny (roblem: ot$# (o (ierwsze# (rzykazanie mio&ci do 1oga i bliCniego Dzob <w 8arka 4K i inne <wangelieE jest niczym innym# jak cytatem z Tory 'iektrzy twierdz"# $e je&li 'owy Testament cytuje Tor)# to w cytat staje si) automatycznie cz)&ci" -(rawa Ahrystusowego. 2 w ten s(osb nie obowi"zuj" nas te fragmenty Pi)cioksi"gu# ktre nie s" (owtarzane w ksi)gach nowotestamentowych 'iestety# (ogl"d ten jest w oczywisty s(osb -wymuszony. Kiedy 'owy Testament cytuje Tor)# czyni tak dlatego# $e nale$y ona do Pism To zaatwia cay (roblem D;ob 9ist do <fezjan 6:4 nn E 3 0 9i&cie do Koryntian 5:N czytamy: -Azy$ mwi) to tylko na zwyky ludzki s(osbB Azy nie ws(omina o tym tak$e PrawoB. D1TE 'ie ma w"t(liwo&ci co do tego# $e Pawe (rzy okazji innego nauczania D00 9ist do Tymoteusza I:46E (odkre&la nie(rzemijaj"cy autorytet i natchnienie Tory Azy z faktu# $e w 'owym Testamencie nie ma (rzykazania zakazuj"cego kazirodztwa mo$emy wnioskowa+# i$ jest ono do(uszczalne w ramach -(rawa Ahrystusowego.B !czywi&cie# $e nie> Tak samo jest w (rzy(adku stosowania rzetelnych miar i odwa$nikw ;daniem autora# okre&lenie -(rawo Ahrystusowe. jest synonimem -(rawa Ducha.# o ktrym czytamy w 9i&cie do Fzymian N:4 Je$eli $yjemy w Duchu# nie jeste&my ju$ (od Prawe% rozu%!any% ja+o surowy nadzor a i nie musimy -zarabia+. na $ycie wieczne dobrymi uczynkami Pilarami naszej wiary s" mio&+ 1o$a# odku(ienie dokonane (rzez Jeszu) i moc Ducha &wi)tego Dzi)ki nim mamy nowe (odej&cie do Pism# a Duch wkada w nasze serca 1o$e (ragnienia# uzdalniaj"c nas jednocze&nie do wykonywania Jego woli 9ektura Pism jest (odstawowym &rodkiem u$ywanym (rzez Ducha &wi)tego do budowania naszych (rzekona? i udzielania nam Jego mocy 3szystko to odbywa si) jednak dzi)ki osobistej wi)zi z 1ogiem# a nie na (odstawie suchych (raktyk religijnych czy odmawiania nakazanych modlitw Duch u$ywa Tory# aby (rowadzi+ nas na 1o$ych &cie$kach oraz -wychowywa+ w s(rawiedliwo&ci. D00 Tym I:46# <z I6# Jer I4E ,aden z wiecznych 1o$ych standardw nie zosta jednak uniewa$niony/ wszystkie one s" cz)&ci" Przymierza i wyznaczaj" kierunek tym# ktrzy chodz" w Duchu ; analizowanego tekstu wynika (onadto# $e gosz"c <wangeli) Pawe (ragnie (ost)(owa+ w taki s(osb# by nie stawia+ suchaczom (rzeszkd w (rzyj)ciu zbawienia !d (ogan nie wymaga (rzy"czenia si) do narodu izraelskiego# co nie znaczy# $e (rzebywaj"c w&rd nich wyrzeka si) swego (ochodzenia Po (rostu zachowywa si) tak# aby swoim (rzywi"zaniem do dziedzictwa ojcw nie (rzesoni+ istoty Dobrej 'owiny Pisz"c w wersecie KK: -Dla sabych staem si) jak saby.# nie daje do zrozumienia# jakoby w (ewnych &rodowiskach wyrzeka si) swojej odwagi# wiary i duchowej siy =owa te oznaczaj"# $e (otrafi si) identyfikowa+ ze sabymi w taki s(osb# by w od(owiedni s(osb zach)ci+ ich do (rzyj)cia <wangelii -Prawo Ahrystusowe. nie zast"(io Tory Jest ono (ewn" zasad" (odej&cia do Pism jako cao&ci# o(art" na duchowym (oznaniu (yn"cym z mocy !dku(ienia 'a tym wa&nie (olega $ycie wyzwolone s(od Prawa rozumianego jako system zbawienia z uczynkw ,ycie i (raktyki religijne Pawa o(isane w Dziejach *(ostolskich s" doskonaym (rzykadem takiego (ost)(owania

75

Powrt do korzeni

=zczeglnie znacz"cy jest fakt# $e -a(osto (ogan. nigdy nie (rzesta troszczy+ si) o swj nard i jego dziedzictwo Powoany do su$by (omi)dzy nieobrzezanymi# do ko?ca $ycia (ozosta ,ydem Je$eli za& tak si) s(rawy maj"# to dlaczego $ydowscy na&ladowcy Jeszuy# ktrzy s" (owoani do &wiadczenia 0zraelowi# mieliby (rowadzi+ nie%$ydowski styl $yciaB 'ie (ragniemy nikomu nakada+ $adnych wi)zw 2 wszystko nale$y czyni+ w Duchu Jednak$e (rzykad wszystkich a(ostow# a szczeglnie -a(ostoa (ogan. utwierdza nas w (rzekonaniu# $e ci# ktrzy ustosunkowuj" si) negatywnie do biblijnego dziedzictwa $ydowskiego# nie zasi)gali (orady Ducha &wi)tego w tej kwestii PR#6MENT: 8I/T@ DO 6#8#C.#N 'ie b)dziemy tutaj (owtarza+ analizy tych fragmentw 9istu do Oalacjan# ktre zostay omwione w (o(rzednich rozdziaach (rzy okazji (roblemu -judaizowania. Azytelnikw (ragn"cych wi)cej informacji na temat stosunku Prawa do aski# zach)camy do (onownego (rzeczytania tych$e rozdziaw 3 tym miejscu (rzy(omnimy jedynie krtko# $e: D4E 9ist do Oalacjan zosta na(isany (rzed (odj)ciem (rzez tzw sobr jerozolimski decyzji o wolno&ci (ogan w &wietle Prawa 8oj$eszowego DDz *( 4ME/ DKE -Judaizuj"cy. nauczali# $e nieobrzezani# ktrzy (rzyj)li <wangeli)# musz" (rzestrzega+ Prawa 8oj$eszowego# aby zostali zbawieni Ten (ogl"d by jawnym naruszeniem istoty <wangelii# mwi"cej $e zbawienie jest z aski (rzez wiar) DIE Ponadto# zdaniem -judaizuj"cych. (oganie byli nieczy&ci# a zatem ,ydzi nie (owinni s(o$ywa+ z nimi ws(lnych (osikw# do(ki si) nie obrzezaj" i nie b)d" (rzestrzegali Prawa 3s(lnota stou# b)d"ca (otwierdzeniem duchowej jedno&ci i rwno&ci ,ydw i (ogan w 8esjaszu# bya dla -judaizuj"cych. nie do (rzyj)cia Przy(omnijmy raz jeszcze# $e (odczas analizy Prawa# dokonanej w 9i&cie do Oalacjan# Pawe nie uniewa$nia go w sensie standardu 1o$ej s(rawiedliwo&ci Jednak$e# w (ismach Pawowych istnieje wyraCny nacisk na fakt# i$ w dobie oczekiwania na 8esjasza wierz"cy maj" $y+ w Jego mocy# (rowadzeni (rzez Ducha &wi)tego Dlatego (odchodzimy do Prawa jako ludzie -doro&li.# a nie jak dzieci (otrzebuj"ce (edagoga# ktry musi je (rowadzi+ do osi"gni)cia dojrzao&ci 2 st"d analogia Prawa do nauczyciela Dpada!*o*osE# (rowadz"cego do 8esjasza 3 8esjaszu jeste&my dzie+mi Krlestwa# a Prawo nie jest ju$ naszym nadzorc" 2 jako synowie $yjemy moc" Ducha# a nie wedug rytuau Po tym oglnym w(rowadzeniu (rzejdCmy do omwienia konkretnych fragmentw 8I/T DO 6#8#C.#N QMOR -'ie masz ,yda ani Oreka# D E albowiem wy wszyscy jedno jeste&cie w Jezusie Ahrystusie . Dzob tekst (aralelny w Kol I:44E To smutne# $e w ogle musimy od(owiada+ krytykom u$ywaj"cym tego wersetu jako argumentu (rzeciw idei judaizmu mesjanistycznego 3a&ciwie# od(owiedzi" na ich w"t(liwo&ci jest ten sam werset# tyle $e zacytowany w cao&ci !to jego druga cz)&+# o ktrej si) zwykle -za(omina.: -nie masz niewolnika ani wolnego# nie masz m)$czyzny ani kobiety . Pawe nie (isze o tym# $e w zwi"zku z nawrceniem zanikaj" r$nice (omi)dzy (ciami> Poo$yoby to (rzecie$ kres instytucji ma$e?stwa i rodziny 3 takim razie# w jakim sensie -nie ma ju$ m)$czyzny ani kobiety.B Fozwi"zanie tego (roblemu znajdujemy w wersetach K6 i K5: -wszyscy jeste&cie synami 1o$ymi (rzez wiar) w Jezusa 8esjasza D E# a je&li jeste&cie 8esjaszowi# tedy jeste&cie (otomkami *brahama# dzie+mi wedug obietnicy .
76

Powrt do korzeni

8)$czyCni i kobiety rzeczywi&cie s" rwni w sensie dzieci)ctwa 1o$ego# i (osiadaj" tak" sam" (ozycj) duchow" (rzed 1ogiem *bsolutnie nie jest jednak (rawd"# $e 1g zamierza obdarzy+ teraz m)$czyzn (rzywilejem rodzenia dzieci# ani odwrci+ stworzonego (rzez siebie (orz"dku w zakresie ich relacji z kobietami 8)$czyCni i kobiety s" (owoani do odmiennych rl $yciowych# natomiast w 8esjaszu stanowi" jedno Dokadnie tak samo jest z ,ydem i nie%,ydem# b)d"cymi w 8esjaszu 8og" by+ (owoani do r$nego stylu $ycia# innego rodzaju su$by# a mimo to zachowywa+ jedno&+ w 8esjaszu Ta jedno&+ nie (rowadzi do zamazania r$nic (omi)dzy narodami i rasami# czy uniformizacji j)zyka# ubioru i gustu Takie zmiany groziyby &wiatu katastrofaln" nud"> 3ygl"dao by to mniej wi)cej tak# jak orkiestra symfoniczna zo$ona z samych skrzy(kw> 1o$a jedno&+ jest jak symfonia# graj"ca (od batut" jednego dyrygenta 2 8esjasza Jedno&+ w 'im zakada istnienie (ewnej (rzestrzeni dla r$norodno&ci $ycia i (owoania# zarwno dla ,ydw# jak i dla nie% ,ydw ;auwa$my (rzy okazji# $e nie%,ydzi s" tutaj nazwani Dw K5E (otomstwem *brahama wedug wiary# a nie duchowym 0zraelem I 8I/T DO EPEZ.#N OMNS -*lbowiem !n jest (okojem naszym# !n s(rawi# $e z dwojga jedno&+ (owstaa# i zburzy w ciele swoim stoj"c" (o&rodku (rzegrod) z muru nie(rzyjaCni . 'a (odstawie tego wersetu oskar$a si) ,ydw mesjanistycznych o to# $e wznosz" na nowo w -mur nie(rzyjaCni. mi)dzy ,ydami i (oganami# zburzony wcze&niej (rzez 8esjasza Podnosi si) zarzuty# $e ,ydzi mesjanistyczni (odkre&laj"c swoje narodowe i biblijne dziedzictwo celowo (ragn" odr$ni+ si) od innych wierz"cych# co (owoduje (owstanie (odziau w Aiele 8esjasza Poj)cie -mur nie(rzyjaCni. nie odnosi si) do r$nic w stylu $ycia i (obo$no&ci# gdy$ taka r$norodno&+ jest w Aiele 8esjasza czym& normalnym Ahodzi tu raczej o te (raktyki# ktre niegdy& wykluczay ws(lnot) stou (omi)dzy ,ydami i (oganami# staj"c si) zarzewiem wzajemnej wrogo&ci L 'ie%$ydowscy wierz"cy (ochodzili ze s(oeczno&ci (oga?skich# tradycyjnie (rzywi"zanych do bawochwalstwa ;godnie z biblijnym Prawem# kontakt z nieczystym (okarmem wymienionym w Ksi)gach 000 i H 8oj$eszowej# a tak$e z krwi" i ciaem zmarego czyniy czowieka nieczystym Taka nieczysto&+ (owodowaa zakaz wst)(u do &wi"tyni (rzez okre&lony czas 2 od jednego do siedmiu dni =koro nie mo$na byo s(rawdzi+# czy (oganin mia za sob" (odobne kontakty# ustna tradycja rabiniczna judaizmu wyrokowaa# $e ka$dy kontakt z (oganinem nara$a ,yda na nieczysto&+ 3 rezultacie zacz)to unika+ jakichkolwiek kontaktw z nie%,ydami Jednak$e# w 8esjaszu wierz"cy (ochodz"cy z (ogan nie jest ju$ nieczysty DDzieje *(ostolskie 4QE ,ydzi i nie%,ydzi stanowi" w 'im duchow" jedno&+ 'ie%$ydowscy uczniowie Jeszui (owinni unika+ tych rzeczy# ktre szczeglnie godz" w uczucia ich braci (ochodzenia $ydowskiego DDzieje 4ME Dzi)ki temu jedni mog" akce(towa+ drugich w 8esjaszu# wyra$aj"c to ws(lnot" stou i jednomy&lnym oddawaniem chway 1ogu> 'ie oznacza to jednak# $e jedni i drudzy musz" mie+ !denty zne powo"an!e i (rowadzi+ !denty zny sty0 (y !a Jak twierdzi J J Xoder# mur nie(rzyjaCni by zwi"zany z (roblemem wzajemnej akce(tacji# a ws(lnota stou bya tego najle(szym wyr$nikiem Je&li komu& takiej s(oeczno&ci odmwiono# by to dowd braku akce(tacji w sensie duchowym Przegroda nie bya zatem murem zr$nicowania# lecz wzaje%nej wro*o2 !# jak czytamy w <f K:4L 3 &wietle (owy$szego zacytujmy teraz cay werset
77

Powrt do korzeni

wraz z jego kontekstem: -*le teraz wy# ktrzy niegdy& byli&cie dalecy# stali&cie si) w U8esjaszuV bliscy (rzez krew U8esjaszow"V *lbowiem !n jest (okojem naszym# !n s(rawi# $e z dwojga jedno&+ (owstaa# i zburzy w ciele swoim stoj"c" (o&rodku (rzegrod) z muru nie(rzyjaCni# on znis U(rawoV (rzykaza? i (rze(isw# aby czyni"c (okj# stworzy+ w sobie samym z dwch jednego nowego czowieka i (ojedna+ obydwch z 1ogiem w jednym ciele (rzez krzy$# zniweczywszy na nim nie(rzyjaC? . Przykazania i (rze(isy (rawdo(odobnie nie stanowiy cz)&ci Tory# lecz ustnej tradycji rabinicznej# ktra nakazywaa ,ydom unika+ kontaktu z (oganami DPotwierdzaby to (rzekad 4M wersetu w (arafrazie 'owego Testamentu: -Przez sw" &mier+ (oo$y kres wzajemnym urazom i uniewa$ni system (raw $ydowskich# ktre s(rzyjay ,ydom# a (oni$ay (ogan. 2 U(rzy( tum VE Podobnie utraciy rwnie$ moc wszelkie zakazy dotycz"ce ws(lnego oddawania chway 1ogu (rzez ,ydw i nie%,ydw 2 wierz"cy (ochodzenia (oga?skiego nie s" ju$ bawochwalcami# lecz zostali oczyszczeni krwi" ;bawiciela 3 8esjaszu zostao utworzone jedno (owszechne Aiao zo$one z Jego $ydowskich i nie%$ydowskich na&ladowcw 'ie wyklucza to jednak szczeglnego (owoania ,ydw 2 s" oni teraz zarwno cz)&ci" Aiaa 8esjasza# jak i czonkami narodu izraelskiego 'auczanie Tory tak$e nie zostao uniewa$nione D00 Tym I:46%47E 3arto w tym miejscu (odkre&li+# $e ,ydzi mesjanistyczni tworz" +on*re*a je Nowe*o Przy%!erza# gdzie ,ydzi i nie%,ydzi w jedno&ci oddaj" chwa) 1ogu 3(rawdzie wszyscy czonkowie zgromadzenia maj" takie same (rzywileje# jednak styl uwielbienia jest s(ecyficznie $ydowski# a ,ydzi nale$"cy do kongregacji s" zach)cani do (odkre&lania swej to$samo&ci narodowej i kulturowej 'ie wywieramy na nikogo (resji# aby zachowywa si) w ten czy inny s(osb# a raczej okazujemy sobie nawzajem mio&+ i akce(tacj) 'ajle(szym dowodem obalenia muru wzajemnej wrogo&ci s" nabo$e?stwa# (odczas ktrych ,ydzi i nie%,ydzi (ozostaj"cy w znacz"cych (ro(orcjach liczebnych ws(lnie wielbi" 1oga 3 s(oeczno&ciach# do ktrych ucz)szcza niewielu ,ydw# taki s(osb (odkre&lania (rzez nich swej to$samo&ci nie wydaje si) by+ skutecznym &wiadectwem ; kolei# istniej" ko&cioy skadaj"ce si) gwnie z nie% $ydw# gdzie zach)ca si) obecnych tam ,ydw do tworzenia wasnych &rodowisk wewn"trz wi)kszej s(oeczno&ci# a tak$e do wychowywania dzieci stosownie do ich narodowego (owoania ,ydowska kongregacja mesjanistyczna jest jednym z wielu (rzejaww r$norodno&ci w (owszechnym Aiele 8esjasza> 8I/T DO 6#8#C.#N SMRANN Ahodzi szczeglnie o wersety 4Q%44: -;achowujecie dni i miesi"ce# i (ory roku# i lata> 1oj) si)# $e mo$e nadaremnie mozoliem si) nad wami . 3rogowie judaizmu mesjanistycznego wyci"gaj" st"d oczywisty ich zdaniem wniosek# $e Pawe wyst)(uje tutaj (rzeciwko (rzestrzeganiu &wi"t $ydowskich 'ale$aoby jednak za(yta+# jakie$ to miesi"ce i lata s" zachowywane w judaizmieB 'ie znajdujemy w 1iblii wzmianek na ten temat# mo$e z wyj"tkiem roku szabatowego# kiedy to nale$ao zwrci+ wolno&+ niewolnikom i da+ od(ocz"+ ziemi Po raz kolejny okazuje si)# jak istotny jest kontekst omawianych wersetw ;reszt"# z danych historycznych na temat regionu Oalacji wiemy# $e Pawe (isa ten list gwnie do wierz"cych (ochodzenia (oga?skiego

78

Powrt do korzeni

Przytoczmy wersety N%44 w cao&ci: -9ecz dawniej# gdy nie znali&cie 1oga# su$yli&cie tym# ktrzy z natury bogami nie s"/ teraz jednak# kiedy (oznali&cie 1oga# a raczej# kiedy zostali&cie (rzez 1oga (oznani# czemu$ znowu zawracacie do sabych i n)dznych $ywiow# ktrym (onownie# jak dawniej su$y+ chcecieB ;achowujecie dni i miesi"ce# i (ory roku# i lata> 1oj) si)# $e mo$e nadaremnie mozoliem si) nad wami . 1ior"c (od uwag) (eny kontekst analizowanych wersetw wi)kszo&+ komentatorw dosza do wniosku# $e Pawe nie ma tutaj na my&li $ydowskich &wi"t biblijnych Powszechnie (rzyj)to# $e a(osto odnosi si) do innego (roblemu# jaki (ojawi si) na terenie Oalacji# a by zwi"zany z astrologi" 3iadomo rwnie$# $e istniay gru(y heretykw wi"$"cych niektre &wi)ta $ydowskie z ukadem (lanet i (rzes"dami M Pawe nie mia chyba na my&li# $e &wi)ta dane (rzez 1oga (owodoway demoniczne zwi"zanie> Podobnie niedorzeczne jest twierdzenie# jakoby a(osto zarzuca (oganom# $e wracaj" do &wi"t $ydowskich jako n)dznych $ywiow 'ajwidoczniej Pawe odnosi si) tutaj do (oga?skich (rzes"dw zwi"zanych ze szczeglnym znaczeniem dni# (r roku i lat 2 a wi)c do wierze? zwi"zanych z astrologi" !czywi&cie# (rowadzi to do zwi"zania# gdy$ w zale$no&ci od ukadu (lanet jedne dziaania okazuj" si) by+ bez(ieczne# a inne ryzykowne De facto mamy tu do czynienia ze zwi"zaniem natury demonicznej 1y+ mo$e# do niektrych (rzes"dw dodawano (ewne (seudo%$ydowskie tre&ci# lecz w &wietle caego fragmentu nie ma (odstaw by twierdzi+# $e celebrowanie &wi"t nadanych 0zraelowi (rzez 1oga jest niewskazane =amo &wiadectwo $ycia a(ostoa Pawa (owinno zamkn"+ usta tym krytykom judaizmu mesjanistycznego# ktrzy nie tylko ignoruj" historyczny kontekst 9istu do Oalacjan# ale rwnie$ nie czytaj" dokadnie tekstu# ktry sami (rzytaczaj" 'a zako?czenie ciekawostka !t$# Derek Prince w jednym ze swoich wykadw na temat astrologii (rzytacza omawiany fragment kojarz"c u$yte w nim sownictwo z zakazami wr$biarstwa i czarw# (odanymi (rzez Tor) DDeut 4N:4Q%4LE 3 00 Ksi)dze Krlewskiej czytamy# $e krl 8anasses u(rawia astrologi) -(rzestrzegaj"c czasw. DK4:6 w (rzekadzie 1iblii Oda?skiejE /#R# I ;#6#R B 8I/T DO 6#8#C.#N SMONAQN 0stnieje (ewna niezwyka alegoria# (o(rzez ktr" Pawe (okazuje# $e historia Jagar i jej syna 0smaela jest (aralel" Przymierza z Ory =ynaj# ktre rodzi w niewol) Jagar 2 (isze Pawe 2 jest w tej alegorii od(owiednikiem gry =ynaj w *rabii# obrazuj"cej teraCniejsze Jeruzalem 0stnieje jednak inne Jeruzalem# ktre jest w grze 2 ono jest wolne i jest nasz" matk" Podobnie jak 0zaak# jeste&my dzie+mi obietnicy# i (odobnie jak on 2 ktry by urodzony wedug Ducha 2 jeste&my (rze&ladowani (rzez syna zrodzonego z ciaa 'ast)(nie Pawe cytuje sowa =ary: -3y()dC niewolnic) i syna jej/ nie b)dzie bowiem dziedziczy syn niewolnicy z synem wolnej. D9ist do Oalacjan L:IQE 3niosek jest taki# $e my# jako na&ladowcy Jeszuy# nie jeste&my dzie+mi niewolnicy# lecz wolnej Aaa alegoria su$y ku (ouczeniu tych# ktrzy (ragn" (odda+ si) zasadzie zbawienia z uczynkw 2 czyli nauce szerzonej (rzez -judaizuj"cych. 'ie jest to fragment atwy do inter(retacji 'ie znamy sytuacji# ktra s(rowokowaa Pawa do takiej wa&nie od(owiedzi# nie maj"cej od(owiednika w caym Pi&mie Dlatego nale$y go roz(atrywa+ w &wietle rwnolegych fragmentw z 9istu do Fzymian i Dziejw *(ostolskich

79

Powrt do korzeni

Pobie$ne (rzeczytanie analizowanego tekstu mo$e (rowadzi+ do wniosku# $e ,ydzi (ost)(uj"cy zgodnie ze swym narodowym (owoaniem s" niewolnikami i dlatego (owinni za(rzesta+ (raktykowania $ydowskiego stylu $ycia oraz (orzuci+ identyfikowanie si) z wasnym narodem 0stnieje jednak wiele (owodw# dla ktrych nale$y wykluczy+ tak" inter(retacj) *ni ze &wiadectwa $ycia Pawa# o(isanego w Dziejach *(ostolskich# ani z nauczania zawartego w 9i&cie do Fzymian nie mo$na wnioskowa+# $e jego $ydowska to$samo&+ jest nieaktualna i bezwarto&ciowa Poza tym# zgodnie z Pawow" analogi" Izaa+ jest dz!e +!e% o$!etn! y i on sam rwnie$ otrzyma obietnic) bogosawie?stwa# ziemi i utworzenia wielkiego narodu z (otomstwa *brahama ,ydzi istniej" wa&nie dzi)ki cudownemu narodzeniu 0zaaka wedug 1o$ej obietnicy danej jego ojcu Dlatego trudno (rzy(uszcza+# by Pawe uwa$a $ydowsk" to$samo&+ za rodzaj zwi"zania Kontrast zawarty w alegorii nie jest wezwaniem do (orzucenia $ydowskiego dziedzictwa# lecz raczej su$y ukazaniu konfliktu (omi)dzy ciaem i duchem Pawe (rzeciwstawia w niej ducha# obietnic) i wiar) !e0esne%u rozu%!en!u Prawa *braham otrzyma obietnic) licznego (otomstwa# ktre utworzy wielki nard# b)d"cy bogosawie?stwem dla caego &wiata 3(rawdzie uwierzy 1ogu# ale =ara bya (rzecie$ bez(odna Dlatego oboje s(rbowali -(omc. w s(enieniu obietnicy za (omoc" wasnych# cielesnych &rodkw 3 staro$ytnej kulturze 1liskiego 3schodu istnia zwyczaj (ozwalaj"cy na urodzenie (rawowitego dziedzica (rzez nao$nic) w (rzy(adku bez(odno&ci $ony# ktra moga uzna+ takie dziecko za wasne 6 ;atem *braham mg mie+ (rawowite (otomstwo dzi)ki ludzkim zabiegom# maj"cym zabez(ieczy+ wy(enienie 1o$ych obietnic 1yo to jednak s(rzeczne z wol" 1oga i Jego s(osobem dziaania 2 *braham mia mie+ syna zrodzonego z wasnej $ony w wyniku cudu# moc" Ducha &wi)tego -Judaizuj"cy. rwnie$ (rbowali stosowa+ ludzkie &rodki w celu wy(enienia 1o$ych obietnic 0ch zdaniem# (rzestrzeganie Prawa wasnymi wysikami miao za(ewni+ czowiekowi zbawienie 'auczali# $e (oganie musz" w tym celu da+ si) obrzeza+ Dczyli (rzy"czy+ si) do narodu izraelskiegoE i (rzestrzega+ Prawa 8oj$eszowego 9udzkie wysiki miay zagwarantowa+ osi"gni)cie zasug u(rawniaj"cych do us(rawiedliwienia (rzed 1ogiem Podobnie byo w (rzy(adku *brahama# ktry za(lanowa zrodzenie dziedzica z Jagar Podej2 !e Ejuda!zuj1 y hG do Prawa ustanow!one*o na *4rze /ynaj jest rwnoznaczne z niewolnictwem oraz stanowi (aralel) do sytuacji niewolnicy i jej dziecka Ai# ktrzy szukaj" us(rawiedliwienia (rzed 1ogiem za (omoc" wasnych wysikw# nara$aj" si) tylko na wi)ksze (ot)(ienie i zwi"zanie grzechem D9ist do Fzymian 7:NE Jedynie o(arcie si) na asce i zaufanie obietnicy 1o$ej mo$e (rzynie&+ (rawdziw" wolno&+ i wyswobodzi+ s(od jarzma grzechu Dlatego cho+ -judaizuj"cy. s" wedug ciaa synami 0zaaka# zachowuj" si) tak# jakby byli (otomkami niewolnicy Jagar Post)(uj" wedug ciaa# nie daj"c &wiadectwa (rawdziwemu znaczeniu 1o$ych obietnic zo$onych niegdy& *brahamowi 0 faktycznie# s" jak wczesne Jeruzalem 2 zwi"zane (rzez rzymskiego oku(anta 2 a nie jak to (rzysze miasto obietnicy# ktre zst"(i dzi)ki mocy Ducha 1o$ego 'iewolnicy nie dziedzicz" obietnic zo$onych (rzez 1oga# lecz (ozostaj" w niewoli wasnego systemu zbawienia z uczynkw 3 omawianym fragmencie nie ma najmniejszej nawet sugestii# $e wy(enianie (owoania danego 0zraelowi (rzez 1oga jest samo w sobie zwi"zaniem ;arwno ,yd jaki i (oganin staj" si) dzie+mi obietnicy Djak 0zaakE kiedy zbli$" si) do 1oga (rzez wiar)# otrzymuj"c zbawienie z
80

Powrt do korzeni

Jego aski * jednak mimo# i$ s" (rowadzeni (rzez tego samego Ducha# mog" si) r$ni+ (owoaniem i stylem $ycia ,yd $yj"cy wedug Ducha mo$e odczuwa+ mio&+ do swego narodu i (owoanie do goszenia dzie 1o$ych w&rd swoich braci wedug ciaa 'ie%,yd mo$e wybra+ inn" drog) Pawe nie (olemizowa z ,ydami# ktrzy otwarcie wyra$ali swe (rzywi"zanie do hebrajskiego dziedzictwa biblijnego# lecz nawoywa wierz"cych s(o&rd ,ydw i (ogan# aby kierowali si) moralnymi wskazaniami zawartymi w Torze 3yst)(owa natomiast (rzeciwko legalistom# (rbuj"cym narzuci+ nie%,ydom niewolnicze reguy i wymusi+ na nich (rzy"czenie do 0zraela# co rzekomo miao by+ warunkiem zbawienia 'iestety# (ostawa tych ludzi &wiadczya o g)bokim niezrozumieniu istoty Dobrej 'owiny Dlaczego Pawe u$y tak trudnej analogii# by wyja&ni+ swj (unkt widzeniaB 'ie wiemy tego z ca" (ewno&ci"# lecz (owinien nam wystarczy+ fakt# $e (owy$sze nauczanie nie (ozostaje w s(rzeczno&ci z reszt" Pism 1y+ mo$e# najle(sze wytumaczenie wyszo s(od (ira F ' 9ongneckera7# ktrzy stwierdzi# i$ (rawdo(odobnie Pawe od(owiedzia analogi" na analogi) u$ywan" (rzez samych -judaizuj"cych. 'auczali oni# $e aby sta+ si) dzie+mi obietnicy# nie% ,ydzi musz" (rzy"czy+ si) do ,ydw# (rzej"+ od nich w cao&ci objawienie dane na grze =ynaj# obrzeza+ swoje dzieci i (rzestrzega+ zwyczajw 3 (rzeciwnym razie stan" si) wyrzutkami# jak Jagar i jej syn 0smael Pawe tak konstruuje swoj" argumentacj)# aby obrci+ nauczanie -judaizuj"cych. (rzeciwko nim wykazuj"c# $e oni sami staj" si) (odobni do niewolnikw (o(rzez swoje legalistyczne nauczanie (rowadz"ce do zwi"zania Cle rozumianym Prawem 8I/T DO ;E'R#.CZ:KW B CENTR#8NE ROZDZI#K: 9ist do Jebrajczykw jest ws(ania" Ksi)g"# szczeglnie cenn" dla ,ydw mesjanistycznych Prezentuje ona w niezrwnany s(osb wielko&+ 1o$ego objawienia w 8esjaszu# (rzedstawiaj"c Oo jako Proroka# Krla# i 2 (rzede wszystkim 2 *rcyka(ana Aentralne rozdziay 9istu mwi" o Jeszui w roli ka(ana i ofiary# (rzeciwstawiaj"c Jego dzieo ziemskiemu ka(a?stwu oraz systemowi ofiarniczemu# ktry by za(owiedzi" dokonanego (rzeze? doskonaego odku(ienia Jom Ki(ur# czyli Dzie? Pojednania# kiedy to arcyka(an wchodzi do 8iejsca 'aj&wi)tszego i skra(ia krwi" wieko *rki Przymierza Dczyli tzw Przebagalni) 2 U(rzy( tum VE dokonuj"c (rzebagania za grzechy narodu# jest &wi)tem szczeglnie (odkre&lonym (rzez autora 3 wymiarze ofiarniczym# Jom Ki(ur szczeglnie wskazuje na dzieo dokonane (rzez 8esjasza Jeszu) Dlaczego zatem 9ist do Jebrajczykw znalaz si) w gru(ie fragmentw kontrowersyjnychB Poniewa$ istnieje taka inter(retacja tej Ksi)gi# ktra jest skierowana (rzeciwko idei judaizmu mesjanistycznego 'ie jest ona zgodna z kontekstem biblijnym ani historycznym# lecz mimo to zdobya sobie (ewn" (o(ularno&+ 3edle zwolennikw tego (ogl"du 9ist do Jebrajczykw zakazuje obchodzenia $ydowskich &wi"t oraz (rzestrzegania hebrajskiego kalendarza# (oniewa$ wszystko to zostao zast"(ione 'owym Przymierzem# ktre uniewa$nia Prawo nadane w okresie =tarego Przymierza 'ajbardziej dyskusyjny wydaje si) by+ rozdzia smy Azytajmy zatem -Teraz za& obj" o tyle znakomitsz" su$b)# o ile le(szego (rzymierza jest (o&rednikiem# ktre ustanowione zostao w o(arciu o le(sze obietnice Odyby bowiem (ierwsze (rzymierze byo bez brakw# nie szukano by miejsca na drugie. D6%7E
81

Powrt do korzeni

*utor cytuje nast)(nie fragment Ksi)gi Jeremiasza I4:I4%IL# zawieraj"cy obietnic) nowego Przymierza# (o czym stwierdza: -Ody mwi: 'owe# to uzna (ierwsze za (rzedawnione/ a to# co si) (rzedawnia i starzeje# bliskie jest zaniku. DN:4IE Krytyk judaizmu mesjanistycznego wysnuwa w tym miejscu wniosek# $e wszystkie (rzejawy $ydowskiej to$samo&ci oraz (raktyk religijnych s" cz)&ci" tego# co si) (rzedawnio i dlatego nale$y je (orzuci+ Ao wi)cej# jeste&my nawet oskar$ani o to# $e czynimy krew 8esjasza bezu$yteczn"# a kiedy obchodzimy Pasch) ws(ominaj"c utworzenie naszego narodu dzi)ki wy(adkom o(isanym w 00 Ksi)dze 8oj$eszowej# rzekomo (ogardzamy Jego ofiar"> -Jest bowiem rzecz" niemo$liw"# $eby tych 2 ktrzy raz zostali o&wieceni i zakosztowali daru niebia?skiego# i stali si) uczestnikami Ducha &wi)tego# i zakosztowali =owa 1o$ego# $e jest dobre oraz# cudownych mocy wieku (rzyszego 2 gdy od(adli# (owtrnie odnowi+ i (rzywie&+ do (okuty# (oniewa$ oni sami (onownie krzy$uj" =yna 1o$ego i wystawiaj" go na ur"gowisko. D6:L%6E 3ydaje si) to niedorzeczne# ale niektrzy uwa$aj"# i$ (owy$sza inter(retacja cytowanych wersetw mo$e by+ wynikiem uczciwej ich analizy bez (ogwacenia kontekstu !d(owiedzmy nast)(uj"co Je&li rzeczywi&cie ta inter(retacja jest suszna# to wszyscy wierz"cy (ochodzenia $ydowskiego $yj"cy w (ierwszych wiekach Dw"czaj"c Pawa i innych a(ostowE byliby winni strasznych grzechw * (rzecie$ to wa&nie oni s" dla nas (rzykadem (ost)(owania Problem rozumienia 9istu do Jebrajczykw (rzez ,ydw mesjanistycznych rozwi"$e si) sam# je&li tylko znajdziemy czas# by uwa$nie (rzeczyta+ t) Ksi)g) oraz zobaczy+# co i do kogo jest w niej na(isane> 'ajnowsze badania lingwistyczne i (orwnawcze wykazay# $e 9ist do Jebrajczykw zosta na(isany (rawdo(odobnie (rzez gru() $ydowskich uczniw Jeszuy wywodz"cych si) z ugru(owania zwanego esse?czykami 4Q *utorzy odnosz" si) do Przybytku na (ustyni# zamiast do &wi"tyni zbudowanej (Cniej w Jerozolimie Aae nauczanie dotycz"ce ofiar jest zwi"zane z Przybytkiem 3s(lnota z Wumran Dzbli$ona (ogl"dami do esse?czykwE traktowaa &wi"tyni) i wczesnych ka(anw jako siedlisko ze(sucia Dlatego te$ (isz"c o caym systemie ofiarniczym# odnosili go do Przybytku# cho+ wszystkie czynno&ci o(isywane (rzez nich odbyway si) w &wi"tyni# a Przybytek ju$ dawno nie istnia 3iadomo rwnie$# $e ws(lnota z Wumran (odkre&laa w swych nauczaniach wag) Ka(a?stwa 8elchizedeka Ponadto# odrzucano wczesne ka(a?stwo jako bez(rawne# gdy$ nie wywodz"ce si) od =adoka Dlatego (ogl"d# i$ adresatami 9istu do Jebrajczykw byli $ydowscy uczniowie Jeszuy zwi"zani z esse?czykami# zyskuje obecnie coraz wi)cej zwolennikw *dresaci 9istu znaleCli si) w niebez(iecze?stwie odej&cia od wiary w dzieo 8esjasza Jeszuy i (owrotu do nauk esse?czykw# ktrzy nie byli Jego na&ladowcami Orozio to (oo$eniem ufno&ci w esse?skim rytuale i obudzenia nadziei na odbudowanie (rawdziwego ka(a?stwa# ktre zachowywaoby tak" czysto&+ kultu jak (ierwsi (otomkowie *arona su$"cy w (ustynnym Przybytku (o(rzedzaj"cym &wi"tyni) <sse?czycy (odkre&lali konieczno&+ oczyszczenia systemu ofiarniczego wywodz"cego si) od 8oj$esza4K i widzieli w tym nadziej) na (rzywrcenie 0zraelowi wolno&ci od oku(anta oraz (onowne s(rowadzenie chway 1o$ej @wa$a si)# $e 9ist zosta na(isany w okresie rzymskiej inwazji maj"cej na celu stumienie (owstania w latach 66%7Q n e 2 kiedy to wielu $ydowskich uczniw Jeszuy Dadresatw 9istuE stao na skraju (orzucenia wiary i (owrotu do wierze? esse?skich Azyni"c tak# odwrciliby si)
82

Powrt do korzeni

od <wangelii i ukrzy$owaliby (onownie =yna 1o$ego 'a (ewno nie chodzio o to# $e (o(eniliby ten grzech (ozostaj"c ,ydami 2 st"d zach)ta# by wytrwali w obliczu niebez(iecze?stwa D4K:7%4IE 0stot" (rzesania zawartego w 9i&cie do Jebrajczykw jest to# by nie (okada+ nadziei w rytuale czy odnowionym ka(a?stwie ludzkim# (oniewa$ w 8esjaszu mamy le(sz" ofiar)# le(sze ka(a?stwo i le(sze Przymierze 'ie jest natomiast (owiedziane# $e mamy le(sze Prawo# bo# jak ju$ wcze&niej (owiedzieli&my# Nowe Przy%!erze jest zw!1zane z wp!san!e% 'o(y h praw ! przy+aza5 do naszy h ser <Ks- Eze h!e0a QTMOU= @wa$na lektura dalszych rozdziaw 9istu do Jebrajczykw (rowadzi do wniosku# $e tym# co miao -zanikn"+. jest cay &wi"tynno% ka(a?ski system ofiarniczy Potwierdzenie znajdujemy w tek&cie oryginalnym# gdzie jest mowa dosownie o -(rocesie zaniku. Jeden aka(it za drugim (otwierdza# i$ zako?czy si) okres wylewania krwi kozw i wow za grzech oraz niedoskonaej su$by ka(anw *utor listu (odkre&la# $e Przy%!erze Moj(eszowe jest &ci&le zwi"zane z systemem b)d"cym w stanie zaniku =tare Przymierze zostaje zast"(ione 'owym ze wzgl)du na niedoskonao&+ tego (ierwszego# danego tylko na (ewien czas i wskazuj"cego na ofiarniczo%ka(a?skie dzieo Jeszuy Jak ws(omnieli&my wcze&niej# uwa$amy# $e Przymierze *brahamowe zawarte z 0zraelem nadal (ozostaje w mocy DFzym 44:K5E Dowodzili&my rwnie$# $e Przymierze 8oj$eszowe stracio ju$ sw" (en" wa$no&+# a 1g uniemo$liwi jego dalsze (rzestrzeganie zezwalaj"c na zburzenie &wi"tyni Dlatego te$# Przymierze to zostao usuni)te jako s(osb wchodzenia (rzed oblicze 1oga ;auwa$my# $e autor 9istu do Jebrajczykw odnosi si) do Przymierza 8oj$eszowego i pod+re20a je*o wy%!ar +ap"a5s+oAo)!arn! zy p!sz1 jedno ze2n!e, !( ja+o Przy%!erze jest ono $0!s+!e zan!+u Dzob rozdzia NE ;awieszenie systemu ofiarniczego jest (rzez wielu traktowane jako fakt odnosz"cy si) wy"cznie do obecnej ery nieistnienia &wi"tyni Jej ko?cem b)dzie Tysi"cletnie Krlestwo (od (anowaniem 8esjasza z trzeci" Dodbudowan"E &wi"tyni" i wznowionym systemem ofiar Jednak$e# tak jak staro$ytne ofiary &wi"tynne wskazyway na (rzysze dzieo 8esjasza# w (rzyszo&ci b)d" one wskazyway na to samo wydarzenie# nale$"ce ju$ wtedy do (rzeszo&ci Dw sensie faktu historycznego 2 U(rzy( tum VE !fiary zawsze byy i b)d" demonstracj" (rzywi"zania i dzi)kczynienia Dzob -The 8illenial Kingdom. D-Tysi"cletnie Krlestwo.E J 3al:oordaE 8imo wszystko# nie b)dzie to ten sa% system &wi"tynny# jaki istnia (rzed (ierwszym (rzyj&ciem 8esjasza Dzob Ks <zechiela LQ%LNE 'ie oznacza to# $e (isma 8oj$esza (rzestaj" by+ natchnionym =owem 1o$ym# (o$ytecznym do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy i do wychowywania w s(rawiedliwo&ci D00 Tym I:46E 'ie znaczy to rwnie$# $e Tora stracia swoje znaczenie jako (rzewodnik $yciowy dla 0zraela i wyr$nik $ydowskiej to$samo&ci# wykraczaj"cy (oza system ka(a?sko%ofiarniczy 'a (rzykad# &wi)ta $ydowskie s" (rzez nas obchodzone ze wzgl)du na obietnic) utworzenia wielkiego narodu zo$on" (rzez 1oga *brahamowi &wi)tujemy wielkie akty 1o$ej aski w stosunku do 0zraela Aho+ s" one za(isane w (ismach 8oj$esza# s" &ci&le zwi"zane z Przymierzem *brahamowym 2 (rzymierzem wiary i obietnicy# wci"$ (ozostaj"cym w mocy 3 caym tek&cie 9istu do Jebrajczykw autor ani razu nie daje do zrozumienia# $e jest (rzeciwny &wi)towaniu 1o$ej wierno&ci okazanej 0zraelowi# o ile to Jeszua 2 a nie ofiary 2 znajduje si) w centrum obchodw
83

Powrt do korzeni

9ist do Jebrajczykw jest jedn" z najbardziej -$ydowskich. ksi"g# jakie zostay kiedykolwiek na(isane> ;naczenie !soby i dziea Jeszuy 8esjasza zostao tutaj (okazane w najbardziej $ydowski s(osb# jak to tylko mo$liwe Ksi)ga ta z (ewno&ci" (o(iera (unkt widzenia i (owoanie ,ydw mesjanistycznych# (oniewa$ wykazuje zanik systemu ofiarniczego zwi"zanego ze &wi"tyni"# a nie 0zraela i $ydowskiej to$samo&ci# i (oniewa$ odwouje si) do (rzykadu hebrajskich m)$w oraz niewiast 1o$ych# zach)caj"c &wi)tych do wytrwania w wierze II 8I/T DO KOR:NTI#N QMUANR -Je&li tedy su$ba &mierci# wyryta literami na tablicach kamiennych tak" miaa chwa)# $e synowie izraelscy nie mogli (atrze+ na oblicze 8oj$esza z (owodu (rzemijaj"cej wszak jasno&ci oblicza jego# czy nie daleko wi)cej chway mie+ b)dzie su$ba duchaB Je&li bowiem su$ba (ot)(ienia ma chwa)# teraz nie ma chway z (owodu chway# ktra tamt" (rzewy$sza Je&li bowiem chwa) miao to# co (rzemija# daleko wi)cej ja&nieje w chwale to# co trwa 8aj"c wi)c tak" nadziej)# bardzo &miao sobie (oczynamy# a nie tak# jak 8oj$esz# ktry kad zason) na oblicze swoje# aby synowie izraelscy nie (atrzyli na koniec tego# co miao usta+ 9ecz umysy ich ot)(iay *lbowiem do dnia dzisiejszego (rzy czytaniu starego (rzymierza ta sama zasona (ozostaje nie odsoni)ta# gdy$ w 8esjaszu zostaje ona usuni)ta Tak jest a$ (o dzie? dzisiejszy# ilekro+ czyta si) 8oj$esza# zasona le$y na ich sercu/ lecz gdy si) do Pana nawrc"# zasona zostaje zdj)ta * Pan jest Duchem/ gdzie za& Duch Pa?ski# tam wolno&+ 8y wszyscy tedy# z odsoni)tym obliczem# ogl"daj"c jak w zwierciadle chwa) Pana# zostajemy (rzemienieni w ten sam obraz# z chway w chwa)# jak to s(rawia Pan# ktry jest Duchem . Fozdzia ten charakteryzuje si) szeregiem niezwykych stwierdze? 3idzimy tutaj kontrast (omi)dzy =tarym i 'owym Przymierzem ;auwa$my jednak# $e okre&lenia kontrastuj"ce obydwa Przymierza nie odnosz" si) do Tanach DPism =tarego PrzymierzaE# ani nawet do Tory D0 2 H Ks 8oj$ E# lecz do Przymierza otrzymanego (rzez 8oj$esza od 1oga 'ie znajdujemy tu# na (rzykad# (rzeciwstawienia 'owego Przymierza Przymierzu *brahamowemu D0 Ks 8oj$eszowa 4K%47E ! Przymierzu 8oj$eszowym otrzymanym na grze =ynaj czytamy# $e jest ono: -liter"# ktra zabija.# -su$b" &mierci.# -su$b" (ot)(ienia. ; kolei 'owe Przymierze jest zwane -su$b" ducha. i -su$b" s(rawiedliwo&ci. To (rawda# $e w (orwnaniu do =tarego Przymierza# jest ono okre&lane jako maj"ce wi)ksz" chwa) i trwao&+# (odczas gdy tamto odchodzi w (rzeszo&+ i jest bliskie zaniku Powierzchowna lektura tego fragmentu (rowadzi niektrych do wnioskw tyle$ (o(ularnych# co niewa&ciwych Je$eli jednak (ostaramy si) odczyta+ je w kontek&cie caej teologii Pawowej# zauwa$ymy s(jno&+ i bogactwo tego nauczania =(o&rd niewa&ciwych konkluzji wysnuwanych z (owy$szego tekstu wymie?my niektre: D4E 'ie (owinni&my zawraca+ sobie gowy tre&ci" Tory# (oniewa$ jest to litera# ktra zabija/ DKE Ka$dy ,yd# ktry uznaje Jeszu) za swego Pana# a jednocze&nie (odkre&la (rzywi"zanie do swego narodowego dziedzictwa Dn( obchodz"c biblijne &wi)ta $ydowskieE# (ozostaje w -su$bie &mierci. zamiast w (eni korzysta+ z nowej -su$by ducha. Pierwszy z (owy$szych wnioskw jest cakowicie faszywy ;acytujmy (o raz kolejny 00 Tym I:46 2 -Ca"e P!s%o (rzez 1oga jest natchnione i (o$yteczne do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy itd . Jak mwi (salmista# -Prawo Pana doskonae 2 krze(i ducha. DPs 45:N 1TE
84

Powrt do korzeni

Azy$by Pismo (rzeczyo samo sobieB Azy to# co wedug (salmisty (rzynosi (okrze(ienie# wedug Pawa s(rowadza &mier+B !czywi&cie# $e nie *(osto (isze w jasny s(osb o Prawie danym (rzez 1oga jako cz)&+ objawienia: -Prawo samo jest bezs(rzecznie &wi)te/ &wi)te# s(rawiedliwe i dobre jest te$ (rzykazanie * wi)c to# co dobre# stao si) dla mnie (rzyczyn" &mierciB ,adn" miar"> *le to wa&nie grzech# by okaza+ si) grzechem# (rzez to# co dobre# s(rowadzi na mnie &mier+# aby (rzez zwi"zek z (rzykazaniem grzech ujawni nadmiern" sw" grzeszno&+ 3iemy (rzecie$# $e Prawo jest duchowe * ja jestem cielesny# za(rzedany w niewol) grzechu. DFzym 7:4K%4L 1TE Powy$szy fragment obala faszywe inter(retacje# ktre (ost(onuj" Tor) Kiedy Pawe nazywa Przymierze 8oj$eszowe su$b" &mierci# nie czyni tak ze wzgl)du na jego immanentn" natur)# lecz raczej dlatego# co czowiek zrobi z Tor" (o(rzez niewa&ciwe jej rozumienie Poniewa$ ludzie s" grzeszni# (otraktowali Tor) jako system zbawienia z uczynkw i daremnie (rbowali zasu$y+ na 1o$" ask) (o(rzez wasne zasugi 3(rawdzie Prawo jest (rzewodnikiem (rowadz"cym tych# ktrzy chodz" w Duchu 1o$ym# lecz u$ywane wy"cznie jako zestaw (rze(isw# ktre chcemy wykonywa+ wasnym# cielesnym staraniem# (rzyczynia si) do naszego (ot)(ienia Dzieje si) tak# gdy$ wobec 1o$ych standardw za(isanych w Prawie# nikt z nas nie jest godny us(rawiedliwienia DFzym I:KIE Ahc"c unikn"+ s"du# czowiek (rbuje sam wymazywa+ wasne grzechy i w ten s(osb szuka wasnej s(rawiedliwo&ci Jednak Pismo wyraCnie mwi# $e 1g jest z tymi# ktrzy s" skruszeni i (okorni duchem DKs 0zajasza M7:4ME Dlatego te$ (odchodzenie do Tory z (ostaw" (rzekonania o wasnej s(rawiedliwo&ci (owodowao oddzielenie czowieka od 1oga# czyli innymi sowy -su$yo &mierci. !bjawienie 8oj$eszowe nie byo samo w sobie su$b" &mierci 2 to niewa&ciwe (odej&cie czowieka do Tory (rzyczynio si) do (owstania legalizmu Jeden z najwi)kszych teologw Feformacji# Jan Kalwin# na(isa o tym: -niektrzy nierozwa$ni nauczyciele uwa$aj"# $e (owinni&my wyrzuci+ (recz kamienne tablice Prawa# nazywaj"c Je -su$b" &mierci. 'iechaj ta nikczemna my&l zostanie wyt)(iona z naszych umysw .4I Problem nie (olega na tym# czy Tora mo$e nam su$y+ do wykrywania b)dw i (o(rawy D00 Tym I:46E# lecz na (odej&ciu do niej jako do =owa 1o$ego Tym# ktrzy (olegaj" na miosierdziu Pana# Prawo daje (okrze(ienie Djak mwi Psalm 45E * co z (rzeciwstawieniem Przymierza 8oj$eszowego 'owemu Przymierzu w kontek&cie chwayB Przymierze 8oj$eszowe# o(isane w Ksi)gach 00 i H 8oj$eszowej# byo (ene chway Jednak$e 'owe Przymierze 2 ktre (rzewy$sza tamto sw" moc" 2 (osiada chwa) o wiele wi)ksz"> 3a&nie w &wietle 'owego Przymierza widzimy nico&+ i kres wszelkiej wasnej s(rawiedliwo&ci Kiedy czowiek w(atruje si) w Jeszu) wisz"cego na drzewie krzy$a# wszelkie (retensje do wasnej s(rawiedliwo&ci zostaj" cakowicie usuni)te 'owe Przymierze zast"(io =tare rwnie$ jako s(osb wchodzenia (rzed oblicze 1o$e 2 dzi)ki doskonaej ofierze zo$onej (rzez Jeszu) zostaa otwarta nowa droga do -8iejsca 'aj&wi)tszego. Dczyli bez(o&rednio do PanaE# ktra zast"(ia konieczno&+ skadania ofiar b)d"cych centralnym elementem objawienia 8oj$eszowego Ahwaa zwi"zana z objawieniem !jca w 8esjaszu usuwa w cie? wszystko# co stao si) wcze&niej 'ie jest to zwi"zane z nadaniem nowego Prawa# lecz z moc"# dzi)ki ktrej mo$na wy(enia+ Prawo b)d"c w 8esjaszu 'a (odstawie tego (rzymierza jeste&my (rzyjmowani (rzez 1oga jako s(rawiedliwi i mamy
85

Powrt do korzeni

(rzywilej zbli$y+ si) do Jego tronu aski 3 zwi"zku z tym# 8oj$eszowy system (o&rednictwa mi)dzy 1ogiem a czowiekiem staje si) nie(otrzebny 3 analizowanym fragmencie nie ma jednak niczego# co uniewa$niaoby 1o$e (owoanie dane $ydowskim na&ladowcom Jeszuy# ktre Pawe Dw Fzym 44:K5E nazywa -nieodwoalnym. Przykad samych a(ostow# ktrzy (odkre&lali swe (rzywi"zanie do dziedzictwa ojcw# jest chyba wystarczaj"co wymowny Kilka lat po ty%, ja+ zosta" nap!sany ten te+st#4L Pawe (ublicznie &wiadczy# i$ zawsze (rzestrzega Prawa i zwyczajw DDzieje K7E Jego stwierdzenie nie stao w s(rzeczno&ci z tre&ci" na(isanych (rzeze? listw a(ostolskich Powoanie ka$dego ,yda do wy(enienia 1o$ych celw dla 0zraela jest wynikiem wiecznego Przymierza# jakie zawar !n z *brahamem Jebrajskie zwyczaje zakorzenione w Torze su$" (rzede wszystkim celebrowaniu wy(enienia obietnic 1o$ych wobec naszego narodu# a ich (rzestrzeganie jest dla nas okazj" do (odkre&lenia roli 8esjasza i niesienia Jego &wiata naszym braciom 'atomiast (rzesanie omawianego fragmentu jest zbie$ne z tym# ktre byo my&l" (rzewodni" centralnych rozdziaw 9istu do Jebrajczykw Dzi)ki Duchowi i Jego dziaaniu jeste&my zdolni do wy(eniania 1o$ej woli# a Pisma s" naszym Crdem (omocnym ku s(enieniu naszego (owoania To jest (rawdziwa wolno&+ 0d"c drog" wyznaczon" (rzez Pana# jeste&my (rzemieniani z chway w chwa) na (odobie?stwo naszego 8esjasza D00 Kor I:4NE CZ:/TO>V W/Z:/TKIC; POK#RMW B EW- M#RK# UMNL <DZIE.E #P- NW= Pragment ten jest cz)sto cytowany# aby udowodni+# $e r$nice mi)dzy (otrawami czystymi a nieczystymi D000 Ks 8oj$eszowa 44E zostay zniesione# a zatem wszelkie (raktyki (odane w Torze DPi)cioksi"guE rwnie$ nale$y (orzuci+ 3&rd ,ydw mesjanistycznych istnieje wiele r$nych inter(retacji list (okarmw# zamieszczonych w 44 rozdziale 000 Ksi)gi 8oj$eszowej Ownym (roblemem jest zrozumienie celu# w jakim zostay one (odane 0zraelitom 'iektrzy uwa$aj"# $e (rawa te maj" zwi"zek z symbolicznym zwi"zkiem wymienionych zwierz"t z konce(cj" jedno&ci 1oga 0nni s" zdania# i$ zwierz)ta $ywi"ce si) (adlin" s" symbolicznie zwi"zane ze &mierci" i rozkadem# za(ocz"tkowanymi (rzez grzech (ierworodny Jeszcze inni utrzymuj"# $e (rawa te maj" znaczenie czysto zdrowotne i w zwi"zku z tym nadal s" wa$ne 0stnieje rwnie$ (ogl"d# i$ (rzekroczenie zakazw i nakazw dotycz"cych czysto&ci (okarmw (owodowao wykluczenie z uczestnictwa w obrz)dach &wi"tynnych na okres od jednego do siedmiu dni# dlatego straciy sw" wa$no&+ w odniesieniu tych# ktrzy s" w 8esjaszu Jeszcze inna teoria mwi# $e (rawa te zachowuj" wa$no&+ jako s(osb utrzymywania narodu $ydowskiego w jego wyj"tkowym (owoaniu i odr)bno&ci od reszty ludw nawet w s(rawach diety 4M ;ajmiemy si) tym tematem szerzej w rozdziale sidmym# gdzie (rzedstawimy rwnie$ (unkt widzenia autora Jak by na to nie (atrze+# s(rawa czysto&ci (otraw musi by+ roz(atrywana w &wietle celowo&ci zwi"zanych z ni" (raw 8usimy rwnie$ wzi"+ (od uwag) eliminacj) wa$no&ci systemu &wi"tynnego w wyniku dziea dokonanego (rzez Jeszu) =am werset z <wangelii 8arka D7:45E nie wnosi tu nic nowego @wa$na lektura tego fragmentu w jego kontek&cie dowodzi# $e sam werset 45 nie znosi rozr$nie? dokonanych w 000 Ksi)dze 8oj$eszowej W rozdz!a0e s!4d%y% .eszua zosta" s+ryty+owany za to, (e je*o u zn!ow!e n!e przestrze*a0! rytua"u o$%ywan!a r1+, nadane*o przez )aryzeuszy- 3edle tradycji# takie (ost)(owanie czynio (otraw) nieczyst" !d(owiedC
86

