Poza Toruń NR 34

29 listopada 2013 Numer 34
ISSN 2084-9117
Specjalny dodatek budowlany Czytaj na str. 35-45

WWW.POZATORUN.PL
projektowanie stron www reklama w Internecie
Gwiezdni rycerze daj umiech
Reporta
Zblia si wito fanw Gwiezdnych Wojen. Kogo spotkamy na zlocie? 10
Wywiad
m.dorywalski@goldendorf.pl
Rozmawiamy z najbardziej znan polsk reyser filmow, Agniesz38 k Holland 46
Padlimy ofiar wasnego sukcesu
BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO
Jestemy te na facebook.com/pozatorun
Pen par ruszya budowa pomostu 14
Chema
Powstaje Gminne Koo Emerytw i Rencistw 15 Gmina wyrniona w konkursie Przyjazna wie 18 W Brchnowie powstaje wietlica i remiza OSP 19
*** Gmina Chema
*** Gmina ysomice *** Gmina ubianka *** Gmina Lubicz ***
W gminie debatowano o przemocy w rodzinie 20
Gmina Wielka Nieszawka

Podstawwka z gminy skarbem powiatu 22
Astronom z Czernikowa 6 odkry nowe wiaty
2 POZA TORU,
29 listopada 2013
Red. Aleksandra Radzikowska czeka na informacje
Masz dla nas temat?
Kontakt pod numerem: 537049 739
Stopka redakcyjna
Redakcja Poza Toru
FELIETON
FELIETON
Zotoria, ul. 8 marca 28 redakcja@pozatorun.pl
Wydawca
Goldendorf
Krzyacy
RADOSAW RZESZOTEK
Prezent na kredyt
AGNIESZKA KORZENIEWSKA
Redaktor Naczelny Sekretarz Redakcji
Radosaw Rzeszotek goldendorf@goldendorf.com Agnieszka Korzeniewska (aga@ tylkotorun.pl) Tomasz Wicawski (GSM 535 405 385) Maciej Koprowicz, Marcin Tokarz,
Monika Olender
Za miedz bdzie nieza impreza. Toru otwiera z wielk pomp most - przyzna trzeba - okazay, godny miast wielkoci Gdaska czy Szczecina. Skoro wic sta ich na tak krow, to musz mie i na acuch - niech wic bd fajerwerki i wstgi. Bdzie zabawa, bdzie si dziao, bdzie radonie. Nazwisko prezydenta wpisane zostanie do annaw, bo most na Wile to zawsze dua rzecz. Torunianie, to torunianie. Krzyacy. Wznieli kocioy, ktre wiat podziwia do dzi. Kamienice i ulice te maj sodziutkie, co wida przecie w serialach TVN. Kopernik w zasadzie im si trafi, no i mieli te zamek z komturem... Michaa Zaleskiego na pewno nie spotka los Albrechta Kalba. Most to nie zamek. I zawsze lepiej go mie, ni nie mie. Mnie, wieniaka podtoruskiego, cieszy nowy most szczeglnie. Nie musiaem paci za jego budow zbyt duo. W zasadzie daem si gminie Toru upi tylko na opatach parkingowych i jednym mandacie za ze
parkowanie. Trudno wyobrazi sobie inwstycj gminn odpowiadajc obcieniu budetowemu adekwatnemu do tego, jakie naoy na siebie Toru. Gdyby wjtowi Olszewskiemu z Lubicza przyszed do gowy pomys budowy tunelu pod Drwc, natychmiast organizowabym nocne pikiety pod jego domem. Nam, wieniakom, mimo wszystko atwiej wej do gabinetu wjta, ni torunianom do prezydenta. Gdyby wic myla jednak o tunelu pod Drwc, niejeden z nas znalazby sposb, eby go od tego pomysu odwie. Ale torunianom chyba jednak ich najnowsza pera architektury si podoba. Syszaem nawet w radio, e ju mwi o nowym mocie i starym mocie. Brzmi tak wielkomiejsko. Maj przecie most jak dzwon cho mgby dwa razy krtszy i dwa razy taszy.
Na pewno przyjd, nawet gdyby mia pada deszcz, a na termometrach widniaa temperatura grubo powyej zera. Przyjd na bank, bo tak byo, jest i bdzi zawsze, jak wiat wiatem. Najwyej nas nie bdzie, ale wita przyjd. Tylko dlaczego reklamy, witryny sklepowe, czy ulotki rozdawane na ulicach, przypominaj mi o tym ju od pocztku listopada? Polak kocha tradycj, bo tradycja - rzecz wita. Tymczasem prbuje si nam narzuci zwyczaj celebrowania zakupw, konsumpcjonizmu i stylu zastaw si, a postaw si, ktrej korzenie sigaj zachodu i dalekiego zachodu. Ale jak to pogodzi z faktem, e ten zachd sta jednak na wicej, ni nas? Ten kto ma wicej, moe wydawa wicej i wczeniej, przynajmniej jeli chodzi o wita. Napdzanie gospodarki kupowaniem ponad stan prowadzi do tego, czego obecnie dowiadczamy. Jak wielkiej mdroci zatem potrzeba, aby
nie ulec pokusie zakupw, na kre nas zwyczajnie nie sta? Nieustannie wystawiani jestemy na obstrza tanich kredytw, ktre przecie i tak trzeba bdzie spaci, a przy spacaniu nikt nie bdzie nas pyta, czy byo nas na nie sta w momencie zawierania umowy. Niewielu jednak o tym pamita i z uaska fantazj mwi jako to bdzie. Z tego potem rodz si prawdziwe problemy, ale w rozwizywaniu ich nie pomaga myl, e wczeniej bya wiateczna chwila przyjemnoci... Niektrym trudno uwierzy w to, e mae rzeczy ciesz najbardziej, ale tak po prostu jest! Wic kiedy przejdzie nam przez myl wzicie kredytu na poczet zakupw witecznych, puknijmy si mocno w gow, aby za chwil nie zapuka do naszych domw go niemile widziany, szczeglnie w tych trudnych czasach.
Dzia reportau
Dzia informacyjny
ukasz Piecyk, Jacek Laskowski, Aleksandra Radzikowska, Micha Ciechowski
Dzia foto
Adam Zakrzewski, ukasz Piecyk Maciej Pagaa
E-wydanie:
ukasz Piecyk
REKLAMA
Magorzata Kramarz (GSM 607 908 607), Karol Przybylski (GSM 665 169 292) Kinga Baranowska (GSM 796 302 471) Anna Nowak (GSM 512 390 244) reklama@pozatorun.pl
Skad
Studio Poza Toru
Druk:
Agora SA. Pia
Redakcja nie odpowiada za tre ogosze. Na podstawie art.25 ust. 1 pkt 1b ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych Agencja Public Relations Goldendorf zastrzega, e dalsze rozpowszechnianie materiaw opublikowanych w Poza Toru jest zabronione bez zgody wydawcy.
ISSN 2084-9117
***
3 POZA TORU, 29 listopada 2013

REKLAMA
Miaa matka syna, syna jedynego

Bieg coraz szybciej. Wiedzia, e jeeli si zatrzyma, zginie. Ojciec niepierwszy raz wpad w furi. Pi odkd pamita. Trzewy nie by nawet na jego komunii. Flaszka zawsze staa obok ka. Teraz goni go, z wielkim wierkowym kokiem. Plecy chopaka nie zdyy si jeszcze zagoi po ostatnim razie. Nie mg uciec z domu. Matk kocha, jak nikogo na wiecie
Tomasz Wicawski
Jzef zawsze marzy o crce. ony nie kocha nigdy, chocia urodzia mu piciu synw. Najpikniejszy nie by, a ona strasznie si nie opieraa. Pierwszego kajtka zmajstrowali, gdy ledwo skoczy 18 lat. Ona miaa szesnacie. Rodzice dali na zapowiedzi. Nie byo odwrotu. Sowo si rzeko, kobyka u plota. Wrzask. Ten nieszczsny jazgot budzi go co noc. May Stasiek wy, jakby go ze skry obdzierali. Ojciec nie zna sowa klaps. La pierworodnego od maego. Wiedzia, e jest jego, bo ruda czupryna od razu wskazywaa na te same geny. on goni do roboty niemiosiernie. Pitnacie krw musiaa rano i wieczorem wydoi wasnymi rkami. Wczeniej gnj wywalaa, ziemniaki zbieraa i som wrzucaa na wz. Bya moda. Miaa duo siy. Wierzya, e on si zmieni. W pierwszy pitek miesica cigna, najpierw Staka, a potem Radka i Andrzeja, za sob do kocioa. Przed obrazem, w starym, zapuszczonym pokoju, klkali co wieczr. Ojciec nigdy z nimi nie by. Wola na strychu oi wd i gra w karty. Potem schodzi, w spodniach zawieszonych na szelkach, na d. Bra co swoje, czy chciaa czy nie. troniki i instalacji elektrycznych. Nie za bardzo wiedziaa czym s uamki, bo tabliczki mnoenia nie zdya si nauczy. Podziwiaa Staka, ktry po angielsku, niemiecku i rosyjsku umia si dogada. Ze starych sownikw si nauczy. Pod kodr przy wietle latarki czyta je w nocy. Nie wiedziaa nawet od kogo je poycza. Nie moga mu da pienidzy na nauk. Sama nie miaa nawet na nowe majtki. Dumna bya jednak bardzo, gdy dyrektor na apelu wyczyta jej imi. Mwi o jakiej nagrodzie ministra. Gratulowa, e wychowaa go na ludzi, e razem z Jzkiem wychowali. Nigdy jeszcze, jak wtedy, sodkie byy jej zy. W kocu wszyscy wyjechali. Nie mogli w jednym domu zmieci si z potworem, ktrego nazywali ojcem. Kochali go, chocia nie bardzo wiedzieli za co. Jednoczenie nienawidzili, bo tak kochali matk. Wszyscy szybko znaleli prac. jednak swoje problemy. - Znowu Jzek drze jap miali si wielokrotnie. - Zaraz jej przyoy i na jaki czas bdzie cicho. Do Staka, Radka i Andrzeja doczyli Arek i Wadek. Najstarsi mieli ju nacie lat. Ojciec nigdy najsilniejszy nie by. Wiedzia jednak, jak uderzy kokiem czy kijem od wide, by zabolao. Matka nauczya ich jednak tego, e rki na tat si nie podnosi. Szybko jednak wiedzieli, e na tat trzeba sobie zasuy. Wiele nocy przepakali wsplnie w stodole syszc, jak ojciec znw leje w kuchni matk. Tym razem nie zdya mu na czas zrobi kolacji. Doia krowy, a on, wczeniej ni zwykle, wrci swoim rowerem spod sklepu, Nie dopi dzi, a ona nie chciaa da mu ostatniej dychy na kolejnego buzona. Chopakom miaa za to kupi rano chleb. Ju starczyo, e w podartych butach musieli chodzi do szkoy. Ich ojciec i matka ledwo podstawwk skoczyli. Stary chyba nawet nie do koca, bo nikt nigdy wiadectwa nie widzia. Oni wiedzieli jednak, e nauka jest ich jedyn szans. W szkole prno byo szuka zdolniejszych. Ksiki z wiejskiej biblioteki pochaniali jedna za drug. Poznawali w nich pikniejsze kolory wiata ni te, ktre widzieli w szaroburym, popadajcym w ruin gospodarstwie. Najlepiej uczy si Andrzej. Matka bya bardzo zdziwiona, gdy poszed do technikum. Jego starsi bracia bez problemu radzili sobie w najlepszym liceum w pobliskim miecie. wiadectwa z czerwonym paskiem, to bya norma. Ojciec nie paa jednak mioci do literatury. Nie bardzo umia nawet pynnie czyta. Darmozjady - tak na nich woa, gdy uczyli si zamiast pieli buraki. - Jestecie jak wasza matka mwi do synw. - Cae ycie na was i na ni bd robi. Parobka, kurwa, sobie najlicie. Potem wsiada na rower i jecha pod sklep. Kilku kompanw kopno ju w kalendarz, cz owia w chaupie biae myszy, kilku zastanawiao si, jak wyduba z tyka esperal. Z wiecznie przyklejon do ust fajk przemierza zygzakiem dziuraw drog. Po wejciu do unii asfalt pooyli. Jemu jednak byo bez rnicy. I tak nie by w stanie jecha prosto.
REPORTA
Szczliwej drogi ju czas?

Stasiek zna tyle jzykw, e w Gdyni poradzi sobie w mig. Oprowadza zagraniczne wycieczki. Opowiada im o Stoczni, Neptunie. Wasie i Solidarnoci. Suchali go wszyscy - Holendrzy, Niemcy, Anglicy. Zarabia i mg wysa matce pienidze, eby w kocu miaa co swojego. Nie wiedzia, e listonosza pierwszy wita tatko. Dalej nie miaa na nowe majtki, ale duma przepeniaa kad komrk jej ciaa. Radek pracowa w biurze, Arek zaoy wasn firm budowlan, a Wadek pracowa w pastwowej stray. Wszyscy gdzie obok siebie, ale oddzielnie. Kady poszed na swoje. Za brata daby si jednak pokroi. Ludzie ich szanowali, bo dobry mieli charakter. Nigdy nie chcieli jednak rozmawia o swoim dziecistwie. Andrzej projektowa sieci elektryczne. Na inyniera si uczy. Matka czekaa na niego w domu. Miaa pod kiem dyplom, ktry wrcza jej dyrektor. Mia przyjecha ze swoj on. Nawet na lubie nie bya, bo stary jej zabroni. Modzi spodziewali si dziecka. Tak bardzo chciaa ich zobaczy. Wiedziaa, co przeszed i jak bardzo to wszystko przeywa. Na szczcie przyszy jego szczliwe dni. Ona ju nawet na takie nie czekaa. - Wane, e synom si udao mwia ssiadom. - Jestem szczliwa. Zadzwoni telefon. Gotowaa wanie zup. Jzka nie byo. Kiedy on jednak by w dzie w domu? Andrzej bardzo lubi ros. Ju jutro mia zajecha na podwrze. Dzwonili ze szpitala... Prbowali... Za pno.... W azience... Powiesi si? Ockna si. By ju wieczr. Wiedziaa jednak, e to nie sen. Nalaa mowi zupy. Ostatni raz. Pooya si. Wylew. Karetka na wie nie jedzie 10 minut. Min tydzie. Jzek na luby nie jedzi. Na dwch pogrzebach by. Nie paka. Ockn si o 6 rano. ykn z butelki. Wsiad na rower i pojecha pod sklep. Wczoraj pierwszy raz gania myszy. Jakie takie biae si na strychu zalgy.
ona musi da
- lubowaa, to teraz rozkadaj nogi - mwi tonem nieznoszcym sprzeciwu. - Dajesz wszystkim ssiadom, a mi nie chcesz? Mylisz, e nie wiem? Najcnotliwsza nie bya, ale idea w domu rwnie nie mieszka. Nie raz mwia ssiadkom, e jabko spado jej na gow, gdy trzsa jabonk. Twarz i rce miaa w kolorach tczy. Ssiedzi mieli
Tabliczki mnoenia nie znaa

ona moga odetchn gdy wychodzi z domu. Czasem nawet synowie zdyli jej pokaza, czego si ucz. Nie rozumiaa mecha-
Twoje OC i AC wreszcie moe by tasze

Przed zakupem ubezpieczenia OC i AC warto porwna ceny polis dostpnych na rynku. Moe si okaza, e do tej pory przepacalimy, i to sono, za nasze ubezpieczenie. Szybko i w prosty sposb wybra i kupi najkorzystniejsz polis moemy w multiagencji CUK Ubezpieczenia. W zaledwie kilka minut, na miejscu w placwce lub telefonicznie, otrzymamy bezpatn symulacj cen polis OC i AC a 20 Towarzystw Ubezpieczeniowych. CUK posiada autorski system informatyczny, dziki ktremu moliwe jest szybkie i precyzyjne wyliczanie skadek ubezpiecze OC, AC oraz caych tych! W jednym miejscu, w placwce CUK moemy znale, wybra i zakupi polis. Dziki systemowi CUK dobr ubezpieczenia staje si prosty i przyjemny, a co najwaniejsze taszy! Zadzwo lub przyjd i sprawd jak tanie moe by Twoje OC i AC. CUK Ubezpieczenia w Toruniu: ul. Grudzidzka 107, tel. 56 665 09 09; ul. Kraszewskiego 27, tel. 56 621 62 11; ul. kiewskiego 37 (parter ZDZ), tel. 56 655 20 66. Adresy pozostaych placwek znajdziesz na www.cuk.pl. Infolinia: 22 33 00 300 (pn.-pt. 8:00 20:00; sb.-nd. 10:00-18:00).
pakietw ubezpieczeniowych. Polega on na tym, e po wpisaniu podstawowych informacji na temat kierowcy i jego pojazdu, program jest w stanie przeprowadzi precyzyjn symulacj cen oraz dobra zakres polisy, ktry interesuje klienta. Po chwili otrzymamy gotowy,
bezpatny wydruk, ktry zawiera aktualne ceny polis z 20 Towarzystw Ubezpieczeniowych. Ju nie bdziemy musieli powica kilku godzin czy nawet dni, poszukujc najtaszej polisy w wielu Towarzystwach. A rnica w cenach moe wynosi nawet kilkaset zo-

REKLAMA

REGION
Kosmos usiany cyframi

Fot. Adam Zakrzewski
Nie kady mieszkaniec Czernikowa widzi w nocy tyle samo gwiazd. Jeden z nich jest wiatowej sawy astrofizykiem, ktry na co dzie zajmuje si poszukiwaniem planet obiegajcych dwa soca
Marcin Tokarz
Nie jestemy nawet kropl w bezkresnym oceanie wszechwiata. Tkwi w nim odpowiedzi na wszelkie pytania o to co byo, jest i bdzie. Ch ich poznania to pasja, ktra bywa przeklestwem. Profesor Maciej Konacki podporzdkowa jej cae swoje ycie. Do szybkiego zdobycia najwyszego tytuu naukowego motywowaa go niezaleno, jak zapewnia. Wykorzysta j do stworzenia projektu, z ktrym liczy si nawet NASA. Z czasw zatrudnienia u prof. Aleksandra Wolszczana ceni sobie jedynie moliwo pracy w amerykaskich orodkach badawczych. Cho byo to furtk do jego obecnej kariery, prof. Maciej Konacki nie chce, by patrzono na niego przez pryzmat dawnego szefa. Odkrywanie planet na wasny rachunek zacz ju dawno. Do trzech razy sztuka - Czy moe pan powiedzie, e mieszkam w ssiedztwie czowieka odznaczonego Krzyem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski? - pyta mnie Zbyszek, mieszkaniec Czernikowa. - A jednego z modszych profesorw w naszym kraju? Mj wnuk chciaby pj w jego lady... W domu prof. Macieja Konackiego prno szuka urzdze zwizanych z jego prac. Poza biblioteczk wypenion ksikami o astronomii i naukach fizycznych, jego miejsce zamieszkania ma sprawia wraenie, e pracy nie zabiera do domu. Teleskopu nie ma, bo i tak korzysta tylko z takich, ktrych nawet salon by nie pomieci. Zwawsze pod rk jest za to iPad, telefon, a 20 cm od ka - komputer. Pytany o wolny czas odpowiada z umiechem. - Jak tak pomyl, to ja waciwie nie odpoczywam - przyznaje 41-letni naukowiec, ktry w latach 2000-2005 prowadzi badania na amerykaskim California Institute of Technology, najlepszej pod wzgldem astronomii i nauk planetarnych uczelni na wiecie. - Nieustannie zastanawiam si, jak precyzj pomiaru mona jeszcze "wycisn" z danego teleskopu. Gdy patrz w kosmos widz cyfry. To ju skrzywienie zawodowe. Projekt Solaris jest dzieem jego ycia. To polska globalna sie teleskopw, przeczesujcych Galaktyk w poszukiwaniu planet podwjnych, czyli takich, ktre obiegaj dwa soca. We wczesnych etapach realizacji przedsiwzicia sen by luksusem, na ktry prof. Konacki rzadko mg sobie pozwoli. W tym czasie by stale pogrony w cyfrowym wiecie, jakby ju z nim zintegrowany. Dziennie odpowiada na setki maili napywajcych z Australii, Argentyny i RPA. Kady by decyzj lub jej konsekwencj, o waciwym rozporzdzeniu 10 mln z. W latach 2009-2011 zgromadzi m.in. dziki otrzymanemu prestiowemu grantowi ERC. - Konkurencja z Uniwersytetu Warszawskiego dwukrotnie zgarna mi sprzed nosa grant przyznawany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego - relacjonuje prof. Maciej Konacki i poprawia okulary w grubych oprawkach. - Ubiegajc si o niego po raz trzeci, z Projektem Solaris zgosiem si rwnoczenie do komisji ERC. Jak na przesuchaniu, dwudziestu biegych astronomw zasypywao mnie lawin szczegowych pyta. Po udanej prbie polskiemu ministerstwu oznajmiem, e to jakie kosmiczne jaja. Spytaem jak to moliwe, e europejscy eksperci pozwalaj mi uprawia nauk, a polscy robi problemy. Tym razem zgoszenie rozpatrzono pozytywnie. Profesura zobowizuje Mimo, i mieszka w cichej wiosce pod Toruniem, nie jest typem naukowca, ktry unika kontaktw z drugim czowiekiem. Gdy wyjeda na liczne midzynarodowe konferencje, w domu czeka na niego ona i syn. wiadomy wyrzecze, jakie sam musia ponie, chce dla niego przyszoci innej, ni zwizanej z astronomi. Odkd prof. Konacki na swym koncie ma trzy odkrycia planet tranzytujcych oraz profesur belwedersk, zaproszeniom na bankiety i konferencje nie ma koca. - Andrei Merkel nie wypada odmwi - artuje naukowiec, ktrego 12 stron CV zawiera m.in. list obiegajcych wiat publikacji naukowych i spis midzynarodowych obserwatoriw, z ktrych korzysta przy swych odkryciach. - Czsto goszcz na wielodniowych konferencjach w Stanach, co czyni mnie niestety nie tak czstym bywalcem wasnego domu. Do biura prof. Konackiego, mieszczcego si na samym szczycie gmachu Centrum Astronomicznego w Toruniu, prowadz krte schody. W nim, na lewej od okna cianie, wisi pi monitorw dajcych astronomowi podgld na zrobotyzowane teleskopy. - Tu pracuje pan, ktry tak jak Mikoaj Kopernik, bada tajemnice kosmosu - przewodnik tumaczy dzieciom kolejny punkt wycieczki po toruskim Starym Miecie. - W przyszoci by moe otrzyma Nagrod Nobla. Profesor Konacki bardziej, ni Nagrody Nobla, wyczekuje czasw, kiedy pokonywanie przestrzeni kosmicznej bdzie standardem. Nie ukrywa sentymentu do wielu podry kosmicznych, ktre odby czytajc kultowe powieci science-fiction. Gwiazda wskae drog Gdy w ramach czernikowskich obchodw Roku Mikoaja Kopernika modzi pasjonaci astronomii szukali gwiazd, nie trzeba byo szuka ich na niebie. Wystarczyo zapuka do jednego z domw we wiosce. Otworzyby prof. Konacki, ktry na pewno wskazaby im waciw drog...

REKLAMA

REPORTA
Tato, dzi ju daruj
Spraw maltretowania dzieci w Gronowie ya rok temu caa Polska. Filmy z udziaem Ryszarda Lewandowskiego z Gronowa nie pozostawiay zudze. Prokuratura umorzya jednak ledztwo, a ssiedzi wcale nie uwaaj go za sadyst
Tomasz Wicawski
Wdki za konierz nie wylewa. Na jednej z libacji jego kompan postanowi nagra film o tym, jak traktuje dzieci. W tle bya zemsta. Ryszard by mu winien pienidze za 400 butelek spirytusu. Nagrania trafiy do dziennikarzy. Lawina ruszya. Gdyby nie tamy, moliwe, e do dzi nie wiedzielibymy, jakie tajemnice kryj mury budynku w gminie Lubicz. Molestowanie crki? Bicie jej rodzestwa? Konkubina, ktra posza w dug z innym. Temat na film.| W Gminnym Orodku Pomocy Spoecznej t rodzin znaj bardzo dobrze. Niewiele konkretnego chc jednak powiedzie. - W moim odczuciu dzieci nie powinny mieszka z ojcem mwia rok temu dziennikarzom Anna Sikorska, dyrektor GOPS w Lubiczu. Nadal jednak mieszkaj. Nagrania nie pozostawiay zudze. Facet w podkoszulku gania niczym rozsierdzony pies zamknity w klatce. Wok zapuszczone mieszkanie i dzieci, ktre prosz tat o to, eby darowa. Ten jednak by w amoku. Okada je piciami. Ssiedzi mwili dziennikarzom wiele zego o tym, co dziao si w feralnym domu. W przeszoci prbowano mczynie odebra dzieci. Ten jednak szantaowa wszystkich, e targnie si na swoje ycie. W domu i nieopodal niego miay i w ruch krzesa, noe, a nawet siekiera. Prokuratorom nie potrafili zdradzi wielu szczegw. ledczy wskazuj, e zeznania dzieci take przyczyniy si w duym stopniu do umorzenia sprawy. Te kochaj ojca tyrana? - Dla nas temat jest ju zamknity mwi Artur Krauze, rzecznik Prokuratury Okrgowej w Toruniu. Nie prowadzimy obecnie czynnoci w tej sprawie. Nie byo podstaw, by postawi temu mczynie zarzuty. Zeznania potomstwa wskazyway na siln wi z ojcem. Co zastajemy w Gronowie obecnie? Wsplny mianownik jest taki, e ssiedzi dalej duo mwi. Tym razem w nieco innym tonie. - Co z tego, e wam co powiem, jak i tak napiszecie inaczej mwi kobieta spotkana w wiejskim sklepie. Czemu rok temu nikt nie pokaza nagrania ze mn? Ani sowa w telewizji nie byo o tym, e jego kobieta posza w dug z innym. Pia na pewno wicej ni on. Wielu j przekonywao, eby nie zostawiaa dzieci. Nikogo nie posuchaa. Teraz matka dzieci nie ma ju nawet praw rodzicielskich. Wielokrotnie bya rwnie na odwyku. Z wdk walczy od dawna. Nieskutecznie. - Co to za matka, ktra poycza od dzieciaka bdcego w Domu Dziecka pienidze i ich nie oddaje? mwi Edyta, kuzynka Ryszarda Lewandowskiego. - Wybraa wolno i ycie z innym facetem. Wychowywanie czwrki dzieci nie byo jej w gowie. Dorosy syn Damian mieszka i pracuje w Tucholi. Jaki czas przebywa z matk, ale nieszczeglnie mogli si dogada z ojczymem. Natalia, Pawe i Julka s w zakadzie opiekuczo-wychowawczym w Tucholi. Ojciec jedzi do nich w odwiedziny. - Nie ma staej pracy, wic nikt mu dzieci nie zwrci mwi kuzynka. Nie ma te w domu warunkw do ich wychowywania. Nigdy godne nie chodziy, ale brudne ju tak. Wiadomo, jak to jest, kiedy chop opiekuje si czwrk dzieci. Najmodszy nie jest, wyksztacenia nie ma, pracy staej te nie. Szkoda dzieciakw, bo kochaj ojca. Do dzi pamitam jak wyy, kiedy je zabierali z domu. Na filmie, ktry ujrza wiato dzienne rok temu sycha, jak ojciec wydziera si na syna sowami: poama ci, ka, poama? W przeszoci pojawio si rwnie oskarenie o molestowanie crki. Miaa wtedy dziesi lat. Niczego mu nie udowodniono. - To wierutna bzdura mwi kuzynka mczyzny. Ginekolog niczego nie stwierdzi. Moe i nie jest on najzaradniejszym facetem na wiecie, ale dzieciaka by tak nie skrzywdzi. Z nami nie chce rozmawia. Drzwi, ktre otwiera, wypadaj z futryny. Gdy syszy, e jestemy dziennikarzami z omotem zamyka je przed naszym nosem. Wie, co o nim powiedziano rok temu. Alkohol przelewa si w tym domu od zawsze. I matka i ojciec lubili sobie waln pierwsz, drug, trzeci wier. Strach pomyle, co mogoby si sta, gdyby mieszkali ze sob dalej. Teraz pij jedno sobie, a drugie sobie. - Jak zarobi co na czarno, to zawsze co dzieciakom do Tucholi zawiezie mwi ssiadka mczyzny. Potwora z niego zrobili. Po co wic pytali si w ogle nas o zdanie. Pomc trzeba czowiekowi, eby mia prac, wyremontowa dom i odzyska dzieci, a nie gnoi. Czy teraz dzieci s szczliwsze? Ssiedzi mwi, e nigdy nie powiedziay na niego ojciec. Dla dzieci zawsze by tat. Trudno jednak uwierzy, e mogy przytuli si do jego ogolonej i niepachncej spirytusem buzi.
Trzeba dziaania, a nie polityki