Powrt do korzeni

Jeszuy (olegaa (rzede wszystkim na krytyce tradycji# ktra usuwaa (rzykazania 1o$e (o(rzez tak" ich inter(retacj)# $e intencja Prawodawcy zostaa cakowicie (omini)ta> Jeszua naucza# $e (ostawa serca jest o wiele wa$niejsza ni$ s(rawa czysto&ci lub nieczysto&ci (otraw Prawdziwe skalanie duchowe nie wynika z tego# co wchodzi do czowieka# lecz z tego# co wychodzi z jego serca# ktre# b)d"c ze(sute# staje si) Crdem zych my&li# wszetecze?stwa# kradzie$y# morderstwa# cudzostwa# chciwo&ci# zo&ci itd Jeszua nie mwi o tym# $e (rawa dotycz"ce (okarmw albo biblijne dziedzictwo ,ydw stay si) nieaktualne 3 rzeczywisto&ci stwierdzenie# $e Jeszua -uzna wszystkie (otrawy za czyste. (rawdo(odobnie zostao dodane (rzez ko(ist)# jak to zaznaczono w niektrych (rzekadach 'ie mo$emy zatem mie+ (ewno&ci# $e (ochodzi ono od samego 8arka Przyjmijmy jednak# $e istotnie tak byo i $e to ewangelista jest autorem tego zdania Je$eli tak# to wcale nie oznacza ono# i$ -wszystko jest czyste.# lecz $e wszystkie potrawy s" czyste -Potrawa. bya zdefiniowana jako wszystko# co byo akce(towane (rzez listy wymienione w Ksi)gach 000 D44E i H 8oj$eszowej Dlatego werset ten oznacza# $e (otrawy uznawane za nieczyste (rzez niebiblijn" tradycj) faryzeuszy w rzeczywisto&ci s" czyste i mo$na je s(o$ywa+ Kiedy si)gniemy (o rwnolegy tekst z 4M rozdziau <w 8ateusza# s(rawa wydaje si) by+ jasna 2 znajdujemy tam wniosek wyci"gni)ty (rzez samego Jeszu): -Jedzenie nie umytymi r)koma nie kala czowieka. Dyskusja Jeszuy z faryzeuszami dotyczy czysto&ci (otraw w kontek&cie rytualnego obmywania r"k (rzed jedzeniem 3ie(rzowina z (ewno&ci" nie zostaaby uznana za (otraw)# tak jak nie uznaliby&my za (otraw) czego&# co jest w naszym rozumieniu trucizn" &wiadome s(o$ywanie takich (okarmw i jednoczesna nadzieja na 1o$" ochron) byyby zamaniem (rzykazania -nie b)dziesz kusi Pana# 1oga swego. ;daniem niektrych# nieczyste (otrawy wymienione w 44 rozdziale 000 Ksi)gi 8oj$eszowej w (ewnym Dcho+ ograniczonymE sto(niu nios" ze sob" (odobne niebez(iecze?stwo Jakkolwiek inter(retowaliby&my omawiany fragment Pism# musimy (ami)ta+# $e stosowanie biblijnych zasad koszerno&ci nie wy(ywa z tego jednego wersetu Ponadto# nie mo$na na jego (odstawie wyci"ga+ oglnego wniosku o odrzuceniu $ydowskiego dziedzictwa biblijnego w erze 'owego Przymierza EW#N6E8I# M#TE@/Z# TMU E# %od01 s!, n!e $1dF !e w!e0o%4wn! ja+ po*an!eD a0$ow!e% on! %n!e%aj1, (e d0a swej w!e0o%4wno2 ! $d1 wys"u han!-G ,ydowska (obo$no&+ zawsze bya (o cz)&ci liturgiczna# nawet za czasw Jeszuy =amo okre&lenie 0!tur*!a nie odnosi si) do (raktyk# ktrych nale$y unika+ Jest to (o (rostu (ewien (orz"dek modlitw i czyta? (owtarzanych w czasie nabo$e?stwa 'a (rzykad# Psalmy maj" charakter liturgiczny# (odobnie jak wi)kszo&+ $ydowskich modlitw# z ktrych cz)&+ si)ga czasw ws(czesnych Jeszui ;awieraj" one wersety biblijne# a tak$e obietnice 1o$e i nauczanie 2 w ten s(osb Pisma staj" si) cz)&ci" $ycia codziennego (ojedynczych wierz"cych i caej ws(lnoty 8odlitwa s(ontaniczna# odmawianie modlitw wyuczonych oraz czytanie wersetw biblijnych stanowi" integraln" cz)&+ nabo$e?stwa# (odczas ktrego uwielbiamy !jca w Duchu i (rawdzie D<w Jana L:KLE
87

Powrt do korzeni

Jak zaznaczyli&my na wst)(ie# (roblem (olega na tym# $e ,ydzi mesjanistyczni (rzej)li niektre z ws(aniaych modlitw judaizmu# zawieraj"cych biblijne tre&ci Pomimo faktu# i$ s" one a"+ow! !e zgodne z Pismem# jeste&my oskar$ani o to# $e stosujemy (uste wielomwstwo zamiast modli+ si) w Duchu ;daniem owych krytykw# jedynie takie uwielbienie# ktre (rzebiega cakowicie s(ontanicznie# (ochodzi z Ducha &wi)tego 9udzie ci nie zauwa$aj" faktu# $e takie rozumowanie wa&ciwie dys+redytuje ich wasne hymny &(iewane (odczas nabo$e?stw 1y+ mo$e s" one akce(towane dlatego# $e (osiadaj" bardziej -skoczn". form) Pie&? jest (o (rostu modlitw" &(iewan" dla 1oga# nie ma zatem (owodu# dla ktrego modlitwa mwiona miaaby by+ mniej duchowa od &(iewanej ;arzut dotycz"cy -(ustego wielomwstwa. rodzi si) st"d# $e (ewne modlitwy mog" by+ powtarzane kilka razy dziennie lub w tygodniu oraz st"d# $e nie s" tak poruszaj1 e e%o jona0n!e jak hymny &(iewane 3 niektrych &rodowiskach inter(retacja omawianego fragmentu jest niestety silnie zwi"zana z u(rzedzeniami i l)kiem (rzed inno&ci" ! czym mwi Jeszua w 6 rozdziale <wangelii 8ateuszaB Po (ierwsze# mwi swoim uczniom# aby nie modlili si) jak po*an!e ;naj"c charakterystyk) takich modlitw mia !n (rawdo(odobnie na my&li ich magiczno%legalistyczne formy Poganie wyobra$ali sobie# $e je&li b)d" w kko monotonnie (owtarza+ jakie& sowo lub zdanie# b)d" mogli w magiczny s(osb mani(ulowa+ mocami duchowymi Dtak$e dzi&# nawet w &rodowiskach chrze&cija?skich Dsic>E (ro(onuje si) (odobne zachowania maj"ce na celu -uwolnienie mocy 1o$ej. Jednak$e# zarwno wizualizacja jak (owtarzanie -mantry. i -(ozytywne wyznawanie. wywodz" si) z religii (oga?skich# gwnie z hinduizmu i buddyzmu 2 U(rzy( tum VE Jeszua (okaza# $e (odczas modlitwy (rzychodzimy (rzed oblicze naszego !jca 'iebieskiego Dlatego (owinni&my &wiadomie i ze sz zere*o ser a oddawa+ 8u chwa)# (rzedstawia+ (ro&by lub wstawia+ si) za innymi Je&li odczytujemy modlitwy na(isane albo odtwarzamy wyuczone na (ami)+# musimy wy(owiada+ je tak# $eby wyra$ay to# co czujemy i my&limy> Postawa naszego serca b)dzie decydowa+ o tym# czy b)d" szczere i dotr" (rzed tron aski To samo dotyczy modlitw s(ontanicznych 2 jak$e (r$ne jest (owtarzanie w kko tego samego sowa czy zwrotu> 3yobraCmy sobie# $e chcemy z kim& (orozmawia+ i zaczynamy mwi+ do niego (owtarzaj"c beznami)tnie sowo -Jallelujah. tak szybko# jak tylko mo$emy> * mimo to ci# ktrzy krytykuj" nas za czytanie Psalmw# sami stosuj" modlitwy (ene wielomwstwa ;amiast kierowa+ serca ku 1ogu# -buzuj" si). (rzez szybkie (owtarzanie# w(adaj"c czasem w niezdrowe stany emocjonalne 'ast)(nie Jeszua uczy a(ostow (rostej modlitwy# ktra mo$e i (owinna by+ odmawiana ze zrozu%!en!e% Jest ona skonstruowana mnemonicznie# jak to wida+ we ws(czesnych (rzekadach# ktre (rzedstawiaj" j" w formie (oetyckiej Ponadto# -!jcze nasz. jest swej tre&ci (aralel" innej starej $ydowskiej modlitwy Kad!sz# ktr" naj(rawdo(odobniej sam Jeszua odmawia w synagodze: EOj ze naszG EKad!szG

!jcze nasz# ktry& jest w niebie# 'iech b)dzie uwielbione i niech si) &wi)ci wielkie imi) 1oga# ktry stworzy &wi)+ si) imi) twoje# &wiat wedug swojej woli

88

Powrt do korzeni

PrzyjdC Krlestwo twoje# jak w 'iech Jego Krlestwo zostanie niebie# tak i na ziemi ustanowione za dni naszych i caego domu 0zraela 'astawienie serca jest zasadniczym warunkiem na(enienia duchow" tre&ci" zarwno modlitw odmawianych jak czytanych Psalmw Ten sam warunek dotyczy modlitw s(ontanicznych# chroni"c je (rzed degeneracj" do stereoty(owych wyra$e? i martwych formu Fabini nazywali tak" (ostaw) serca kawan" i nauczali# $e bez niej wszelkie modlitwy s" daremne> 'ajle(si nauczyciele uwielbienia zawsze uwa$ali# $e aby nabo$e?stwo (rzebiegao w (okoju i harmonii# (otrzebne s" zarwno modlitwy s(ontaniczne# jak i tre&ci czytane lub nawet (owtarzane Je&li s" one zwi"zane z Pismem# wtedy uczymy si) dostosowywa+ (ragnienia naszych serc do zamysw serca 1o$ego =(ontaniczna modlitwa jest wzbogacona o =owo# co nadaje &wie$o&ci caemu uwielbieniu# ktre (owinni&my kierowa+ ku $yj"cemu 1ogu obecnemu (o&rd nas Poza tym# naszym zmartwieniem nie (owinno by+ to# czy my si) nudzimy (odczas nabo$e?stwa# tylko czy 1g nie jest znu$ony nieszczerym oddawaniem 8u chway Dzob Ks 8alachiasza K:KE Tora (odaje 1o$e dyrektywy w s(rawie uwielbienia 2 czytamy# $e cieszyy Oo zarwno te formy oddawania czci# ktre byy (owtarzane codziennie# cotygodniowo lub dorocznie# jak i s(ontaniczne modlitwy Problem nie (olega na s(osobie czy stylu (rze(rowadzania nabo$e?stw# lecz na szczero&ci i otwarciu na dziaanie Ducha &wi)tego> -1g jest duchem# a ci# ktrzy mu cze&+ oddaj"# winni mu j" oddawa+ w duchu i (rawdzie. D<w Jana L:KLE 8I/T DO KO8O/#N OMNTAOQ -'iech$e was tedy nikt nie s"dzi z (owodu (okarmu i na(oju albo z (owodu &wi)ta lub nowiu ksi)$yca b"dC szabatu 3szystko to s" tylko cienie rzeczy (rzyszych/ rzeczywisto&ci" za& jest 8esjasz 'iech was nikt nie (ot)(ia# kto ma u(odobanie w (oni$aniu samego siebie i w oddawaniu czci anioom# a o(ieraj"c si) na swoich widzeniach# (yszni si) bez(odstawnie cielesnym us(osobieniem swoim * nie trzyma si) gowy# z ktrej cae ciao# od$ywiane i s(ojone stawami i &ci)gnami# ro&nie wzrostem 1o$ym Je&li tedy z 8esjaszem umarli&cie dla $ywiow &wiata# to dlaczego (oddajecie si) takim zakazom# jakby&cie w &wiecie $yli: 'ie dotykaj# nie kosztuj# nie ruszajB Przecie$ to wszystko niszczeje (rzez samo u$ywanie# a s" to tylko (rzykazania i nauki ludzkie 8aj" one (ozr m"dro&ci w obrz)dach wymy&lonych (rzez ludzi# w (oni$aniu samego siebie i w umartwianiu ciaa# ale nie maj" $adnej warto&ci# gdy chodzi o o(anowanie zmysw . Pragment ten wydaje si) nieco niezrozumiay# (oniewa$ nie znamy okoliczno&ci# ktrych dotyczy 8imo to# niektrzy cytuj" go jako argument (rzeciwko obchodzeniu $ydowskich &wi"t =(rawa nie jest jednak taka (rosta# (oniewa$ Pawe najwidoczniej odnosi si) nie tylko do zwyczajw hebrajskich# lecz rwnie$ do oddawania czci anioom Dw 4NE# (raktykowania ascezy (o(rzez -umartwianie ciaa. Dw KIE# a tak$e do (rzes"dw na temat dotykania i kosztowania 3szystko to miao zwi"zek (rawdo(odobnie z animizmem# czyli kultem duchw
89

Powrt do korzeni

zamieszkuj"cych rzekomo zwierz)ta# ro&liny i (rzedmioty martwe 3 rzeczywisto&ci# zwracanie si) do nich oznacza (o (rostu kontakt z demonami !brz)dy te# wymy&lone (rzez ludzi# maj" jedynie (ozr m"dro&ci i nie (osiadaj" $adnej warto&ci 0 wszystko si) zgadza# tyle tylko# $e z pewno2 !1 n!e hodz! tutaj o biblijny judaizm Pakt ten do(rowadzi w!+szo23 $!$0!st4w badaj"cych ten fragment do wniosku# $e Pawe nie zwraca si) tutaj do gru(y ,ydw nale$"cych do gwnego nurtu judaizmu# lecz raczej do jednej z marginalnych gru( heretyckich Dlub nawet do nie%,ydw zaanga$owanych w (rzes"dne (raktykiE# b)d"cych (od w(ywem (oga?stwa i (rbuj"cych szerzy+ swe nauki w Kolosach Dlatego a(osto zach)ca Kolosan# by nie (ozwolili si) os"dza+ (rzez tych# ktrzy (rbuj" im narzuci+ (rzestrzeganie $ydowskich zwyczajw# a jednocze&nie sami s" zaanga$owani w (oga?skie wierzenia &wi)ta $ydowskie wskazuj" na Jeszu)# ktry jest istot" wyznawanej (rzez nas wiary =ame (raktyki biblijnego judaizmu nie musz" zatem stanowi+ obci"$enia# jednak$e Pawe wyraCnie na(omina Kolosan# by unikali wszelkich form (raktyk (oga?skich# gdy$ s" one zwi"zane z dziaalno&ci" -mocy i zwierzchno&ci.# ktre to okre&lenie zwykle jest u$ywane w odniesieniu do naj(ot)$niejszych si demonicznych Poza tym# Pawe nigdy nie okre&liby Tory (rzykazaniami i naukami ludzkimi Jak wida+# autorowi nie chodzi o to# by odwie&+ ,ydw od ich (owoania czy &wi)towania wielkich dzie 1o$ych w historii 0zraela i &wiata Ahodzi raczej o wyja&nienie Kolosanom# $e nie nale$y wywiera+ (resji na (ogan# by obchodzili &wi)ta $ydowskie# a tak$e o (odanie jasnych wskazwek na temat mieszania (raktyk biblijnych z (oga?skimi (rzes"dami# szerz"cymi si) w Kolosach Pawe nie za(rzecza wasnemu stylowi $ycia# (okazanemu w Dziejach *(ostolskich Powy$szy fragment 9istu do Kolosan nie krytykuje ,ydw# ktrzy w &wietle caej historii biblijnej odczuwaj" wezwanie Ducha 1o$ego do (ozostania cz)&ci" 'arodu 3ybranego i celebrowania 1o$ej wierno&ci wobec 0zraela (o(rzez obchodzenie &wi"t# wskazuj"cych na !sob) Jeszui 1g zachowa swj nard zgodnie z Przymierzem# a ,yd mesjanistyczny jest &wiadectwem Jego wierno&ci nie tylko wobec 0zraela# lecz wobec wszyst+! h narod4w Je$eli mio&+ 8esjasza do Jego ludu ma si) (rzejawia+ w naszym $yciu# to (owinni&my anga$owa+ si) w $ycie lokalnych s(oeczno&ci $ydowskich# a tak$e (odtrzymywa+ nasze biblijne dziedzictwo Tylko wtedy b)dziemy heraldami (rawdy wy(owiedzianej (rzez a(ostoa Pawa: -'ie odrzuci 1g swego ludu. D9ist do Fzymian 44E 0zrael jest wyj"tkowym narodem o wyj"tkowej# zwi"zanej z 1ibli" kulturze ,yd mesjanistyczny identyfikuje si) z ka$dym jej elementem# ktry wy(ywa ze =owa 1o$ego# identyfikuj"c si) rwnocze&nie z 0zraelem na ka$dym (oziomie $ycia s(oecznego 'ie (owinien uchyla+ si) od zwi"zanej z tym (racy# (oniewa$ Duch &wi)ty umacnia go i zach)ca do ka$dego dobrego dziea 1g nie (o to s()dzi dwa tysi"ce lat na tworzeniu od(owiedniego kontekstu (ozwalaj"cego zrozumie+ <wangeli)# $eby teraz zniszczy+ to dzieo

90

Powrt do korzeni

8I/T DO T:T@/# QML -@nikaj natomiast gu(ich docieka?# rodowodw# s(orw i ktni o Prawo U8oj$eszoweV> =" bowiem bezu$yteczne i (uste. D1TE Pawe mwi tutaj o ludziach w(rowadzaj"cych (odziay# ktrzy nie chc" (odda+ si) $adnym duchowym autorytetom Tacy kontestatorzy# zawsze gotowi do wszcz)cia swarw i ktni# s" niebez(ieczni ;wrotem# ktry jest czasami wykorzystywany w charakterze argumentu (rzeciwko judaizmowi mesjanistycznemu# jest nakaz unikania -ktni o Prawo U8oj$eszoweV. 'iektrzy twierdz"# $e chodzi tutaj o unikanie Prawa oraz wszelkich dyskusji na temat Jego znaczenia i zastosowania# (oniewa$ w czasach 'owego Testamentu nie ma ono dla nas $adnego znaczenia Pogl"d ten jest z gruntu faszywy# co wida+ w &wietle cho+by wielokrotnie ju$ cytowanego wersetu z 00 Tym I:46# w ktrym Pismo jest okre&lone jako -(o$yteczne.# a tak$e 00 Tym K:4M# ktry wzywa do nale$ytego wykadania -sowa (rawdy. 1g wzywa nas# aby&my szczerze (ragn)li zrozumie+ znaczenie Prawa w kontek&cie caego Pisma Temu tematowi (o&wi)cone s" rozdziay K%N w 9i&cie a(ostoa Pawa do Fzymian# gdzie autor wyraCnie twierdzi# i$ w &wietle 1o$ego (lanu -Prawo samo jest bezs(rzecznie doskonae/ &wi)te# s(rawiedliwe i dobre jest te$ (rzykazanie. DFzym 7 1TE Fzeczywi&cie# pow!nn!2%y unika+ swarw i ktni/ lecz ci# ktrzy s(rzeciwiaj" si) samemu Prawu# (owinni by+ unikani jako -czyni"cy bez(rawie. POD/@MOW#NIE Prbowali&my wyja&ni+ kilka fragmentw# cytowanych cz)sto (rzez krytykw judaizmu mesjanistycznego Podsumowuj"c niniejszy rozdzia nale$aoby stwierdzi+# $e omawiane fragmenty raczej (o(ieraj" (unkt widzenia ,ydw mesjanistycznych# zamiast mu za(rzecza+ 'aiwny# niedawno nawrcony ucze? Jeszuy mo$e s(otka+ (rzeciwnika judaizmu mesjanistycznego# ktry b)dzie si) stara (rzedstawi+ zbitk) (owy$szych wersetw# wyj%uj1 je z +onte+stu 1y+ mo$e# (ozorna wa$ko&+ takich argumentw mo$e mu si) wyda+ wr)cz szokuj"ca 'ale$y jednak (ami)ta+# $e rwnie atwo mogliby&my skonstruowa+ (odobny twr zo$ony z wersetw (o(ieraj"cy idee judaizmu mesjanistycznego Problem (olega na tym# $e u(rzedzenia i zbudowane na nich konce(cje s" Crdem doboru od(owiadaj"cych im fragmentw 'iech)+ cz)sto u$ywa 1iblii w niedozwolony s(osb# aby osi"gn"+ swoje ze zamiary Kiedy jednak wszyst+!e cytowane w ten s(osb wersety zobaczymy w &wietle a"o2 !owe*o nauczania Pisma oraz w +onte+2 !e sytuacyjnym i kulturowym# w jakim zostay na(isane# (roblemy zostaj" rozwi"zane =(osb ich (ojmowania (rzez ,ydw mesjanistycznych okazuje si) by+ zgodny z 1ibli" 'iechaj niniejszy rozdzia wzmocni nasz" wiar) w s(jno&+ i m"dro&+ objawienia 1o$ego 0stnieje zasada# $e gdy Pismo wydaje si) wy(owiada+ (rzeciwko Prawu# zwykle chodzi nie o samo Prawo lecz o jego n!ezrozu%!en!e i (rby (otraktowania go jako zach)ty do osi"gania zbawienia drog" wasnych uczynkw lub Crda osobistej wi)zi z 1ogiem ;amiast tego# (owinni&my od(owiedzie+ (osusze?stwem na mio&+# jak" Duch 1o$y wkada do serc wierz"cych

91

Powrt do korzeni

F!;D;0*G P0ZTX

Przegl"d historii wzajemnych stosunkw judaizmu i chrze&cija?stwa

@ schyku okresu 'owego Testamentu $ydowscy na&ladowcy Jeszuy (odkre&lali sw" narodow" to$samo&+ (o(rzez (raktykowanie biblijnego dziedzictwa# traktuj"c je jako cz)&+ otrzymanego od 1oga (owoania 1yli zatem &wiadkami 1o$ego objawienia zarwno wobec &wiata jak i wobec w"asne*o narodu [rda (ozabiblijne rwnie$ dowodz" kontynuacji $ydowskiego stylu $ycia (rzez ,ydw mesjanistycznych (ierwszego i (ocz"tku drugiego wieku 4 @czniowie a(ostow i innych uczniw# ktrzy oso$!2 !e zna0! Jeszu)# $yli wa&nie w ten s(osb Praktykowanie biblijnego dziedzictwa ojcw (rzez $ydowskie gru(y 'owego Przymierza nie byo jednak zjawiskiem homogenicznym 0stniay &rodowiska# ktre r$niy si) od siebie !to krtka charakterystyka (oszczeglnych gru(: <bionici# omawiani w dzieach Jieronima i <uzebiusza# naj(rawdo(odobniej (odzielali (ogl"dy -judaizuj"cych.# wchodz"c oczywi&cie w konflikt z nauczaniem a(ostoa Pawa !drzucili rwnie$ wi)ksz" cz)&+ (ism 'owego Testamentu z wyj"tkiem <wangelii 8ateusza# ktr" nieco (rzerobili tworz"c ostatecznie wasn" jej wersj) !(rcz tego# odrzucili ide) bosko&ci Jeszuy =ama nazwa -ebionici. oznacza tyle# co -biedacy. i (rawdo(odobnie odnosi si) albo do zafaszowanego odbioru (ostaci i nauczania samego Jeszuy# albo do ich wasnego stylu $ycia# (odkre&laj"cego (ogard) dla rzeczy materialnych K Druga gru(a to nazarejczycy# b)d"cy (rawdo(odobnie najbli$ej uczniw Jeszuy# zarwno (od wzgl)dem wyznawanych (ogl"dw jak osobistych relacji 'ajnowsze badania biblistw (ozwoliy definitywnie oddzieli+ t) gru() od ebionitw 'azarejczycy byli w swych (ogl"dach zorientowani zdecydowanie biblijnie i akce(towali w cao&ci centralne doktryny 'owego Testamentu Praktykowali swoje $ydowskie dziedzictwo traktuj"c je jako (rzejaw $ycia w Jeszui 3s(cze&ni ,ydzi mesjanistyczni identyfikuj" si) najcz)&ciej wa&nie z t" gru(" I Trzeci" gru() stanowili asymilacjoni&ci 1yli to ,ydzi zamieszkuj"cy tereny grekoj)zyczne# ktrzy de facto odeszli od duchowego dziedzictwa ojcw Przyj)li oni <wangeli) w sytuacji# gdy sami byli ju$ cakowicie zasymilowani w &rodowisku nie%$ydowskim# a ich to$samo&+ narodowa wkrtce ulega cakowitemu zatraceniu Jeste&my wdzi)czni 1ogu za to# $e zachowa dla nas te za(isy# dzi)ki ktrym mo$emy dzi& zrozumie+ (unkt widzenia ka$dej z wymienionych (owy$ej s(oeczno&ci L Pisma wczesnych !jcw Ko&cioa# zachowane dzi)ki (racom <uzebiusza z Aezarei oraz $ydowskiego historyka Jzefa Plawiusza# dostarczaj" wielu cennych informacji na interesuj"cy nas temat

92

Powrt do korzeni

Po &mierci (ierwszych uczniw (rzywdztwo w gronie $ydowskich na&ladowcw Jeszuy zostao (rzekazane kuzynom Jakuba Dchodzi o Jakuba 8odszego# zwanego bratem Pa?skim 2 U(rzy( tum VE Jednak$e okoo (oowy drugiego wieku sytuacja ulega drastycznej zmianie# ktrej (ocz"tki obserwujemy (omi)dzy rokiem 6N a 4QQ n e 'iestety# dokadne (rze&ledzenie tego (rocesu jest dzi& niemo$liwe z uwagi na brak wiarygodnych Crde (ochodz"cych z tego okresu 3iadomo tyle# $e z jego ko?cem Ko&ci i =ynagoga byy ju$ w stanie otwartej wojny# (rzy czym ,ydzi mesjanistyczni znaleCli si) dokadnie (omi)dzy motem a kowadem Post)( tego rozamu mo$na (rze&ledzi+ na (odstawie s(osobu funkcjonowania (ewnych (odstawowych (oj)+ Po (ierwsze# 'owy Testament zosta na(isany (o grecku# aby jego (rzesanie byo dost)(ne jak najszerszemu gronu czytelnikw 3(rawdzie owe greckie Pisma (osiaday oryginalny hebrajski kontekst# lecz Orecy cz)sto sami wkadali je w kontekst wasnej kultury# co (owodowao sto(niowe (rzeorientowanie odbioru zawartych tam naucza? Dlatego Ko&ci coraz bardziej odchodzi od swych $ydowskich korzeni i stawa si) obcy narodowi $ydowskiemu Po &mierci a(ostow (rzywdztwo w Ko&ciele obj)li ludzie z greckiego kr)gu kulturowego 'iestety# wielu z nich odnosio si) z (ogard" do ,ydw oraz ich biblijnego dziedzictwa @(adek Jerozolimy by dla nich oczywistym dowodem na ostate zne odrzu en!e 0zraela# (omimo naucza? Pawowych zawartych w 44 rozdziale 9istu do Fzymian =twierdzenie -cay 0zrael b)dzie zbawiony. zinter(retowano w ten s(osb# $e odnosi si) ono tylko do tych ,ydw i (ogan# ktrzy oddali $ycie Jezusowi# staj"c si) duchowym 0zraelem Judaizm by# ich zdaniem# sko?czony Pragmenty 'owego Testamentu (ot)(iaj"ce hi(okryzj) faryzeuszy i wczesnego establishmentu $ydowskiego zostay (otraktowane jako odrzucenie wszystkiego# co $ydowskie en $0o =t"d (ojawia w (ismach chrze&cija?skich (ewien (rotekcjonalny ton# zauwa$alny ju$ w D!a0o*u z &yde% Try)one% Justyna 8)czennika Ddzieo na(isane (omi)dzy rokiem 4IQ a 4MQ n e E *utor zdaje sobie s(raw) z istnienia nazarejczykw# lecz nie mo$e zrozumie+ (raktykowania (rzez nich biblijnego dziedzictwa ojcw !wszem# Justyn uznaje ich za zbawionych# lecz jego zdaniem niekonsekwencj" jest (raktykowanie tego# co zostao wy(enione (rzez Jeszu)# i co 2 wedug autora 2 zostao (rzez 'iego zarazem wyeliminowane M ;daniem J 9 <llisona# autor 9istu 1arnaby Dok 4QQ r n e E u$ywa takiego j)zyka odno&nie ,ydw# judaizmu# i Prawa# jakby jego intencj" byo zniech)cenie adresatw do wszelkich kontaktw z =ynagog" 6 0gnacy z *ntiochii D(ocz"tek 00 w E okre&la mianem bezu$ytecznego wszystko# co $ydowskie 7 Jednak (omimo tego nale$y (ami)ta+# $e w gru(ie nazarejczykw znajdowali si) krewni samego Jeszuy# Jego uczniowie oraz uczniowie tych$e# a wszyscy oni kontynuowali biblijne (raktyki judaizmu> Tymczasem rozwj oficjalnej doktryny chrze&cija?skiej na temat ,ydw szed w kierunku coraz wi)kszego oddzielenia Ko&cioa od =ynagogi Ko&ci sta si) ju$ nie tylko -nowym 0zraelem. ale wr)cz jedynym -(rawdziwym. 0zraelem =tary 0zrael zasu$y na (ot)(ienie (rzed 1ogiem Dlatego bisku( *mbro$y D0H w E zezwoli na (od(alanie synagog twierdz"c# $e takie akty nie s" grzechem *ugustyn uwa$a# $e =tary 0zrael su$y tylko jednemu celowi: ukazaniu grozy (oo$enia tych# ktrzy odrzucaj" 1oga
93

Powrt do korzeni

Takie (ogl"dy do(rowadziy do uduchowienia DalegoryzacjiE (roroctw i obietnic Pisma dotycz"cych fizycznych (otomkw *brahama 3szelkie odniesienia do obietnic danych 0zraelowi# a dotycz"cych (osiadania ;iemi !biecanej na zawsze# zacz)y by+ inter(retowane jako sowa o Ko&ciele (osiadaj"cym Krlestwo 1o$e To# $e 1g odniesie ostateczny triumf nad narodami (o(rzez 0zrael# a (otem b)dzie bogosawi je rwnie$ (rzez 'ard 3ybrany# zacz)to rozumie+ jak zwyci)stwo i bogosawie?stwo dla Ko&cioa Jak to tre&ciwie uj" (ewien autor# Ko&ci wzi" dla siebie wszystkie bogosawie?stwa# a (rzekle?stwa zostawi 0zraelowi N ; drugiej strony# =ynagoga odrzucia nazarejczykw i rozwin)a wasne doktryny w kierunku (rzeciwnym do tych# ktre uku Ko&ci Jeszcze (rzed zdobyciem Jerozolimy (rzez rzymskiego generaa Tytusa w r 7Q# judaizm by (odzielony na kilka nurtw 'ajbardziej liczyy si) wwczas trzy s(o&rd nich: faryzeusze# saduceusze i esse?czycy 'azarejczycy byli no&nikiem (ewnej nowej (ers(ektywy duchowej w 0zraelu 'ie znamy wszystkich (owodw ich odrzucenia (rzez s(oeczno&+ $ydowsk"# lecz z (ewno&ci" mo$emy wymieni+ i omwi+ kilka z ich: Kiedy rzymskie wojska (odeszy (od Jerozolim)# by stumi+ $ydowskie (owstanie# nazarejczycy uciekli z miasta i osiedli w miejscowo&ci Petra# dzi)ki czemu unikn)li okrutnego losu zgotowanego ,ydom (rzez armi) oku(anta Feszta s(oecze?stwa nazwaa wtedy nazarejczykw zdrajcami i odwrcia si) od nich Dlaczego uciekliB Ownym (owodem byo (roroctwo i nakaz Jeszuy> 3 <wangelii Gukasza K4 i 8ateusza KL# Jeszua (rze(owiedzia# $e Jerozolima zostanie otoczona (rzez wrogie wojska Jego uczniowie otrzymali (olecenie# $eby -ucieka+ w gry.# kiedy to (roroctwo zacznie si) wy(enia+ 'ie byli wi)c -zdrajcami.# lecz (o (rostu okazali (osusze?stwo nauczaniu swego 8istrza 0nnym (owodem ich odrzucenia bya niew"t(liwie teologia Dla wielu ,ydw nie(odobie?stwem byo (omy&le+# $e ich wielki Krl%8esjasz umar jak zwyky kryminalista Ta idea tak bardzo odbiegaa od (owszechnie (rzyj)tego rozumienia misji 8esjasza# $e nie do(uszczono wyja&nienia mwi"cego o Jego cier(ieniu jako (reludium do obj)cia wadania w roli 8esjasza%Krla !drzucenie tego (ogl"du byo w niektrych kr)gach tak kategoryczne# $e szed za nim ostracyzm wobec jego wyznawcw !(rcz tego# (rominentni (rzywdcy =ynagogi zostali rozjuszeni nauczaniem 'owego Testamentu# ktre w oczywisty s(osb niweczyo ich wysiki w celu (ozyskania (oga?skich konwertytw 8wio ono# $e (oganin mg uzna+ Jeszu) jako swego Pana i ;bawiciela# uzyska+ zbawienie i oddawa+ chwa) 1ogu 0zraela bez konieczno&ci obrzezania i (rzejmowania tradycyjnych (raktyk judaizmu 3 zwi"zku z tym wielu (otencjalnych neofitw o(uszczao =ynagog) i (rzy"czao si) do nowego ruchu Po zburzeniu &wi"tyni tylko jedno z wy$ej wymienionych stronnictw 2 faryzeusze 2 byo w stanie (rzej"+ (rzywdztwo religijne w narodzie =aduceusze byli zbyt mocno (owi"zani z &wi"tynnym systemem ofiarniczym# natomiast esse?czycy (onie&li ogromne straty (odczas wojny z Fzymianami Judaizm w wydaniu faryzeuszy leg wi)c u (odstaw ws(czesnego judaizmu rabinicznego Fabini starali si) zachowa+ i zjednoczy+ s(oeczno&+ $ydowsk" (od sztandarem wasnego nauczania i wyt)(i+ wszelkie (ozostae nurty judaizmu 3krtce ortodoksyjny judaizm rabiniczny sta si) normatywem (rawowierno&ci# a nazarejczycy zostali obo$eni (rzez rabinw s(ecjaln" kl"tw" =obr w Jamni D5Q r n e E nie tylko zdefiniowa granice judaizmu# lecz (ot)(i wszystkie inne nurty# okre&laj"c je jako heretyckie
94

Powrt do korzeni

3tedy wa&nie do Dwunastego 1ogosawie?stwa dodano tekst zwany -1erkat ha minim. 1ya to modlitwa (rzeklinaj"ca heretykw# (rawdo(odobnie maj"ca na celu wyowienie nazarejczykw s(o&rd s(oeczno&ci $ydowskiej i zawieraj"ca (ro&b) o ich zniszczenie 5 ,yd wierz"cy w Jeszu) nie mg wy(owiedzie+ tej modlitwy# co (owodowao jego wykluczenie z =ynagogi <cha odrzucenia nazarejczykw znajdujemy jeszcze w jednej z historii talmudycznych o(owiadaj"cej o chorobie rabina Jakuba Dowiadujemy si) z niej# $e choroba ta bya s(owodowana faktem# i$ s(odobao mu si) jedno z (owiedze? Jeszuy# zacytowane (rzez Jego ucznia 4Q !kazuje si)# $e wcze&ni rabini zachowali wi)kszo&+ ws(aniaego dziedzictwa $ydowskiej historii 'iestety# zostao ono (rzesoni)te naukami s(rzecznymi z Pismem oraz tak" inter(retacj" niektrych fragmentw# ktra wykluczaa mesja?sk" to$samo&+ i dzieo Jeszuy !ddzielenie nazarejczykw od $ydowskiej s(oeczno&ci (og)bio si) jeszcze bardziej na skutek (owstania (od wodz" 1ar Kochby 1ar Kochba by bezlitosnym wodzem# wyniesionym do wadzy (rzez drugie (owstanie ,ydw (rzeciwko Fzymowi w 4IM r n e ;doa zmobilizowa+ do walki resztk) swoich rodakw# mieszkaj"cych jeszcze na terenie 0zraela (o roz(roszeniu dokonanym za czasw Tytusa Jak si) wydaje# z (ocz"tku ,ydzi mesjanistyczni chc"c (okaza+ sw" lojalno&+ wobec ws(braci uznali (rzywdztwo 1ar Kochby Przyszed jednak moment# gdy s)dziwy i czcigodny rabi *kiba ogosi 1ar Kochb) 8esjaszem 44 3(rawdzie inni rabini odrzucili ten (ostulat# lecz stao si) to# co musiao si) sta+: ,ydzi mesjanistyczni nie mogli i&+ do walki za faszywym mesjaszem i o(u&cili bro? 2 dla nich 8esjaszem by tylko Jeszua 3 od(owiedzi 1ar Kochba do(rowadzi do masakry nie(osusznych# a reszty dokonay wojska rzymskie# krwawo tumi"c rewolt) 3 czasie walk zgin)a ogromna liczba $ydowskich (owsta?cw wraz z rabim *kib" i samym 1ar Kochb" 8imo jego bezwzgl)dnej (ostawy i oczywistej (omyki *kiby# nazarejczycy znowu zostali nazwani zdrajcami za to# $e nie wzi)li udziau w (owstaniu 3 ci"gu kilkuset lat s(oeczno&ci nazarejczykw na terenie 0zraela sto(niowo malay liczebnie# a$ w ko?cu cakowicie zaniky 4K 3 rezultacie zaniko rwnie$ &wiadectwo ,ydw wierz"cych w Jeszu)# a bez s(oeczno&ci $ydowskich tego ty(u zosta zerwany (omost# ktry mg (osu$y+ wzajemnemu zrozumieniu ,ydostwa i Ko&cioa ,ydzi mesjanistyczni mogli by+ &rodowiskiem (odtrzymuj"cym obraz Jezusa jako ,yda# co (rzyczynioby si) znacznie do (owstrzymania narastaj"cego antysemityzmu w Ko&ciele 3raz ze s(aleniem (otencjalnego mostu (orozumienia zacz)a si) ujawnia+ i narasta+ coraz wi)ksza niech)+ (omi)dzy Ko&cioem a =ynagog" Jedni i drudzy ws(zawodniczyli w wy&cigu o (rozelitw s(omi)dzy (ogan# cz)sto tworz"c teologie wrogie (rzeciwnej stronie w celu odebrania jej (otencjalnych neofitw Postulaty teologiczne chrze&cijan byy atwe do (rzyj)cia# (oniewa$ uwalniay Ko&ci od $ydowskich korzeni i stay w jawnej s(rzeczno&ci z nauczaniem rabinw ;daniem wczesnych teologw# (rzymierze 1oga z narodem izraelskim zostao uniewa$nione# a tym samym nie istnia ju$ $aden g)bszy sens (odkre&lania $ydowskiej to$samo&ci Ko&ci by (rzez nich (ostrzegany jako jedyny cel i sens 1o$ych dziaa? oraz obietnic 'iektre jawnie antyse%! +!e (ostulaty zostan" omwione w nast)(nym (odrozdziale

95

Powrt do korzeni

=ynagoga nie (ozostawaa du$na# je&li chodzi o nauczanie kierowane (rzeciwko Ko&cioowi Fabini zacz)li (rzedstawia+ natur) 1oga jako absolutn"# numeryczn" wr)cz jedno&+# nie do(uszczaj"c najmniejszego odcienia znaczeniowego sugeruj"cego jedno&+ zo$on"# co w oczywisty s(osb byo wymierzone (rzeciwko chrze&cija?skiej doktrynie o Trjcy 4L 3szystkie fragmenty Pism mwi"ce o cier(i"cym 8esjaszu oraz te# ktre zawieray konce(cj) zast)(czej ofiary za grzech# zostay (otraktowane jako drugorz)dne i nie zawieraj"ce (owa$niejszych tre&ci teologicznych ; kolei rytua ko&cielny# w(rowadzenie do? (os"gw i obrazw oraz greckie konce(cje teologiczne umocniy ,ydw w (rzekonaniu# $e Ko&ci jest instytucj" na (oy (oga?sk" Fesztki nadziei na (orozumienie i (ojednanie zniky w momencie ustanowienia chrze&cija?stwa religi" (a?stwow" im(erium rzymskiego# kiedy to instytucjonalny Ko&ci (rzeobrazi si) z m)czennika w (rze&ladowc) ;I/TORI# #NT:/EMIT:ZM@ -8wi) tedy: Azy si) (otkn)li# aby u(a&+B 1ynajmniej 3szak wskutek ich u(adku zbawienie doszo do (ogan# aby w nich wzbudzi+ zawi&+ 1o je&li ich u(adek sta si) bogactwem &wiata# a ich (ora$ka bogactwem (ogan# to o ile$ bardziej ich (eniaB Do was za&# ktrzy jeste&cie z (ogan# mwi): =koro ju$ jestem a(ostoem (ogan# su$b) moj" chlubnie wykonuj)/ mo$e w ten s(osb (obudz) do zawi&ci rodakw i zbawi) niektrych z nich. DFzym 44:44%4LE Azytamy tu o ws(aniaym (lanie 1o$ym# zarysowanym (rzez a(ostoa Pawa 2 ,ydzi mieli ujrze+ bogactwo <wangelii manifestuj"ce si) w mio&ci i stylu $ycia (ogan# ktrzy j" (rzyj)li 'ast)(nie# (owodowani zazdro&ci"# zwrciliby si) ku 8esjaszowi i uznali Oo za swego Pana To smutne# ale historia (otwierdza niezbicie# $e Ko&ci zawid na caej linii# nie wykonuj"c (owierzonej mu misji w stosunku do 0zraela 3krtce (o &mierci $ydowskich a(ostow# (rzywdztwo w Ko&ciele obj)li ludzie nie darz"cy szacunkiem ani ,ydw# ani judaizmu ;amiast (ostrzega+ izraelitw jako b"dz"cych braci# ktrym Ko&ci zawdzi)cza (osiadanie Pism# z ktrych (ochodzi 8esjasz wedug ciaa oraz wszyscy &wi)ci =tarego Testamentu# (otraktowano ich jak znienawidzonych (rzez 1oga (ot)(ie?cw !dczucia wyra$ane (rzez $ydowskich na&ladowcw Jeszuy wobec niektrych (rzywdcw religijnych 0zraela zostay (Cniej (rzeniesione na cay 'ard 3ybrany 4M 9ist 1arnaby# dzieo (ochodz"ce z ko?ca (ierwszego wieku# odzwierciedla to negatywne nastawienie i (rzenosi je tak$e na $ydowskie (raktyki religijne Jak to uj" J 9 <llison# -Ju$ tak zwany 9ist 1arnaby# ktry mg (owsta+ w ostatniej dekadzie (ierwszego wieku# u$ywa takiego j)zyka w odniesieniu do ,ydw# judaizmu i Prawa# jakby autor zakada# $e jakiekolwiek owocne kontakty obu stron s" (raktycznie niemo$liwe Do(ki Ko&ci (osiada wadz)# robi wszystko# co mg# aby (okrzy$owa+ 1o$y (lan 2 (rze&ladowa i zn)ca si) nad ,ydami# samemu (o(adaj"c w coraz wi)kszy grzech Kalumnie rzucane na ,ydw oraz (lotki rozsiewane na ich temat (rzekraczay ludzk" wyobraCni) .46 3ielu autorw wczesnych dzie i traktatw nie rozumiao krytykowanych (rzez siebie tre&ci# w"czaj"c w to natur) starotestamentowego objawienia 0gnacy z *ntiochii# (isz"cy w tym okresie# jasno dawa do zrozumienia# $e wszystko# co $ydowskie# jest (o (rostu bezu$yteczne 47

96

Powrt do korzeni

Justyn 8)czennik# jeden z bardziej znanych (rzywdcw Ko&cioa z (ocz"tku drugiego wieku# wyra$a si) o narodzie $ydowskim i jego (raktykach religijnych tonem (rotekcjonalnym 3 swoim dziele D!a0o* z &yde% Try)one% wyra$a zanie(okojenie faktem# i$ $ydowscy uczniowie Jeszuy wci"$ (odkre&laj" sw" to$samo&+ kulturow" i nie odcinaj" si) od (raktyk religijnych swoich ojcw 4N Do(uszcza w(rawdzie mo$liwo&+# $e tacy ludzie s" zbawieni# ale nie (otrafi zrozumie+# jak mog" wyra$a+ sw" wiar) za (omoc" (raktyk ty(owych dla biblijnego judaizmu @wa$a# $e wy(enienie Prawa (rzez Jeszu) oznaczao koniec wszystkiego# co $ydowskie ; u(ywem kolejnych dziesi)cioleci chrze&cija?ska (olemika z ,ydami i ich (raktykami zaostrzaa si) coraz bardziej 3 0H w bisku( *mbro$y (osun" si) nawet do stwierdzenia# $e (od(alenie synagogi nie jest grzechem DlaczegoB Poniewa$ ,ydzi odrzucili Jeszu)# i dlatego to# co byoby zbrodni" (rzeciwko ka$demu innemu# nie jest grzechem (rzeciwko ,ydom Powy$sza teza cakowicie (omijaa fakt# $e to wa&nie ,ydzi byli (ierwszymi uczniami Jeszuy i oni rozgosili <wangeli) na terenie caego im(erium rzymskiego 'ie dostrzegano rwnie$ wielkiej rzeszy ,ydw# ktrzy w (ierwszym wieku uwierzyli w Jeszu) jako 8esjasza oraz faktu# $e oryginalnym kontekstem wiary chrze&cija?skiej by od (ocz"tku wa&nie judaizm 'ajbardziej zajadym (rzeciwnikiem ,ydw w (ierwszych wiekach by Jan Ahryzostom 3 (rzera$enie w(rawi go fakt# i$ niektrzy antioche?scy chrze&cijanie odwiedzali tamtejsze synagogi# aby le(iej zrozumie+ $ydowskie korzenie swej wiary Tymczasem Ahryzostom utrzymywa# $e nadej&cie chrze&cija?stwa wyeliminowao wszelkie $ydowskie (raktyki i odebrao sens $ydowskiej to$samo&ci narodowej *by (rzeciwdziaa+ zainteresowaniu chrze&cijan judaizmem# na(isa osiem kaza? (rzeciwko ,ydom 'ienawi&+# jak" byy (rze(enione (rzebia wszystko# co do tamtej (ory na(isano 'iestety# Ahryzostom nie by odosobniony w swoich (ogl"dach# a (oniewa$ by znan" (ostaci" w &rodowisku chrze&cija?skim# wkrtce jego (ostulaty stay si) cz)&ci" oficjalnej (ostawy instytucjonalnego Ko&cioa =am *ugustyn z Ji((ony# wielki teolog# uznawany za autorytet zarwno (rzez katolikw jak i (rotestantw# dola nieco wasnej oliwy do ognia antysemityzmu 8ianowicie# wyja&ni cel istnienia $ydowskiej s(oeczno&ci twierdz"c# $e ,ydzi znajduj" si) w stanie (ot)(ienia i jako tacy stanowi" &wiadectwo (rawdy chrze&cija?skiej oraz (rzykad losu narodw# ktre zwracaj" si) (rzeciwko 1ogu Prawdo(odobnie mo$na by wykaza+ wiele zbie$no&ci mi)dzy u(rzedzeniami natury religijnej i s(oecznej 'asilenie dys(ut religijnych znalazo odbicie w zachowaniach zwykych obywateli 0nstytucjonalne chrze&cija?stwo stao si) religi" (a?stwow" im(erium rzymskiego w 0H wieku# (o nawrceniu si) cesarza Konstantyna !d tej chwili religijna bigoteria zostaa (odniesiona do statusu racji stanu# w wyniku czego zacz)to stosowa+ (rzeciw ,ydom surowe sankcje ekonomiczne i s(oeczne 45 3s((raca (a?stwa i Ko&cioa w celu skutecznej ich dyskryminacji trwaa (rzez (i)tna&cie stuleci Je&li chodzi o ws(czesno&+# wiadomo (owszechnie# $e (rzywdcy nazistowscy motywowali swoje dziaania wobec ,ydw (ragnieniem (odtrzymania tradycji Ko&cioa Aytowali nawet kazania 9utra skierowane (rzeciw ,ydom# a w obraz -zdradzieckiego ,yda. utorowa drog) do zbudowania obozu koncentracyjnego w *uschwitz Ko&cioowi trudno (rzyzna+ si) do faktycznego ws(udziau w zbrodni# bo cho+ (rzez wiele wiekw uwacza narodowi

97

Powrt do korzeni

$ydowskiego# to jednak nigdy nie twierdzi oficjalnie# $e ,ydzi nie maj" (rawa do istnienia 'azi&ci wykorzystali ten stan rzeczy i sami odebrali im to (rawo Az)sto (owtarza si) (ytanie: dlaczego w tak zwanej -chrze&cija?skiej <uro(ie. tak wielu ludzi (rzygl"dao si) bezczynnie na tragedii holocaustuB Jako (owody wymienia si) ludzk" sabo&+# ignorancj)# strach (rzed zaryzykowaniem $ycia dla innych# ochron) wasnych interesw i mentalno&+ tumu 'iektrzy wskazuj" na bez(o&rednie dziaanie szatana# ktremu udao si) za&le(i+ umysy tylu ludzi Do wszystkich wymienionych (owodw musimy jednak doda+ jeszcze jeden: tradycja Ko&cioa oraz jego nauczanie na temat ,ydw i judaizmu odci)y w ludzkich sercach trosk) o ten nard !wszem# (owinni&my uczciwie (rzyzna+# $e w&rd chrze&cijan istniay jednostki# ktre miay odwag) (omaga+ ,ydom wbrew tej tradycji Ai# ktrzy na(rawd) kochali Jeszu) i byli Jego na&ladowcami# wykazywali wielk" mio&+ w stosunku do 0zraela# czasem nawet oddaj"c $ycie za swych $ydowskich (rzyjaci 'iektrzy do(atruj" si) korzeni antysemityzmu we wczesnych (rze&ladowaniach chrze&cijan (rzez ,ydw 3(rawdzie ,ydzi faktycznie srodze (rze&ladowali swych (obratymcw na&laduj"cych Jeszu)# lecz caa s(rawa toczya si) wewn"trz s(oeczno&ci $ydowskiej 'atomiast je$eli chodzi o $ydowskie (rze&ladowania chrze&cijan (ochodzenia (oga?skiego# to najwi)ksze autorytety zajmuj"ce si) wczesnym okresem rozwoju Ko&cioa za(rzeczaj"# jakoby co& takiego w ogle miao miejsce KQ 'ajwi)ksza ironia (olega na tym# $e to wa&nie uczniowie Jeszuy otworzyli drog) dla (rzyszego antysemityzmu# (rzyjmuj"c liberaln" (olityk) wobec nawracaj"cych si) (ogan i w"czaj"c ich w (owszechne Aiao wszystkich wierz"cych 'ie wymagano od nich# aby zmieniali kulturow" to$samo&+ i (rzy"czali si) do narodu $ydowskiego 3olno&+ ta bya mocnym im(ulsem dla roz(rzestrzenienia si) <wangelii w&rd (ogan 'iestety# cho+ najwcze&niejsi uczniowie Jeszuy byli ,ydami i (rowadzili $ydowski styl $ycia# w momencie gdy nie%$ydowska wi)kszo&+ (rzej)a (rzywdztwo w Ko&ciele# wolno&+ dana wcze&niej (oganom zostaa odebrana ,ydom# ktrym teraz nie (ozwolono ju$ zachowa+ wasnej to$samo&ci w Aiele 8esjasza 'ajbardziej jaskrawym tego (rzykadem byy dziaania 0nkwizycji w szesnastowiecznej Jisz(anii @czniowie Jeszuy (ochodzenia $ydowskiego# ktrzy obchodzili Pasch)# byli (aleni $ywcem na stosach 'ale$aoby tak$e ws(omnie+ wy(rawy krzy$owe# organizowane w celu odbicia ;iemi &wi)tej z r"k muzumanw Krzy$ zacz" by+ u$ywany jako symbol kojarz"cy si) z wojn"# a samym krzy$owcom oferowano za udzia w wy(rawie zwolnienie od m"k czy&+cowych Jednocze&nie (odnis si) krzyk# $e byoby niekonsekwencj" oczyszczanie ;iemi &wi)tej z niewiernych# gdy jednocze&nie caa <uro(a jest -za$ydzona. Dlatego -rycerze. (odnie&li wysoko swe krzy$e i mordowali ,ydw wsz)dzie tam# gdzie ich na(otkali (o drodze do Palestyny 3ielu z nich torturowano i s(alono na stosach 3 ksi"$ce The #n*u!sh o) the .ews D-@dr)ka ,ydw.E o Plannery (oczyni (rzenikliw" uwag)# $e krzy$ 2 ktry wcze&niej by symbolem oddania $ycia za ludzi# symbolem czynnej mio&ci 1o$ej 2 zosta okrutnie s(rofanowany !dwrcono go i zacz)to u$ywa+ jako miecza# aby torturowa+# zabija+ i (l"drowa+ K4 Kt$ mo$e zmierzy+ ogrom cier(ienia (odczas licznych wygna? ,ydw# jak cho+by to z Jisz(anii w roku 4L5KB Jak wyrazi+ zniszczenia w mentalno&ci narodu nawracanego si"# na
98

Powrt do korzeni

ostrzu miecza# (rzez ludzi Karola 3ielkiego w 0T wieku i (Cniej (rzez innych krlwB Azy mo$na zliczy+ ekonomiczne i s(oeczne krzywdy# doznane w ci"gu tylu wiekwB 'awet Feformacja nie (rzyniosa ,ydom wytchnienia# jakiego mo$na by si) s(odziewa+ 8arcin 9uter we wczesnym okresie swej reformatorskiej dziaalno&ci s(rzyja 'arodowi 3ybranemu# lecz gdy zobaczy# $e ,ydzi nie chc" nawraca+ si) na luteranizm# cakowicie zmieni front i (ocz" ich atakowa+ 3zywa nawet do uczynienia z nich niewolnikw su$"cych innym narodom Kolejn" gehenn" narodu $ydowskiego byy (ogromy organizowane w dziewi)tnastowiecznej Fosji Fz"dy wi)kszo&ci krajw traktoway ,ydw jako koza ofiarnego za ka$dym razem# gdy nadchodziy trudne czasy 'ajsmutniejszym rozdziaem historii naszego narodu jest chyba szczeglna zajado&+# z jak" dziaali renegaci (ochodzenia $ydowskiego Ai rzekomo nawrceni na chrze&cija?stwo ludzie sami urz"dzali (ogromy i (alili zwoje Tory# a ich (odstawowym celem byo wywy$szenie wasnego imienia 'a (rzykad niejaki Jzef Pfeferkorn by od(owiedzialny za &mier+ wielu ,ydw na 3)grzech w TH0 wieku Kiedy zatem dzisiejsi ,ydzi my&l" o chrze&cijanach (ochodzenia hebrajskiego# nasuwaj" im si) oczywiste skojarzenia To straszne# lecz ilu ,ydw mogo si) szczerze nawrci+ na chrze&cija?stwo# skoro Ko&ci ju$ na wst)(ie $"da od nich wyrzeczenia si) wszystkiego# co $ydowskie# zmiany imienia na -chrze&cija?skie. i zerwania kontaktw z wasnym narodemB Ka$dy -neofita. musia (rzecie$ (od(isa+ si) (od (rzysi)g" wy(enienia tych $"da?> Az)sto syszymy# $e gleb"# na ktrej wyrs antysemityzm# jest nauczanie 'owego Testamentu Kiedy jednak (rzyjrzymy mu si) dokadniej# okazuje si)# $e nie zawiera ono absolutnie $adnych anty%$ydowskich tre&ci Pragmenty (odejrzewane o to mo$na (odzieli+ na kilka gru(: D4E /tw!erdzen!a ne*atywne w stosun+u do re0!*!jne*o esta$0!sh%entu (ydows+!e*o w Jerozolimie# skadaj"cego si) z saduceuszy Dstronnictwa nie uznaj"cego zmartwychwstania oraz nie&miertelno&ci duszyE oraz faryzeuszy 'owy Testament surowo krytykuje ich w"ski legalizm# (ych) i za(rzeczanie g)bszym tre&ciom duchowym Pisma DKE Kryty zne wypow!edz! doty z1 e E&yd4wG zawarte *"4wn!e w Ewan*e0!! .ana# ktre w rzeczywisto&ci odnosiy si) do judejs+! h (rzywdcw religijnych# widzianych z (ers(ektywy Oalilejczykw KK 'a (rzykad# *merykanie s" nazywani w wielu krajach -jankesami.# lecz na (oudniu =tanw ;jednoczonych sowo -jankes. oznacza mieszka?ca ktrego& z (nocnych stanw Podobnie# Oalilejczycy okre&lali judejs+! h przyw4d 4w re0!*!jny h mianem -,ydzi. Po grecku -judejczyk. i -,yd. s" okre&lani tym samym wyrazem DIE /tw!erdzen!a zapow!adaj1 e s1d nad a"y% narode% spowodowany za20ep!en!e% 4w zesny h przyw4d 4w re0!*!jny h 3szystkie narody cier(i" w wyniku b)dw swych (rzywdcw# lecz nie jest to rwnoznaczne z s"dem nad (ojedynczymi obywatelami =twierdzenia te zostay wy(owiedziane (rzez ,ydw# lecz ich intencj" nie byo (ot)(ienie caego narodu 3i)kszo&+ odnosia si) do konkretnej gru(y i nie mo$na ich traktowa+ jako (rawdy uniwersalne Podobnie jak zasyszana krytyka wewn"trzrodzinna nie u(rawnia nikogo do (ot)(ienia caej familii# b)dem jest (owtarzanie niektrych nowotestamentowych wy(owiedzi i stosowanie ich wobec caego narodu izraelskiego *ntysemici nigdy nie cytuj" Jana L:KK 2 -;bawienie (ochodzi od ,ydw. 2 i (rzyznaj"# $e Jezus# ;bawiciel &wiata# jest i na zawsze (ozostanie ,ydem % (otomkiem Jakuba> 'ie cytuj" rwnie$ Fzymian 44:KN%K5 2 -="
99