O filantropii, zabieganym wiecie i organizacji czasu rozmawiamy z Robertem Kouchowskim, prezes firmy Inter-Broker, wiceprzewodniczcym Rady Gminy ysomice oraz dziaaczem spoecznym.
Dla Pana doba to wci tylko 24 godziny? Niestety tak. Gdy 15 lat temu zakadalimy w kilka osb firm, pracowalimy nieraz po 20 godzin dziennie. Firma na szczcie rosa w si i dzisiaj zatrudniamy ok. 50 pracownikw w caej Polsce. Czasu wolnego jednak nie przybyo. Caa moja pozostaa aktywno to pasja i hobby, ktre staram si realizowa wsplnie z moj on i trjk dzieci. Na pewno musz pilnowa kadego dnia z zegarkiem w rku. Niestety trzeba czasem z czego zrezygnowa lub to ograniczy. Tak jest w moim przypadku z fotografi. Jeszcze na studiach dorabiaem jako fotoreporter. Byy to czasy, gdy cztery zdjcia zapewniy studentowi cakiem pokan kwot. Z du radoci witam za to wakacje, bo oprcz wypoczynku mog wanie nadrobi zdjciowe zalegoci. Za to co roku razem z rodzin naklejacie Pastwo czerwone serduszko Wielkiej Orkiestry Sporo zawdzicza Panu lokalny sport. Co prawda mj wygld nie zdradza zbyt duej aktywnoci sportowej (miech), to mj syn gra w pik non. W miar moliwoci staram si wspiera rne mae inicjatywy sportowe, np. druyny Mustanga Ostaszewo. Wychodz z zaoenia, e te najmniejsze druyny czsto s zdane tylko na siebie, a warto je wspiera, bo kto wie, jakie talenty skrywaj? A gdzie w takim razie czas na dziaalno w samorzdzie? Od blisko 20 lat jest Pan radnym gminy ysomice. Majc regularn prac, traktuj to jako pasj. Nie akceptuj polityki na takim szczeblu kierowania losami spoecznoci. Rada Gminy powinna by miejscem wsppracy z mieszkacami, a na ca gmin trzeba patrze jako jeden organizm. Wedug mnie niedopuszczalne jest, gdy radny skupia si tylko na swoim okrgu wyborczym. Wtedy mamy nierwny rozkad dziaa. Wiadomo, e wszystkim nie dogodzimy, ale myl, e zdrowy rozsdek i odrobina obiektywizmu moe nam pomc w ocenie sytuacji. Po tym wszystkim moe naprawd dziwi, jak udaje si Panu prowadzi dobrze prosperujca firm. Praca brokera to nie jest atwy kawaek chleba. Na czym ona polega? Broker to porednik ubezpieczeniowy, ktry czsto peni rol adwokata ubezpieczeniowego. Naszym zadaniem jest znale dla klienta najlepsz ochron ubezpieczeniow za rozsdn cen. Reprezentujemy klienta zarwno podczas zawierania umw ubezpieczeniowych jak i przy rozstrzyganiu sporw z ubezpieczycielem. Pomagamy likwidowa szkody. Czsto jest to zwizane z wyjazdami po caej Polsce, chocia mamy zasad, e kady z naszych orodkw powinien zajmowa si sprawami w promieniu 200 kilometrw. Cigle jestem w biegu, ale mog zdecydowanie powiedzie, e stan Polskich drg na pewno si poprawia (miech).
Rada Gminy powinna by miejscem wsppracy z mieszkacami, a na ca gmin trzeba patrze jako jeden organizm. witecznej Pomocy i kwestujecie w sztabie w ysomicach. Zbirka z Jurkiem Owsiakiem zawsze idzie na szczytny cel. Nie musiaem dugo namawia mojej rodziny, aby brali ze mn w tym udzia. Jako sztab moemy pochwali si naprawd duymi wynikami. Rok temu po podsumowaniu wyszo nam, e na jed-
nego mieszkaca naszej gminy przypadao 9 zotych. W Toruniu to tylko 2 zote. To ogromna motywacja do dalszego dziaania. Pomagaj dosownie wszyscy. Do koca ycia nie zapomn, gdy w sztabie pojawia si jedna z mieszkanek, mwic, e nie moe pomc finansowo, ale upieka ciasto. Kady gest si liczy.
Fot. ukasz Piecyk
Jak dobrze mie ssiada

O tym, e uratowa trzy istnienia, wie ju caa Polska. Jego bohaterski czyn moe by nagrodzony
ukasz Piecyk
- Ratunku, mj syn si topi! dramatyczny kobiecy krzyk rozdar cisz i spokj, ktre panoway nad domami w Zejwsi Wielkiej. Bagalny ton woa o pomoc dla czowieka, ktry zacz si topi w pobliskiej przepompowni ciekw. Jego los podzielio dwch mczyzn, ktrzy prbowali go wycign, ale opadli z si po zderzeniu z ciepym, czerwcowym powietrzem penym trujcego siarkowodoru. Ich wszystkich uratowa Pawe Ostrowski. Dzi to chluba naszego regionu. Chocia od tamtego wydarzenia miny ponad cztery lata, to dopiero teraz o bohaterskim czynie mieszkaca Sonecznej usyszaa caa Polska. - Nie byo chwili do namysu wspomina Pawe Ostrowski. Byem wtedy na podwrzu. Na woanie o pomoc skoczyem przez pot, krzyczc do ony, eby dzwonia na pogotowie. od dou, udao si go uratowa. Ze wszystkich toncych najwicej szczcia mia Marcin, bo udao mu si wdrapa na pomp. Jego Pawe Ostrowski wycign jako ostatniego, rwnie przy uyciu liny. Zanim przyjechaa stra poarna z butlami tlenowymi, wszyscy byli ju na powierzchni ziemi.
Fot. ukasz Piecyk
REGION
Smrd ju si go nie ima

Na co dzie mieszkaniec Zejwsi Wielkiej suy w I Pomorskiej Brygadzie Logistycznej w Bydgoszczy jako kierowca. Na ulic Soneczn przeprowadzi si razem z on kilka lat temu. Wczeniej by take straakiem w OSP w Rzczkowie. - Bohater? Mogem pomc, wic to zrobiem mwi skromnie mczyzna. Nie byo atwo, ale wystarczyo mi si, aby wszystkich wycign z tej nieszczsnej przepompowni. Wtedy pojawiy si nagrody i wyrnienia od Urzdu Gminy i firmy, w ktrej zatrudnieni byli mczyni. Specjalne odznaczenie dosta take od prezydenta Lecha Kaczyskiego. Najwiksz niespodziank zrobia mu ona
Pawe Ostrowski uratowa ycie trzem osobom. ok. szeciu metrw. W rodku szambo, a w nim trzech mczyzn w potrzasku. Poza Marcinem, ssiadem ze Sonecznej, byo tam dwch serwisantw przepompowni. Prbowali mu pomc, ale podzielili jego los. Czas ucieka, a silnie trujcy siarkowodr intensywniej wypenia drogi oddechowe. Pawe Ostrowski wiele si nie zastanawia. Pierwszego mczyzn, ktry by ju nieprzytomny, wcign na plecy i wynis na zewntrz po drabince. Po drugiego z fachowcw musia ju zanurkowa, bo ten znikn z powierzchni cuchncych pynw. O tlenie mona byo wtedy tylko pomarzy. - Gdy wypynem z nim na powierzchni, u gry pojawi si ssiad z lin relacjonuje Pawe Ostrowski. Zawiza na niej ptl, do ktrej przywizaem mczyzn. Odpychajc serwisanta
Wycig z trucizn
Betonowy d o gbokoci
Magdalena, ktra w tajemnicy przed mem we wrzeniu zgosia go do konkursu Zwyky bohater. Gdy do Piotra zadzwonili organizatorzy, zgodzi si na udzia w tej zabawie. Jednak o tym, e znalaz si w cisym finale, dowiedzia si z telewizji na pocztku listopada. Teraz wszystko zaley od gosujcych, ktrzy mog zdecydowa SMS-em lub przez Internet, kto zostanie Zwykym bohaterem. Przed Pawem Ostrowski jest wic szansa wygranej 200 000 zotych. Chcc spaci dug wdzicznoci, jednym z najwierniejszych gosujcych jest uratowany Marcin. - Uratowa mi ycie, wic kiedy mog, dokadam si do puli punktw mojego ssiada mwi. Ja sam z przyczyn oczywistych tej sytuacji nie najlepiej pamitam. Cae szczcie, e moja mama zauwaya cae zdarzenie, bo inaczej te byoby krucho. Na Pawa Ostrowskiego mona gosowa na stronie internetowej www.zwyklybohater.pl lub wysyajc SMS-a o treci 9 pod numer 7122. Gala finaowa odbdzie si 8 grudnia.
Legenda chemyskich lat osiemdziesitych

Lew nog wiza krawaty. Wielu obrocw nabierao si na zwd, ktry znaa caa Chema. Technika, to ostatnia umiejtno, jak pikarz traci z wiekiem
mwi legenda Legii Chema. Powiciem jej 30 lat swojego ycia. Dalej gram, bo czowiek by od razu spuch. Nie mam ju tej szybkoci, co kiedy. Ale jeszcze z poowy boiska na orliku brameczk sypn. Dowiadczenie robi swoje. Wiele mona nauczy si na treningach, ale jak Bg poskpi umiejtnoci, to nawet hektolitry potu nie pomog. Albo kto talent ma, albo mu go brak. - Niczego wielkiego w pice nie osignem opowiada Marek Zajc. A tak le za moich czasw w Chemy pika nie staa. Teraz czasami, a al na to wszystko patrze. Czowiek jednak nie rzuci tego wszystkiego w diaby. Od dzieciaka przychodziem na ten stadion, a teraz co? Miabym nie pomc druynie w potrzebie?
Tomasz Wicawski
Zoci si niemiosiernie, gdy jego podopieczni popeniaj bdy. Zawsze mona przegra, ale nigdy podda. Za jego czasw nikt nie chcia by nazwany ogrkiem. Teraz, jakby mniej sportowego charakteru modzi maj. Legia Chema rwna w d. Pienidzy w kasie klubu prno szuka. Z roku na rok trzeba jedzi na coraz wiksze wioski. Nawet kibole jacy inni ni dawniej. Kiedy ustawka bya norm. Dzi brakuje nawet tych, ktrzy garnliby si do walki o barwy. Na trybunach wicej sonecznikw, ni regionalnej namiastki ylety. Starsi kibice pamitaj jednak bramki rodem
Marek Zajc bez wikszego problemu ogrywa modszych kolegw na boisku.
ze stadionw wiata. Wielu pokrzykuje do Marka Zajca, eby wszed na boisko i wspomg
modszych kolegw - dzi swoich podopiecznych. - Pika to cae moje ycie
Jest jednak si z kim ciga. Byy kolega z zespou Jerzy Jaocha prowadzi druyn Sokoa Grzywna. Nie moe by tak, eby pod Chem grali w pik lepiej ni w samym miecie. - Trzeba zej do samych podstaw- mwi byy pikarz. Nie ma si co oszukiwa, boisk jest obecnie wicej ni kiedy, ale dobrych pikarzy ze wiec szuka. Co drugi strzeli dziesi bramek i nosi gow zadart do gry, jakby by wielk gwiazd. Kiedy mielimy wicej pokory. Pika si jednak bardzo nie zmienia przez lata. Nadal wygrywa nie ten, ktry wicej biega, a ten, ktry wicej myli. Boiskowej inteligencji Markowi Zajcowi trudno odmwi.
StarForce - jest w nich Moc!

Maciej Koprowicz
REGION
Potrafi wyda kilka tysicy zotych na kompletny strj ulubionej postaci lub na budow wiernej kopii kosmicznego statku. Dla tych ludzi Gwiezdne wojny to nie film, to styl ycia. Spotkaj si znw w Toruniu
deli autograf zoy filmowy Darth Vader, David Prowse. Elita elit Zagorzali mionicy Gwiezdnych wojen to spoeczno ze sob bardzo zyta. Oprcz spotykania si na zlotach, tworz prnie dziaajce fanowskie organizacje. W Grodzie Kopernika funkcjonuje Toruskie Imperium Star Wars, ktrego Frckiewicz jest honorowym czonkiem. Naley on rwnie do elity elit fanw Gwiezdnych wojen Legionu 501- midzynarodowego towarzystwa mionikw cyklu. Na jego spotkania potrafi si wybra i za granic. - Legion to nobilitacja w rodowisku fanw, naley do niego sam Lucas mwi z dum Rafa. W lipcu, podczas konwentu fanw filmu w niemieckim Essen, znalazem si wrd 400 czonkw organizacji z caej Europy. Sam konwent przycign 20 tysicy fanw. Zawsze na czasie Ilu sympatykw filmu zgromadzi w Toruniu najwikszy polski konwent? Mona spodziewa si kilkunastu tysicy osb, bo tyle gromadziy dotychczasowe edycje. Jak to moliwe, e po prawie 40 latach od premiery pierwszej czci cyklu, saga wci elektryzuje tylu Polakw? - To uniwersalna historia, ktra zawsze bdzie aktualna, pki dobro bdzie walczy ze zem, a modzi ludzie wkracza bd w doroso, jak Luke Skywalker tumaczy fenomen Gwiezdnych wojen Rafa. Wtruje mu Adam: - Polacy szczeglnie lubi Star Wars. Tyle lat spdzili pod jarzmem rnych Imperiw... Kady Polak jest w duszy Rebeliantem- umiecha si.
Jedno jest miejsce w Galaktyce, gdzie mog wsplnie bawi si szlachetni Jedi i mroczni Sithowie... To Toru, gdzie 30 listopada odbdzie si V edycja StarForce konwentu fanw filmowej sagi Gwiezdne wojny. Centrum Sztuki Wspczesnej Znaki Czasu bdzie miejscem spotkania najwierniejszych mionikw filmw Georgea Lucasa, dla ktrych obecno w Toruniu jest wrcz obowizkiem. Podczas StarForce stateczni, zapracowani na co dzie ludzie, z entuzjazmem nastolatkw prezentuj pieczoowicie zbierane, bd wasnorcznie tworzone gadety zwizane ze Star Wars. Czsto przybywaj
Filmowi bohaterowie jak ywi i gigantyczne statki kosmiczne to wszystko zobaczymy na StarForce. te w penym rynsztunku fana, czyli wiernie odwzorowanym stroju ulubionego bohatera. A tego typu pasje do najtaszych nie nale. Koordynator zlotu, torunianin, Rafa Frckiewicz, na konwentach fanw pojawia si w czerwonym stroju imperialnego gwardzisty. - Hem musiaem sprowadzi a z Australii. Kosztowa 1,5 tysica zotych, ale i tak cay strj wynis mnie stosunkowo niewiele mwi. Imperialny gwardzista to idealne zestawienie jakoci i ceny. Stroje pozostaych postaci, to o wiele wikszy wydatek. Wrd fanw do najpopularniejszych nale kostiumy pilotw Rebelii, rycerzy Jedi i szturmowcw Imperium. Najwiksze wraenie zrobi na mnie dwa lata temu chopiec z Torunia, ktry nosi strj owcy nagrd Boby Fetta wspomina. Zadziwi strojem wszystkich uczestnikw, nawet naszego gocia, Jeremyego Bullocha, odtwrc tej roli w filmie. Niszczyciel z zapalniczek Elblanin, Adam Kulesza, potrafi wyda na swoj pasj znacznie wicej, ni mionicy kostiumw. adna edycja StarForce nie moe oby si bez wystawy stworzonych przez niego, ogromnych modeli statkw kosmicznych z filmu. - Mj pierwszy statek, niszczyciel Imperium, zbudowaem jeszcze w latach 80. wspomina Adam. Z moim bratem, Markiem, skonstruowalimy go z tektury, pyty pilniowej i butaprenu. O planach konstrukcyjnych mona byo pomarzy, polega moglimy jedynie na VHS-ach i fotosach. Dzi o materiay znacznie atwiej, ale budowa modelu, trwajca do 3 lat, to wci koszt 4-6 tysicy zotych. Przez tyle lat ludzie wicej wydaj na papierosy, wic to nie jest a tak duo artuje Adam. eby obniy koszty korzystam z recyklingu uywam elementw zapalniczek, tonerw, aparatw, zabawek. Aktorzy z filmu goszczcy na konwentach s moimi pracami zachwyceni. Na jednym z mo-
OBWIESZCZENIE STAROSTY TORUSKIEGO

z dnia 25 listopada 2013 r. o wydaniu decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej Na podstawie art. 11f ust. 3 i 4 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczeglnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie drg publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r., Nr 193, poz. 1194 z pn. zmianami) oraz art. 49 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postpowania administracyjnego (Dz. U.2013.267 j.t.) zawiadamiam e na wniosek Wjta Gminy Zawie Wielka w dniu 25.11.2013 r. zostaa wydana decyzja znak: AB.6740.9.153.2013.LK o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej, polegajcej na budowie z rozbudow drogi gminnej w miejscowoci Gutowo, gm. Zawie Wielka, zlokalizowanej na nieruchomociach lub ich czciach o numerach ewidencyjnych: 1) bdcych wasnoci Gminy Zawie Wielka: dz. nr: 521/1 w obrbie Pdzewo, gm. Zawie Wielka, dz. nr: 167/1, 204, 306 w obrbie Gutowo, gm. Zawie Wielka, 2) powstaych w wyniku podziau nieruchomoci: dz. nr: 315 i 316 wydzielone z dziaki nr 3223/4 w obrbie Gutowo, gm. Zawie Wielka, dz. nr: 313 i 314 wydzielone z dziaki nr 3222/7 w obrbie Gutowo, gm. Zawie Wielka, dz. nr 317 wydzielona z dziaki nr 3221/1 w obrbie Gutowo, gm. Zawie Wielka, 3) zajtych czasowo: dz. 133 w obrbie Gutowo, gm. Zawie Wielka, Na inwestycj drogow przeznaczone s dziaki lub czci dziaek oznaczone tustym drukiem. Informuj, e z treci w/w decyzji strony mog zapozna si w Wydziale Architektury i Budownictwa Starostwa Powiatowego w Toruniu, ul. Towarowa 4-6, 87100 Toru w dniach pracy Urzdu, w terminie 14 dni od dnia ogoszenia niniejszego obwieszczenia. Zgodnie z art. 49 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postpowania administracyjnego zawiadomienie stron postpowania uwaa si za dokonane po upywie 14 dni od dnia publicznego ogoszenia. Obwieszczenie podlega publikacji na tablicy ogosze i na stronie internetowej Starostwa Powiatowego w Toruniu, na tablicy ogosze i na stronie internetowej Gminy Zawie Wielka oraz w prasie lokalnej.
Fiat Panda, 2005 rocznik, 115 tys. km przebiegu 8,5 tys z!!! 661 903 202
Fot. Sawomir Zapart

REKLAMA
Nie jestemy spoeczestwem bez pamici

- Trzeba robi wszystko, abymy mogli dba o pami bliskich tak jak chcemy i w sposb jaki jest moliwy mwi Bartomiej Sobczak, waciciel firmy pogrzebowej SOTOR
lgnacj pamici o tych, ktrzy odeszli? Co si musiao w ostatnich latach zmieni. Oczywicie. Wielu Polakw wyemigrowao za granic, a wspczesny rynek pracy wymusza wiksz mobilno i elastyczno. Zaczyna nam brakowa czasu na dbanie o obyczaje naszych rodzicw i dziadkw. Z drugiej strony, nie chcemy z nich cakowicie rezygnowa, wic zaczynamy zmienia to, co przez lata wydawao si ponadczasowe. Za nami uroczysto Wszystkich witych. Mona powiedzie, e o zmarych pamitamy tylko w wyjtkowych chwilach? Byaby to niesprawiedliwa ocena. Na pewno teraz nie bdziemy odwiedza cmentarzy tak tumnie jak 1 i 2 listopada, ale nie widz w tym nic dziwnego i zego. Firma SOTOR zarzdza dwoma toruskimi nekropoliami. Zaobserwowaem, e wiele osb znajduje czas, by cho raz w miesicu zapali znicz na grobie krewnego lub przyjaciela. Tradycja jest w tym wypadku niezagroona na alejkach mona spotka modych i starszych. lat my, mieszkacy Torunia nie zainteresowalimy si grobami naszych krajan. Okradziono je z elementw metalowych, zamiecono i pozwolono zarosn chwastami. Na szczcie cmentarze zmieniaj si i chwaa spoecznikom, e zwrcili uwag na ten problem. Czy to nie dowd, e jednak z pamici i wartociami nie pami bliskich tak jak su, by si tym zaj. Wyda- jest tak le jak mylelimy. chcemy i w sposb jaki jest je si jednak, e dzi trzeba moliwy. Dlatego np. w na- zrozumie takie podejcie Firma pogrzebowa angaujca si w dziaania puszej firmie opiekujemy si do pielgnowania pamibliczne? Czy to dobry pogrobami, ktre nie mog ci. Stajemy si po prostu mys? by zbyt czsto odwiedzane. bardziej praktyczni, ale nie Co si wtedy dzieje? Powinnimy si raczej Dopasowujemy tradycje Ludzie decyduj si na sce- jest prawd, e jest to rw- skupi na wydarzeniach, a do naszych czasw. Wydaje dowanie opieki nad miej- noznaczne z rezygnacj z nie na tym, e finansuje je si, e nie ma co protesto- scem pochwku krewnego emocji. firma pogrzebowa. SOTOR wa przeciw zmianom, ale lub przyjaciela z wielu postara si wspiera przedAle czy kiedy ludzie nie raczej trzeba robi wszyst- wodw: mieszkaj daleko Czyli pami jest dla nas siwzicia o pozytywnym mieli wicej czasu na pie- ko, abymy mogli dba o lub nie maj po prostu cza- wci wana? spoecznym oddziaywaTak. Co wicej, pamita- niu. Nie pomagamy tylko my nie tylko o tych, ktrzy spoecznikom ze Stowarzys dla nas wani z powodu szenia Nasz Podgrz. Od pokrewiestwa, ale take o kilku lat wspieramy rwnie tych, ktrych nigdy nie zna- Midzynarodowy Festiwal limy. Filmowy TOFIFEST oraz koszykarki Energi i laskarzy Stowarzyszenie Nasz Pod- Pomorzanina. Uwaam, e grz porzdkuje cmenta- jeeli dziaa si poytecznie rze ewangelickie na lewym i nie krzywdzi si nikogo, brzegu Wisy. to po prostu trzeba to roWspaniaa inicjatywa. bi. Mog zapewni, e firNie mielimy wtpliwoci, ma SOTOR nie zrezygnuje e musimy w niej uczestni- ze wspierania wanych dla czy. Prosz sobie wyobra- miasta i regionu inicjatyw. zi, e przez kilkadziesit
Co wicej, pamitamy nie tylko o tych, ktrzy s dla nas wani z powodu pokrewiestwa, ale take o tych, ktrych nigdy nie znalimy
Lokalna Grupa Dziaania Podgrodzie Toruskie w roku 2013

LGD Podgrodzie Toruskie w roku 2013 przeprowadzio kilka szkole, m. in. z zasad ubiegania si o dofinansowanie w ramach konkursu na dziaania: Maych projektw, Tworzenie i rozwj mikroprzedsibiorstw, Odnowa wsi
Konferencja LGD w Supralu
Plac zabaw w Grbocinie
Warsztaty Gince Zawody- mydlarz, wiecarz
Tegoroczny rok w gminach Podgrodzia Toruskiego upyn pod znakiem festynw, szkole i nowych moliwoci dziaania. Z czego dokadnie skorzystali? Z dziaania Mae Projekty odbyy si imprezy integracyjne. Ju w maju odby si Festyn Rodzinny na boisku przy kociele w Cierpicach w gminie Wielka Nieszawka. W czerwcu w gminie Lubicz, dla dzieci odbya si olimpiada sportowa Z Krobi do Rio. Wielkim wydarzeniem rwnie w tej gminie by Festyn Doynkowy, ktry zapewni wiele atrakcji, a uwieczeniem by koncert Roberta Janowskiego. Cykl imprez promujcych LGD Podgrodzie Toruskie rozpocza gmina Zawie Wielka, festynem KAROTKA FEST. Impreza ta zostaa zorganizowana przy wsparciu firmy Marwit oraz Klubu Honorowych Dawcw Krwi przy Urzdzie Gminy Zawie Wielka. Na tej imprezie rozpoczlimy promocj projektu wsppracy z LGD Gmin Dobrzyskich Region Poudnie pt.: Nordic Walking cieka po zdrowie. Przy Orodku Kultury w Maej Nieszawce odby si
Festyn Rodzinny, na ktrym przewidziano wiele wystpw: Orkiestra Dta z gminy Zawie Wielka, dzieci i modzie z gminnych szk oraz dzieci z Niepublicznego Przedszkola Leny Ludek. Moglimy rwnie podziwia wystpy sekcji dziaajcych przy Orodku Kultury w Maej Nieszawce: zesp seniorw Wspomnienie, grupa taneczno wokalna PULS, muzyczna grupa GAMA oraz modzieowy zesp wokalny MIXTER. Na scenie mona byo obejrze fragment spektaklu Balladyny przygotowany przez Gminny Teatr Amatorski Bajarka. Ju po raz jedenasty odbyo si w Grbocinie wito chleba, latawca i wiatru, organizowane wsplnie z Muzeum Pimiennictwa i Drukarstwa. Pociechy przystpiy do budowy latawcw. Mona byo wzi udzia w warsztatach wyrabiania papieru i decoupage, natomiast piekarze z Rogwka wypiekali tradycyjny chleb w chlebowym piecu. Podgrodzie Toruskie byo take uczestnikiem Festynu Barwy LATA, Dary JESIENI w Przysieku. Reprezentowali nas m. in. KGW ze
Zejwsi Wielkiej oraz Jzef Siadak z Lubicza, ktry zaprezentowa wspaniae swoje wyroby. Jego Chrzan na miodzie, czyli przysmak chrzanowy do mis i wdlin zosta nagrodzony w Grucznie 2013 r. Duym zainteresowaniem cieszy si konkurs MIKRO GRANTY Podgrodzia Toruskiego, ktry skierowany by do organizacji nie posiadajcych KRS i grup nieformalnych. Dziki temu wsparciu przeprowadzono m. in. IX Gminny Festiwal Piosenki Dziecicej i Modzieowej pt. Muzyka bez granic w Maej Nieszawce, warsztaty aktywizujce Koa Gospody Wiejskich z Toporzyska Malowanie na szkle, Chr Seniora Arka 11 zakupi komplet strojw, Klub Honorowych Dawcw Krwi przy Urzdzie Gminy Zawie Wielka zorganizowa warsztaty Poznaj swj TALENT rkodzieo dla kadego, a Rada Rodzicw przy Szkole Podstawowej w Mycu I, zorganizowaa festyn Myskie Tradycje. Wychodzc naprzeciw potrzebom spoecznym zorganizowalimy rwnie szkolenie pt.: Odnawialne rda Ener-
gii Innowacyjne Technologie. Za porednictwem Stowarzyszenia Lokalna Grupa Dziaania Podgrodzie Toruskie w Zarolu Cienkim Urzd Gminy Zawie Wielka w ramach Maych projektw wybudowa plac zabaw. W Zespole Szk w Zejwsi Wielkiej powsta tor do jazdy na rolkach. Trwa rwnie realizacja zadania Zakup tablic informacyjno turystycznych, wraz z wydaniem mapy turystycznej gminy Zawie Wielka. W miejscowoci Grbocin w gminie Lubicz, powsta take pikny plac zabaw. Jak ju wczeniej informowalimy w gminie Wielka Nieszawka w ramach zada z zakresu Maych Projektw planowane s dwie operacje. Pierwsza z nich dotyczy wydania publikacji p.n. Gmina Wielka Nieszawka. Dziedzictwo natury. Projekt przewiduje wykonanie profesjonalnych zdj fauny i flory oraz krajobrazu zarwna z ziemi, jak i z lotu ptaka, a nastpnie wydanie w formie albumu. Warto wiedzie, e niektre z planowanych do prezentacji gatunkw zwierzt i rolin,
ktre wci jeszcze wystpuj na terenie gminy Wielka Nieszawka znalazy si na licie w tzw. Czerwonej Ksidze, stanowicej rejestr zagroonych zaginiciem gatunkw zwierzt i rolin w skali kraju. Warto podkreli, e na terenie m.in. gminy Wielka Nieszawka krzyuj si szlaki migracyjne ptakw, przylatujcych czsto z odlegych pnocnych krajw. Niepospolite walory przyrodnicze - fauna, flora, czy krajobrazy uchwycone z ziemi lub z lotu ptaka zasuguj na trosk o ich prezentacj oraz zachowanie dla pamici potomnych. Drugi projekt dotyczy Budowy oznakowania maej architektury, tj. 3 tablic informacji turystycznej na terenie gminy Wielka Nieszawka. Tablice przyczyni si do popularyzacji lokalnych zasobw turystycznych, promocji i informacji o ciekawych, unikatowych miejscach na terenie gminy Wielka Nieszawka. Realizacja przedsiwzi przewidywana jest na rok 2014. Zapraszamy take na nasz stron www.podgrodzietorunskie.pl
Dzieci podsumoway najlepiej