Powrt do korzeni

umiowanymi ze wzgl)du na (raojcw 'ieodwoalne s" bowiem dary i (owoanie 1o$e. 'ie ws(ominaj" tak$e tych fragmentw <wangelii# ktre za&wiadczaj"# $e -cay lud D E suchaj"c go# garn" si) do niego. DGuk 45:LNE# $e wielkie rzesze (akay i biy si) w (iersi (odczas agonii Jeszuy na krzy$u DGuk KI:LNE oraz $e uczeni w Pi&mie i arcyka(ani bali si)# i$ caa Jerozolima (jdzie za 'im DGuk KQ:45E 'ie (ami)taj" o tym# $e dziesi"tki tysi)cy ,ydw uwierzyy w Jeszu) DDz *( K4E i o m)cze?skiej &mierci (ierwszych uczniw# ktrzy (rzecie$ byli ,ydami To $ydowscy a(ostoowie rozgosili Dobr" 'owin) niemal na ca" <uro() Jak (isze Pawe# Ko&ci ma dug w stosunku do 0zraela# a (rawidow"# biblijn" reakcj" (owinna by+ w takim (rzy(adku wdzi)czno&+ i mio&+ 2 bo -nie ty dCwigasz korze?# lecz korze? ciebie. DFzym 44:4NE Aae &wiadectwo 1iblii jest jednym wielkim za(rzeczeniem tez antysemityzmu KI ;auwa$my# $e gwnym (owodem# dla ktrego (rzywdcy $ydowscy oddali Jeszu) (od rzymski s"d by fakt# $e Jego (o(ularno&+ zacz)a zagra$a+ ich (ozycji ;auwa$my tak$e# i$ egzekucja nast"(ia (rzy u$yciu krzy$a# b)d"cego (oga?skim# rzy%s+!% narz)dziem wymierzania kary &mierci ; teologicznego (unktu widzenia# Jeszua umar na krzy$u za grzech &wiata wedug z gry (owzi)tego (lanu 1oga D0 Piotra K:KLE OwoCdziem# ktry (rzybi Oo do drewna byy grzechy ka$dego z nas 'ie umar jednak (o to# $eby nas ukara+# lecz uwolni+ od wiecznego (ot)(ienia ;byt mao byo tych# ktrzy oddali swe $ycie (owodowani mio&ci" do 0zraela 0lu$ bowiem byo tak odwa$nych# jak cho+by rodzina ten 1oom# ktra (o&wi)cia si) (omocy ,ydom w czasie 00 3ojny &wiatowejBKL Ai ws(aniali ludzie stracili brata# siostr) i ojca# ktrych (ochon" holocaust 3illem ten 1oom by (isarzem i w swoich ksi"$kach s(rzeciwia si) asymilacji ,ydw (rzez chrze&cija?skie &rodowiska ;achodniej <uro(y Azowiek ten ju$ w latach trzydziestych naszego wieku uzna (ostulaty ,ydw mesjanistycznych Aorrie ten 1oom w licznych &wiadectwach ws(aniale o(owiadaa o 1o$ej asce towarzysz"cej su$bie 0zraelowi# jak" (odj)a jej rodzina ju$ kilka (okole? wstecz# kiedy dziadkowie ten 1oom gor"co (o(ierali ruch syjonistyczny KM Aaa historia o(owiadana w niniejszym rozdziale jest (rzesycona wielkim smutkiem !to jedyny (omost (omi)dzy Ko&cioem i =ynagog"# jakim byli ,ydzi mesjanistyczni# (rzesta istnie+ !bydwie strony zaj)y (ozycje tak odlege od siebie# $e jakiekolwiek (orozumienie byo (o (rostu niemo$liwe Jeszua by (ostrzegany (rzez ,ydw jako faszywy bg# a (rzez chrze&cija?ski establishment 2 jako ;bawiciel (ogan Do (rzeszo&ci odesza ws(aniaa wizja wymalowana w 4M rozdziale Dziejw *(ostolskich# (rzedstawiaj"ca dwa wielkie skrzyda jednego# (owszechnego ludu 1o$ego: $ydowskie i nie%$ydowskie# (ozostaj"ce w jedno&ci# a mimo to (od"$aj"ce w wolno&ci za odr)bnym (owoaniem ,adna ze stron nie (rbowaa rozbi+ drugiej# lecz zakadano zgromadzenia $ydowskie na terenach $ydowskich# nie% $ydowskie na terenach (oga?skich oraz mieszane tam# gdzie to byo najdogodniejsze 2 a wszystko (oddane byo jednemu Panu# jakim jest Jeszua ,ydzi wierzyli w 8esjasza# (ozostaj"c jednocze&nie lojalnymi obywatelami 0zraela Jak$e atwo ,ydzi mesjanistyczni mogliby zada+ kam antysemityzmowi> Jak$e skutecznie &wiadczyli o $ydowsko&ci Jeszuy zarwno wobec swych (obratymcw# jak i Ko&cioa> A$ by to bya za okazja ku le(szemu zrozumieniu (rzedstawionych w 1iblii 1o$ych celw dla obu &rodowisk# a jednocze&nie ku od(arciu anty% $ydowskich teologii>

100

Powrt do korzeni

6ENEZ# KON6RE6#C.I ME/.#NI/T:CZN:C; 8o$na (owiedzie+# $e kongregacje mesjanistyczne (osiadaj" dwojak" genez): s" od(owiedzi" na wezwanie Pism i historii Judaizm mesjanistyczny nie jest a"+ow! !e nowym zjawiskiem# lecz raczej wskrzeszeniem ruchu rwnie starego# jak chrze&cija?stwo Jak starali&my si) wykaza+ (owy$ej# (ewna to$samo&+ zwi"zana z (oj)ciem -judaizm mesjanistyczny. bya udziaem a(ostow oraz $ydowskiej s(oeczno&ci (ierwszego i drugiego wieku# nosz"cej nazw) -zwolennicy Drogi. !d tego czasu wielu wierz"cych (ochodzenia $ydowskiego zasilio Ko&ci# su$"c jako (astorzy# teologowie oraz tzw laikat Jednak $ydowski styl $ycia nie by (rzez nich (odtrzymywany# tak jak (rzez ich -ojcw w wierze. z (ierwszych wiekw Ko&ci na to nie (ozwala# ka$"c $ydowskim neofitom wyrzec si) narodowej to$samo&ci# a nawet zmienia+ imiona na -chrze&cija?skie. =ynagoga (ost)(owaa (odobnie# stosuj"c &cisy ostracyzm wobec na&ladowcw Jeszuy i eliminuj"c ich w ten s(osb z gwnego nurtu judaizmu ,yd# ktry uzna Jeszu) za swego Pana (rzestawa by+ uznawany za ,yda i stawa si) renegatem 'iestety# niektrzy misjonarze (ochodzenia $ydowskiego dziaaj"cy w (ierwszych wiekach Dmowa o -judaizuj"cych. 2 U(rzy( tum VE rwnie$ dawali wiele (owodw do zgorszenia# (rbuj"c si) wzbogaci+ kosztem naiwnych czonkw Ko&cioa K6 'a szcz)&cie# byo rwnie$ wielu takich# ktrzy dobrze rozumieli miejsce i (owoanie 0zraela w (lanie 1o$ym# daj"c swym $yciem (rzykad godny na&ladowania K7 3 4NKM roku teolog J Toland stwierdzi# $e uwa$ne studium Pisma (rowadzi do wniosku# i$ 0zrael jest nadal narodem (owoanym (rzez 1oga# a $ydowscy na&ladowcy Jeszuy (owinni (odkre&la+ sw" narodow" to$samo&+ i dziedzictwo ojcw KN 3 (oowie dziewi)tnastego wieku (owstaa w 3ielkiej 1rytanii organizacja (od nazw" 1rytyjski =ojusz Jebrajsko%chrze&cija?ski DJebrew%Ahristian *lliance of Oreat 1ritainE Prbowano w ten s(osb utworzy+ wi)zi (omi)dzy chrze&cijanami (ochodzenia $ydowskiego i uatwi+ im odkrywanie oraz (odtrzymywanie swej to$samo&ci kulturowej i narodowej 3 454M roku (owsta *meryka?ski =ojusz Jebrajsko%chrze&cija?ski# s(eniaj"cy (odobn" rol) wobec tamtejszej dias(ory 3reszcie# w 45KM (owsta 8i)dzynarodowy =ojusz Jebrajsko% chrze&cija?ski 9udzie# ktrzy (owoali do $ycia wy$ej ws(omniane organizacje# byli szczeglnie oddani idei uznawania oraz (odkre&lania $ydowskiej to$samo&ci i biblijnych (raktyk religijnych =zkoda# $e oddanie to byo nieraz wi)ksze od tego# jakie odnajdujemy w&rd ich nast)(cw =zczegln" (ostaci" tamtych czasw by 8ark John 9e:y 2 =ekretarz Oeneralny *meryka?skiego =ojuszu Jebrajsko%Ahrze&cija?skiego 1y on niestrudzonym or)downikiem tezy# $e chrze&cijanie (ochodzenia hebrajskiego (owinni (odtrzymywa+ $ydowskie dziedzictwo obchodzenia &wi"t i oddawania czci 1ogu 9e:y (odr$owa (o caym &wiecie# by zjedna+ sobie &rodowiska chrze&cija?skie# a w 454L roku (rzekona wadze Ko&cioa <(isko(alnego do (rzyj)cia oficjalnego stanowiska w tej s(rawie Deklaracja mwia# $e nale$y tworzy+ zgromadzenia wierz"cych (ochodzenia $ydowskiego# aby uatwi+ im (odtrzymanie to$samo&ci narodowej# co (owinno zaowocowa+ &wiadectwem wobec &rodowisk $ydowskich i dotarciem do nich z Dobr" 'owin" 9e:y by d$entelmenem# uczonym i (rowadzi $ycie godne zbawionego czowieka 2 sam rabin <ichorn# ktry (rowadzi badania nad najgorszymi as(ektami (rowadzenia misji w&rd ,ydw# (otwierdza nieskazitelno&+ jego charakteru K5

101

Powrt do korzeni

!(rcz 9e:ySego warto ws(omnie+ synnego rabina 9ichtensteina z 3)gier# ktry zajmowa wysokie stanowisko w okr)gowych wadzach tamtejszej =ynagogi ;osta on na&ladowc" Jeszuy (o (rzeczytaniu 'owego Testamentu# kiedy to zst"(io na niego &wiato 1o$ej aski# mio&ci i mocy w 8esjaszu IQ ;obaczy wtedy Jeszu) jako ,yda i zacz" naucza+ o 'im z kazalnicy swojej synagogi Jednocze&nie odmwi asymilacji i (rzyst"(ienia do jakiejkolwiek denominacji chrze&cija?skiej# (ozostaj"c ze swoimi wiernymi 1y (ostaci" tak wielce szanowan"# $e wadze nie zdoay (ozbawi+ go stanowiska 2 mimo# $e otwarcie (rzyznawa si) do swych (ogl"dw 8o$na (owiedzie+# $e utworzy on (ierwsze zgromadzenie mesjanistyczne (o 4LQQ latach od zanikni)cia judaizmu mesjanistycznego Jzef Fabinowitz# (osiadaj"cy (ogl"dy (odobne do wygaszanych (rzez 9ichtensteina# (odr$owa (o 3schodniej <uro(ie i Fosji# szerz"c je w &rodowiskach $ydowskich =zczeglne miejsce zajmuje Theodore 9uckey# wydawca (eriodyku The Mess!an! .ew# ukazuj"cego si) na (rzeomie wiekw Pochodzi z terenw <uro(y 3schodniej i by czowiekiem wielkiej (okory oraz (obo$no&ci 2 tak wielkiej# $e dr Jenry <ins(ruch nazwa go -amedem wownikiem. 2 jednym z I6 s(rawiedliwych# ktrzy dzi)ki swej &wi)to&ci (owstrzymuj" 1o$y s"d nad &wiatem Dr 9uckey (rowadzi (rawdziwie $ydowski styl $ycia# nazywaj"c Jezusa -ko&ci" z naszych ko&ci i ciaem z naszego ciaa. w odniesieniu do 0zraela 9uckey sformuowa i broni naszych (odstawowych (ostulatw ju$ osiemdziesi"t lat temu 3 *meryce (ojawiy si) jednak silne trendy (owstrzymuj"ce rozwj (owstaj"cego ruchu w kierunku autentycznego judaizmu mesjanistycznego 'a (rzeomie stuleci (ojawia si) nowa szkoa teologiczna# zwana fundamentalistycznym dys(ensacjonalizmem# ktrej zwolennicy odkryli (rawdziwo&+ 1o$ych obietnic danych 0zraelowi# "cznie ze zgromadzeniem w ;iemi !biecanej# roz(oznaniem 8esjasza i Jerozolim" jako centrum Jego (anowania w nadchodz"cym Krlestwie 'iestety# (ostawili rwnie$ ostre granice (omi)dzy chrze&cijanami i ,ydami Dla wielu -chrze&cijaninem. mg by+ tylko byy ,yd lub nie%,yd# ktry nawraca si) i zostaje czonkiem Ko&cioa 2 !blubienicy Ahrystusa 'awrcony ,yd musia zatem szuka+ swej to$samo&ci w Ko&ciele# a nie we wasnym narodzie# ktry 2 zdaniem dys(ensacjonalistw 2 (osiada odr)bn" to$samo&+ i oczekiwa zbawienia w (rzyszo&ci# nie maj"c dziau ze zbawionymi obecnej -ery Ko&cioa. =t"d ka$dy wierz"cy w Jeszu) ,yd mg w(rawdzie (rzyznawa+ si) do swych korzeni# lecz nie (owinien by obchodzi+ =zabatw i $ydowskich &wi"t# (oniewa$ nale$" one do -starej dys(ensacji.# (odczas gdy wierz"cy $yj" w -nowej dys(ensacji. Ko&cioa Ahocia$ wcze&ni fundamentali&ci byli dobrymi biblistamiI4# to jednak wielu ich nast)(cw 2 -dys(ensacjonalistw. weszo na tereny w"skiego legalizmu# a nawet obskurantyzmu Prawdo(odobnie wa&nie to jest (owodem# dla ktrego ws(cze&ni chrze&cijanie ewangelikalni nie lubi"# kiedy (rzycze(ia im si) etykietk) -fundamentalistw. IK

102

Powrt do korzeni

;aw)$one s(ojrzenie na s(raw) oraz stawianie ostrych rozr$nie? stao si) tak (owszechne w&rd czonkw *meryka?skiego =ojuszu Jebrajsko%chrze&cija?skiego# $e jakikolwiek (ost)( w kierunku wi)kszej autentyczno&ci ruchu ,ydw wyznaj"cych Jeszu) sta si) niemo$liwy Jednym z wi)kszych nieszcz)&+ tamtego okresu bya historia zwi"zana z osob" niejakiego Jugh =choenfielda# znanego dzi& autora# ktry (o(eni ksi"$k) -The Passo:er Plot. # usiuj"c" zdyskredytowa+ wiarygodno&+ zmartwychwstania Jeszuy 3cze&niej na(isa inne dzieo# zatytuowane -* Jistory of Jewish Ahristianity.# (o(rawne historycznie i $ron!1 e doktryn stoj"cych u (odstaw dzisiejszego judaizmu mesjanistycznego =am =choenfield nale$a do *meryka?skiego =ojuszu Jebrajsko%chrze&cija?skiego i w (ewnym okresie by gor"cym zwolennikiem idei tej organizacji Kiedy dowiedziaem si) o tym# zastanowia mnie ta radykalna zmiana# jaka w nim (Cniej zasza Azuem# $e ten wra$liwy mody czowiek (rawdo(odobnie mia jakie& (rzykro&ci zwi"zane ze swymi (ogl"dami# co s(owodowao jego odej&cie z szeregw =ojuszu i (ojawia si) w nim gorycz oraz u(rzedzenie do wszystkiego# co kojarzyo si) z ,ydami lub chrze&cija?stwem ;acz"em z nim kores(ondowa+# aby (rzekona+ si)# czy moje odczucia s" suszne 0 byy> Ao wi)cej# w swoich listach =chonfield sam wskaza na gwny (owd zmiany (ogl"dw# b)d"cy zarazem jego naj(owa$niejszym (roblemem !kazao si) bowiem# $e (rzejawia zdolno&ci okultystyczne# ktre uzna za naturalne# a (rzecie$ ka$dy biblijnie wierz"cy wie# $e zazwyczaj (ochodz" one od szatana i osoba nimi -obdarzona. (otrzebuje uwolnienia 3 (Cniejszym okresie =chonfield mia wizje zwi"zane z r$nymi wydarzeniami historycznymi# a nawet (isa do nich komentarze# (rbuj"c udowodni+ ich (rawdziwo&+ A$ za tragedia> Ao by si) stao# gdyby =chonfield by traktowany w s(osb cie(y i (een zach)tyB Ao by byo# gdyby zosta uwolniony z duchowego zwi"zaniaB 1y+ mo$e zostaby wielkim biblist" mesjanistycznym 'iestety# (rawda jest taka# $e od jego czasw =ojusz nie rozwin" si) w tym kierunku 'ie oznacza to# $e taka sytuacja (anowaa na caym &wiecie 2 niewielkie (ost)(y zanotowano w =tanach ;jednoczonych 3ielu euro(ejskich my&licieli i (rzywdcw# ktrzy skaniali si) ku (odtrzymywaniu swej to$samo&ci b)d"c jednocze&nie uczniami Jeszuy# zgin)o w czasie ;agady Tymczasem w =tanach ;jednoczonych ;jednoczony Ko&ci Prezbiteria?ski (oczyni kilka wa$nych inicjatyw# s(o&rd ktrych kilka jest rozwijanych do dzisiaj 3 9os *ngeles# Piladelfii# 1altimore i Ahicago (owstay ko&cioy zo$one z wierz"cych ,ydw# (rzy czym trzy ostatnie z nich nadal istniej" 1ez (orwnania bardziej w(ywow" instytucj" okazay si) by+ Peniel Aenter Dzao$one w 45K4 r E oraz (ierwszy ko&ci hebrajsko%chrze&cija?ski Dza 45ILE# ktry w r 457M zmieni nazw) na *dat Jatik:ah ;ao$ycielem obydwch by wielebny Da:id 1ronstein 3(rawdzie $adna z nich nie osi"gn)a jeszcze w (eni $ydowskiego stylu wyra$ania wiary# lecz uczyniono znaczny (ost)( w tym kierunku 3obec 1ronsteina wysuni)to wtedy zarzuty -budowania muru nie(rzyjaCni.# (odobnie jak dzi& wobec judaizmu mesjanistycznego Aho+ (ie&ni uwielbienia oraz nabo$e?stwa niedzielne (rzywodziy na my&l atmosfer) ko&ciow# to jednak nauczanie 1ronsteina# symbolika i wystrj sali oraz zachowywanie $ydowskich &wi"t bardzo zbli$ay to zgromadzenie do dzisiejszego stylu $ycia ,ydw mesjanistycznych Pomost do ws(czesnego judaizmu mesjanistycznego zosta (rzerzucony dzi)ki su$bie takich ludzi jak <dward 1rodski# 8anny 1rotmann i 8artin Ahernoff 1)d"c jeszcze studentem

103

Powrt do korzeni

8oody 1ible 0nstitute# 1rotman nabra (rzekonania o konieczno&ci wydawania materiaw mwi"cych o Dobrej 'owinie w taki s(osb# by trafiay do ,ydw !graniczone miejsce nie (ozwala wyrazi+ wdzi)czno&ci wobec wszystkich# ktrzy odegrali znacz"ce role w rozwoju judaizmu mesjanistycznego Ahcieliby&my (odkre&li+# $e (owa$nym im(ulsem dla ,ydw wierz"cych w 8esjasza bya dziaalno&+ organizacji -,ydzi dla Jezusa. (od (rzywdztwem 8oishe Fosena 3arto rwnie$ ws(omnie+ o (omocy teologicznej# udzielonej modemu ruchowi (rzez 9ouisa Ooldberga z 8oody 1ible 0nstitute# ktry (racowa (rzez ostatnie dziesi)+ lat nad zachowaniem teologicznej rwnowagi ruchu Ty(owym (rzykadem rozwoju zgromadze? mesjanistycznych jest 1eth 8essiah w 3aszyngtonie# zao$one (rzez grono $ydowskich wierz"cych z Paulem 9ibermanem# =idem Fothem D(racuj"cym rwnie$ w 8essianic HisionE oraz =andr" =heshkin 3szystko roz(ocz)o si) dzi)ki su$bie ewangelizacyjnej 8anny 1rotmanna# ktry zosta (ierwszym (asterzem tego zgromadzenia !becnie 1eth 8essiah jest na eta(ie wy(racowywania biblijnego mesjanistycznego stylu $ycia !d 457I roku w kongregacji tej cae rzesze ,ydw doszy do (oznania Pana Ponadto bya to (ierwsza niezale$na kongregacja (osiadaj"ca wasne miejsce zgromadze? <d 1rodski (rzewodzi (ierwszej kongregacji mesjanistycznej w Piladelfii =am uwierzy w Jeszu) b)d"c jeszcze w Toronto# (odczas usugi (astora Kaminskiego Dzi)ki ws(aniaej su$bie Daniela PeinstoneSa maa gru(a w Piladelfii rozrosa si) do niezale$nej kongregacji ;nacz"ca kongregacja mesjanistyczna zostaa zao$ona w Aincinnati (rzez (astora 8artina Ahernoffa# ktry (odobnie jak 1rodski usysza Dobr" 'owin) z ust Kaminskiego i od tej (ory (ozostawa z nim w staym kontakcie PCniej Ahernoff (rowadzi zgromadzenie w Piladelfii# a jego syn Joel sta jednym z (ionierw $ydowskiej muzyki mesjanistycznej !(rcz wymienionych# kongregacji (owstao jeszcze wiele (omniejszych# o r$nym sto(niu zaawansowania w ty(owo $ydowski styl $ycia 3 457M roku =ojusz zmieni nazw) na ;wi"zek ,ydw 8esjanistycznych D8essianic Jewish *llianceE# co odzwierciedla wzrastaj"ce (oczucie narodowej to$samo&ci $ydowskich na&ladowcw Jeszuy 3 tym momencie (owstao zasadnicze (ytanie: jaka jest r$nica mi)dzy judaizmem mesjanistycznym a judeochrze&cija?stwem# ktre do tej (ory byo &rodowiskiem wzrostu dla ,ydw wierz"cych w Jeszu)B Judeochrze&cijanie Dczyli chrze&cijanie (ochodzenia $ydowskiegoE nie wytworzyli tradycji zakadania kongregacji $ydowskich# tak jak to czyni" ,ydzi mesjanistyczni Poza tym# chrze&cijanie (ochodzenia $ydowskiego (ostrzegali czasem $ydowsko&+ jedynie jako zwyk" (rzynale$no&+ etniczn"# (odczas gdy judaizm mesjanistyczny widzi w $ydowskim stylu $ycia i (obo$no&ci ci"ge (owoanie 1o$e dla 'arodu 3ybranego !czywi&cie# w&rd ludzi nale$"cych do obydwch &rodowisk istnieje wiele wyj"tkw od (owy$szych schematw# dlatego trudno wyznaczy+ jak"& wyraCn" granic) (omi)dzy nimi Jednak$e# generalnie judaizm mesjanistyczny kadzie nacisk na tworzenie $ydowskich kongregacji mesjanistycznych oraz wierno&+ biblijnemu (owoaniu 0zraela# (rzy czym rozumienie istoty tego$ (owoania (odlega staemu rozwojowi Ao wi)cej# ,ydzi mesjanistyczni nie okre&laj" si) jako -chrze&cijanie.# co jest s(owodowane odr)bno&ci" kulturow" 2 tak jak nie s" ,ydami w $ydowskim znaczeniu tego sowa 2 lecz raczej -tymi# ktrzy nale$" do 8esjasza.

104

Powrt do korzeni

0nteresuj"c" dygresj" mo$e by+ tutaj historia 3illema ten 1oom 2 brata synnej Aorrie =tudiuj"c histori) relacji mi)dzy ,ydami a chrze&cijanami# 3illem doszed do wniosku# $e 1g nigdy nie (ragn" asymilacji swego narodu 2 wr)cz (rzeciwnie# Przymierze *brahamowe oddzielao ich jako wybranych s(o&rd innych ludw Dlatego ,yd# ktry uznaje Jeszu) za swego Pana (owinien uczyni+ to w kontek&cie tego (rzymierza# a wi)c z utrzymaniem dziedzictwa ojcw II To wszystko stawia nas wobec kwestii natury (raktycznej: jak to zrobi+B Podstawowym zagadnieniem kongregacji mesjanistycznych jest (ragmatyczna od(owiedC na szereg nast)(uj"cych (yta?: w jaki s(osb (rowadzi+ ci"ge goszenie Dobrej 'owiny narodowi izraelskiemuB 3 jaki s(osb ,yd mo$e zachowywa+ dziedzictwo =zabatu i &wi"t (rzy jednoczesnym trzymaniu si) kamienia w)gielnego# jakim jest objawienie JeszuyB Jak w(rowadza+ dzieci ,ydw mesjanistycznych w (oczucie (osiadania dziedzictwa 0zraela# &wi)towanie barmicwy i stae zaanga$owanie w $ycie s(oeczno&ci $ydowskiejB =ynagoga nie jest skonna do (omocy w tej dziedzinie# (olegaj"cej na nauczaniu dzieci mesjanistycznych 2 ko&cioy chrze&cija?skie rwnie$ tego nie uczyni" Ao zatem robi+B !d(owiedC jest zwi"zana z (rzynale$no&ci" do mesjanistycznej kongregacji# (oniewa$ nikt nie (oradzi sobie z tymi (roblemami w (ojedynk) lub (rzychodz"c raz w miesi"cu na ws(lne nabo$e?stwo 3i)kszo&+ ludzi# ktrzy wzrastaj" (oza kongregacj"# (osiada nike zrozumienie wasnego dziedzictwa i nie ma szcz)&cia w(rowadza+ go w (raktyk) 1ez silnego w(ywu &rodowiska mesjanistycznego trudno jest nawet gosi+ innym ,ydom Dobr" 'owin) Ao wi)cej# kongregacja jest najskuteczniejszym Crdem nauczania dla tych# ktrzy niedawno narodzili si) z Ducha &wi)tego 3 jaki s(osb mo$na (okaza+ Ko&cioowi (rawd) o (owoaniu 0zraela bez widzialnej ws(lnoty $ydowskich i nie%$ydowskich na&ladowcw JeszuyB Jak do(rowadzi+ do tego# by 0zrael ujrza w 'im swoje*o namaszczonego KrlaB Jedynie widzialna s(oeczno&+ lokalna D<w 8ateusza 46E mo$e realizowa+ (owy$sze cele w mocy 1o$ej Kongregacja mesjanistyczna dostarcza s(oecznego i duchowego kontekstu# niezb)dnego do zrozumienia cao&ci nauczania 1iblii ,ydzi mesjanistyczni s" zgromadzeniem 'owego Przymierza# otwartym na zarwno na ,ydw jak i na nie%,ydw# ktrzy czuj" (owoanie# by w niej su$y+ oraz zgadzaj" si) co do celu jej istnienia Jest ona lokalnym wyrazem (owszechnego Aiaa wierz"cych# (odkre&laj"cym $ydowskie dziedzictwo w kontek&cie (rawdy objawionej (rzez 'owy Testament Jeszua ustanowi tylko jeden ty( organizacji wy(osa$onej (rzeze? w moc do wy(eniania (owy$szych zada? i nada jej nazw) +eh!0a lub inaczej z*ro%adzen!e 0stnieje wielka (otrzeba tworzenia takich organizacji w samym 0zraelu# aby wy(enia+ (osannictwo Jeszuy# nakazuj"ce &wiadczy+ i czyni+ uczniami 'ale$y (odkre&li+# $e 3ielkie Posannictwo zostao skierowane do wszystkich uczniw# a nie wy"cznie do -(rofesjonalistw. (racuj"cych dla Pana na (enych etatach 9aikat jest w ka$dym zgromadzeniu baz" do (omna$ania liczby wierz"cych# ktrzy staj" si) kolejnymi &wiadkami Jeszuy IL Ponadto# nale$aoby si) zastanowi+# jaka instytucja 2 (omijaj"c $ycie w samym 0zraelu 2 jest w stanie (omc ,ydom wierz"cym w Jeszu) zachowa+ ich narodow" to$samo&+ 3 &wietle (onadnaturalnego (odtrzymywania istnienia narodu izraelskiego (rzez 1oga# (omimo wielu wiekw niewyobra$alnych cier(ie?# ktrych kulminacj" by holocaust oraz w &wietle nauczania zawartego w 9i&cie do Fzymian: -nieodwoalne s" dary i (owoanie 1o$e. D44:K5E 2 twierdzimy# $e asymilacja ,ydw n!e jest wo01 'o*a To diabe zawsze chcia zniszczy+ nard
105

Powrt do korzeni

$ydowski i (odwa$y+ tym samym jego wybra?stwo Azy w &wietle caej naszej historii mamy (rawo do(rowadzi+ do jego zaniku (o(rzez dobrowoln" asymilacj)B Kongregacja mesjanistyczna dostarcza s(oecznego i duchowego kontekstu uczniostwa w 8esjaszu bez konieczno&ci asymilacji w &rodowisku nie%$ydowskim 0stniej" metody obrony (rzed asymilacj"# ktre nie s" zwi"zane z budowaniem kongregacji 2 mog" to by+ s(ecjalne nabo$e?stwa# ws(lne s()dzanie czasu# (rogramy ewangelizacyjne czy rozwijanie $ydowskiego stylu (obo$no&ci 3szystko to jednak n!e stanow! o !stn!en!u +on*re*a j! 3 457N roku w Ahicago kongregacje *dat Jatik:ah i 1Snai 8acadeem ws(lnie zorganizoway wielce owocny zjazd (rzedstawicieli dziewi)tnastu zgromadze? mesjanistycznych Powoano do istnienia zwi"zek tych kongregacji# a konferencj) inauguracyjn" wyznaczono na czerwiec 4575 roku w 8echanicsburgu# w Pensylwanii Tak (owsta ;wi"zek ,ydowskich Kongregacji 8esjanistycznych D@nion of 8essianic Jewish AongregationsE# ktrego gwnym celem jest wzajemna (omoc w osi"ganiu celw stoj"cych (rzez judaizmem mesjanistycznym !becnie do zwi"zku nale$y ju$ (onad (i)+dziesi"t kongregacji Kongregacja mesjanistyczna jest (raktyczn" od(owiedzi" na dwutysi"cletnie (rzeci"ganie liny (omi)dzy Ko&cioem i =ynagog" =toj"c na samej kraw)dzi nie(orozumienia i antysemityzmu# ,ydzi mesjanistyczni &wiadcz" $ydowskiej stronie konfliktu# $e Jeszua jest 8esjaszem i ;bawicielem 0zraela# natomiast Ko&cioowi (rzy(ominaj"# $e Jeszua jest ,ydem# =ynem 0zraela oraz $e antysemityzm jest skierowany rwnie$ (rzeciwko Jezusowi Judaizm mesjanistyczny mo$e sta+ si) $ywym (omostem mi)dzy Ko&cioem a =ynagog"# b)d"c jednocze&nie cz)&ci" s(oeczno&ci $ydowskiej i lokalnym ciaem wierz"cych 0stnieje jeszcze inny model# ktry mo$e (rzynosi+ ws(aniay owoc 2 jest to nie%$ydowskie zgromadzenie# ktre rozumie (otrzeb) (odtrzymania (rzez ,ydw ich to$samo&ci i zach)ca ich do tego# co (rowadzi do wzbogacenia caej lokalnej ws(lnoty Jeszcze dwadzie&cia lat temu taka o(cja bya nie do (omy&lenia# lecz dzisiaj jest wiele (rzykadw tak owocnej ws((racy ,ydw i nie%,ydw w Aiele 8esjasza ,ydzi mesjanistyczni musz" by+ cz)&ci" (owszechnego Aiaa wierz"cych i broni+ jego jedno&ci

106

Powrt do korzeni

F!;D;0*G =;Y=TX

,ycie i wiara ,ydw mesjanistycznych

,ydzi mesjanistyczni $yj" w okresie (omi)dzy -ju$. i -jeszcze nie. 3iedz"# $e Krlestwo 1o$e ju$ nadeszo duchowo w 8esjaszu Jako s(oeczno&ci# staramy si) ukazywa+ rzeczywisto&+ obecnego Krlestwa (o(rzez mio&+# moc# (ojednanie i uzdrowienie Krlestwo nie stao si) jeszcze udziaem caej ziemi 2 nast"(i to w momencie widzialnego (owrotu 8esjasza Jeszuy 3tedy cay &wiat do&wiadczy w (eni rzeczywisto&ci Jego Krlestwa 4 Dlatego ,ydzi mesjanistyczni oczekuj" Dnia Pa?skiego# kiedy Jego wola b)dzie -jako w niebie# tak i na ziemi. D<w 8ateusza 6:4QE ,ycie ,yda mesjanistycznego jest jednak wyznaczone (rzez autorytet 1iblii# (rzyj)cie i s(rawowanie zbawienia# dzieo Ducha &wi)tego# mesja?stwo Jeszuy# $ydowsk" to$samo&+ oraz s(osb# w jaki to wszystko (rzejawia si) w $yciu i (obo$no&ci #@TOR:TET 'I'8II ,ydzi mesjanistyczni akce(tuj" (eni) autorytetu i (rawdy zawartej w caym Pi&mie &wi)tym =toimy na stanowisku# $e nale$y wierzy+ i by+ (osusznym wszystkiemu# czego naucza 1iblia ;asadniczym (roblemem jest jednak to# aby wa&ciwie rozumie+ znaczenie (oj)cia -autorytet 1iblii. ; (ewno&ci" zawiera ona (rawd)# lecz s+1d o ty% w!e%yB Ao mamy na my&li mwi"c# $e 1iblia jest natchnionaB 8wi"c naj(ro&ciej# ins(iracja 1iblii wywodzi si) z faktu# $e sam 1g kierowa autorami (oszczeglnych ksi"g tak# $e na(isali dokadnie to# co !n chcia (rzekaza+ Dlatego nauczanie zawarte w Pismach zawiera wy"cznie (rawd) i wolne jest od b)dw 1g nie traktowa jednak (oszczeglnych (isarzy automatycznie# w(rowadzaj"c ich w stan transu lub czego& w tym rodzaju ;amiast tego# wykorzysta osobowo&+ oraz indywidualno&+ ka$dego z nich do (rzekazania okre&lonych (rawd 3 jednym z listw Pawe (rosi Tymoteusza o (rzyniesienie (aszcza# dzi)ki czemu mo$emy uchwyci+ migawk) z (rywatnego $ycia a(ostoa Taki by zamys 1oga Jednak$e# Pawe (isze w innym miejscu# $e jego nauczanie jest (rzykazaniem 1o$ym D0 Kor 4L:I7E Ponadto 1iblia mwi: -3szelkie Pismo jest natchnione (rzez 1oga. D00 Tym I:46E -'atchniony. to (o grecku dosownie -zawieraj"cy tchnienie 1oga. 3 00 9i&cie Piotra 4:KQ%K4 czytamy# $e -wszelkie (roroctwo Pisma nie (odlega dowolnemu wykadowi *lbowiem (roroctwo nie (rzychodzio nigdy z woli ludzkiej# lecz wy(owiadali je ludzie 1o$y# natchnieni Duchem &wi)tym. 1ardzo istotn" s(raw" jest zrozumienie faktu# i$ najwy$szym autorytetem# a zarazem s"dem a(elacyjnym dla wszelkiego nauczania judaizmu mesjanistycznego jest wy"cznie 1iblia 'asze rozumienie nauczania biblijnego mo$e si) r$ni+# w zale$no&ci od sto(nia danego nam (oznania i o&wiecenia (rzez Ducha &wi)tego 2 ka$dy z nas (osiada wasne ograniczenia i okre&lone zdolno&ci (oznawcze Dlatego (rzede wszystkim (rbujemy zrozumie+# jakie byy intencje autora danego fragmentu Pisma
107

Powrt do korzeni

Jedynym o$!e+tywny% &rodkiem (ozwalaj"cym (rawidowo inter(retowa+ Pismo jest jego +onte+st K Fozumiemy (rzez to szereg czynnikw: (o (ierwsze# ka$dy werset musi by+ odczytywany w kontek&cie caej 1iblii 2 jak to zgrabnie uj" (ewien autor# -tekst bez kontekstu jest (retekstem. Po drugie# cz)&ci" kontekstu su$"cego le(szemu zrozumieniu jest oryginalny j)zyk# w jakim byo (isane objawienie Dhebrajski lub greckiE Po trzecie# oryginalny j)zyk# wyrazy# zdania i gatunki literackie musz" by+ rozumiane stosownie do sposo$u ! h u(y !a w czasach (owstania danego fragmentu Do kogo zosta na(isanyB Dlaczego zosta na(isanyB 3 jaki s(osb rozumieliby dany tekst je*o $ezpo2redn! adresa !# bior"c (od uwag) czas i okoliczno&ci jego (owstaniaB Fozumiej"c to wszystko# jeste&my w stanie le(iej stosowa+ nauk) (yn"c" z czytanych fragmentw w naszym $yciu 3a$ne jest rwnie$ kierowanie si) zasadami hermeneutyki Degzegezy PismE# aby unikn"+ w"skiego# su$!e+tywne*o ich rozumienia Podobne (rawa rz"dz" inter(retacj" ka$dego dziea literackiego Ka$dy tumacz 1iblii stosuje si) do (owy$szych zasad# a mimo to tumaczenie jest z definicji obarczone niedoskonao&ci" Poniewa$ jednak (owa$ne (rzekady s" wynikiem studiw kulturowo%historycznych oraz lingwistycznych# nie nale$y ich z gry odrzuca+# traktuj"c jako bezwarto&ciowe 1iblia naucza samej (rawdy# natomiast jej zrozumienie zale$y od wa&ciwej inter(retacji Dzob N rozdzia Dziejw *(ostolskich# rozmowa Pili(a z etio(skim eunuchemE Azy to wszystko nie s(rawia# $e 1iblia jest niemo$liwa do zrozumienia dla (rzeci)tnego wierz"cego i czy nie (omija si) tutaj su$ebnej roli Ducha &wi)tego jako nauczycielaB *bsolutnie nie Duch &wi)ty nie uczy wa&ciwego rozumienia hebrajskich i greckich wyrazw# a jednak o&wieca umys ka$dego szczerze wierz"cego czytelnika Azytaj"c jakiekolwiek dobre tumaczenie 1iblii# ka$dy mo$e zrozumie+ (odstawowe nauczanie dotycz"ce zbawienia# mio&ci i su$by Duch &wi)ty objawia te (rawdy w naszych sercach i uzdalnia nas# by&my mogli w(rowadza+ w $ycie (rzeczytane =owo 'asze (rzyjmowanie (oucze? od Ducha jest obarczone uomno&ci"# bowiem -teraz widzimy jakby (rzez zwierciado i niby w zagadce. D0 Kor 4I:4KE# dlatego (ewne bardziej kontrowersyjne tematy wymagaj" bardziej wnikliwego studium 1iblii Ponadto# (owinni&my wiedzie+ i rozumie+# co Duch &wi)ty robi# a czego nie robi Jego rol" jest objawianie nam =owa# lecz nie s(odziewajmy si)# $e b)dzie nam udziela lekcji hebrajskiego> !n daje nam (ewne subiektywne wejrzenie w tre&+ 1iblii# ktre jednak (ozostaje subiektywne# do(ki nie zostanie zweryfikowane za (omoc" obiektywnych narz)dzi do studiowania 1iblii =amo Pismo zach)ca nas# by&my -badali duchy. i nie wierzyli innym <wangeliom D0 Jana L:4%I/ Oal 4:N%5E Jedynym obiektywnym testem inter(retacji jest u$ycie narz)dzia (ozwalaj"cego zbada+ zgodno&+ danego fragmentu z jego kontekstem =owo jest testem rozumienia naucza? Ducha# lecz bez Ducha staje si) ono martwe i nie mo$emy go stosowa+ w $yciu Duch i =owo ws((racuj"# lecz nie wolno nam wynosi+ objawienia Ducha (onad obiektywne znaczenie =owa 0stnieje wiele gru(# ktre zb"dziy i (o(ady w herezj) nie (osiadaj"c obiektywnego testu dla wasnego rozumienia Pisma Tymczasem# caa 1iblia su$y do czytania i wzrostu Duch &wi)ty jest dany wszystkim wierz"cym# lecz odrzucanie narz)dzi su$"cych le(szemu zrozumieniu =owa jest (owa$nym b)dem Powinni&my zatem odczytywa+ je (rowadzeni (rzez Ducha &wi)tego i nie za(omina+ o obiektywnym znaczeniu (rzyjmowanych tre&ci Dlaczego wierzymy 1ibliiB ; bardzo wielu (owodw# s(o&rd ktrych (rzytoczymy tylko kilka Pierwszym jest wewn)trzne &wiadectwo samej 1iblii# wyj"tkowe w caej historii literatury religijnej: (isma 8oj$esza regularnie &wiadcz" o sobie# $e zostay s(isane z*odn!e z na+aze%
108

Powrt do korzeni

Pana Podobnie jest w (rzy(adku ksi"g (rorockich# gdzie zwrot -Tak mwi Pan. (ojawia si) regularnie jako wst)( do ka$dego wy(owiadanego (rzesania ; kolei w 'owym Testamencie czytamy# $e -cae Pismo (rzez 1oga jest natchnione i (o$yteczne do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy D E. D00 Tym I:46E *(osto Pawe na(isa do Koryntian: -To# co wam (isz)# jest (rzykazaniem Pa?skim. Powy$sze twierdzenia s" unikalnym# jedynym w swoim rodzaju za(ewnieniem 1iblii o wasnym natchnieniu 0nnym# bardzo mocnym argumentem jest nauczanie samego Jeszuy Ten# ktry (owsta z martwych Dco jest najle(iej uwiarygodnionym historycznie wydarzeniem staro$ytno&ciIE jest naszym nauczycielem i najwy$szym autorytetem !n sam naucza o 1oskiej ins(iracji Pism twierdz"c# $e -do(ki niebo i ziemia nie (rzemin"# ani jedna jota# ani jedna kreska nie zmieni si) w Prawie# a$ si) wszystko s(eni. D8at M:4N 1TE Ponadto (owiedzia# $e -Pismo nie mo$e by+ naruszone. DJ 4Q:IME Aa" sw" (ostaw" Jeszua okre&la swj stosunek do Pism 2 konsekwentnie odwoywa si) do nich# mwi"c: -na(isano.# -jak mwi Pismo. oraz -1g (owiedzia. Kontekstem ka$dej s(rawy by dla 'iego cytat z Tanach D=tary TestamentE# ktre to Pisma uwa$a za natchnione i (rawdziwe# daj"c temu wyraz w caym nauczaniu Poo$y rwnie$ (odwaliny nauczania 'owego Testamentu# obdarzaj"c a(ostow (eni" autorytetu nauczycielskiego# jako &wiadkw i wykadowcw Jego (rawdy DJ 46:4K%4L/ 4L:K6E ;najduje to odzwierciedlenie w listach a(ostolskich# gdzie czytamy mi)dzy innymi# $e Ko&ci zosta zao$ony -na fundamencie a(ostow i (rorokw. D<f K:KQE Piotr (isze: -oznajmili&my wam moc i (owtrne (rzyj&cie Pana naszego# Jezusa Ahrystusa# nie o(ieraj"c si) na zr)cznie zmy&lonych ba&niach# lecz jako naoczni &wiadkowie jego wielko&ci. D00 Piotra 4:46E !(rcz tego# w 1iblii znajdujemy cae mnstwo dowodw na jej (onadnaturalne (ochodzenie 'a (rzykad# nard izraelski (owsta w wyniku cudownego uwolnienia garstki niewolnikw z <gi(tu# (rzyj)cia Prawa na =ynaju oraz (odbicia ziem Kanaanu *rcheologia (otwierdza istnienie i (odbj ka$dego miasta kananejskiego o(isanego w 1iblii M Jedynie Tora jest wyja&nieniem (owstania i istnienia narodu 0zraela# ktry jako jedyny z jemu ws(czesnych wierzy w jednego# osobowego 1oga# charakteryzuj"cego si) mio&ci" i s(rawiedliwo&ci" 3yko(aliska archeologiczne (otwierdzaj" bawochwalstwo Kananejczykw i zdumiewaj"ce (rzywi"zanie do jednego 1oga w czasach wierno&ci i (rawo&ci 0zraela 2 dokadnie tak# jak to o(isuje 1iblia Pisma z zadziwiaj"c" dokadno&ci" (rzewiduj" losy caych narodw 'a (rzykad# (rze(owiedziano w nich zniszczenie Tyru# (odaj"c wszelkie detale dotycz"ce s(osobu zdobycia tego miasta IQQ lat (Cniej D<z K6E ; kolei (rzed siostrzanym miastem# =ydonem bya wedug biblijnych (rze(owiedni (onura i krwawa (rzyszo&+# lecz samo miasto miao si) osta+ D<z KNE 1iblia nakre&la histori) &wiata z niebywa" (recyzj"# u(rzedzaj"c o (owstawaniu i schyku caych im(eriw 2 a$ do czasw nam ws(czesnych> Fozdziay K i 7 Ksi)gi Daniela o(isuj" we wa&ciwej kolejno&ci nast)(uj"ce (o sobie im(eria 1abilonii# 8edo%Persji# Orecji i Fzymu# a tak$e (rze(owiadaj" (owstanie w czasach ostatecznych konfederacji wielu narodw# ktra b)dzie (rbowaa (rzeciwstawi+ si) 1ogu 1iblia (rze(owiada rwnie$ roz(roszenie 0zraela D000 Ks 8oj$eszowa K6E oraz jego (owrt do wasnej ziemi DKs 0zajasza 44E ;a 1ernardem Fammem (odajemy list) wy(enionych (roroctw dotycz"cych (rzyszo&ci miast i narodw 6 !to# co Pisma mwi" o przysz"y h 0osa h narod4w:
109

Powrt do korzeni

<gi(t zostanie zachowany# ale (rzestanie by+ &wiatowym mocarstwem 0zrael D(lemiona (nocneE zanikn" jako nard ,ydzi zostan" zachowani Pilistyni zanikn" jako nard 8oabici i *mmonici b)d" istnie+ jako narody jeszcze (o wygnaniu 1abilo?skim <dom zaniknie jako nard Przepow!adane 0osy n!e+t4ry h %!astM Tyr zostanie cakowicie zniszczony =ydon zostanie zachowany Teby zostan" zniszczone 'iniwa zostanie zniszczona 1abilon zostanie zniszczony Jerozolima zostanie zachowana Ahyba nie trzeba (odkre&la+ trafno&ci (roroctw dotycz"cych (owrotu 0zraela do swej ziemi# czego jeste&my naocznymi &wiadkami 2 (owtrnego zabrania narodu (o roz(roszeniu DKs 0zajasza 44E# (odczas ktrego (ustynia miaa si) zazieleni+ DKs 0zajasza IM# Ks <zechiela I6E Jeszcze bardziej (oruszaj"ce i dokadne s" (rze(owiednie biblijne dotycz"ce 8esjasza 8ia si) narodzi+ w 1etlehem D1etlejemE DKs 8icheasza M:KE# mia zosta+ zrodzony z dziewicy DKs 0zajasza 7:4LE# mia zosta+ odrzucony# zo$y+ swoje $ycie w ofierze i zmartwychwsta+ DKs 0zajasza MI# Psalm KKE# jego egzekucja miaa si) odby+ (rzed zburzeniem Drugiej &wi"tyni w 7Q r n e DKs Daniela 5:KM%K6E To tylko niektre z (rze(owiedni o Jego nadej&ciu ; (ewno&ci" ta niezwyka Ksi)ga jest natchniona i inna od wszystkich na(isanych w caej historii> Je&li chodzi o (owody# dla ktrych akce(tujemy jako natchnione te# a nie inne ksi)gi# mo$na (oda+ nast)(uj"ce: 3iemy# $e Jeszua akce(towa 1ibli) Jebrajsk" ; tradycji $ydowskiej oraz (ism Jzefa Plawiusza dowiadujemy si)# $e Pisma skaday si) z tych samych ksi"g# co znany nam =tary Testament =tary Testament zawiera tekst (rzymierzy zawieranych (rzez 1oga z narodem izraelskim oraz (isma (rorokw nawouj"cych nard do wierno&ci Torze i nauczaj"cych swoich ws(braci na (odstawie objawienia 8oj$eszowego DH Ks 8oj$eszowa 4I# 4NE ;a(owiedzi (owstania (ism (rorockich mo$na znaleC+ ju$ w samej Torze =tary Testament jest za(isem relacji mi)dzy 1ogiem a 0zraelem# nawi"zanych na (odstawie (rzymierza N Jak ju$ ws(omnieli&my# 'owy Testament wyszed s(od (ira a(ostow wybranych (rzez Jeszu) Pakt Jego zmartwychwstania zosta (otwierdzony (rzez nich oraz (rzez innych &wiadkw# ktrzy zgin)li &mierci" m)cze?sk" nie wyrzekszy si) tego# co widzieli na wasne oczy 3czesny Ko&ci zachowa i uwiarygodni te ksi)gi# ktre bez w"t(ienia (ochodziy od a(ostow# tworz"c w ten s(osb kanon 'owego Testamentu# b)d"cy (odstaw" naszej doktryny i nauczania 5 Tak wi)c 1iblia wyr$nia si) zdecydowanie s(o&rd wszystkich innych ksi"g staro$ytnych dzi)ki swej historycznej wiarygodno&ci (otwierdzonej (rzez badania
110

Powrt do korzeni

archeologiczne oraz (onadnaturalnej ins(iracji dowiedzionej wy(enieniem zawartych w niej (roroctw# a tak$e zmartwychwstaniu Jeszuy Jednak$e# istnieje jeszcze jeden czynnik decyduj"cy o wyj"tkowo&ci tej Ksi)gi 2 jest nim jej moralny wydCwi)k i duchowe (rzesanie ,adne inne dzieo nie odznacza si) tak" g)bi" i majestatem# jak Pismo &wi)te Tylko ono objawia 1oga# ktry (rzez Jeszu) wkracza w histori) czowieka i (rzemawia do niego Tylko ono (rzekazao milionom ludzi $yciodajne (rzesanie# dzi)ki ktremu zyskali nadziej) i sens $ycia Jako ,ydzi mesjanistyczni mamy ten (rzywilej# $e mo$emy czer(a+ m"dro&+ i wejrzenie z tradycji naszych ojcw Tradycja (owinna jednak (odlega+ os"dowi 1iblii# ktra jako jedyna (osiada cech) nieomylno&ci 2 tradycja tej cechy nie (osiada ;atem to# co jest s(jne z Pismem# nale$y (rzyj"+# natomiast wszystko# co jest z nim s(rzeczne 2 odrzuci+ =owo 1o$e jest ostatecznym Crdem naszej wiary i (obo$no&ci 2 jest naszym najwy$szym autorytetem Z'#WIENIE Z K#/KI Fozumienie cz)sto u$ywanych wyrazw -zbawienie. i -zbawiony. jest (ewnym zubo$eniem terminw biblijnych# ktre im od(owiadaj" 3 1iblii zbawienie niesie z sob" (ene uwolnienie od (ozbawionego sensu $ycia w grzechu# (ustce# wyobcowaniu i ciemno&ci# a tak$e zawiera obietnic) $ycia (o &mierci jako wiecznej relacji ze =twrc" oraz nadziej)# uzdrowienie# ws(lnot) z innymi wierz"cymi i gwarancj) wiecznego (rzebywania (rzed obliczem 1oga 'iestety# (oj)cie aski rwnie$ zostao (owa$nie znieksztacone w umysach ws(czesnych ludzi 'a (rzykad# wielu uwa$a# $e aska oznacza (o (rostu zawieszenie (rzez 1oga wa$no&ci standardw moralnych Prawa# aby &wi)ty mg nas zaakce(towa+ Poniewa$ nas (rzyj"# musimy tylko wierzy+ 2 w co wierzymy# jest s(raw" drugorz)dn" Pogl"d ten jest oczywi&cie cakowicie s(rzeczny z nauczaniem 1iblii na temat aski Pismo mwi# $e aska jest 1o$" ofert" niezasu$onego (rzebaczenia# wysuni)t" do czowieka# (omimo faktu# $e jest on grzesznikiem i zama Prawo Decyzja ta nie oznacza jednak# $e 1g zmieni swoj" natur) i ustanowione (rzez siebie Prawo# (oniewa$ Jeszua za(aci (rzewidzian" (rzez Prawo kar) za grzech 3 'im zostali&my uznani za s(rawiedliwych# tzn wy(eniaj"cych Prawo 'iezwykle istotne jest zrozumienie faktu# i$ 1g s"dzi nas jako ludzi b)d"cych w N!% Dw 8esjaszuE .este2%y Ew N!%G DOal K:KQE i tylko b)d"c w N!% jeste&my zaliczeni w (oczet s(rawiedliwych# (oniewa$ Jeszua jest doskonay w &wietle Prawa Dlatego Dawid mg na(isa+ w (salmie IK:K -1ogosawiony czowiek# ktremu Pan nie (oczytuje winy. ; Psalmu M4 wyraCnie wynika# $e sam Dawid cakowicie (okada nadziej) w miosierdziu 1oga wiedz"c# $e (rzebaczenie grzechw nie zale$y od zasug czowieka -;miuj si) nade mn"# 1o$e# wedug aski swojej# wedug wielkiej lito&ci swojej zgadC wyst)(ki moje> D E Pokro( mnie hizo(em# a b)d) oczyszczony/ obmyj mnie# a (onad &nieg bielszy si) stan). Dww I#5E ,ycie wieczne jest darem 1oga DFzym 6:KIE i nikt nie mo$e na nie za(racowa+# (oniewa$ nikt nie jest s(rawiedliwy DPsalm MI:IE Dlatego 1g mg (owiedzie+ 0zraelowi# $e nie wybra ich ze wzgl)du na ich wasn" s(rawiedliwo&+ lub moc Dzob szczeglnie H Ks 8oj$eszowa N%4QE Przyj)cie 1o$ego daru w 8esjaszu wymaga jednak od(owiedzi# ktr" jest wiara 8o$emy sta+ si) s(rawiedliwi (rzed 1ogiem jedynie wtedy# gdy jeste&my w N!% Dtzn w 8esjaszuE# (oniewa$
111

Powrt do korzeni

ty0+o On jest a$so0utn!e dos+ona"y w &wietle Prawa 1o$ego 3iara jest jak r)ka# ktr" odbieramy dar 1oga# (rzez wiar) rwnie$ rodzimy si) na nowo i otrzymujemy nowego Ducha do naszego wn)trza DKs <zechiela I6:K6/ 00 Kor M:47E 3 j)zyku hebrajskim wiara i wierno&+ s" okre&lane tym samym wyrazem DemunahE# (oj)cia te s" zatem nierozerwalnie ze sob" zwi"zane =zczera od(owiedC na wezwanie 1oga wy(ywa z takiego serca lub ducha# ktrego (ragnieniem jest su$y+ Panu i s(rawia+ 8u rado&+ sw" (ostaw" Prawidowo rozumiane zbawienie (rzez wiar) nigdy nie (rowadzi do moralnego roz(rz)$enia Dlatego a(osto Pawe (isze w 9i&cie do Fzymian I:I4# $e w 8esjaszu 1o$e Prawo jest utwierdzone# a nowe serce wierz"cego (owinno mu (odlega+: -czy wi)c (rzez wiar) obalamy PrawoB ,adn" miar"> Tylko Prawo wa&ciwie ustawiamy. D1TE Jeremiasz trafnie uj" relacj) mi)dzy wiar" i wierno&ci" stwierdzaj"c# $e Duch &wi)ty wy(isze Prawo na naszych sercach DKs Jeremiasza I4:IIE Gaska 1o$a jest skuteczna Jest to moc# ktra zostaa nam dana i uzdalnia nas do wykonywania Jego woli 3 8esjaszu 1g uwolni nas od kary za grzech (rzewidzianej (rzez Prawo/ nie wolno nam jednak odrzuca+ Prawa i odmawia+ mu roli nauczyciela oraz (rzewodnika D00 9ist do Tymoteusza I:46%47E 3 0 9i&cie Jana I:L czytamy# $e -grzech jest bez(rawiem. =zsty rozdzia 9istu do Fzymian naucza# i$ -nie (owinni&my su$y+ grzechowi. lub -(ozosta+ w grzechu# aby aska bya obfitsza. Jest oczywiste# $e je&li nasze serca od(owiedziay na wezwanie 1oga# nie (owinny (ragn"+ amania Jego Prawa Orzech jest bez(rawiem# czyli (rzekroczeniem Prawa D0 9ist Jana I:LE Poniewa$ jeste&my wolni od wi)zw w (ostaci kar (rzewidzianych (rzez Prawo# a nasze cielesne (rby wy(eniania jego wymogw musz" zako?czy+ si) (ora$k" D9ist do Fzymian 7E# mo$emy teraz wy(enia+ Prawo %o 1 'o(1 D9ist do Fzymian N:4%4LE# mwi"c wraz z (salmist": -Jak$e miuj) Prawo Twoje: (rzez cay dzie? nad nim rozmy&lam D E Jak sodka jest dla mego (odniebienia Twoja mowa: (onad mid dla ust moich. DPs 445:57#4QIE Przesanie Pisma nigdy nie oddziela aski od (osusze?stwa# lecz naucza# $e jako (ierwsza musi nast"(i+ (rzemiana serca -*lbowiem ask" jeste&cie zbawieni (rzez wiar)# i to nie z was: 1o$y to dar/ nie z uczynkw# aby si) nikt nie chlubi. D9ist do <fezjan K:N%5E/ E#0$ow!e% '4* to wed"u* upodo$an!a spraw!a w was ! h en!e ! wy+onan!eGD9ist do Pili(ian K:4IE *(osto Jakub (isze: -wiara bez uczynkw jest martwa. D9ist Jakuba K:KQE 3 9i&cie do Tytusa czytamy# $e jeste&my -us(rawiedliwieni (rzez wiar). DI:7E# a nastpn!e autor zach)ca nas# by&my -starali si) celowa+ w dobrych uczynkach. DmicwotE# (oniewa$ -to jest dobre i (o$yteczne dla ludzi. DI:NE Tanach rwnie$ (rzedstawia zale$no&ci mi)dzy wiar" i uczynkami a Prawem# gdy$ czytamy# $e *braham -uwierzy Panu# a !n (oczyta mu to ku us(rawiedliwieniu. D0 Ks 8oj$eszowa 4M:6E# lecz w tej samej ksi)dze DK6:L%ME czytamy: -wszystkie narody ziemi b)d" bogosawione (rzez (otomstwo twoje# dlatego $e *braham by (osuszny gosowi mojemu i strzeg tego# co mu (oleciem# (rzykaza? moich# (rze(isw moich i (raw moich. Jeste&my us(rawiedliwieni Duznani za s(rawiedliwychE (rzez wiar)# lecz serce us(rawiedliwionego (ragnie by+ (osuszne woli 1oga i Jego Prawu D;ob K rozdzia 9istu Jakuba# b)d"cy komentarzem do K6 rozdziau 0 Ks 8oj$eszowejE Dlatego chcemy by+ (osuszni naszemu Panu i (rzestrzega+ Jego (rzykaza?

112

Powrt do korzeni

D@C; I PR#WO 0nnym (rzedmiotem licznych ws(czesnych nie(orozumie? jest relacja (omi)dzy Duchem 1o$ym Dzamieszkuj"cym w ka$dym uczniu JeszuyE# a Prawem 'iektrzy cakowicie (rzeciwstawiaj" Ducha Prawu# co jest zu(enie s(rzeczne z nauczaniem 1iblii Podstawowymi fragmentami =owa 1o$ego zawieraj"cymi wykad wa&ciwej doktryny na ten temat s" rozdziay 6%N 9istu do Fzymian 'ale$y je jednak czyta+ bardzo uwa$nie# aby nie wyci"gn"+ (ocho(nych i faszywych wnioskw Po (ierwsze# zauwa$my# $e grzech jest (rzekroczeniem Prawa: -Ka$dy# kto (o(enia grzech# i zakon (rzest)(uje# a grzech jest (rzest)(stwem zakonu. D0 9ist Jana I:LE *(osto Pawe wyraCnie (okazuje# $e relacja mi)dzy Duchem i Prawem nie jest rodzajem antynomii Duch objawi Prawo i wy(isuje je w naszych sercach DKs Jeremiasza I4:II/ Ks <zechiela I6:K6E Dlatego te$ ten sam Duch mo$e za(yta+ (o(rzez a(ostoa: -Azy mamy grzeszy+# dlatego $e nie jeste&my (od zakonem# lecz (od ask"B Przenigdy> czy$ nie wiecie# $e je&li si) oddajecie jako sudzy w (osusze?stwo# stajecie si) sugami tego# komu jeste&cie (osuszni# czy to grzechu Dktry jest (rzest)(stwem zakonuE ku &mierci# czy te$ (osusze?stwa ku s(rawiedliwo&ciB. D9ist do Fzymian 6:4M%46E Pawe ma na my&li fakt# $e sam #utor Prawa zamieszkuje w wierz"cym# daj"c mu umiej)tno&+ intuicyjnego rozr$niania (omi)dzy dobrem i zem oraz mio&+ do 1oga# dzi)ki ktrej wierz"cy (rzestrzega Prawa zgodnie z jego duchem i intencjami Prawodawcy Dzi)ki temu nie su$ymy (ewnemu systemowi zakazw i nakazw zewn)trznych Dczyli s(isanym normomE lecz w nowo&ci Ducha okazujemy (osusze?stwo Prawu zgodnie z jego najg)bszymi tre&ciami 0nnymi sowy# Duch &wi)ty s(rawia# $e nasze (osusze?stwo wynika z osobistej# (enej mio&ci wi)zi z 1ogiem# a nie z martwego legalizmu =idmy i smy rozdzia 9istu do Fzymian we ws(aniaym streszczeniu (okazuj"# $e (osusze?stwo Prawu jest mo$liwe jedynie w mocy Ducha 3ynika to z faktu# i$ czowiek nie jest w stanie (rzestrzega+ (rzykaza? o(ieraj"c si) na wasnych staraniach# (oniewa$ wszystkie one (ochodz" z jego ze(sutej# u(adej natury zwanej -ciaem. * wi)c (roblem nie le$y w samym Prawie# ktre jest odzwierciedleniem 1o$ych standardw &wi)to&ci Jeszua (owiedzia# $e ani jedna jota czy te$ kreska za(isana w Prawie nie mo$e si) zmieni+# do(ki wszyst+o si) nie wy(eni 'iebo i ziemia (rzemin"# ale 1o$e Prawo (ozostanie D<w 8ateusza M:47%4NE *(osto mo$e zatem (owiedzie+: -Przecie$ nie (oznabym grzechu# gdyby nie zakon D E Tak wi)c zakon jest &wi)ty i (rzykazanie jest &wi)te i s(rawiedliwe# i dobre Azy zatem to# co dobre# stao si) dla mnie &mierci"B Przenigdy> D E 3iemy bowiem# $e za+on jest du howy D E * je&li to czyni)# czego nie chc)# zgadzam si) z tym# $e zakon jest dobry. D9ist do Fzymian 7:7#4K#4I#4L#46E To (owinno (rzekona+ ka$dego o (ozytywnym stosunku Pawa do Prawa Problemem nie jest ono samo# lecz nasza grzeszna natura# skonna do amania Prawa Azowiek jest tak bardzo ze(suty# $e czasami u$ywa (rzykazania# aby wyobrazi+ sobie wykonywanie czego&# co jest grzechem# a nast)(nie w grzech ten u(ada -3szak o (o$"dliwo&ci nie wiedziabym# gdyby zakon nie mwi: 'ie (o$"daj> 9ecz grzech (rzez (rzykazanie otrzyma bodziec wzbudzi we mnie wszelk" (o$"dliwo&+. D7:7%NE 3 ten s(osb Pawe o(isuje udr)k) czowieka# ktry usiuje (rzestrzega+ Prawa wasn" moc"# ale nie jest w stanie czyni+ tego# czego tak bardzo (ragnie Jest to (ewna zasada# zwana
113

Powrt do korzeni

-(rawem grzechu.# ktra jest immanentn" cech" u(adej natury# s(rowadzaj"c" czowieka do stanu &mierci duchowej Dzwanej inaczej (rawem lub zasad" &mierciE ; serca a(ostoa dobywa si) okrzyk: -')dzny ja czowiek> Kt$ mnie wybawi z tego ciaa &mierciB. D7:KLE 0 zaraz (otem =owo 1o$e (odaje rozwi"zanie: -1ogu niech b)d" dzi)ki (rzez .eszu, nasze*o Mesjasza. D7:KME Dzi)ki 'iemu nasz duch zosta odrodzony# w 'im umarli&my dla naszej starej natury Dstarego -ja.E i (owstali&my do nowego $ycia# a obdarzeni moc" Ducha nie musimy ju$ su$y+ grzechowi 3ci"$ b)dziemy u(ada+# ale teraz mamy moc# ktra (ozwala nam okazywa+ (osusze?stwo Prawu 'owa (ozycja# jak" (osiadamy teraz w 8esjaszu# umo$liwia wzrost owego (osusze?stwa w mio&ci Dlatego mwimy# $e Duch uzdalnia nas do wy(eniania Prawa D9ist do Fzymian I:I4E -Przeto nie ma $adnego (ot)(ienia dla tych# ktrzy s" w 8esjaszu 1o zakon Ducha# ktry daje $ycie w 8esjaszu# uwolni ci) od zakonu grzechu i &mierci *lbowiem czego zakon nie mg dokona+# w czym $y" s"a$y z powodu !a"a# tego dokona 1g: (rzez zesanie =yna swego w (ostaci grzesznego ciaa# ofiaruj"c je za grzech# (ot)(i grzech w ciele# aby s"uszne (1dan!a za+onu wy+ona"y s! na nas# ktrzy nie wedug ciaa (ost)(ujemy# lecz wedug Ducha. D9ist do Fzymian N:4 nn E Jak wida+# konflikt nie wyst)(uje (omi)dzy Prawem a Duchem# lecz mi)dzy ciaem a duchem Azy staramy si) zadowoli+ 1oga (rbuj"c wasnymi wysikami (rzestrzega+ Prawa# czy te$ (olegamy na odradzaj"cej mocy Ducha &wi)tego# ktry w nas zamieszkujeB Powinni&my -(rzestawi+. nasze my&lenie i zacz"+ (olega+ na Duchu# gdy$ jedynie Jego moc" mo$emy zadowoli+ 1oga 3iedz"c to wszystko# ,ydzi mesjanistyczni nie maj" (roblemw z ambiwalentnym (odej&ciem do a"ej 1iblii jako Crda -(o$ytecznego do nauki# do wykrywania b)dw# do (o(rawy# do wychowywania w s(rawiedliwo&ci. D00 9ist do Tymoteusza I:46%47E 8o$emy szczerze (owiedzie+ wraz z (salmist": -!ch# jak$e miuj) zakon twj. 'ajwa$niejsza jest jednak demonstracja znaczenia Prawa w Duchu &wi)tym i 8esjaszu wobec tych# ktrzy tej (rawdy jeszcze nie (oznali Z'#WIENIE # &:DZI NIE ZN#.IC: .E/Z@: 3 ostatnich latach coraz wi)ksz" (o(ularno&+ zdobywa sobie (ogl"d# $e nard $ydowski (osiada (rzymierze z 1ogiem i mo$e osi"gn"+ $ycie wieczne na (odstawie tego$ (rzymierza 2 nawet# je$eli nie (rzyjmie wprost zbawienia (rzez wiar) w Jeszu) 8usimy tutaj dokona+ rozr$nienia (omi)dzy dwiema gru(ami zwolennikw (owy$szego (ogl"du# czyli teologami liberalnymi oraz ewangelikalnymi Dla liberaw teza ta jest (rzejawem swoistej tolerancji# okazywanej (rzez nich innym narodom i kulturom# wynikaj"cej z zao$enia# $e odnalezienie -obiektywnej. (rawdy w sensie religijnym jest niemo$liwe Przy(arci do muru# (rzyznaj" oni jednakowe szanse na zbawienie chrze&cijanom# hinduistom i buddystom zaznaczaj"c# $e ich biblijne ukierunkowanie wynika jedynie z tradycji# w ktrej zostali uksztatowani Poniewa$ my wierzymy# $e 1iblia na(rawd) jest =owem $ywego 1oga# musimy rozs"dza+ wszystko w o(arciu o zawarte w 'im objawienie Dlatego zajmiemy si) (owa$niej (ogl"dami tych# ktrzy (owa$nie traktuj" Pisma Azy jest co&# czego mogliby&my si) od nich nauczy+ w tej dziedzinieB

114

Powrt do korzeni

3ielu utrzymuje# $e nie mo$na otrzyma+ zbawienia bez &wiadomej decyzji uznania Jeszuy za osobistego Pana i ;bawiciela 2 Tego# ktry $y# umar i zmartwychwsta (rawie dwa tysi"ce lat temu 3(rawdzie Pisma nie obfituj" w wersety (o(ieraj"ce ten (unkt widzenia# lecz istniej" fragmenty# ktre ewidentnie wskazuj" na jego suszno&+: 3 Dziejach *(ostolskich L:4K czytamy: -'ie ma w nikim innym zbawienia/ albowiem nie ma $adnego innego imienia (od niebem# danego ludziom# (rzez ktre mogliby&my by+ zbawieni. Pismo stwierdza rwnie$# $e -kto ma syna# ma $ywot/ kto nie ma =yna 1o$ego# nie ma $ywota. D0 9ist Jana M:4KE oraz -Kto wierzy w =yna# ma $ywot wieczny# kto za& nie sucha =yna# nie ujrzy $ywota# lecz gniew 1o$y ci"$y na nim. D<w Jana I:I6E Jednakowo$# nasi teoretycy -dwch (rzymierzy. (od(ieraj" sw" tez) innymi wersetami# nadaj"c wy$ej wymienionym inny odcie? znaczeniowy 'ajbardziej ekstremaln" (ozycj) w&rd ewangelikw wyznaj"cych teori) dwch (rzymierzy (rzyj" <lmer Jose(hson Twierdzi on# $e ka$dy obrzezany ,yd# ktry nie wy(rze si) Przymierza *brahamowego 2 albo bez(o&rednio# (odejmuj"c osobist" decyzj) zerwania z wasnym dziedzictwem albo (o&rednio# (rzez skrajn" niemoralno&+ czy asymilacj) 2 jest zbawiony 4Q ; braku miejsca nie mo$emy tutaj odnie&+ si) do wszystkich argumentw wysuwanych (rzez teoretykw dwch (rzymierzy =(rbujemy (rzedstawi+ kilka (odstawowych: Pozostaj"c w Przymierzu *brahamowym z 1ogiem# ,ydzi s" (od ask" i zbawienie dotyczy ich w takim samym sto(niu# jak chrze&cijan (ozostaj"cych (od 'owym Przymierzem !czywi&cie# (odstaw" zbawienia ,yda b)d"cego w Przymierzu *brahamowym jest odku(ienie dokonane (rzez Jeszu) Jednak$e# w"czenie do owego odku(ienia nie musi nast"(i+ w wyniku osobistego s(otkania z Jeszu"# lecz mo$e zaistnie+ -(o&rednio.# dzi)ki (ozostawaniu w (rzymierzu zawartym z 1ogiem (rzez *brahama ;daniem innych# zbawienie (od Przymierzem *brahamowym mo$na osi"gn"+ do(iero (o(rzez wiar) b)d"c" od(owiedzi" na ofert) 1o$ej aski# zawart" w tym Przymierzu Dlatego mimo twierdze? ,yda o zbawieniu z uczynkw# w g)bi serca mo$e on sta+ na skale 1o$ej aski i miosierdzia Teoretycy dwch (rzymierzy wskazuj" na nast)(uj"ce fakty biblijne# maj"ce (o(iera+ ich (unkt widzenia: ,ydzi bywali zbawiani (rzez wiar) w okresie (o(rzedzaj"cym (rzyj&cie Jeszuy# mimo i$ nie mogli uzna+ Oo za swego Pana i ;bawiciela wprost 8ogli by+ jednak w"czeni w Jego dzieo (o&rednio# (o(rzez zawierzenie Pismom oraz 1o$emu miosierdziu (rzejawiaj"cym si) w systemie ofiarniczym Azy nie wydaje si) mo$liwe 2 argumentuj" zwolennicy teorii dwch (rzymierzy 2 $e ,ydzi mog" by+ dzisiaj zbawiani w (odobny s(osbB Teksty $ydowskich modlitw nios" ze sob" (owy$sze zasady 'a (rzykad modlitwa #0 ;et wy(owiadana (odczas &wi)ta Jom Ki(ur jest (ro&b" o miosierdzie i (rzebaczenie grzechw 3y(owiadaj"cy j" (rzyznaje# $e nie (osiada $adnych zasug# ktre mogyby za(ewni+ mu zbawienie# lecz jest grzesznikiem# ktry zama Prawo 1o$e niezliczon" ilo&+ razy Ao wi)cej# (rosi o wybaczenie na (odstawie niegdysiejszych ofiar# gdy$ obecnie nie ma &wi"tyni Przywouje nawet ofiar) 0zaaka Db)d"c" ty(em OolgotyE Ponadto# zwolennicy omawianej teorii argumentuj"# $e 1g sam zatwardzi serca 0zraelitw# aby <wangelia zostaa ogoszona (oganom D9ist do Fzymian 44:7E 3skazuj" na wiele wersetw# ktre wydaj" si) (o(iera+ jego tez)# dowodz"cych# $e 1g nie odrzuci swego ludu Dn( Fzym 44:4E 0stotnie# 0zrael wci"$ (ozostaje 'arodem 3ybranym Dlatego a(osto Pawe w 9i&cie do Fzymian 44:46 naucza# i$ ,ydzi uznaj"cy Jeszu) za 8esjasza s" jak zaczyn# ktry
115

Powrt do korzeni

zachowuje 0zrael jako cao&+ w (ozycji umiowanego i wybranego ludu -* je&li zaczyn jest &wi)ty# to i ciasto/ a je&li korze? jest &wi)ty# to i ga)zie. !wszem# Pawe uznaje# $e niektre ga)zie zostay odamane na skutek niewiary i $ezpo2redn!e*o odrzucenia# lecz 0zrael jako cao&+ wci"$ (ozostaje narodem wybranym (rzez 1oga Tak# jak (ierwociny ofiarowane 1ogu u&wi)cay i (rzynosiy bogosawie?stwo caym zbiorom# a zaczyn u&wi)ca ciasto# wierz"cy w Jeszu) 0zraelici u&wi)caj" reszt) swego narodu Jak wynika z Pism# (ewnego dnia 0zrael uzna Jeszu) za 8esjasza# co b)dzie -jakby (owstaniem z martwych. D9ist do Fzymian 44:4ME -0 w ten s(osb b)dzie zbawiony cay 0zrael D E Ugdy$V co do wy$ran!a# s" umiowanymi ze wzgl)du na (raojcw 'ieodwoalne s" bowiem dary i (owoanie 1o$e. D9ist do Fzymian 44:K6#KN%K5E 3niosek zwolennikw teorii dwch (rzymierzy jest taki# $e ,ydzi mog" by+ zbawieni na (odstawie Przymierza *brahamowego# tak jak chrze&cijanie na (odstawie 'owego Przymierza Jak (owinni&my od(owiedzie+ na (owy$sz" argumentacj)B Po (ierwsze# musimy (rzyzna+# $e goszenie Dobrej 'owiny jest dla ka$dego czowieka najle(sz" okazj" do nawrcenia i uzyskania zbawienia <wangelia jest nadrz)dnym i naj(eniejszym objawieniem# jakie 1g da ludzko&ci ;wolennicy teorii dwch (rzymierzy czasem o tym za(ominaj"# a (rzecie$ Przymierze *brahamowe byo mo$liwe tylko dlatego# $e nast"(io zawarcie 'owego Przymierza (rzez Jeszu) Gaska oferowana w okresie =tarego Testamentu miaa za (odstaw) fakt# $e zbawienie jest jedynie w 8esjaszu D!fiara na Oolgocie jest retroaktywna i retros(ektywna# tzn jej skutki maj" wymiar (onadczasowy 2 U(rzy( tum VE 'ie wolno za(omina+ sw a(ostoa Pawa: -U<wangeliaV jest D E moc" 1o$" ku zbawieniu ka$dego# kto wierzy# najp!erw &yda# (otem Oreka. D9ist do Fzymian 4:46E 'asi adwersarze mog" atwo (o(a&+ w (rzekonanie# $e nard $ydowski nie (otrzebuje <wangelii# gdy$ wystarczy mu to# co ju$ (osiada * jednak I4 rozdzia Ksi)gi Jeremiasza i I6 rozdzia Ksi)gi <zechiela nauczaj" wyraCnie# $e 1g (lanuje zawarcie 'owego Przymierza z 0zraelem# ktry (otrzebuje tego Przymierza# aby Duch &wi)ty mg zamieszka+ w ich wn)trzach# i $eby Prawo zostao za(isane w ich sercach !bietnice zawarte w tym za(owiadanym (rzez (rorokw (rzymierzu dotycz" rwnie$ (owrotu do ziemi ojcw oraz chodzenia w wierze (rzed 1ogiem 0nne (rzewidziane (rzez Jeremiasza Drozdz I4E i <zechiela Drozdz I6E bogosawie?stwa s(ocz)y ju$ na (ierwszych uczniach Jeszuy 3ci"$ oczekujemy na a"+ow!te wy(enienie obietnic 'owego Przymierza# ktre nast"(i (odczas Powtrnego Przyj&cia Jeszuy Jednak$e z (owy$szego wynika wyraCnie# $e 'owe Przymierze jest (rzyobiecane 0zraelowi> *(osto Pawe wchodz"c do kolejnych miast na drodze swych (odr$y misyjnych naj(ierw kierowa si) do miejscowych synagog> Fozumiemy# $e nasi teoretycy dwch (rzymierzy nie chc" dra$ni+ $ydowskich s(oeczno&ci# chc"c unikn"+ najmniejszych (odejrze? o antysemickie nastawienie# lecz nawet najszczytniejsze (ragnienia nie mog" wy(aczy+ Pisma 8wi ono# $e (rzesanie <wangelii dostarcza ,ydom najle(szej okazji do (rzyj)cia zbawienia D9ist do Fzymian 4:46E Powinni&my (rzyjrze+ si) krytycznie owej ewangelikalnej (ewno&ci# z ktr" os"dzamy# kto (jdzie do (ieka# a kto nie ,ydzi byli zbawiani w okresie =tarego Testamentu na (odstawie ich osobistej od(owiedzi na Przymierze zawarte z 1ogiem Pismo wyraCnie stwierdza# $e kluczowym czynnikiem bya ich wiara# a nie zewn)trzne oznaki (rzynale$no&ci do 'arodu 3ybranego: -*lbowiem nie ten jest ,ydem# ktry jest nim na zewn"trz# i nie to jest obrzezanie#
116

Powrt do korzeni

ktre jest widoczne na ciele# ale ten jest ,ydem# ktry jest nim wewn)trznie# i to jest obrzezanie# ktre jest obrzezaniem serca# w duchu# a nie wedug litery/ taki ma chwa) nie u ludzi# lecz u 1oga. D9ist do Fzymian K:KN%K5E Je$eli nard $ydowski mia zagwarantowan" s(oeczno&+ z 1ogiem oraz $ycie wieczne w okresie starotestamentowym# dlaczego teraz mieliby by+ tego wszystkiego (ozbawieniB ;a$my# $e jaki& ,yd kochaj"cy 1oga z caego serca umar w godzin) (o ;martwychwstaniu Dlub (o wylaniu Ducha &wi)tego w &wi)to =zawuot lub Pi)+dziesi"tnicy# je&li kto& uwa$a# $e to by moment graniczny zamykaj"cy wa$no&+ =tarego PrzymierzaE: czy ten czowiek (oszedby do (iekaB * je&li tak# to czy gdyby umar godzin) wcze&niej# (oszedby do niebaB Twierdz"ca od(owiedC na to (ytanie byaby niedorzeczna i niebiblijna zarazem Pismo wyraCnie naucza# $e stan (ot)(ienia nast)(uje w wyniku odrzucenia takiego objawienia 1oga# jakie zostao dane konkretnemu czowiekowi 3 4 rozdziale 9istu do Fzymian czytamy# $e (oganie mog" by+ (ot)(ieni nie z (owodu <wangelii# ktrej nigdy nie mieli okazji usysze+# lecz za odrzucenie objawienia# ktre 1g da im (o(rzez mo$liwo&+ obserwacji swych dzie w stworzeniu D9ist do Fzymian 4:45%K4E ; kolei inny fragment DFzym K:4E mwi o innym &rodku objawienia si) 1oga czowiekowi# jakim jest sumienie# dlatego $aden z ludzi nie b)dzie mia wymwki# gdy stanie (rzed s"dem 1o$ym Komu wiele dano# od tego b)dzie si) wiele wymaga+ ,ydzi z (ewno&ci" otrzymali w =tarym Testamencie o wiele (eniejsze objawienie ni$ (oganie nie maj"cy Pism DFzym KE =" zatem od(owiedzialni (rzed 1ogiem za to# co z tym objawieniem zrobili Je&li bya im goszona Dobra 'owina o 8esjaszu Jeszui# b)d" od(owiadali za to# co zrobili z usyszan" <wangeli" Jednak$e# nie mo$emy w $adnym momencie historii narysowa+ wyraCnej linii granicznej i (owiedzie+: -od tej (ory ka$dy ,yd# ktry nie (rzyj" Jeszuy za swego Pana i ;bawiciela jest (ot)(iony. 'arody i jednostki s" od(owiedzialne (rzed 1ogiem za objawienie# ktre zostao im dane/ moment jego otrzymania jest dla ka$dego inny Tylko wwczas# gdy dana osoba odrzuci Tego# ktry objawia DDucha &wi)tegoE# mo$na mwi+ o jej wiecznym (ot)(ieniu Tymczasem wielowiekowe (rze&ladowania odsun)y ,ydw od gwnego Crda objawienia i uniemo$liwiy wi)kszo&ci z nich wykorzystanie bij"cej z niego aski Azy to wszystko nie zniech)ca do goszenia <wangeliiB 1ynajmniej> DlaczegoB 1o cho+ wiemy o tym# $e istnieje mo$liwo&+ (rzyj)cia zbawienia dzi)ki osobistej reakcji na objawienie dane (o(rzez natur) lub Przymierze *brahamowe# to jednak zar4wno P!s%a ja+ ! do2w!ad zen!e wyraFn!e po+azuj1, (e w!+szo23 0udz! n!e wy+orzysta"a otrzy%ane*o o$jaw!en!a Poganie zamienili otrzymane objawienie naturalne w bawochwalstwo# natomiast ,ydzi (omimo klarowno&ci Pism DTanachE w ogromnej wi)kszo&ci nie od(owiedzieli wiar" na Przymierze *brahamowe 3s(czesne formy judaizmu# (odobnie jak inne religie &wiata# rozwin)y system samozbawienia -nie z wiary# lecz jakby z uczynkw. D9ist do Fzymian 5:IKE 3 ten s(osb zatarto (rawdziwe (rzesanie =tarego Testamentu# a dzisiejsi ,ydzi s" w ogromnej wi)kszo&ci (o (rostu niewierz"cy D0ate*o, jedyny% sposo$e% przyw!edzen!a ! h do 'o*a jest zw!astowan!e Ewan*e0!! w %o y Du ha 2w!te*o- Ooszenie Dobrej 'owiny daje ,ydom najwi)ksz" okazj) do (rzyj)cia zbawienia 'ie mo$emy jednak wykluczy+# $e istniej" ,ydzi od(owiadaj"cy wiar" na 1o$e objawienie zawarte w Tanach Pogl"d ten nie zniech)ca nas do goszenia Dobrej 'owiny# lecz raczej do (os(iesznego os"dzania jednostek# czego zreszt" zabrania Pismo D0 9ist do Koryntian L:ME Nar4d (ydows+! potrze$uje Ewan*e0!! i cho+ maj"
117

Powrt do korzeni

Tanach# to jednak wi)kszo&+ z nich n!e przyj"a o$jaw!en!a ta% zawarte*o Dla nich (rawda Pism zostaa (rzesoni)ta faszywymi inter(retacjami i tylko 'owy Testament mo$e to (rzeama+ 'iektrzy mog" mie+ obiekcje co do takiego (ostawienia s(rawy# (oniewa$ staro% testamentowi ,ydzi mieli &rodki zbawcze w (ostaci ofiar zagrzesznych ze zwierz"t# natomiast ws(cze&ni ich nie maj" Pami)tajmy jednak o tym# $e ofiary zast)(cze ze zwierz"t byy jedynie symbolami (ewnej rzeczywisto&ci duchowej# wskazuj"cej na odku(ienie dokonane (rzez 8esjasza Jeszu) Jak (isze autor 9istu do Jebrajczykw: -Jest bowiem rzecz" niemo$liw"# aby krew wow i kozw moga gadzi+ grzechy. D4Q:LE Azynnikiem zmazuj"cym nie(rawo&ci bya raczej wiara w 1o$e miosierdzie# ktra (rzy"czaa ofiarodawc) do odku(ienia dokonanego w 8esjaszu> Dlatego# nawet je&li ws(czesny ,yd nie mo$e korzysta+ z systemu ofiarniczego# to wci"$ mo$e (owoywa+ si) na zna zen!e tego$ systemu# co jest wyra$one w modlitwach odmawianych w synagodze * co z wersetami cytowanymi wcze&niej na (o(arcie tezy o wy"czno&ci zbawienia dla tych# ktrzy wierz" w Jeszu)B Po (ierwsze# zauwa$my# $e nie mo$na odrzuci+ czego&# co nigdy nie zostao wyraCnie za(ro(onowane <wangelia Jana I:I6 mwi# $e gniew 1o$y ci"$y na tych# ktrzy odrzu aj1 =yna Podobnie# w 0 9i&cie Jana M:4K czytamy# $e -kto ma syna# ma $ywot/ kto nie ma =yna 1o$ego# nie ma $ywota. Azy wierz"cy ,ydzi o(isani w Tanach %!e0! =yna w sensie duchowym# cho+ nie (rzyszed !n jeszcze na ziemi)B 3i)kszo&+ z nas od(owiedziaaby# $e tak Dlaczego zatem nie mogli Oo mie+ w takim samym sensie ,ydzi umieraj"cy w godzin)# rok# czy sto lat (CniejB Pami)tajmy rwnie$ o tym# $e Jan (isze o duchowej obecno&ci =yna# ktra nie jest ograniczona wy"cznie do Jego (obytu na ziemi Tak (isze o =owie# czyli 8esjaszu: -Prawdziwa &wiato&+# ktra o&wieca ka$dego czowieka# (rzysza na &wiat. D<w Jana 4:5E To samo znaczenie w kontek&cie &wiato&ci 8esjasza mo$na (rzy(isa+ wersetowi 4K z L rozdziau Dziejw *(ostolskich 3 czasie# gdy nasi ojcowie (ragn)li wybawienia s(od oku(acji im(erium rzymskiego# a(osto Piotr ogosi# $e -w nikim innym nie ma zbawienia. 0nnymi sowy# wszyscy zbawieni ludzie 2 od czasw *dama a$ do dzi& 2 s" zbawieni wy"cznie w Jeszui -*lbowiem nie ma $adnego innego imienia (od niebem# danego ludziom# (rzez ktre mogliby&my by+ zbawieni . Jeszua jest jedynym !%!en!e% Fzeczywisto&ci# ktra jako jedyna mo$e zbawi+ czowieka 0 (rawd" jest# $e gdy <wangelia zostaje usyszana i zrozumiana# (owinna nast"(i+ szczera# udzielona w(rost od(owiedC na zawarte w niej (rzesanie Je$eli nie ma takiej mo$liwo&ci# to musi zosta+ udzielona od(owiedC (o&rednia wobec Fzeczywisto&ci objawionej w tym 0mieniu 2 tak jak w (rzy(adku &wi)tych =tarego Testamentu =emickie rozumienie okre&lenia -0mi). zawiera w sobie najg)bsz" istot) Fzeczywisto&ci# o ktrej mowa ;atem a(osto Piotr w Dziejach *(ostolskich DL:4KE nie tylko wzywa do bez(o&redniej od(owiedzi na Dobr" 'owin) i nawi"zania osobistej relacji z Jeszu"# lecz naucza# $e z$aw!en!e z"ow!e+a zawsze $y"o %o(0!we ty0+o w N!% Podobnie wyrazi si) w domu Korneliusza DDzieje 4Q:IL%IME: -Teraz (ojmuj) na(rawd)# $e 1g nie ma wzgl)du na osob)# lecz w ka$dym narodzie miy mu jest ten# kto si) go boi DwiaraE i s(rawiedliwie (ost)(uje. Je$eli kto& w dalszym ci"gu uwa$a# $e do zbawienia niezb)dne jest &wiadome -(rzyj)cie Jeszuy. (rzed &mierci"# to chcieliby&my wskaza+ na mo$liwo&+ (eniejszego objawienia w

118

Powrt do korzeni

chwili &mierci# dawanego tym# ktrzy wcze&niej od(owiedzieli wiar" na ten rodzaj objawienia# jaki otrzymali za $ycia Fozwa$ania (odobne do (owy$szych# jak rwnie$ znaczenie -resztki. o(isywanej w 9i&cie do Fzymian 5%44 do(rowadziy J 9 <llisona# znakomitego biblist) mesjanistycznego# do (odobnych wnioskw 3edug niego# resztk" mo$na nazwa+ tych ,ydw# ktrzy uwierzyli i dlatego u&wi)caj" cay 0zrael D9ist do Fzymian 44:ME Fwnie$ Ko&ci -chrze&cija?ski. jest (een ludzi w gruncie rzeczy niewierz"cych# lecz istniej" w nim autentyczni uczniowie Jezusa# ktrzy u&wi)caj" ca" reszt) widzialnego Ko&cioa 3a$ne jest to# aby zobaczy+ judaizm jako religi) zakorzenion" w Tanach# jako jej (ierwotnym Crdle Przyznajemy# $e w (rzy(adku wi)kszo&ci odamw ws(czesny judaizm odszed od (rawdy i zaciemni &wiato objawienia danego w Pismach 8imo to jednak wiele modlitw i naucza? odwouje si) do niego# (ozostaj"c zastosowaniem biblijnych (rawd ;arwno $ydowska# jak i chrze&cija?ska tradycja s" o(arte na autentycznym objawieniu 1oga w historii !bydwie tradycje w wielu (unktach zaciemniy owo objawienie# i obydwie (rzechoway niektre jego cz)&ci 'iektrzy chrze&cijanie (ochodzenia hebrajskiego z (owodu swej ignorancji traktowali $ydowsk" tradycj) z najg)bsz" (ogard" 0ch zdaniem# su$ya ona wy"cznie (rodukcji grzesznikw skazanych na (ot)(ienie i sama w sobie nie ma $adnej warto&ci Taka (ostawa graniczya u antysemityzmem * (rzecie$# skoro tradycja Dktrej niektre elementy (ochodz" s(rzed naszej eryE bya tworzona (rzynajmniej cz)&ciowo (rzez ludzi# ktrzy od(owiedzieli wiar" na obietnice Przymierza *brahamowego# istnieje rwnie$ w judaizmie (ewien ws(aniay# bogosawiony wymiar Jak to si) dziao# $e niektrzy tak wyraCnie widzieli i rozumieli# $e zgodnie z tre&ci" MI rozdziau Ksi)gi 0zajasza 8esjasz mia cier(ie+ za nasze grzechyB4K Jak to mo$liwe# $e $ydowska modlitwa ukazuje &wiadomo&+ zbawienia z aski# bez wasnej zasugi# a nawet odwouje si) do systemu ofiarniczego i cier(ie? 8esjaszaB4I Talmud naucza# $e (rorok Jabakuk zredukowa wszystkie (rzykazania do jednego: -jak (owiedziano# s(rawiedliwy z wiary $y+ b)dzie. DKs Jabakuka K:LE 'iektre tradycje s" tak stare# $e (rawdo(odobnie sam a(osto Pawe odwoywa si) do nich nauczaj"c o wierze 4L Azas ju$ sko?czy+ ze skrajnie negatywnym (odej&ciem do judaizmu Podsumowuj"c# (rzy(omnijmy niektre (unkty naszej argumentacji: =twierdzili&my# $e <wangelia jest (rzeznaczona dla wszystkich# a (rzede wszystkim dla ,ydw D9ist do Fzymian 4:46E 8wili&my rwnie$ o tym# $e ,yd mo$e od(owiedzie+ wiar" na Przymierze *brahamowe i w ten s(osb b)dzie (o"czony w s(osb (o&redni z Jeszu" Jednak$e naszym zdaniem wi)kszo&+ ,ydw charakteryzuje ze&wiecczenie i niewiara 3ielu religijnych 0zraelitw wydaje si) (od"$a+ drog" uczynkowo&ci jako systemu maj"cego za(ewni+ zbawienie Dlatego te$ <wangelia jest wysoce (o$"danym# wr)cz niezb)dnym narz)dziem su$"cym do zaoferowania im okazji (rzyj)cia zbawienia

119

Powrt do korzeni

.E/Z@# .#KO ME/.#/Z Aelem niniejszej ksi"$ki jest oglne (rzedstawienie (ozycji teologicznych judaizmu mesjanistycznego# i dlatego nie b)dziemy szerzej dowodzi+ faktu# $e Jeszua jest 8esjaszem Przedstawimy jedynie (okrtce nasz" nadziej) mesja?sk" i (odamy kilka (owodw# dla ktrych uwa$amy# $e -!n jest tym# o ktrym mwili (rorocy. 'adzieja mesja?ska ma swoje (ocz"tki ju$ w 0 Ksi)dze 8oj$eszowej I:4M# gdzie 1g obiecuje ludzko&ci nadej&cie (otomstwa kobiety# ktre zmia$d$y gow) w)$a Dczyli szatanaE# a ono samo zostanie zranione w (i)t) Jistoria ta doskonale w(asowuje si) w og staro$ytnej literatury symbolicznej 1liskiego 3schodu# (rzedstawiaj"cej g)bokie (rawdy duchowe za (omoc" zjawisk naturalnych =am fakt# $e (owy$szy werset naucza# i$ wa&nie (otomstwo kobiety 2 nie m)$czyzny 2 zmia$d$y gow) w)$a# cho+ ten zrani je w (i)t)# (osiada (ewn" Dcho+ nie absolutn"E warto&+ dowodow" =zatan otrzymuje &miertelny cios# natomiast (otomstwo DnasienieE kobiety zostaje uk"szone# lecz nie zniszczone Jak$e ws(aniale o(is ten (asuje do 8esjasza Jeszuy zrodzonego z dziewicy> ,ydowskie (isma rwnie$ (rzy(isuj" temu tekstowi charakter mesjaniczny# jak cho+by Targum !nkelosa# ktry mwi o (otomstwie jako synu niewiasty 3ielki znawca Pism Dawid Kimczi wyraCnie identyfikuje owo (otomstwo jako -8esjasza# syna Dawida# ktrego (i)ta zostanie zraniona.4M Jak za chwil) zobaczymy# istnieje szereg obietnic dotycz"cych -(otomstwa. (osiadaj"cych mi)dzy innymi znaczenie mesjaniczne 'ast)(nym fragmentem 1iblii mwi"cym o (otomstwie jest 4K rozdzia 0 Ksi)gi 8oj$eszowej *braham# ktry zosta wezwany do w)drwki ku ;iemi !biecanej# dowiaduje si) od 1oga: -b)d" w tobie Dtzn w twoim (otomstwieE bogosawione wszystkie (lemiona ziemi. 1ogosawie?stwo dla caego &wiata (ynie (o(rzez nard izraelski 0stniej" jednak (owody# by (rzy(uszcza+# $e w tej obietnicy chodzio o jednego (otomka# a nie o cay nard =ara# $ona *brahama# bya bez(odna# a (rzecie$ obietnica (otomstwa odnosia si) tylko do niej =ara daje $ycie swemu jedynemu synowi# 0zaakowi# ktry rodzi si) w wyniku cudownej interwencji 1oga D=ara bya ju$ biologicznie niezdolna do wydania (otomstwa 2 zob 0 Ks 8oj$eszowa 4N:4K#4IE 'ajbardziej zdumiewaj"ce jest to# $e 1g nakazuje 0zaakowi zo$y+ swego syna w ofierze na grze 8oria# co okazuje si) by+ testem wiary i (osusze?stwa 0zaak nie zostaje zabity# lecz symboliczna wymowa tego wydarzenia jest (odkre&lona w 0 Ks 8oj$eszowej KK O$!etn! a poto%+a zostaje nast)(nie (rzekazana synowi 0zaaka 2 Jakubowi# a (Cniej dwunastu synom 0zraela 3 tym momencie nast)(uje jednak zaw)$enie obietnicy do (otomkw Judy# s(o&rd ktrych ma wyj&+ 8esjasz%Krl -'ie oddali si) bero od Judy# ani buawa od ng jego# a$ (rzyjdzie wadca jego# i jemu b)d" (osuszne narody. D0 Ks 8oj$eszowa L5:4QE !kre&lenie -=ziloh. odnosz"ce si) w oryginale tego wersetu do -wadcy# ktry nadejdzie. odnosi si) do 8esjasza# co (otwierdzaj" zgodnie wszystkie (arafrazy targumiczne @(yn)o wiele wiekw# zanim obietnica (otomka nabraa wi)kszej wyrazisto&ci Posta+ 8oj$esza 2 (roroka# ka(ana i (rzywdcy 0zraela bya uznawana (rzez wi)kszo&+ ,ydw za za(owiedC Dty(E 8esjasza na dugo (rzed narodzeniem Jeszuy 46 3 7 rozdziale 00 Ksi)gi =amuela czytamy o kolejnej ws(aniaej obietnicy dotycz"cej (otomka: odnosi si) ona do (rzyszego wadcy i re(rezentanta 0zraela 3e fragmencie tym Dawid
120

Powrt do korzeni

otrzymuje obietnic) w!e zne*o panowan!a, ktra s(eni si) (o(rzez jego (otomstwo 3 Ksi)dze 0zajasza 7:4L 1g daje obietnic) wzbudzenia Krla 8esjasza# ktry zostanie nazwany 0mmanuel# czyli 1g z nami Przy okazji 1iblia zaznacza kontrast (omi)dzy (rzyszym wadc" a nikczemnym krlem *chazem# ktry nie chcia (rosi+ 1oga o znak# jak zaleca mu (rorok 0zajasz To# $e (rorok mia na my&li 8esjasza (otwierdza fakt# i$ $adne dziecko w 0zraelu nie otrzymao takiego imienia 'iektrzy utrzymywali# $e znakiem mogy by+ narodziny krla Jiskiasza 'ale$y jednak wzi"+ (od uwag) dwa szczegy charakteryzuj"ce (rzyszego Krla# za(isane w 0zaj 7:4L Po (ierwsze# tumacze =e(tuaginty uznali# $e werset ten za(owiada narodzenie z dziewicy Jebrajski wyraz -almach. oznaczaj"cy mod" dziewczyn)# jest u$ywany w odniesieniu do kobiety nadaj"cej si) do zam"$(j&cia# ktra z za"o(en!a %!a"a $y3 dz!ew! 1Wyraz ten zosta" prze"o(ony na *re+ ja+o EparthenosG, zy0! Edz!ew! aGna d"u*o przed rozpo z !e% ja+! h+o0w!e+ dys+usj! na ten te%at Po drugie# Tytu 0mmanuela jest (aralelny do innych# (odanych w Ks 0zajasza 5:M#6 Dw M w 1iblii JebrajskiejE 0nna obietnica# mwi"ca o 8esjaszu jako r$d$ce z (nia 0sajego# zostaa za(isana w Ks 0zajasza 44:4%4Q 3 Ks 0zajasza 5:M#6 czytamy: -*lbowiem dzieci) narodzio si) nam# syn jest nam dany i s(ocznie wadza na jego ramieniu# i nazw" go: Audowny Doradca# 1g 8ocny# !jciec !dwieczny# Ksi"$) Pokoju Pot)$na b)dzie wadza i (okj bez ko?ca na tronie Dawida i w jego krlestwie# gdy$ utrwali j" i o(rze na (rawie i s(rawiedliwo&ci# odt"d a$ na wieki. ;auwa$my# $e w tym fragmencie 8esjaszowi (rzy(isano cechy boskie# o czym szerzej w nast)(nym (odrozdziale Powy$sze tumaczenie jest niemal literalnym (rzekadem z hebrajskiego# (odczas gdy w innych (rbuje si) doda+ nieco materiau inter(retacyjnego 0stnieje (owszechna zgoda co do mesja?skiego charakteru cytowanych (owy$ej wersetw 3idzimy zatem# $e bogosawie?stwo dla narodw (ynie zarwno (rzez nard izraelski# jak i (rzez 8esjasza ! 'im samym czytamy# $e narody nie%$ydowskie D(oganieE b)d" Oo szuka+ i b)dzie !n dla nich -sztandarem.# a -miejsce Jego (obytu b)dzie sawne. DKs 0zajasza 4Q:44E 3 rozdziaach LQ%66 Ksi)gi 0zajasza czytamy o -=udze Pana.# ktry (rzyniesie s(rawiedliwo&+ i b)dzie &wiato&ci" dla narodw DLK:I#L#7E Aho+ fragment ten mo$na odnie&+ do 0zraela# to jednak z (ewno&ci" mwi on rwnie$ o 8esjaszu%Krlu# gdy$ jego tre&+ (okrywa si) z obietnic" wzbudzenia 8esjasza za(isan" w 0zaj 44 0stnieje (ewne szczeglne (owi"zanie (omi)dzy 8esjaszem a miastem 1etlehem D1etlejemE# nie tylko dlatego# $e jest to miasto Dawidowe# o czym wiadomo od dawna Ks 8icheasza M:K (okazuje# $e narodzenie 8esjasza w 1etlejem# co wydaje si) by+ (rost" (aralel" do Dawida# jest znakiem =t"d uczeni w Pi&mie mogli z atwo&ci" od(owiedzie+ Jerodowi na (ytanie# gdzie mia narodzi+ si) 8esjasz 2 -w 1etlejem. D<w 8ateusza KE 3 tym momencie zacytowali Ks 8icheasza M:K mwi"c" o wadcy 0zraela# ktry wyjdzie z 1etlejem Prorok 8icheasz rwnie$ (isze o 8esjaszu# $e -(ocz"tki jego od (rawieku# od dni zamierzchych. * wi)c 8esjasz w jaki& s(osb istnieje jeszcze (rzed swymi narodzinami 'iektrzy tradycyjni ,ydzi rozumiej" to w ten s(osb# $e 8esjasz (ochodzi od 1oga 0 rzeczywi&cie# w (ewnym sensie jest Jego cz)&ci" Jednak$e najbardziej zdumiewaj"ce jest wyraCne wskazywanie Pism na fakt# i$ 8esjasz musia cier(ie+ i umrze+ (rzed obj)ciem (anowania Dao to (ocz"tek talmudycznej idei cier(i"cego 8esjasza%=ugi# syna Jzefa# ktry mia (o(rzedzi+ nadej&cie 8esjasza%Krla 47 Jak zauwa$yli&my wcze&niej# (osta+ =ugi Pa?skiego o(isanego w rozdziaach LQ%66 Ksi)gi 0zajasza#

121

Powrt do korzeni

odnosi si) zarwno do narodu izraelskiego# jak i do osoby 8esjasza%Krla 3 Ks 0zajasza MI czytamy o 'im# $e umrze jako ofiara za grzech# do&wiadczaj"c wielu innych cier(ie? Prorok 0zajasz (owiada: -3zgardzony by i o(uszczony (rzez ludzi# m"$ bole&ci# do&wiadczony w cier(ieniu D E. -3szyscy jak owce zb"dzili&my# ka$dy z nas na wasn" drog) zboczy# a Pan jego dotkn" kar" za win) nas wszystkich. D0zaj MI:I#6E Azytamy o 'im rwnie$# $e -w &mierci swej by zrwnany ze zoczy?cami# lecz grb jego by z bogaczami. D0zaj MI:5 1T# (atrz: komentarzeE 3 <wangeliach czytamy# i$ Jeszua zosta ukrzy$owany (omi)dzy kryminalistami Jzef z *rymatei# bogacz i czonek =anhedrynu# (ochowa Oo we wasnym grobowcu Azytamy rwnie$# $e 8esjasz -ujrzy (otomstwo# b)dzie $y dugo D E za m)k) swej duszy ujrzy &wiato i jego (oznaniem si) nasyci =(rawiedliwy mj suga wielu us(rawiedliwi i sam ich winy (oniesie. D0zaj MI:4Q%44E Ten# ktry umiera jako ofiara za grzech# znowu $yje Jak$e dokadnie obraz ten (asuje do osoby Jeszuy> 3&rd ,ydw nie jest odosobnion" o(inia# $e fragment ten odnosi si) do 8esjasza 2 nawet w&rd tych# ktrzy nie uznaj"# i$ jest 'im Jeszua Talmudycznej ksi)ga =anhedrin 5Nb (rzy(isuje 8esjaszowi okre&lenie -tr)dowaty.# gdy$ (rorok 0zajasz (isa o 'im jako o -nosz"cym nasze choroby. =ynny kabalista F <liasz de Hidas z =afed w Ornej Oalilei stwierdzi wr)cz# $e -ktokolwiek nie uzna# $e 8esjasz musi cier(ie+ za nasze winy# b)dzie za nie cier(ia osobi&cie .4N Fwnie$ Targum Jonatana# najstarsze Crdo (isane# uto$samia =ug) z Krlem 8esjaszem 45 Ksi)ga ;achariasza 4K:4Q mwi o Tym# ktry zosta (rzebity: -3tedy s(ojrz" na mnie# na tego# ktrego (rzebodli# i b)d" go o(akiwa+# jak o(akuje si) jedynaka# i b)d" gorzko biada+ nad nim# jak gorzko biadaj" nad (ierworodnym. 'ajstarsza $ydowska inter(retacja tego tekstu mwi# $e odnosi si) on do 8esjasza Talmud D=ukka MK:4E (rzy(isuje go 8esjaszowi# synowi Jzefa# (odobnie jak rabini *lszech i Kimczi KQ ;achodzi jednak (ytanie: na jakiej (odstawie mwi si) o dwch 8esjaszach# zamiast o jednym# ktry musi cier(ie+ zanim obejmie (anowanieB 3 Ksi)dze Daniela 5:KM#K6 znajdujemy kolejne zdumiewaj"ce odniesienie do osoby 8esjasza 3edug za(isanego tam (roroctwa# 8esjasz mia zosta+ zgadzony (rzed zburzeniem Drugiej &wi"tyni =iedemdziesi"t tygodni%lat Dczyli L5Q latE od dekretu o odbudowie Jerozolimy# wydanego (rzez krla *rtakserksesa# to okres si)gaj"cy czasw# w ktrych $y Jeszua 8esjasz% Pomazaniec zosta zabity dokadnie (o u(ywie 65 tygodni Dokresw siedmioletnichE# a wkrtce (otem wojska rzymskie zburzyy &wi"tyni) 3iele (ism $ydowskich i autorytetw rabinicznych uznawao# $e w tym (roroctwie chodzi o 8esjasza Dn( 8oj$esz *braham 9e:i# =anhedryn 57b# 'achmanides i *barbanelE *naliza (owy$szych wersetw jako (ewnej cao&ci (rowadzi do zdumiewaj"cego odkrycia: jak$e dokadnie osoba Jeszuy wy(enia nadziej) mesja?sk" rozwini)t" w Tanach> Jest !n nasieniem D(otomkiemE niewiasty# ktre zadao szatanowi ostateczny cios D0 Ks 8oj$eszowa I:4ME Jest (otomkiem *brahama i 2 (odobnie jak 0zaak 2 jedynym synem !jca# ofiarowanym (rzez 'iego D0 Ks 8oj$eszowa 4K:4%I/ KKE/ jest (rorokiem jak 8oj$esz DH Ks
122

Powrt do korzeni

8oj$eszowa 4NE/ jest (otomkiem Dawida D00 Ks =amuela 7E# zrodzonym z dziewicy i obdarzonym (onadnaturalnymi tytuami DKs 0zajasza 7:4L/ 5:6#7E# ktry (rzyszed na &wiat w 1etlejem# a zarazem istnia -od dni zamierzchych. DKs 8icheasza M:KE/ jest &wiatem dla narodw# (oniewa$ tylko (o(rzez zwrcenie si) do 'iego nie%,ydzi otrzymuj" biblijne objawienie DKs 0zajasza LK:44E/ jest Tym# ktry zosta (rzebity i zmar jako ofiara# a jednak $yje i ogl"da swe (otomstwo DduchoweE DKs ;achariasza 4K:4Q/ Ks 0zajasza MIE i wreszcie jest Tym# ktry (rzyszed (rzed zburzeniem Drugiej &wi"tyni# ktre nast"(io w 7Q r n e > DKs Daniela 5:KM#K6E Jeszua jest jedyn" osob"# ktra wy(enia nadziej) mesja?sk" Ao wi)cej# Jego $ycie# dokonywane cuda# &mier+ i zmartwychwstanie (omna$aj" si) naszej argumentacji Jedynie Duch 1o$y jest w stanie otworzy+ oczy za&le(ionym# lecz niezale$nie od tego materia dowodowy w tej s(rawie jest wyj"tkowo bogaty ,aden czowiek nie naucza tak# jak Jeszua 2 aby si) o tym (rzekona+# wystarczy (rzeczyta+ Jego wy(owiedC na temat serca i Prawa w <w 8ateusza M%7# lub (rzy(owie&ci z rozdziau 4I 'ikt inny nie czyni takich cudw jak !n# okazuj"c tak wielkie ws(czucie i mio&+ dla ludzi 'ikt inny nie zmartwychwsta tak jak Jeszua 'ie wystarczy (owiedzie+# $e to wydarzenie jest (o(arte mocnym materiaem dowodowym 2 ono jest najle(iej dowiedzionym zdarzeniem staro$ytno&ci 8amy wy"cznie (ozytywne (rzesanki o jego zaistnieniu# natomiast $adnych (rzesanek czy dowodw# ktre by obalay jego autentyczno&+ KK 3szystkie Crda# ktre o tym (isz"# s" bardzo wczesne: cztery ewangelie# listy Pawa# Piotra# Jakuba# do Jebrajczykw oraz !bjawienie Jana zostay na(isane niezale$nie i wszystkie (o&wiadczaj" o zmartwychwstaniu Pierwsi !jcowie Ko&cioa (odtrzymuj" to &wiadectwo 3i)kszo&+ uczniw zgin)a za wiar) w zmartwychwstanie Jeszuy# i $aden z nich nie odwoa swego &wiadectwa nawet (od groCb" &mierci *(osto Pawe (isze o MQQ braciach# ktrzy jednocze&nie widzieli Jeszu) (o Jego zmartwychwstaniu# a wi)kszo&+ z nich $ya jeszcze w czasie# gdy Pawe (isa 0 9ist do Koryntian Drozdzia 4ME Ywczesny czytelnik listu mg zatem (j&+ do nich i za(yta+# czy to (rawda 'ie istnieje $adne inne wytumaczenie faktu zmartwychwstania# (ochodz"ce z ust krytykw Jeszuy# za wyj"tkiem (lotki o wykradzeniu Jego ciaa (rzez uczniw 2 tych samych# ktrzy umierali w m)czarniach (otwierdzaj"c# $e widzieli ;martwychwstaego> 'ie mo$na byo rwnie$ znaleC+ i (ublicznie (okaza+ ciaa Jeszuy# (oniewa$ o$y Jedynie Jeszua dokadnie wy(enia nasz" nadziej) i biblijne za(owiedzi dotycz"ce nadej&cia 8esjasza 0dentyfikowa si) z 0zraelem# a Jego $ycie byo (aralel" historii 'arodu 3ybranego 2 wraz z rodzin" musia uchodzi+ do <gi(tu# a nast)(nie zosta stamt"d wezwany D<w 8ateusza I:4ME/ (rzeszed (rzez wody chrztu# jak 0zrael (rzez morze/ by kuszony na (ustyni (rzez LQ dni# tak jak Jego ojcowie wedug ciaa D<w 8ateusza LE/ wst"(iwszy na gr)# obja&nia Prawo D<w 8ateusza ME Jego $ycie (rzebiegao w rytmie $ydowskich &wi"t D<w Jana M%4QE ; (ewno&ci" jest !n Tym# o ktrym mwili (rorocy Powrci w chwale# aby (anowa+ na tronie Dawida# wy(eniaj"c do ko?ca wszystkie (roroctwa b)d"ce cz)&ci" mesjanicznej nadziei 0zraela

123

Powrt do korzeni

CZ: ME/.#/Z PO/I#D# 'O/KI N#T@R?X Podniesienie kwestii bosko&ci Jeszuy wi"$e si) z najwi)kszym s(orem (omi)dzy ,ydami a chrze&cijanami Problem ten (rowadzi do debaty na temat Trjcy# (oniewa$ bosko&+ 8esjasza wi"$e si) z (oj)ciem trjjedyno&ci 1oga Ahrze&cijanie zamkn)li si) wewn"trz systemu greckich definicji filozoficznych o(isuj"cych Trjc) ,ydzi (ytaj"# czy w takim razie chrze&cijanie wierz" w trzech 1ogw# czy w jednegoB 0ch reakcj" na to# co sami (ostrzegali jako tryteizm Dczyli wiar) w trzech bogwE# bya wasna definicja 1oga# skonstruowana w o(ozycji do greckiego (ojmowania Jego jedno&ci Aiekawe# $e 8aimonides# najcz)&ciej cytowany autorytet w dziedzinie $ydowskiej doktryny o istocie 1oga# mwi o Jego jedno&ci lub jednoosobowo&ci# bezcielesno&ci oraz (rostocie w kategoriach rozwini)tych (rzez *rystotelesa Termin -trjca.# (odobnie jak -trjjedyno&+.# nie wyst)(uje w 1iblii# dlatego nie b)dziemy si) zajmowa+ argumentacj" jego zasadno&ci# lecz raczej skoncentrujemy si) na tych as(ektach biblijnego objawienia# ktre w termin odzwierciedla ;acznijmy od (odkre&lenia uderzaj"cego faktu# mianowicie# $e w literaturze $ydowskiej znajdujemy (ewne wskazwki dotycz"ce istoty 1oga 'ajbardziej ewidentnym (rzykadem jest (oj)cie -=zechiny.# czyli Ducha &wi)tego Pisze si) o 'im jako o 1ogu# a jednak jest !n wyraCnie bytem oddzielnym od 'iego @wa$a si)# $e kiedy zostaa zburzona &wi"tynia# =zechina (osza na wygnanie wraz z 0zraelem 8idrasz (owiada# $e =zechina (rzeniosa si) ze &wi"tyni do ;achodniej &ciany D&ciany (aczuE i nigdy jej nie o(uszcza ;daniem autora niniejszej ksi"$ki# 1iblia oraz literatura judaistyczna zawsze odzwierciedlay tajemnic) natury 1oga mwi"c o 'im jako o jedno&ci# lecz Jego manifestacje najwyraCniej s" o(isywane jako byty w (ewnej mierze oddzielne od 'iego Przez wszystkie wieki (rzed narodzeniem Jeszuy ,ydzi wyra$ali si) w s(osb (raktyczny# nigdy nie wyci"gaj"c jakich& teologicznych konkluzji dotycz"cych jedno&ci czy (otrjno&ci Jednak chrze&cijanie# ktrych s(osb rozumowania by (ochodn" my&li greckiej# z (raktycznego s(osobu (rzekazywania idei religijnych wysnuli szczegowe teologiczne DontologiczneE wnioski ,ydowska reakcja na doktryn) chrze&cija?sk" (olegaa na wy(racowaniu cakowicie (rzeciwnych (oj)+ w tej dziedzinie Dlatego 1g zosta o(isany jako -jachid.# czyli absolutna jedno&+ 3 0 Ksi)dze 8oj$eszowej 4:K6 czytamy# $e 1g (owiedzia: -u zy5%y czowieka na obraz nasz. 3yraz -elohim. D1gE jest wyj"tkowym okre&leniem# zawieraj"cym zarazem ide) jedno&ci oraz wielo&ci 2 jako rzeczownik w liczbie (ojedynczej mo$e by+ (rzetumaczony jako -bogowie. 0stnieje taka mo$liwo&+# $e u$yto w tym miejscu trybu p0ura0!s %a!estat! us# tak jak si) to czyni w (rzy(adku (rzemwie? n( krlowej angielskiej Jednak$e 1iblia mwi dalej: -0 stworzy 1g czowieka na obraz swj 'a obraz 1oga stworzy go Jako m)$czyzn) i niewiast) stworzy ! h. D4:K7E Pakt# i$ kobieta i m)$czyzna raze% stanowi" obraz 1oga# musi nie&+ z sob" jakie& znaczenie Ponadto# 1g nast)(uj"co wy(owiedzia si) na temat ma$e?stwa: -Dlatego o(u&ci m"$ ojca swego i matk) swoj" i z"czy si) z $on" swoj"# i stan" si) jedny% ciaem. D0 Ks 8oj$eszowa K:KLE 3yraz oznaczaj"cy w tym wersecie jedno&+ to e had# a wi)c ten sam# ktry zastosowano w =zSma: -=uchaj# 0zraelu# Pan jest naszym 1ogiem 2 Panem jedyny% DechadE. DH Ks 8oj$eszowa 6:L 1TE Pewien $ydowski autorytet w dziedzinie biblistyki (rzyzna (ublicznie (odczas wykadu wygaszanego na szanowanym uniwersytecie# $e =zSma nie byo stwierdzeniem dotycz"cym natury 1oga Dczyli matematycznej jedno&ci tej$eE# lecz raczej nakazem czczenia Oo jako jedynego Pana# w odr$nieniu od wszystkich innych
124