W Papowie Biskupim partnerzy LGD spotkali si, aby omwi efekty projektw dotyczcych przedszkoli prowadzonych przez fundacj z Brchnwka. Cztery prowadzone programy pozwoliy na utworzenie blisko 40 orodkw. Pocztek dziaalnoci LGD w tym zakresie rozpocz si wraz z projektem Przedszkole otwiera wiat w 2007 roku. Sukcesywnie prowadzono kolejne jego edycje, zmieniajc pniej nazw na Paweek i Ola id do przedszkola. Wychowankowie fundacji mieli okazj uczestniczy w spektaklach teatralnych czy koncertach. Darmowe zajcia obejmoway take konsultacje z logopedami oraz psychologami. - Mj syn przez dugi czas
Lokalna Grupa Dziaania Ziemia Gotyku zliczya wyniki swojej przedszkolnej dziaalnoci
Dzieci z przedszkoli fundacji zaprezentoway przygotowana na t okazj programy artystyczne. Aleksandra Chudzik, kierownik projektw przedszkolnych, pokazaa natomiast badania dotyczce efektw funkcjonowania orodkw.
nie mwi - wspomina Anna, matka dwjki dzieci. - Logopeda zaleci posanie go do przedszkola i bya to trafna de-
cyzja, bo od razu si otworzy wrd rwienikw. Na konferencji dowiedzielimy si, e LGD do koca
sierpnia prowadzio 39 placwek, a od wrzenia 26 z nich wziy pod swoj opiek samorzdy. W naszym powiecie
swoim dziaaniem obejmuje gminy Chema, ubianka, ysomice. (P)

REKLAMA

MIASTO CHEMA
Przejedzie po nim nawet czog

ukasz Piecyk
Budowa jednej z najwikszych inwestycji miejskich w ostatnich latach ruszya pen par
Na powierzchni Jeziora Chemyskiego wypyna platforma firmy AARSLEFF, wykonawcy Deptaka Poudniowego. Pierwsze stalowe pale zostay ju wbite w dno akwenu. Budowlacy musz si jednak spieszy, bo nadchodzce przymrozki mog pokrzyowa plany zwizane z palowaniem jeziora. Problemw jednak nie przewiduj. Prace rozpoczy si po stronie tzw. stolbudowskiej play, oznaczajc miejsce poczenia pomostu z brzegiem Jeziora Chemyskiego przy ulicy Plaowej. Teraz maszyny przesuwaj si w stron Bulwaru 1000-lecia. - Firma zobowizaa si, e do koca roku zakoczy dziaania na kwot 1,2 mln zotych zapowiada Jerzy Czerwiski, burmistrz Chemy. Najwaniejsze teraz jest palowanie, bo ten etap trzeba wykona zanim zamarznie jezioro. Deptak Poudniowy bdzie
Pierwsze prace rozpoczy si w tym miesicu. Firma chce zdy z palowaniem zanim zamarznie Jezioro Chemyskie. Cz finalnego etapu moemy zobaczy na wizualizacji po prawej.
Fot. ukasz Piecyk
bardzo solidn konstrukcj. Z naszych informacji wynika, e jego nono pozwoliaby nawet na przejazd czogiem. Sam pomost bdzie mia 360 metrw, konstrukcja wyposaona bdzie w ukowe mosty przsowe, a cao owietl 34 lampy. Dodatkowym elementem bdzie slip do wodowania dek. AARSLEFF wykona inwestycj za ok. 2,6 mln zotych.
Budow w 60% sfinansuje Unia Europejska. Termin zakoczenia inwestycji przewidziany jest na koniec czerwca 2014 roku. - Z tej okazji na pewno przygotujemy oficjalne otwarcia, chocia szczegy poznamy bliej koca budowy dodaje Jerzy Czerwiski. Pamitajmy, e jednym z warunkiem dofinansowania z funduszy europejskich jest naleyta pro-
mocja wykonanego projektu. Sama moliwo pozyskania rodkw nie dawaa duych moliwoci, a Deptak idealnie wpisuje si w rewitalizacj terenw przy Jeziorze Chemyskim. Pierwotnie prace przy budowie pomostu miay rozpocz si na wiosn tego roku. Przypomnijmy, e ostateczny wykonawca zosta wyoniony dopiero po powtrnym prze-
targu. Pierwszy rwnie wygraa firma AARSLEFF. Wtedy jednak oferta przedsibiorstwa z Warszawy nie uwzgldnia wszystkich kosztw, co spowodowao ostatecznie uniewanienie postpowania przetargowego. Poprawiona propozycja aktualnego wykonawcy wci bya jednak najatrakcyjniejsza ze wszystkich zoonych ofert.
Musimy dziaa w obrbie prawa

Czy skatepark w Chemy w najbliszym czasie ulegnie rozbudowie? Na t chwil nie. Urzdzenia, ktre si tam pojawiy, zostay wybrane wsplnie z samymi zainteresowanymi i zrealizowane ze rodkw Urzdu Miasta. Chciabym jednak zaznaczy, e popularna nazwa skatepark odnosi si jednak do rodzaju placu zabaw, ktry nie powinien by enklaw kilku osb. Gdy rozpoczlimy temat rewitalizacji Bulwaru 1000-lecia, ju wtedy pojawi si temat otwartej i dostpnej dla wszystkich przestrzeni. A co z samym Stowarzyszeniem Deskorolki w Chemy, ktre gwnie walczyo o budow skateparku? Trzeba zauway, e osoby jedce na deskorolce w Chemy nie tworz stowarzyszenia w rozumieniu prawa. Posuguj si tylko tak nazw, wic nie mog np. ubiega si o dofinansowania z funduszy europejskich. To nieformalna grupa. Bardzo podoba mi si fakt, i grupa ta aktywnie wczya si w tworzenie koncepcji skateparku, skadajc przy tej okazji swoje propozycje. Osoby te byy rwnie zaproszone na posiedzenie jednej z komisji Rady Miejskiej, gdy omawiano na niej wspomnian koncepcj. Nie miay jednak miejsca takie zdarzenia jak wspomniane w poprzednim materiale wtargnicie na obrady sesji Rady Miejskiej.
O skateparku, kontrowersjach z nim zwizanych i wymogach prawnych rozmawiamy z Jerzym Czerwiskim, burmistrzem Chemy
Niekoczca si gra
Jak Pan ocenia obecny stan wyprodukowanych urzdze? Zgodnie z tym, co mwiem, wsplnie z entuzjastami jazdy na deskorolce wybralimy z listy najbardziej istotne elementy. Zasugerowali nawet firm, ktra moe to zrobi, ale takie dziaanie byoby niezgodne z prawem. Inwestycja wymagaa zorganizowania przetargu na jasno okrelonych zasadach. Postpowanie w sprawie udzielenia zamwienia publicznego wyonio wykonawc, ktry dokona montau wszystkich elementw posiadajcych wymagane prawem atesty bezpieczestwa. Urzdzenia te objte s objte gwarancj, a wszelkie zgaszane usterki usuwane s na bieco.
Sala ChOK-u bya miejscem spotkania fanw gry Infinity z caej Polski
Przyjechali z Warszawy, Trjmiasta czy Torunia - w Chemy spotkali si entuzjaci bitewnej gry figurkowej. Rozegrali pierwszy w historii miasta turniej tej planszwki. Infinity jest gr osadzon w realiach 2180 roku. Polega na prowadzeniu niewielkich
potyczek prowadzonych w kilkuosobowych oddziaach figurek. Nie wymaga ogromnych stow ani kilkudziesiciu elementw. Chemyski Orodek Kultury przyj 20 osb, dziki czemu by to jeden z wikszych turniejw tej gry w Polsce.
Fot. nadesane

MIASTO CHEMA
Rocznica chemyskiego szeryfa

Gdy rozmawialimy rok temu, wyrazi Pan obawy o wielko terenu, ktrym zajmuj si policjanci z Chemy. Czy byy one uzasadnione? Zasig naszego komisariatu poza miastem i gmin Chema, to take teren samorzdw ysomic, ubianki i Zejwsi Wielkiej. Podstawowym problemem bya kwestia jak najszybszej reakcji na zdarzenia na drugim kocu naszego rejonu, aby pojawia si tam w jak najkrtszym czasie. Te wskaniki mamy pod sta i systematyczn kontrol, eby nasz czas by lepszy. Udao si go poprawi, ale pamitajmy, e to rzecz bardzo wzgldna, np. z powodu warunkw pogodowych. Na szczcia na dniach otrzymamy nowy radiowz, a to na pewno poprawi nasz mobilno. Mam nadziej, e remont komisariatu, za ktry jestemy w duej mierze wdziczni Komendzie Wjewdzkiej Policji w Bydgoszczy i lokalnym samorzdom. Przyczyni si to do poprawy funkcjonowania naszej jednostki. W komisariacie w Chemy utrzymuje si wci wakat na poziomie 10%. Nie przeszkadza to w funkcjonowaniu jednostki? Niestety, brakuje nam czci funkcjonariuszy, ale ci obecni s o wiele bardziej dowiadczeni i lepiej zaznajomieni z obszarem dziaania. Coraz lepszy poziom kadry przekada si na wskaniki. Wzrosa dynamika ujawnianych przestpstw, np. narkotykowych. Liczba zdarze na terenie obsugiwanym przez komisariat spada o blisko 20%. Patrole
- Nasza praca przekada si na popraw bezpieczestwa w Chemy i pozostaych obszarach naszego dziaania mwi w rozmowie z ukasz Piecykiem Mariusz Sobiecki, komendant komisariatu w Chemy, rok po objciu stanowiska
Jednym z wyznacznikw Pana suby jest wsppraca ze spoeczestwem. Jak si ukadaj te relacje? W ramach programu Bezpieczna Chema podejmujemy razem z samorzdem wiele dyskusji panelowych. Uczestniczymy take w spotkaniach z mieszkacami poszczeglnych gmin. Pojawia si wtedy duo spostrzee dotyczcych funkcjonowania sub. Czsto padaj take sygnay o zdarzeniach, o ktrych nie bylimy informowania przez mieszkacw. Gdy natomiast dostajemy powiadomienia o niebezpiecznych miejscach, kierujemy tam naszych funkcjonariuszy. W oglnopolskiej tendencji niebezpieczne wydaje si likwidowanie lokalnych posterunkw policji. By moe takie jest pierwsze wraenie. Chciabym jednak zauway, e jeden silny orodek policji jest o wiele efektywniejszy ni kilka mniejszych. Wynika to chociaby z liczby wyspecjalizowanych funkcjonariuszy, ktrzy mog lepiej dziaa w poszczeglnych dziaaniach operacyjnych. Nie zapominajmy te o roli dzielnicowych, ktrzy s porednikiem midzy komisariatem a spoeczestwem. Z naszego terenu przywoam Zwie Wielk, gdzie pojawienie si od sierpnia dzielnicowych ju procentuje, a sami funkcjonariusze s rozpoznawalni.
Nadkomisarz Mariusz Sobiecki sub w policji rozpocz 22 lata temu. W Chemy zastpi podkomisarza Wojciecha Zacharskiego, ktry peni funkcj komendanta od 2006 roku.
piesze kierujemy tam, gdzie najczciej mamy do czynienia z niebezpiecznymi zjawiskami. W samej Chemy liczba zdarze przestpczych spada o ponad 40% w stosunku do ubiegego roku. Duo zmienio si w zakresie przestpstw narkotykowych. Tych faktycznie jest sporo, ale dua efektywno i skuteczno naszych funkcjonariuszy spowodowaa, e w tym roku na terenie caego komisariatu mamy o 30% wicej ujawnionych zdarze zwizanych ze rodkami odurzajcymi i psychotropowymi. Warto podkreli, e nie mwimy tu tylko o samym zaywaniu, ale i potencjalnym rozpowszechnianiu narkotykw.
W czci tych zdarze udzia mieli nieletni. Jak w tym zakresie dziaa chemyski komisariat? W maju powsta dwuosobowy zesp ds. prewencji kryminalnej nieletnich. Dziki temu na tym polu ujawnienie czynw karalnych wzroso o 100%. Byo ich ponad 40, z czego poowa bya zwizana z narkotykami. Nasi policjanci prowadz take dziaania profilaktyczne czy dyskusje z modzie. W naszym obrbie jest 27 placwek owiatowych, wic jest troch pracy przy ochronie modych ludzi przed przestpstwami. Nieoceniona jest w tym przypadku wsppraca z pedagogami, pracownikami socjalnymi i Kocioem w osobie ks. Krzysztofa Badowskiego.
Czym w statystyce charakteryzuje si sama Chema? Mamy sporo pracy przy kradzieach, wamaniach i dewastacjach mienia. Ten problem jednak w duej mierze wystpuje na caym terenie dziaania komisariatu. Tych dwch pierwszych zdarze w skali roku byo ok. 400. Zdecydowanie jest to liczba, ktra powinna ulec zmniejszeniu, nad czym stopniowo pracujemy. W samej Chemy nie odnotowalimy w tym zakresie spektakularnych zdarze. Musimy jednak zwrci uwag take na wybryki pseudokibicw i chuliganw. Natomiast odnotowalimy duy spadek kradziey na terenie ogrodw dziakowych.
Fot. ukasz Piecyk

GMINA CHEMA
Ogier motoryzacyjnego haasu

Ze starymi motocyklami jest jak z bluesem - jeli tego nie poczujesz, nie zachwycisz si ich piknem
ukasz Piecyk
W szczytowym momencie swojego ycia mia ich ponad 30. Teraz zostao mu kilka pereek, ktrych si nie pozbdzie. Gdy za odpala jedn ze swoich maszyn, w caym Zajczkowie wiedz, skd dochodzi ryk koni mechanicznych. Sebastian Kotua swj pierwszy motocykl zdoby dekad temu. By nim I 49 z 1949 roku. To jego motoryzacyjne oczko w gowie. Wasnorcznie odrestaurowany dzi jest zarejestrowany jako zabytek. - Polowaem na niego przez rok wspomina mionik starych motocykli. W kocu udao si go zakupi. Nie by w najlepszym stanie, ale od czego jest odrobina wysiku i pasji? W pogoni za krlikiem Ta szczypta pracy i zamiowanie do majstrowania przy pojedzie potrzebna mu bya w tym przypadku przez dwa lata, bo tyle czasu zajo mczynie przywrcenie maszyny do prawowitego stanu. Wtedy motocykl kupi za dwa tysice zotych. Dzi mieszkaniec Zajczkowa twierdzi, e jego trud mona wyceni nawet i na 10 000 zotych wicej. Ale przecie nie chodzi o to, aby krliczka zapa, a wci go goni. - Zawsze po skoczonej robocie przy motocyklu miej
- Rzadko jed na zloty, ale najlepsze wspomnienia mam z imprezy w Golubiu-Dobrzyniu wspomina mieszkaniec Zajczkowa. Dla zabawy wziem udzia w konkursie na najgoniejsz maszyn. Koledzy pukali si w gow, widzc, z jakimi motocyklami bdzie si mierzy mj poczciwy Junak. Tym wiksze byo ich zdziwienie, gdy zajem drugie miejsce, minimalnie przegrywajc ze zwycizc. Legalny narkotyk W kolekcji Sebastiana Kotuy trudno szuka nowoczesnych motocykli. Wszystkie one zostay wyprodukowane po II wojnie wiatowej. Te przedwojenne to ju zupenie inna pka cenowa. Przykadowo polski Sok, ktry powsta w liczbie 1000 sztuk, dzi na aukcjach osiga ceny na poziomie 200 tys. zotych. - Przysowiowy wiatr we wosach jest naprawd cudownym przeyciem mwi Sebastian Kotua. Wtedy odpoczywam i na chwil odrywam si od pdzcego coraz szybciej wiata. To samo przeywam, gdy id co poduba przy motocyklach. Bardzo mnie to odpra nawet po cikim dniu w pracy. Czasem nawet wchodz do garau, eby tylko popatrze na moje cudeka i wracam do domu. To jak narkotyk.
Dwa lata pracy nad odrestaurowaniem motocyklu opaciy si. Maszyna jest oficjalnie uznana za zabytek, a jej warto wzrosa szczeciokrotnie.
si, e wielokrotnie duej przy nim dubi ni jed mwi Sebastian Kotua. Moja ona ju si przyzwyczaia, e nieodczn czci naszego maestwa s zapach benzyny i plamy od smaru. To wanie ze wzgldu na rodzin i przeprowadzk do Zajczkowa sprzeda cz swojej kolekcji, bo nie mia jej, gdzie trzyma. Zysk spieniy m. in. na motocykle. Teraz jest ich mniej, ale ciko, aby fani jednoladw nie czuli przed nimi respektu. Dosow-
nie ciko. Gdy nieznajomiona z motoryzacj osoba zapie kierownic Junaka, produkowanego na przeomie lat 50. i 60., moe si ugi pod ciarem maszyny. W kocu to najciszy jednolad PRL-u, ktry razem z koszykiem dla pasaera (z Sebastianem podruje najczciej jego dwch synw, a wtedy caa trjka ma identyczne kaski), way nawet wier tony. Wbrew pozorom nie s to jednak demony prdkoci, bo osigami przecignie je nawet Fiat 126p.
- Jazda takim motocyklem to nie zabawa tumaczy Sebastian Kotua. Te maszyny maj swoje lata i daleko im do najnowoczeniejszych technologii, wic trzeba si im przyglda nawet w czasie jazdy. Demon decybeli Czego by jednak o Junakach nie mwi, to gwarantuj to, co wielu kierowcw uwaa za kwintesencj motoryzacji i kolejne pole do rywalizacji haas.
Inicjatywa na jesie ycia

Najstarsi mieszkacy gminy niedugo zjednocz swoje siy, aby wsplnie spdza czas
ukasz Piecyk
Fot. ukasz Piecyk
Nowe przedszkola
Ponad 50 seniorw wzio udzia w spotkaniu dotyczcym stworzenia Gminnego Koa Emerytw i Rencistw w Grzywnie. W miejscowej wietlicy spotkali si tutejsi mieszkacy oraz osoby ze Struala i okolic. Grupa inicjatywna ma ju pierwsze plany. Zaoenie koa ma na celu efektywn organizacj czasu wolnego seniorom gminy Chema przy wykorzystaniu wietlic wiejskich. - Pomys na wspomnian organizacj w gminie daje szans tym osobom na uaktywnienie si w rodowisku, wczenie si w szeregi spoecznoci lokalnej i zacienienie wizi midzyludzkich twierdzi Katarzyna Orowska z Urzdu Gminy Chema. - O zainteresowaniu seniorw ofert spdzania czasu wolnego wiadczy coroczna Majwka Seniorw. Wtedy sala gim-
Na spotkaniu w Grzywnie omwiono szczegy powstajcego koa. Wtedy pojawio si ponad 50 osb.
nastyczna szkoy w Grzywnie jest zawsze wypeniona po brzegi uczestnikami. Aktywno najstarszych mieszkacw gminy Chema nie koczy si jednak tylko majwkowym spotkaniu. Cz z nich jest suchaczami Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Chemy oraz udziela
si w chemyskim oddziale Polskiego Zwizku Emerytw Rencistw i Inwalidw. Jeli znajd si chci taka formalna grupa moe pojawi si take w gminie Chema. Na tym nie koczy si dziaalno najstarszych mieszkacw gminy. Seniorki dziaaj take w licznych koach gospody
wiejskich w poszczeglnych soectwach, ktre aktywnie bior udzia w gminnych imprezach, czego przykadem jest coroczne wito KGW. - W kadej chwili do tego grona zainteresowanych mog docza mieszkacy seniorzy z obszaru caej gminy dodaje Katarzy Orowska. - Serdecznie zapraszamy do udziau w najbliszych spotkaniach, o ktrych bdziemy informowa, oraz do wczenia si w tworzenie Gminnego Koa Emerytw i Rencistw. Pierwsze pomysy dotyczce dziaalnoci koa omwiono w ostatni rod na spotkaniu ktre prowadzi Jerzy Wickowski, byy przewodniczcy wspomnianego PZERiI w Chemy. Osob, ktra udziela szczegwych informacji jest radny gminny z Grzywna Mirosaw Trzpil. Mona si z nim skontaktowa pod numerem 608354074.
Kolejne placwki czekaj na dzieci w wieku 2-4 lat
Maluchy z Nawry i Koczewic z pocztkiem 2014 roku bd mogy uczestniczy w projekcie Janek i Ola id do przedszkola. W grudniu odbd si spotkania organizacyjne dla rodzicw. - Projekt bdzie realizowany w dwch wietlicach wiejskich - zapowiada Katarzyna Orowska z UG Chema. - S bogato wyposaone w pomoce edukacyjne, zabawki i artykuy plastyczne, ktre zapewnia samorzd gminy Chema. Rekrutacj dzieci prowadzi Zesp Ekonomiczno Administracyjny Szk w pok. nr 18 UG Chema. Liczba miejsc jest ograniczona, a zgoszenia przyjmowane s do 5 grudnia. Spotkania organizacyjne odbd si w wietlicach wiejskich w Koczewicach (09.12.2013 r., godz. 16.00) oraz w Nawrze (11.12.2013 r., godz. 16.00). (P)
Fot. nadesane

REKLAMA
Infradwiki wiele haasu o nic
Wiele mwi si o infradwikach w kontekcie turbin wiatrowych. Niniejszy artyku ma na celu przybliy czytelnikom t tematyk
Norma ISO 7196 stanowi, e infradwikami nazywamy dwiki lub haas, ktrego widmo czstotliwociowe zawarte jest w zakresie od 1 Hz do 20 Hz. Inaczej mwic, infradwiki s to wszystkie dwiki poniej progu syszalnoci, tj. poniej 20 Hz. Doda naley, e przy bardzo duych nateniach mog wywoywa pewne wraenia suchowe i by odczuwalne przez czowieka. rdami infradwikw s zarwno zjawiska przyrodnicze (np. wyadowania atmosferyczne, silny wiatr, zaamujce si fale morskie), jak te pracujce maszyny i inne obiekty wytworzone przez czowieka (np. silniki spalinowe, samoloty, klimatyzatory). Infradwiki maj t szczegln cech, e s sabo tumione przez przeszkody, w zwizku z czym rozprzestrzeniaj si na due odlegoci. Dowodem na to jest np. huk odlegej byskawicy, w ktrym wszystkie wysokie dwiki zostay wytumione a do uszu obserwatora dochodzi wycznie niski, basowy ton, zawierajcy take infradwiki. Niektre zwierzta, na przykad wieloryby i sonie, wykorzystuj infradwiki do porozumiewania si na due odlegoci. Zagadnienia zwizane ze szkodliwoci infradwikw emitowanych przez elektrownie wiatrowe najlepiej opisuje dokument Wytyczne w zakresie prognozowana oddziaywa na rodowisko farm wiatrowych [Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska, Warszawa 2011], ktrego fragment znajduje si poniej. W odpowiedzi na liczne gosy ze strony spoeczestwa dotyczce potencjalnego negatywnego oddziaywania
elektrowni wiatrowych, a w szczeglnoci emitowanego przez nie haasu oraz infradwikw, na zdrowie czowieka, Amerykaskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej oraz Kanadyjskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej powoay w 2009 roku midzynarodowy interdyscyplinarny panel naukowy, w ktrego skad weszli niezaleni eksperci z dziedziny akustyki, audiologii, medycyny i zdrowia publicznego. Zadaniem panelu byo dokonanie przegldu najbardziej aktualnej literatury dotyczcej potencjalnego negatywnego oddziaywania haasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe na zdrowie czowieka oraz opracowanie na jej podstawie kompleksowego i powszechnie dostpnego dokumentu informacyjnego na ten temat. Efektem prac panelu jest opublikowany w grudniu 2009 roku raport: 1. Wibracje ciaa czowieka wywoane dwikiem o czstotliwoci rezonansu maj miejsce tylko w przypadku bardzo gonych dwikw (powyej 100dB). Biorc pod uwag poziom haasu emitowanego przez elektrownie wiatrowe, w ich przypadku z takim zjawiskiem nie mamy do czynienia. 2. Haas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie stwarza ryzyka pogorszenia ani utraty suchu. Z ryzykiem takim moemy mie do czynienia dopiero wtedy, gdy haas przekracza poziom 85 dB. Haas emitowany przez elektrownie wiatrowe nie przekracza tej granicy. Przeprowadzone dowiadczenia wykazay, e infradwiki emitowane na poziomie od 40 do 120 dB nie wywouj negatywnych skutkw zdro-
wotnych. 3. Negatywne oddziaywanie elektrowni wiatrowych na zdrowie i samopoczucie czowieka w wielu przypadkach wywoane jest przez tzw. efekt nocebo (przeciwiestwo efektu placebo). Uczucie niepokoju, depresja, bezsenno, ble gowy, mdoci czy kopoty z koncentracj to objawy powszechnie wystpujce u kadego czowieka i nie ma adnych dowodw na to, e czstotliwo ich wystpowania wyranie wzrasta wrd osb mieszkajcych w ssiedztwie farm wiatrowych (powodujc tzw. wind turbine syndrome). Efekt nocebo czy wystpowanie tego typu objaww nie z potencjalnym rdem poczucia takiego dyskomfortu (w tym przypadku farm wiatrow), ale z negatywnym nastawieniem do niego i brakiem akceptacji jego obecnoci. 4. Nie ma adnych wiarygodnych bada i dowodw na to, by elektrownie wiatrowe wywoyway tzw. chorob wibroakustyczn (Vibroacoustic Disease, VAD) jednostk chorobow powodujc zaburzenia w caym organizmie czowieka. Badania przeprowadzone na zwierztach wykazay, e ryzyko zachorowania na t chorob pojawia si w przypadku cigej, minimum 13to tygodniowej ekspozycji na dwiki o niskich czstotliwociach, emitowane na poziomie ok. 100 dB, czyli o ok. 50-60 dB wyszym od tego, ktry emituj elektrownie wiatrowe. 5. Wind turbine syndrome opiera si na niewaciwej interpretacji danych fizjologicznych osb potencjalnie cierpicych na t jednostk chorobow. Jego zidentyfikowane objawy w rzeczywistoci skadaj si
na tzw. zesp rozdranienia, ktry moe by wywoany przez wiele czynnikw i ktrego nie mona wiza tylko i wycznie z obecnoci elektrowni wiatrowych. Aby zobrazowa poziomy infradwikw pomierzonych w rnych sytuacjach, przedstawiono poniszy wykres. Wszystkie pomiary wykonane zostay przy pomocy cakujcego miernika poziomu dwiku 1 klasy SON-50 firmy SONOPAN. Wyrniono pomiary zrealizowane w okolicach elektrowni wiatrowych. Zaznaczy naley, e wartoci pomierzonego haasu infradwikowego uzyskane podczas pomiarw zawieraj zarwno haas generowany przez turbiny, jak i tzw. to akustyczne, powodowane przez zjawiska atmosferyczne oraz na przykad przez znajdujc si w odlegoci 2 km od farmy wiatrowej poudniow obwodnic Trjmiasta. Na podstawie wynikw powyszych pomiarw oraz majc na uwadze zacytowane opinie mona wycign jednoznaczny wniosek, e obawy przed infradwikami emitowanymi przez elektrownie wiatrowe nie maj uzasadnienia. Duo wiksze natenie infradwikw rejestrowane jest w przemieszczajcych si samochodach osobowych, pocigach, przy drogach o intensywnych ruchu samochodowym czy te w wietrzne dni. Jednak nawet te wartoci nie s szkodliwe dla ludzi, poniewa jak wskazuj badania naukowe, szkodliwe poziomy infradwikw zaczynaj si od wartoci 100 dB przy dugim okresie oddziaywania, oraz od 130 dB przy okresach krtkich.
Wykres przedstawiajcy poziomy infradwikw pomierzonych w rnych sytuacjach.
Woda jak rdlana
GMINA YSOMICE
witeczne warsztaty
W gminie ysomice zakoczya si realizacja kolejnego projektu unijnego. Powstaa stacja uzdatniania wody i wymieniono wodocig
przyczynili si do realizacji tej duej i bardzo wanej dla lokalnej spoecznoci inwestycji. Czwarty etap zadania dotyczy budowy stacji uzdatniania wody w miejscowoci wierczyny. Obiekt powici ks. Wadysaw Erdmaski z parafii Gostkowo. Toast wzniesiono lampk wody pobranej z nowowybudowanej stacji uzdatniania. Pniej inspektor nadzoru, sprawujcy piecz nad realizacj projektu, omwi stron technologiczn SUW. - Dobrze, e takie inwestycje s realizowane - mwi mieszkaniec wierczyn. - Dostp do czystej, zdrowej wody jest podstaw. Coraz mniej mamy w gminie miejscowoci, gdzie trzeba jeszcze wybudowa sie wodocigow bd kanalizacyjn. Wida rnic w porwnaniu do 2004 roku, kiedy wstpowalimy do Unii Europejskiej. Samorzdowcy nie kryli na spotkaniu zadowolenia ze szczliwego finau inwestycji. Kanalizacja czy wodocig s projektami niewidocznymi goym okiem, ale wpywajcymi na jako ycia mieszkacw. Nie s to obiekty spektakularne, ale na pewno uyteczne. (WT)
We wszystkich bibliotekach gminy ysomice 3 grudnia odbd si warsztaty z wykonywania stroikw witecznych
Fot. nadesane
Piotr Kowal, wjt gminy ysomice, sam prbowa wody pyncej z kranu w wierczynach.
Uroczyste zakoczenie inwestycji odbyo si 12 listopada. Samorzdowcy wraz z mieszkacami mogli si przekona na wasnym podniebieniu, jak smakuje uzdatniona woda. Reklamacji nie byo. Realizacja inwestycji nie byaby moliwa, gdyby nie dofinansowanie ze rodkw pochodzcych z budetu Unii Europejskiej. Cao inwestycji obejmowaa cztery etapy. W pierwszym budowlacy pracowali nad powstaniem kanalizacji
Z satyr po zmroku
sanitarnej Turzno, Lipniczki - Koniczynka i Papowo Poniatwka. W drugim wybudowano sie kanalizacyjn w miejscowociach Turzno-Kamionki Mae oraz wymieniono sie wodocigow w pierwszej z tych wsi. - Trzeci etap polega na budowie sieci kanalizacyjnej w miejscowociach Gostkowo i Folsd - mwi Piotr Kowal, wjt gminy ysomice, podczas uroczystego oddania do uytku obiektu w wierczynach. - Dzikuj wszystkim, ktrzy
To kolejny rok z rzdu, w ktrym gminna tradycja jest kultywowana. Stowarzyszenie SOWA z Tylic zaprasza wszystkich chtnych na spotkania, podczas ktrych czonkinie grupy zaprezentuj metody na to, jak w ciekawy sposb ozdobi wasnorcznie robionym stroikiem wigilijny st. Powstae w 1999 r. stowarzyszenie zajmuje si wyrobem rkodzie z materiaw ekologicznych. Ich bukiety i okolicznociowe kompozycje tworzone z suszonych kwiatw czy zb, w gminie ysomice rozpozna kady mieszkaniec. Podczas zbliajcych si spotka, z racji na zbliajcy si okres witeczny, stowarzyszenie przeprowadzi warsztaty z wykonywania boonarodzeniowych stroikw. - Dziki uprzejmoci pa bibliotekarek z terenu caej gminy, nasza inicjatywa jest znana
w lokalnej spoecznoci mwi Danuta Kurek, prezes stowarzyszenia. Zapraszamy wszystkich chtnych, ktrzy chc wsplnie z nami spdzi ten twrczy czas. Jestem pewna, e z materiaw, ktre na warsztaty przynios uczestnicy i tych, ktre my zaproponujemy, powstan wspaniae kompozycje. Z chci udzielimy wskazwek i pokaemy, jak kreatywnie wykona stroiki. Zapraszamy uczestnikw w kadym wieku. Wykonane kompozycje kady bdzie mg zabra do domu, a cz z nich zostanie wystawiona podczas gminnej wigilii. Warsztaty odbd si we wszystkich bibliotekach na terenie gminy. Znane s take godziny ich rozpoczcia. S to kolejno, w Zakrzewku - 15.40, Ostaszewie17.00, ysomicach- 16.00, Lulkowie- 17.30 , Kamionkach- 15.15, Turznie- 16.30, Gostkowie-17.45. (AR)
Fot. nadesane
W ysomicach odby si kolejny Jesienny Wieczr Kabaretowy

To ju tradycja. 17 listopada w Zespole Szk Nr 1 w ysomicach mieszkacy w miej, ssiedzkiej atmosferze, ogldali wystpy artystyczne. Nie mogo zabrakn tam aktorw teatru Asz z Torunia, ktrzy s coraz czstszym gociem imprez o podobnej tematyce. Trudno bez nich wyobrazi sobie take kabareton. Wraz z grup Duch w ruch zadbali o dobre humory mieszkacw gminy. Nie zabrako te kawy, herbaty i pysznych wypiekw pa ze Stowarzyszenia Markus. W takiej atmosferze aktorzy wystpili z premierowym w gminie wystpem o tematyce zdrowotno-pokoleniowo-humorystycznej. Imprez o godz. 16.00 rozpocz spektakl wyreysterowany przez Ann Magalsk-Milczarczyk, aktork z teatru W. Horzycy w Toruniu, zdobywczyni pierwszego miejsca w plebiscycie Najlepsza Aktorka 2013, ktra peni artystyczn opiek nad grup. Wrd wystpujcych pojawili si take mieszkacy ysomic i Zakrzewka. Zaprezentowany przez nich spektakl, to owoc zaj teatralnych, realizowanych od wrzenia dziki przychylnoci wjta gminy. - Staramy si, by nasi miesz-
Energia soneczna obrcia si w sukces

Gmina ysomice zaja trzecie miejsce w V edycji konkursu Przyjazna Wie
Konkurs organizowany jest co roku w ramach Krajowej Sieci Obszarw Wiejskich. Jego celem jest wybranie najlepszych projektw wspierajcych rozbudow infrastruktury na terenach wiejskich, ktre wspfinansowane s z funduszy europejskich. Tegoroczna edycja konkurs zrealizowana zostaa w dwch kategoriach, na infrastruktur techniczn oraz spoeczn. W pierwszej z nich gmina ysomice odniosa sukces. Do udziau w tegorocznej edycji konkursu zaproszono, jak kadego roku, wszystkie gminy wiejskie i miejsko-wiejskie w Polsce, ktre realizoway inwestycje przyczyniajce si do rozwoju spoecznego i gospodarczego polskiej wsi. Warunkiem koniecznym byo wspfinansowanie ich z europejskich funduszy, pozyskanych od 1 maja 2004 r. Wane byo take zakoczenie projektu przed upywem terminu skadania formularzy zgoszeniowych do pierwszego etapu konkursu, tzw. zatwierdzenie sprawozdania finansowego. -Zoylimy aplikacj w zwizku z projektem montau zestaww solarnych w budynkach uytecznoci prywatnej i publicznej mwi Piotr Kowal, wjt gminy. Oddane zostay 4 tys. m2 powierzchni czynnej solarnej w 609 zestawach. Komisja konkursowa to docenia. W kategorii infrastruktury technicznej zajlimy trzecie miejsce. Program Wykorzystanie energii sonecznej szans na popraw jakoci rodowiska w gminie ysomice okaza si sukcesem. Komisja Konkursowa, powoana uchwa Zarzdu Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego, pod przewodnictwem Wicemarszaka Wojewdztwa Dariusza Kurzawy, spord dwunastu nadesanych wnioskw, wyonia szeciu laureatw. Przy ocenie infrastruktury technicznej, braa pod uwag nie tylko pomysowo, modelowo i innowacyjno wynikajc z zastosowanych przy realizacji technik, ale take funkcjonalno, uyteczno, zasig czy wpywy na rozwj gospodarczy regionu i polityk horyzontaln regionu. - Dziki tej inwestycji mieszkacy generuj znaczne oszczdnoci, co wida szczeglnie w okresie letnim. dodaje Piotr Kowal. S zadowoleni, e korzystaj z ekologicznego rda ogrzewania wody uytkowej. Dziki tej inwestycji z energii odnawialnej korzysta ok. 1/3 mieszkacw gminy. W zgodzie w ide konkursu, gmina ysomice staa si bardziej przyjazna. I dla mieszkacw, i dla soca. (AR)
Fot. Maciej Pagaa
kacy mieli duy wybr wrd imprez kulturalnych - mwi Barbara Ordak, sotys ysomic. Dlatego wiele dzieje si w naszej miejscowoci. Mieszkacy wierz, e miech pomaga zwalczy smutki i jesienn chandr. Zainteresowanie takimi wydarzeniami jest zawsze ogromne. Nie inaczej byo w tym roku. Grupa otrzymaa owacje na stojco, co w przypadku pierwszego wystpu w gminie
jest ogromnym sukcesem. Po zaprezentowaniu si lokalnych artystach przyszed czas na wystp wieczoru pt. Piosenki PRLu, w wykonaniu teatru Afisz. Podczas widowiska rozbrzmieway znane piosenki, a publiczno chtnie przyczaa si do wsplnego piewania. miech tego dnia, zgodnie z ide spotkania, sycha byo przez cay wieczr. (AR)
Do wieloryba podeszam z respektem

Republika Poudniowej Afryki to kraj niezwyky. Mieszanka kultur i wpyww daje o sobie zna na kadym kroku. Przekonaa si o tym kierownik Centrum Kultury w ubiance. Spdzia na styku Atlantyku i Oceanu Indyjskiego dwa miesice
Tomasz Wicawski
GMINA UBIANKA
ubianka inwestycjami stoi
Siedem lat temu, gdy bya w RPA po raz pierwszy, o Polsce niewielu syszao. Teraz nawet kelnerom w restauracji nazwa naszego kraju mwi cakiem sporo. Lewandowski z Borussi - wiedz od czego zacz rozmow. Ludzie tam s bardzo otwarci, bo tysice turystw, to dla nich nic nowego. - Soce, ktre wieci tam nieustannie, sprawia, e ludzie s dla siebie yczliwi - mieje si Marlena Giziska, kierownik Centrum Kultury w ubiance. - Przynajmniej taka jest moja teoria. Z czerwonej ziemi wyrasta w tym kraju niezwykle pikna rolinno. Tam protea jest traktowana jak chwast. W polskich kwiaciarniach jest towarem ekskluzywnym. Niebiesko-fioletowe kwiaty, ktre oblepiaj charakterystyczne dla tego terenu drzewo dakaranda, sprawiaj niezwyke wraenie. Kierownik Centrum Kultury miaa przey w RPA przygod ycia. Niewielu wie bowiem, e osoba, ktra na aglach opynie Przyldek Dobrej Nadziei moe zaoy kolczyk na prawe ucho. To w rodowisku eglarskim forma nobilitacji. - Teraz si ciesz, e awarie sprztu uchroniy mnie o tak trudnej rejsu - mwi Marlena
Kierownik Gminnego Centrum Kultury w ubiance wrcia z dwumiesicznej podry do Republiki Poudniowej Afryki. Przywioza wiele interesujcych wspomnie.
Giziska. - Ju dziesiciogodzinna podr przez Atlantyk do Cape Town daa mi si solidnie we znaki. Widziaam jednak wieloryba. Wtedy poczuam do oceanu duy respekt. A wcale nie byo sztormu. W czasie dwumiesicznego pobytu w RPA mieszkanka gminy ubianka miaa okazje wielokrotnie wypywa w rejsy po oceanie. Due wraenie zrobiy rwnie na niej gospodarstwa, gdzie miejscowi trudni si hodowl dzikich zwierzt. Turyci przyjedaj tam, eby przey co w rodzaju safari. - Lew chodzi metr od samo-
chodu, w ktrym podrujesz - wskazuje kierownik GCK w ubiance. - Nie mona otwiera okien, a ju pod adnym pozorem wyciga rki to dzikich zwierzt. yrafy mona jednak karmi. Poudniowa Afryka jest miejscem specyficznym. Stykaj si tam elementy kultury afrykaskiej, hinduskiej, arabskiej i europejskiej. Przez wiele lat kraj ten by brytyjsk koloni. Holendrzy te odcisnli na nim spore pitno. - Przepywaam rwnie obok wyspy Robben - miejsca gdzie wiziony by Nelson Mandela - mwi mieszkanka gminy ubianka. - Ka-
dy czarnoskry mieszkaniec RPA musi odby tam wizyt. To cz ich tosamoci. Nie byam w samym muzeum, ale dowiedzia si o tym miejscu sporo. Marlena Giziska zawitaa rwnie do elitarnego Royal Cape Yacht Club. - Rodzinie, u ktrej byam, udao si w tym miejscu odkupi miejsce do cumowania aglwki - dodaje kierownik GCK. - Wtedy wiedzielimy ju, e niepotrzebne bdzie pynicie Porth Elizabeth na Ocenia Indyjskim. Troch auj tej przygody, ale moe opatrzno nade mn czuwaa. Nie jest to bowiem atwa trasa.
Deszcz przez dwa miesice pada tylko dwa razy. Klimat w RPA jest niezwykle adowny i sprzyjajcy biaemu czowiekowi. Nie czuje si duego zmczenia, a soce daje czowiekowi pozytywn energi do ycia. - Wrc tam jeszcze na pewno - mwi Marlena Giziska. - Wiele rzeczy pozostao jeszcze do odkrycia. To nic, e w czasie najduej podry przez Atlantyk siedziaam gwnie pod pokadem. Nastpnym razem odwa si na wicej. Moe uda si zrobi zdjcie wielorybom?
Straacy w nog te graj

Za nami IV turniej piki nonej jednostek OSP z gminy ubianka. Ochotnicy grali w Brchnowie
Rok temu bezkonkurencyjni okazali si zawodnicy reprezentujcy OSP Bierzgowo. W tym roku musieli zadowoli si jednak miejscem w rodku stawki. Trzecie miejsce w gronie piciu druyn ujmy jednak nie przynosi. - Taki turniej, to wietny pomys - mwili zgodnie mundurowi. - Mona odpocz po pracy i razem z kolegami pobiega za ga. Na pewno nikomu to nie zaszkodzi. Misie piwny niejeden z nas ma rozwinity. Nikt nie odstawia nogi. Koci trzeszczay, ale rywalizacja przebiegaa w atmosferze fair play. Kady chcia wygra. Wszyscy wiedza, e straacy s charakterni i bardzo le znosz poraki. Terminarz turnieju zosta tak uoony, e kady musia zagra z kadym. W kocowej klasyfikacji najlepsi okazali si straacy z OSP Wybcz. - Nie byo atwo - mwili zwycizcy podczas wrczenia nagrd. - Wiele potu nas to kosztowao, ale przynajmniej na rok jestemy najlepsi w gminie. Smutku nie kryli zawodnicy z Bierzgowa - ubiegoroczni triumfatorzy imprezy. - Nie udao si niestety powtrzy wyniku z poprzedniego roku - mwi Janusz Sadowski, prezes OSP Bierzgowo, jeden z inicjatorw turnieju. - Nie oznacza to, e poddamy si za rok. Straacy lubi sport. Bardzo chtnie wystawiaj swoje ekipy we wszystkich moliwych rozgrywkach. Nawet, jak czasem z technik s bakier, to serca do gry i woli walki nie sposb im odmwi. - Kady z nas jest kibicem, ale lubi te si porusza - dodaje Janusz Sadowski. - Co to byby za straak, ktry nie lubiby wysiku fizycznego. W trakcie akcji musimy by czsto na penych obrotach przez wiele godzin. Kilkanacie minut gry na hali to, przy tamtym wysiku, niewiele. Na drugim stopniu podium, rozdzielajc ekipy z Wybcza i Bierzgowa, zameldowa si zesp gospodarzy. Druyna OSP Brchnowo dzielnie walczya o kocowy triumf. Zabrako naprawd niewiele. (WT)
W Brchnowie trwa budowa wietlicy i remizy Ochotniczej Stray Poarnej

Gwne punkty inwestycji zakadaj budow wietlicy wiejskiej z jednostanowiskowym garaem o cznej powierzchni zabudowy 490,14 m2, wraz z przyczem wodocigowym i kanalizacyjnym, bezodpywowym zbiornikiem na cieki, instalacj elektryczn, sanitarn, centralnym ogrzewaniem wraz z kotowni i zabudow zewntrzn, chodnikami oraz parkingiem. - Sala biesiadna bdzie wykorzystywana w rnych celach spoecznych dodaje Jerzy Zajkaa. Jej powierzchnia wyniesie 120 m2, oczywicie wczajc w to kompletne zaplecze kuchenne i sanitariaty. Obecnie budynki s w stanie surowym, lecz zadanie, zgodnie z zaoeniem realizacji programu, powinno zakoczy si w poowie przyszego roku. - Cieszymy si, e nasza jednostka Ochotniczej Stray Poarnej zostaa uwzgldniona w projekcie mwi straacy. To oznacza wikszy komfort pracy. Dziki unijnym rodkom wykonanie projektu nie jest tak kosztowne, a jego realizacja jest moliwa. To bya potrzebna i wyczekiwana inwestycja. (AR)
Inwestycja realizowana jest w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich i przedsiwzicia Programu Odnowa Wsi. Celem zainicjowania tego lokalnego projektu bya konieczno podjcia dziaa na rzecz integracji spoecznoci wiejskich, waloryzacji przestrzeni wsi w zakresie infrastruktury technicznej i spoecznej oraz realizacja przedsiwzi podnoszcych standard ycia. Program zakada stosowanie metody dugoterminowego planowania strategicznego. W gminie ubianka, przy pomocy unijnych funduszy, jest realizowany
ju od 2006 r. - W czasie trwania tego programu, realizowane byy jego zadania i polityka w kolejnych soectwach gminy mwi Jerzy Zajkaa, wjt gminy ubianka. Brchnowo jest pitym z kolei soectwem, w ktrym rozpoczynamy inwestycje. W ramach tej czci programu, trwa budowa nowej wietlicy wraz z remiz Ochotniczej Stray Poarnej. To zadanie o cznej wartoci 750 tys. z, dofinansowane zostao kwot ok. 400 tys. z z Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich. Reszta rodkw pochodzi z gminnych funduszy.
Fot. Nadesane
Przemocy mwimy: nie!

Tomasz Wicawski
GMINA LUBICZ
Przemoc w rodzinie jest powanym problemem. W gminie Lubicz debatowano nad tym, jak jej przeciwdziaa i pomaga ofiarom
Gminnego Orodka Pomocy Spoecznej. Nie wszystkie historie, ktre znaj, s do powtrzenia. Czowiek jednak z dnia na dzie jest twardszy, bo wie, e musi stawi czoa temu wyzwaniu. Uzyskana na konferencji wiedza oraz wymiana dowiadcze ma pozwoli skuteczniej przeciwdziaa przemocy domowej w gminie Lubicz. Uczestnicy konferencji zgodnie przyznawali, e problem przemocy domowej staje si coraz powaniejszy i powszechniejszy. Skala tego, bardzo niepokojcego, zjawiska zatacza coraz szersze krgi spoeczne. To wymusza na wszystkich pracownikach sub spoecznych i pomocowych wzmoon wspprac, wymian dowiadcze i pogldw oraz bezustanne rozszerzanie wiedzy na temat przeciwdziaania przemocy domowej.
Przyczynkiem do rozmowy na ten temat bya konferencja pt. Interdyscyplinarny system przeciwdziaania przemocy w gminie Lubicz. Przedstawiciele samorzdu, owiaty, suby zdrowia, policji czy prokuratury, dyskutowali w Urzdzie Gminy w Lubiczu we czwartek 21 listopada. Celem spotkania byo wskazanie potrzeb dziaa interdyscyplinarnych w skutecznym przeciwdziaaniu i minimalizowaniu skutkw przemocy w rodzinie. Spotkanie rozpoczli wjt gminy Lubicz Marek Olszewski oraz przewodniczcy Rady Gminy Lubicz Hanna Anzel, witajc goci wrd ktrych byli m.in. przedstawiciele kuratorskiej suby sdowej, prokuratury, policji, owiaty, suby zdrowia oraz pracownicy pomocy spoecznej.
Uczestnicy konferencji zgodnie przyznawali, e problem przemocy domowej staje si coraz powaniejszy i powszechniejszy.
Podczas konferencji zaprezentowano prelekcje na temat obowizkw samorzdu i sub spoecznych w kontekcie ustawy o przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, roli policji w przeciwdziaaniu przemocy w rodzinie, konsekwencjach prawnych stosowania przemocy w rodzinie,
dotychczasowych dowiadczeniach w pracy Zespou Interdyscyplinarnego, dziaajcego w gminie Lubicz oraz mechanizmach i znamionach przemocy domowej. - Przemoc jest bardzo wanym problemem spoecznym - mwi Marek Olszewski, wjt gminy Lubicz. - Nie moemy
zamkn oczu na jej istnienie. W kadej gminie ma ona miejsce. Trzeba jednak stara si neutralizowa zagroenia i skutki jej wystpowania. adna suba sobie sama z tym nie poradzi. Dlatego spotykamy si w tak szerokim gronie. Codziennie borykaj si z tym problemem pracownicy
W przyszym roku bdzie taniej

Ustalono dodatkowe ulgi w przewozach dla mieszkacw gminy Lubicz w 2014 r.
noci, posiadajce orzeczenie o niepenosprawnoci lub potrzebie ksztacenia specjalnego, osoby niezdolne do samodzielnej egzystencji albo posiadajce znaczny stopie niepenosprawnoci, a take dzieci i modzie z rodzin wielodzietnych, w ktrych we wsplnym gospodarstwie domowym przebywa wicej ni czworo dzieci, lecz nie duej, ni do24 roku ycia. Podobn ulg przyznano odpowiednio studentom, lecz nie duej ni do 26 roku ycia. Warunkiem skorzystania z ulgi jest zameldowanie na terenie gminy Lubicz. - Cieszymy si, e wycignlimy do nich pomocn do dodaje Hanna Anzel. Pienidze, ktre zaoszczdz na komunikacji, mog przeznaczy na rozwj i edukacj. Wiem, e s rodziny w naszej gminie, ktrym wprowadzenie tych ulg pozwoli wygenerowa znaczne oszczdnoci. Dokumenty bdce potwierdzeniem przyznania ulgi, a wic wszelkiego typu owiadczenia, legitymacje i orzeczenia, musz by aktualne.
Sprzedam dom w Obrowie, 112m2, salon 45m2 parterowy, stan surowy zamknity, ocieplony, okna+rolety i drzwi w kolorze ciemny db, dach ceramika, 230tys.z, 504-277-443
Ulgi na przejazdy autobusowe maj na celu uatwi ycie mieszkacw.
Aleksandra Radzikowska
Rada Gminy Lubicz wysza naprzeciw oczekiwaniom mieszkacw. 22 listopada br. zostaa podjta uchwaa w sprawie ustalenia uprawnie do korzystania z bezpatnych i ulgowych przejazdw rodkami publicznego transportu zbiorowego. Ulgi przysugujce dotychczas osobom starszym, ktre ukoczyy 65 rok ycia, osobom dotknitym inwalidztwem, niepenosprawnym i niezdolnym do samodzielnej egzystencji, a take uczniom i dawcom krwi zarejestrowanym w rejestrze Polskiego
Czerwonego Krzya, bd kontynuowane. Pomocn do wadze gminy wycigaj take do rodzin wielodzietnych. - W ten sposb chcemy pomc mieszkacom naszej gminy mwi Hanna Anzel, Przewodniczca Rady Gminy Lubicz. Zdawalimy sobie spraw z tego, e te rodziny oczekiway od nas takiego ruchu. Zniki komunikacyjne, to pierwszy etap szerszego planu, ktry ulgi zakada rwnie w innych usugach. Z dodatkowego uprawnienia w postaci 100% ulgi mog skorzysta: dzieci i modzie dotknite inwalidztwem i niepenospraw-
Fot. Nadesane
Ubezpieczenia: - yciowe - majtkowe - komunikacyjne - rolne Pawe Modzelewski
796-801-821
Fina czmychn jedn bramk