Powrt do korzeni

bogw Ao wi)cej# gdyby =zSma byo (otwierdzeniem jednoosobowej natury 1oga# za(rzeczaoby to innym fragmentom Tanach# wskazuj"cych wyraCnie na stosowanie e had do o(isu jedno&ci zo$onej D;ob Ks <zdrasza I:5 i Ks <zechiela I7:47E Jak wida+# wyraz ten# stosowany w r$nych kontekstach# nigdy nie oznacza absolutnej jedno&ci Przykady liczby mnogiej stosowanej (rzez Tanach w odniesieniu do jedynego 1oga s" co najmniej zastanawiaj"ce 3 4N rozdziale 0 Ksi)gi 8oj$eszowej jeden z trzech aniow jest (rzedstawiony jako P*'# a w oryginalnym tek&cie JJ3J 2 co jest (rzecie$ imieniem jedynego &wi)tego 1oga * wi)c mamy tutaj manifestacj) 1oga w (ostaci anioa# ktry n!e jest jedna+ 'o*!e% Oj e% Ewe w"asnej oso$!eG Kim zatem jest 2 1ogiem czy anioem 1o$ymB Jednym i drugim 3 IK rozdziale 0 Ksi)gi 8oj$eszowej czytamy o tym# jak Jakub walczy z *nioem 1o$ym# nazywanym -m)$em. w wersecie KL 9iteratura $ydowska (isze o 'im wy"cznie jako o aniele Jak wobec tego wyja&ni+ sowa samego Jakuba wy(owiedziane w wersecie IQ: -!gl"daem 1oga twarz" w twarz# a jednak ocalao $ycie moje.B Jakub by susznie zdumiony# (oniewa$ by (rzekonany# $e nie mo$na ogl"da+ 1oga i (rze$y+ 'ie ujrza on jednak 1oga w Jego (eni 2 nikt nigdy Oo nie widzia =(otka jednak 1oga w (ostaci ludzkiej# czego nie wolno (o (rostu zlekcewa$y+ i zde(recjonowa+# nazywaj"c ow" (osta+ zwykym anioem# ktry (ochodzi z boskiego (oziomu rzeczywisto&ci duchowej i dlatego wzbudzi w Jakubie l)k Takie wyja&nienie zu(enie ignoruje sowa samego Jakuba 3 00 Ksi)dze 8oj$eszowej czytamy o *niele Pa?skim# ktry jest traktowany oddzielnie od samego 1oga# a jednocze&nie konsekwentnie nazywany Jego &wi)tym imieniem DJahwe w 1iblii Tysi"cleciaE: 00 Ks 8oj$eszowa 4L:45 2 *nio 1o$y kroczy (rzed obozem 0zraela w su(ie oboku 00 Ks 8oj$eszowa 4I:47 nn 2 1g sam (rowadzi lud izraelski 00 Ks 8oj$eszowa 4I:K4 2 1g DJJ3JE idzie (rzed nimi w su(ie oboku 00 Ks 8oj$eszowa II:4L 2 1g mwi: -!blicze moje (jdzie z wami. 8oj$esz modli si) w wersecie 46 o to# by 1g szed z 0zraelem# a w wersecie 5 obecno&+ Pana najwyraCniej bya zwi"zana z obokiem u wej&cia do 'amiotu 3 00 Ks 8oj$eszowej LQ:I6%IN czytamy# $e Pan szed z 0zraelem w oboku# ktry (odnosi si) (onad 'amiot ;gromadzenia# daj"c znak do wymarszu 3 wielu innych miejscach 1iblii jest mowa o *niele 1o$ym# ktry jest o(isywany oddzielnie od 1oga# a jednak nazywa si) Oo 1ogiem lub Panem 3 0 Ks 8oj$eszowej KK:44 mamy anioa Pa?skiego# ktry w KK:4K jest uto$samiony z 1ogiem D(odobnie jak w 0 8oj$ 46:7 i 46:4IE 3 00 Ksi)dze 8oj$eszowej KI:KQ%KI jest na(isane# $e imi) 1o$e jest w *niele 1o$ym# ktry ma (rawo (rzebacza+ grzechy -!to Ja (osyam anioa (rzed tob"# aby ci) strzeg w drodze i za(rowadzi ci) na miejsce# ktre (rzygotowaem 8iej si) (rzed nim na baczno&ci# suchaj gosu jego i nie (rzeciwstawiaj mu si)# bo nie (rzebaczy wyst)(kw waszych# gdy$ imi) moje jest w nim * je$eli b)dziesz (ilnie sucha jego gosu i wykonasz wszystko# co (owiem# wtedy b)d) nie(rzyjacielem nie(rzyjaci twoich i (rzeciwnikiem (rzeciwnikw twoich *lbowiem anio mj (jdzie (rzed tob" i za(rowadzi ci) do *morejczykw i Ahetejczykw# i Peryzyjczykw# i Kananejczykw# i Ahiwwijczykw# i Jebuzejczykw# i wyt)(i) ich 'ie kaniaj
125

Powrt do korzeni

si) ich bogom ani im nie su$ 'ie czy? tak jak oni# ale doszcz)tnie zburz i (otucz ich (omniki =u$cie Panu# 1ogu waszemu# a !n (obogosawi chleb twj i wod) twoj" !ddal) te$ choroby s(o&rd ciebie 'ie b)dzie roni"cej ani nie(odnej w twoim kraju 9iczb) dni twoich uczyni) (en" 9)k mj wzbudz) (rzed tob" i w(rawi) w (rzera$enie wszelki lud# (rzeciw ktremu wyruszysz# i s(rawi)# $e ucieka+ b)d" (rzed tob" wszyscy twoi nie(rzyjaciele Po&l) te$ (rzed tob" szerszenie# ktre wy()dz" Ahiwwijczykw# Kananejczykw i Ahetejczykw (rzed tob" 'ie wy()dz) go (rzed tob" w jednym roku# aby ziemia nie staa si) (ustkowiem i nie rozmno$y si) zwierz dziki (rzeciwko tobie Powoli b)d) ich wy()dza (rzed tob"# a$ si) tak rozmno$ysz# i$ b)dziesz mg obj"+ t) ziemi)# dziedzictwo twoje @stanowi) te$ granic) twoj" od 8orza Azerwonego do 8orza Pilisty?czykw i od (ustyni a$ do Fzeki# bo oddam w r)ce wasze mieszka?cw tej ziemi i wy()dzisz ich s(rzed oblicza swego 'ie zawieraj (rzymierza ani z nimi# ani z ich bogami 'ie b)d" mieszka+ w twojej ziemi# by ci) nie zwiedli do grzechu (rzeciwko mnie/ bo je&li b)dziesz su$y bogom ich# b)dzie to dla ciebie sidem. D00 Ks 8oj$eszowa KI:KQ%IIE 3 4I rozdziale Ksi)gi =)dziw mamy wyraCny o(is (odobnego zjawiska Pocz"wszy od wersetu 5 czytamy: -D E anio 1o$y (rzyszed jeszcze raz do kobiety# a ona (rzebywaa na (olu D E 8anoach wsta wi)c# (oszed za swoj" $on"# doszed do tego m)$a i rzek do niego D E *nio Pa?ski DJJ3JE od(owiedzia D E Dw 4IE 8anoach docieka# jakie jest imi) *nioa Pa?skiego Dw 47E 0 rzek 8anoach do swojej $ony: -'a (ewno (omrzemy# gdy$ ogl"dali&my 1oga. Dw KKE Jednak$e jego $ona od(owiedziaa mu# $e J<\901X Pan DJJ3JE chcia ich &mierci# to nie (rzyj"by z ich r"k ofiary Podobnie jak w (rzy(adku walki Jakuba z 1ogiem# anio Pa?ski jest zarwno oddzielony od 1oga# jak uto$samiony z 'im 'ajbardziej zdumiewaj"cym (rzykadem jest fragment 00 Ksi)gi 8oj$eszowej Drozdz IE# o(isuj"cy ukazanie si) *nioa Pa?skiego DJJ3JE 8oj$eszowi w gorej"cym krzewie Ao (owiedzia anio do 8oj$eszaB -Jam jest 1g ojca twego# 1g *brahama# 1g 0zaaka i 1g Jakuba. Podobnie jak 8anoach# 8oj$esz za(yta o imi)# i 1g mu je (oda Dczego nie zrobi wobec 8anoachaE# mwi"c: -Jestem# ktry jestem. Dwariant JJ3JE * wi)c *nio Pa?ski jest 1ogiem# a jednak jest oddzielony od 1oga 0stniej" (onadto fragmenty zawieraj"ce nie mniej tajemnicze stwierdzenia 'a (rzykad: czy =zechina jest 1ogiem oddzielonym w (ewnym sensie od 1ogaB Jak rozumie+ te fragmenty# ktre mwi" o 'iej wa&nie w taki s(osbB ;acytujmy tutaj szczeglnie Ks 0zajasza LN:4K%46 -=uchaj mnie# Jakubie# i ty# 0zraelu# ktrego (owoaem> Ja to jestem# Ja (ierwszy i Ja ostatni Przecie$ to moja r)ka zao$ya ziemi) moja (rawica roz(ostara niebiosa/ gdy Ja na nie woam# wszystkie razem staj" ;bierzcie si) wszyscy i suchajcie> Kto z nich to (rze(owiedziaB Ten# ktrego Pan miuje# wykona jego wol) na 1abilonie# a jego rami) na Ahaldejczykach Ja# Ja to (rze(owiedziaem i Ja go (owoaem# s(rowadziem go i on szcz)&liwie dokona swojego dziea ;bli$cie si) do mnie i suchajcie tego> !d samego (ocz"tku nie mwiem w skryto&ci# odk"d si) to dzieje# Ja tam jestem> * teraz 3szechmog"cy# mj Pan# (osa mnie i jego Duch. 3 (owy$szym fragmencie 1g jest tym# ktry (rzemawia# lecz (od koniec wy(owiedzi mwi# $e jest osob" oddzieln" od 1oga DJJ3JE i Jego Ducha Ponadto# jak (owszechnie wiadomo# literatura rabiniczna mwi o =zechinie# czyli obecno&ci 1o$ej# jako o oddzielnej osobie (osiadaj"cej inteligencj)# wol)# cel dziaania# uczucia itd KM
126

Powrt do korzeni

Ao wi)cej# istniej" w Pi&mie wskazwki (otwierdzaj"ce# $e 8esjasz jest kim& wi)cej# ni$ zwykym czowiekem 3 Ks 0zajasza 5:6%7 zostay 8u (rzy(isane imiona 1oga# dosownie tumaczone z j)zyka hebrajskiego jako -Audowny Doradca# 1g 8ocny 2 !jciec !dwieczny# Ksi"$) Pokoju. To dzieci)# ktre ma si) narodzi+# b)dzie rz"dzi+ ca" ziemi" ! 8esjaszu% Krlu mwi (salmista: -Fzek Pan Panu memu DPsalm 44Q:4E Kim jest ten# ktrego Dawid nazywa PanemB Jak$e to (ytanie zbio z tro(u suchaczy Jeszuy> -Ao s"dzicie o 8esjaszuB Azyim jest synemB. 8wi" mu: -Dawidowym. -Fzecze im: Jak$e wi)c Dawid w natchnieniu Ducha nazywa go Panem# gdy mwi: Fzek Pan Panu memu: =i"dC (o (rawicy mojej# a$ (oo$) nie(rzyjaci twoich (od nogi twoje. -Je&li wi)c Dawid nazywa go Panem# jak$e mo$e by+ synem jegoB 0 nikt nie mg mu od(owiedzie+ ani sowa# ani te$ ju$ nikt od owego dnia nie wa$y si) go (yta+. D8at KK:LK%L6 ;ob tak$e Ks 8icheasza M:KK 2 8esjasz istnieje -od dni zamierzchych. E 'ieliczne wyja&nienia rabinw dotycz"ce cytowanych fragmentw Tanach s" cakowicie nie(rzekonywuj"ce 3alka Jakuba z *nioem jest s(ychana na dalszy (lan jako nieistotny szczeg Twierdzi si)# $e *nio Pa?ski jest nazywany 1ogiem nie dlatego# $e istotnie 'im jest# lecz dlatego# $e imi) 1o$e jest w 'im Azego ma dowodzi+ (owy$sze twierdzenieB Je&li mo$emy nazywa+ *nioa Pa?skiego 1ogiem DJJ3JE dlatego# $e imi) 1oga jest w 'im# to dlaczego nie nazywa+ 1ogiem Jeszuy# w ktrym rwnie$ jest imi) 1o$eB Pisma Tanach (rzekonuj" o istnieniu jednego 1oga# ktrego natura (osiada (ewien wymiar mnogo&ci# widocznej w Jego manifestacjach !bjawienie to daje (odstaw) do zrozumienia objawienia nowotestamentowego na temat 1oga i Jeszuy 3 Tanach czytamy o *niele 1o$ym# 1ogu !jcu i =zechinie# a wszystkie trzy osoby s" traktowane oddzielnie 3 Pismach 'owego Testamentu owa -zo$ona jedno&+. natury 1oga jest zwi"zana z (ewnym rodzajem troisto&ci Duch jest o(isywany jako 1g# lecz jest osob" oddzieln" od 1oga ;ostanie dany uczniom (o odej&ciu Jeszuy do !jca D<w Jana 4L:4M%I4E ;ostanie dany (rzez !jca Dzauwa$my# $e o Duchu &wi)tym Pismo mwi -!n.# a wi)c jak o osobieE Jeszua nie jest jedynie czowiekiem# lecz (osiada imi)# natur) i znami) bosko&ci nie (rzynale$ne ludziom ;osta zrodzony z dziewicy zgodnie z (roroctwem 0zajasza D7:4LE Dtumaczonym w =e(tuagincie na j)zyk grecki jako (arthenos UdziewicaV ok 4QQ r ( n e # czyli na dugo (rzed Jeszu"E 3 zwi"zku z tym# Jego (ochodzenie jest cz)&ciowo ludzkie i cz)&ciowo 1oskie# co (ozwolio 8u (rzyj"+ natur) ludzk" i 1osk" jednocze&nie 1ardzo $ydowska w swym charakterze relacja Gukasza# mwi"ca o narodzeniu z dziewicy# konsekwentnie (odkre&la nadziej) 0zraela na wyzwolenie# a sam akt cudownego narodzenia Jeszuy jest zwi"zany z nazwaniem Oo =ynem 1o$ym ;auwa$my# $e w Ksi)dze !zeasza 0zrael jest nazywany synem 1o$ym D44:4E# a Dawid otrzyma od 1oga obietnic)# $e Ten nazwie =alomona swoim synem D00 Ks =amuela 7:4LE Jednak$e nie jest to synostwo 1o$e w tym samym# wyj"tkowym sensie# co w (rzy(adku Jeszuy 3(rawdzie 'owy Testament nie ogasza Jego 1oskiej natury w s(osb nachalny# lecz (rawda ta jest tam wyraCnie obecna 3 <w Jana N:MN Jeszua twierdzi# $e !n i -Jestem. to jedno mwi"c: -Pierwej ni$ by *braham# Jam jest. D(or 00 Ks 8oj$eszowa I:4ME 3 <w Jana M:47%4N Jeszua mwi o swej jedno&ci z !jcem# ktry# wedug nauczania rabinw# nie od(oczywa w =zabat# (oniewa$ musi (odtrzymywa+ istnienie &wiata Jeszua nazwa 1oga
127

Powrt do korzeni

swym !jcem w szczeglnym sensie Aytowali&my ju$ <w 8ateusza KK:L4%L6# gdzie Jeszua (yta suchaczy# jak Dawid mg nazywa+ swego syna# 8esjasza# swoim Panem 0nne (isma 'owego Testamentu rwnie$ odnosz" si) do tej (rawdy i (otwierdzaj" j" <w 8ateusza KN:45 nakazuje udzielanie mykwy DchrztuE w imi) !jca# =yna i Ducha &wi)tego 8esjasz jest nazwany Tym# w ktrym -zamieszkaa ciele&nie caa (enia bosko&ci. D9ist do Kolosan K:5E Jeszua by w (ostaci 1o$ej D9ist do Pili(ian K:6E# lecz wy(ar si) samego siebie i (rzyj" (osta+ sugi 3 rezultacie tego wszelkie kolano na niebie i na ziemi ugnie si) (rzed 'im# a wszelki j)zyk wyzna# $e 8esjasz Jeszua jest Panem D9ist do Pili(ian K:4QE Jeszua nie (rzedstawia jednak natury 1oga w jej cao&ci 2 jest !n jedn" z osb czy te$ as(ektw -zo$onej jedno&ci. 1oga o(isywanej w Tanach Jeszua jest t" osob"# ktra staa si) istot" ludzk" Dlatego jako czowiek Jeszua by (rowadzony (rzez Ducha 1o$ego# modli si) do !jca# a tak$e m)czy si) i zazna &mierci Jego boska natura nie umiera# lecz nale$y (ami)ta+# $e (osiada !n dwie natury: ludzk" i bosk" 3 zwi"zku z tym# $e 8esjasz jest objawieniem !jca w ludzkim ciele# modlitwy nowotestamentowe s" adresowane (rzede wszystkim do -naszego !jca. w imieniu Jeszuy 3szystko to z (ozoru mogoby si) wydawa+ niedorzeczne# ale tak nie jest Jedynie czowiek zosta stworzony na obraz 1oga# dlatego tylko on mo$e stanowi+ doskonae objawienie 1oga Doskonay czowiek nosz"cy 1o$e imi) i natur)# lecz nie b)d"cy cao&ciowym objawieniem zo$onej natury 1oga# doskonale (asuje do nauczania 1iblii Jako czowiek# Jeszua nie istnia (rzed (ierwszym stuleciem naszej ery# lecz Jego boska natura 2 owszem> Jeszua nie jest manifestacj" caej natury 1oga# lecz 1ogiem wcielonym# czyli czowiekiem (osiadaj"cym 1osk" natur) Dlatego !n sam ogasza sw" zale$no&+ od !jca D<w Jana M:45/ 47:4%M/ 46:KM%K7E Pisma mwi" o 'im# $e nie (o(eni grzechu D9ist do Jebrajczykw L:4M/ 0 9ist Piotra K:KK/ <w Jana N:L6E Je$eli 1g jest zo$on" jedno&ci"# taki o(is jest cakowicie sensowny# cho+ wykracza (oza nasze mo$liwo&ci (oznawcze ,ydzi uchylili si) (rzed t" doktryn"# ktra wcale nie jest niemo$liwa do zaakce(towania !drzucili model modlitwy chrze&cija?skiej# ktra wydaje si) ogranicza+ 1oga do osoby Jeszuy 2 tak jakby to !n by jednoosobowym 1ogiem chrze&cijan Azasem sami chrze&cijanie wy(owiadaj" si) w taki s(osb# jakby stracili z oczu 1oga !jca 2 O < 3right nazywa to zjawisko -Ahrystomonizmem.K6 Jednak$e 'owy Testament (odkre&laj"c bosko&+ Jeszuy# (rzedstawia natur) 1oga jako wykraczaj"c" (oza osob) 8esjasza 3 n!ew!e0u przypad+a h znajdujemy tam modlitw) do Jeszuy 2 natomiast o(is Jego $ycia# nauczania# &mierci i zmartwychwstania su$y (odkre&leniu faktu# $e jest !n naj(eniejszym objawieniem 1oga (rzekazanym czowiekowi Je&li ,ydzi maj" (rzebi+ si) (rzez chrze&cija?sk" retoryk)# aby zobaczy+ (rawd) o boskiej naturze Jeszui# (otrzebuj" zrozumiaych dla siebie &rodkw (rzekazania tej (rawdy# w wi)kszym sto(niu s(jnych z 'owym Testamentem 9iteratura $ydowska wbrew (ozorom nie zachowuje cakowitego milczenia na temat tajemnicy zo$ono&ci natury 1oga Ksi)ga ;ohar (odkre&la# $e !dwieczny objawia si) jako trzy gowy# -ktre s" (o"czone w jedno. D E# -o(isany jako troisty. D E# -9ecz jak trzy imiona mog" by+ jednocze&nie jednymB D E UToV mo$na (ozna+ jedynie dzi)ki objawieniu od Ducha &wi)tego.K7 D;ohar# Hol ]( KNN# Hol K: ( LIE

128

Powrt do korzeni

Je&li ju$ zaakce(tujemy fakt# $e Jeszua (osiada bosk" natur) 2 ktre to nauczanie jest zgodne zarwno z twierdzeniami Tanach o zo$onej jedno&ci natury 1oga# jak i z nowotestamentowym nauczaniem na temat Jeszuy 2 mo$emy za(yta+ o (owody# dla ktrych 1g objawia si) czowiekowi w taki s(osb Jest ich kilka Po (ierwsze# weCmy (od uwag) as(ekt objawienia: skoro czowiek zosta stworzony na (odobie?stwo 1oga# tylko on mo$e (rzynie&+ Jego naj(eniejsze objawienie Jednak$e doskonay czowiek musi nosi+ w sobie bosk" natur)# aby wytrwa+ w doskonao&ci mimo ludzkiego (ochodzenia z jego nieod"czn" skonno&ci" do grzechu 1g objawi si) nam w czowieku# aby uczyni+ objawienie maksymalnie zrozumiaym dla ludzko&ci Po drugie# objawienie si) 1oga w czowieku jest najle(szym s(osobem# w jaki mg !n (okaza+ ludzko&ci sw" wielk" mio&+ do nas D<w Jana I:46E Po trzecie# ten rodzaj objawienia (osiada wyj"tkowe znaczenie# je&li chodzi o odku(ienie Aier(ienia 8esjasza nie s" zwyk" ofiar" zast)(cz"# (odczas ktrej istota nie zwi"zana z grzesznikiem bierze na siebie jego winy 2 s" raczej (rzejawem mio&ci objawionego 1oga# ktry w&rd niewyobra$alnych m"k (rzebacza ka$demu# kto si) u(ami)ta -!jcze# (rzebacz im. 2 (owiedzia Jeszua umieraj"c na krzy$u D<w Gukasza KI:ILE Taka mio&+ budzi w nas &wiadomo&+ wasnej grzeszno&ci i rozta(ia nasze serca w akcie (okuty Jeszua jako re(rezentant caej ludzko&ci# w jej zast)(stwie wzi" na siebie bl i zniszczenie s(owodowane grzechem 2 jak rodzic# ktry z mio&ci do swych dzieci (rzyjmuje na siebie cier(ienie# aby umo$liwi+ im (owrt na drogi s(rawiedliwo&ci Poniewa$ jest !n boskim 8esjaszem# Jego ofiara (osiada niesko?czon" warto&+ Je&li jeste&my z 'im zjednoczeni duchowo# 1g akce(tuje nas w 'im Jest on zatem naszym or)downikiem i arcyka(anem# nie dlatego# $e modlimy si) do 'iego za%!ast do !jca# 0e z d0ate*o, (e jeste2%y Ew MesjaszuG<6a0- OMOW=, %o(e%y s! zwra a3 $ezpo2redn!o do 'o*a 1osko&+ 8esjasza nie wi"$e si) z bawochwalstwem# ale jest odzwierciedleniem naj(eniejszego objawienia 1oga Podobnie byo w (rzy(adku ukazywania si) 1oga w ludzkich (ostaciach# o(isywanego w Tanach 2 tamte objawienia rwnie$ nie miay bawochwalczych konotacji 3 (rzy(adku 8esjasza# objawienie nast"(io w ludzkiej (ostaci i (ozostanie ni" na zawsze * zatem Pisma daj" nam odczucie ws(aniaej rzeczywisto&ci 1oga w Jego trzech nieroz"cznych manifestacjach D(rzejawachE 0ch wzajemne wi)zi o(arte na mio&ci i harmonii s(ajaj" t) troisto&+ w wieczn" jedno&+# ktra wykracza (oza ludzkie zdolno&ci (ojmowania Jeszua modli si) do !jca# dzi)kuje 8u za mio&+# jaka istniaa (omi)dzy 'imi przed za"o(en!e% 2w!ata D<w Jana 47:ME Tak wi)c relacja mio&ci jest rzeczywisto&ci" najwy$sz" i odwieczn" Aae stworzenie jest (rze(ojone t" mio&ci" 1g odda siebie samego stworzeniu Dludzko&ciE w mio&ci# a stworzenie (o(rzez mio&+ zwraca si) do swego =twrcy Kiedy mwimy# $e 1g jest mio&ci"# nie uwa$amy# $e (rzed stworzeniem czegokolwiek kocha !n samego siebie w narcystyczny s(osb 3r)cz (rzeciwnie 2 wzajemne obdarzanie si) mio&ci" istniao zawsze (omi)dzy osobami tworz"cymi zo$on" jedno&+# jak" jest 1g

129

Powrt do korzeni

F!;D;0*G =0YD8X

=tyl $ycia ,ydw mesjanistycznych

0stnieje wiele nie(orozumie? s(owodowanych brakiem rozr$nienia dwch kwestii: -Kto mo$e nazywa+ si) ,ydemB. i -Ao to znaczy $y+ (o $ydowskuB. 3edug wskaza? halachicznych Dczyli tradycyjnej inter(retacji PrawaE# ,ydem jest ka$dy# kto urodzi si) z matki ,ydwki# zosta obrzezany Dw (rzy(adku m)$czyznE i nie (rzeszed na inne wyznanie 'iektre autorytety rabiniczne s" skonne nadal uwa$a+ za ,ydw konwertytw na inn" religi)# lecz ich dzieciom stanowczo odmawiaj" tego statusu Definicja ta rozci"ga si) tak$e na tych# ktrzy nawrc" si) na judaizm (rzyj"wszy od(owiednie nauki# (odj"wszy decyzj)# (rzyj"wszy mykw) D$ydowskie zanurzenie w wodzieE oraz obrzezanie Powy$sza o(inia na(otyka jednak na (owa$ny (roblem 2 jest s(rzeczna z biblijnymi wskazwkami ustalaj"cymi# i$ dziedziczenie $ydowskiej narodowo&ci odbywa si) -(o mieczu.# czyli (o linii m)skiej Przymierze zostao zawarte z *brahamem# a tamtych czasach ojcowie determinowali to$samo&+ religijn" caych swoich rodzin ;nak (rzymierza w (ostaci obrzezania by dokonywany na m)skim czonku# co wskazywao wyraCnie# $e Przymierze miao by+ (rzekazywane z ojca na syna 3ielu 0zraelskich m)$w 1o$ych brao za $ony nie%,ydwki# ktre integroway si) z narodem bez formalnego nawrcenia na judaizm Tak byo na (rzykad z (ierwsz" $on" 8oj$esza# ktra bya Kuszytk" Podobnie 1oaz (oj" za $on) 8oabitk) Fut# ktra wesza do linii genealogicznej Krla Dawida Pakt# i$ $ydowska to$samo&+ mo$e by+ dziedziczona (o ojcu# jest jaskrawo widoczny w (rzy(adku *talii 2 nikczemnej (oga?skiej krlowej# ktrej (rzodkini" bya 0zebel =ynem *talii by krl *chazjasz# (rzodek 8esjasza i cho+ ona sama (rbowaa (rzerwa+ krlewsk" mesja?sk" lini) genealogiczn"# jej wnuk Joasz (rze$y i zosta krlem ; (ewno&ci" nikt (rzy zdrowych zmysach nie b)dzie utrzymywa# $e 0zebel lub *talia nawrciy si) na judaizm# lecz syn i wnuk *talii byli ,ydami> 3ynika st"d# $e do tradycyjnego (ogl"du na definicj) $ydowsko&ci musimy doda+ element dziedziczenia jej (o ojcu 4 Definicja ta (owinna zosta+ jeszcze bardziej rozszerzona i obj"+ co& wi)cej ni$ fizyczne (ochodzenie i obrzezanie# (oniewa$ cae (lemiona i narody (rzechodziy na judaizm staj"c si) cz)&ci" narodu $ydowskiego K 3 ci"gu kilku (okole? (o(rzez zwi"zki krwi ludzie ci rwnie$ stali si) fizycznymi dziedzicami *brahama * wi)c obcokrajowcy tak$e mieli szans) sta+ si) cz)&ci" 0zraela Kiedy za(ytano Dawida 1en Ouriona# kto mo$e uwa$a+ si) za ,yda# (rzywdca by bardzo liberalny w swych (ogl"dach =twierdzi# $e ,ydem mo$e by+ ka$dy# kto identyfikuje si) z narodem izraelskim 3ydaje si) jednak# $e (owy$sza o(inia lekcewa$y (owag) (rzyjmowania $ydowskiej to$samo&ci i nie bierze (od uwag) g)bi (rzekonania# (otrzebnego do (odj)cia takiej decyzji

130

Powrt do korzeni

Jak wynika z (owy$szego# za ,yda mo$e si) uwa$a+ osoba# ktra: D4E Jest zrodzona z $ydowskiego ojca lub matki# DKE jest obrzezana w (rzy(adku m)$czyzn oraz DIE uznaje i (odkre&la sw" $ydowsk" to$samo&+ 8o$na rwnie$ zosta+ ,ydem (o(rzez nawrcenie na judaizm i (rzyj)cie obrzezki Dlaczego zatem definicja halachiczna mwi wy"cznie o (ochodzeniu z $ydowskiej matkiB *by od(owiedzie+ na to (ytanie# musimy si) cofn"+ do czasw <zdrasza 3tedy to# resztka 0zraelitw# ktra (owrcia (o wygnaniu do ziemi ojcw# zostaa skoniona do bawochwalstwa (rzez $ony (ochodz"ce z (ogan <zdrasz kaza im wwczas od(rawi+ wszystkie nie%$ydowskie ma$onki Fabini zdecydowali# $e dzieci zrodzone z tych kobiet nie mog" by+ uwa$ane za ,ydw 'aucza si) rwnie$# $e zarwno naturalna blisko&+ uczuciowa matki oraz stu(rocentowa (ewno&+ (ochodzenia dziecka 2 w (rzeciwie?stwie do (otencjalnych (roblemw zwi"zanych z ustaleniem ojcostwa 2 wszystko to (rzemawia za (rzyj)ciem rabinicznego (unktu widzenia !graniczmy si) zatem do stwierdzenia# $e biblijnie ustalona rola ojca w wychowaniu dziecka oraz argumenty Pism (rzemawiaj"ce za dziedziczeniem obietnicy (o ojcu s" rwnie istotne CO TO ZN#CZ: ':V &:DEMX Pytanie o to# kto jest ,ydem# staje si) istotne w momencie# gdy zastanawiamy si) nad tym# co to znaczy $y3 ,ydem lub (rowadzi+ $ydowski styl $ycia 'ie twierdzimy# $e ten# kto nie $yje (o -$ydowsku. nie jest ,ydem# (odobnie jak *merykanin nie b)d"cy (atriot" nie (rzestaje by+ *merykaninem @wa$amy jednak# $e ten# kto nie (rowadzi $ydowskiego stylu $ycia# osabia $ydowsk" to$samo&+ w swojej rodzinie# zagra$aj"c tym samym ci"go&ci tego# co jest dla 0zraela wyj"tkowe i stanowi wyr$nik naszego narodu 'a (ytanie (ostawione w (odtytule (rbowano udziela+ r$nych od(owiedzi 'iektrzy uwa$aj" za najwa$niejsze ws(ieranie 0zraela i s(oeczno&ci $ydowskiej/ inni wskazuj" na uczestnictwo w nabo$e?stwach oraz obchodzenie $ydowskich &wi"t 3szystkie te (ogl"dy zawieraj" jakie& ziarno (rawdy# lecz jej (enia mo$e zosta+ odczytana jedynie w &wietle nauczania Pism 'aj(eniejszy sens $ydowskiej to$samo&ci jest zdefiniowany w 1iblii Jak ju$ ws(ominali&my wielokrotnie# 1g wezwa 0zraela# aby by wyj"tkowym narodem w&rd wszystkich ludw# &wiadkiem Jego (rawdy i wierno&ci Jako nard otrzymali&my od 1oga nakaz czynienia (ewnych wyj"tkowych (raktyk# jak obchodzenie =zabatu czy innych &wi"t# aby nard nasz jednoczy si) wok ws(ominania dziea 1o$ego# jakim byo (owoanie ,ydw do istnienia 3 zwi"zku z (owy$szym# (owinni&my jednoczy+ si) tak$e w &wiadomo&ci wyj"tkowego celu naszego istnienia# jakim jest ogaszanie (rawdy zawartej w Pismach oraz wierno&ci Jedynego 1oga Dlatego nasze biblijne dziedzictwo w (ostaci &wi"t jest tak istotne *by uzyska+ (eniejszy obraz tego (roblemu# s(jrzmy na to# co z socjologicznego (unktu widzenia stanowi o istnieniu narodu ;adaj"c (ytanie o socjologiczn" definicj) narodu# uzyskujemy kolejny wgl"d z zagadnienie Jest to szczeglnie wa$ne w &wietle faktu# $e 1g (rzyrzek (odtrzymywa+ istnienie 0zraela# a naszym (ragnieniem jest (ost)(owanie zgodne z 1o$ym (lanem w tym zakresie ; socjologicznego (unktu widzenia# do zaistnienia narodu (otrzebne jest s(enienie trzech warunkw: okre&lenie granic# ws(lny j)zyk oraz jednolita kultura i dziedzictwo !sabienie

131

Powrt do korzeni

ktregokolwiek z (owy$szych filarw konstytuuj"cych nard (owoduje zagro$enie jego istnienia !becnie mo$na zaobserwowa+ (ewien kryzys to$samo&ci w Kanadzie# gdzie istniej" (owa$ne rozbie$no&ci kulturowe i j)zykowe dwch gru( 2 francusko% i angloj)zycznej 3iemy z historii# $e cae narody gin)y (o odci)ciu ich od wasnej ziemi 0zrael jest tutaj wyj"tkiem# (oniewa$ zdoa zachowa+ to$samo&+ mimo wielowiekowego roz(roszenia i $ycia w dias(orze Przez cay ten czas ,ydw nie byo w 0zraelu# ale 0zrael (ozostawa w ,ydach> ;atem niezb)dno&+ (osiadania granic zostaa w (rzy(adku 0zraela osabiona# (oniewa$ utracona ziemia staa si) cz)&ci" religijno%kulturowej nadziei 1g zachowa 0zrael $yj"cy w dias(orze dzi)ki ws(lnemu j)zykowi oraz dziedzictwu 3(rawdzie j)zyk hebrajski nie by u$ywany do codziennego (orozumiewania si)# lecz zosta zachowany dzi)ki zastosowaniu w synagodze Ka$dy ,yd mg dzi)ki temu oddawa+ chwa) 1ogu bez $adnej bariery j)zykowej 2 czy to w Fosji# w Polsce# we Prancji czy *nglii Dodatkowo# biblijne (raktyki religijne takie jak obchodzenie &wi"t czy (ost# a tak$e te wynikaj"ce z tradycji rabinicznej# za(ewniay zdumiewaj"c" gwarancj) ci"go&ci kulturowej !kazao si)# $e nawet (omimo utraty biblijnego rozumienia (owoania narodu izraelskiego# (owy$sze czynniki s(eniay swoj" rol) w (rzekazywaniu dziedzictwa ojcw z (okolenia na (okolenie !wo ws(lne dziedzictwo stao si) fundamentem (owszechnego (oczucia braterstwa w&rd ,ydw# co do dzisiaj owocuje trosk" ka$dej s(oeczno&ci o (otrzebuj"cych (obratymcw# ws(ieraniem 0zraela oraz (odkre&laniem innych wi)zi kulturowych z narodem (o(rzez muzyk)# taniec czy literatur) Jak wida+# (oj)cie lojalno&ci ,yda wobec swego narodu obejmuje zaanga$owanie w $ycie lokalnej s(oeczno&ci $ydowskiej oraz ws(ieranie 0zraela Jednak$e istnieje inny# jeszcze wa$niejszy czynnik decyduj"cy o rozwijaniu tych wi)zi Jest nim (iel)gnowanie historycznych# biblijnych korzeni dziedzictwa narodu $ydowskiego# co obejmuje &wi)cenie =zabatu# obchodzenie &wi"t# kultywowanie j)zyka hebrajskiego# a tak$e ty(owo $ydowskich elementw nabo$e?stwa# jak rwnie$ biblijnie zorientowane (ostrzeganie $ydowskiej historii# literatury i m"dro&ci 'ie wszyscy jeste&my w stanie kultywowa+ nasze dziedzictwo w cao&ci# lecz jako lojalni ,ydzi (owinni&my to czyni+ na miar) swych mo$liwo&ci 1g zachowa 0zraela i uczyni to wa&nie (o(rzez elementy $ydowskiego dziedzictwa ,ydowska to$samo&+ nie (osiada jednak wy"cznie as(ektw natury fizycznej ,ydzi mesjanistyczni (owinni wyra$a+ stanowczy s(rzeciw wobec s(ycania ich to$samo&ci tylko dlatego# $e inni ,ydzi (o nawrceniu do Jeszuy nie zachowuj" dziedzictwa swoich ojcw Je$eli judaizm mesjanistyczny ma by+ ruchem $ywotnym# to jego wyznawcy musz" dziaa+ w kierunku (rzeciwnym# (odkre&laj"c swoje (rzywi"zanie do biblijnej tradycji 0zraela ,adne komentarze dotycz"ce -martwej tradycji $ydowskiej.# -(owrotu do $ycia (od Prawem. i inne b)dne o(inie wynikaj"ce z niezrozumienia Pisma# nie (owinny nas zniech)ca+ do wy(eniania biblijnego i duchowego (owoania# ktre otrzymali&my od 1oga# (olegaj"cego na okazywaniu mio&ci naszym braciom oraz czer(ania z dziedzictwa naszych ojcw Kalendarz izraelski (ochodzi od 1oga/ (odtrzymywanie istnienia narodu $ydowskiego rwnie$ jest Jego dzieem Dlatego 0zrael stanowi wyj"tkowe &wiadectwo 1o$ej wierno&ci i (anowania nad (rzebiegiem historii -'ieodwoalne s1 bowiem dary i (owoanie 1o$e. DFzym 44:K5# (odkre&lenie autoraE

132

Powrt do korzeni

;wr+my rwnie$ uwag) na fakt# $e centralnym as(ektem $ydowskiego dziedzictwa jest (rorockie wezwanie do s(rawiedliwo&ci s(oecznej# (rawo&ci# okazywania ws(czucia i miosierdzia Prawo (odane w 1iblii stao si) fundamentem jurysdykcji w wielu krajach na ;achodzie ,ydzi mesjanistyczni (owinni by+ &wiadkami tych (rawd# (odanych w Pismach i (rzy(ominanych (rzez (rorokw Jako $ydzi mesjanistyczni# (owinni&my jednak (odchodzi+ do naszego dziedzictwa w s(osb bardziej kreatywny 2 wszak jeste&my (rowadzeni (rzez Ducha 1o$ego Podej&cie to musi wy(ywa+ z wn)trza/ nie mo$emy w $aden s(osb ciele&nie wymusza+ (rzywi"zania do niego# tak jak inne &rodowiska (owodowani obowi"zkiem (odtrzymywania tradycji /Z#'#T =zabat jest (rzewodnim motywem $ydowskiego stylu $ycia Jeszua naucza# $e -=zabat jest ustanowiony dla czowieka# a nie czowiek dla =zabatu. D8ar K:K7E Tak wi)c w zamy&le 1oga =zabat nigdy nie by dniem rozumianym jako element legalistycznego systemu 8imo to# (osiada on (ierwszorz)dne znaczenie je&li chodzi o $ydowsk" to$samo&+ ;asada cotygodniowego od(oczynku# oddawania chway 1ogu oraz duchowej odnowy (osiada (onadto wymiar uniwersalny 3 tym sensie# (rawo (rzestrzegania =zabatu jest duchowym i humanitarnym modelem dla wszystkich narodw Ahrze&cijanie mog" w wolno&ci (rzenosi+ t) zasad) na inny dzie?# na (rzykad na niedziel) Dla 0zraela =zabat sidmego dnia tygodnia jest szczeglnym i entra0ny% zna+!e% Przy%!erza (omi)dzy 1ogiem a Jego ludem Dlatego (ost(onowanie tego znaku (rzez ,yda jest z jego strony rwnoznaczne z (oddaniem w w"t(liwo&+ (ragnienia kontynuacji owego (rzymierza =zabat zosta ustanowiony jeszcze (rzed (owstaniem narodu izraelskiego i stanowi odbicie (orz"dku stworzenia Jednak o(rcz (ami"tki od(ocznienia 1o$ego (o siedmiu dniach stwrczej (racy# =zabat zosta dany 0zraelowi jako ws(omnienie uwolnienia narodu z niewoli egi(skiej Judaizm mesjanistyczny# (oszukuj"c sensu i s(osobu (rzestrzegania =zabatu# s(ogl"da na Jeszu)# ktry okre&li siebie -Panem =zabatu. D8ar K:KNE Dzie? ten jest rozumiany jako (rzerwanie monotonnego rytmu (racy# aby&my mogli odnowi+ si) (o(rzez oddawanie chway 1ogu# (rzebywanie w gronie (rzyjaci i od(oczynek ,ydzi mesjanistyczni &wiadcz" w ten s(osb# $e 1g jest Panem stworzenia oraz $e czowiek nie jest niewolnikiem (racy# a sfera ekonomiczna naszego $ycia nie (osiada nad nami absolutnej wadzy Ten# kto $yje wiar" i wie# co to jest -od(ocznienie w wierze. w Jeszu)# za&wiadcza &wiatu# $e 1g jest askawy i zas(okoi nasze (otrzeby nawet wtedy# gdy jedn" sidm" $ycia s()dzimy w wolno&ci od zabiegania o s(rawy materialne 3 00 Ksi)dze 8oj$eszowej KQ:N%44 istota =zabatu jest o(isana jako &wiadectwo 1o$ego (anowania nad stworzeniem ,yd mesjanistyczny wyznaje biblijn" (rawd)# $e -na (ocz"tku stworzy 1g niebo i ziemi). D0 Ks 8oj$eszowa 4:4E# odrzucaj"c tym samym wszelkie teorie na ten temat# jak ateizm# agnostycyzm# ewolucjonizm naturalistyczny czy (anteizm H Ksi)ga 8oj$eszowa (odkre&la rol) =zabatu jako (ami"tki wyj&cia z <gi(tu oraz jego wymiar humanitarny 2 w ten dzie? ka$dy ,yd# bogaty czy biedny 2 cieszy si) tak" sam" wolno&ci" od tyranii zabiegania i konieczno&ci wykonywania (racy =zabat jest rwnie$ wyrazem wiary# $e 1g (otrafi zatroszczy+ si) o nasze (o$ywienie# schronienie i okrycie 2 wszak jest naszym miuj"cym !jcem>
133

Powrt do korzeni

3 ksi)gach (rorockich znajdujemy (otwierdzenie wa$no&ci =zabatu 0zajasz mwi: -=zcz)&liwy czowiek# D E ktry (rzestrzega =zabatu# nie bezczeszcz"c go# i ktry strze$e swojej r)ki# aby nie czynia nic zego DM6:KE Aytowany fragment mwi rwnie$ o innych bogosawie?stwach# (rzeznaczonych dla ludzi miuj"cych 1o$e (rzymierze i wyra$aj"cych t) mio&+ (o(rzez (yn"ce z serca (rzestrzeganie =zabatu 3 Ksi)dze 0zajasza MN:4I%4L czytamy: -Je$eli (owstrzymasz swoj" nog) od bezczeszczenia =zabatu# aby zaatwia+ swoje s(rawy w moim &wi)tym dniu# i b)dziesz nazywa =zabat rozkosz"# a dzie? (o&wi)cony Panu godnym czci# i uczcisz go nie odbywaj"c w nim (odr$y# nie zaatwiaj"c swoich s(raw i nie (rowadz"c (ustej rozmowy# wtedy b)dziesz si) rozkoszowa Panem# a Ja s(rawi)# $e wzniesiesz si) (onad wy$yny ziemi# i nakarmi) ci) dziedzictwem twojego ojca# Jakuba# bo usta Pana to (rzyrzeky. Prorocy wiedzieli# $e bezczeszczenie =zabatu byo uderzeniem w samo serce wiary 0zraela w (anowanie 1oga i wasn" to$samo&+ jako narodu zwi"zanego z 'im (rzymierzem> 'a kartach 'owego Testamentu wbrew (ozorom nie znajdujemy za(rzeczenia sensu =zabatu (odanego wcze&niej w Tanach =am Jeszua rwnie$ nie ama =zabatu w jego (rawidowym rozumieniu 'azywa siebie -Panem =zabatu. D8ar K:K7E# demaskuj"c (owierzchowno&+ legalistw# ktrzy uczynili to &wi)to brzemieniem zamiast rozkosz"# mno$"c niebiblijne (rze(isy zwi"zane z jego obchodzeniem Paryzeusze krytykowali Jego uczniw o to# $e w =zabat uskali kosy id"c (rzez (ole# lecz (rzecie$ zachowanie uczniw Jeszuy nie miao nic ws(lnego z (rac"# a raczej byo naturalnym odruchem Dla wczesnych legalistw byo to jednak rwnoznaczne ze $niwami> Jeszua zauwa$y# $e tego rodzaju legalistyczne my&lenie (rowadzi do skoncentrowania si) na (rze(isach dotycz"cych =zabatu zamiast na jego (rawdziwym znaczeniu zwi"zanym z rado&ci"# duchow" odnow" i od(oczynkiem (rzed Panem 1)d"c Panem =zabatu# s(rzeciwi si) faszywemu (ojmowaniu tego &wi)ta Przebywaj"c (omi)dzy chrze&cijanami (ochodz"cymi z (ogan# *(osto Pawe mwi o wolno&ci w s(rawach dotycz"cych obchodzenia &wi"t 'igdy jednak nie (rzeciwstawi si) ,ydom (ragn"cym (rzestrzega+ =zabatu !czywi&cie# zdawa sobie s(raw) z niebez(iecze?stw legalizmu i dlatego nie narzuca nie%,ydom obowi"zku &wi)cenia tego dnia ; dost)(nych nam dokumentw historycznych wynika# $e (rzez kilka (ierwszych wiekw naszej ery $ydowscy wierz"cy obchodzili =zabat jako element swego narodowego dziedzictwa 3 s(oeczno&ciach (oganochrze&cija?skich w(yw $ydowskiego stylu $ycia zaowocowa (owszechnym (rzyj)ciem siedmiodniowego tygodnia 'awet obchodzenie samego =zabatu zostao zaada(towane (rzez Ko&ci# chocia$ dzie? &wi)ty (rzyj)to obchodzi+ w niedziel)# a nie w sobot) 3arto jednak zauwa$y+# $e dla chrze&cijan niedziela jest rwnie$ dniem od(oczynku i oddawania chway Panu# wybranym s(o&rd siedmiu dni tygodnia Jak to si) stao# $e chrze&cija?stwo (rzyj)o -(ierwszy. dzie? tygodnia jako &wi)toB 'iektrzy utrzymuj"# i$ (ierwsi chrze&cijanie zbierali si) w niedzielny (oranek# aby uczci+ dzie? zmartwychwstania Pa?skiego i =zabat jednocze&nie 0stnieje inna teoria mwi"ca# $e Ko&ci dosy+ wcze&nie (rzyj"# i$ w 'owym Przymierzu =zabat zosta uniewa$niony i nale$y go zast"(i+ niedziel" 'ajnowsze badania (okazuj" jednak# $e (owy$sze wyja&nienie owego (rzej&cia od soboty do niedzieli jest b)dne Dr =amuel 1acchiocchi jest autorem naj(eniejszej chyba (racy na ten temat# zawieraj"cej odniesienia do wszystkich dost)(nych materiaw Crdowych Jej
134

Powrt do korzeni

streszczenie ukazao si) w (eriodyku '!$0! a0 #r haeo0o*y Re9!ew Dwrzesie?%(aCdziernik 457NE# a (Cniejsze numery zawieraj" ciekaw" (olemik) na ten temat I Jak wynika z (odstawowych materiaw Crdowych# ustanowienie niedzieli nie byo dzieem a(ostow Jak (isz" niektrzy bibli&ci -Pawe odmwi zaj)cia stanowiska w s(rawie &wi)towania konkretnych dni# doradzaj"c adresatom listw (ost)(owanie zgodne z (rzekonaniem oraz szacunek dla innych (ogl"dw w tej materii.L DFzym 4L:I#M#6#4Q%4I#45%K4# K:46%47E 'ikt nie wymusza obchodzenia =zabatu na braciach (ochodzenia (oga?skiego# lecz idea obchodzenia niedzieli zrodzia si) wa&nie w (oganochrze&cija?skich &rodowiskach Odyby jednak Pawe faktycznie w(rowadzi tego rodzaju innowacj)# staaby si) ona Crdem (owa$nych kontrowersji# co 2 jak twierdz" historycy 2 nie miao miejsca 1acchiocchi (rze&ledzi histori) obchodzenia niedzieli do czasw cesarza Jadriana D447%4IME# kiedy to (rze&ladowania ze strony rzymskich wadz do(rowadziy do sto(niowego odci)cia si) chrze&cijan od zwyczajw $ydowskich Jedyne (rzykady s(otka? wierz"cych odbywaj"cych si) w (ierwszym dniu tygodnia wskazuj" na to# i$ roz(oczynay si) one raczej w sobotni wieczr ni$ w niedzielny (oranek> 3 $ydowskim (oj)ciu nast)(ny dzie? roz(oczyna si) wieczorem (o(rzedniej doby# dlatego w Dziejach *(ostolskich KQ:7 Pawe naucza (rzez ca" noc i o(u&ci zgromadzenie w niedziel) rano Jak wida+# nie mia w zwyczaju od(oczywa+ w ten dzie? Pierwsi wierz"cy gromadzili si) wieczorem na 3ieczerzy Pa?skiej# jak czytamy w 0 9i&cie do Koryntian 44:KQ =(otkania te mogy si) odbywa+ w sobotni wieczr# b)d"c zarazem cz)&ci" $ydowskiego =aida =zliszi Dczyli trzeciego (osiku szabatowegoE (o(rzedzaj"cego uroczysto&+ zako?czenia =zabatu DJawdalaE 'ie%,ydzi mogli (omyli+ t) uroczysto&+ z ustanowieniem niedzieli jako dnia &wi)tego 1)d"c cz)&ci" s(oecze?stwa izraelskiego# $ydowscy wierz"cy udawali si) w niedziel) do normalnych zaj)+# za& bior"c udzia w szabatowych nabo$e?stwach synagogalnych# gromadzili si) na 3ieczerz) Pa?sk" w (Cniejszej# bardziej dogodnej (orze ;daniem 1acchiocchiego# &wi)cenie niedzieli wynika z (ostawy antysemickiej traktuj"cej =zabat nawet jako oznak) na(i)tnowania narodu $ydowskiego (rzez 1oga 1iblia w najmniejszym sto(niu nie odmawia =zabatowi jego warto&ci jako znaku niewygasaj"cego (rzymierza (omi)dzy 1ogiem a 0zraelem# zawartego na (ocz"tku z *brahamem Dla ,yda mesjanistycznego =zabat jest dniem &wi)towania od(ocznienia# jakie mamy w Jeszui# ktry jest Panem =zabatu ,ydzi mesjanistyczni musz" unika+ legalistycznego (odej&cia do =zabatu# w ktrym najwa$niejsze s" (rze(isy mno$one w niesko?czono&+ Je$eli jednak mamy traktowa+ to &wi)to (owa$nie# (owinni&my trzyma+ si) kilku zasad# ktre mog" by+ z (owodzeniem uznawane (rzez wszystkich naszych braci wedug ciaa: Po (ierwsze# =zabat (owinien by+ dniem wolnym od (racy# szczeglnie takiej# ktra kojarzy nam si) z za(ewnieniem materialnego bez(iecze?stwa 3 judaizmie zawsze istniay (ewne wyj"tki od nakazu od(oczynku# takie jak zawody wymagaj"ce ci"gego stanu (ogotowia 2 lekarze# stra$acy it( Jednak nawet ludzie (racuj"cy w ten s(osb musz" znaleC+ czas na od(oczynek i duchow" odnow) Po drugie# wyznaczenie jednego dnia w tygodniu i (rzeznaczenie (i"tkowego wieczoru na uroczysty (osiek# modlitw) oraz za(alenie &wiec# ma (ewne duchowe znaczenie 2 wszystko to (omaga nam u&wiadomi+ sobie# $e roz(oczyna si) szczeglny czas# (rzeznaczony dla Pana
135

Powrt do korzeni

'iektrzy ,ydzi mesjanistyczni mocno (odkre&laj" w ten wieczr dzieo Jeszui# ktry jest &wiato&ci" &wiata Pomocnymi dodatkami mog" by+ bogosawie?stwa wy(owiadane nad chlebem i winem =zabat jest rwnie$ od(owiednim dniem# by ws(lnie oddawa+ chwa) 1ogu i gromadzi+ si) na czytaniu oraz nauczaniu =owa Azas ten mo$na (o&wi)ci+ na s(otkania w gronie rodziny# (rzyjaci czy braci z kongregacji =" takie rodzaje zaj)+# ktre umykaj" naszej uwadze w codziennym zagonieniu# a szabatowy s(okj s(rzyja ich wykonywaniu 3s(lne czytanie historii biblijnych# ciche zabawy# o(owiadanie &wiadectw w gronie znajomych# a nawet drzemka mog" (rzys(orzy+ od(oczynku i rado&ci w =zabat !bchody tego &wi)ta mo$na zako?czy+ ws(ln" modlitw"# na (rzykad nabo$e?stwem w stylu hawdali# ktra jest uroczysto&ci" zako?czenia =zabatu ;a(ala si) wtedy s(ecjaln" &wiec) i gasi si) j" w winie# a w (omieszczeniu roztacza si) za(ach s(ecjalnych (achnide# (rzy(ominaj"cych o sodyczy =zabatu 'ajwa$niejsze jest to# by nasze zaj)cia w tym dniu byy zwi"zane z (rawdziw" odbudow" s(oeczno&ci z Panem 'ie musimy &ci&le definiowa+ (oj)cia -(racy.# jednak (owinni&my unika+ wszelkich dziaa?# ktre wi"$" si) z (resj" zabez(ieczenia sobie materialnego bez(iecze?stwa =zabat (owinien stanowi+ (rawdziwy kontrast w stosunku do dni (owszednich Kongregacje organizuj"ce nabo$e?stwa i inne zebrania szabatowe nie (owinny obci"$a+ swoich czonkw zbyt wieloma zaj)ciami 2 je$eli (ragniemy# by to &wi)to byo dla nas rozkosz"# niechaj nasze &wi)towanie b)dzie s(ontaniczne i kreatywne# a nie wymuszone 3iele cennych materiaw na temat =zabatu mo$na znaleC+ w (ublikacjach $ydowskich oraz w Katalogu $ydowskimM# b)d"cym cennym Crdem informacji o wszystkich &wi)tach obchodzonych w judaizmie

POZO/T#KE >WI?T# &:DOW/KIE Pas ha Pascha jest wielkim &wi)tem (rzywouj"cym ws(omnienie wyj&cia ,ydw z egi(skiej niewoli oraz ukonstytuowaniem 0zraela jako narodu To najwi)ksze ze &wi"t obchodzonych na (ami"tk) okre&lonych wydarze? historycznych# zawieraj"cym wiele znacze? odnosz"cych si) do wszystkich uczniw 8esjasza =am <Rodus stanowi ty( lub inaczej wzorzec wszystkich dzie odku(ie?czych dokonanych (rzez 1oga# w"cznie z ostatecznym odku(ieniem i ustanowieniem Krlestwa 1o$ego !dnotujmy zatem najwa$niejsze z nich: 4 ;abicie baranka (aschalnego jako ofiary# a tak$e (omazanie krwi" odrzwi domu jest w 'owym Testamencie tem dla zrozumienia sensu &mierci Jeszuy Jak anio &mierci (rzeszed obok tych domw $ydowskich# ktre byy chronione krwi" baranka# tak my (rzeszli&my ze &mierci do $ywota dzi)ki krwi Jeszuy =koro umar !n w wigili) Paschy DJan 45E# jest -1arankiem (aschalnym.# ofiarowanym dla naszego zbawienia D0 Kor M:7 nn E Ten sam fragment wzywa nas do usuni)cia kwasu zo&ci i (rzewrotno&ci s(o&rd siebie

136

Powrt do korzeni

-'ie macie si) czym chlubi+ Azy nie wiecie# $e odrobina kwasu cay zaczyn zakwaszaB @su?cie stary kwas# aby&cie si) stali nowym zaczynem# (oniewa$ jeste&cie (rza&ni/ albowiem na nasz" UPasch)V jako baranek zosta ofiarowany 8esjasz !bchodCmy wi)c &wi)to nie w starym kwasie zo&ci i (rzewrotno&ci# lecz w (rza&nikach szczero&ci i (rawdy D0 Kor M:6%NE 3 noc wyj&cia z <gi(tu ,ydzi jedli niekwaszone ciasto# (oniewa$ nie miao ono czasu urosn"+ Kwas sta si) rwnie$ symbolem za# ktre wkrada si) w $ycie czowieka =ymbolika (aschalna jest centralnym elementem Pawowego nauczania na temat 8esjasza K MQQQ ,ydw zostao nakarmionych kilkoma bochenkami chleba dzi)ki mocy 1o$ej dziaaj"cej w 8esjaszu !braz ten tchnie symbolik" (aschaln"# (rzywouj"c na my&l mann)# ktr" 1g karmi 0zraela na (ustyni I 3cze&ni wierz"cy 2 zarwno ,ydzi jak i nie%,ydzi 2 obchodzili (ami"tk) zmartwychwstania 8esjasza wa&nie w &wi)to Paschy# roz(oczynaj"ce o&miodniowy okres &wi"t Prza&nikw Jeszua zast"(i baranka (aschalnego# ktry (rzesta by+ elementem obchodw L !statnia 3ieczerza 8esjasza bya (osikiem (aschalnym# (odczas ktrego Jeszua ustanowi kielich odku(ienia Dtrzeci kielichE oraz afikomen Djeden z trzech kawakw macyE symbolami swej wylanej krwi oraz zamanego ciaa 3 ten s(osb wskaza uczniom# $e chleb i wino s(o$ywane (odczas sederu wskazuj" na dokonane (rzeze? odku(ienie i mwi" mocy (yn"cej z jego (rzyj)cia 3 &wietle (owy$szego mo$emy zobaczy+# w jaki s(osb ,ydzi mesjanistyczni (owinni obchodzi+ &wi)to Paschy !czywi&cie# (odczas o&miu dni &wi)ta Prza&nikw b)d" si) radowa+ i dzi)kowa+ 1ogu za odku(ienie z egi(skiej niewoli# za (owoanie do $ycia narodu izraelskiego oraz za jego ochron) na (rzestrzeni wiekw =(o$ywanie niekwaszonego chleba (rzez o&miu dni &wi"tecznych oraz sam (osiek (aschalny s(o$ywany 4L dnia miesi"ca 'isan b)d" radosnymi elementami tych obchodw> Jednak$e# jednocze&nie b)d" oni w"cza+ w swoje &wi)towanie wszystkie as(ekty nowego $ycia# jakim obdarzy ich Jeszua Tak wi)c# chleb i wino b)d" obrazowa+ Jego ciao i krew 1)dzie !n rwnie$ tre&ci" i wy(enieniem wszelkich obrazw o charakterze ofiarniczym# b)d"cych elementami &wi)ta Paschy Pascha jest rwnie$ ws(aniaym czasem dorocznego nauczania dla caej rodziny# ktra gromadzi si) wraz z go&+mi na wieczornym (osiku 4L dnia miesi"ca 'isan Podczas sederu rodzina mesjanistyczna b)dzie czyta+ fragmenty =owa 1o$ego odnosz"ce si) do <Rodusu oraz !dku(ienia dokonanego (rzez Jeszu) Aae &wi)to trwa osiem dni# ze szczeglnym uwzgl)dnieniem dnia (ierwszego i smego jako wolnych od (racy# w ktre organizuje si) zgromadzenia caej kongregacji# jak to jest o(isane w KI rozdziale 000 Ksi)gi 8oj$eszowej ;arwno w =tarym# jak i w 'owym Testamencie# Pascha jest ws(aniaym &wi)tem 1o$ej aski> Powinni&my doda+# $e zakaz umieszczania na li&cie go&ci sederowych osb nieobrzezanych nie (owinien dotyczy+ wierz"cych# ktrzy s" czy&ci Da wi)c obrzezani w sercachE w 8esjaszu D(atrz Dzieje *(ostolskie 4QE Pascha jest &wi)tem wy(enienia 1o$ej obietnicy danej *brahamowi# $e (owstanie z niego wielki nard# a 8esjasz b)dzie jego (otomkiem Fadosne &wi)towanie tych faktw nie ma nic ws(lnego z jakimkolwiek legalizmem Tysi"ce ,ydw mesjanistycznych na caym &wiecie obchodz" Pasch) wa&nie w taki s(osb
137