Tomasz Wicawski
GMINA LUBICZ
Pikarki rczne UKS Drwca Novar dzielnie walczyy w VI Oglnopolskim Andrzejkowym Turnieju Piki Rcznej Dziewczt. W obu kategoriach wiekowych do awansu do cisego finau zabrako bardzo niewiele. Czwarte miejsca na tle krajowej czowki nie przynosz jednak ujmy amatorkom szczypiorniaka.
niaka z maej miejscowoci w powiecie toruskim nie bya rozpoznawalna. Teraz jest zgoa odmiennie. - Musimy odmawia chtnym ekipom, bo wicej ni 24 zespoy nie sposb goci na trzy dni - mwi Andrzej Vaterkowski. - Na organizacj nikt nie narzeka. Staramy si zapewni jak najbardziej komfortowe warunki pobytu dla naszych goci. Z roku na rok frekwencja w zawodach ronie. Ju w maju odbdzie si kolejna edycja Drwca Cup. Przed mistrzostwami Polski planowany jest take turniej juniorek modszych, w ktrym zaprezentuje si dwanacie zespow. - Za rok znw zagramy z okazji Andrzejek - dodaje prezes klubu. - Nie narzekamy, e przy pice rcznej nie ma duych pienidzy. Zakasalimy rkawy i robimy swoje. Efekty na pewno przyjd. Zapraszamy na mecze drugoligowej druyny seniorek UKS Drwca Novar, ktre odbywaj si na hali przy Zespole Szk nr 1 w Lubiczu Grnym. Najbliszy pojedynek ju sobot 7 grudnia. Przeciwnikiem pikarek z Lubicza bdzie AWFiS aczpol Gdask.
Lubicz na trwae zagoci na mapie polskiej piki rcznej. W organizowanych po raz szsty turnieju andrzejowym wystpio 25 zespow. Chtnych byo ponad 30. Na parkietach w Grbocinie i Lubiczu zaprezentowao si ponad 350 zawodniczek z caego kraju. Swoje reprezentacje wystawio 7 wojewdztw. - Wszystkie mecze byy niezwykle wyrwnane - relacjonuje przebieg zmaga Andrzej Vaterkowski, prezes zarzdu klubu UKS Drwca Novar, trener seniorek i juniorek. - Nie byo zwycistw du iloci bramek. Wszystkie druyny walczyy bardzo dzielnie. Rywalizowano w dwch kategoriach wiekowych. Na parkietach walczyy modziczki z rocznika 1999 i dzieci urodzone w roku 2001. - Nasze dziewczyny w obu kategoriach wygray pierwsze cztery mecze - dodaje Andrzej Vaterkowski. - Bez problemu awansoway do pfinaw imprezy. Tam zaczy si jednak schody. Pozostaje niedosyt, bo oba mecze o wejcie do finau przegralimy jedn bramk.
Modziczki z Lubicza Grnego zajy czwarte miejce w Oglnopolskim Turnieju Piki Rcznej.
Pech. Nie samo miejsce, ale moliwo sprawdzenia si na tle innych zespow, byo bardzo wane dla szkoleniowcw lubickiej druyny. Oba zespoy, ktre zaprezentoway si od 22 do 24 listopada w trakcie andrzejkowego turnieju, bd na wiosn rywalizoway w mistrzostwach kraju. - W pice rcznej due
znaczenia ma dowiadczenie - mwi prezes klubu UKS Drwca Novar. - Staramy si tak prowadzi nasze zawodniczki, eby jak najwicej z nich zaistniao w seniorskich rozgrywkach. Jeeli si tak stanie, oznaczao to bdzie, e wykonalimy dobr prac. W starszej kategorii wiekowej najlepsze okazay si pikarki rczne z Kwidzyna. W
modszej triumfowa zesp z Marek. - Obie druyny byy do pokonania - mwiy zgodnie szczypiornistki z Lubicza. - Dzi zabrako szczcia, ale moe fortuna dopisze ju na wiosn, w czasie mistrzostw Polski. Pocztki turnieju andrzejkowego w gminie Lubicz nie byy atwe. Sekcja szczypior-
Dresy zamiast garniturw

Samorzdowcy z powiatw toruskiego i bydgoskiego rywalizowali w zawodach sportowych w Grsku. miechu byo co nie miara. Rzadko oglda si starost biegajcego z jajkiem na yce. Gospodarze byli bardzo gocinni. Bydgoszcz wygraa zdecydowanie
Tomasz Wicawski
GMINA WIELKA NIESZAWKA I ZAWIE WIELKA
Najlepsi w powiecie
Uczniowie ze Szkoy Podstawowej im. Jana Pawa II w Maej Nieszawce wygrali prestiowy konkurs Skarby Powiatu Toruskiego. Jego organizatorem byo Starostwo Powiatowe. Pomogy rwnie wadze gminy
Jacek Laskowski
18 listopada odbya si, kolejna ju, VIII edycja powiatowego konkursu o zabytkach i historii powiatu toruskiego Skarby Powiatu Toruskiego, do ktrego zgosio si 7 gmin. Etap finaowy skada si z czterech czci krzywki, znajomoci mapy powiatu toruskiego, testu oraz analizy zdj. Kady ze zwycizcw otrzyma pendrive, dyplom oraz album. Skarby Powiatu Toruskiego to konkurs, ktry przyciga niemal wszystkie gminy powiatu toruskiego. W trakcie tej edycji rywalizowao ich siedem gmina ysomice, gmina Czernikowo, gmina Wielka Nieszawka, gmina Obrowo, gmina Zawie Wielka, gmina Lubicz oraz gmina Chema (kolejno losowa). Organizator, Starostwo Powiatowe, chcc szerzy wiedz o zabytkach i historii regionu, z inicjatyw wyszed ju po raz smy. Fina odby si w Szkole Podstawowej im. Jana Pawa II w Maej Nieszawce, tegorocznego triumfatora konkursu. - Rozstrzygajcy o zwycistwie etap odby si w naszej szkole, mimo i w roku ubiegym zajlimy drugie miejsce, a zatem pierwszestwo organizacji nie naleao do nas tumaczy Bronisawa Masowska, dyrektor Szkoy Podstawowej im. Jana Pawa II w Maej Nieszawce. Trzeba jednak wspiera tak pozytywne idee, zatem nie miaam nic przeciwko temu, by fina odby si wanie tutaj. Do pracy zabralimy si ju w listopadzie zeszego roku, kiedy dowiedzielimy si, e bdziemy gospodarzami. Nieco pniej, bo w kwietniu, trzy szkolne gabloty powicilimy zagadnieniom i wizualizacjom zwizanym z konkursem. W samej organizacji konkursu pomogy nam wadze gminy, ktre wszystkim uczestnikom intelektualnych zmaga zapewniy obiad. Inny sponsor zadba natomiast o tort. Swoj obecnoci podczas rozpoczcia zmaga zaszczyci nas wjt oraz przewodniczcy Rady Gminy. Reprezentacja kadej z druyn skadaa si z trzech zawodnikw, uczniw waciwej szkoy. Kada gmina delegowaa do - Sporo swojego wolnego czasu powicili uczniowie, ktrzy zwyciyli w VIII edycji tego konkursu podkrela Bronisawa Masowska. To niemal oczywiste, e przygotowaniami zajmowali si w domu, ale i na zajciach pozalekcyjnych, gdzie ogromn prac wykonaa Teresa Juda, opiekunka dydaktyczna naszych zwycizcw. Sukces jest kompletny, bowiem pozostali pedagodzy rwnie przyczynili si do realizacji wrzeniowego priorytetu szkolnego Skarby powiatu toruskiego nie s dla nas tajemnic! Cudze chwalimy, lecz i swoje znamy, bo dobrze wiemy, co posiadamy. Zwyciska trjka ma za sob niemay wyczyn, ale rwnie chwil chway. W minion rod, specjalnie na ich cze, odby si szkolny apel. Oprcz nagrd rzeczowych, triumfatorzy otrzymali czstkowe oceny celujce z historii. Tu za nimi, na drugim miejscu uplasowali si uczniowie ze szkoy podstawowej z gminy Czernikowo. Trzeci lokat zajli zawodnicy reprezentujcy gmin ysomice.
Orkiestra dta z Rzczkowa przygrywaa wchodzcym na aren zmaga zawodnikom. II Samorzdowy Festyn Sportowy rozpocz si z pomp godn zmaga zawodowych sportowcw. Emocji nie brakowao. Liczya si dobra zabawa, ale wida byo, e nikt przegra nie chce. - W Grsku organizujemy co roku wiele imprez, a nasza sala gimnastyczna i obiekty sportowe nie wiec pustkami - mwi Andrzej Walczyski, dyrektor Zespou Szk w Grsku. - Ta impreza ma jednak w sobie co wyjtkowo. Codziennie spdzajcy wiele czasu za biurkami urzdnicy mog odreagowa i poprzez sport zintegrowa si. Zabawowego tonu imprezie nadali na samym pocztku starostowie, ktrzy wymienili si koszulkami. Pracownicy starostw i reprezentacji gmin lecych w ich ramach rywalizowali w dziesiciu konkurencjach sportowych. Kada druyna skadaa si z dziesiciu zawodnikw. Rozpoczli od darta, a skoczyli na obieraniu ziemniakw. Grali w pik, biegali w petwach, dmuchali balony i przemierzali tory przeszkd z rnymi przyrzdami w rkach. Kady upadek kwitowa jednak umiech na twarzy i salwy mie-
Balony okazay si bardzo wytrzymao. Palenie papierosw szybko dawao o sobie zna.
chu. Dzielnych zawodnikw publiczno nagradzaa brawami. - U siebie nie mona wygrywa - mwi Dariusz Meller, wicestarosta toruski. - Dalimy wic Bydgoszczy fory. Ciekawe czy za rok oni bd tacy gocinni. Kocowy wynik brzmia 126 - 112 dla powiatu bydgoskiego. Po ogoszeniu wynikw wrczono puchary i nagrody dla uczestnikw festynu, a take drobne upominki dla zaproszonych goci. Starostowie, na zakoczenie imprezy, zaprosili uczestnikw na kolejny, trzeci ju festyn samorzdowy, ktry w przyszym roku odbdzie si na terenie pod Bydgoszcz.
Ch organizacji natychmiast zgosili wodarze gmin Nowa Wie Wielka oraz Koronowo. Decyzja o organizatorze zostanie podjta w najbliszym czasie. - Gwnym celem organizowanego corocznie festynu jest integracja samorzdw wszystkich gmin obu powiatw oraz wzajemne poznanie si i nawizanie aktywnej wsppracy - mwi Mirosaw Graczyk, starosta toruski. - Przykadem wsplnej inicjatywy jest chociaby budowa cieki rowerowej z Torunia do Zalewu Koronowskiego.
W zwyciskiej szkole przygotowania do konkursu rozpoczy si ju niemal rok temu. konkursu powiatowego jedn, najlepsz podstawwk. Placwk edukacyjn z Maej Nieszawki, skd uczestnikw wyoniono na drodze eliminacji szkolnych, reprezentoway uczennice klasy szstej - Weronika Djordjevi i Zofia Streich oraz ucze klasy
pitej Arkadiusz Bielak. Testy na etapie szkolnym uoya Teresa Juda, jedna z nauczycielek pracujcych w podstawwce. Dopiero od tego momentu rozpocza si praca merytoryczno dydaktyczna z tegorocznymi triumfatorami konkursu.
Fot. Nadesane
Fot. ukasz Piecyk
Oczy miay czarne jak te wgielki

Wacaw Hinc to czowiek o wielu duszach. O kilku z nich czasem opowiada, o jednej milczy
Wszyscy pakalimy, gdy powiedzieli nam, e jutro jedziemy na front. Wtedy podesza do mnie. Na szyi miaa zawieszon biaa sakiewk, ktr dostaa chyba od matki. Wycigna z niej wity obrazek i podarowaa mi go, by ochroni mnie przed zem. Powiedziaa, ebym nie paka, bo przeyjemy wszyscy. Miaa trzynacie albo czternacie lat, ju nie pamitam. A na imi jej byo Andzia. Drzwi Wacaw Hinc zamyka nawet wtedy, gdy ma u siebie goci. Nigdy nie wiadomo, kto mgby przyj. Okradli go ju przecie trzy razy. Murarz i straak, myleli, wszystko potrafi zrobi, to i pienidzy, i kobiet mu nie brakuje. Domy mia wic trzy, ale kiedy zgina Irena, jego ona, sprzeda wszystko i przeprowadzi si do tego, w ktrym mieszka do dzi. Mwi, e cisza na stu osiemdziesiciu metrach jest zbyt gona. Wanie dlatego oczy ma tak radosne, gdy przechodz przez prg. Wskazuje mi miejsce przy stole, wstawia wod na kaw, z barku siga czekoladowe cukierki i zaczyna opowie. oborze u jednego z nich. Przykry si nie byo jak, wic po cichu przytuliem si do krowy. Jak to ciepe mleko wtedy smakowao, jak prawdziwy mid. Wczeniej, w 1942 r. Wacaw Hinc przebywa na rnych liniach wojennego frontu. W swej opowieci przeskakuje nieco w czasie, pokazuje dokumenty przynalenoci do Zwizku Bojownikw o Wolno i Demokracj, zdjcia z odbudowy Warszawy, lat swojej modoci i straackie odznaczenia. Najwysze, jakie w Ochotniczej Stray Poarnej mona otrzyma. - aden dom, ktry wybudowa, jeszcze si nie przewrci mwi z umiechem o przyjacielu Stanisaw Kamiski. W Czernikowie, a pewnie i nie tylko, jest legend. Spotykamy si czsto, ale ile razy nie syszabym tych opowieci, wci przeywam je na nowo. Podobnie jest z histori witego obrazka, jedn z najcenniejszych rzeczy, jakie Wacaw Hinc posiada. Tu gos zaamuje mu si po raz drugi. - Zza Buga Andzia bya mwi cicho. Chciaem j odnale, ale nie potrafiem. To tak, jakby ona uratowaa mnie przed zem. Miaa takie delikatne donie. Trzy lata pniej, w lutym 1945 r. wiedzia ju, e jej obietnica si spenia. W nastpnych latach pracowa w stray, stawia jako murarz kolejne domy i bywa, gdzie tylko los sobie wymyli. - Jakim murarzem? pyta zdziwiony. Przecie ja cae ycie byem perkusist. Wstaje, raz jeszcze wyciga z barku czekoladowe cukierki i ociera szorstk doni mokre policzki.
GMINA OBROWO I CZERNIKOWO
Fot. Tomasz Wicawski
Wacaw Hinc walczy na frontach II wojny wiatowej. Dzi spenia si jako perkusista Klubu Seniora Rado w Czernikowie.
Kartuz i Kocierzyny. Potem przenieli nas na Mazury. Tam Wacaw Hinc budowa pod rozkazem bunkry i okopy. Gdy o tym mwi, ruchy doni ma wci pewne. - Nas Polakw byo tam prawie czterdziestu dodaje. Karmili nas zup mleczn. Litr na osob. One byy ludmi gorszej kategorii. Doy kopay przez cae dnie, a gdy udao im si na chwil przesta, rway jarzbin, dziki szczaw i jady go na zmian z suchymi limi. ydwki z Wgier, chyba trzydzieci dwie. Tak pikne, e niejednej bym si odda. adna majtek nie nosia, a oczy miay czarne jak te wgielki. Tu gos zaamuje mu si po raz pierwszy. - Wtedy podszedem do Niemca, ktry z broni w rku i psem pilnowa, ebymy dobrze wykonywali swoj prac dodaje cicho. Zapytaem go, czy moemy podzieli si z nimi zup mleczn. Odpowiedzia, e nie chce tego widzie, ale od tego czasu za kadym razem, gdy dostawalimy jedzenie, stawa do nas tyem i obserwowa to, jak pracuj inni. Mia dobre serce. Rnie na froncie bywao. stpnego dnia. W poowie drogi myl, dwadziecia sze lat mam, tyle czasu w lagrach byem, gdzie ja si tam bd eni. Wsiadem do pocigu powrotnego i wrciem do domu. Czego ja od matki nie usyszaem? W Warszawie myleli, e nie przyjad, ale szczliwie dotarem. I pamitam, klczymy ju przed otarzem, a ona mwi do mnie: Ty umrzesz pierwszy. Twoja wieca pega, a moja nie. Wtedy to ju o niczym nie mylaem. Wstaje, wyciga z pudeka stare zdjcia i kontynuuje opowie. Kawa wystyga ju dawno. - Czego to si nie przeyo jeszcze dodaje wyszym tonem. Kiedy postanowilimy uciec z Frankfurtu nad Menem do Gdaska. Gdzie pojcie byo? Przecie, gdyby nas zapali, to byoby ju po nas. Po nocach spalimy gdzie u gospodarzy. Pamitam ten tgi mrz, gdy schowalimy si w
Tyle byo dni

- Do rana nie zdybym opowiedzie tego, co zapamitaem mwi Wacaw Hinc. ycie miaem kolorowe. W ilu miejscach spaem nawet nie wiem. W niektrych chciaem, w innych musiaem. Taki los, co byo zrobi? Miaem osiemnacie lat, gdy Niemcy poszukiwali taniej siy roboczej. By luty 1940 r. Zabrali nas wtedy z Czernikowa dwudziestu. Na pocztku pracowalimy w Toruniu, potem pojechalimy do Gdaska. W pokojach, pamitam jak dzi, spalimy po trzydziestu dwch, jedzilimy do
Miaa takie delikatne donie

Wacaw Hinc pozna i takich, ktrzy jednym ruchem powalali na ziemi zrozpaczone kobiety, nieposusznych mczyzn, dzieci i starcw. Inni dzielili si z nim suchym chlebem i wod. Jak to na froncie. - Taki lekkoduch ze mnie by mwi ze szczerym umiechem. Na mioci si nie znaem, ale kobiecie nic zego nigdy bym nie zrobi. Pamitam, jak dzi, jechaem na swj lub do Warszawy. Mia si odby na-
Jaja znosz w ksztacie liwek

W zagrodzie Lecha Juraszka biegaj jedne z najwikszych kur wiata. Nie brak tam take siedmiokilogramowych kogutw
Z rodowodem i konkursowymi nagrodami. Myl si ci, ktrzy myl, e miejsce kur jest w zagrodzie. Te, ktre hoduje Lech Juraszek, od wielu lat bior udzia w wystawach drobiu ozdobnego i regionalnych pokazach. Nawet jaja znosz jakby smaczniejsze. Zielononki, polbary czy jokohamy. Nauczyciel z Dobrzejewic w swojej hodowli posiada ich wszystkie rodzaje. Lech Juraszek stawia na rodzime rasy ze starym rodowodem. Dba o nie, jak o wasne dzieci. Kilka razy dziennie doglda czy w zagrodzie nie dzieje si nic niepokojcego. Wie o nich wszystko. Nawet to, ile jaj s w stanie znie w cigu roku. - W mojej hodowli znajduje si wiele czubatek polskich mwi Lech Juraszek. Ta rasa charakteryzuje si ogromn wytrzymaoci na warunki atmosferyczne. Znosz te wicej jaj, ni przecitne kury. Miso z nich jest delikatne. Podobnie jest z zielononkami. Nie do, e none s jak czubatki, to jeszcze jaja znosz z maym poziomem cholesterolu ujemnego. Samo zdrowie. te jedne z najwikszych kur wiata, brahmy gronostajowe. Ich koguty osigaj wag nawet siedmiu kilogramw. - Kury hoduj rne, kada odmiana wymaga innego rodzaju pielgnacji dodaje z umiechem. Oprcz tych naprawd duych, mam te dla urozmaicenia jedne z najmniejszych kurek rasowych, sebrytki. Te s bardzo towarzyskie i dumnie chodz po zagrodzie. To prawdziwe ozdoby kadej zagrody. O tym, jakie skarby trzyma w niej Lech Juraszek, wiedz te hodowcy z caego wojewdztwa. Bywao i tak, e wrd pidziesiciu wystawcw, ktrzy na konkursach pokazywali swoje okazy, jedynie kilku zostawao wyrnionych. Prawie zawsze jest wrd nich take Lech Juraszek. O kury dba jak mao kto. O kury trzeba dba dowli, to jeszcze samodzielne. Nioski tczowe znosz w cigu roku nawet trzysta jaj. To niejedyne pereki w jego hodowli. W zagrodzie trzyma - Nie traktuj tego jako rywalizacji, lecz hobby mwi. Ciesz si, e coraz wicej osb kupujc u mnie kurczaki, chwal sobie ten wybr. Ekologiczne jaja bez piecztek s dzi rzadkoci. W supermar-
Kury-pereki Takie kury Lech Juraszek lubi. Nie do, e atwe w ho-
kecie si takich nie kupi. Nasze rodzime rasy zasuguj na popularyzacj. Nie ma to jak prawdziwa, dobrze odkarmiona polska kura. I odporno na cikie warunki atmosferyczne maj du, i miso jest dobre. Wiele uwagi i troski wymagaj te od hodowcw jokohamy. To japoskie kury, ktre s sympatyczne i urodziwe. Tak zwykli mawia wystawcy. Maj pikne dugie ogony i skadaj jajka w nietypowym ksztacie. Rzadko kiedy widzi si te w ksztacie podunych liwek. Nie gorzej prezentuj si te w jego kolekcji baanty. Ma ich a sze gatunkw. - To bardzo ciekawe hobby mwi Andrzej Wieczyski, wjt gminy Obrowo. Ciesz si, e w mojej gminie mieszka czowiek, ktry moe pochwali si hodowl znan na cay region. Ze wiec w okolicy szuka kogo, kto wie wicej od kurach od niego. Lech Juraszek jest jednak skromny. Wcale nie uwaa si za znanego hodowc. Robi przecie tylko to, co lubi. A, e mu wychodzi? To ju inna para kaloszy. (AR)
Kujawianka szansa na lepsze jutro dwch gmin

Samorzdowa Spdzielnia Socjalna Kujawianka czeka na rejestracj. Czym bdzie si zajmowa?
Monika Olender
Od ponad roku burmistrz Aleksandrowa Kujawskiego Andrzej Ciela oraz jego zastpca Jerzy Erwiski rozwaali moliwo powoania samorzdowej spdzielni socjalnej. Obecnie uchwalono ju statut spdzielni, wybrano zarzd oraz skierowano wniosek o jej rejestracj. Wedug pierwszych zaoe spdzielni socjaln miay tworzy trzy samorzdy: gmina miejska Aleksandrw Kujawski, gmina Raciek oraz gmina Waganiec. Radni z Aleksandrowa Kujawskiego oraz gminy Waganiec od razu dostrzegli w spdzielni doskona szans na przywrcenie na rynek pracy osb zagroonych wykluczeniem spoecznym, aktywizacj zawodow bezrobotnych mieszkacw oraz niepenosprawnych, prowadzenie dziaalnoci edukacyjno kulturalnej. Radni gminy Raciek nie podzielili jednak ich zdania. W zwizku z tym Samorzdow Spdzielni Socjaln Kujawianka tworz dwa samorzdy. Mimo, e od roku rozwaalimy utworzenie samorzdowej spdzielni socjalnej, to najlepsza formua tej przedsibiorczoci zrodzia si dopiero kilka miesicy temu mwi Jerzy Erwiski, zastpca burmistrza Aleksandrowa Kujawskiego. Przeom nastpi w maju tego roku, kiedy waa zadania wasne przede wszystkim w zakresie utrzymania porzdku oraz czystoci tumaczy Jerzy Erwiski. Docelowo jednak mylimy take o tym, aby oferowaa inne usugi, na przykad w ramach profilaktyki uzalenie, sprawowania opieki czy cateringu dla szk. Dziaalno spdzielni nie opiera si zatem wycznie na realizacji celw gospodarczych. Ma ona skupi si take na rozwizywaniu wanych problemw spoecznych, tworzy wi midzyludzk, pomaga w reintegracji spoecznej. Jej dziaania maj rwnie prowadzi do doskonalenia umiejtnoci uczestniczenia w yciu spoecznoci lokalnej oraz penienia rl spoecznych w miejscu pracy, zamieszkania czy pobytu. Kujawianka ma siedzib w budynku Ochotniczej Stray PoFot. Nadesane
ALEKSANDRW KUJAWSKI
Wadze dwch samorzdw powoay spdzielni w ramach projektu Od wykluczenia do zatrudnienia spotkalimy si z czonkami Stowarzyszenia na rzecz Spdzielni Socjalnych. Wadze dwch samorzdw powoay spdzielni w ramach projektu Od wykluczenia do zatrudnienia realizowanego przez poznaskie Stowarzyszenie na rzecz Spdzielni Socjalnych oraz bydgoskie Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Kobiet Gineka. Przez rok dziaalno spdzielni bdzie pokrywana ze rodkw unijnych. Pienidze unijne zostay przeznaczone take na szkolenia czy wyposaenie spdzielni dodaje Jerzy Erwiski. Potem musi ona sama na siebie zarobi. Czym zatem bdzie zajmowaa si Kujawianka? Spdzielnia bdzie realizo-
arnej przy ulicy Straackiej 5 w Aleksandrowie Kujawskim. Pod koniec padziernika jej czonkowie zaoyciele reprezentowani przez Andrzeja Ciel, burmistrza Aleksandrowa Kujawskiego oraz Piotra Marciniaka, wjta gminy Waganiec podjli uchwa w sprawie przyjcia statutu spdzielni. Wybrany zosta take zarzd. W wyniku gosowania fotel prezesa otrzyma aleksandrowianin Mariusz Garski. Na jego zastpc mianowano za Edwarda Musiaa, zastpc wjta gminy Waganiec. Z kolei Orodki Pomocy Spoecznej, OHP oraz Powiatowy Urzd Pracy pomagay przy rekrutacji przyszych pracownikw i staystw spdzielni. Specjalnie powoana do tego komisja braa pod uwag przede wszystkim stopie motywacji do pracy oraz poziom zagroenia wykluczeniem spoecznym. Z czterdziestu chtnych wyoniono dziesi osb, z czego pi z nich zostanie zatrudnionych jako pracownicy. Pozostali otrzymali stanowisko staysty z moliwoci zatrudnienia po upywie roku. Zarzd Kujawianki zoy ju do sdu gospodarczego w Toruniu wniosek o rejestracj spdzielni. Bdzie moga ona rozpocz dziaalno dopiero z chwil uzyskania numeru KRS. Z tym jednak trzeba poczeka nawet do koca roku.
Wszystkie loty prowadz do Aleksandrowa

Jesienne podsumowanie sezonu lotw uskrzydlio wielu hodowcw
Coraz bliej dawnej wietnoci

Pierwsze prace remontowe na aleksandrowskim dworcu kolejowym rozpoczy si trzy lata temu. Miasto robi wszystko, aby przywrci jego dawn wietno. Nie ulega wtpliwoci, e budynek dworca kolejowego to najwiksza duma miasta. Mieszkacy tego obiektu niecierpliwie czekaj na koniec prac renowacyjnych. Samorzd dokada wszelkich stara, aby pikne wizje zagospodarowania dworca zostay zrealizowane. - Wiadomo, e czekamy na koniec remontu, ale i tak jestemy peni podziwu dla pracy ekip naprawczych - mwi bywalcy dworca. - Kiedy remont si zakoczy, bdzie czym cieszy oczy. Na obecnym etapie remontu trwaj prace remontowo-konserwatorskie we wntrzu sali restauracyjnej z zapleczem w budynku dworca kolejowego. W ich ramach wntrze zostanie przygotowane do przywrcenia mu dawnej kolorystyki
Kiedy aleksandrowski dworzec odzyska dawny blask? Trwaj kolejne prace remontowe
Fot. Nadesane
Dla hodowcw z aleksandrowskiej sekcji gobie to prawdziwa pasja. Burmistrz Andrzej Ciela wyrni najlepszych. W Aleksandrowie Kujawskim mieszka wielu hodowcw gobi pocztowych. Ta uskrzydlajca pasja doprowadzia ich ju do osignicia nie jednego sukcesu oraz obdarowaa wieloma nagrodami. Jak co roku, jesie to doskonaa pora na podsumowanie minionego sezonu lotw. Podczas tegorocznej uroczystoci przedstawiono take osignicia
oraz wyniki poszczeglnych hodowcw. Impreza zostaa objta honorowym patronatem Burmistrza Miasta Aleksandrowa Kujawskiego. Nie zabrako zatem na niej wadz samorzdu miasta, gminy oraz powiatu. Przedstawiciele Polskiego Zwizku Hodowcw Pocztowych otrzymali z rk Andrzeja Cieli, Burmistrza Miasta Aleksandrowa Kujawskiego puchary, dyplomy oraz listy gratulacyjne. (MO)
Na obecnym etapie remontu trwaj prace remontowo-konserwatorskie oraz zoce, a take ceramicznej posadzki barwionej w masie. Konserwacji poddana zostaa take boazeria. Z kolei w sali restauracyjnej z zapleczem zostaa wymieniona ju stolarka drzwiowa, ktra profilami wyranie przypomina pierwotn. Zgodnie z zaoeniami cae wntrze tej sali ogrzewane bdzie podogowym systemem grzewczym. rodki na te prace remontowe miasto otrzymao z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (MO)
Fot. Nadesane
Mamo, tskni bardzo!

Monika Olender
Ja, Zuzia, prosz ci, pom mi uratowa moj mam, by moga mia si moim miechem, zamartwia moimi zmartwieniami, smuci moim smutkiem. Abym z ni postawia pierwszy krok, aby to ona dostrzega pierwszy mj zbek Z Wikipedii dowiaduj si, e porfirie to grupa wrodzonych lub nabytych schorze wynikajcych z zaburzenia dziaania enzymw w szlaku syntezy hemu, zwanym rwnie szlakiem porfiryn. Szukam gbiej, mog dotrze nawet na koniec Internetu. Porfirie to grupa chorb o rnych objawach klinicznych () S to choroby nieuleczalne. Nie mona wyleczy Porfirii. Mona natomiast agodzi jej skutki i objawy czytam. Dalej: Porfiria: tajemnicza choroba genetyczna, Porfiria choroba wampirw.
ALEKSANDRW KUJAWSKI
Cay Aleksandrw Kujawski walczy o Angelik. Kady grosz daje nadziej

zaczyna popakiwa. Sebastian mwi, e ona w ten sposb domaga si, aby kto przy niej by, wyczekujc a unie. Z mam widziaa si ostatni raz na oddziale aleksandrowskiego szpitala. Kilka miesicy temu.
Aleksandrw gra dla Angeliki

W minion niedziel w Aleksandrowie Kujawskim zrobio si gono. Wszystko za spraw koleanek i kolegw z pracy Sebastiana. W specjaln akcj zaangaowao si take Stowarzyszenie Aleksandrowska Kultura oraz Miejskie Centrum Kultury. Zorganizowano charytatywny koncert pt. Kultura gra! Dla Angeliki oraz przeprowadzono zbirk publiczn. Pienidze s potrzebne przede wszystkim na rehabilitacj tumaczy Sebastian. Chciabym, aby ona wiczya w orodku w Konstancinie. Spotkaem na oddziale mod dziewczyn z Ukrainy, ktra walczy z t sam chorob co Angela. Po treningach nie jedzi na wzku. Mam zatem nadziej, e nam take si uda. Brakuje mi tej ywioowej i umiechnitej Angeliki
U Angeliki wystpio poraenie czterokoczynowe. Oddycha za pomoc respiratora.

szpitalu. Tam Angelika przesza operacj usunicia torbiela na jajniku. Mimo, e torbiel, jak si pniej okazao, mona byo rozpdzi farmakologicznie, to zabieg by konieczny ze wzgldu na silny bl w podbrzuszu. Wobec tak potnego cierpiena wszelkie leki byy bezsilne. Takie wanie s skutki tej choroby tumaczy Sebastian. Pokazuje co, czego nie ma. Z dnia na dzie Angelika zacza opada z si. Kiedy 2 wrzenia trafia do bydgoskiego szpitala, nie bya ju w stanie samodzielnie chodzi. Tam przesza kolejn operacj. Pojawio si bowiem przypuszczenie choroby jelit. Dopiero w trakcie zabiegu okazao si, e infekcji nie byo. To wanie w Bydgoszczy Malinowscy usyszeli wstpn diagnoz: porfiria. Kiedy Angelika trafia 9 wrzenia do Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie, rozpoznanie potwierdzio si: porphyria varyiegata. W przypadku Angeliki choroba przebiega wyjtkowo ciko. Lekarz prowadzcy moj on z Instytutu powiedzia, e to jego pierwszy tak powany przypadek tej choroby wyznaje Sebastian. Na dzie dzisiejszy choroba jest zaleczona. To nie oznacza jednak, e jej objawy s usunite. U Angeliki wystpio poraenie czterokoczynowe. Oddycha za pomoc respiratora. Nie mwi. Kadego dnia walczy z chorob. Jedyn form skutecznej terapii jest wielogodzinna rehabilitacja. Kosztowna.
Kim jest Zuzia?

Zuzia ma osiem miesicy. Ma niezwykle troskliwego oraz dzielnego tat, ktry na chwil przej take obowizki mamy. Ale Angelika do Zuzi wrci. Mimo, e mija kolejny miesic, w ktrym Angela nie syszaa paczu creczki oraz nie widziaa jej umiechu, to nikt z przyjaci Angeliki nie traci nadziei. Na to, e jeszcze bdzie normalnie. Zanim dowiedzielimy si o chorobie ony, to pracowaem na trzy zmiany dodaje Sebastian. Kiedy Angela trafia do szpitala, musiaem wzi urlop wychowawczy, aby zaj si creczk. Kiedy rozmawiamy, Zuzia
Po prostu Angela
Angelika Malinowska z Aleksandrowa Kujawskiego swoje dwudzieste szste urodziny spdzia w szpitalu. Pierwsz rocznic lubu take. Od 23 sierpnia nie rozstaje si ze szpitalnym kiem. Co najwyej je zmienia. Wszystko zaczo si od blw brzucha opowiada Sebastian Malinowski, m Angeliki. Pojawiy si one w czwartek wieczorem, a ju w pitek bylimy na oddziale w aleksandrowskim
Fot. Nadesane
***
Kady kto chciaby pomc Angelice moe przekaza 1% podatku lub darowizn Fundacji AVALON z dopiskiem Malinowska, 2455
DODATEK MOTORYZACJA
Wszystko ma swj kres

Nic nie trwa wiecznie i nie inaczej ma si sprawa w wiecie motoryzacji. Poegnanie z rzchem, ktry wiernie lub nie, suy nam przez wiele lat powinno odby si w szybki i bezbolesny sposb. Firma Auto-Zom Zaks z Rogwka ma pitnastoletnie dowiadczenie w zomowaniu pojazdw. Postrzegana, jako najwiksza w wojewdztwie kujawsko-pomorskim, wiadczy swe usugi nie tylko z dbaoci o klienta, ale i zaangaowaniem w polityk pro-ekologiczn. Gwn misj firmy Zaks jest demonta pojazdw. Stacja prowadzi skup wszystkich pojazdw samochodowych wyeksploatowanych, pojazdw po kolizjach drogowych, starych i zniszczonych. -Zajmujemy si take sprzeda czci uywanych praktycznie do wszystkich marek samochodw - zapewnia Aleksander Grny, kierownik Auto-Zom Zaks, mieszczcego si w Rogwku 5. - W ofercie posiadamy szeder Grny. - Jeeli pojazd jest zarejestrowany na firm, naley zaczy odpowiednie dokumenty firmowe (wpis do ewidencji lub KRS) oraz upowanienie dla przedstawiciela firmy do wyzomowania pojazdu. Podczas zomowania kady pojazd jest wyceniany indywidualnie. Stacja Demontau Pojazdw na miejscu uniewania ca jego dokumentacj i wydaje zawiadczenie o wykonanej czynnoci zomowania, z ktrym klient powinien uda si pniej do Urzdu Komunikacji. Od momentu pojawienia si pojazdu na terenie Auto-Zom Zaks procedura zajmuje okoo 30 minut. W razie koniecznoci firma oferuje moliwo odholowania pojazdu ze wskazanego miejsca. Dziki profesjonalnej obsudze i fachowemu podejciu do klienta, gwarantuje zadowolenie nawet najbardziej wymagajcych klientw. (MT)
rok gam uywanych silnikw, skrzy biegw, elementw zawiesze, blach, szyb i wszystkich innych pochodzcych z demontau pojazdw. Firma posiada odpowiednie certyfikaty nadane przez Wojewod Kujawsko-Pomorskiego, zawiadczajce o wpisaniu pod nr C-22 do wykazu
przedsibiorstw prowadzcych stacje demontau pojazdw. Dziki temu jest w peni legalnie dziaajc stacj, ktra moe bez przeszkd wystawia zawiadczenia o demontau pojazdw. Zanim klient podejmie decyzj o zomowaniu pojazdu powinien pamita o zabraniu
ze sob stosownej dokumentacji, w tym: dowodu osobistego waciciela, dowodu rejestracyjnego auta i karty pojazdu. -Gdy wystpuje wspwaciciel pojazdu lub w przypadku nieobecnoci waciciela, naley przedstawi upowanienie - tumaczy Aleksan-
DODATEK WITECZNY
Powrt do korzeni Uszyj sobie

Cho rozwj technologiczny dokona si nawet w przemyle zabawkarskim, bardzo czsto s one pozbawione funkcji rozwijajcych motoryk i majcych wpyw na edukacj dziecka
teczna. Tych dwch cech nigdy nie brakowao puzzlom, grom planszowym, klockom, czy zdalnie sterowanym samo cho dzi -
wita
Pierwsze miesice i lata ycia naszej pociechy, to moment kluczowy w rozwoju jej osobowoci i zdolnoci poznawczych. Umoliwianie jej zbyt czstego kontaktu z elektronik, czy zabawkami, ktrych warto tkwi jedynie w walorach estetycznych, jest pominiciem pracy nad tymi umiejtnociami, ktre w przyszoci bd si liczyy najbardziej. Dzie w. Mikoaja i Gwiazdka zbliaj si wielkimi krokami. To czas, w ktrym staramy si zrekompensowa rodzinie kad chwil, gdy bylimy zajci ogromem obowizkw spoczywajcych na naszych barkach. Ta pracowita rzeczywisto dotyczy jednak najczciej dorosych. Maluchy jeszcze bd miay czas, by nie dosypia, nie dojada, walczy ze stresem. Pki co, ciesz si drobiazgami i wyczekuj dnia, w ktrym Mikoaj przyniesie im wymarzon zabawk. Jeli ju zawieramy wspprac z brzuchatym bohaterem kadej zimy, pamitajmy, e cay sekret prawidowego rozwoju dziecka polega na tym, by zabawa nie tylko bya przyjemna, ale i poy-
kom. - Obecnie obserwuje si powrt do korzeni zabawek, a wic tych, ktre w ogle nie s napdzane prdem, a jeli ju to jedynie bateriami mwi Piotr Hadrysiak, waciciel sklepw Bobas. - Budowanie wie z klockw, ukadanie rozmaitych obrazkw z puzzli, daje wyobrani szkraba pene pole do popisu, a jednoczenie rozwija ich motoryk czy zrczno. Gry planszowe to mae studium spostrzegawczo-
ci i logicznego mylenia. Warto nie zapomina, e dziecko potrzebuje zabawek technicznych. Na elektronik jeszcze przyjdzie pora. C o wicej, gry plans z o w e skupiaj wicej ni jednego gracza, z ktrym najmodszy ma stay kontakt wzrokowy. Poza rozwojem zdolnoci poznawczych, daj one moliwo nawizania relacji, uczy pracy zespoowej i atwoci nawizywania kontaktw. Naley pamita, e maluch uczy si wielokrotnie szybciej ni dorosy, chonie informacje jak gbka, a do rodzicw naley pokazanie mu tego, co dla niego najlepsze. To oni s odpowiedzialni za pierwsze rda edukacji swoich pociech. (MT)
Prezent dla jednej osoby moe sprawi rado wielu

sukienk czy zmniejszy za du bluzk. Po taki prezent warto wybra si do miejsca szczeglnego, gdzie pracuj ludzie z pasj, gdzie jako sprztu jest rwnie wana, jak i szybka moliwo jego serwisowania, take z dojazdem do klienta. Przewiezienie profesjonalnej maszyny wiele kilometrw w celu jej naprawy, nie zawsze jest rzecz prost. - Coraz czciej maszyn poszukuj mode dziewczta- zauwaa wacicielka sklepu .- Mija czas identycznych ubra ze sklepw. Modzie chce by oryginalna i si wyrnia. Pytaj matek, w jaki sposb wykonywa proste ciegi i przeszycia i tworz zupenie nowe stylizacje. Tym wszystkim oczekiwaniom klienta wychodzi naprzeciw firma Alle. Rnorodno asortymentu speni oczekiwania zarwno pocztkujcych krawcowych jak i profesjonalistek. A prezent posuy nie tylko im. Panom by moe wystarczy cerowanie skarpetek, za to mae modnisie na pewno doceni jedyn w swoim rodzaju sukieneczk. I miniaturk dla swojej lalki.
Kada dziewczynka marzy o tym, aby kiedy zosta fryzjerk, lekark, nauczycielk czy piosenkark. Te pragnienia czsto si speniaj, ale najpierw maa kobietka swoj doros przygod rozpoczyna od zabawy lalkami. Gotuje im prawdziwe obiady, zaprasza na herbatki koleanki z piaskownicy i wasnorcznie szyje im pikne sukienki. W ten oto sposb, w takiej osbce rodzi si pasja tworzenia ubra, szycia na miar potrzeb maej, plastikowej lalki. Ta pasja nierzadko przeradza si w sposb na ycie, ale niejednokrotnie smykaka do szycia przydaje si na co dzie dorosej ju prawniczce, dziennikarce, czy pani minister. Dlaczego by nie pomc w rozwijaniu takiej pasji, ofiarowujc w prezencie na Mikoaja, rocznic urodzin, albo jakkolwiek inn maszyn do szycia. Prawdziw, du, tak, ktra nie popsuje si po miesicu uytkowania. Ktra nie do, e bdzie ozdob w mieszkaniu, to przede wszystkim speni oczekiwania pasjonatki tworzcej wasne ubrania. Wiele osb nie potrzebuje pomocy zawodowej krawcowej, by wszy fachowo zamek w spodnie, skrci
DODATEK WITECZNY
Podarunek niezapomnianych chwil

Zaproszenie do Spa pod choink
Polacy powoli odchodz od tradycyjnego pojmowania prezentu. Szukajc czego wyjtkowego, coraz czciej rezygnuj z wrczania rzeczy i podarowuj usugi. Daj w ten sposb swoim najbliszym wyjtkowy i niezapomniany czas. Czas relaksu, umiechu i endorfin. Gdy nie masz pomysu na prezent dla mamy, ony lub dziewczyny, najprostszym i jednoczenie najlepszym upominkiem moe by wykupienie zabiegw w Spa. Dla wielu klientw takich miejsc to nie tylko chwila relaksu, ale take czas, aby zadba o sam siebie skorzysta z zabiegw na twarz, paznokcie, czy wosy. - Dla wielu obdarowanych w ten sposb to czsto pierwsza w yciu wizyta w klinice urody mwi Maciej Ralski z Vanilla Spa. Na pocztku czsto nawet wida pewnego rodzaju niepewno, bo skpe ubranie i w przypadku zabiegw na ciao bezporedni dotyk masaystki moe krpowa. To wszystko jednak po chwili mija, bo kosmetyczki wiedz, jak klientk odpry i zrelaksowa. Popiech, stres i problemy zostaj za drzwiami. Przy wyjciu to ju zupenie inne osoby umiechnite i rozlunione, artuj z dziewczynami. Dla nas to najwiksza satysfakcja. Satysfakcja te dla obdarowujcej osoby, bo prezent si podoba, a to dla wszystkich najwaniejsze kryterium na etapie podejmowania decyzji o prezencie. Jaki zabieg wybra, aby obdarowana osoba naprawd si ucieszya? Przed witami wybr najczciej pada na kompleksowe zabiegi na ciao. Szczeglnie popularne s te z wykorzystanie czekolady. To niezwykle aroma-
tyczna propozycja, ktra pobudza zmysy, zapewnia wymienity relaks oraz odywia i ujdrnia skr. Osoby z zasobniejszym portfelem mog pomyle o voucherach obejmujcych zabiegi od stp do gw, ktre kompleksowo zajm si nasz twarz, ciaem, paznokciami i wosami. Ciekaw opcj s take zabiegi
dla dwch osb. Wtedy chopak moe towarzyszy swojej dziewczynie, matka z crk spdz przyjemnie popoudnie, a dwie przyjaciki bd miay czas, aby pogada przy kawie w trakcie zabiegu pielgnacyjnego. Wszystko przy relaksacyjnej muzyce i blasku wiec. Jak zamwi taki prezent? Moliwoci jest kilka. Jeli wie-
my, co szczeglnie ucieszy obdarowan osob, moemy zakupi od razu bon na konkretny zabieg. Wtedy wystarczy, e sama zainteresowana umwi si w gabinecie na konkretn godzin i przyjdzie z tym bonem. Jeeli nie chcemy decydowa za kogo, mona zakupi take bon na konkretn kwot do realizacji w danym miejscu. Obdarowana sama wybiera wtedy
zabiegi z oferty danego salonu. - Wydaje mi si, e to idealny wybr dla wszystkich mw, ojcw i synw mieje si Maciej Ralski. - Szczcie mamy, dziewczyny, crki czy ony jest te naszym szczciem, prawda? Sam jeden z takich zabiegw sprezentowaem swego czasu mojej mamie. Bya zachwycona. (P)
DODATEK WITECZNY
Drogeria pena piknoci

Szukasz mikoajkowych kosmetykw w najlepszej cenie? Musisz odwiedzi drogeri Jamin w Lubiczu Grnym
Sprzeda kosmetykw w niewielkiej miescowoci rzdzi si swoimi prawami. Wiedz o tym Pastwo Renata i Mariusz Wojtalewicz. W ich sklepie musi by wszystko, bo tylko wtedy klient do nich wrci. Ale wszystko te musi mie atrakcyjn cen. Bo wanie cena w takich miejscowociach jak Lubicz Grny, to podstawowy czynnik decydujcy o zakupie. Drogeria naley do sieci Jasmin i znajduje si w pasau handlowym obok Polomarketu. Cao zlokalizowana jest w Lubiczu Grnym przy ul. Bankowej. - Cieszymy si, e udao nam si zyska sympati lokalnej spoecznoci mwi Renata Wojtalewicz. - Wiedzielimy od pocztku, e mieszkacy Lubicza to bardzo wymagajcy klienci, dlatego przygotowywalimy si do dugo do otwarcia pierwszej takiej drogerii w okolicy. Dzi moemy powiedzie, e to klienci wypira jest na rynku liderem w pielgnacji ciaa. Drogeria zaprasza na cykliczne dermokonsultacje i pokazy makijau. Doskonaym uzupenieniem naszej oferty jest duy wybr farb do wosw w konkurencyjnych cenach. Dla staych klientw posiadamy karty lojalnociowe Primo Partner. - Czas mikoajkowych prezentw si zaczyna. Zapraszamy wic do naszego sklepu, ktry kusi bogat ofert i licznymi promocjami mwi Renata Wojtalewicz. - Zapewniamy, e nasi klienci wyjd zadowoleni, a pani poczuj si dziki naszym prodkutom o wiele lepiej. Drogeria Jamin w Lubiczu Grnym czeka na klientw od poniedziaku do pitku w godzinach 9-18. Za w sobot na zakupy moemy wybra si pomidzy godzin 9 a 14. Wszystkich serdecznie zapraszamy.
sali nam jak najlepsze oceny. Od pocztku istnienia (kwiecie 2013) postawiono na jako towaru i usug. Pastwo Wojtalewicz nauczyli si sucha ludzi i odpowiada na ich potrzeby.
To wg nich jets miar odniesionego w brany sukcesu. Znajdziecie tu Pastwo kosmetyki firm Rimmler, Eveline, Bell itp. kremy do pielgnacji twarzy wiodcych polskich firm: Der-
mica, L'oreal, AA, Lirene, Perfecta. Wiele konsumentek uwielbia kiedy ich balsam przyjemnie pachnie i super nawila. To wszystko znajdziecie Pastwo w produktach firmy Dove, kt-
DODATEK WITECZNY
Chleb nasz powszedni

Pierwotnym skadnikiem chleba bya mka i rut wypiekane w popiele, pniej zaczto uywa drody z osadw winiarskich. Dzi chleb to setki jego rodzajw, ale chleba statystycznie jemy coraz mniej.
Znany jest nam on ju od czasw staroytnoci. Stanowi podstawowy skadnik diety czowieka. Przez lata zmieniay si jego wygld i waciwoci. Wielu ludzi nadal tradycyjnie rozpoczyna i koczy wraz z nim dzie. Chleb. Z roku na rok spada ilo zjadanych przez nas bochenkw. Czy powiedzenie chleb chlebowi nierwny, nabiera teraz szczeglnego znaczenia? Dobry chleb starzeje si z czasem, czerstwieje, nie kruszy si i smakuje jak chleb, a nie jak co niewiadomego pochodzenia. Z dobrym pieczywem jest tak, e bez niego trudno napeni odek, szczeglnie wtedy, kiedy potrzebujemy treciwego i zdrowego wzmocnienia organizmu. Dlaczego wic, z roku na rok, zmniejsza si ilo kupowanych przez nas bochenkw? Mwi si, e zbyt dua moliwo wyboru wrd artykuw spoywczych, to te problem dla klienta. Co w takim razie wybra, eby byo najlepsze, a zarazem najzdrowsze, jeli chodzi o chleb? Najprostsz zasad, w takim przypadku, jest poszukiwanie lokalnej piekarni, gdzie kady bochenek powstaje w rkach najprawdziwszego piekarza, a nie pracownika tamy produkcyjnej, gdzie chleb wystpuje ju tylko z nazwy. W takim miejscu powstaj wyroby z uyciem naturalnego zakwasu, tu dba si to, aby pieczywo zawierao rnego rodzaju ziarna, a do obtaczania gotowego produktu uywano otrbw- natu-
ralnych czycicieli wszelkich zogw w przeyku i w jelitach. Niby may szczeg, ale jake wany! Nie do, e taki produkt nie brudzi rk, to nie zapycha odka. A tak jest na pewno w przypadku Piekarni-Cukierni Pastwa Rumiskich z Gogowa. Zdobywcy kolejnego prestiowego tytuu, tym razem nadanego przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stanisawa Kalemb za Zasugi dla rolnictwa, mog pochwali si tym, e z ich firmy wychodzi produkt zdrowy i smaczny. I to nie tylko w kwestii chleba. To tytu za caoksztat dziaalnoci, ktra trwa od 1986 roku a waciciel, Krzysztof Rumiski ma 41 lat stau zawodowego. Dodatkowym atutem wysokiej jakoci produktw wychodzcych z tej piekarni- cukierni, s wyroby cu-
kiernicze. Najrniejsze. Te sodkie i bardzo sodkie. Kt z nas nie lubi zje do kawy ciasteczka, a przygotowujc si do wit, pomyle o zamwieniu ze sprawdzonej cukierni, najlepszego na wiecie makowca, czy sernika, albo tortu czekoladowego? Z roku na rok wzrasta ilo spoywanych przez nas sodyczy, maleje chleba. W przypadku zasigu dziaalnoci Piekarni- Cukierni Pastwa Rumiskich, ze spokojem moemy odda si rozkoszy zajadania zarwno sodkich wyrobw, jak i pieczywa, ktre wzbogaci nasz diet w wartociowe skadniki. Z czystym sumieniem i charakterystycznym dwikiem chrupicej skrki... (AK)
Gratka dla fanw mody

TK Maxx - znane marki zawsze do 60% taniej wkrtce w Toruniu!
Sie TK Maxx w marcu 2014 roku powikszy si o now lokalizacj w Centrum Handlowo-Rozrywkowym Toru Plaza. Sklep zajmie powierzchni prawie 3 000 m2 i bdzie usytuowany na dwch poziomach przy Placu Orzechowym. Spk macierzyst, do ktrej naley TK Maxx w Europie, jest TJX Companies INC. Sie posiada w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie ponad 3 000 sklepw oraz ponad 300 w Wielkiej Brytanii, Irlandii i w Niemczech. W Polsce TK Maxx dziaa od wrzenia 2009 roku. Aktualnie w sieci funkcjonuje okoo 20 sklepw zlokalizowanych w centrach handlowych. Sklep TK Maxx oferuje ubrania i obuwie znanych marek, unikalne akcesoria, oryginalne artykuy do domu a wszystko to do 60% taniej od regularnych cen sprzeday w Polsce i na wiecie. Kadego dnia pracownicy TK Maxx wyszukuj najlepsze oferty na najnowsze stroje i artykuy dla domu, negocjujc je z ponad 3000 tysicami marek na caym wiecie. Cieszymy si bardzo, e nowy sklep doczy do grona najemcw CHR Toru Plaza. Wzbogaci to ofert skierowan do naszych Klientw. Warto te podkreli, e jest to pierwszy sklep TK Maxx w Toruniu i jednoczenie bardzo znana marka, na ktr wielu z nas dugo czekao. mwi Therese Keys, CEE Management and Leasing Director z Grupy Plaza Centers.
Odliczanie rozpoczte!
Juz niebawem wielu Polakw bdzie zmuszonych pogodzi si nadchodzcymi zmianami lub jeszcze przed 1 stycznia 2014 roku dokona zakupw kwalifikujcych si do ulgi z mocy ustawy o zwrocie podatku VAT. W sytuacji, gdy czas odgrywa niebagatelne znaczenie, warto postawi na firm, ktra sprawnie i fachowo obsuy swojego klienta. W brany azienkowej strzaem w dziesitk bdzie Servitor. Wedug nowego projektu ustawy, ulga zwrotu podatku VAT za materiay budowlane nie bdzie przysugiwaa ju wszystkim, a jedynie osobom do 36. roku ycia. Oprcz tego obejmie wycznie zwrot wydatkw na materiay budowlane wykorzystane przy inwestycji wymagajcej pozwolenia na budow (ale wydanej ju w 2014 r.), co wyklucza sytuacje remontu. Zaplanowano, take ograniczenia dotyczce metrau: powierzchnia uytkowa lokalu mieszkalnego (powstaego w wyniku rozbudowy budynku mieszkalnego, bd przebudowy budynku niemieszkalnego na cele mieszkalne) lub domu nie bdzie moga przekracza odpowiednio 75 mkw i 100 mkw (85 mkw i 110 mkw, gdy osoba starajca si o zwrot w dniu wydania pozwolenia na budow
DODATEK BUDOWLANY
Tylko do koca 2013 roku osoby, ktre ukoczyy 35. rok ycia otrzymaj zwrot podatku VAT od zakupionych ceramicznych wyrobw sanitarnych i pytek podogowych
kujawsko-pomorskiego: w Toruniu przy ul. Polnej 123, w Bydgoszczy przy ul. Fordoskiej 53, a take w Inowrocawiu, Wocawku i Pocku. Tak wiele lokalizacji pozwoli odciy kolejki, ktrych niechybnie naley spodziewa si w caym kraju. - W kadym salonie projektanci su klientom fachow pomoc, nie tylko w zakresie urzdzenia azienki, czy doboru pytek, ale rwnie stworzenia wymarzonego, penego komfortu i stylu domu, czy mieszkania - podkrela Elbieta Domagalska, manager ds. pytek ceramicznych w firmie Servitor. - Dla tych, ktrzy nie maj pomysu na azienk, projektanci mog stworzy wizualizacj, jak rwnie profesjonalne projekty. Bogactwo wyboru produktw wrd polskich i zagranicznych producentw powoduje, e nawet najbardziej wymagajcy klient otrzyma produkt dopasowany do swoich potrzeb. Oferta firmy Servitor w duej mierze pokrywa si z list materiaw budowlanych, ktre objte s ulg zwrotu podatku VAT od kosztw zakupu, dostpn na stronie internetowej Ministerstwa Transportu i Budownictwa: www.transport.gov.pl. Zalicza si do niej caa gama pytek ceramicznych, w tym azienkowych, podogowych wewntrznych i zewntrznych, gres techniczny, barwiony i polerowany. Ponadto kompleksowe wyposaenie azienek, czyli: ceramika sanitarna, umywalki, wanny, brodziki, czy bidety. Aby zyska na czasie mona wstpnie zapozna si z ofert Servitora za porednictwem witryny: www.superlazienki.pl. - Cho okres moliwoci korzystania z ulgi kurczy si z dnia na dzie, staramy si, by profesjonalizm usug wiadczonych przez salony Servitor rekompensowa klientom, ktrych wkrtce nie bdzie ona dotyczy, wszelkie niedogodnoci finansowe - przekonuje Elbieta Domagalska. Jednak odliczanie do Nowego Roku wci trwa, dlatego Servitor przygotowa "Magazyn Dobrych Cen", a w nim liczne propozycje znanych i markowych produktw m. in. wanny firmy Excelkent, umywalki Villeroy&Boch, Duravit, baterie spod szyldu Grohe, czy Fima Carlo Frattini. Ponadto na stronach magazynu mona znale najwyszej jakoci, ceramiczne pytki pochodzenia hiszpaskiego i woskiego, ktrych ceny obnione s o minus 20, 30 i wicej procent. (MT)
Dla tych, ktrzy nie maj pomysu na azienk, projektanci mog stworzy wizualizacj, jak rwnie profesjonalne projekty. wychowywaa przynajmniej troje dzieci). Nie naley jednak popada w skrajno szaleczych zakupw za nic podyktowanych zdrowym rozsdkiem. Ostatni gwizdek dotyczy jedynie kupna, nie terminu skadania wnioskw o zwrot. On z kolei w trybie dotychczasowym zosta przewidziany na 31 grudnia 2018 r. Mimo upywajcych dni, wybr pierwszego z brzegu salonu azienkowego byby korzystny jedynie w pierwszych miesicach uytkowania zakupionych sprztw, czy materiaw. Bd, co bd ich przeznaczeniem jest suy czowiekowi jak najduej i jak najefektywniej. Servitor przygotowany na gwatowny popyt na produkty, ktre kwalifikuj si do zwrotu podatku od ich zakupu zadba o szerok dostpno swoich usug. Oferuje sprzeda i obsug klienta w piciu punktach wojewdztwa
Ogrzej dom powietrzem