Powrt do korzeni

>w!to P!erwo !n B od0! zan!e o%eru 3 000 Ksi)dze 8oj$eszowej KI:5%4L czytamy o &wi)cie Pierwocin# obchodzonym w (ierwszy =zabat (o &wi)cie Paschy Podczas tego &wi)ta skada si) 1ogu ofiar) z (ierwocin &wie$o zebranych (lonw Jak ws(omniano wcze&niej# Jeszua jest wy(enieniem wszystkich ofiarniczych as(ektw &wi"t $ydowskich 8imo# i$ &wi)to Pierwocin nie jest jednym z tzw &wi"t gwnych# to jednak (osiada swoje znaczenie 2 dla nas jest to &wi)to zmartwychwstania 3 0 9i&cie do Koryntian 4M:KQ#KKb czytamy: -* jednak 8esjasz zosta wzbudzony z martwych i jest (ierwiastkiem tych# ktrzy zasn)li D E Tak te$ w 8esjaszu wszyscy zostan" o$ywieni. 0stot" &wi)ta Pierwocin jest obietnica nadej&cia czego& wi)kszego 2 (oniewa$ Jeszua zmartwychwsta# nadejdzie co& le(szego# mianowicie zmartwychwstanie wszystkich Jego na&ladowcw Dlatego uwa$amy# $e cz)&ci" obchodw tego &wi)ta (rzez ,ydw mesjanistycznych mo$e by+ nabo$e?stwo (rze(rowadzone w zgromadzeniu lub w gronie rodzinnym 3s(aniaym (omysem byoby odczytanie 000 Ks 8oj$eszowej KI:5%4L oraz 0 9istu do Koryntian 4M Dodatkowo mo$na nasze kongregacje mog" tego dnia zebra+ s(ecjaln" ofiar) Dkolekt)E na (otrzeby zgromadzenia# b)d"c" wyrazem (rzekonania# $e wszystko# co mamy# nale$y do 1oga 3 dawnym 0zraelu &wi)to Pierwocin byo zwi"zane z roz(ocz)ciem $niw Pami)taj"c o tym# wzmacniamy wi)zi z naszym narodem i ziemi" ojcw /zawuot <2w!to Ty*odn!= B P!3dz!es!1tn! a Prawo nakazuje nam odliczy+ L5 dni Dczyli siedem tygodniE od &wi)ta Pierwocin# aby wej&+ w obchody kolejnego &wi)ta 2 =zawuot ,ydowska liturgia zawiera element odliczania dokonywanego we wszystkich synagogach# zwanego -odliczaniem omeru. Dzie? (i)+dziesi"ty jest jednym z trzech &wi"t gwnych# (odczas ktrych nale$y (rzyby+ do Jerozolimy i stawi+ si) (rzed obliczem 1oga 3 czasach biblijnych =zawuot byo zwi"zane z dzi)kczynieniem za (ierwsze zbiory zb$ Jednak$e za czasw Jeszuy znaczenie tego &wi)ta zostao zmienione (rzez rabinw# ktrzy (o(rzez r$ne obliczenia (rbowali nawi"zywa+ do momentu nadania 0zraelowi objawienia na =ynaju za (o&rednictwem 8oj$esza !bydwa as(ekty maj" swoj" warto&+# dlatego dobrze jest (ami)ta+ (odczas obchodw zarwno o ziemi ojcw# jak i o nadaniu Prawa naszemu narodowi 0stnieje jednak inne znaczenie tego &wi)ta# najwa$niejsze zarwno dla ,ydw mesjanistycznych jak i dla chrze&cijan# ktrzy (rzyj)li =zawuot jako wasne &wi)to# nazywaj"c je Pi)+dziesi"tnic" 3a&nie w tym dniu 1g suwerenn" decyzj" wyla Ducha &wi)tego DFuach ha KodeszE na uczniw Jeszuy zgromadzonych w 3ieczerniku 3 drugim rozdziale Dziejw *(ostolskich znajdujemy o(is cudownego wydarzenia# kiedy to uczniowie zacz)li ogasza+ <wangeli) wszystkim zgromadzonym w Jerozolimie ,ydom w j)zykach narodw# (o&rd ktrych ("tnicy mieszkali na codzie? @czniowie mwili j)zykami# ktrych nigdy si) nie uczyli# a wyniku tego (onadnaturalnego zwiastowania wielu ludzi (rzy"czyo si) do grona wierz"cych

138

Powrt do korzeni

! tym# jakie znaczenie ma fakt# i$ Duch &wi)ty zosta wylany wa&nie tego dnia# &wiadczy (odana w =owie 1o$ym zasada mwi"ca# $e tylko w mocy Ducha mo$emy wy(enia+ wol) 1o$" i $"+ rezultaty (osusze?stwa 3a&nie (rzez Ducha 1g wy(isa Prawo w naszych sercach D<z I6:KM%K7/ Jebr 4Q:46E =zawuot jest zatem &wi)tem bogatym w wiele biblijnych znacze? i odniesie? do historii 0zraela Jest to dzie? od(oczynku i oddania chway 1ogu Domy i budynki kongregacji mo$na ozdobi+ dekoracjami w (ostaci winnych gron# a (odczas nabo$e?stw nale$y (odkre&la+ zwi"zki "cz"ce Prawo 1o$e z Jego Duchem# ktry natchn" autorw Pism 3dzi)czno&+ dla Pana mo$na wyrazi+ wasn" hojno&ci" wobec (otrzebuj"cych i dawaniem ofiar na (otrzeby kongregacji 'ajwa$niejsze jednak jest to# $e =zawuot jest okazj" do odnowienia wi)zi z Panem (o(rzez Ducha &wi)tego Rosz ;aszana \wi)to Tr"b# czyli $ydowski 'owy Fok# jest obchodzone jesieni"# w (ierwszym dniu miesi"ca Tiszri wedug kalendarza izraelskiego Pierwotnie nie byo zwi"zane z nadchodz"cym rokiem# lecz rabini (owi"zali ten dzie? z obliczon" (rzez siebie dat" stworzenia &wiata 'a (ocz"tku 0zrael mia obchodzi+ to &wi)to jako dzie? zad)cia w szofar Dbarani rgE# co byo sygnaem roz(ocz)cia (rzygotowa? do obchodw &wi)ta Jom Ki(ur 2 st"d $ydowska tradycja (rawidowo w"cza w liturgi) tego dnia modlitwy o od(uszczenie grzechw ;godnie z 1ibli"# 0zrael (owinien obchodzi+ (ierwszy dzie? nowego roku (odczas &wi)ta Paschy Tiszri jest miesi"cem (rzy(adaj"cym jesieni"# kiedy to ws(czesne staro$ytnemu 0zraelowi narody o&cienne obchodziy (ocz"tek nowego roku# czego (aralel" mo$e by+ dzisiejszy 4 stycznia &wi)towany na caym &wiecie 'ie ma nic zego w obchodzeniu tego dnia (ami"tki stworzenia &wiata# do(ki nie tracimy z oczu najwa$niejszego znaczenia Fosz Jaszana# jakim jest wej&cie w okres rachunku sumie? i u(ami)tania (rzed 1ogiem &wi)to Tr"b (rzy(omina nam rwnie$ o (owtrnym (rzyj&ciu Jeszuy 8esjasza i obj)ciu (rzeze? (anowania nad &wiatem 3 0 9i&cie do Tesaloniczan L:46%4N czytamy: -D E =am Pan na dany rozkaz# na gos archanioa i tr"by 1o$ej zst"(i z nieba/ wtedy naj(ierw (owstan" ci# ktrzy umarli w Ahrystusie# (otem my# ktrzy (ozostaniemy (rzy $yciu# razem z nimi (orwani b)dziemy w obokach w (owietrze# na s(otkanie Pana/ i tak zawsze b)dziemy z Panem Przeto (ocieszajcie si) nawzajem tymi sowy . 3 0 9i&cie do Koryntian czytamy# $e w (odczas zmartwychwstania (rzy (ochwyceniu Ko&cioa zostaniemy w mgnieniu oka (rzemienieni# a sygnaem b)dzie gos ostatniej tr"by DszofaruE Tak wi)c ,ydzi mesjanistyczni &wi)tuj" Fosz Jaszana jako dzie? od(oczynku# gromadz"c si) na nabo$e?stwach uwielbiaj"cych# (odczas ktrych (odkre&la si) konieczno&+ (rzygotowania do (owtrnego (rzyj&cia 8esjasza i zmartwychwstania wierz"cych oraz ogasza si) (ocz"tek (rzygotowa? do &wi)ta Jom Ki(ur Aiekaw" ide" jest (rba (o"czenia tradycyjnego i nowoczesnego stylu uwielbienia (odczas tych nabo$e?stw

139

Powrt do korzeni

.o% K!pur B Dz!e5 Od+up!en!a Jom Ki(ur to najwa$niejsze &wi)to ze wszystkich# jakie odbywaj" si) w caym $ydowskim roku liturgicznym 3 dawnym 0zraelu by to dzie? zo$enia ofiary odku(iaj"cej cay nard D000 Ks 8oj$eszowa 46E *rcyka(an wchodzi wtedy do 8iejsca 'aj&wi)tszego z krwi" ofiarowanych zwierz"t# aby dokona+ odku(ienia grzechw caego ludu# skra(iaj"c ni" wieko *rki Przymierza Dczyli tzw Przebagalni) 2 U(rzy( tum VE 0stotnym momentem w Jom Ki(ur bya ceremonia zwi"zana z kozem ofiarnym 2 arcyka(an kad r)ce na gowie zwierz)cia# (rzekazuj"c w symboliczny s(osb grzechy 0zraela# ktre nast)(nie zostaway wy()dzone wraz z kozem na (ustyni) Jest to jedyny dzie? w roku# ogoszony (rzez Tor) dniem (ostu 2 cay nard (owinien wtedy (ogr"$y+ si) w smutku i u(ami)ta+ za (o(enione grzechy 9iturgia tradycyjnego judaizmu zawiera wiele ws(aniaych modlitw (okutnych 'iektre z nich zawieraj" wyraCne akcenty mesjanistyczne 2 na (rzykad# (ro&ba o (rzebaczenie grzechw jest (owi"zywana z zasugami wy(racowanymi (rzez 8esjasza 6 Pro&by o od(uszczenie s" rwnie$ skadane na (odstawie ofiarowania 0zaaka (rzez *brahama D,ydzi mesjanistyczni traktuj" to wydarzenie jako za(owiedC ofiary zo$onej (rzez 8esjasza Jeszu)E Jom Ki(ur (ozostaje centralnym &wi)tem rwnie$ w judaizmie mesjanistycznym 2 nie jakoby&my (rbowali uzyska+ od(uszczenie grzechw (o(rzez samo obchodzenie &wi)ta czy modlitwy wy(owiadane akurat w tym dniu: 8esjasz Jeszua jest naszym arcyka(anem# naszym odku(ieniem i naszym kozem ofiarnym> &rodkowe rozdziay 9istu do Jebrajczykw wyja&niaj" znaczenie ofiary dokonanej (rzez Jeszu) w odniesieniu do Jom Ki(ur# stanowi"c dla nas wykadni) tego tematu Jom Ki(ur jest dla ,ydw mesjanistycznych dniem zawieraj"cym wiele znacze? !to one: 4 =" to centralne obchody wy(enienia (rzez Jeszu) biblijnych (oj)+ ka(ana i ofiary K Jest to dzie? modlitwy# (ostu i wstawiennictwa za nasz nard# 0zrael I Jest to dzie? badania swego serca i odwrcenia si) od grzechw# zgodnie z zaleceniem Pisma# ktre wzywa nas# by&my -do&wiadczali samych siebie. D0 Kor 44:KN/ 0 Jana 4:N%5 itd E Jest to dzie?# ktry (o&wi)camy zarwno ws(lnemu uwielbieniu 1oga w kongregacji# jak i osobistej refleksji nad kierunkiem naszego duchowego $ycia w mijaj"cym roku Azy idziemy drog" Pa?sk"# czy te$ zboczyli&my na wasne &cie$kiB Azy zauwa$yli&my u siebie duchowy wzrost# czy mo$e zastjB Jak zach)ca =owo 1o$e w 9i&cie Jakuba L:6%44# (owinni&my (okutowa+ i odwrci+ si) od grzechu# a zwrci+ ku Panu 3(rawdzie wznawanie win i uzyskiwanie ich od(uszczenia jest nasz" codzienn" (raktyk"# lecz nie ma (rzeszkd# by w (ewnych okresach zwrci+ na to szczegln" uwag) !bok wy$ej ws(omnianych elementw# nasze nabo$e?stwa w &wi)to Jom Ki(ur (odkre&laj" (eni) i wy(enienie =owa# jakie mamy w 8esjaszu =zczeglnym czasem rado&ci jest (ost# ktry zbli$a nas do Pana i (rzy(omina o od(uszczeniu grzechw# ktrego dost"(ili&my dzi)ki ofierze Jeszuy 0stniej" dwa obszary nie(orozumie?# ktre warto odnotowa+ w odniesieniu do Jom Ki(ur Pierwszy dotyczy nabo$e?stwa zwanego -kol nidrej.# roz(oczynaj"cego (ierwszy wieczr &wi)ta 8odlitwa wznoszona wtedy jest (ro&b" o (rzebaczenie zamania &lubw i (rzysi"g zamanych w (rzeszo&ci i w (rzyszo&ci 'ie(rawd" jest jednak# $e ,ydzi nie maj" zamiaru dotrzymywa+ obietnic i chc" si) w ten s(osb -zabez(ieczy+. na (rzyszo&+ 'asi ojcowie byli
140

Powrt do korzeni

cz)sto si" zmuszani do (rzysi"g# ktrych nie mogli dotrzyma+ chc"c jednocze&nie (ozosta+ wiernymi 1ogu 8odlitwa ta staa si) (aradygmatem naszej (otrzeby od(uszczenia win we wszystkich dziedzinach $ycia 2 nie jest ona (rb" uzyskania carte blanche w s(rawie (rzyszych grzechw# lecz raczej odzwierciedleniem ludzkiej sabo&ci w czasie (rze&ladowa? Po drugie# modlitwy wy(owiadane (odczas nabo$e?stw od(rawianych w Fosz Jaszana i Jom Ki(ur# maj" s(owodowa+ w(isanie nas do Ksi)gi ,ywota Dna nast)(ny rokE 'a&ladowcy Jeszuy cz)sto maj" w"t(liwo&ci zarwno w s(rawie modlitwy jak skadania $ycze? w Fosz Jaszana: -oby& by w(isany . !kre&lenie Ksi)ga ,ywota mo$e si) odnosi+ do r$nych ksi"g judaizmu 'iektrzy nauczaj"# $e jest to symboliczna ksi)ga $ywota wiecznego# wymieniona w !bjawieniu Jana 0nni mwi" jednak# $e chodzi tutaj wy"cznie o 1o$e wyroki w stosunku do tych# ktrzy maj" (rze$y+ nast)(ny rok Je$eli (rzyjmiemy to drugie rozumienie# nie (owinno by+ (roblemw z (rzyjmowaniem i skadaniem $ycze? w Fosz Jaszana /u+ot B >w!to Na%!ot4w </za"as4w= ;araz (o Jom Ki(ur roz(oczyna si) &wi)to =ukot Jest to trzecie &wi)to gwne# (odczas ktrego ka$dy m)$czyzna (owinien odby+ (ielgrzymk) do Jerozolimy i stawi+ si) (rzed Panem Trwa osiem dni# (odczas ktrych ,ydzi mieszkaj" w namiotach# aby (rzy(omnie+ sobie o w)drwce ich (raojcw (rzez (ustyni)# kiedy byli zdani wy"cznie na 1o$" ask) nie maj"c wasnych zabez(iecze? i (olegaj"c jedynie na Jego o(iece 1g w nad(rzyrodzony s(osb zas(okaja ich (otrzeby 2 dawa im (okarm# dba o ubrania i o schronienie 'ie mieli (rawie nic# a jednak 1g dawa im to# czego (otrzebowali> ;amieszkiwanie w namiotach jest wyraCnym (rzy(omnieniem o 1o$ej asce 2 (obudza do refleksji o tym# $e cho+by&my mieli ws(aniae ziemie i bogactwa# nadal jeste&my cakowicie zale$ni od 1oga Poczucia bez(iecze?stwa nie wolno lokowa+ w (osiado&ciach i wasnej za(obiegliwo&ci 1g (rzy(omina rwnie$ 0zraelowi# $e bogactwo absolutnie nie jest wynikiem ich wasnej s(rawiedliwo&ci czy mocy DH Ks 8oj$eszowa N%4QE 'ard 3ybrany mia kocha+ 1oga caym sercem i ca" ufno&+ (okada+ wy"cznie w 'im !&miodniowe &wi)to ma by+ wyraCnym (rzy(omnieniem wszystkich (owy$szych (rawd \wi)to =ukot su$yo rwnie$ uwielbieniu 1oga za ostatni okres $niw w roku 2 by to czas okazywania 8u wdzi)czno&ci za zebrane (lony Az)&ci" tradycyjnych obchodw tego &wi)ta jest recytacja (salmw z gru(y Jallel D44I%44NE oraz obrz)d (otrz"sania sno(em (rzed Panem D000 Ks 8oj$eszowa KIE 0stotnym elementem obchodzenia =ukot jest okazywanie go&cinno&ci 2 z wdzi)czno&ci dla 1oga za Jego o(iek) dzielimy si) z innymi dobrami otrzymanymi z Jego aski Pierwszego i ostatniego dnia &wi)ta zwouje si) zgromadzenie caej kongregacji \wi)to 'amiotw rwnie$ jest (rzesycone akcentami mesjanicznymi 3 <wangelii Jana 7%5 jest zawarte nauczanie Jeszuy# ktre najle(iej rozumiemy w kontek&cie tego &wi)ta 3 ostatnim dniu obchodw Jeszua zawoa: -Je&li kto (ragnie# niech (rzyjdzie do mnie i (ije Kto wierzy we mnie# jak (owiada Pismo# z wn)trza jego (o(yn" rzeki wody $ywej * to mwi o Duchu. DJan 7:I7%I5E

141

Powrt do korzeni

; talmudycznego o(isu &wi)ta =ukot wiemy# $e w tym dniu odbywaa si) wielka ceremonia wylewania wody na otarz jako ofiary z (ynw dla Pana 3 czasach# gdy istniaa jeszcze &wi"tynia# szczytowym momentem &wi)ta =ukot by obrz)d zwany -rado&ci" czer(ania wody.# roz(oczynaj"cy si) drugiego wieczoru i trwaj"cy (rzez sze&+ dni Ka$dego (oranka skadano ofiar) z (ynw 2 nabierano wody z sadzawki =iloam i uroczy&cie (rzenoszono j" w zotym dzbanie do &wi"tyni# gdzie bya wylewana do dziurkowanej czary umieszczonej (o zachodniej stronie otarza# symbolizuj"cej obfity deszcz# o ktry modlono si) ka$dego roku ;a(alano ogniska# wok ktrych ta?czono z za(alonymi (ochodniami i &(iewano (rzy akom(aniamencie harf# cytr# cymbaw i tr"b DTal =ukotE 3 ostatnim dniu &wi)ta na Dziedzi?cu Kobiet odbywaa si) ws(aniaa ceremonia za(alania &wiate Po ich za(aleniu &wi"tynia bya dosownie sk"(ana w &wietle 3edug wszelkiego (rawdo(odobie?stwa taka wa&nie sytuacja stanowia kontekst wy(owiedzi Jeszuy: -Ja jestem &wiato&ci" &wiata. DJan N:4KE =zsty rozdzia <wangelii 8ateusza jest rwnie$ ws(aniaym odniesieniem do &wi)ta =ukot# gdy$ (rzy(omina o ojcowskiej dobroci i trosce naszego 1oga 3 jaki s(osb ,ydzi mesjanistyczni obchodz" &wi)to =ukotB 0stnieje tutaj wielka r$norodno&+# lecz musz" by+ zachowane najwa$niejsze cechy ws(lne: (o (ierwsze# jak w (rzy(adku wszystkich innych &wi"t# wszelkie as(ekty ofiarnicze zostaj" zast"(ione !sob" i ofiar" Jeszuy Dodatkowo# nabo$e?stwa w (ierwszy i ostatni dzie? &wi"t s" uroczystymi zgromadzeniami# (odczas ktrych (otrz"samy sno(ami w ge&cie dzi)kczynienia# czytamy (salmy Jallel i uwielbiamy Pana "cz"c tradycyjne i ws(czesne elementy liturgiczne 3ieczorami organizujemy s(otkania w gronie rodziny i (rzyjaci# ws(lnie s(o$ywaj"c (osiki i czytaj"c wymienione wy$ej fragmenty Pism Jednym z naszych (odstawowych (roblemw jest biblijne zalecenie mieszkania w namiotach (rzez cay okres &wi"t 3 gor"cym klimacie 0zraela (raktyka ta jest nie tylko (i)kna# ale tak$e (raktyczna 3 innych miejscach Dias(ory wykonanie tego nakazu jest jednak utrudnione &wiadomi tego rabini starali si) (odtrzymywa+ tradycj) budowania szaasw lub (rzynajmniej s(o$ywania w nich ws(lnych (osikw Je&li chodzi o (raktykowanie tego zwyczaju (rzez ,ydw mesjanistycznych# to zdajemy sobie s(raw)# $e zosta on zalecony narodowi mieszkaj"cemu we wasnej ziemi# (osiadaj"cej wasne domy i (oczucie bez(iecze?stwa Dias(ora dys(onuje (en" wolno&ci" w tym wzgl)dzie 2 tam# gdzie klimat na to (ozwala# istotnie zalecamy budowanie szaasw (rzez rodziny i s(o$ywanie tam (osikw Dekorowanie namiotu Dczy szaasuE jest wielk" atrakcj" dla dzieci i w(rowadza wszystkich w &wi"teczny nastrj 'iektrzy ,ydzi mesjanistyczni wybieraj" si) w tym czasie na wycieczk) (od namiot# aby zazna+ bogosawie?stwa 1o$ej o(ieki -w terenie.# bo (rzecie$ to !n daje so?ce i deszcz Pierwszego i ostatniego dnia &wi)ta mamy czas od(oczynku i ws(lnych nabo$e?stw o charakterze uwielbiaj"cym Tradycyjnie jest to okres oczekiwania na (rzyj&cie Krlestwa 8esjasza 2 (ewnego dnia 1g b)dzie (ostrzegany jako o(iekun (rzez wszystkich mieszka?cw ;iemi Dlatego zgodnie z 4L rozdziaem Ksi)gi ;achariasza# &wi)to 'amiotw b)dzie obchodzone na caym &wiecie# a wszystkie narody b)d" wysya+ swych (rzedstawicieli do Jerozolimy# aby wzi)li udzia w uroczysto&ciach

142

Powrt do korzeni

>w!ta po%n!ejsze ! posty /!% hat Tora <Rado23 Tory= =koro o(isali&my &wi)to =ukkot# warto byoby zaraz (o nim zaj"+ si) &wi)tem =imchat Tora 'ie jest ono biblijne# roz(oczyna si) zaraz (o zako?czeniu &wi)ta 'amiotw i su$y obchodom roz(ocz)cia kolejnego rocznego cyklu czytania Tory =(oeczno&+ $ydowska stworzya wielkie &wi)to rado&ci z dnia# ktry jest (o&wi)cony jedynie (rzewijaniu zwojw Pi)cioksi"gu od ko?ca do (ocz"tku 8o$na jednak zada+ (ytanie# czy$ nie jest radosn" chwil" zako?czenie czytania Pism (rzez ws(lnot) i okazja do (rzeczytania ich (onownieB 3 &wi)to =imchat Tora odbywaj" si) ta?ce ze zwojami Pism/ w niektrych ortodoksyjnych s(oeczno&ciach chasydzkich owa rado&+ (rzybiera nieraz bardzo s(ektakularne formy ,ydzi mesjanistyczni maj" w tym dniu jeszcze jeden (owd do rado&ci 2 w 8esjaszu zostali&my uznani za s(rawiedliwych Dczyli us(rawiedliwieniE# a Jego Duch wy(isa tre&+ Tory w naszych sercach Pur!% 2 su$y obchodom uratowania 0zraela od eksterminacji (lanowanej za czasw im(erium (erskiego Ksi)ga <stery o(isuje s(isek (rzeciwko ,ydom uknuty (rzez Jamana i ws(ania" (ostaw) krlowej <stery DJadassyE# ktra w(yn)a na zmian) decyzji krla i odwoanie rozkazu wymordowania Jebrajczykw Purim (rzy(ada na koniec zimy# w miesi"cu *dar# a cech" charakterystyczn" tego &wi)ta s" gry# (ie&ni# kostiumy i czytanie Ksi)gi <stery# (odczas ktrego dzieci robi" haas zaguszaj"c imi) Jamana# ile razy zostanie wymienione (rzez lektora Przy(omina si) wtedy rwnie$ inne okresy wielkich zagro$e? dla naszego narodu Dla ,ydw mesjanistycznych istniej" nieograniczone mo$liwo&ci kreatywnego obchodzenia tego &wi)ta Jak dot"d# (raktyk" ciesz"c" si) najwi)kszym (owodzeniem jest organizowanie s(otka?# wystawianie sztuk teatralnych oraz urz"dzania koncertw uwielbienia .o% ha /zoah B Dzie? ;agady Ten dzie?# (rzy(adaj"cy KM 'isan# (rzy(omina zagad) euro(ejskich ,ydw w wyniku niewyobra$alnych okrucie?stw dokonywanych (rzez hitlerowsk" machin) eksterminacji ;arwno w synagogach# jak i w wi)kszych s(oeczno&ciach odbywaj" si) nabo$e?stwa wy(enione modlitwami# recytacjami (oezji i (rozy obozowej# a tak$e zach)t" do walki o (rzetrwanie narodu izraelskiego ,ydzi mesjanistyczni "cz" si) ze swymi bra+mi w $alu# (odkre&laj"c jednocze&nie fakt# $e ostateczn" nadziej" na wieczn" s(rawiedliwo&+ i (okj jest krlowanie 8esjasza 9uteranin Pranklin 9itiell w ksi"$ce @+rzy(owan!e .ezusa sugeruje# aby w ko&cioach chrze&cija?skich rwnie$ organizowano tego dnia nabo$e?stwa# (odczas ktrych Ko&ci (okutowaby za grzech milczenia wobec dokonywanej ;agady# okazuj"c jednocze&nie ws(czucie narodowi $ydowskiemu Dz!e5 N!epod0e*"o2 ! Izrae0a 2 DJom ha *cmaotE M dnia miesi"ca 0jar obchodzimy &wi)to odrodzenia (a?stwa 0zrael w 45LN roku Jest to dzie? wy(enienia biblijnych (roroctw i &wi)towania wielkiego cudu# obchodzony we wszystkich kongregacjach na &wiecie T!sza '7#9 2 DDziewi"ty dzie? miesi"ca *:E Ten dzie?# (rzy(adaj"cy na &rodek lata# jest dniem smutku i $aoby 3tedy to w M56 r ( n e zostaa zniszczona Pierwsza &wi"tynia D(rzez 1abilo?czykwE# a tego samego dnia 6M6 lat (Cniej D7Q r n e E armia Tytusa zniszczya Drug" &wi"tyni) 2 to chyba jest co& wi)cej# ni$ tylko zbieg okoliczno&ci> Tego dnia w 4L5K roku zosta rwnie$ w(rowadzony w $ycie dekret o wygnaniu ,ydw z Jisz(anii
143

Powrt do korzeni

,ydzi mesjanistyczni (owinni w tym dniu identyfikowa+ si) z wasnym narodem# modl"c si) za? i wstawiaj"c# maj"c na uwadze (owy$sze s"dy 1o$e Azytamy wtedy fragmenty =owa 1o$ego (rzynosz"ce (ociech) i nadziej)# a tak$e modlimy si) o (okj dla Jeruzalemu i o zbawienie (rzyjaci i caego narodu Chanu+a 2 Dzie? Po&wi)cenia 3 tym dniu obchodzimy (ami"tk) zdumiewaj"cego zwyci)stwa 8achabeuszy nad wojskami im(erium grecko%syryjskiego i wyzwolenia 0zraela s(od jego oku(acji *ntioch <(ifanes i jego nast)(cy (rbowali zniszczy+ nie tylko $ydowsk" (a?stwowo&+# ale tak$e wszelkie (rzywi"zanie do Pism 'awet w &wi"tyni dokonywano aktw bluCnierstwa# a wielu (obo$nych ,ydw (onioso w tych czasach m)cze?sk" &mier+ 3reszcie okoo roku 46Q ( n e rodzina 8achabeuszy stan)a na czele wielkiego (owstania# zako?czonego zwyci)stwem i oczyszczeniem oraz (onownym (o&wi)ceniem &wi"tyni =amo &wi)to Ahanuka# (rzy(adaj"ce KM dnia miesi"ca Kisle:# jest zwi"zane z tym ostatnim wydarzeniem Podczas o&miodniowych obchodw# ka$dego dnia za(ala si) kolejn" &wiec) na o&mioramiennym &wieczniku 2 jest to (rzy(omnienie cudu# jaki wydarzy si) (odczas (onownego (o&wi)cania &wi"tyni (rzez 8achabeuszy !t$# lam(y za(alone wwczas miay oliw) wystarczaj"c" zaledwie na jeden dzie?# lecz (aliy si) (rzez osiem dni# zanim dostarczono nowy za(as ,ydzi mesjanistyczni wraz z caym narodem rado&nie obchodz" ws(omnienie tamtych dni# czytaj"c ich o(isy z a(okryficznych Ksi"g 8achabejskich i (rzedstawiaj"c niektre ich w"tki w (ostaci sztuk teatralnych ,ydzi mesjanistyczni mog" (rzy tej okazji (rzy(omina+ o relacji# jaka zachodzi (omi)dzy Jeszu" 2 Dobrym Pasterzem# a Jego owcami# ktre -sysz" Jego gos. i id" za 'im DJan 4QE 'ie mo$na (rzeoczy+ faktu# $e w tym samym czasie chrze&cijanie obchodz" &wi)ta 1o$ego 'arodzenia 3(rawdzie mi)dzy ,ydami mesjanistycznymi istnieje cakowita zgodno&+# je&li chodzi o biblijne znaczenie tych &wi"t jako (rzy(omnienia czasu (rzyj&cia 8esjasza na &wiat# to jednak istnieje (ewna ambiwalencja emocjonalna# dotycz"ca tego okresu w roku Po (ierwsze# wedle zgodnej o(inii biblistw# KM grudnia n!e jest dat" narodzin Jeszuy ;wykle kojarzy si) j" z (oga?skim &wi)tem so?ca# (odczas ktrego (rbowano -wskrzesi+. wiosn) za (omoc" (raktyk magicznych 1y+ mo$e (owodem# dla ktrego Ko&ci (rzyj" ten termin jako &wi)to# bya (rba wchoni)cia (oga?skich zwyczajw i -(rzekwalifikowania. ich na chrze&cija?skie 8imo to# trudno si) (ozby+ w"t(liwo&ci co do suszno&ci takiego (ost)(owania 3a&nie z (owodu (owi"za? 1o$ego 'arodzenia z religiami (oga?skimi szesnasto% i siedemnastowieczni (urytanie zarzucili obchodzenie tego &wi)ta =(oeczno&+ $ydowska staraa si) (odkre&la+ znaczenie Ahanuki D(omimo ich drugorz)dnego charakteruE# aby zniwelowa+ nieco w(yw 1o$ego 'arodzenia (o(rzez obchodzenie wasnych &wi"t zwi"zanych z wzajemnym obdarzaniem si) (rezentami To jednak jeszcze nie koniec caej historii 2 ostatnio kardyna Jean Danielou wyrazi o(ini)# i$ data KM grudnia Dwedug kalendarza sonecznegoE zostaa za(ro(onowana (rzez Ko&ci jako &wi)to narodzin 8esjasza wa&nie dlatego# $e OY dz!e5 %!es!1 a K!s0e9 by od dawna istotn" dat" dla wczesnych ,ydw mesjanistycznych =kojarzenie tych dwch terminw ulego z czasem zatarciu i KM Kisle: zosta uto$samiony z KM grudnia jako dniem narodzin Jeszuy Danielou utrzymuje (onadto# $e KM Kisle: jest dat" urodzenia Jakuba Azy istnieje jakie& rozwi"zanie (roblemu zwi"zanego z (owy$szymi datami i zwi"zanych z nim nie(orozumie? 2 rozwi"zanie# ktre wyszoby na(rzeciw (otrzebie uroczystego
144

Powrt do korzeni

obchodzenia (ami"tki narodzenia 8esjasza# kiedy to czytamy fragmenty <wangelii o(isuj"ce to wydarzenie z detalami D8at 4%K/ Guk 4%KEB Przygl"daj"c si) uwa$nie s(osobowi# w jaki dawni i ws(cze&ni ,ydzi mesjanistyczni obchodzili i obchodz" &wi)to zmartwychwstania Jeszuy# mogliby&my odnaleC+ (ewne sugestie rozwi"za? ,ydzi mesjanistyczni &wi)tuj" dzie? ;martwychwstania w odniesieniu do 4L 'isan# czyli Paschy# (ost)(uj"c zgodnie z $ydowskim kalendarzem ksi)$ycowym 8imo braku zgody co do daty urodzenia 8esjasza# mo$na (okusi+ si) o kilka nowych# odkrywczych (ro(ozycji zaagodzenia s(oru 1ez Ahanuki i zachowania narodu $ydowskiego (rzez 1oga Jeszua nie (rzyszedby na &wiat Ahanuka jest &wi)tem &wiate# a Jeszua 2 &wiato&ci" &wiata 1y+ mo$e wa&nie dlatego dla ,ydw mesjanistycznych kulminacyjnym momentem Ahanuki mogyby by+ obchody narodzin Jeszuy# ktre jednak nale$aoby wyznaczy+ na KM Kisle: wedug $ydowskiego kalendarza ksi)$ycowego 3tedy mo$na by odczytywa+ wymienione (owy$ej fragmenty <wangelii Podczas obchodw &wi)ta Ahanuka mo$na rwnie$ ws(omina+ (osta+ Jakuba# wielkiego (rzywdcy (ierwszej s(oeczno&ci mesjanistycznej w Jerozolimie ,ydzi mesjanistyczni (owinni uczyni+ Jeszu) centrum wszystkich obchodw i zgodnie z t" zasad" wydawa+ literatur) (rzydatn" w (raktycznym obchodzeniu tych &wi"t Powy$sza idea jest jedynie (ewn" sugesti"# wysuni)t" (rzez autora z nadziej"# $e zasuguje na w(rowadzenie w $ycie INNE PR#KT:KI ZWIIZ#NE Z ODD#W#NIEM CZCI 'O6@ C! !t <)rdz0e= -0 rzek Pan do 8oj$esza: Przemw do synw izraelskich i (owiedz im# $eby oni i ich (otomkowie (orobili sobie fr)dzle na skrajach swoich szat# a (rzy fr)dzlach na skraju umie&cili sznurki z fioletowej (ur(ury 1)dziecie mieli te fr)dzle (o to# aby&cie# gdy na nie s(ojrzycie# (rzy(omnieli sobie wszystkie (rzykazania Pa?skie# i aby&cie je (enili# a nie dali si) zwie&+ swoim sercom i swoim oczom# ktre was (rowadz" do bawochwalstwa# aby&cie (ami)tali i wy(eniali wszystkie moje (rzykazania# i byli &wi)tymi 1oga waszego Jam jest Pan# wasz 1g# ktry was wywiodem z ziemi egi(skiej# aby by+ dla was 1ogiem# Jam jest Pan# 1g wasz. D0H Ks 8oj$eszowa 4M:I7%L4E ;naczenie tego nakazu jest cakiem (roste =taro$ytni 0zraelici nosili czworok"tne szale z wyci)ciami na gow) i ramiona 'a ka$dym rogu takiego szala mieli sobie zrobi+ fr)dzle# a ka$dy fr)dzel mia mie+ jedn" nitk) koloru fioletowej (ur(ury Ta ni+ su$ya ku (rzy(omnieniu# $e wszystko# co czyni jej wa&ciciel# jest (o&wi)cone 1ogu# za& on sam jest 1o$ym &wi)tym Dtzn oddzielonym 2 U(rzy( tum VE (ragn"cym z caego serca wy(enia+ wszystkie (rzykazania ;a ka$dym razem# gdy ,yd s(ojrza na swj szal# mia sobie (rzy(omnie+ o swoim (owoaniu i (o&wi)ceniu dla Pana 'aszym (ragnieniem# jako ,ydw mesjanistycznych# jest (onowne odkrycie du ha Dczyli istoty i (rawidowych zastosowa?E Prawa# a nie tylko Jego litery 'ie rozumiemy (owy$szego (rzykazania w ten s(osb# $e jako ludzie $yj"cy w dwudziestowiecznej cywilizacji ;achodniej (owinni&my (owrci+ do ubiorw s(rzed IMQQ lat i (rzyszy+ sobie fr)dzle na rogach ubra?

145

Powrt do korzeni

@wa$amy jednak# $e (owinni&my u(atrywa+ jego znaczenia w staym (rzy(ominaniu sobie o naszym (o&wi)ceniu dla 1oga i o Jego mio&ci do nas 'iektrzy ,ydzi mesjanistyczni ceni" szal modlitewny jako (rzy(omnienie (rzykaza?# mimo i$ nie nosz" szat ws(czesnych 8oj$eszowi 3kadaj"c szal# wracaj" do (ierwszej mio&ci# czyli 8esjasza =" tacy# ktrzy wkadaj" ta00!t +atan (od wierzchnie okrycie# aby nosi+ szal (rzez cay dzie? 'a (o(arcie warto&ci tallitu i fr)dzli mogliby&my (rzytoczy+ sowa samego Jeszuy: -Je&li mnie miujecie# (rzykaza? moich (rzestrzega+ b)dziecie. 'ale$y jednak (odkre&li+# $e celem noszenia tallitu jest zachowywanie (ami)ci o (rzykazaniach# a nie samo wy(enianie zalecenia dotycz"cego ubioru Jeszua rwnie$ nosi szal z fr)dzlami# a ci# ktrzy chcieli (rosi+ Oo o uzdrowienie# (rbowali dotkn"+ -skraja Jego szat. D8ar M:KN/ 6:M6E =" tacy# ktrzy nosz" tallit jako symbol szaty s(rawiedliwo&ci# ktr" zostali&my obleczeni dzi)ki 8esjaszowi Tylko dzi)ki Jego mocy jeste&my w stanie wy(enia+ (rzykazania J 9 <llison twierdzi# $e a(osto Pawe z (ewno&ci" nosi szal 2 w (rzeciwnym wy(adku nie suchano by go w $adnej synagodze 5 Te)!0!n B P!0a+ter!e 3 H Ksi)dze 8oj$eszowej 6:L nn # czyli tzw -fragmencie =zSma.# czytamy nast)(uj"ce sowa: -1)dziesz miowa Pana# 1oga swego# z caego serca swego i z caej duszy swojej# i z caej siy swojej 'iechaj te sowa# ktre Ja ci dzi& nakazuj)# b)d" w twoim sercu D E Przywi"$esz je jako znak do twojej r)ki i b)d" jako (rze(aska mi)dzy twoimi oczyma 3y(iszesz je te$ na odrzwiach twojego domu i na twoich bramach. Tradycyjnym s(osobem wy(eniania tego nakazu jest umieszczenie na (rzedramieniu maego (udeeczka z (rzymocowanymi do? skrzanymi (aseczkami o(lataj"cymi r)k)# aby (udeeczko si) nie zsuwao Podobne (udeeczko (rzywi"zuje si) na czole za (omoc" takich samych# skrzanych (askw# o(lataj"c nimi gow) 3y(enienie (rzykazania dotycz"cego drzwi i bram (olega na (rzybiciu do futryny maych skrzyneczek zwanych mezuzami 3szystkie trzy rodzaje (udeek zawieraj" zwitki z od(owiednimi wersetami biblijnymi Te)!0!n zakada si) (odczas osobistej modlitwy i nabo$e?stwa ;nw mamy do czynienia z biblijnym zaleceniem u$ywania (rzedmiotw su$"cych za(ami)taniu (ewnych (rawd Tradycja $ydowska zabrania u$ywania tefilin w =zabat# (oniewa$ sam =zabat jest -znakiem. Przymierza (omi)dzy 1ogiem a 0zraelem 3 judaizmie unika si) takiego u$ywania znakw# ktre umniejsza znaczenie ktregokolwiek z nich Poniewa$ filakterie rwnie$ s" traktowane jako znak Przymierza# wyklucza si) -mieszanie. ich z =zabatem Duch Prawa do(uszcza wolno&+ w stosowaniu nakazanych (raktyk maj"cych (rzy(omina+ (ewne (rawdy lub zasady# a tak$e (odkre&la istot) danego nakazu 1y+ mo$e# ws(czesne metody dosownego stosowania si) do tego rodzaju zalece?# (owinny (olega+ n( na wy(isywaniu =zSma na deskach rozdzielczych samochodw lub na lustrach azienkowych# aby&my (rzy(ominali sobie o 1ogu (odczas jazdy do (racy lub (orannego golenia @wa$amy jednak# $e n( mezuza jest elementem (rzydaj"cym domowi $ydowskiej atmosfery i charakteru Pakt# $e niektre (rzedmioty zwi"zane z uwielbieniem 1oga s" obce wielu
146

Powrt do korzeni

ws(czesnym ,ydom# nie (owinien nas zra$a+ n( do zakadania filakteriw (odczas modlitwy# je$eli czynimy to z serca# a nie w (oczuciu s(enienia legalistycznego obowi"zku 3 rzeczy samej# stosowanie tefilin (odczas (orannej rozmowy z 1ogiem mo$e by+ (rawdziw" rado&ci" 2 wszak istniej" gesty# b)d"ce elementem uwielbienia 'ale$y jednak wyraCnie (odkre&li+# $e cielesna religijno&+ (rowadz"ca do zwracania uwagi na wasn" osob)# jest w oczach 1o$ych bezwarto&ciowa# a dla czowieka 2 niebez(ieczna D8at KI:M%6E .ar%u"+a <+!pa= 'akrycie gowy jest w istocie niebiblijn" tradycj"# stanowi"c" jeden z (odstawowych s(osobw $ydowskiej identyfikacji we ws(czesnym &wiecie @$ywanie jarmuki (owinno by+ (ostrzegane (o(rzez (ryzmat wolno&ci zalecanej (rzez 'owy Testament# chocia$ (ojawia si) tutaj (ewna w"t(liwo&+ Jest ona zwi"zana z fragmentem 0 9istu do Koryntian 44:L%7# gdzie czytamy: -8)$czyzna D E nie (owinien nakrywa+ gowy# gdy$ jest obrazem i odbiciem chway 1o$ej . Powinni&my jednak (ami)ta+# $e w r$nych kulturach (rzy(isuje si) (oszczeglnym (rzedmiotom r$ne znaczenia 2 nie mo$na arbitralnie stwierdzi+# $e nakrycie gowy stanowi w dzisiejszych czasach uniwersaln" oznak) ulego&ci# jak za dni a(ostoa Pawa 'iektre (lemiona afryka?skie traktuj" wystawienie j)zyka jako gest (owitania# lecz znalazszy si) w&rd ameryka?skich wierz"cych# a(osto za(ewne unikaby tego rodzaju zachowa? 3e ws(czesnych kulturach nakrycia gowy nie s" ju$ kojarzone z $adn" konkretn" tre&ci"# lecz w staro$ytno&ci stanowiy element tego# co dzi& nazwaliby&my -mow" ciaa. ;asada kierowania si) duchem Prawa Dw (rzeciwie?stwie do literyE dziaa tutaj tak samo# jak w inter(retacji Tanach =woim $yciem (owinni&my &wiadczy+# $e w 8esjaszu jeste&my odnowionym obrazem 1oga# unikaj"c zachowa? charakterystycznych dla ludzi niezbawionych i dalekich od $ywej wi)zi z 'im Taka jest istota Pawowego nauczania na ten temat# i je$eli nakrycie gowy nie niesie ze sob" za(rzeczenia tej (rawdy w kontek&cie konkretnej kultury# to nie ma $adnych (rzeszkd# by je nosi+ !to fragment artykuu z The #%er! an Mess!an! .ew Dwiosna 4575E ukazuj"cy# jak saby jest zwi"zek (omi)dzy sensem nakrywania gowy za czasw Pawa a dzisiejszym noszeniem jarmuki: -J*F8@GK*. -Jednym z symboli $ydowskiej (obo$no&ci jest od dawna nakrycie gowy zwane jarmuk" 3ymagane w kr)gach ortodoksyjnych# jest oznak" czci dla 1oga 3 &rodowiskach judaizmu reformowanego staje si) coraz (owszechniejszym symbolem identyfikacji z (a?stwem 0zrael i narodem $ydowskim Praktyka noszenia jarmuki u(owszechnia si) rwnie$ w&rd ,ydw mesjanistycznych -!statnio (ojawiy si) gosy (oddaj"ce w w"t(liwo&+ sens noszenia jarmuki# za (odstaw) (odaj"c konkretne fragmenty Pism 'iektrzy chrze&cijanie strofuj" ,ydw mesjanistycznych za noszenie tego nakrycia gowy# (rzez co -niemowl)ta. w 8esjaszu staj" (rzed (roblemem zwi"zanym z inter(retacj" niektrych wersetw 2 (rzecie$ (owiedziano im# $e w &wietle 'owego Przymierza mog" nosi+ jarmuk) jako wyraz $ydowskiej to$samo&ci> Poniewa$ ostatecznym arbitrem w tego rodzaju s(rawach jest dla nas =owo 1o$e# rozwi"zania (roblemu musimy szuka+ wa&nie tam

147

Powrt do korzeni

-Pragmentem (odnoszonym (rzez (rzeciwnikw tej (raktyki jest 0 Koryntian 44:L%4M *(osto Pawe naucza tu o wyraCnym rozgraniczeniu (ci# ktrego (odstaw" jest sam (orz"dek stworzenia 3 tym kontek&cie (isze o dugo&ci wosw# a (Cniej (rzechodzi do (roblemu nakrycia gowy jako nast)(nego odwzorowania tego$ (orz"dku 3(rawdzie jarmuka nie bya wtedy stosowana i w zwi"zku z tym nie moga by+ (rzedmiotem s(oru# lecz nale$y stwierdzi+# czy (owy$szy fragment zawiera odniesienia do niej -D E Ka$dy m)$czyzna# ktry si) modli albo (rorokuje z nakryt" gow"# ha?bi gow) swoj" D E Dwerset LE D E 1o je&li kobieta nie nakrywa gowy# to niech si) te$ strzy$e/ a je&li ha?bi"c" jest rzecz" dla kobiety by+ ostrzy$on" albo ogolon"# to niech nakrywa gow) 8)$czyzna bowiem nie (owinien nakrywa+ gowy# gdy$ jest obrazem i odbiciem chway 1o$ej/ lecz kobieta jest odbiciem chway m)$czyzny 1o nie m)$czyzna jest z kobiety# ale kobieta z m)$czyzny *lbowiem m)$czyzna nie jest stworzony ze wzgl)du na kobiet)# ale kobieta ze wzgl)du na m)$czyzn) Dlatego kobieta (owinna mie+ na gowie oznak) ulego&ci ze wzgl)du na aniow D E !s"dCcie sami: Azy (rzystoi kobiecie bez nakrycia modli+ si) do 1ogaB Azy$ sama natura nie (oucza was# $e m)$czyCnie# je&li za(uszcza wosy# (rzynosi to wstyd# a kobiecie# je&li za(uszcza wosy# (rzynosi to chlub)B. -Ju$ (obie$ne (rzeczytanie tego fragmentu (rowadzi do wniosku# $e krytycy zwyczaju noszenia jarmuki s" niekonsekwentni# nie $"daj" bowiem nakrywania gowy od kobiet# ktry to wymg zosta wyraCnie (ostawiony (rzez Pawa . Jedn" z (odstawowych zasad inter(retacji tekstw biblijnych jest ich odczytywanie w kulturowym i historycznym kontek&cie Powy$szy fragment zawiera ca" gam) (roblemw dotycz"cych r$nicy (omi)dzy (ciami# ze s(osobem ubierania si) w"cznie 'ale$y za(yta+# co a(osto mia na my&li (isz"c o nakryciu gowy i jego zwi"zku z dugo&ci" wosw 0stnieje silny materia dowodowy na to# $e Pawe nie mwi tutaj o niczym# co cho+by (rzy(ominaoby jarmuk) Prawdo(odobnie chodzi mu o szczeglny rodzaj chusty# zakrywaj"cej ca" damsk" fryzur) 3osy kobiety byy w tamtej kulturze (ostrzegane jako jej chluba 2 atrakcyjnie u(i)te s(loty (rzydaway niewie&cie urody i (owodzenia @wa$ano rwnie$# $e dama nie (owinna chodzi+ z roz(uszczonymi wosami# ktre byy wyr$nikiem kobiet roz(ustnych 9iteratura $ydowska wyraCnie to (otwierdza D0zaj I:47/ 'um M:4N/ 000 8ch L:6/ Talmud Nedar!% IQb/ 'um F 5:4Q4E Je$eli kobieta (okazywaa si) (ublicznie z go" gow"# m"$ mia (rawo wystawi+ jej list rozwodowy DKetubot 7:6E 8)$atki (owinny zawsze nosi+ nakrycie gowy DKetubot K:4E Talmud w ksi)dze 1erachot KLa (orwnuje nawet wystawianie wosw na widok (ubliczny z (okazywaniem wstydliwych cz)&ci ciaa 0stniaa konce(cja# $e (i)kne wosy bez nakrycia stanowi" (okus) dla aniow Podsumowuj"c# Pawe (rawdo(odobnie (isa do Koryntian o takim nakryciu gowy# ktre zasaniao rwnie$ twarz# zalecaj"c zakadanie go (odczas modlitwy oraz (ublicznego zabierania gosu Jak w (raktyce stosowa+ (owy$sze wiadomo&ciB Podstawow" zasad" (owinno by+ (ost)(owanie zgodne z intencjami nauczania biblijnego 3i)kszo&+ egzegetw uwa$a# $e w (rzy(adku analizowanego fragmentu istniej" dwa (oziomy intencji: uniwersalna zasada mwi# $e wyraCny rozdzia (ci jest wkom(onowany w (orz"dek stworzenia Fozdzia ten (owinien znajdowa+ odzwierciedlenie w ubiorze i zachowaniu Jest to zasada aktualna w ka$dej e(oce 0stniej" jednak (ewne zastosowania szczegowe: ot$# za czasw a(ostoa Pawa (o(ularnym s(osobem (odkre&lania r$nic (omi)dzy (ciami bya dugo&+ wosw# od(owiednie nakrycia gowy i inne symbole Odyby wczesny m)$czyzna zao$y na gow) damsk" chust)# zostaby
148

Powrt do korzeni

uznany za transwestyt) 0ntencj" Pawa nie byo udzielanie szczegowych instrukcji# (isanych dla konkretnych adresatw# wszystkim czytelnikom na (rzestrzeni dziejw Dlatego uwa$amy# $e jarmuka jest nakryciem gowy dozwolonym w imi) biblijnej wolno&ci 3ierzymy# $e w (rzy(adkach (odobnych w"t(liwo&ci wa&nie owa wolno&+# jak" mamy w 8esjaszu# (owinna by+ wyznacznikiem naszych (ostaw Poza tym# jak si) wydaje# Pawowe nauczanie na temat nakrycia gowy miao niewiele ws(lnego z jarmuk" '!$0!jne przep!sy ! na+azy doty z1 e zysto2 ! po+ar%4w zawarte w 000 Ks 8oj$eszowej 44%46 oraz H Ks 8oj$eszowej 4L Prawidowe zrozumienie (raw dotycz"cych czysto&ci (okarmw jest trudnym zadaniem ze wzgl)du na mnogo&+ mo$liwych inter(retacji 0stnieje inter(retacja -zdrowotna.# (odawana (rzez <lmera Jose(hsona w ksi"$ce OodSs Key to Jealth and Ja((iness D-1o$y klucz do zdrowia i szcz)&cia.E oraz w wielu innych (ublikacjach Jest to (ogl"d utrzymuj"cy# i$ unikanie (okarmw nazwanych nieczystymi byo (o (rostu korzystne dla zdrowia# (odobnie jak zakaz dotykania zmarych# (adliny oraz nakaz unikania krwi# tr"du i wszelkiego rodzaju wyciekw 2 wszystkie te (rawa miay chroni+ (rzed zaka$eniem i chorobami 'iektre zwierz)ta (odane na li&cie nieczystych s" dzisiaj (owszechnie uwa$ane za nosicieli rozlicznych zarazkw ;wolennicy tego (ogl"du utrzymuj"# $e nawet najle(sze (rzyrz"dzenie wie(rzowiny nie chroni (rzed zara$eniem trychinami Trzeba jednak (rzyzna+# $e chocia$ 1oskie (rze(isy w tym wzgl)dzie maj" zwi"zek z ludzkim zdrowiem# to jednak chc"c zastosowa+ t) argumentacj) do ka$dego (rawa# trzeba by j" nieco -naci"gn"+. 1o dlaczego na (rzykad matka (ozostaje w stanie nieczystym (rzez II dni (o urodzeniu cho(ca# lecz 66 dni (o (owiciu dziewczynkiB 0stniej" jeszcze inne (rze(isy (roblematyczne w kontek&cie (owy$szej (rby wyja&nienia zasady rz"dz"cej cao&ci" omawianych (raw Dlaczego czowiek staje si) nieczysty (o odbyciu stosunku (ciowegoB 0nne wyja&nienie# wci"$ bardzo (o(ularne# (osiada mocne (o(arcie ze strony biblistw# (odane w -Komentarzu do =tarego Testamentu. Keila i Deiletcha *rgumentuj" oni# i$ rozdzia na to# co -czyste. i -nieczyste. wi"$e si) z symbolik" grzechu i u(adku# (rzy(ominaj"c jednocze&nie czowiekowi o jego sabo&ci =koro &mier+ wesza na &wiat (rzez grzech# a wszyscy zrodzeni z *dama (ozostaj" grzesznikami# zatem wszystkie obiekty zwi"zane z narodzinami i &mierci" (ozostaj" nieczyste i (owoduj" nieczysto&+ 'a (rzykad# za nieczyste uwa$a si) zwierz)ta (adlino$erne# (oniewa$ $yj" ze &mierci innych Dotykanie zmarego jest kontaktem z -za(at" za grzech. =tosunek (ciowy sam w sobie nie jest grzeszny# lecz wi"$e si) z (rzekazywaniem $ycia ska$onego grzechem 2 cho+ z drugiej strony# w &wietle odku(ienia owo rozmna$anie jest aktem bogosawionym Podobnie# narodziny czowieka s" jakby symbolicznym aktem (ojawienia si) -nieczystego. DgrzesznegoE na &wiecie Tr"d symbolizuje (osiadanie u(adej natury# a inne choroby s" (otwierdzeniem ska$enia &wiata w wyniku *damowego grzechu Kobieta zgrzeszya jako (ierwsza# st"d 66%dniowy okres nieczysto&ci matki (o urodzeniu dziewczynki# (odczas gdy II dni nieczysto&ci (o urodzeniu cho(ca ma (rzy(omina+ o grzechu *dama Trzecie wyja&nienie zostao (odane (rzez 8ary Douglas *utorka twierdzi# $e (odzia czyste% nieczyste jest odzwierciedleniem staro$ytnej idei (eni i dostosowania 'a (rzykad: ryby

149

Powrt do korzeni

(osiadaj" uski# lecz organizmy (odobne do ryb# ale (ozbawione usek# nie s(eniaj" wymogw -(eni. 1y+ mo$e ka$de z (odanych wyja&nie? jest (rzynajmniej cz)&ciowo suszne ,adna z (odanych argumentacji nie u(owa$nia jednak do dogmatyzmu w tej s(rawie 'ale$y jednak zauwa$y+# $e osoba uznana za nieczyst" bya w niektrych (rzy(adkach izolowana 2 zarwno w celu za(obie$enia roz(rzestrzenieniu si) choroby# jak i odsuni)cia od uczestnictwa w nabo$e?stwach &wi"tynnych oraz udziau w systemie ofiarniczym =ystem ten mia by+ odzwierciedleniem czysto&ci# &wi)to&ci oraz (eni Ddoskonao&ciE odku(ienia =tan nieczysto&ci mg trwa+ do wieczora# kiedy nale$ao dokona+ obmycia# lub siedem dni w (rzy(adku choroby ;atem# w niektrych (rzy(adkach (odzia na to# co czyste i nieczyste# by &ci&le zwi"zany ze &wi"tyni"# ktra dla nas zostaa zast"(iona dzieem oraz !sob" Jeszuy POTRZE'# I/TNIENI# KON6RE6#C.I ME/.#NI/T:CZN:C; Azytelnicy za(ewne zd"$yli si) ju$ zorientowa+# $e (odkre&lanie narodowej to$samo&ci jest dla ,ydw mesjanistycznych bardzo wa$ne 8o$na by jednak zada+ (ytanie: dlaczego tworzymy wasne kongregacje# zamiast (rzy"cza+ si) do nie%$ydowskich ws(lnot o charakterze nowotestamentowym i nadal (odkre&la+ swoj" $ydowsk" to$samo&+# udzielaj"c si) jednocze&nie w s(oeczno&ci $ydowskiejB Tak# jest to mo$liwe =" w&rd nas osobowo&ci na tyle silne# by to czyni+# a jednocze&nie regularnie uczestniczy+ w nabo$e?stwach synagogalnych 'aszym (ragnieniem nie jest wy(erswadowanie takim osobom ich s(osobu (ost)(owania# lecz chcieliby&my zach)ci+ ich do takich dziaa?# ktre byyby efektywne dla Krlestwa 1o$ego Dla wi)kszo&ci tak indywidualistyczna (ostawa jest jednak (o (rostu nie(raktyczna Kongregacje mesjanistyczne mog" s(enia+ wiele (otrzebnych funkcji w Krlestwie 1o$ym: jako Aiao 8esjasza stanowi" &wiadectwo dla s(oeczno&ci $ydowskich =" najle(szym# $ywym dowodem na to# $e jako $ydowscy wierz"cy nie wyrzekli si) mio&ci do 0zraela# a ich styl $ycia i (obo$no&ci jest czysto $ydowski Dla s(oeczno&ci nie%$ydowskich 2 dzi)ki obecno&ci braci (ochodzenia nie%$ydowskiego 2 s" (rzykadem jedno&ci ,ydw i Pogan Dnie%,ydwE w 8esjaszu Dodatkowo# kongregacje mesjanistyczne (rowadz" nauczania od(owiadaj"ce na (roblemy $ydowskich wierz"cych# zmagaj"cych si) z (ytaniami o sw" narodow" to$samo&+ i (raktyki religijne w &wietle nowotestamentowej wiary Kongregacja mesjanistyczna jest w stanie dostarczy+ s(oecznego kontekstu dla uwielbienia 1oga i wychowywania dzieci swoich czonkw na ,ydw# (rzy jednoczesnym budowaniu ich to$samo&ci w 8esjaszu !(rcz tego# czonkowie naszych zgromadze? &wiadcz" o Jeszui swoim s"siadom Dla wi)kszo&ci osb jednoczesne udzielanie si) w zgromadzeniach nie%$ydowskich i s(oeczno&ciach $ydowskich jest (o (rostu fizycznie niemo$liwe Kongregacja mesjanistyczna daje (oczucie (rzynale$no&ci do (owszechnego Aiaa 8esjasza (rzy jednoczesnym s(rawowaniu $ydowskiego (owoania i (rowadzeniu takiego$ stylu $ycia ,ydowscy wierz"cy# ktrzy (ozostaj" (oza takimi s(oeczno&ciami# (rzewa$nie ulegaj" asymilacji i odchodz" od $ydowsko&ci# gwnie ze wzgl)du na dzieci i ich (otrzeb) akce(tacji ze strony &rodowiska Jedynym skutecznie funkcjonuj"cym modelem nie b)d"cym kongregacj" mesjanistyczn" jest taki ko&ci# w ktrym istnieje mesjanistyczne skrzydo wierz"cych# tworz"cych wasne &rodowisko i (odkre&laj"cych tam swoje (rzywi"zanie do narodowych korzeni ;a(ewne
150

Powrt do korzeni

niektrzy ,ydzi nie zgodziliby si) z tym twierdz"c# $e (rzecie$ jednym z najbardziej wymownych &wiadectw kongregacji mesjanistycznych jest ich niezale$no&+ 'ie musz" dziaa+ -z ramienia. jakiejkolwiek nie%$ydowskiej misji czy innej organizacji 8imo to# (odany (owy$ej model jest cakowicie zgodny z nauczaniem 1iblii 'ajnowsze badania w dziedzinie misjologii (otwierdzaj"# $e najwi)kszym (otencjaem do skutecznego goszenia <wangelii dys(onuj" ws(lnoty -miejscowych. osadzone w konkretnej kulturze# (oniewa$ im najatwiej b)dzie (orusza+ si) w danym (olu misyjnym Je&li takie zgromadzenia kad" silny nacisk na ewangelizacj) i czynienie uczniw# mog" by+ (ot)$nym narz)dziem Pana w rozszerzaniu Krlestwa 1o$ego Taka wa&nie bya biblijna metoda szerzenia Dobrej 'owiny 2 zakadanie lokalnych ws(lnot# ktre byy zdolne od(owiedzie+ na konkretne oczekiwania otaczaj"cych je niezbawionych ludzi i (otrafiy od(owiednio do nich (rzemwi+ 4Q &:CIE W KON6RE6#C.I ME/.#NI/T:CZNE. Kongregacja mesjanistyczna s(enia wszystkie zadania# jakie stoj" (rzed ka$dym biblijnym zgromadzeniem 2 jest miejscem realizowania s(oeczno&ci wierz"cych Dlatego te$ budowanie tego -domu. (owinno by+ (riorytetowym zadaniem ka$dego czonka zgromadzenia# a nasze s(rawy osobiste (owinny by+ mie+ jakie& odniesienie do su$by we ws(lnocie 8amy czyni+ starania# by stanowi+ jedno w mio&ci# s(oeczno&ci i wzajemnym usugiwaniu Po drugie# (owinni&my (ragn"+ darw duchowych i u$ywa+ ich do budowania Aiaa 8esjasza Fadujemy si) z coraz wi)kszej liczby wierz"cych w caym kraju# ktrzy (ragn" $y+ w (rostocie i wzajemnej mio&ci Ponadto# jako zgromadzenia musimy stanowi+ dobre &wiadectwo naszej wiary (o(rzez wysok" jako&+ wzajemnych relacji =taramy si) rwnie$ naucza+ (rawd zawartych w Pismach# szukamy jak najle(szych metod zwiastowania Dobrej 'owiny# organizujemy nabo$e?stwa uwielbiaj"ce# (rowadzimy dziaalno&+ kaznodziejsk" i dusz(astersk" Kongregacje mesjanistyczne s" biblijnymi ws(lnotami wierz"cych# i jako takie (owinny dostarcza+ swoim czonkom (okarmu ku duchowemu wzrostowi# a tak$e modli+ si) o uzdrowienia fizyczne# s(rawowa+ 3ieczerz) Pa?sk" i zanurza+ Dchrzci+E w imieniu Jeszui O)boko wierzymy# i$ $ycie w Aiele 8esjasza (olega na wa&ciwym# (enym mio&ci korzystaniu z darw Ducha &wi)tego D0 9ist do Koryntian 4K%4LE ,ycie ws(lnotowe jest &rodkiem# ktrego 1g u$ywa do zach)cania# (o(rawiania i uzdalniania nas# aby&my dojrzewali w wierze# staj"c si) coraz bardziej (odobnymi do 8esjasza> *by nadawa+ kongregacji (ewien kierunek dziaa?# niezb)dna jest obecno&+ i su$ba (rzywdcw DstarszychE Pismo wzywa nas do okazywania szacunku sobie nawzajem oraz szczeglnie dusz(asterzom DJebr 4I:7#47/ 0 Piotra ME 0ch wgl"d w s(rawy duchowe oraz (rowadzone doradztwo (owinny by+ istotnym czynnikiem naszego wzrostu 'aszym (ragnieniem jest naucza+ innych chodzenia w wierze i zachowywania darw oraz obietnic 1o$ych zawartych w Pismach 3 8esjaszu jeste&my zwyci)zcami

151

Powrt do korzeni

N#@CZ:CIE8E, N#@CZ#NIE, #@TENT:CZNO>V Az)sto (odnosi si) kwesti) s(osobu (rzygotowywania liderw kongregacji# ktrzy (owinni (rzecie$ (osiada+ gruntown" wiedz) z zakresu biblistyki# (raktycznych as(ektw dusz(asterstwa oraz zna+ kultur) $ydowsk" 0stniej" zarwno instytucjonalne jak i (ozainstytucjonalne metody szkolenia !becnie w wielu kongregacjach (rowadzi si) zorganizowane szkolenia kadry (rzywdczej# obj)te konkretnymi (rogramami 'ie (owinni&my jednak de(recjonowa+ wiedzy wyniesionej z innych szk# czy to $ydowskich# czy chrze&cija?skich =taramy si) nie (o(ada+ w (ych) intelektualn"# z drugiej strony jednak jeste&my dalecy od (ogardy wobec jakichkolwiek metod ksztacenia (rowadzonych (rzez formalne instytucje i szkoy To (rawda# $e dusz(asterzem nie zostaje si) w wyniku uko?czenia kursu# lecz z (owoania 1o$ego# (otwierdzonego rozeznaniem w zgromadzeniu# jednak$e od(owiednie wyszkolenie w wy$ej wymienionych dziedzinach zdecydowanie (omaga w (racy dusz(asterskiej !soba (osiadaj"ca le(sze rozumienie 1iblii i g)bokie (rzekonania b)dzie w mniejszym sto(niu obci"$ona skonno&ciami do dogmatyzmu 0nter(retacja trudniejszych fragmentw Pism mo$e by+ uatwiona dzi)ki znajomo&ci ich kulturowego i semantycznego kontekstu Pomocna okazuje si) rwnie$ wiedza z zakresu archeologii i lingwistyki Jeszcze g)bszy wgl"d w =owo mo$na uzyska+ dzi)ki znajomo&ci innych (ogl"dw czy inter(retacji danego fragmentu# jakie (ojawiay si) na (rzestrzeni historii Korzystaj"c z (owy$szych &rodkw# mo$na doj&+ do bardziej obiektywnego (ogl"du na dan" s(raw) objawion" w 1iblii 2 oczywi&cie# kieruj"c si) (rzede wszystkim wskazwkami Ducha &wi)tego =koro na (odstawie Pisma mamy s(rawdza+ duchy# czy s" z 1oga# zasadnicz" rol) b)d" tutaj odgrywa+ obiektywne metody inter(retacji 0ch znajomo&+ jest wymagana od ka$dego tumacza 1iblii# zatem odrzucanie takich narz)dzi (rowadzi do (rzysowiowego (odcinania ga)zi# na ktrej si) siedzi ;najomo&+ historii $ydowskiej i chrze&cija?skiej dostarcza nam wiedzy o b)dach (o(enianych w (rzeszo&ci# a tak$e straszliwych skutkach b)dnych inter(retacji =owa 1g dziaa i nadal dziaa w historii swego narodu# a ci# ktrzy nie chc" bra+ lekcji z historii# s" skazani na (owtarzanie b)dw ju$ niegdy& (o(enionych Powstao ju$ wiele szk zajmuj"cych si) szkoleniem liderw# a ich lista jest dost)(na w ;wi"zku Kongregacji ,ydw 8esjanistycznych !rganizacja ta s(onsoruje rwnie$ wasn" jesziw) Dszko)E letni" Ai# ktrzy nie chc" skorzysta+ z wymienionych mo$liwo&ci# musz" si) modli+ o osi"gni)cie jak najle(szego wyksztacenia w dziedzinie teologii# biblistyki# judaizmu i (raktycznych as(ektw dusz(asterstwa 'a oglny (rogram takiej formy nauczania mog" si) skada+ (odr)czniki# kursy w (obliskich szkoach czy zaj)cia (od kierownictwem wasnego nauczyciela =ugerujemy jednak# by zarwno ucze?# jak i nauczyciel tworzyli za(is caego cyklu szkolenia Azy (rzywdcy mesjanistyczni (owinni tytuowa+ si) -rabbi. (o uko?czeniu od(owiedniego szkoleniaB Poniewa$ ordynowani dusz(asterze $ydowscy u$ywaj" tego tytuu# niektrzy mesjanistyczni wierz"cy w imi) zachowania to$samo&ci kulturowej nazywaj" swych (rzywdcw -rabbi. Pami)tajmy jednak# $e Jeszua (owiedzia: -*le wy nie (ozwalajcie si) nazywa+ Fabbi# bo jeden tylko jest 2 'auczyciel wasz# Ahrystus# a wy wszyscy jeste&cie bra+mi 'ikogo te$ na ziemi nie nazywajcie ojcem swoim/ albowiem jeden jest !jciec wasz# Ten w niebie *ni nie (ozwalajcie si) nazywa+ (rzewodnikami# gdy$ jeden jest
152

Powrt do korzeni

(rzewodnik wasz# Ahrystus Kto za& jest najwi)kszy (o&rd was# niech b)dzie sug" waszym * kto si) b)dzie wywy$sza# b)dzie (oni$ony# a kto si) b)dzie (oni$a# b)dzie wywy$szony. D8at KI:N%4KE 'iektrzy ,ydzi mesjanistyczni twierdz"# $e (owy$sza wy(owiedC odnosi si) do tych# ktrzy (rzyjmuj"c tytu nauczyciela kieruj" si) (ych" Jednak wi)kszo&+ z nas u$ywa tego terminu wy"cznie z (rzywi"zania do rodzimej tradycji 2 co wi)cej# owa wi)kszo&+ argumentuje# $e okre&lenie to oznacza starszego lub nauczyciela# w odr$nieniu od -jedynego nauczyciela. 9udzie (ragn"# aby ich tytuowano# bo tytuy zas(okajaj" ich (r$no&+# tymczasem Jeszua wyst)(uje (rzeciwko jakimkolwiek formom -tytuomanii. 1y+ mo$e judaizm mesjanistyczny jest (ostrzegany w tej materii jako odbiegaj"cy od innych nurtw judaizmu @wa$amy (o (rostu# $e w &wietle nauczania Jeszuy (owinni&my wykazywa+ (rzynajmniej ostro$no&+ u$ywaj"c wszelkich tytuw w odniesieniu do czowieka 3ydaje si)# $e w &rodowiskach (ierwszych wierz"cych $ydowskich najwy$szym tytuem by -starszy. D(rawdo(odobnie w zwi"zku z zaleceniem w 8at KI:NE# dlatego uwa$amy# $e m"drze jest i&+ za ich (rzykadem 'ie wyra$amy jednak s(rzeciwu w sytuacji# gdy okre&lenie -rabbi. jest u$ywane w kontek&cie (okory

153

Powrt do korzeni

F!;D;0*G Y=8X

Praktyki (ozabiblijne
Judaizm rozwin" wiele tradycyjnych# (ozabiblijnych (raktyk 2 od za(alania &wiec na roz(ocz)cie =zabatu (o cay zestaw (rze(isw o charakterze liturgicznym Dodatkowo# rabiniczne ciaa (rzywdcze wy(racoway mnstwo komentarzy oraz inter(retacji Tory# zawartych w Ta0%udz!e i Respons!e Dliteratura rabiniczna b)d"ca zestawem od(owiedzi na (ytania zadawane (rzez czonkw s(oeczno&ciE !we materiay# dotycz"ce (raktycznych zastosowa? Tory# s" jako cao&+ nazywane halach" Ddrog"E ,ydzi mesjanistyczni uznaj" warto&+ tradycji wy(racowanej (rzez judaizm @wa$amy# $e ka$da (raktyka wyra$ania wiary# ktra jest Dlub mo$e by+E stosowana w naturalny s(osb ku uwielbieniu 1oga# jest dobra i godna zaakce(towania Dlatego te$ (rbujemy zrozumie+ i rozwin"+ religijne (raktyki oraz nauczania (odawane (rzez gwny nurt judaizmu Jednocze&nie jeste&my wolni od legalistycznego zwi"zania tradycj"# (oddaj"c si) (rowadzeniu Ducha &wi)tego w stosowaniu wy(ywaj"cych z niej (raktyk 'a (rzykad# judaizm ortodoksyjny (rzewiduje udzia w szeregu nabo$e?stw# ktrych rytm ma od(owiada+ kolejnym fazom skadania ofiar w staro$ytnej &wi"tyni Azy ,ydzi mesjanistyczni musz" uczestniczy+ w szacharit DranoE# mincha D(o (oudniuE i maari: DwieczoremE zgodnie ze wskazwkami rabinwB 8o$na by rozwa$a+ tak" mo$liwo&+ w (rzy(adku tych ,ydw mesjanistycznych# ktrzy $yj" w &rodowisku ortodoksyjnym 2 w takiej sytuacji nale$aoby chyba szuka+ zwi"zkw (omi)dzy fazami skadania ofiar a ich znaczeniem wy(enionym (rzez Jeszu) Jednak$e# dla wi)kszo&ci ,ydw mesjanistycznych taka (raktyka nie jest ani (otrzebna# ani tym bardziej godna &cisego (rzestrzegania 3szystkie (raktyki (owinny by+ weryfikowane w odniesieniu do nauczania biblijnego# co wymaga niekiedy g)bokiego i starannego studium od(owiednich fragmentw Ka$da ws(lnota wierz"cych musi szuka+ 1o$ego (rowadzenia# aby (rawidowo zastosowa+ (oszczeglne (raktyki do od(owiednich sytuacji ,ydzi mesjanistyczni (owinni res(ektowa+ halach)# czyli (raktyczne zastosowania Tory wyo$one w judaizmie# jednocze&nie zastrzegaj"c sobie (rawo do konstruktywnej ich krytyki w atmosferze mio&ci =am Jeszua ostrzega: -3y sami uchylacie =owo 1o$e (rzez swoje tradycje. Tradycja nie (owinna zamyka+ nam oczu na (rawdziwe intencje *utora 1iblii# tymczasem staa si) wa$niejsza od =owa 1o$ego 0stnieje kilka wskazwek (rzydatnych w (odej&ciu do halachy: dostosowanie inter(retacji nauczania biblijnego do nowych sytuacji jest $ardzo wa(ny% zadan!e% d0a +a(de*o po+o0en!a 3ystarczy wykaza+ si) minimaln" dojrzao&ci" my&li# by zaakce(towa+ t) zasad) 'a (rzykad# Pismo nakazuje nam budowa+ barierki na dachach domw DH Ks 8oj$eszowa KK:NE# oraz zaleca kobietom (rzykrywa+ gow) (odczas (rorokowania D0 Kor 44:ME 3i)kszo&+ ws(czesnych wierz"cych nie traktuje dosownie $adnego z (owy$szych nakazw DlaczegoB
154

Powrt do korzeni

Poniewa$ Pismo radzi nam postpowa3 wed"u* Du ha Prawa# ktry o$ywia# a nie wedug litery# ktra zabija 3iemy# $e nakaz budowania zabez(iecze? na dachach zosta dany ludziom mieszkaj"cym w domach ty(owych dla tamtych czasw 2 z (askim dachem# su$"cym rwnie$ jako weranda 1y to (raktyczny (rzykad okazywania mio&ci bliCniemu D000 Ks 8oj$eszowa 45:4NE 3s(cze&nie mogliby&my stosowa+ si) do tego (rzykazania re(eruj"c chodniki i oczyszczaj"c je z lodu (odczas zimy 'akrycie gowy byo zalecane w czasach# gdy dla wielu byo oznak" wierno&ci ma$e?skiej ;arzucenie tego zwyczaju byoby Cle (ostrzegane (rzez niewierz"ce otoczenie# jako $e (rzynosioby wstyd caej ws(lnocie ; (owodu braku ws(czesnych konotacji tego symbolu Dwierno&+ i (oddanie m)$owiE# wiele ws(czesnych kongregacji uznao Pawowy nakaz za nieaktualny D(rzynajmniej w dosownym sensieE 3 innych s(oeczno&ciach stosuje si) mae# symboliczne nakrycia gowy maj"ce (rzy(omina+ o nakazie (oddania i wierno&ci Powy$sze (rzykady (okazuj"# $e stosuj"c w $yciu nakazy Prawa czonkowie tych ws(lnot staraj" si) (ost)(owa+ wedug Ducha Dlub inaczej 2 wedle 1o$ych intencji zawartych w Pi&mieE 0nnymi sowy# kieruj" si) rozumowaniem halachicznym Rozu%owan!e ha0a h! zne jest dz!s!aj r4wn!e potrze$ne, ja+ dawn!ej Ten ty( rozumowania zrodzi si) na dugo (rzed (rzyj&ciem Jeszuy 2 ju$ od czasw 8oj$esza (rzywdcy $ydowscy starali si) dostosowywa+ nakazy zawarte w Prawie do nowych sytuacji ;estaw Prawa @stnego zawarty w Talmudzie jest (od tym wzgl)dem bardzo zr$nicowany: od (rze(isw si)gaj"cych czasw 8oj$esza do tych# ktre datuj" si) na 0 2 0H wiek naszej ery Aho+ zasady rozumowania halachicznego narodziy si) (o tym# jak 8oj$esz wyznaczy starszych do s"dzenia ludu# co wi"zao si) z konieczno&ci" (raktycznego stosowania Tory Dw (odobny s(osb (owsta kanon jurysdykcyjny w =tanach ;jednoczonychE# to jednak nie mo$emy si) zgodzi+ z twierdzeniem niektrych ortodoksw# jakoby Talmud zosta ustnie (rzekazany (rzez 8oj$esza starszym# aby (rzekazywali go z (okolenia na (okolenie =zanujemy halach) jako staro$ytne Crdo m"dro&ci# ale nie jako rwnowa$ne Pismom Crdo objawienia 3arto (rzy okazji zauwa$y+# i$ tradycja halachiczna jest mieszank" le(szych i gorszych idei 'iektre zastosowania Prawa s" znakomite i w (eni zgodne z ich oryginaln" intencj" 'iestety# s" i takie# ktre inter(retuj" Prawo jako martw" liter)# mno$"c (rze(isy s(rzeczne z Duchem Pisma 'a (rzykad# Jeszua wykazywa uczonym w Pi&mie# $e wiele niebiblijnych (rze(isw dotycz"cych =zabatu odzierao go z (okoju i rado&ci# (ierwotnie zamierzonych (rzez =twrc) ; drugiej strony# istniej" znakomite rabiniczne zastosowania dotycz"ce s(osobu (rowadzenia interesw# cakowicie zgodne wezwaniem Pisma do u$ywania niezafaszowanych miar i odwa$nikw 3 jaki s(osb ,yd mesjanistyczny odnosi si) do halachyB Porwnuje jej elementy z oryginalnym nauczaniem 1iblii i stara si) rozumie+ zawarte w niej (rze(isy w kontek&cie =owa Azy dane (rawo Dlub (rzykazanieE jest uniwersaln" zasad" moraln" Dn( -nie cudzo$.# czy te$ zastosowaniem tej zasady w $yciu codziennym Dn( budowanie zabez(iecze? na dachuE @niwersalne zasady moralne maj" by+ wskazwkami dla wszystkich wierz"cych# (rowadz"c ich w Duchu \wi)tym Dotyczy to zarwno (rzykaza? zawartych w =tarym# jak i w 'owym Testamencie

155

Powrt do korzeni

Azy dane (rawo jest cz)&ci" $ydowskiego dziedzictwa# dotycz"c" uwielbienia 1oga za Jego ask) okazywan" 'arodowi 3ybranemuB Azy te$ dotyczy ono narodowej i kulturowej to$samo&ci zakorzenionej w Przymierzu *brahamowym D&wi)ta# =zabat# obrzezanieE# ktra ma zastosowanie w $yciu ws(czesnych ,ydwB Azy mo$na (raktykowa+ jego (rzestrzeganie zarwno w 0zraelu jak i w dias(orzeB Azy taka jest intencja 1ogaB Jeszcze inne (ytanie: Azy dane (rzykazanie jest cz)&ci" $ydowkiego &wi"tynnego systemu ofiarniczego# ktry zosta wy(eniony (rzez Jeszu)B Je&li tak# to czy nale$y go (rzestrzega+ (o(rzez ws(ominanie Jego dziea jako istoty tego (rzykazaniaB @(ewniwszy si) co do (rawidowego znaczenia konkretnego tekstu biblijnego w jego kontek&cie historycznym i w &wietle nauczania nowotestamentowego# mo$emy (rzyjrze+ si) bli$ej danej tradycji rabinicznej 8o$emy w niej dostrzec (rzykad zej inter(retacji 1o$ego Prawa# co rwnie$ okazuje si) (omocne w (odejmowaniu decyzji 3 innym (rzy(adku mo$emy odnaleC+ ws(aniae zastosowanie (rzykazania# ktre (omo$e nam le(iej zrozumie+ biblijne nauczanie w danym zakresie Problemy ws(czesnych s(oecze?stw# takie jak etyka medycyny# rozwd# ochrona &rodowiska# su$ba wojskowa czy roz(ad wi)zi s(oecznych# wymagaj" od dojrzaych wierz"cych jak najle(szego rozeznania 2 zarwno (o(rzez modlitw)# jak i roztro(ne rozwa$enie 3 (ewnym sensie Ko&ci chrze&cija?ski rwnie$ rozwin" wasn" tradycj) halachiczn"# ktr" (owinni&my docenia+ jako historyczny wkad w (oszukiwania (raktycznych zastosowa? staro% i nowotestamentowych (rawd 3 naszym (odej&ciu do tego (roblemu (owinni&my bra+ (od uwag) chrze&cija?sk" tradycj)# staraj"c si) dostrzec zarwno jej silne (unkty jak i b)dne zastosowania wynikaj"ce z niebiblijnych nauk Porwnanie $ydowskich i chrze&cija?skich inter(retacji mo$e by+ wielce (ouczaj"ce Jednak$e# naszym gwnym celem (owinno by+ zawsze rozs"dzanie dokonywane w Duchu &wi)tym# z ca" (okor" wobec =owa i (rzy jednoczesnym (oszukiwaniu 1o$ego (rowadzenia 2 nale$y si) wystrzega+ (ychy i w"skiego dogmatyzmu Je$eli miujemy 0zraela# (owinni&my okazywa+ w tych s(rawach szacunek wobec innych# zachowuj"c jednocze&nie wasne zdanie Kaszrut 2 -Trzymasz koszerB. 2 to (ytanie jest bardzo cz)sto zadawane ,ydom mesjanistycznym 'ajcz)&ciej (ada od(owiedC twierdz"ca# lecz z zastrze$eniem: nie rabiniczny# lecz biblijny> Problem (rzestrzegania biblijnego kaszrutu zosta omwiony w (o(rzednim rozdziale# ze szczeglnym naciskiem na czysto&+ i nieczysto&+ (otraw wymienionych w Ksi)gach 000 i H 8oj$eszowej Jednak$e# rabiniczne znaczenie sw -kaszrut. i -koszer. jest znacznie szersze Kaszrut rabiniczny jest zbudowany na (odstawie (rzykazania: -'ie b)dziesz gotowa koCl)cia w mleku jego matki. D00 Ks 8oj$eszowa KI:45E =taro$ytni rabini (rzyj)li zasad) budowania muru wok Tory 3 (raktyce oznaczao to tworzenie dodatkowych (rze(isw# ktre byy jeszcze surowsze ni$ sama Tora# aby w ten s(osb za(obiec amaniu (raw zawartych w samym Pi)cioksi"gu Takie (ost)(owanie (o(rowadzio jednak w kierunku niezwykle obci"$aj"cego lud legalizmu Fozumowanie rabinw szo (o nast)(uj"cej linii: =k"d mo$emy wiedzie+ na (ewno# $e mi)so# ktre gotujemy w mleku nie (ochodzi od (otomstwa matki# z ktrej mamy samo mlekoB Azy taka sytuacja nie moga zaj&+ (rzy(adkowoB A$# w(rawdzie jest to mao (rawdo(odobne# ale jednak mo$liwe> Dlatego nigdy nie b)dziemy gotowa+ mi)sa w mleku Jednak$e# aby si) u(ewni+# $e nie s(o$ywamy mi)sa gotowanego w mleku# mo$e (owinni&my unika+ jedzenia mleka i mi)sa
156

Powrt do korzeni

jednocze&nieB *le na czym (olega jedzenie mi)sa razem z mlekiemB Przecie$ na talerzu z mi)sem moga znaleC+ si) (rzy(adkowo jaka& kro(la mleka z (o(rzedniego (osiku *by tego unikn"+# mo$e (owinni&my wyznaczy+ osobne naczynia na mleko i mi)soB Ao wi)cej# nale$aoby odczeka+ (rze(isow" ilo&+ godzin (omi)dzy (osikami zawieraj"cymi mleko i mi)so# aby na (ewno nie miesza+ ich w ustach 3 zwi"zku z tym (rodukty koszerne nie zawieraj" krwi ani mieszaniny mleka i mi)sa Tak wygl"da rozumowanie rabinw Je$eli chodzi o kaszrut w sensie rabinicznym# uwa$amy $e ka$dy (owinien si) (odda+ (rowadzeniu Ducha w tej s(rawie Azy 1g (rowadzi dan" osob) do takiego stanu czysto&ci# by (erfekcyjnie (rzestrzega zasad rabinicznego kaszrutuB Azy te$ byoby to zbyt restrykcyjne (ostawienie s(rawy w s(oeczno&ci $ydowskiej# ktrej usugujemyB 3 tych s(rawach nale$y szuka+ woli 1o$ej !czywi&cie# dla ,ydw mesjanistycznych nie ma tutaj &cisych wymogw Je$eli jednak chcemy za(rosi+ do naszego domu kogo& z kr)gw ortodoksyjnych# (rzestrzeganie kaszrutu rabinicznego staje si) konieczne ze wzgl)du na go&cia Cy+0 (y !owy 2 Dnarodziny# dojrzewanie# ma$e?stwo# &mier+E Jak wiele innych kultur# judaizm rozwin" tzw -rytuay (rzej&cia. 0stniej" tradycje i ceremonie zaznaczaj"ce (rzej&cie z jednego stadium $ycia do nast)(nego# co rozszerza znaczenie tych wydarze? Pierwszy z (owy$szych rytuaw jest zwi"zany z narodzinami Polega on na obrzezaniu cho(ca w smym dniu (o narodzeniu oraz (o&wi)ceniu dziewczynki w synagodze 3 obu (rzy(adkach dziecko jest (o&wi)cone do su$by 1ogu Fodzice mesjanistyczni zobowi"zuj" si) do wychowywania dziecka (otomka *brahama oraz w pe"n! nowotestamentowej wiary i $ycia Djest to czas szczeglnej rado&ci dla caej kongregacjiE P!djon ha $en Dwyku(ienie (ierworodnegoE jest ceremoni" u(ami)tniaj"c" staro$ytny zwyczaj wyku(ywania (ierworodnego syna 00 Ksi)ga 8oj$eszowa mwi# $e (ierworodni synowie 0zraelitw zostali omini)ci (rzez anioa &mierci (odczas s"du 1o$ego nad <gi(tem *nio omija tylko te domy# ktrych odrzwia byy (omazane krwi" baranka (aschalnego PCniej 9ewici jako (lemi) zostali wybrani do su$by 1ogu zamiast wszystkich (ierworodnych w 0zraelu 1g ustanowi wtedy s(ecjalny dar jako za(at) za (ierworodnego# ktry nie urodzi si) w rodzinie 9ewitw Tradycja $ydowska nakazuje za(aci+ (i)+ monet kohenowi Dka(anowiE jako wyku( 3szystko to su$y (rzy(omnieniu ofiar# ktre skadano celem (odtrzymania linii ka(a?skiej w 0zraelu ,ydzi mesjanistyczni mog" traktowa+ p!djon ha $en symbolicznie# jako (rzy(omnienie faktu otrzymania od 1oga systemu ofiarniczego# ktry wskazywa na 8esjasza i wy(eni si) w !sobie Jeszuy Jest to dla nas tak$e (rzy(omnienie Paschy# bo (rzecie$ (ierworodni uratowani wtedy w <gi(cie byli naszymi (rzodkami 'asze ceremonie (owinny jednak (odkre&la+ fakt# $e Jeszua jest nasz" ofiar" odku(ie?cz" i Pasch" Jest naszym *rcyka(anem# i w nim wszyscy Dnie tylko (ierworodniE maj" odku(ienie Drugi rytua jest zwi"zany z wkroczeniem w doroso&+ 3i)kszo&+ kultur wyznaczya czas jego (rze(rowadzenia na 4I urodziny dziecka# kiedy osi"ga wiek dojrzewania !rganizm jest ju$ na tyle rozwini)ty fizycznie# $e osi"ga zdolno&+ do s(odzenia (otomstwa Dojrzao&+ wi"$e si) jednak nie tylko z rozwojem fizycznym# lecz tak$e z wej&ciem w nowe obszary od(owiedzialno&ci Dlatego te$# (o uko?czeniu od(owiedniego szkolenia w (oznawaniu Pism i (odstaw judaizmu# dziecko jest za(raszane do czytania Tory (odczas nabo$e?stw szabatowych oraz zach)cane do (ublicznego (okazania# $e wiara ojcw staa si) jego osobistym udziaem 2
157

Powrt do korzeni

(o raz (ierwszy dzieje si) to (odczas barmicwy Dhebr -syn Przykazania.E 1atmicwa# czyli -crka Przykazania.# jest $e?skim od(owiednikiem (owy$szego# od(rawianym w kr)gach judaizmu reformowanego i konserwatywnego 3 kontek&cie mesjanistycznym staramy si) (o (rostu unika+ (rzejaww materializmu# jaki wkrad si) w obrz)dowo&+ ws(czesn" Dla nas jest to moment# kiedy dziecko &wiadomie i (owa$nie (otwierdza sw" wiar) w 1oga i Jeszu)# wyra$aj"c jednocze&nie (ragnienie $ycia zgodnego z nauk" Pism 1ohaterowie bar% i batmicwy (owinni wykazywa+ si) (rzynajmniej (odstawow" znajomo&ci" 1iblii i judaizmu Do(uszczenie dziecka do uczestnictwa w gwnych cz)&ciach nabo$e?stwa jest wyrazem uznania dla jego wyznania wiary oraz (rzejawem szacunku dla jego doroso&ci =zczegowe materiay +wiczeniowe w j)zyku hebrajskim s" dost)(ne w $ydowskich ksi)garniach 0stnieje (ytanie# czy nie%$ydowcy czonkowie kongregacji mesjanistycznej rwnie$ (owinni (odlega+ rytuaom (rzej&cia 'ie%$ydowskie niemowl)ta rwnie$ (owinny by+ (o&wi)cane 1ogu Jako $e stanowimy jedno w 8esjaszu# nie%$ydowskie dzieci (owinny by+ rwnie$ konfirmowane 2 nie jako ,ydzi# lecz jako (otomstwo *brahama wedug wiary i jako dzika ga"zka wszcze(iona w drzewo oliwne @wa$amy# $e cho+by z dwch (owy$szych (owodw dziecko (owinno (ublicznie wyrazi+ swoje (rzekonania oraz uczestniczy+ w tych cz)&ciach nabo$e?stwa# ktre nie s" zwi"zane z (odkre&leniem $ydowskiej to$samo&ci 3 ten s(osb# (odczas konfirmacji dziecko wyra$a mio&+ do 'arodu 3ybranego# solidarno&+ z ,ydami mesjanistycznymi oraz wiar) w 1o$e dziaanie w (rawdziwym Ko&ciele chrze&cija?skim 'ast)(ny rytua (rzej&cia jest zwi"zany z ma$e?stwem To wa&nie w ma$e?stwie m)$czyzna i kobieta tworz" -echad. 2 jedno ciao 2 o(u&ciwszy ojca i matk) 3 tradycji $ydowskiej &lub jest szczeglnie radosnym i doniosym wydarzeniem !to kilka starych $ydowskich zwyczajw zwi"zanych z t" ceremoni": Zar zyny# ktre ws(cze&nie stanowi" cz)&+ samej uroczysto&ci &lubnej Dawniej jednak zar)czyny miay miejsce na rok (rzed &lubem i byy tak samo wi"$"ce jak (rzysi)ga ma$e?ska# chocia$ (ara narzeczonych musiaa czeka+ jeszcze rok na ws(lne zamieszkanie i roz(ocz)cie (o$ycia 'iewierno&+ w okresie zar)czyn bya traktowana na rwni z (o(enieniem cudzostwa Dlatego czytamy w <wangeliach# $e gdy Jzef dowiedzia si) o ci"$y 8iriam D8ariiE zanim zeszli si) jako ma$e?stwo# chcia (o cichu zerwa+ zar)czyny Jednak niedugo (Cniej okazao si)# $e dziecko zostao (ocz)te z Ducha 1o$ego Chupa to s(ecjalny baldachim# (od ktrym (ara narzeczonych skada sobie nawzajem &luby ma$e?skie Jest on trzymany (rzez krewnych narzeczonego albo wolnostoj"cy 'a szczycie baldachimu (owinien le$e+ tallit oblubie?ca# co symbolizuje wzi)cie oblubienicy (od jego dach i (rzy"czenie jej do rodziny Ahu(a symbolizuje rwnie$ (ragnienie obojga modych# aby zao$y+ rodzin) wiern" (owoaniu 0zraela /!ede% $"o*os"aw!e5stw wy(owiadanych nad (ar" mod" to wyraz wdzi)czno&ci za ich (o"czenie oraz wyraz nadziei i dobrych $ycze? dla rodziny oraz caej s(oeczno&ci '"o*os"aw!e5stwo nad w!ne% jest ws(aniaym symbolem rado&ci# czyni"cym ze &lubu jedno z najdonio&lejszych wydarze? w 0zraelu T"u zen!e sz+"a na koniec uroczysto&ci# dokonywane (rzez oblubie?ca# jest (rastarym symbolem smutku 'awet w momentach najwi)kszej rado&ci nie (owinni&my za(omina+ o

158

Powrt do korzeni

zniszczeniu &wi"tyni i u(adku Jerozolimy 'iektrzy widz" w tym ge&cie symbol nieodwoalno&ci# zwi"zanej z ma$e?skimi &lubami 3 kontek&cie mesjanistycznym# (owy$sze symbole s" stosowane rwnolegle z odczytywaniem biblijnych tekstw dotycz"cych ma$e?stwa Fwnocze&nie moda (ara wyra$a (odczas ceremonii wdzi)czno&+ 8esjaszowi i wiar) w 'iego# w czym (rowadzi ich lider kongregacji Ketu$a jest kontraktem ma$e?skim w formie (rzymierza# ws(cze&nie (rzybieraj"cym szereg rozmaitych form 3 staro$ytno&ci ketuba wymieniaa sum)# ktra miaa by+ za(acona rodzinie oblubienicy na wy(adek ewentualnego rozwodu 1yo to (ewne zabez(ieczenie w &wietle swobodnej inter(retacji s(rawy rozwodu 2 swobodniejszej ni$ nowotestamentowa Jeszua zezwoli na rozwd jedynie w (rzy(adku wszetecze?stwa D8at M:I4%IKE 'ajwi)kszy (roblem judaizmu mesjanistycznego w odniesieniu do ma$e?stwa to stosunek do ma$e?stw mieszanych ,ydom nie wolno byo wchodzi+ w zwi"zki ma$e?skie z -(oganami. i asymilowa+ si) w innych s(oeczno&ciach Jednak$e# $aden ucze? Jeszuy nie mo$e by+ uwa$any (rzez nas za nieczystego ani (ostrzegany jako -(oganin. 3ielu ludzi doznao (owa$nych zranie? w wyniku odrzucenia osb (ochodzenia nie%$ydowskiego (ragn"cych (o&lubi+ ,yda czy ,ydwk) Je$eli jeste&my w 8esjaszu# to (odstawow" kwesti" (owinno by+ dla nas (owoanie# a nie (ochodzenie wedug ciaa =koro ,ydzi s" (owoani do (odkre&lania swej to$samo&ci narodowej# najwa$niejsze (ytanie brzmi: Azy 1g rzeczywi&cie (ragnie# by osoba (ochodzenia nie%$ydowskiego (rowadzia $ydowski styl $ycia i wesza do $ydowskiej rodziny ze wszystkimi konsekwencjami natury kulturowejB 'ie mo$emy wykluczy+ takiej mo$liwo&ci wobec biblijnych (recedensw# jak cho+by 1oaz i Fut Ka$dy (owinien (rosi+ 1oga o osobiste (rowadzenie w tak wa$nej s(rawie Taki krok oznacza bowiem dla (artnera nie%$ydowskiego (ubliczn" identyfikacj) z narodem $ydowskim# (odobnie jak to uczynia Fut D-twj lud b)dzie moim ludem.E Dla m)$czyzny mogoby to oznacza+ konieczno&+ obrzezania Dlatego nale$y zachowa+ szczegln" ostro$no&+ w rozeznawaniu# aby u(ewni+ si)# czy mamy do czynienia z (owoaniem od 1oga# czy te$ (rbujemy racjonalizowa+ swoje romantyczne (ragnienia dotycz"ce ma$e?stwa 1ardzo mo$liwe# $e Duch 1o$y b)dzie (rowadzi ,ydw do (o&lubienia wy"cznie (obratymcw# gdy$ w innym (rzy(adku otoczenie mogoby si) (odejrzliwie odnosi+ do $ydowskiego (owoania nie%$ydowskiego wierz"cego Jednak$e# wybory w tej materii (owinny by+ wynikiem (rowadzenia 1o$ego# a nie legalistycznych (rze(isw 8y wszyscy 2 zarwno ,ydzi jak i (oganie# stanowimy jedno w 8esjaszu 3 'im jeste&my (owoani do (rowadzenia r$nych stylw $ycia i# by+ mo$e# do &wiadczenia w r$nych s(oeczno&ciach Jednakowo$# jako uczniowie Jeszuy musimy nie&+ jednorodne (oselstwo (rzyznaj"c (rzed &wiatem# $e w kongregacjach nowotestamentowych ,ydzi i nie%,ydzi stanowi" jedno w 8esjaszu Ka$dy (rzy(adek# w ktrym nie%$ydowski (artner (ragnie (rzej&+ na judaizm# musi by+ roz(atrywany (rzez dan" kongregacj)# (oniewa$ ,ydzi mesjanistyczni nie maj" $adnego centralnego ciaa kierowniczego# ktre rozstrzygaoby takie (roblemy >%!er3 2 !czywi&cie# ostatni rytua (rzej&cia w judaizmie jest zwi"zany ze &mierci" 3iele (raktyk zwi"zanych ze &mierci" czowieka su$y gwnie tym# ktrych o(u&ci# aby uatwi+ im oswojenie si) z now" rzeczywisto&ci"

159

Powrt do korzeni

3 $adnej innej dziedzinie $ydowskie tradycje nie s" tak bliskie warto&ciom biblijnym# jak (raktyki su$"ce (odniesieniu na duchu (ogr"$onych w smutku $aobnikw 3(rawdzie nie wszystkie s" s(jne z samym nauczaniem 1iblii# lecz w wi)kszo&ci z nich mo$na odnaleC+ wiele (rzejaww g)bokiej m"dro&ci 'a (rzykad# odrzucamy $ydowski zwyczaj modlitwy za zmarych# (oniewa$ Pisma wskazuj"# $e nasze losy (o&miertne decyduj" si) tylko w tym $yciu Je$eli chodzi o ceremoni) (ogrzebu# judaizm (rzewiduje (roste (raktyki Po &mierci krewnego rodzina nie (rbuje uczyni+ z (ogrzebu wielkiej i ostentacyjnej uroczysto&ci 2 wszak nic nie (rzynie&li&my na ten &wiat# i niczego ze? nie wyniesiemy Dlatego tradycja nakazuje (ochowa+ ciao w biaym caunie i# cho+ nie jest to konieczne# (rze(rowadzi+ ceremoni) zgodnie z modelem biblijnym 3edle zwyczaju# jedynie najbli$sza rodzina towarzyszy $aobnikom w okresie sziwy 3 wielu s(oeczno&ciach $ydowskich istniej" organizacje wolontariuszy# ktrzy (rzygotowuj" ciao do (ochwku w tradycyjny s(osb Taka (omoc jest uwa$ana za wielki (rzywilej 3 okresie $aoby najbli$si znajomi zgodnie z tradycj" (owinni (rzynosi+ (osiki rodzinie o(akuj"cej zmarego ,ydowski (ogrzeb jest (rostym nabo$e?stwem u(ami)tniaj"cym zmarego =koro znajduje si) on (oza ciaem# nie (owinno si) go w $aden s(osb gloryfikowa+ czy (rzywi"zywa+ do? jakiej& szczeglnej wagi ;amiast kwiatw nale$y ku (ami)ci zmarego (rzynie&+ dary (rzeznaczone na cele charytatywne lub inne Dn( na rozwj su$b w kongregacjiE Po (ogrzebie (rzyjaciele $aobnikw (odejmuj" (rzyjezdnych go&ci (osikiem 0nni bliscy szykuj" (otrawy dla najbli$szej rodziny 3szystko to zdejmuje z niej ci)$ary go&cinno&ci i (ozwala kierowa+ uwag) we wa&ciwym kierunku Pierwszy (osiek jest zwykle bardzo (rosty 2 najcz)&ciej jest nim jajko Djako symbol $aoby i ofiaryE 'abo$e?stwo $aobne (olega zwykle na odczytywaniu fragmentw Pisma i ws(ominaniu zmarego Podczas sziwy# czyli siedmiodniowego okresu (o (ogrzebie# rodzina zmarego (rzyjmuje go&ci skadaj"cych kondolencje =ziwa ma (rzy(omina+# $e cho+ zmary jest ju$ z 1ogiem# to jednak rozstanie z nim jest trudn" (rb" dla tych# ktrzy go kochali Fozstanie s(owodowane &mierci" jest konsekwencj" u(adku czowieka 3 tym momencie nie nale$y jednak tumi+ roz(aczy szukaj"c duchowej ucieczki# lecz raczej stawi+ czoa stracie i (aka+ z (acz"cymi Pisma 'owego Testamentu nie zabraniaj" roz(acza+ z (owodu &mierci fizycznej# lecz mwi by nie smuci+ si) tak# jak ci# ktrzy nie maj" nadziei zmartwychwstania i $ycia wiecznego D0 Kor 4M:4N/ 0 Tes L:I%4NE 8odlitwa kadisz jest rwnie$ tradycj" godn" (olecenia 'ale$y jednak wyraCnie (odkre&li+# $e n!e jest to %od0!twa za z%ar"y h Jest to uwielbienie 1oga i wyraz oczekiwania na nadej&cie Jego Krlestwa ;ostaa w(rowadzona (o to# by nauczy+ nas uwielbienia 1oga w ka$dej chwili 2 radosnej czy smutnej Tak wi)c odmawiaj"c kadisz oddajemy chwa) 1ogu i odnosi si) to rwnie$ do zmarych# je$eli wy(owiadamy t) modlitw) z takim zrozumieniem Dlatego ,ydzi mesjanistyczni zamiast odmawia+ kadisz za oj a (rzez syna (owinni wrci+ do (ierwotnego zamierzenia jego autorw Ka$dy $aobnik mo$e wznie&+ t) modlitw): m"$# $ona# dziecko# rodzic czy (rzyjaciel !to tumaczenie kadisz: -'iechaj b)dzie uwielbione i u&wi)cone ws(aniae 0mi) 1oga# ktry stworzy ziemi) wedug swojej woli 'iechaj zao$y !n swoje Krlestwo za naszych dni i za dni caego domu 0zraela# niech ono (rzyjdzie jak najszybciej *men
160

Powrt do korzeni

-'iechaj Jego wielkie 0mi) b)dzie na wieki uwielbione# niech b)dzie wywy$szone# (ochwalone i uczczone 0mi) &wi)tego Dktry niech b)dzie bogosawionyE# ktrego chwaa (rzewy$sza wszystko i jest (onad wszelkie bogosawie?stwo i chwa) i (ocieszenie# jakie mo$e zosta+ wy(owiedziane na ziemi *men -'iechaj s(ynie z niebios (okj na nas i na caego 0zraela *men -'iechaj Ten# ktry daje (okj z nieba# udzieli go nam i caemu 0zraelowi *men . Podstawowa struktura kadisz wywodzi si) jeszcze ze staro$ytno&ci =am Jeszua (owtrzy tre&+ (ierwszych dwch linijek# nauczaj"c uczniw tzw 8odlitwy Pa?skiej: -!jcze nasz# ktry& jest w niebie# &wi)+ si) imi) twoje# (rzyjdC Krlestwo twoje# b"dC wola twoja# jak w niebie# tak i na ziemi D E. 3edug tradycji# modlitwa kadisz (owinna by+ odmawiana (rzez jedena&cie miesi)cy (o zgonie/ jednak$e# bior"c (od uwag) kontekst mesjanistyczny# nie ma (otrzeby trzyma+ si) tych ogranicze? Po siedmiodniowym okresie $aoby# $aobnicy wracaj" do normalnego rytmu $ycia# cho+ jeszcze (rzez jedena&cie miesi)cy (owinni (rzyjmowa+ wizyty kondolencyjne# chwali+ 1oga i (odtrzymywa+ (ami)+ o stracie bliskiej osoby ,aoba ko?czy si) cakowicie (o tym okresie 'ie da si) (rzeceni+ duchowych i (sychologicznych zalet (owy$szych (raktyk 3ychodz" one na (rzeciw (otrzebie wyra$ania $alu (o stracie bliskich# zach)caj"c do emocjonalnej uczciwo&ci 2 wiemy wszak# $e (owstrzymywanie si) od okazywania roz(aczy jest szkodliwe dla (sychiki Jednak$e# tradycja kieruje nasz" uwag) ku 1ogu b)d"cemu Crdem (ociechy i ka$e 8u ufa+ oraz wielbi+ Oo bez wzgl)du na sytuacj) 3 8esjaszu jest to o tyle atwiejsze# $e mamy wi)ksze (oznanie na temat zmartwychwstania i $ycia wiecznego darowanego nam dzi)ki Jego ofierze Judaizm dzieli okres $aoby na trzy cz)&ci: okres intensywnego o(akiwania (rzez siedem dni# (otem trzydzie&ci dni umiarkowanej $aoby i jedena&cie miesi)cy sto(niowego (owrotu do normalnego $ycia 'ie (owinni&my zatem na zawsze trwa+ (ogr"$eni w smutku# lecz (o (ewnym czasie wrci+ do swoich zaj)+ i dalej su$y+ 1ogu Judaizm (rzewiduje rwnie$ rocznicowe nabo$e?stwa ku (ami)ci zmarych# ktrzy stanowili dla nas duchowy wzr K#'#8IZM I C;#/:D:ZM Ka$a"a jest tradycj" mistyczn"# wywodz"c" si) z okresu wczesnego &redniowiecza Jej (odstawowym Crdem jest ksi)ga ;ohar# b)d"ca kom(ilacj" mistycznych idei na temat 1oga i stworzenia# elementw numerologii# r$nych konce(cji odku(ienia oraz magii ; (ers(ektywy mesjanistycznej# tradycja kabalistyczna to (rawdziwy -groch z ka(ust". ;najdujemy w niej zdecydowanie biblijne idee# (ocz"wszy od cier(ienia 8esjasza# a sko?czywszy na konce(cji trjjedynego 1oga Jednak z drugiej strony# Kabaa zawiera rwnie$ elementy magii i (oga?stwa Oerszom =zalom w monumentalnym dziele 6"4wne nurty (ydows+!e*o %!sty yz%u wykazuje# $e korzenie Kabay tkwi" w gnostycyzmie drugiego i trzeciego wieku naszej ery Onostycyzm wywodzi si) z my&li (oga?skiej i w (ewnym momencie wywar du$y w(yw na teologi) heterodoksyjnych &rodowisk chrze&cija?skich i $ydowskich ;akada on# $e zbawienie
161

Powrt do korzeni

mo$na osi"gn"+ dzi)ki tajemnej wiedzy dost)(nej (o(rzez swoist" duchowo&+ i magi)# zarezerwowan" jedynie dla wtajemniczonych !wa wiedza tajemna rzekomo gwarantowaa zarwno $ycie wieczne (o &mierci# jak i mo$liwo&+ mani(ulowania rzeczywisto&ci" ju$ tutaj# na ziemi Je&li chodzi o te elementy Kabay# ktre (rzejawiaj" (odobn" -teologi).# ,yd mesjanistyczny odrzuca je jako (rzejawy okultyzmu Jednak nie caa tradycja kabalistyczna jest nim ska$ona 'ale$y jednak bardzo uwa$a+ i wykazywa+ si) ogromn" dojrzao&ci" (odczas (rb rozr$niania -ziaren od (lew. w tym (rzy(adku Ru h hasydz+! (ojawi si) w osiemnastym wieku i trwa do dzi& Jego (owstanie wi"$e si) z osob" ludowego mistyka i uzdrawiacza 1aal =zem Towa Dhebr -Pan dobrego imienia.E Dzisiejsi chasydzi s" ortodoksami# lecz na (ocz"tku ruch ten by (ostrzegany jako heterodoksyjny 3ielki ws(czesny teolog 8artin 1uber wyra$a dla niego uznanie Ahasydyzm jako ruch odnowy w judaizmie# wnis (asj) i taniec do religii# ktr" wielu uwa$ao za such" i jaow" Jednak$e liderzy tego nurtu# cho+ bardzo (ragn)li zg)bia+ Tor) i Talmud Dtradycyjne obszary studiowania i (raktykowania zasad $ydowskiej religiiE# (ozostawali (od silnym w(ywem kabalistyki# w ktr" byli g)boko zaanga$owani !rtodoksyjne ugru(owanie mitnagdim (ot)(io chasydw# zarzucaj"c im szerzenie herezji# brak (rzywi"zania do Tory i czoobitno&+ wobec swych duchowych (rzywdcw 2 cadykw 3(rawdzie zazwyczaj (ostrzega si) mitnagdim jako gru() suchych akademikw# odrzucaj"cych (een $ycia i mio&ci chasydyzm# lecz nale$y uczciwie (rzyzna+# $e ich wyst"(ienia (rzeciw chasydom nie byy bez(odstawne ; literatury chasydzkiej mo$na si) dowiedzie+ o wielu rabinach# ktrzy (ostradali zmysy w wyniku u(rawiania kabay oraz zwi"zanej z ni" magii 0stnieli jednak cadykowie odrzucaj"cy magiczne as(ekty chasydyzmu ;namy (rzy(adki nara$enia si) na (rawdziwe niebez(iecze?stwo ludzi# ktrzy (rzy (omocy magicznych &rodkw (rbowali zmienia+ aktualne okoliczno&ci lub (rzys(iesza+ nadej&cie Krlestwa 1o$ego 'iektrzy z takich &miakw omal nie stracili $ycia ;ag)bianie si) w tajniki kabay i ksi)gi ;ohar niesie z sob" realne niebez(iecze?stwo natury duchowej Ahasydzkie historie zawieraj" rwnie$ tre&ci bliskie nauczaniu nowotestamentowemu 'iezwyka (osta+ ;usii# ktry (ozwala si) (obi+ za innych# lecz szczerze miuje swoich wrogw# jest najle(szym tego (rzykadem Proste o(owiadania zawieraj" zach)t) do kochania 1oga i bliCniego oraz mwi" o miosierdziu i s(rawiedliwo&ci Te as(ekty chasydyzmu szczeglnie (rzyci"gaj" ws(czesn" modzie$# (ozbawion" duchowych korzeni

162

Powrt do korzeni

F!;D;0*G D;0<30ZTX

,ydowski i biblijny styl (obo$no&ci

Jistorycznie rzecz ujmuj"c# $ydowski styl uwielbienia 1oga jest o(arty na tradycyjnym modlitewniku zwanym sidur 'ajwcze&niejsze wskazwki talmudyczne zalecaj" jednak rwnie$ modlitw) s(ontaniczn" Talmud odradza -odkle(ywanie. modlitw# kad"c nacisk na ich (rze$ywanie (odczas kontem(lacji Dzisiejsze s(oecze?stwa s" nastawione antyinstytucjonalnie# dlatego religia uj)ta w &cise ramy cz)sto bywa odrzucana Dla wielu modlitewnik jest (rzejawem takiej wa&nie -martwej.# instytucjonalnej religii 2 szczeglnie mocno odczuwaj" to ludzie# ktrzy wyrastali w judaizmie i recytowali hebrajskie modlitwy z siduru nie rozumiej"c z nich ani sowa Jak za chwil) zobaczymy# &wiato(ogl"d zbudowany na tego rodzaju do&wiadczeniach jest skrzywiony# a dziaania (odejmowane na jego (odstawie s" cz)sto naznaczone ekstremizmem ,yjemy w czasach zorientowanych na rozrywk)# a nasze gusta s" kreowane (rzez mass media 9udzie $"daj" coraz mocniejszych i (ytszych wra$e? 2 w telewizji wol" ogl"da+ re(orta$e -na gor"co. ni$ dobre biografie# w radiu (anuje walenie w b)bny usuwaj"ce w cie? muzyk) klasyczn" To wszystko z (ewno&ci" jako& w(ywa na nasze zniech)cenie do tradycyjnych form uwielbienia zamkni)tych w sztywne ramy liturgii @wielbienie biblijne daje miejsce ta?cowi i s(ontaniczno&ci# lecz r4wn!e( zach)ca do cichej rado&ci# refleksji i odczytywania za(isanych modlitw 1g objawi si) ludziom (o(rzez =owo (isane# u$ywaj"c klasycznej metody komunikacji 1liskie chodzenie z 'im wymaga (owrotu do czytania i rozwini)cia modlitwy kontem(lacyjnej# co stao si) obce naszej kulturze 3s(czesne mass media kreuj" bezmy&lnych# (ytkich i nieskonnych do refleksji bohaterw# ktrzy z atwo&ci" ulegaj" mani(ulacji 9udzko&+ wy(rodukowaa kultur)# ktrej warto&ci s" s(rzeczne z zawartymi w =owie 1o$ym 1g da nam (ierwszy modlitewnik# zwany Ksi)g" Psalmw Dlaczego modlitwy tam zawarte (owinny by+ recytowane# nucone i &(iewaneB Po to# by&my umieli modli+ si) g)biej i z wi)ksz" (asj" uwielbia+ 1oga oraz wstawia+ si) za innymi> Psalmy s" dla nas wielk" lekcj"# na(isan" w wi)kszo&ci (rzez jednego z gigantw modlitwy 2 krla Dawida 'ajwyraCniej 1g akce(tuje modlitw) (isan" i sam nadaje jej warto&+ 'ie ma nic bardziej nudnego# ni$ -s(ontaniczna modlitwa. (ozbawiona g)bi# (owtarzana bezmy&lnie tydzie? (o tygodniu Tak wi)c# jeden i drugi s(osb modlitwy mo$na uczyni+ nudnym i (ytkim# a wszystko zale$y od stanu naszego serca (rzed 1ogiem ;auwa$my# $e (salmy stanowi" ogromn" cz)&+ siduru Po drugie# ksi"$eczka zawiera wiele modlitw uo$onych w o(arciu o wersety Pism Feszta to modlitwy (rzej)te od $ydowskich (rzywdcw duchowych $yj"cych na (rzestrzeni wielowiekowej historii naszego narodu 'iektre z nich s" zgodne z duchem 1iblii# inne nie Dlatego musimy m"drze i ostro$nie odr$ni+ jedne od drugich
163