Coraz nisza temperatura za oknem sprawia, e wielu z nas ju odkrcio kurki grzejnikw. W tym zimowo-jesiennym okresie zapominamy o prawidowej wentylacji, bowiem obawiamy si o nadmierne wychodzenie swoich pomieszcze. Rozwizaniem w tej, mogoby si wydawa, patowej sytuacji jest jednak system ogrzewania powietrznego, ktry za oceanem robi furor ju od ponad dziesiciu lat. W systemie ogrzewania powietrznego rdem ciepa jest piec nadmuchowy z filtrem, nawilaczem oraz czerpni powietrza. Do niego podczane s zaizolowane kanay, ktrymi powietrze dotrze do naszych wntrz. Piec zasilany jest olejem opaowym, propanem technicznym lub gazem ziemnym. Moc powietrza, jakie do nas dociera, zaley od regulacji przepywu, ktry wi si z przepustowoci kratek nawiewnych lub nawiewnikw koczcych kanay wentylacyjne. To co zadziwia, to fakt, e ilo wdmuchiwanego do pomieszczenia powietrza jest rwna iloci powietrza usuwanego z wntrza. Tak moliwo daje przewd powrotny insta-
DODATEK BUDOWLANY
System ogrzewania powietrzem to wielofunkcyjno, wygoda oraz estetyka. Koszty jego instalacji s porwnywalne z cen wykonania dobrej, grzewczej instalacji wodnej
rwnomiernie. Ich ewentualna nieszczelno nie jest tak grona, jak ma to miejsce w przypadku instalacji z ciep wod, gdzie przecieki generuj spore szkody i koszty. Posiadacze takich nowatorskich systemw mog je wyczy zim, nie obawiajc si o jego uszkodzenie. Ich gowy nie zaprztaj szpecce niekiedy pomieszczenia grzejniki. Niewtpliw i chyba najwiksz zalet systemu jest jego wielofunkcyjno. Ogrzewanie powietrza to nie wszystko, co potrafi to genialne dziecko XXI wieku. Inynierowie poszli o krok dalej i oprcz podstawowej funkcji wprowadzili poboczne, ktre dzi wydatnie uprzyjemniaj nam codzienno - wentylacja, filtrowanie, nawilanie oraz chodzenie powietrza. Takie rozwizania sprawiaj, e kocz si nasze problemy z niewietrzonymi pomieszczeniami zim, suchym i gorcym powietrzem w upalne dni oraz wilgotnymi pomieszczeniami. System filtruje powracajce z pomieszcze powietrze, ale rwnie i te wiee, zasysane z zewntrz. Ponadto, w domach, gdzie stolarka okienna jest szczelna, umoliwia wentylacj i czerpanie wieego powietrza bez koniecznoci wietrzenia pomieszcze. Inn zalet jest chodzenie, dziki ktremu przyjemny chd moemy otrzyma nawet latem. Dobrze naszej skrze i drogom oddechowym zrobi natomiast nawilenie powietrza. W systemach ogrzewania powietrzem mamy kontrol nad wilgotnoci naszych pomieszcze, jego ogrzaniem czy ochodzeniem. Wszystko zaley od ustawie programatora i pory roku. Ogrzewanie powietrza sprawdzi si w domach jednorodzinnych o powierzchni wikszej ni 100 metrw kwadratowych. O instalacji systemu musimy jednak pomyle wczeniej i mie wiadomo, e w tradycyjnych budynkach murowanych mog wystpi problemy z jego montaem. Najlepiej sprawdzi si on w domach budowanych w technologii szkieletowej. Ponadto, s one lejsze, a zatem szybciej si nagrzej. Koszty ogrzewania powietrzem s porwnywalne do ceny, jak musimy zapaci za wykonanie dobrej, grzewczej instalacji wodnej. (JL)
lacji. Naley jednak pamita, e nim trafi do pieca, zostanie zmieszane z powietrzem zaczerpnitym z zewntrz, a nastpnie filtrowane. Jego cz zostanie wydalona z pomieszcze przewodami wentylacji grawitacyjnej. Ogrzewanie ciepym powietrze zadaje si by najbardziej bezporednim sposobem podniesienia temperatury w naszych domach. Jego zastosowanie sprawia, e ciepy strumie
powietrza miesza si z tym zastanym w pomieszczeniu, a zatem temperatur naszych wntrz podniesie znacznie szybciej ni grzejnik czy ogrzewanie podogowe. W tradycyjnych rozwizaniach, oprcz pieca, nagrza musimy rwnie bezporednie rdo ciepa, czyli to, ktre znajduje si w naszej kuchni, sypialni lub pokoju dziennym. Ponadto, systemy ogrzewania ciepym powietrzem temperatur w naszych wntrzach podnosz
Spdzielnia wiejska dum regionu

Swoj dziaalno Spdzielnia rozpocza ostatniego dnia sierpnia, 1982 roku. Decyzj przypiecztowa Sd Rejonowy w Toruniu.
Dwa budynki mieszkalne. Tyle na pocztku swojej dziaalnoci moga zaoferowa jedyna wiejska Spdzielnia Mieszkaniowa w Lubiczu, ktra niedawno obchodzia 30-lecie istnienia. Jako pierwsza taka jednostka otrzymaa zaszczytny tytu Modernizacji Roku 2000. Prekursorami powstania Spdzielni Mieszkaniowej w Lubiczu byli: Dyrektor Pastwowego Gospodarstwa Rybackiego Stanisaw Jakowicz oraz Naczelnik Gminy Lubicz Edward Kasprowicz. Pierwszym Prezesem Zarzdu zosta Zbigniew Sadowski. - Zaczynalimy skromnie mwi prezes Spdzielni Mieszkaniowej w Lubiczu Wadysawa Sadowska, ona pierwszego prezesa. - Znajdoway si one przy ulicy Paderewskiego i Piaskowej. Lata 90. przyniosy nam may sukces. Wtedy to przejlimy kolejne dwa budynki nalece do Pastwowego Gospodarstwa Rybackiego. Spdzielnia zacza si rozrasta i modernizowa. Pomimo bardzo wielu trudnoci politycznych i prawnych, na przeomie je si Szkoa Podstawowa oraz przedszkole Chatka Puchatka na terenie gminy. Zarzdzamy rwnie przychodni, aptek i ogrzewamy komisariat policji. - Dziki dziaalnoci na szerok skal, spdzielnia stworzya w Lubiczu krajobraz miejski mwi wjt Gminy Lubicz. - W okolicy powstay liczne placwki handlowe, ktre uatwiy ycie wielu mieszkacom. W styczniu 2013r. SM Lubicz obchodzia swoje trzydziestolecie. Wrd goci obecnych na uroczystoci byli: wicewojewoda kujawsko-pomorski Zbigniew Ostrowski, wjt gminy Lubicz Marek Olszewski oraz radni z Lubicza Grnego: Sawomira Korzeniewska i Juliusz Przybylski i wiele innych wanych osobistoci. List gratulacyjny wystosowa pose na Sejm RP Jerzy Wenderlich. Prezes Spdzielni Mieszkaniowej podkrela, e aktualnie nie realizuj nowych inwestycji w gminie. Zwizane jest to z sytuacj ekonomiczn. Jednak swoje dziaania w dalszym cigu kieruj ku rozwojowi i dziaaniu na rzecz swoich mieszkacw. (MC)
DODATEK BUDOWLANY
nastpnych lat powstay nowe budynki spdzielcze wraz z budynkiem hotelu PEC, przekazanym pniej na majtek firmy. - Spdzielnia Mieszkaniowa w Lubiczu powstaa w czasach, kiedy gmina zacza si rozwija mwi wjt gminy Lubicz Marek Olszewski. W znacznym stopniu pomoga rozwiza wczesny problem mieszkaniowy. Dzi SM w Lubiczu posiada
22 budynki i a 1800 mieszkacw. Na jej terenie znajduj si 4 kotownie gazowe, w tym jedna osiedlowa i 3 budynkowe. Na wielki sukces tego miejsca rodzina Sadowskich pracowaa od pocztku. Jako jedna z nielicznych spdzielni w Polsce, ju w latach 80-tych posiadaa wasn telewizj kablow. W roku 2000 jako pierwsza w kraju dokonaa nadbudowy na
budynku wielorodzinnym, za co otrzymaa zaszczytny tytu Modernizacji Roku 2000. Do roku 2009 spdzielnia skupiona bya na realizacji celw inwestycyjnych. Od czterech lat nastawiona jest na docieplanie swoich zasobw. - Dostarczamy ciepo do kilkunastu budynkw w Lubiczu Grnym mwi Prezes Spdzielni. Wrd nich znajdu-
DODATEK BUDOWLANY
Jedyna taka galeria wntrz w Bydgoszczy

Galeria Arkada to wymarzone miejsce dla zabieganych i wymagajcych osb. Kady znajdzie tu co do swojego mieszkania
Nie masz czasu i zaley Ci na tym, aby zdoby wszystkie niezbdne rzeczy w jednym miejscu? Chcesz kompleksowo i estetycznie umeblowa swoje mieszkanie? Skieruj swoje kroki do Galerii Wntrz Arkada, zlokalizowanej na ul. Fordoskiej 40 w Bydgoszczy. Urzdzanie mieszkania to jedna z najprzyjemniejszych rzeczy w naszym yciu. W kocu nadszed ten dzie, gdy moemy od A do Z okreli, co bdzie znajdowao si w naszych czterech ktach. Projektowe marzenia czas zrealizowa naprawd. Pomog nam w tym eksperci. - Unikalna oferta handlowa z brany wykoczenia i wyposaania wntrz naszej galerii zostaa wkomponowana w nowoczesny i funkcjonalny format projektu architektonicznego zach-
W Galerii Arkada mozemy wybiera produkty w kilkunastu sklepach, ktre oferuj kilkadziesit marek. Moliwoci urzdzenia swojego mieszkania s przeogromne
ca Agnieszka liwka-Gumienna. W kadym sklepie czeka na klientw fachowa obsuga, ktra doradzi w kadym zakresie. Gama produktw jest naprawd przebogata. Odwiedzajc Galeri Arkada mona kupi meble (VOX), drzwi
(Tessa), wybra odpowiedni podog (KOPP) czy w peni wyposay azienk, wykorzystujc do tego pytki czy mozaik (Cerstyl). - Nie sposb je wszystkie wymieni, bo moemy wybiera produkty z kilkunastu sklepw oferujcych
kilkadziesit rnych marek wykoczenia i wyposaenia wntrz. Pierwsze wybory mona take dokona na stronie internetowej galerii, ktra niedawno zmienia swoje oblicze. - Mio nam poinformo-
wa Pastwa, i zakoczylimy prace nad nasza now stron internetow - dodaje Agnieszka liwka-Gumienna. - Dziki temu bd Pastwo na bieco z aktualnociami, promocjami czy te newsami.
Naprawa czyni cuda

Jeli Twoje okna s w coraz gorszym stanie, to nie oznacza, e czeka Ci ich wymiana. Nie kady bowiem wie, e mona je skutecznie naprawi. Efekt moe naprawd zaskoczy. Boom na okna plastikowe rozpocz si w poowie lat 90. Wtedy Polacy szturmem zaczli kupowa okna od przernych producentw zarwno od renomowanych marek jak i przypadkowych firm, ktre chciay zyska na obecnych trendach. Dzi wielu z tych producentw ju nie ma, a wraz z nimi znikn serwis gwarantujcy napraw okna. - Po kilku latach od montau plastik wymaga oceny fachowca twierdzi Sebastian Auguciak z firmy Fenster Technik. W wielu przypadkach moemy przywrci okno do stanu zblionego do fabrycznego. Jedn z rzeczy, z ktrymi serwisanci maj najczciej do czynienia, s uszczelki. W miar upywu czasu starzej si i odksztacaj. Wtedy moemy zapomnie o dobrej izolacji. Jednak gdy przez nasze okno wieje, nie trzeba od razu zastanawia si nad jego wymian. Wystarczy fachowiec, ktry zajmie si wymian uszczelek. To nieporwnywalnie may koszt w stosunku do zakupu nowego okna. Poprawek wymaga take bdnie pracujce okucie (ciko obracajca si klamka, ktrej nie mona ustawi w pooeniu wyjciowym, uszkodzone zawiasy, brak szczelnoci okna). Okucia okienne poddawane s sporym obcieniom w trakcie uytkowania, co w poczeniu z brakiem okresowej regulacji, moe prowadzi nawet do ich uszkodzenia. Warto co jaki czas zleci dokonanie przegldu i konserwacji okien, co pozwoli wyeliminowa powaniejsze naprawy w przyszoci. Trzeba take zwrci uwag na szyby. Mog si one rozszczelnia, a to prowadzi do zmatowienia pakietu szybowego oraz pogorszenia waciwoci izolacyjnych. W takich wypadkach konieczna jest wymiana, ktra odbywa si w domu klienta bez koniecznoci demontau okna i bez ryzyka jego uszkodzenia. Istnieje rwnie moliwo wymiany starych wkadw szybowych na nowe, o znacznie lepszych parametrach izolacyjnych. - W wikszoci przypadkw moemy naprawi praktycznie wszystko oraz poprawi szczelno i funkcjonalno okna mwi Sebastian Auguciak z firmy Fenster Technik, ktra od 17 lat zajmuje si stolark PCV. - eby jednak oceni stopie zuycia produktu, konieczna jest wizyta fachowca. Ekspertyz wykonujemy gratis. Niejednokrotnie okna s jednak w takim stanie, e koszt naprawy przersby cen wymiany. Wtedy proponujemy indywidualne doradztwo w sprawie doboru okna. Warto zastanowi si nad takimi kwestiami jak kolor, izolacyjno cieplna (wspczynnik U) czy materia, z ktrego okno ma by wykonane. Firma Fenster Technik zaprasza zainteresowane osoby do swojej siedziby w Toruniu, ul. Polna 129. Kontakt: 56/650 91 59, fenster@fenster.com.pl.
DODATEK BUDOWLANY
Pochopna decyzja moe nas sporo kosztowa. Warto si zastanowi, czy nie wystarczy nam zwyka naprawa
Polowanie na dobrego glazurnika

Radzimy, o co pyta i na co zwraca uwag w poszukiwaniach fachowca, ktre nasze ciany czy posadzki zamieni w pytkowe dzieo sztuki
nie dysponujemy at miernicz, sprawdzimy j owietlajc pytki tu nad ich powierzchni. Kada wystajca rzuci cie. W przypadku wykadania pytek na cianie, sprawdmy poziomic, czy spoiny biegn poziomo i pionowo. Nasz wzrok powinien rwnie skupi si na wielkoci spoin. O ile zakupione pytki s pierwszej klasy, to szczeliny powinny by identyczne. Kupujc pytki z niszej pki, pamitajmy, e ich wielko moe si niekiedy rni (s to minimalne rnice, zauwaalne dopiero po naoeniu jednej na drug). Warto te przyjrze si elementom docinanym i listwom osadzanym w naronikach. Dobrze o glazurniku bdzie wiadczy brak kleju w spoinach. Co pniej? Jeli nasza ocena wypada pozytywnie, powinnimy pozwoli fachowcowi dokoczy zaczt prac. Kiedy skoczy, sprawdmy staranno wypenienia spoin. Pamitajmy, by nie byy wypchane fug po lini pytki, ale te nie byy zbyt wklse. Nie pozwlmy te, by glazurnik zostawi pytki zabrudzone klejem. Jego obowizkiem jest ich umycie odpowiednim do tego preparatem. O co pyta, by nie trafi na partacza? Wybr glazurnika powinna poprzedzi rzeczowa rozmowa, w Fachowo uoone pytki bd cieszy nasze oczy latami. Te, ktre przyklejone s na odczepnego, zaczn irytowa prdzej czy pniej. O ile sami zajlimy si remontem i efekt naszej pracy nie jest zadowalajcy, wina ley tylko po naszej stronie. Gorzej, jeli usug wykona fachowiec, ktry nie sprosta oczekiwaniom, a jednoczenie sporo zainkasowa za sw usug. Gdzie szuka? Namiar na dobrego glazurnika otrzyma moemy od znajomych. Ich rekomendacja oraz wyoone ju u nich pytki bd najlepszym wiadectwem fachowca. Pozwol nam oceni profesjonalizm wykonanych prac, a jednoczenie z ust znajomych dowiemy si, czy w glazurnik jest terminowy, sumienny bd odwrotnie spnialski i niechlujny. Gdy rozwizania problemu nie moemy znale wrd kolegw i koleanek, udajmy si po pomoc do sklepu czy hurtowni budowalnych. Sprzedawcy zapewne znaj nazwiska i czsto maj kontakt do glazurnikw, ktrzy zwykle si u nich zaopatruj. Innym sposobem moe by odwiedzenie szk budowalnych lub przejrzenie ogosze i reklam w kablwce. Bardzo popularn metod szukania fachowca jest przegldanie trakcie ktrej fachowiec odpowie nam na kilka kluczowych pyta. Po pierwsze, zapytajmy o jego dowiadczenie zwizane z powierzchni, na ktrej chcemy, by wyoy pytki. Istotne znaczenie ma bowiem miejsce, poniewa innych materiaw powinien uy glazurnik pracujc na zewntrz, a innych pracujc w miejscu, gdzie podoga jest podgrzewana. W celu weryfikacji, zawsze moemy poprosi go zdjcie efektw jego pracy u poprzedniego klienta lub bezporedni numer do niego. Kiedy przejdziemy do ustalania szczegw zwizanych z kupnem materiaw, ustalmy, kto je dowozi na miejsce pracy glazurnika. Pamitajmy, e jeli ten obowizek spadnie na nas, fachowiec powinien mniej policzy za swoje usugi. Czasami warto dopyta o detale, nawet gdy brane glazurniczo-budowlan znamy sabo. Pytaniem, ktre pozwoli sprawdzi nam kompetencje glazurnika, moe wiza si z wyborem kleju, pytek czy fug. Dobry fachowiec nazwami wiodcych producentw rzuci jak z rkawa. Gorzej, gdy uzna i zastosowanie jakiegokolwiek dostpnego na rynku produktu, da taki sam efekt finalny. Podpytajmy rwnie o prace, ktre trzeba wykona. Nie sugerujmy niczego, bo to glazurnik najlepiej powinien zna swj fach.
DODATEK BUDOWLANY
lokalnej prasy czy witryn internetowych, czsto wizualizowanych. Powinnimy jednak pamita, e portfolio zamieszczone na stronie, to tylko cz prac wykonanych przez glazurnika. Nikt nie pochwali si fuszerk. By jej unikn, nie odpuszczajmy nadzoru nad pracami, nawet gdy wybrany glazurnik zdaje si by sprawdzony. Kady pracownik daje z siebie wicej, kiedy wie, e szef czasem wpadnie i skontroluje postpy. Pamitajmy rwnie, e niekiedy firma, ktra wykonywaa zlecenie u kolegi, zmieni fachowcw, a zatem inny
moe by efekt finalny ich robt. Jak sprawdza poprawno wyoonych pytek? Systematyczne kontrolowanie postpw prac, jakie miejsce maj w naszych wntrzach, ma niebagatelne znaczenie. Pierwsz kontrole powinnimy przeprowadzi po przyklejeniu pytek, lecz przed wypenieniem spoin fug. Wwczas nasz uwag powinny skupi lini w jakich przebiegaj spoiny. Wane, by biegy w jednej linii. Kluczowe znaczenie ma na pewno rwno posadzki. Jeli
Internetowe okno na wiat

Telewizor ju dawno przesta by jedynie zwykym odbiornikiem. Teraz to centrum domowej rozrywki z prawdziwego zdarzenia. Funkcji, ktre zapewniaj mu zewntrzne dekodery, jest jednak coraz wicej. Gdy dla wielu dostp do Internetu kojarzy si tylko z komputerem czy telefonem, to jego moliwoci s o wiele wiksze. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby nasz telewizor te mia dostp do sieci. - Dekoder z dostpem do Internetu zapewni nam niebywae dotd moliwoci twierdzi Maciej Auguciski ze sklepu Satbox. Oferta dla widza wzrasta wtedy o wiele bardziej. Mowa tu nawet o ponad 7000 filmach i programach dostpnych na yczenie. Znajdziemy wtedy dodatkowe seriale, filmy przyrodnicze czy bajki. Cz z nich jest w jakoci HD. Rnica w jakoci jest wtedy diametralna, a wielo szczegw zauwaalna goym okiem. Dostp do sieci pozwala take na korzystanie z serwisu internetowego, dziki ktremu w prosty i szybki sposb mona znale informacje pogodowe, sportowe czy o yciu gwiazd. Cz z dostawcw telewizji pozwala take na dostp, np. tvn player czy Onet.pl - Oddzieln spraw jest dostp do darmowego serwisu wideo YouTube dodaje Maciej Auguciski. Tam znajdziemy miliony teledyskw, krtkich filmw, video blogw czy poradnikw. Dodatkow opcj dekoderw jest take radio internetowe, dziki ktremu mamy praktycznie nieograniczony dostp do kadego gatunku muzyki z caego wiata. Przyjemnym dodatkiem s take gry. W codziennym ogldaniu telewizji wspiera nas natomiast system Elektroniczny Program Telewizyjny. W skrcie EPG. Pozwala podejrze, co dzieje si na innych kanaach, ile czasu pozostao do koca ogldanego programu, a take co jest jeszcze w programie. Jednak drug rzecz obok dostpu do Internetu jest dysk dekodera. To on pozwala na pen kontrol nad naszym seansem. Nic nas nie ominie nawet mecz na ywo. - Przykadowo, w trakcie ogldania transmisji telewizyjnej moemy w tym samym czasie nagrywa inn audycj wyjania Maciej Auguciski. W kadej chwili moemy zatrzyma program, cofn materia i wznowi jego emisj w dowolnym momencie. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby ustawi nagr ywanie na konkretn godzin. Opcja ta jest bardzo przydatna dla osb, ktre nie chc omin odcinka u lu bi o nego serialu, ale w danej godzinie nie bdzie ich w
DODATEK BUDOWLANY
Dostp do Internetu czy duy dysk to tylko niektre z opcji nowych dekoderw. Zdziwisz si, jak wiele potrafi to niepozorne urzdzenie
domu. Montowane w dekoderach dyski twarde nie musz by wykorzystywane tylko do nagrywania aktualnej transmisji. Ich wielko-
ci pozwalaj na archiwizacj wielu godzin programw i audycji w najlepszej jakoci.
Czym chata bogata

Czy przytulny dom, odzwierciadlajcy osobowo jego mieszkaca musi koniecznie mie cztery ciany i osiada na ziemi? Architektura jest dziedzin pokrewn sztuce. Tu nie ma granic
Co kraj to obyczaj, a odmienna kultura kadego z nich dotyczy rwnie tego, jak mieszka jego spoeczno. Jednak niektre domostwa s ewenementem na skal wiatow, wizytwk danego miasta, chlub jego mieszkacw. Czasem staj si spenionym marzeniem, niekoniecznie praktycznym, ale majcym swj jedyny, niepowtarzalny urok. Nie sposb przej obok nich obojtnie. Tak naprawd wszystko zaley od inwencji twrczej architekta i stopnia elastycznoci jego klienta. Wymarzony w dziecistwie domek na drzewie moe nabra bardziej cywilizowanego, ale wci oryginalnego charakteru. Okazuje si, e mobilno domu nie jest uzaleniona od wyposaenia go w koa. Dzisiejsze konstrukcje potrafi zachwyca, cho nie ociekaj zotem i marmurem. Mog by pene harmonii, mimo e symetria nigdy nie gocia w ich planach. Rekord najmniejszej budowli mieszkalnej wiata naley do drewnianej, niemieckiej konstrukcji. Ksztatem w istocie przypomina typowy dom, ale jej powierzchnia wynosi jedynie 1 m2. Owszem, nie posiada azienki, prysznica, czy kuchni, ale za to jest przenona. W trybie dziennym uytkuje si j w pionie, w nocnym - w poziomie. Osoby cierpice na klaustrofobie powinny go sobie odpuci. Zostamy przy wtku mobilnoci, poniewa nie zawsze czy si z ni brak wygody. Kamil Zaremba z Wrocawia jest wacicielem pierwszego w Polsce domu na wodzie. Sekret tej oryginalnej budowli tkwi w specjalnym pywadle zastpujcym typowy fundament domu. Ma za zadanie zapewni odpowiedni wyporno caej konstrukcji, nie pozwalajc pj jej na dno. Pomys, mimo i szalony, sprawdza si zarwno w rejsach po rzece, jak i w trakcie powodzi. Jeszcze do niedawna dom mia suy schronieniu i by azylem dla jego mieszkacw. Zazwyczaj tworzyo si je tak, by nie wpuszcza do nich ciekawskich spojrze. W Japonii zamano ten stereotyp. Przezroczysty, w peni przeszklony dom uczestniczy w yciu publicznym jak kady inny. Ta propozycja bdzie komfortowa tylko dla osb, ktre nie maj nic do ukrycia. Jej plusem jest bardzo dobre owietlenie kadego kta, minusem - zero prywatnoci. stymi? Zalety domw okrgych, kopuowych, zauway Jarosaw Podubiski, ktry w 2004 roku opatentowa now form ich budownictwa. Skorzysta z braku koniecznoci stawiania w tego typu architekturze solidnych cian nonych, czy belek podporowych. Wedug jego pomysu wystarczy, by jedynym budulcem ciany by styropian pokryty siatkobetonem. Okrgy dom atwiej ogrza dziki mniejszej, ni zwykle, powierzchni. Przy tych waciwociach nietrudno osign status domu pasywnego i dosta dofinansowanie od pastwa w wysokoci 50 tys. z. Na tak nietypowe domy stawiaj gwnie ekscentrycznie gwiazdy, czy artyci, dla ktrych kontakt ze sztuk w pracy to wci za mao. Nietuzinkowe dziea na trwae zapisuj si w pamici podziwiajcych je obserwatorw. Kto moe powiedzie, e by w Sopocie, zobaczy Krzywy Domek i ju nie pamita jego wygldu? (MT)
DODATEK BUDOWLANY
Dlaczego miejsce zamieszkania nie miaoby by jednoczenie sal do treningu jazdy na deskorolce? Waciciele Skateboard House w USA odpowiedzieli sobie na to pytanie wyjtkowo dosadnie. Nie tylko wntrze, ale i podwrze ich posiadoci, jest skateparkiem penym ramp, boxw i rurek do grindw. Deszczowa pogoda, czy sezon zimowy, nie stanowi ju przeszkody do praktykowania deskorolkowej pasji. Nietypowym formom archi-
tektury domowej nietrudno o rozgos. Rzecz ma si zupenie inaczej, jeli chodzi o urbanistyk i aranacj wntrz. Zupenie odbiegajce ksztatem od reszty zabudowa potrafi zepsu dany fragment krajobrazu miejskiego. Dlatego ich budow czciej praktykuje si na peryferiach. Problemy jawi si nie tylko z zewntrz. Umeblowanie okrgego domu stanowi nie lada wyzwanie. Jednak co stoi na przeszkodzie, by cianki dziaowe pozostawi pro-
DODATEK BUDOWLANY
Jak za dotkniciem rdki

Budowa domw prefabrykowanych zyskuje w Polsce coraz wiksz popularno wrd inwestorw. Zaley im na bardzo dobrych parametrach termicznych, szybkim wykonaniu i niskiej cenie
Przez dziesitki lat Polacy uwaali, e jedynie domy wzniesione w tradycyjnej technologii murowanej s tymi prawdziwymi, ktre bd suyy kilku pokoleniom. Od niedawna zauwaalna jest zmiana w wiadomoci inwestorw. Coraz wicej osb przekonuje si do technologii prefabrykowanej i dostrzega zalety jej lekkiego budownictwa. Prefabrykacja polega na wczeniejszym przygotowaniu budynku w hali produkcyjnej i pniejszym montowaniu w miejscu przeznaczenia. Firmy przygotowuj kompletne ciany z izolacjami wraz z oknami i parapetami zewntrznymi. W nastpnym etapie, na wczeniej przygotowanych fundamentach nastpuje sprawny monta. Gwn zalet domw prefabrykowanych jest krtki czas budowy trwajcy okoo miesica. Budynki te charakteryzuje bardzo dobra izolacja cieplna, dobra odporno na warunki atmosferyczne oraz skuteczna ochrona przed wilgoci z zewntrz. - Zwolennikw ekologicznego trybu ycia do technologii budownictwa prefabrykowanego czsto przekonuje niskie zapotrzebowanie na energi - tumaczy Marek Kowalski z firmy Mental Tex. - Do budowy drewnianych domw goNaley, wic, pamita o okreleniu zakresu prac, jakie maj by prowadzone, zaplanowaniu materiaw konstrukcyjnych i wykoczeniowych potrzebnych do budowy i terminie oddania domu do uytku. Polsce ronie liczba domw energooszczdnych. Na wybr technologii prefabrykowanej decyduj si najczciej osoby, ktre wracaj do Polski z zagranicy i znaj zalety tej technologii. W cigu ostatnich trzech lat liczba montay domw energooszczdnych na rynku polskim zwikszya si z 30 do 50 budynkw. W dzisiejszych czasach nieliczni mog pozwoli sobie na finansowanie budowy z biecych dochodw. Dlatego wikszo zaciga w tym celu ryzykowne poyczki. Budowa domu murowanego bardzo czsto przeciga si miesicami i latami. Wwczas inwestorzy musz zacz spaca kredyt przed zakoczeniem prac. W przypadku domw prefabrykowanych mamy pewno, e najpniej po kilku miesicach od rozpoczcia budowy bdziemy mogli wprowadzi si do wasnego domu i zacz spaca dugi. (MT)
Meble VOX - inspirowane potrzebami czowieka

Meblocianka to niepraktyczny wytwr PRL-u. Czas na nowy wymiar mebli
Dopasowane kolorystycznie a przy tym powikszajce optycznie zastan przestrze tego zazwyczaj oczekujemy od mebli w naszym domu. Nie zawsze jednak przychodzi nam do gowy, aby nie nudziy one i nie przytaczay pokoju dziennego. Otwrzmy si zatem na jeszcze jeden aspekt, ktry pomoe nam przy wyborze mebli. Zamiast decydowa si na bezpieczn i wszystkim znan meblociank wybierzmy takie meble, ktre bd wietnie ze sob korespondowa i pozwol na dowolne zmiany, kiedy aranacja ju nam spowszednieje lub okae si niepraktyczna. Pamitajmy te o istotnej roli, jak odgrywa otoczenie mebli. - Piknie dobrane podogi i drzwi mog by wietnym uzupenieniem pokoju lub ciekawym akcentem kolorystycznym twierdzi Iwona Florek salonu mebli VOX w Bydgoszczy. - Zabierajc si do zmiany aranacji, w pierwszej kolejnoci warto skorzysta z dostpnych na stronach www.meble.vox.pl oraz www. drzwiipodlogi.vox.pl narzdzi online, ktre pozwalaj stworzy od podstaw projekt interesujcego nas wntrza. Kady pomys mona skonsultowa z jednym z architektw wntrz, ktrzy wsppracuj z firmami z grupy VOX. W ramach bezpatnych konsultacji specjalista podpowie
towych wykorzystuje si materia przyjazny dla rodowiska. Lekko konstrukcji gotowych domw drewnianych nie wyklucza moliwoci wznoszenia ich w polskich warunkach klimatycznych. Skandynawowie i Austriacy ju docenili ich warto. Okazuje si, e nawet srogie mrozy czy duych wahania temperatury nie zakcaj przyjemnego uytkowania budynkw z prefabrykatw. - Koszty uytkowania domw prefabrykowanych s nisze o okoo 50 % w porwnaniu z budynkami murowanymi - mwi Marek Kowalski. - W zestawieniu
rocznym oznacza to zauwaalne oszczdnoci, a dodatkowo jest korzystne dla rodowiska naturalnego. Firmy, zajmujce si wytwrstwem domw prefabrykowanych, posiadaj szerok ofert ju gotowych projektw. Nie oznacza to jednak musu kurczowego trzymania si standardowych kompozycji. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby klient przyszed z wasnym planem domu prefabrykowanego, a dana firma na jego podstawie przygotuje poszczeglne elementy domu. Owszem, okres od narodzenia si pomysu mieszkania
w budownictwie tego typu do zakoczenia jego realizacji zostanie w ten sposb wyduony. Bdzie za to bardziej dostosowany do potrzeb przyszych wacicieli. Technologie budowy takich domw s bardzo dobrze opracowane. Wszelkie pomiary wykonywane komputerowo, gwarantuj, e przy produkcji domu nie zostan popenione adne bdy, co czsto zdarza si przy budowie domw tradycyjn metod. Przy podpisywaniu umowy z firm na wybudowanie domu prefabrykowanego, powinien by cile okrelony zakres usug.
i doradzi, jak najlepiej wykorzysta mocne strony naszego domu. Na spotkanie mona si umwi poprzez stron internetow lub po prostu dzwonic do najbliszego salonu. - Wiedzc, jak wan decyzj dla kadego jest urzdzenie wasnego domu, staramy si jak najlepiej doradzi i pomc w wyborze waciwych produktw dodaje Iwona Florek. - Nasza wsppraca z najlepszymi humanistyczny-
mi uczelniami w Polsce i badania potrzeb wspczesnego czowieka, sprawiaj, e tworzymy wyjtkowe produkty idealnie dopasowane do potrzeb naszych klientw. Przekonaj si sam! Lista najbliszych salonw na www. meble.vox.pl oraz na www. drzwiipodlogi.vox.pl. Meble VOX zapraszaj do zakupu na raty 0% do koca roku 2013.
W poszukiwaniu wasnych ktw

W dobie kryzysu gospodarczego sycha gosy, ktre mwi o zastoju w brany budowlanej. Ile jest prawdy w tym stwierdzeniu? Co w tym jest, bo caa gospodarka wyhamowaa, jednak budowlanka nie odczua tego tak bardzo jak niektre brane. Popyt na wasny, niedrogi kt wida po zamwieniach jakie aktualnie realizujemy. Betpol ma za sob wiele oddanych inwestycji i jak ju wspominaem, jestemy w trakcie realizacji kolejnych. Aktualnie, poprzez budow nowych osiedli, przeobraamy krajobraz podtoruskich gmin. Dziaania naszej firmy wida w Oborach, Zawaach czy w Osieku nad Wis, gdzie budujemy osiedla mieszkaniowe. Domy i mieszkania oferowane w bardzo przystpnej cenie, o dobrym standardzie, znajdujce si tu za miastem, to ju chyba znak firmowy Betpolu? Na to stawiamy i wielu to docenia. Budujemy tu za miastem, a to sprawia, e oferowane przez nas mieszkania czy domy s duo tasze od tych, my si, jakie przedsibiorstwa zajmuj si realizacj wybranej inwestycji oraz uzyskajmy dokadne informacje na ich temat. Powinny nas zainteresowa oddane roboty czy dowiadczenie, czyli lata, ktre firma spdzia w brany. Nie bez znaczenia jest te opinia w rodowisku budowlanym. Dokadnie. Syszy si bowiem, e wiele przedsibiorstw zwleka z oddaniem swoich robt. Nie wiem z czego wynika ten problem. Betpol nigdy nie ma problemw z dotrzymaniem terminu. Najpierw planujemy roboty, a potem przystpujemy do ich realizacji. Wyznaczamy sobie realne terminy, ktrych jestemy w stanie dotrzyma. Bierzmy pod uwag rne czynniki por roku czy inne inwestycje, ktre aktualnie realizujemy. To naturalne, e zim pewnych prac wykonywa nie mona, a firma budowlana czsto realizuje kilka inwestycji i nie moe sobie pozwoli na przerzucenie wszystkich si na jedn budow. Wspomnia pan, e pewnych
DODATEK BUDOWLANY
O niedrogich domach, stereotypowym milczeniu krcym wok brany budowlanej czy przedsibiostrwach w teczce- z wacicielem firmy Betpol, Bronisawem Malanowskim rozmawia Jacek Laskowski
robt nie moemy wykona zim. Jakie to prace? W tym okresie powinnimy odpuci sobie tzw. cik murark. Zimowa aura nie przeszkadza natomiast przy pracach wykoczeniowych. Dlatego ten okres w brany budowlanej przeznacza si gwnie na roboty, ktre maj miejsce wewntrz budynku ukadanie glazury i terakoty, wykonanie gadzi gipsowej sufitw oraz cian, tynkowanie czy malowanie. Do przetargw staj czsto przedsibiorstwa okrelane w brany mianem firm w teczce bez wasnego sprztu, za to z pen list podwykonawcw, ktrzy za nich wykonaj inwestycje. Nie da si ukry, e wiele firm swe prace opiera na podwykonawcach. W Betpolu jest jednak inaczej. Lata na rynku pokazay, e pene zaufanie mona mie tylko do siebie. Dlatego my nie pracujemy na wypoyczonym sprzcie, a do realizacji inwestycji, ktre nam powierzono, nie potrzebujemy pomocy firm trzecich.
Betpol osiedla domw rodzinnych i blokw mieszkaniowych buduje ju 11 lat
ktre moemy znale w Toruniu. Bliskie ssiedztwo aglomeracji miejskiej sprawia, e nabywcy naszych inwestycji nie mieszkaj te na odludzi i po 10 minutach jazdy autem mog by w miecie. Ci, ktrzy cho troch orientuj si w cenach dziaek, materiaw budowlanych, robocizny, wiedz, e Betpol nie zdziera ze swoich klientw. Im droej tym lepiej tak
myl ludzie, ktrzy budowlank znaj sabo. Na co powinnimy zwrci uwag, gdy poszukujemy wykonawcy naszej inwestycji? Czy cena ma tak wielkie znaczenie? Czynnik ceny nie powinien decydowa. Jestem w brany ju 11 lat i mog powiedzie, e niedrogie firmy s rwnie skuteczne, co te z grnej pki, jeli chodzi o koszty wiadczonych usug. Szukajc wykonawcy, zbadajmy rynek. Dowiedz-
Padlimy ofiar wasnego sukcesu

O dyskwalifikacji "Gorejcego krzewu" w walce o nominacj do Oscara, wraeniach reysera, ktry znalaz si po drugiej stronie kamery i roli polityki w yciu najbardziej znanej polskiej reyser filmowej, z trzykrotnie nominowan do Oscara Agnieszk Holland, rozmawia Marcin Tokarz
"Prowad swj pug przez koci umarych". Kiedy mona spodziewa si ekranizacji powieci Olgi Tokarczuk? Wci piszemy scenariusz. Jeli chodzi o produkcj to nie zaczniemy wczeniej, ni w drugiej poowie przyszego roku. Z finansami jestemy jeszcze w lesie. Wbrew pozorom jest to trudny projekt. Czy reyser krccy filmow adaptacj ksiki czuje presj ze strony widza? Zamiast sowa "presja" uyabym sowa "wyzwanie". Ta powie Olgi pozornie wydaje si taka filmowa. Jest wizualna, ma elementy sensacyjne, wartk fabu. Ale gdy zaczlimy przekada j na narracj filmow, wyonio si mnstwo trudnoci. I teraz jak tu pozosta wiernym, eby to byo literalne. "Tajemniczy ogrd" nie by trudn adaptacj. To jest do prosta ksika. Naleao po prostu wla w ni swoje serce. Sprawi, eby budzia u wielu pokole dzieciakw takie same sensualne emocje. Robiam raz ryzykown ekranizacj powieci Henry'ego Jamesa - "Plac Waszyngtona". Istniaa wczeniej bardzo znana filmowa i teatralna adaptacja tej historii, "Dziedziczka" w reyserii Williama Wylera. Amerykanie wprost j uwielbiaj. Mymy zrobili to zupenie inaczej, take odbir by bardzo mieszany. Mimo to sdz, e ja byam wierniejsza duchowi powieci. Ile ludzi tyle opinii... Tak, to prawda. Dobre powieci s w ogle bardzo trudne do adaptacji. Nie bez powodu mwi si, e waciwie lepiej ekranizuje si te nie do koca udane. Wtedy atwiej mona obchodzi si z jej fabu, tumaczy j na swj wasny jzyk. Dyskwalifikacja "Gorejcego krzewu" w walce o nominacje do Oscara zasmucia wielu Polakw i Czechw... Niestety, film nie spenia zasad regulaminu. Szkoda, bo byoby ciekawie, cho myl, e komisja amerykaskiej Akademii Filmowej majc do obejrzenia okoo 80 filmw nie postawi-
KULTURA
Agnieszka Holland rozpocza ju prac nad swoim najnowszym filmem, ekranizacj powieci Olgi Tokarczuk.
aby na ten trwajcy 4 godziny. To zawsze jest problematyczne. Film nie zosta zakwalifikowany, poniewa wczeniej by emitowany przez HBO, a nie mogo by inaczej, bo stacja go wyprodukowaa. Wtedy nikt nie spodziewa si, e osignie midzynarodowy sukces. Mnie nawet nie przyszo do gowy ewentualne zgoszenie, a przecie do Oscara byam nominowana nie raz. Jednak dla mnie w tym wszystkim najwaniejszy jest fakt, e czescy koledzy uhonorowali mnie, cudzoziemk, wybierajc "Gorejcy krzew" spord wszystkich produkcji tego roku. Film by wietnie odebrany w Stanach. Zaproszono nas na kilka festiwali m.in. w Nowym Yorku i Toronto. Wszdzie przyjto go z du aprobat. Gdyby premiera odbya si w jakim maym kinie, na prowincji, sytuacja w walce o nominacje do Oscara potoczyaby si pewnie inaczej. C, padlimy ofiar wasnego sukcesu. Jego fabua zdaje si mie wiele wsplnego z pani osobistymi przeyciami. Z tego wanie powodu jest dla mnie bardzo wanym filmem. Te pi lat, ktre spdziam w Pradze na studiach filmowych zbiego si z 68. rokiem, potem z inwazj sowieck i prb oporu studentw. Wszystkie te wydarzenia, samospalenie Palacha i pniejsza normalizacja byy kluczowym dowiadczeniem w moim yciu. Fakt, e po tak wielu latach mogam wrci do tych poronionych wydarze potraktowaam jak podarunek. Z kolei krcc o tym film miaam wraenie, e przekazuje go Czechom. wypowiadajcym si na tematy polityczne. Czy kiedykolwiek rozwaaa pani bezporednie zaangaowanie si w polityk? W pewnym sensie wszystkie moje filmy maj wymiar polityczny. A takiej polityki agitacyjnej, po prostu eby chwil mwi, na kogo gosowa, po prostu nie chciaabym uprawia. Sdz, e swoj dziaalnoci pokazuj skutki rnych wyborw ludzkich, obsesji, albo fanatyzmu, czy totalitaryzmu. O tym, eby bezporednio zajc si polityk nawet nie mylaam. Moe, dlatego, e jest to coraz mniej pocigajce. Klasa polityczna ewoluuje w z stron. Polityka staa si oderwana od idei, z ktrych si zrodzia. Ja z kolei krcc swoje filmy reaguje na rzeczy, ktre wydaj mi si niebezpieczne. Mamy, wic konflikt interesw.
Rok 2013 przynis w pani karierze niecodzienn zmian. Dziki dokumentowi "Powrt Agnieszki H." znalaza si pani po drugiej stronie kamery. Czy to mia odmiana? Szczerze mwic nie lubi tego uczucia. Gdyby twrcami filmu nie byli moim przyjaciele, Jacek Petrycki i Krystyna Krauze, to bym si nie zgodzia. Dla mnie miao to wiele wsplnego z ekshibicjonizmem. Potem czowiek to oglda i myli - cholera. Ostatecznie jednak uwaam, e film jest sympatyczny. By bardzo dobrze przyjty w Warszawie i Jihlavie na duym festiwalu dokumentalnym. Moi przyjaciele byli wzruszeni, co akurat byo przyjemne. Jest pani artyst bardzo czsto
Gram w szachy na kopnicia i pici

Micha Wszelak ju za kilka dni powalczy o zoto rozgrywanych w Turcji Mistrzostwach wiata Seniorw WAKO Light
Sztuki walki s jak gra strategiczna. Nie mona odda pola walki, bo jego odzyskanie jest duo trudniejsze, ni obrona. W kickboxingu atak moe nastpi z kadej strony. Czujno pozwala utrzyma szybko i precyzj, a ta moe zamienia si w si. Kopnicia z pobrotu, wyprostowanej nogi czy bokserska walka na pici te uderzenia Micha Wszelak opanowane ma do perfekcji. Od jego low kickw niejeden rywal przyklka na kolano. Jak kiedy Garri Kasparow czy Antolij Karpow, toruski zawodnik swoj gr opiera na strategii. Tylko sportowym ignorantom moe wydawa si, e w walce na ringu nie liczy si taktyka, lecz sia. Zreszt, to wanie jest rzecz, ktra Michaa Wszelaka z rosyjskimi mistrzami szachownicy poczya. Przez sze lat czarno-biaa deska bya mu o wiele blisza, ni bokserskie rkawice. I tak jest do dzi. Jedynie pionki zamieni na kopnicia i pici.
SPORT
Nie ma czasu na bl
Od 30 listopada do 8 grudnia najlepsi kickbokserzy wiata bd walczy o medale rozgrywanych w Turcji mistrzostw globu. Micha Wszelak smaku takiego zota kosztowa ju dwa razy. 0d 1999 r. z kadej imprezy rangi mistrzowskiej wraca z medalem. - Pocztki nie byy atwe mwi zawodnik Smoka Toru. Po pierwszym spotkaniu z trenowania boksu zrezygnowao a trzydzieci osb. Sport zawsze by mi bliski, jako mody chopak marzyem o ulu, graem w pik non i hokej. W wieku szesnastu lat trafiem na ring i tak ju zostao. Dzi trenuj kadego dnia, wyczajc niedziele, ale jeli z jakich powodw wypadnie mi dzie treningowy w cigu tygodnia, rwnie wtedy pracuj nad form. Dlatego sportowiec swoje szanse na podtrzymanie medalowej tradycji ocenia jako bardzo dobre. - Czuj si odpowiednio zmotywowany, forma ronie i mam nadzieje, e na imprez docelow bdzie najwysza komentuje z
Micha Wszelak walczy na ringach caego wiata. Niejeden rywal od jego low kickw przyklka na kolano.
umiechem. Niestety, rywale rwnie ciko trenuj i w planach maj take walk o zoto. Zobaczymy ju za tydzie na co mnie sta. Jestem dobrej myli. Talent to tylko maa cz tego, co zwyko si nazywa sukcesem. Kickboxingu nauczy mona si jedynie dziki cikiej pracy. - Kady przeciwnik walczy w inny sposb, ma inn psychik i swj wasny styl dodaje kickbokser. Trzeba by wszechstronnym i przygotowanym na walk na rnych paszczyznach. To tak, jak w szachach, cho dzi s dla mnie jedynie form wieczornego relaksu czy odreagowania stresu. wany, by ju tylko jego potwierdzeniem. - Aktualnie jestem wicemistrzem wiata, wic apetyt na zoto mam ogromny dodaje. Z tego powodu zawiesiem prac trenersk. Jeli chodzi o walki moich podopiecznych, to przeywam je mocniej, ni swoje. Stres rwnie jest wikszy. Silne emocje przed pojedynkami odczuwam niemal zawsze. Jedynie dwa czy trzy razy zdarzyo si, e na ring wyszedem kompletnie wyluzowany. Ostatni raz, byo to dwa lata temu, nie mam pojcia z jakiego powodu. Zawsze myl realnie i boj si mierzy z przegran. Staram si wycisza, odpowiednio rozgrza i po prostu robi swoje. W swojej opowieci Micha Wszelak nie zapomina take o blu, ktry jest nieodcznym elementem pracy kadego sportowca. - Odczuwam go niemal przez cay czas dodaje. Norm s obicia, siniaki i obtarcia, ale podczas walki si o nich nie myli. Bl daje o sobie zna dopiero po pojedynku, jednak traktuj go jako norm. Rwnie dlatego stara si nie zaprasza rodziny na swoje walki. - Dla moich dzieci nie jest to komfortowa sytuacja, podobnie jak dla caej rodziny dodaje. Gdy walcz wol si skupi na pojedynku i wrci do domu z prezentem. A stres? Pewnie ju si o mnie nie boj. Z nimi staram si spdza jak najwicej czasu po pracy i treningach. Sportowiec komentuje take sytuacj, w ktrej ze wzgldu na swj niszowy charakter znalaz si kickboxing. Pienidzy z amatorskiego sportu nie ma wielkich, nazwabym je raczej dofinansowaniem mwi Micha Wszelak. Przeznaczam je na odywki i suplementy. W polskim rankingu jestem sklasyfikowany na pierwszym miejscu, na listach wiatowych obecnie widniej jako drugi, bd trzeci zawodnik, a mimo tego nie jest atwo. Najlepsi jeszcze jako si utrzymuj, reszta, jeli nie znajdzie sponsora, musi do tej pasji dokada. Trenujemy w takich, a nie innych warunkach. - Tak w boksie musi by! krzyczy z kta sali Marek Marsza, trener. Pot i cikie warunki to podstawa. Sportowiec z umiechem opowiada te o popularnych ostatnio galach KSW i wzrocie zainteresowania MMA. - Z czoowymi zawodnikami, wystpujcymi w KSW, walczyem wiele razy i nie byem gorszy dodaje. Nie wiczyem nigdy parteru, wiec na tej paszczynie przegrywabym zawsze, cho w stjce rnicy midzy nami nie ma. Do MMA mnie jednak nie cignie. Turla si nie lubi.
Turla si nie lubi

Pierwsze mistrzostwo wiata byo dla Michaa Wszelaka spenieniem marze. Tego, co czu, gdy ciska w doniach zoty medal, nie potrafi opowiedzie. Kady kolejny, cho rwnie cenny i
Sukces zawodnikw Kiritsu Grsk

11 medali przywieli karatecy z Grska ze szczeciskiego Turnieju Nadziei
W Szczecinie, 17 listopada na matach hali sportowej Miejskiego Orodka Sportu Rekreacji i Rehabilitacji odbya si VI edycja Turnieju Nadziei w Karate WUKF. O miano najlepszych w swoich kategoriach wiekowych walczyo blisko stu zawodnikw z klubw z caej Polski. Na zawodach wietnie zaprezentowali si karatecy z klubu Karate Kiritsu Grsk, ktrzy z trudnego terenu przywieli 11 medali sze zotych, jeden srebrny i cztery brzowe. Na najwyszym podium stanli: dwukrotnie Adrian ojko (Kata oraz Kumite chopcw rocznik 2000-1999), Philippe Zagubie (Kumite chopcw rocznik 20042003), Julia Woowska (Kumite dziewczt rocznik 2004-2003), Jakub otysz (Kumite chopcw rocznik 2002-2001) oraz Oliwia Puzon (Kumite dziewczt rocznik 2007 i modsi). Srebrny medal wywalczy Jakub otysz (Kumite chopcw najlepsi z najlepszych rocznik 2002-99). Brz przywieli: Oliwia Kaczmarek (Kumite dziewczt rocznik 2006-2005), Martyna Licznerska (Kumite dziewczt rocznik 19991998), Maja Gondek (Kumite dziewczt rocznik 2002-2000), Patryk Puzon (Kumite chopcw rocznik 2004-2003). (JL)

Poza Toruń NR 34

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Poza Toruń NR 34

Uploaded by

Copyright:

29 listopada 2013 Numer 34

Specjalny dodatek budowlany Czytaj na str. 35-45

projektowanie stron www reklama w Internecie

Gwiezdni rycerze daj umiech

Zblia si wito fanw Gwiezdnych Wojen. Kogo spotkamy na zlocie? 10

Rozmawiamy z najbardziej znan polsk reyser filmow, Agniesz38 k Holland 46

Padlimy ofiar wasnego sukcesu

BEZPATNA GAZETA REGIONU TORUSKIEGO

Pen par ruszya budowa pomostu 14

*** Gmina Chema

W gminie debatowano o przemocy w rodzinie 20

Gmina Wielka Nieszawka

Astronom z Czernikowa 6 odkry nowe wiaty

Red. Aleksandra Radzikowska czeka na informacje

Masz dla nas temat?

Kontakt pod numerem: 537049 739

Zotoria, ul. 8 marca 28 redakcja@pozatorun.pl

Redaktor Naczelny Sekretarz Redakcji

ukasz Piecyk, Jacek Laskowski, Aleksandra Radzikowska, Micha Ciechowski

Adam Zakrzewski, ukasz Piecyk Maciej Pagaa

Studio Poza Toru

Agora SA. Pia

3 POZA TORU, 29 listopada 2013

4 POZA TORU, 29 listopada 2013

Miaa matka syna, syna jedynego

Szczliwej drogi ju czas?

Tabliczki mnoenia nie znaa

Twoje OC i AC wreszcie moe by tasze

5 POZA TORU, 29 listopada 2013

6 POZA TORU, 29 listopada 2013

Kosmos usiany cyframi

7 POZA TORU, 29 listopada 2013

8 POZA TORU, 29 listopada 2013

Tato, dzi ju daruj

Trzeba dziaania, a nie polityki

Fot. ukasz Piecyk

9 POZA TORU, 29 listopada 2013

Jak dobrze mie ssiada

Smrd ju si go nie ima

Legenda chemyskich lat osiemdziesitych

Marek Zajc bez wikszego problemu ogrywa modszych kolegw na boisku.

modszych kolegw - dzi swoich podopiecznych. - Pika to cae moje ycie

10 POZA TORU, 29 listopada 2013

StarForce - jest w nich Moc!

OBWIESZCZENIE STAROSTY TORUSKIEGO

Fot. Sawomir Zapart

11 POZA TORU, 29 listopada 2013

Nie jestemy spoeczestwem bez pamici

12 POZA TORU, 29 listopada 2013

Lokalna Grupa Dziaania Podgrodzie Toruskie w roku 2013

Konferencja LGD w Supralu

Plac zabaw w Grbocinie

Warsztaty Gince Zawody- mydlarz, wiecarz

Dzieci podsumoway najlepiej

swoim dziaaniem obejmuje gminy Chema, ubianka, ysomice. (P)

13 POZA TORU, 29 listopada 2013

14 POZA TORU, 29 listopada 2013

Przejedzie po nim nawet czog

Fot. ukasz Piecyk

Musimy dziaa w obrbie prawa

15 POZA TORU, 29 listopada 2013

Rocznica chemyskiego szeryfa

Fot. ukasz Piecyk

16 POZA TORU, 29 listopada 2013

Ogier motoryzacyjnego haasu

Inicjatywa na jesie ycia