Powrt do korzeni

Pewne fragmenty nosz" wyraCne (i)tno tradycji kabalistycznej# i tych z (ewno&ci" nale$y si) wystrzega+ Je$eli dana osoba u$ywa siduru w kontek&cie mesjanistycznym# (owinna to czyni+ ze szczeglnym uwzgl)dnieniem jego biblijnych tre&ci -'aucz nas modli+ si). 2 (o(rosili Jeszu) uczniowie 3 od(owiedzi wy(owiedzia !n modlitw) za(isan" w <wangelii 8ateusza 6:5%4I: -!jcze nasz# ktry& jest w niebie# &wi)+ si) imi) twoje D E. =idur i (salmy mog" by+ dla ,ydw mesjanistycznych ws(aniaym materiaem do nauki g)bokiej modlitwy o(artej na Pi&mie# (odnosz"cej rwnie$ (oziom naszej modlitwy s(ontanicznej 1iblia naucza: -D E Je$eli (rosimy o co& wedug jego woli# wysuchuje nas * je$eli wiemy# $e nas wysuchuje# o co go (rosimy# wiemy te$# $e otrzymali&my ju$ od niego to# o co (rosili&my. D0 Jana M:4L%4ME Je$eli (odczas modlitwy nasze serce ws(gra z 1o$ymi intencjami# wtedy modlimy si) zgodnie z Jego wol" Gatwiej nam b)dzie od(owiednio nastroi+ serca# je&li b)dziemy si) modli+ wedug 1o$ego =owa @wielbienie mesjanistyczne (owinno zatem zawiera+ najle(sze tre&ci (ochodz"ce ze wszystkich okresw rozwoju judaizmu: od staro$ytnych modlitw i hymnw o(artych na =owie 1o$ym a$ do ws(czesnych kom(ozycji 8o$na rwnie$ ukada+ ws(czesn" muzyk) $ydowsk" do dawnych (salmw# albo (isa+ nowe teksty do starych (ie&ni 'ajwa$niejsze jednak jest to# $eby tworzony materia nie stanowi jedynie dodatku do rytuau# lecz by zawiera *"$o+!e tre2 ! 3 (rzeciwie?stwie do czer(ania z bogatej tradycji# sztywny tradycjonalizm zakada cotygodniowe (owtarzanie (ewnych skostniaych form liturgicznych Dlatego te$ tradycjonali&ci czuj" si) ura$eni# sysz"c nowoczesne aran$acje staro$ytnych (ie&ni Jednak wi)kszo&+ ws(czesnych ,ydw (otrzebuje nowych# &wie$ych form uwielbienia 'asze nabo$e?stwa (owinny zawiera+ zarwno s(ontaniczn" modlitw) jak i tradycyjne tre&ci ubrane w nowoczesn" form) =(osb ich u$ycia mo$e by+ r$ny# w zale$no&ci od tego jak Duch 1o$y (o(rowadzi zgromadzenie Azy mo$e to by+ chora# &(iewna medytacja lub nastrojowa muzykaB =tewart Dauerman# dyrektor muzyczny organizacji -,ydzi dla Jezusa.# (racuje nad nowoczesn" aran$acj" *midy 2 staro$ytnej modlitwy Dziewi)tnastu 1ogosawie?stw Jego wersja trzeciego 1ogosawie?stwa# zwi"zanego z obietnic" zmartwychwstania# zatytuowana -8elek !zair.# jest ws(aniaym hymnem uwielbienia &(iewanym (o angielsku i hebrajsku !statnio Da:id i 9isa 9odan Dtworz"cy w 0zraeluE rwnie$ zaj)li si) uws(cze&nianiem *midy i innych dawnych modlitw dla (otrzeb tamtejszych kongregacji Takie (rby s" niezwykle cenne# (oniewa$ (omagaj" zachowa+ (ewn" ci"go&+ w $ydowskim stylu (obo$no&ci Jest rzecz" bardzo wa$n"# by ,ydzi mesjanistyczni szukali rwnowagi (omi)dzy tradycj" a s(ontaniczno&ci" 'ie (owinni&my (o(ada+ w $adn" skrajno&+ 2 ani w sztywny tradycjonalizm# ani w (usty emocjonalizm 8usimy (odda+ si) (rowadzeniu Ducha# korzystaj"c jednocze&nie z bogactwa tkwi"cego w =owie 1o$ym i tradycji ojcw Ai# ktrzy (osiadaj" r$ne dary# mog" si) ws(aniale uzu(enia+ w uwielbieniu Dotyczy to zarwno ws(czesnego gitarzysty# jak i synagogalnego kantora 'ale$aoby (owiedzie+ kilka sw o s(ecyficznej roli i naturze modlitwy w tradycji $ydowskiej ;achodzi tutaj cakowita zgodno&+ z nowotestamentowym zaleceniem okazywania 1ogu wdzi)czno&ci za wszystko DPl( L:6%5E Podstawow" form" modlitwy $ydowskiej modlitwy jest bogosawie?stwo# zaczynaj"ce si) od sw: -1"dC bogosawiony# o Panie nasz i 1o$e# Krlu wszech&wiata# ktry& D E.# (o ktrym nast)(uje rozwini)cie# zawieraj"ce uwielbienie i
164

Powrt do korzeni

(ro&b) 8odlitwa ko?czy si) (iecz)ci"# czyli (owtrzeniem (ocz"tkowego bogosawie?stwa: -1"dC bogosawiony# o Panie D E. Je$eli modlitwa skada si) z samych bogosawie?stw# jak *mida# otwarcie dotyczy caej ich gru(y 8odlitwy judaizmu s" (rawdziwymi wyznaniami wiary 'ie tylko (rosimy 1oga o uzdrowienie# ale rwnie$ bogosawimy Oo jako uzdrowiciela chorych 2 taka modlitwy jest zgodna z 1o$ym charakterem i obietnic" 'ie tylko (rosimy Pana o odbudow) Jerozolimy# ale rwnie$ dzi)kujemy 8u za to# (oniewa$ !n sam obieca to uczyni+ Podstaw" modlitwy $ydowskiej s" Psalmy# natomiast centralnym motywem wszystkich nabo$e?stw judaizmu jest fragment Pism zwany -=zSma.# (ochodz"cy z H Ks 8oj$eszowej 6:L nn# 44:4I%K4 oraz 0H Ks 8oj$eszowej 4M:I7:L4 Jest to (ouczenie dla 0zraela# mwi"ce $e 1g jest jedynym Panem i $e mamy Oo miowa+ z caego serca# z caej duszy i z caej siy @st)( ten jest rwnie$ wezwaniem do (osusze?stwa 1ogu w ka$dej dziedzinie $ycia 3y(owiadanie =zSma oraz uwielbienie 1oga za Jego m"dro&+ i mio&+ s" (o(rzedzane dwoma bogosawie?stwami: -=twrco &wiato&ci. oraz -Ty# ktry obfitujesz w mio&+. 8odlitwa znana jako -*mida. lub -=zmone esre.# nazywana rwnie$ -8odlitw".# wydaje si) by+ centralnym (unktem $ydowskiego uwielbienia Jest to modlitwa !siemnastu 1ogosawie?stw Dwa&ciwie dziewi)tnastu# (oniewa$ ostatnie bogosawie?stwo zostao dodane do (ierwotnej listy (CniejE# oddaj"ca 1ogu chwa) za wierno&+ naszym ojcom# obietnic) zmartwychwstania# uzdrowienie# odrodzenie 0zraela i wiele innych rzeczy 0nne ws(aniae modlitwy lub (ie&ni# b)d"ce cz)&ci" nabo$e?stw $ydowskich to mi)dzy innymi Kadisz 2 modlitwa uwielbienia odmawiana (rzez $aobnikw# a tak$e (rzez kongregacj) jako element liturgiczny/ 0gdal 2 hymn ujmuj"cy trzyna&cie artykuw wiary 8ajmonidesa w formie (oetyckiej# ktry zosta w"czony do liturgii (rzez ,ydw mesjanistycznych/ *lejnu le% szabeach Dhebr -winni&my chwali+.E 2 (odzi)kowanie 1ogu za fakt wybrania 0zraela i zwi"zan" z tym od(owiedzialno&+/ *don !lam Dhebr -Pan &wiata.E 2 hymn uwielbiaj"cy 1oga# Jego majestat i wierno&+ Podsumowuj"c# gwnymi tradycyjnymi elementami nabo$e?stwa (owinny by+ w kolejno&ci: Psalmy# =zSma# *mida# Kadisz# 0gdal# *lejnu i *don !lam Aentralnym elementem nabo$e?stwa w =zabat# (oniedziaek i czwartek (owinna by+ cz)&+ liturgii dotycz"ca Tory# zawieraj"ca bogosawie?stwa uwielbiaj"ce 1oga za nadanie 0zraelowi Prawa !dczytuje si) rwnie$ fragmenty haftory D(rorokwE# a w kongregacjach mesjanistycznych dodatkowo ust)(y Pism 'owego Testamentu !(rcz tego# (rbujemy (o"czy+ starsze i nowsze style uwielbienia (odczas (rzeznaczonej na to cz)&ci nabo$e?stwa Pragmenty Pism s" czytane (o angielsku Dw zgromadzeniach angloj)zycznychE i hebrajsku# a (Cniej nast)(uje komentarz wi"$"cy je w s(jn" cao&+ w &wietle ich nowotestamentowego wy(enienia 8odlitwy odmawiane w &wi)ta s" zebrane w osobnym modlitewniku zwanym %a hzor# zawieraj"cym rwnie$ cz)&ci (o&wi)cone nabo$e?stwom codziennym i szabatowym 3arto jeszcze ws(omnie+ o modlitwach odmawianych (odczas &wi"t gwnych# ze wzgl)du na ich charakter mesjanistyczny Po wy(owiedzeniu modlitwy (okutnej -*l chet.# kongregacja (rosi o od(uszczenie grzechw na (odstawie zasug *brahama i ofiarowania 0zaaka# b)d"cego ty(em Jeszuy ,ydzi mesjanistyczni odmawiaj" t) modlitw) tak# by wydoby+ (rawdy dotycz"ce cier(ienia 8esjasza za grzechy &wiata =(rawdzanie swego serca jest zalecane (rzez Pismo D0 Kor 44:KN 2 -niechaj ka$dy samego siebie do&wiadcza.E 8odlimy si) nie tylko o
165

Powrt do korzeni

od(uszczenie naszych grzechw# ale rwnie$ o wybaczenie nie(rawo&ci caego narodu izraelskiego Przyst)(ujemy do tej modlitwy z (enym (rzekonaniem o jej skuteczno&ci# gdy$ =owo 1o$e mwi wyraCnie: -Je&li wyznajemy grzechy swoje# wierny jest 1g i s(rawiedliwy i od(u&ci nam grzechy# i oczy&ci nas od wszelkiej nie(rawo&ci. D0 Jana 4:5E Pismo wzywa nas# wierz"cych# do wyznawania grzechu Powinni&my da+ Duchowi &wi)temu okazj) do badania naszych serc (o(rzez =owo i biblijnie ukierunkowane modlitwy Azas Fosz Jaszana nale$y wykorzysta+ do analizy wasnej drogi (rzebytej w ci"gu u(ywaj"cego roku# oraz do (rzywrcenia wa&ciwych (riorytetw i (odj)cia konkretnych decyzji (rzed 1ogiem Judaizm mesjanistyczny rozwija styl uwielbienia -w Duchu i (rawdzie.# ktry odzwierciedla mesjanistyczne (owoanie i to$samo&+ 2 oddawanie chway 1ogu i Jego 8esjaszowi Ten styl charakteryzuje si) werw" i (asj" w Duchu &wi)tym oraz g)bi" biblijnego (oselstwa Dajemy miejsce (rostym# (i)knym (ie&niom chway# staraj"c si) unikn"+ (rymitywizmu (ozbawionego odniesie? do g)bokich (rawd zawartych w =owie 1o$ym Pory nabo$e?stw od(rawianych (rzez ,ydw ortodoksyjnych od(owiadaj" (orom ofiar skadanych w staro$ytnej &wi"tyni 'a (rzykad -musaf. od(owiada dodatkowej ofierze skadanej niegdy& w =zabat 3i)kszo&+ ,ydw mesjanistycznych nie (rzywi"zuje wagi do tych (r Jednak$e# je&li s(otykaj" si) na nabo$e?stwie wyznaczonym wedug starych# ortodoksyjnych regu# czyni" odniesienia do doskonaej ofiary zo$onej (rzez Jeszu) na krzy$u i do wy(enienia (rzeze? znaczenia starotestamentowych ofiar <lementem codziennego nabo$e?stwa jest tak$e odczytywanie KK rozdziau 0 Ksi)gi 8oj$eszowej# traktuj"cego o ofierze 0zaaka wskazuj"cej na Krzy$ i b)d"cej z tego (owodu Crdem naszej rado&ci w 8esjaszu Fwnie$ modlitwy (rzed (osikami odnosz" si) do 'iego i (rzebagania za grzechy# ktre dla nas wyjedna u !jca

166

Powrt do korzeni

F!;D;0*G D;0<=0ZTX

;agro$enia i (roblemy ruchu mesjanistycznego

Judaizm mesjanistyczny na(otyka na o(ory i trudno&ci w wielu dziedzinach Jako ruch nowy Dcho+ korzeniami si)gaj"cy staro$ytno&ciE# cier(i na stosunkowo niewielki odsetek dojrzaych liderw i czonkw kongregacji 0stnieje (owa$na (otrzeba budowania solidnych (odstaw teologicznych ruchu tak# aby Pisma stanowiy niewzruszony fundament dla dalszych (oczyna? !to zagro$enia# na jakie mo$e natrafi+ raczkuj"cy jeszcze ruch mesjanistyczny: 8e*a0!z% 3 niektrych kr)gach mocno zakorzenio si) legalistyczne (ojmowanie (owinno&ci w stosunku do tradycji Przyznajemy# $e (owinni&my czer(a+ z bogactwa tradycji ojcw# lecz jednocze&nie musimy kierowa+ si) (rowadzeniem Ducha (odczas doboru konkretnych jej elementw Je$eli (ozwolimy si) zwi"za+ tradycji# legalistyczne rozumienie nakazw odbierze nam wolno&+ i rado&+# jakie mamy w 8esjaszu 'akazy s" charakterystyczne dla j)zyka (rzykaza? biblijnych# natomiast wskazwki 2 dla niebiblijnych# lecz zalecanych (rze(isw religijnych Jednak$e# (osusze?stwo (rzykazaniu biblijnemu musi wy(ywa+ z dziaania Ducha w naszych sercach oraz identyfikacji z 8esjaszem 9egalistyczne (odej&cie do nakazw jest Crdem (oczucia skr)(owania Azonkowie Aiaa# ktrzy maj" legalistyczne i krytykanckie skonno&ci Dzreszt" charakterystyczne dla wi)kszo&ci istot ludzkichE# traktuj" wasne (rzywi"zanie do tradycji jako (odstaw) do os"dzania innych 3 (rzy(adku u$ycia innego sowa ni$ zazwyczaj czy zastosowania odmiennego zwrotu w liturgii albo zmiany (orz"dku nabo$e?stwa# ludzie ci reaguj" zo&ci" i nietolerancj" 0nni cz)sto daj" za wygran" i (od(orz"dkowuj" si) legalistom# co w sumie (rowadzi do utraty rado&ci i niebez(iecze?stwa mani(ulacji zgromadzeniem (rzez okre&lon" gru() ludzi 3i)kszo&+ ws(czesnych ,ydw wcale nie (ragnie (od(orz"dkowania swego $ycia i uwielbienia jakiemu& systemowi suchych# nie(rzekraczalnych regu Poza tym# (ostawa os"dzania i wymaganie (rzestrzegania (rze(isw niszcz" kreatywno&+ 2 gdzie bowiem znajdzie si) miejsce dla nowych modlitw# (ie&ni# (antomimy i ta?ca# ktre (odobaj" si) 1ogu w Jego zgromadzeniuB 3arto&ciowe materiay su$"ce do stosowania (odczas nabo$e?stw mog" (owstawa+ dzisiaj (odobnie# jak to byo tysi"c lat temu 'owy styl (obo$no&ci i uwielbienia jest odbiciem naszej to$samo&ci jako dz!s!ejszy h ,ydw mesjanistycznych# i jako taki jest nam (otrzebny 'atomiast historyczne (ie&ni i modlitwy (rzy(ominaj" nam o korzeniach i Crdach naszej wiary 3e wszystkich naszych (oczynaniach (owinna dominowa+ mio&+ Powinni&my (ozwoli+ Duchowi 1o$emu# aby nas ins(irowa do nowych dziaa?# ktre kadzie nam na sercu Je$eli jednak (rzekonujemy siebie nawzajem# (owinni&my to czyni+ w 1o$ym (okoju# a nie za (omoc" wywierania (resji na ws(braciach !sobi&cie mog) nie jada+ krewetek# ale je&li inny
167

Powrt do korzeni

,yd mesjanistyczny to czyni# (oniewa$ jego zdaniem lista (otraw nieczystych nie odnosi si) do ws(czesno&ci# nie (owinienem (atrze+ na? z deza(robat" 8o$emy si) dzieli+ z innymi tym# jak Pan nas (rowadzi# (ami)taj"c jednocze&nie# $e jedno&+ w (osusze?stwie i (od(orz"dkowaniu odnosi si) jedynie do kierunkw wyraCnie wyznaczonych (rzez =owo 1o$e 9egalizm mwi: -mj s(osb (ojmowania s(raw jest jedynie suszny. 2 bez wzgl)du na to# czy jest to s(osb ws(czesny czy staro$ytny !wocem takiego rozumowania jest (otrzeba kontrolowania innych i brak wiary w to# $e Duch sam jest w stanie (rzekonywa+ o (rawdzie Takim ludziom (ozostaje wi)c sta+ na stra$y ustalonego D(rzez nichE (orz"dku Pow!erz howno23 0nnym zagro$eniem dla judaizmu mesjanistycznego mo$e by+ (owierzchowno&+ 3 niektrych kr)gach istnieje (okusa odrzucenia wszelkiej tradycji Taka (ostawa (rowadzi jednak do skrajno&ci w (ostaci wyrzeczenia si) bogactwa kulturowego oraz zignorowania warto&ci# jak" (osiada uksztatowana historycznie teologia 2 zarwno judaistyczna jak i chrze&cija?ska 3 takim (rzy(adku grozi ,ydom mesjanistycznym w(adanie w stare (ua(ki i nauka na b)dach wasnych# zamiast na cudzych Djako efekt (ogardy dla historiiE Pogardzenie wielowiekowym dorobkiem wy(racowanym (rzez (obo$nych m)$w grozi judaizmowi mesjanistycznemu (owierzchowno&ci" i jaowo&ci" 'a (rzykad# uwielbienie mo$e (rzerodzi+ si) w dyskotek) do rytmu (obo$nych (iosenek# (ozbawion" jakiejkolwiek g)bi duchowej# nie mwi"c o bojaCni 1o$ej Teologia mo$e si) sta+ ju$ nie (rosta# lecz wr)cz (rostacka !drzucaj"c zasady hermeneutyki jako (rzejaw (rzeintelektualizowania wiary# zaczniemy si) gubi+ wobec zo$ono&ci (roblemw# na ktre natrafimy czytaj"c 1ibli) Jest to (rosta droga do b)dnej nauki i herezji 'ieufno&+ wobec wyksztacenia i usystematyzowanej wiedzy b)dzie nieuchronnie (rowadzia do zaw)$enia horyzontw i braku tolerancji wobec r$norodno&ci# z jak" inni reaguj" na s(oeczne# (olityczne i estetyczne wyzwania naszych czasw z biblijnej (ers(ektywy ;amiast by+ sol" ziemi i &wiato&ci" &wiata# b)dziemy si) coraz bardziej izolowa+# maj"c coraz mniej do (owiedzenia na &wiatowym -kiermaszu idei. 3 niektrych &rodowiskach (owierzchowno&+ (rzejawia si) (o(rzez wrogo&+ do wszelkiej instytucji !sobista droga duchowa takich ludzi (rzebiega z dala od wszelkich organizacji# szk i seminariw 2 czy to $ydowskich# czy chrze&cija?skich !czywi&cie# $e 1g mo$e nama&ci+ i (rzygotowa+ (rzywdc) duchowego nie u$ywaj"c do tego celu tradycyjnych instytucji Pozycja danej osoby w Aiele 8esjasza (owinna wynika+ z (owoania# a nie z wyksztacenia 8imo to# (ewien okres szkolenia (od kierunkiem dobrych nauczycieli mo$e si) bardzo (rzyda+ (odczas s(rawowania su$by /eparatyz% 3(rawdzie ,ydzi mesjanistyczni (osiadaj" wasne (owoanie od 1oga# lecz mimo to s1 cz)&ci" (owszechnego Aiaa 8esjasza> 'ie wolno nam (rzekr)ca+ (rawd biblijnych w imi) (odkre&lenia narodowej i kulturowej to$samo&ci Tak" nie(rawidow" (ostaw) mo$na okazywa+ zarwno sowem# jak i uczynkiem =(osb wyra$ania si) i u$ywanie okre&lonego j)zyka mog" bardzo atwo utworzy+ (rze(a&+ (omi)dzy $ydowskimi i nie$ydowskimi wierz"cymi# a (rzecie$ jeste2%y z"on+a%! jedn! dru*! h ,ydzi i (oganie stanowi" jedno&+ w 8esjaszu Jezusie# a niektre kongregacje mesjanistyczne (osiadaj" rwnie$ czonkw nie$ydowskiego (ochodzenia 'asz s(osb komunikacji (owinien by+ odzwierciedleniem tego faktu 2 dobrze jest organizowa+ ws(lne nabo$e?stwa# s(otkania liderw it( Pami)tajmy# $e o(rcz ubogacania innych czonkw Aiaa# mo$emy si) rwnie$ wiele od nich nauczy+
168

Powrt do korzeni

;erezja 'iebez(iecze?stwo herezji mo$e (ochodzi+ z dwch Crde: (o (ierwsze# (ragnienie identyfikacji ze s(oeczno&ci" $ydowsk" mo$e by+ tak wielkie# $e grozi (o&wi)ceniem (rawdy biblijnej na otarzu akce(tacji (rzez otoczenie Pismo musi (ozostawa+ dla nas ostatecznym autorytetem w s(rawach wiary 'iebez(iecze?stwa tego nie ustrzegli si) ebionici# ktrzy za(rzeczyli bstwu Jeszuy 0nnym (rzykadem herezji jest odrzucenie doktryny o zast)(czej &mierci Jeszuy na rzecz nauki uznaj"cej wy"cznie moralne as(ekty Jego $ycia i &mierci oraz ich w(yw na ludzko&+ Jeszua nie jest wy"cznie wzorcem do na&ladowania# (oniewa$ -umar za nasze grzechy wedug Pism. 0stnieje rwnie$ niebez(iecze?stwo tworzenia nowych doktryn# ktre nie znajduj" o(arcia w 1iblii# natomiast wynikaj" z (rywatnego -objawienia. b"dC nieuzasadnionej alegoryzacji biblijnego tekstu Je$eli Pismo i jego kontekst nie stanowi" (odstawy egzegetycznej dla danej inter(retacji# wwczas atwo dochodzi do subiektywnego (ojmowania (rzekazu biblijnego i doktrynalnego chaosu Powinni&my odnosi+ si) z wielkim sce(tycyzmem# je&li nie z (odejrzliwo&ci"# do wszelkich nauk o(artych na wersetach wyrwanych z kontekstu Kontro0a Judaizm mesjanistyczny jest ruchem zainicjowanym i (rowadzonym (rzez Ducha &wi)tego# ktry objawi wielu osobom niezale$nie te same (rawdy !n rwnie$ zatroszczy si) o zachowanie jedno&ci w&rd nas Jednym z niebez(iecze?stw w skali krajowej i mi)dzynarodowej jest (oczucie (osiadania a$so0utnej ra j! Kiedy jaka& gru(a ma tendencje do dominacji# to nawet je&li )a+ty zn!e dominuje w (ewnych dziedzinach Dn( (osiada du$" liczb) czonkw lub jest bardziej zaawansowana wiekowoE# dziaa na szkod) ruchu (owoduj"c izolacj) innych 3szyscy mo$emy si) uczy+ od siebie nawzajem 1g jest w stanie zjednoczy+ nas bez (otrzeby kontroli czy dominacji ze strony jakiej& konkretnej gru(y ludzi mani(uluj"cej ca" reszt" Tym# co mo$e nas zbli$y+# jest modlitwa i mio&+ wzajemna# natomiast ka$da (rba narzucenia innym swoich (ogl"dw musi zako?czy+ si) (odziaem i alienacj" =koro istniej" herezje tocz"ce chrze&cija?stwo# nie nale$y si) naiwnie s(odziewa+# $e judaizm mesjanistyczny b)dzie na t) chorob) doskonale od(orny !by 1g chroni nas (rzed (owy$szymi niebez(iecze?stwami i wieloma innymi# ktrych jeszcze sobie nie u&wiadamiamy !by nas chroni (rzed atwowierno&ci"# gdy b)dziemy (rbowali osi"gn"+ dojrzao&+ w rozumieniu i stosowaniu =owa 1o$ego

169

Powrt do korzeni

F!;D;0*G J<D<'*=TX

3izja rozwoju ruchu mesjanistycznego

8wi"c o jakiejkolwiek wizji# zwykle mamy na my&li nakre&lenie (ewnej konce(cji rozwoju Poniewa$ judaizm mesjanistyczny znajduje si) obecnie w fazie embrionalnej# (owinna istnie+ (ewna wizja# wyznaczaj"ca kierunki jego wzrostu Jak si) ona (rzedstawiaB Jej istot" jest (onowne odkrycie dynamiki i mocy <wangelii zwiastowanej w &rodowisku $ydowskim Foz(rzestrzenienie Dobrej 'owiny w&rd ,ydw musi zaowocowa+ autentyczn" $ydowsk" eks(resj" nowotestamentowej wiary 1)dzie si) ona (rzejawia+ w rozmaity s(osb 2 od niezale$nych kongregacji mesjanistycznych do $ydowskich frakcji DskrzydeE w ko&cioach chrze&cija?skich ,ywimy nadziej)# $e niezale$nie od &rodowiska# wszystkie te gru(y b)d" wzrasta+ w wierze maj"cej korzenie si)gaj"ce (ierwszego wieku naszej ery Jak czytamy w Dziejach *(ostolskich K:LL%L7# od samego (ocz"tku $ydowscy wierz"cy trwali w nauce a(ostolskiej# modlitwie i amali chleb (o domach Fozwi?my nieco ten temat Po (ierwsze (ragniemy# aby judaizm mesjanistyczny by oddany nauce a(ostolskiej Powinni&my stara+ si) rozumie+ =owo w jego oryginalnym kontek&cie j)zykowym i kulturowym# a nast)(nie stosowa+ biblijne wskazwki w codziennym $yciu 8io&+ okazywana w mocy Ducha &wi)tego i na (odstawie =owa 1o$ego jest naszym gwnym (owoaniem i najle(szym (rzejawem obecno&ci Krlestwa 1o$ego (o&rd nas Po drugie# (ierwsi wierz"cy -trwali w modlitwach. !kre&lenie to obejmuje uwielbienie# odmawianie modlitw (isanych# wstawiennictwo oraz s(oeczno&+ z 1ogiem w modlitewnej kontem(lacji 8usimy by+ s(oeczno&ci" (rawdziwie oddan" modlitwie Po trzecie# -amali chleb (o domach. Tamci wierz"cy na(rawd) (ragn)li (rzebywa+ ze sob" =(rzedawali swoje maj)tno&ci# aby by+ bli$ej siebie nawzajem i mie+ wi)cej czasu na suchanie nauki a(ostow 3 dzisiejszych czasach (enych anonimowo&ci# kiedy nasze $ycie jest uzale$nione od warunkw ekonomicznych# musimy na nowo odkry+ istot) ws(lnoty jako modelu $ycia (ierwszych uczniw Jeszuy 'ale$y zmieni+ (riorytety 2 miejsce zamieszkania i wybr (racy (owinny by+ uzale$nione od (owoania# jakie rozeznajemy dla siebie w Aiele 8esjasza Je$eli natomiast na(rawd) chcemy by+ czonkami jedni drugich# to (owinni&my maksymalnie zmniejsza+ dziel"cy nas dystans 2 zarwno w sensie mieszkaniowym# jak i duchowym 'ale$aoby si) rwnie$ (owa$nie zastanowi+# zanim (rze(rowadzimy si) w inne miejsce 2 le(sze z (unktu widzenia wygody# lecz (ozbawione mesjanistycznego &rodowiska Dlaczego nasze najwa$niejsze decyzje $yciowe maj" tak nike odniesienie do s(oeczno&ci wierz"cych# w ktrej su$ymy 1oguB Taka (ostawa z (ewno&ci" nie jest zgodna z zaleceniami Pisma Powinni&my raczej sku(ia+ si) na budowaniu ws(lnoty# ktra b)dzie $ya w Duchu i czyni+ dziea 8esjasza# (ki jeszcze jest na to czas Jako czonkowie Aiaa jeste&my od(owiedzialni za siebie nawzajem# lecz jednocze&nie musimy dawa+ innym (rawo do $ycia wedug (rzekonania
170

Powrt do korzeni

(yn"cego z Ducha 1uduj"c si) w Aiele 8esjasza# musimy dociera+ do niewierz"cych z Dobr" 'owin" 2 taki model dziaania zosta (okazany w 47 rozdziale <wangelii Jana oraz w Dziejach *(ostolskich K:LL%L7 Dzi)ki naszej g)bokiej mio&ci &wiat (ozna (rawd)# jak naucza Jeszua !kazuj"c mio&+# (rzestajemy koncentrowa+ si) na sobie# lecz stajemy si) str4(a%! naszych braci troszcz"c o nich jak o najbli$sz" rodzin) * co z naszym $ydowskim dziedzictwemB !sobi&cie b)d) zwalcza tych# ktrzy (ragn)liby uczyni+ ze? legalistyczne brzemi) Powinni&my czu+ si) wolni aby eks(erymentowa+# u$ywaj"c nowych dCwi)kw dla chway 1o$ej# uwielbia+ Pana w r$nych j)zykach# a tak$e czyni+ to (o(rzez (antomim) czy taniec Jednak$e# je&li kochamy 0zrael 2 dawny, wsp4" zesny ! przysz"y 2 (owinni&my jak najg)biej identyfikowa+ si) z dziedzictwem naszego narodu ,ydzi mesjanistyczni (owinni gorliwie uczy+ si) hebrajskiego =koro 1en Jehuda (otrafi wskrzesi+ ten j)zyk# ktry wcze&niej by (rzeznaczony wy"cznie do u$ytku w synagodze# i zains(irowa+ ,ydw do jego (owszechnego u$ywania# to tym bardziej my jeste&my w stanie uczyni+ go swoim drugim j)zykiem ; (ewno&ci" mo$emy nauczy+ si) wielbi+ Pana (o hebrajsku rwnie dobrze# jak n( (o angielsku Jest to zreszt" oczywiste 2 wszak ka$dy# kto kocha n( Prancj)# (ragnie si) nauczy+ francuskiego oraz studiowa+ kultur) i literatur) tego narodu 8io&+ do wasnego narodu# ktr" 8esjasz wkada do serc wierz"cych# (owinna (rzerasta+ gorliwo&+ naszych rodakw w nauce hebrajskiego ;reszt"# (rzecie$ (isma Tanach zostay na(isane (o hebrajsku> Po drugie# (owinni&my dostrzec mo$liwo&ci +reatywne*o zastosowania $ydowskiego dziedzictwa s(jnego z nauczaniem 1iblii do ukazywania chway 1o$ej obecnej w historii 0zraela oraz wy(enienia Pism w !sobie Jezusa 8esjasza 8o$emy (o(rowadzi+ ws(braci w radosnym obchodzeniu &wi"t i =zabatw# !denty)!+uj1 s! ! h!story zny% sposo$e% e+spresj! w!ary oraz do2w!ad zen!a%! nasze*o narodu ; drugiej strony# dzi)ki Duchowi &wi)temu nasze nowe wyra$anie dziedzictwa ojcw# (ene $ycia i werwy# mo$e do(rowadzi+ innych do wniosku: -To# co robicie# jest nie tylko $ydowskie# ale $ywe>. 'aszym (ragnieniem nie jest odebranie to$samo&ci $ydowskiej ws(lnocie# lecz (onowne odkrycie s(osobu# w jaki nasz nard mo$e budowa+ (owszechne Aiao wierz"cych# (ozostaj"c jednocze&nie 'arodem 3ybranym o odr)bnym (owoaniu To nie(rawda# $e 0zrael musi by+ oddzielony od Aiaa 8esjasza# aby utrzyma+ sw" to$samo&+ i nie ulec asymilacji Pozostaj"c Jego czonkami# mo$emy &miao (ozosta+ sob" i (odkre&la+ to bez skr)(owania Jak ju$ (owiedzieli&my# judaizm mesjanistyczny znajduje si) w fazie embrionalnej Jak si) do tego odnie&+B @famy# $e s(otkamy si) z tolerancj" i otwarciem Potrzebujemy (omocy ze strony wszystkich nowotestamentowych wierz"cych/ (otrzebujemy ich m"dro&ci i ws((racy 'ie chcemy by+ traktowani z (ogard" jak jaki& dziwaczny twr Pismo mwi: -(oznacie ich (o owocach. D8at 7:KQE Jakie owoce (rzynosi judaizm mesjanistyczny# je&li os"dza+ go uczciwieB 3 (orwnianiu ze zgromadzeniami i ruchami o wielowiekowej tradycji# ktre wyksztaciy cae (okolenia dojrzaych uczniw Pana# mo$emy si) wydawa+ ubodzy w konkretne owoce wzrostu 'asze kongregacje skadaj" si) gwnie z nowych wierz"cych# nie (osiadaj" wyksztaconych (rzywdcw# i dlatego nie mog" si) za(ewne rwna+ z do&wiadczonymi ws(lnotami To (rawda# $e zdarzaj" si) nam teologiczne la(susy oraz kontrowersyjne wy(owiedzi czy zachowania 'ie za(ominajmy jednak# $e jest to (rzy(ado&+ charakterystyczna dla wszyst+! h nowych ruchw religijnych Ko&ci w Koryncie mia
171

Powrt do korzeni

(owa$ne (roblemy zwi"zane z (odziaami i cielesno&ci" 2 &miem twierdzi+# $e na tym tle wygl"damy cakiem nieCle> * jednak Pawe nie skre&li Koryntian z listy wiernych uczniw Jeszuy# lecz wzywa do dojrzao&ci w wierze Feformacja bya wielkim (owrotem do =owa 1o$ego# a jednak niektrzy z jej (rzywdcw nie chcieli nawet rozmawia+ ze sob" Po (ocz"tkowym okresie reform wybucho szereg wojen religijnych# w ktrych zgin)y tysi"ce ludzi Judaizm mesjanistyczny ani nie roz()tuje wojen# ani nie roz(rzestrzenia rozwi"zo&ci Azy zatem negatywna ocena tego ruchu (yn"ca z zewn"trz zawsze jest uczciwaB ;daj) sobie s(raw)# $e istniej" wewn"trz ruchu tendencje do szerzenia b)dw# lecz (ozwol) sobie wyrazi+ wasn" o(ini) na jego temat# wyksztacon" na (odstawie osobistych obserwacji: Foz(oczynaj"c (rac) w misji# miaem okazj) zaobserwowa+ styl goszenia <wangelii ,ydom (rzez stare chrze&cija?skie organizacje misyjne Dzi)ki 1ogu# od tamtych czasw wi)kszo&+ z nich zmienia (odej&cie do zwiastowania Pami)tam to bardzo dokadnie 2 (odczas nabo$e?stw ewangelizacyjnych dla ,ydw znaczna cz)&+ suchaczy doznawaa g)bokich zranie? duchowych i s(oecznych 'iektrzy nienawidzili samych siebie za to# $e s" ,ydami# ale zdawali sobie s(raw)# $e (o nawrceniu na chrze&cija?stwo zostan" cakowicie odrzuceni (rzez wasne &rodowisko Przybycie do misji hebrajskich chrze&cijan byo kom(romisem (omi)dzy jednym a drugim 'ajbardziej $aosne byo jednak to# $e niektrzy obchodzili wszystkie misje tego ty(u w danym mie&cie# a ka$da z nich (ublikowaa &wiadectwo -nawrcenia. tej samej osoby# traktuj"c j" niemal jak trofeum ewangelizacyjne Pami)tam# $e wykonaem wtedy kilka oblicze? w o(arciu o bud$et jednej z wi)kszych misji !t$ z ich wasnych ra(ortw finansowych wyliczyem# $e -nawrcenie. jednego ,yda (oci"gao za sob" koszt ok IQ%LQ tysi)cy dolarw 'iewielka o(ata# jak na cen) $ycia wiecznego> Poza tym# jak wiele z tych nawrce? byo trwaymi decyzjamiB 'iestety# nikt nie (rowadzi takiej rubryki w statystykach ; moich wasnych do&wiadcze? wewn"trz ruchu wynika# co nast)(uje: (o (ierwsze# judaizm mesjanistyczny nie jest herezj"# lecz jak wszystkie inne zgromadzenia wierz"cych w Jeszu) (rzyjmuje nauk) 'owego Testamentu w caej rozci"go&ci Po drugie# nasz ruch zdobywa ludzi dla Jezusa# i to zarwno ,ydw# jak i nie%,ydw 3 ubiegym roku tylko w naszym zgromadzeniu (onad MQ osb (rzy(iecz)towao swoje (rzymierze z Panem (o(rzez zanurzenie DchrzestE w wodzie Ponad dwie trzecie z nich stanowi" ,ydzi i wi)kszo&+ z nich jest czonkami kongregacji Ai# ktrzy maj" ambiwalentny stosunek do swej $ydowskiej to$samo&ci# nie znajduj" w naszej s(oeczno&ci $adnej wygodnej niszy i dlatego (r)dzej czy (Cniej musz" dokona+ (owa$nych wyborw Trudna to droga# wymagaj"ca za(arcia si) samego siebie# lecz jej ko?cem jest uzdrowienie * jak si) ksztatuj" koszty takiej misjiB !koo 4MQQ dolarw od osoby Dw stosunku do caego bud$etu kongregacjiE Jakie s" inne owoce (oza nawrceniamiB Dziesi"tki osb (orzuciy okultyzm# narkotyki i religie 3schodu 3iele zbuntowanych dzieci wrcio do swoich domw# gdzie nast"(io (ojednanie i odnowienie wi)zw rodzinnych A$ za rado&+# kiedy mo$na ogl"da+ cae rodziny su$"ce 8esjaszowi> Pami)tam# jak ojciec jednego z wierz"cych# (rofesor hebrajskiego w De(artamencie =tanu# (rzyj" Jeszu) jako swego 8esjasza Pakaa caa rodzina i caa kongregacja

172

Powrt do korzeni

!graniczenie miejsca nie (ozwala na wyliczenie wszystkich (rzy(adkw uzdrowienia z (aranoi# schizofrenii# de(resji# gniewu i wszelkiego rodzaju zniewole? Aae rodziny bywaj" scalane dzi)ki wierze w Jeszu) i Jego cudownemu dziaaniu Podczas czternastu lat mojej su$by w tej kongregacji nie zdarzy si) ani jeden (rzy(adek rozwodu w ma$e?stwach do niej nale$"cych 2 an! jeden> 3i)kszo&+ ma$e?stw zawieranych w naszym zgromadzeniu tworzy bardzo udane zwi"zki !bserwujemy# jak czonkowie zgromadzenia nawi"zuj" coraz le(sze relacje wzajemne# su$"c sobie nawzajem i (omagaj"c Azy miewamy (roblemyB !czywi&cie 'iedojrzali wierz"cy $ydowscy# ktrzy nie (ojmuj" jeszcze rwno&ci ,ydw i nie%,ydw w Aiele 8esjasza# wy(owiadaj" si) czasem nieod(owiedzialnie i rani" ws(braci =" i tacy# ktrzy zeszli na bezdro$a b)du 8imo to# nie mam jednak w"t(liwo&ci# $e dobre owoce zdecydowanie (rzewa$aj" nad (lewami 9udzie wzrastaj" na (odobie?stwo Jeszuy> Kiedy (atrz) na swoj" kongregacj)# widz) cay (rzekrj s(oecze?stwa 2 ludzi o r$nych# nieraz bardzo (o(l"tanych &cie$kach $yciowych * jednak wszyscy oni odnaleCli 8esjasza: To jest do(iero cud> 8amy w naszym zgromadzeniu budowniczych# sekretarki# urz)dnikw# lekarzy# zarz"dcw firm# rzemie&lnikw# kierowc) ci)$arwki# (rawnikw# biologw# (racownikw socjalnych# nauczycieli# (rofesora (olitechniki# tumacza itd Pomy&le+ tylko# $e ta niewiarygodnie r$norodna gru(a ludzi stanowi jedno w 8esjaszu> !sobi&cie jestem (rzekonany# $e owoc ich wzrostu jest dobry i takim (ozostanie# je$eli tylko b)dziemy (atrze+ na Jeszu)# +wiczy+ si) w rozumieniu =owa i (oznawa+ (rawd) czer(i"c z wszelkich dost)(nych Crde Judaizm mesjanistyczny musi by+ znakiem ostatecznego odku(ienia i (rzy"czenia s(oeczno&ci $ydowskiej do (owszechnego Aiaa wierz"cych# (rzy jednoczesnym zachowaniu to$samo&ci 0zraela i jego unikalnego wkadu w rozwj ws(lnoty uczniw Pa?skich Ahwaa 1ogu za Jego dziea i s(jne objawianie zawarte w =owie> -'ieodwoalne s" bowiem dary i (owoanie 1o$e. DFzym 44:K5E Kiedy 1g o czym& mwi# nie ma w Jego obietnicach# (owoaniu czy celu $adnej dwuznaczno&ci Jego (ragnieniem jest okaza+ zmiowanie wszystkim ludziom 3 tym celu a$ dot"d u$ywa i u$ywa i nadal b)dzie u$ywa 0zraela 3 tym samym celu u$ywa# u$ywa i nadal b)dzie u$ywa Ko&cioa !by&my wszyscy (ost)(owali zgodnie z Jego zamierzeniem 1"dCmy &wiatem i sol" w s(oeczno&ci $ydowskiej jako widzialni re(rezentanci Krlestwa Jeszuy 1"dCmy sol" ziemi i &wiato&ci" &wiata

173

Powrt do korzeni

Przy(isy
Fozdzia l 4 3 < *lbright Prom the =tone *ge to Ahristianity# zob (ierwsze rozdziay dotycz"ce religii (rzed%*brahamowych na 1liskim 3schodzie K 3iele materiaw na ten temat mo$na znaleC+ w (racach <lmera Jose(hsona 0srael# Ood^s Key to 3orld Fedem(tion# zob 0ndeks (od hasem -obrzezanie.# oraz = 0 8c8illan# 'one of These Deseases I *lbright# Prom the =tone *g) to Ahristianity zob fragmenty (o&wi)cone <Rodusowi i imieniu 1o$emu L 3alter Kaiser# (rofesor w katedrze =tarego Testamentu i j)zykw semickich w Trinity <:ang Di:inity =chool w Deerfield# stan 0llinois# w (rzemwieniu do *meryka?skiego =towarzyszenia ,ydw 8esjanistycznych D*merican 8essia%nic Pellowshi(E w Ahicago# rok 457M M ;ob szczeglnie Keneth Kitchen# *ncient !rient and !ld Testament oraz 8eredith Kline Treaty od the Oreat King i The =tructure of 1iblical *uthority 6 =amuele 1acciochi# Prom =aturday to =unday % ws(aniae streszczenie (ogl"dw i konkretne wnioski 7 =amuel =chultz# Deuteronomy# the Oos(el of Ood^s 9o:e The Oos(el of 8oses N Oeorge 9add# 'ew Testament Theology# str L57 nn 9add jest jednym z najwi)kszych autorytetw w dziedzinie bada? 'owego Testamentu 5 <lmer Jose(hson# 0srael# Ood^s Key to Fedem(tion 0nter(retacja 1iblii w &wietle jej cao&ci % str K45 nn *utor jest jednym z niewielu (o(ularnych (isarzy chrze&cija?skich# ktrzy rozumiej" to zagadnienie 4Q <dwin Xamiuchi (okazuje w < T = Journal# $e zwyke lingwistyczne uto$samianie Ooga# 8agoga i 8eszech Tubal ze ;wi"zkiem Fadzieckim jest w"t(liwe 44 ;ob John 3al:oord# The 8illenial Kingdom *utor trafnie argumentuje za systemem ofiarniczym 4K ;ob znakomity artyku Aarla *rmerdinga -*n <:angelical @nderstanding of 0srael_ w <:angelicals and Jews in Aon:ersation 4I Aharles Fyrie# Dis(ensationalism Today % znakomite (odsumowanie umiarkowanych (ogl"dw dys(ensacjonalnych Fozdzia K 4 ;ob Fichard ' 9ongenecker# 1iblical <Regesis in the *(o%stolic Period Aay rozdzia (o&wi)cony <wangelii 8ateusza jest znakomitym materiaem na ten temat
174

Powrt do korzeni

K < P 1ruce# The 'ew Testament De:elo(ment of !ld Testament Themes *utor (odkre&la# $e a(osto Jan w swej ewangelii rwnie$ u$ywa (araleli 8oj$esz%Jezus I ;ob 3ayne 8eeks# The Pro(het%King % caa ksi"$ka jest (o&wi)cona temu zagadnieniu L <lmer Jose(hson# Ood^s Key to Jealth and Ja((iness Praca dotyczy m in list (okarmw czystych i nieczystych M Faymond 1rown# The Oos(el of John % jeden z najbardziej wyczer(uj"cych komentarzy do <wangelii Jana na(isanych w j)zyku angielskim 6 F ' 9ongenecker# 1iblical <Regesis in the *(ostolic Period % szczeglnie rozdzia (o&wi)cony <wangelii 8ateusza ;ob Krister =tendahl# The =chool of =t 8atthew 7 J ' D *ndersen % Ahristianity# the 3itness of Jistory N 0bid 5 8eredith Kline# The =tructure of 1iblical *uthority Aaa ksi"$ka stanowi mocn" obron) tej tezy 4Q 0 Joward 8arsual# 9uk) % Jistorian and Theologian J Aonzelman# 9uke the Theologian ;ob F 9 Jarris# The 0ns(iration and Aanonicity of The 1ibie w cz)&ci (o&wi)conej <wangelii Gukasza 44 Por < Powell Dawies The Pirst Ahristian 4K ;ob F ' 9ongenecker# 1iblical <Regesis in the *(ostolic Period w cz)&ci (o&wi)conej a(ostoowi Pawowi oraz monumentalne dzieo 3 1 Da:iesa Paul and the Fabbinic Judaism 4I Pogl"d ten jest znany (od nazw" teorii (oudniowej Oalacji 4L ;agadnienie wy&mienicie na&wietlone w (racy Johna Xodera Politics of Jesus# str KKQ 4M ;ob 3 D Da:ies# Paul and the Fabbinic Judaism % odniesienia to tego fragmentu ;ob rwnie$: 9ongenecker# Paul the *(ostle of 9iberty w odniesieniu do tych samych fragmentw ;ob Dz *( KK:I# KI:6#7 46 ;ob <uzebiusz z Aezarei# Jistoria Ko&cielna rozdz KI Jzef Plawiusz# Dawne dzieje 0zraela ks 5 rozdz 4 47 ;agadnienie to jest (oruszane w wielu (racach# szczeglnie w ksi"$ce 8ichaela 3yshogroda <:angelicals and Jews in Aon:ersation -Judaism and <:angelical Ahristianity.# str LM# L6 J =choenfield# * Jistory of Jewish Ahristianity# 1 1agatti# The Ahurch of the Aircumsition 4N 0bid 1agatti % J Danielou The Theology of Jewish Ahristianity 45 9ongenecker# Paul the *(ostle of 9iberty *((endiR# ( KNQ# KN4 3 D Da:ies Paul and Fabbinic Judaism % zob wnioski KQ ;ob (rzy(is 47 K4 J 9 <llison w (racy -Pawe a Prawo. w dziele 3arda Oas`ue^a *(ostolic Jistory and the Oos(el ;ob 9ongenecker# Xoder# 1atatti# cyt (owy$ej KK 3 D Da:ies# Aonclusion

175

Powrt do korzeni

Fozdzia I 4 Doktryna ta jest znana (od nazw" -solidaryzmu oglnoludzkiego. ;ob J 3heeler Fobins Aor(orate Personality in the !ld Testament K 3 s(rawie (onad 4QMQ (rzykaza? nowotestamentowych (atrz (race 9ongeneckera wymieniane w (rzy(isach I Jan Kalwin# 0nstitutiones# ks 000# rozdz 7 i nast)(ne L <ric 1erne# Transactional *nalysys and Psychotera(y oraz Thomas Jarris# 0^m !kay % Xou^re !kay M Patrz klasyczna ksi"$ka na temat modlitwy (ira 'ormana Orubba Fees Jowells 0ntercessor 6 ;ob (race cytowane (rzez 3 D Da:iesa i Aharlesa Aald%wella Fyrie w Journal of <:angelical Theological =ociety# w artykule -The 0srael of Ood_ Dwiosna 457NE Patrz rwnie$: Aarl *rmerding -The 8eaning of 0srael in <:angelical Thought_ w <:angelicals and Jews in Aon:ersation# str 4KN J 1erkhof -0srael as a Theological Problem in the Ahristian Ahurch_ Journal of <cumenical =tudies H0 Dlato 4565E# str IIM 7 ;ob doskonaa (raca *rmerdinga na temat rozdziaw 5%44 9istu do Fzymian# oraz ws(aniaa ksi"$ka J 9 <llisona The 8ystery of 0srael Ja sam (odaj) inter(retacj) Fyriego 'ajle(sz" znan" mi inter(retacj) tego fragmentu znalazem w (racy J 9 <llisona -Paul and the 9aw_ zamieszczonej w zbiorze *(ostolic Jistory and the Oos(el Oas`ue^a i 8artina Fozdzia L K *lan Aole# The <(istle of Paul to the Oalatians ;ob 3(rowadzenie I ;ob rozdzia (t Pawe# 0zrael i Prawo L Xoder# ( KKQ M F * Aole# The <(istle of Paul to the Oalatians 6 ;ob <dward J Xoung# Thy 3ord is Truth# w cz)&ci omawiaj"cej tre&+ tabliczek z 'azi i 8ari oraz ich (araleli z historii Patriarchw 7 ;ob <lmer Jose(hson# 0srael Ood^s Key to Fedem(tion oraz F ' 9ongenecker# 1iblical <Regesis in the *(ostolic Period N 0bid 5 ;ob 3(rowadzenia do 9ayman^s 1ibie Aommentary % komentarza (ira J 3 1owmana do 9istu do Jebrajczykw 4Q 9ongenecker# 1iblical <Regesis in the *(ostolic Period % rozdzia dotycz"cy 9istu do Jebrajczykw# Xigael Xadin -The Dead =ea =crolls and the <(istle to the Jebrews_ w: *s(ects of the Dead =ea =crolls DPisma Jierosoly 8itana 0HE# wyd A Fabin i X Xadin D45MNE# str I6%MM Aelsus =(ied# cyt w 9ong# str 464

176

Powrt do korzeni

44 ;ob (race Danielou na temat w(ywu esse?czykw na jude%ochrze&cija?stwo 4K ;ob (raca (t ;adokite Document w: T J Oraster# The Dead =ea =cri(tures 4I Jan Kalwin# 0nstitutiones % ks 00# rozdz H00 4L ;godnie z niemal (owszechnie (rzyj)tymi datami wydarze? o(isywanych w 00 Kor I oraz Dz *( K4 4M ;ob Kiel i Delitzch# Komentarz do Ksi)gi 9e:iticus ;ob tak$e < Jose(hson# Ood^s Key to Jealth and Ja((iness 46 Talmud bardzo (owa$nie traktuje nakaz rytualnego obmywania % na tyle (owa$nie# $e amanie go mo$e s(owodowa+ wykluczenie z udziau w (rzyszym &wiecie Fozdzia M 4 Jzef Plawiusz# Dawne dzieje 0zraela 3 tej samej s(rawie <uzebiusz z Aezarei cytuje Jegezy(a K Justyn 8)czennik J J =choe(s# Theologie und Oeschichte des Judes Ahri%stentums % (odstawowa (raca na temat ebionitw I Jean Danielou# The Theology of Jewish Ahristianity % (odstawowa (raca na temat nazarejczykw L [rda (ochodz"ce od Jzefa Plawiusza# Justyna 8)czennika# <(ifaniusza i Jegezy(a# cytowane (rzez Danielou# str LM%ML M Justyn 8)czennik# Dialog z ,ydem Tryfonem 6 J 9 <llison# The 8ystery of 0srael str NK 7 0bid % zob rwnie$ histori) ws(ominan" w L rozdziale 9istu Jakuba Parks# The Aonflict ofthe Ahurch and the =ynago%gue N Fosemary Fuether# Paith and Practicide 5 ;ob * 8illagram# Jewish 3orshi(# str IKN 4Q ;ob Parkes str 5I 44 Justyn 8)czennik# *(ologia# rozdz I4 str I7M 4K 9ouis Ooldberg Kierownik katedry studiw nad judaizmem w 0nstytucie 8oody^ego odnotowa szereg (ozostao&ci symboliki mesjanicznej w s(oeczno&ciach arabskich# (rawdo(odobnie reminiscencje (rzymusowych nawrce? staro$ytnych ,ydw mesjanistycznych 4I Fosemary Fuether# str 4KI nn

177

Powrt do korzeni

4L Jebrajski wyraz echad# oznaczaj"cy jedno&+ zo$on" Dn( w 0 8oj$ czytamy# $e m)$czyzna i kobieta stan" si) jednym DechadE ciaem# zosta (Cniej zinter(retowany jako jachid Djedno&+ absolutnaE 4M Fuether Fozdzia I tej (racy znakomicie o(isuje ten okres 46 <llison# The 8ystery of 0srael 47 0bid 4N 0bid 45 Parkes (odaje &wietne katalogi legislacyjne w rozdziaach 6 i 7 swej (racy KQ ;arwno Parkes jak i Fuether (odaj" warto&ciow" analiz) tego zagadnienia ;ob szczeglnie: Parkes# str 4K4%4MQ K4 !jciec Plannery# The *nguish ofthe Jews KK 3yrazy -Judejczyk. i -,yd. s" w j)zyku greckim to$same KI ;ob -<wangelie i antysemityzm.# Daniel Juster w: 8essianic Judaism# <R(loratory <ssays Dw (rzygotowaniuE KL Aorrie ten 1oom# 1ez(ieczna kryjwka KM Aorrie ten 1oom# 0n 8y Pather^s Jouse 3nioski# do ktrych doszed jej brat# zostay zawarte w jego (racy doktorskiej K6 ;ob n( <ichorn# <:angelizing the *merican Jew# str 4N6%4N7 K7 'awet <ichorn# rabin synagogi reformowanej# wskazuje na takie (rzykady KN ;ob =choenfield# * Jistory of Jewish Ahristianity oraz 9o%uis Ooldberg# !ur Jewish Priends K5 ;ob <ichorn# <:angelizing the *merican Jew str 4N6%4N7 IQ Jego &wiadectwo w: <ins(ruch# 3ould 0# 3ould Xou I4 <ins(ruch# w tej samej (racy# (rzy(is nr 6 IK ;ob seria ksi"$ek (t The Pundamentals# wydana w roku 45Q5 II ;ob < J Oarneli# The Aase for !rthodoR Theology# rozdzia (t Pundamentalizm oraz 1ernard Famm# The <:angelical Jeritage IL ;ob (rzy(is KM IM ;ob D 8cOa:ern# @nderstanding Ahurch Orowth Fozdzia 6 4 ;ob Oeorge 9add# Jesus and the Kingdom oraz Arucial Wuestions on the Kingdom of Ood K James 1arr# The =emantics of 1iblical 9anguage# rozdzia (t -0nter(retacja. oraz * 1erkley 8ichaelson# 0nter(reting the 1ible

178

Powrt do korzeni

I ;ob J ' D *ndersen# The <:idence of the Fesurrection 8erril Tenney# The Feality of the Fesurrection L 1 1 3arfield# The 0ns(iration and *uthority of the 1ibie *rtyku (t -0t =ays# =cri(ture =ays# Ood =ays. M ;ob J P Pree# The 1ibie and *rchaeology 6 1ernard Famm# Protestant Ahristian <:idences Fozdz (t -<:idence of Pulfilled Pro(hecy. 7 F 9aird Jarris# The 0ns(iration and Aanonicity of the 1ible N 8eredith Kline# The =tructure of 1iblical *uthority 5 ;ob (rzy(is 7 4Q ;ob <lmer Jose(hson# 0srael: Ood^s Key to 3orld Fedem(tion Aarlson# !h Ahristian# !h Jew> 44 ;ob J 9 <llison The 8ystery of 0srael 4K ;ob Targum dot 0zajasza MI oraz Talmud: =anh 5K6 4I =zczeg Joly Day Prayers# -*l chet. it( 4L 3 D Da:ies# Paul and Fabbinic Judaism 4M Kenton 1eshore# The 8essiah of the Targum# Talmuds and Fabbinical writers Fozdz dot 0 8oj$ I:4M 46 ;ob 3ayne 8eeks# The Pro(het King 47 ;ob =anh 5Nb oraz =uk MK 4N ;ob *rthur Kac# The 8essianic Jo(e# str 76 45 ;ob =amson J 9e:ey# The 8essiah: *n *ramaic 0nter(retation# str 6I KQ ;ob P Kenton 1eshore D(rzy(is 4ME K4 0bid KK ;ob J 3 8ontgomery# Jistory and Ahristianity# J ' D *nderson# Ahristianity# the 3itness of Jistory KI Fichard ' 9ongenecker w: Ahristology of <arly Jewish Ahristianity (okazuje# $e w 'owym Testamencie centralnym tematem jest mesja?ska to$samo&+ Jeszuy# (odczas gdy Jego bosko&+ wynika z caego (rzesania tych (ism KL Talmud: =anh l la# 1aba 1arta 4K:a# b KM ;ob Aohen# <:eryman^s Talmud# str LK%L7 K6 ;ob O < 3right# The !ld Testament and Theology K7 ;ohar# ks 000 str KNN# ks T0 str LI

179

Powrt do korzeni

Fozdzia 7 4 ;agadnienie to jest rozwa$ane rwnie$ w (racy *rnolda Pruchtenbauma -Jebrew Ahristianity# 0ts Jistory# Philoso(hy and Theology. K ;ob * Koestler# The Thirteenth Tribe na temat (rawdo(odobnego nawrcenia Ahazarw I 1acchiochi# Prom =aturday to =unday L 1acchiochi w: -Prom =aturday to =unday. 1iblical *rch Fe: wrzesie?%(aCdziernik 457N M Jewish Aatalogue# zob : 1ibliografia 6 ;ob * Kac# The 8essianic Jo(e# str NI# NL# 5M%57 7 ;ob instrukcje w: Jewish Aatalogue N J Danielou# The Theology of Jewish Ahristianity# str II5%IL6 5 <llison w: -Paul and the 9aw. w: *(ostolic Jistory and the Oos(el wyd Oas`ue i 8artin 4Q ;ob Donald 8cOa:ern# @nderstanding Ahurch Orowth# rozdziay o ,ydach Fozdzia 5 4 Da:id i 9isa 9oden# Fejoice roz(rowadzane (rzez dystrybutorw wydawnictwa Jouse of Da:id# 1oR 777# 9akewood# 'ew Xork# 4L7MQ 6 ;ob <dward J Xoung# Thy 3ord is Truth w cz)&ci omawiaj"cej tre&+ tabliczek z 'azi i 8ari oraz ich (araleli z historii Patriarchw

180