Sownik terminologiczny uywany w Japoskich sztukach walki

A
Aeshi (kaeshi) - kontratak, kontrakcja Age - podnosi, wznosi, podwysza, dwiga, ruch z dou w gr Age-uke - blok wznoszcy si z dou w gr Ago - podbrdek Agura - buddyjski siad ze skrzyowanymi nogami, siad skrzyny Ai - pojcie lub wyobraenie jednoci, zjednoczenia, poczenia Ai-uchi - technika jednoczesna Ai... - nawzajem, jeden z drugim, obustronnie Aka - czerwony, umowne oznaczenie zawodnika walczcego z prawej strony planszy Akiresuken - cigno Achillesa Arashi - burza, sztorm, zawierucha, groza Arigato - dzikuj Ashi - noga, stopa Ashi-kansetsu - dwignia nona Ashi-kubi - przegub stopy lub grzbiet stopy Ashi-no-ura - podeszwa stopy Ashi-sabaki - obroty ciaa przy pomocy ng Ashi-waza - techniki ng Ashi-waza - techniki ng Ashi-yubi - palec nogi Ashi-yubi - palec nogi Atama - gowa Atama-ate - atak gow Atama-mochi - obrona przed chwytem gowy pod pach Ate - cel Atemi - uderzenie we wraliwe miejsce na ciele (ate - cel, mi - ciao) Atemi-waza - technika uderzania w miejsca wraliwe na ciele Ateru - trafia, uderza, adresowa Atsu - ucisk Awase - razem, cznie Ayumi - krok, stpanie, krok przestawny, szybki chd normalny Ayumi-ashi - krok zwyky przestawny

B
Banzai - hurra!, okrzyk podniecajcy (pobudzajcy) do ataku, natarcia, okrzyk wyraajcy rado, tryumf, uznanie Barai (harai) - zagarnicie Basami (hasami) - noyce

Bo - kij, drg, pal, konica, erd, tyka, dugi kij, laska o dugoci 180220 cm uywana podczas spacerw lub jako ewentualna bro Bo-jitsu - sztuka walki z pomoc kija Bogu - wyposaenie i bro (ekwipunek) zawodnika kendo Bokken - treningowy, drewniany miecz Bokuto - drewniany miecz Boshi - duy palec (u rki i nogi) Bu - wojenne sprawy (termin odnoszcy si do sztuk wojennych) Bu-jitsu (bu-jutsu) - sztuki wojenne Japonii obejmujce: kibaj-jitsu sztuk jazdy na koniu, ken-jitsu sztuk miecza, yari-jitsu sztuk piki, kyu-jitsu sztuk strzelania z uku, jiu-jitsu sztuk walki wrcz. Budo - droga Bugei - sztuki wojenne (bu - wojenny, gei - sztuka) Bujin - onierz, wojskowy Bushido - droga wojownika Butsukari - automatyzacja ruchw

C
Chi-mei - cios miertelny Chika-ma - may dystans Chikai - blisko, niedaleko, "twarz w twarz" z kim Chikara - sia, moc, moc fizyczna Chin-na - chiska walka polegajca na przechwytywaniu, naciskaniu na czue punkty na ciele oraz na wykrcaniu (dwigni) na stawy koczyn (chin - unieruchomienia, na - kontrola) Cho-to - punkt (zagbienie) midzy oczami Cho-uke - blok "motylkowy" (cho - motyl, uke - blok) Choku - prosty, otwarty Choku-zuki - podstawowy cios pici Chu - orodek, centrum Chudan - rednia strefa, redni poziom Chudan-zuki - cios w redni stref ciaa Chugaeri - przewrt Chui - ostrzeenie, upomnienie Chusoku - podstawa palcw ("poduszka") na podeszwie stopy, powierzchnia uderzajca w walce

D
Dachi (tachi) - postawa, ustawienie ng Dachi-waza (tachi - waza albo tachi-kata) - technika postaw, forma postaw Dai - wielki Dai-shihan - wielki mistrz (dai - wielki, shi - nauczyciel, han - wzr do naladowania, obraz wzorcowy) Daisharin - wielkie koo, "soce", przerzut w bok, "gwiazda" Daisho - dugi i krtki miecz samurajski - noszone jednoczenie, razem (za pasem) Daito - dugi miecz Daki - obchwyci, obejmowa, otacza (kakae)

Dan - stopie, kategoria, rzd, klasa, poziom, stopie mistrzowski Danchu - mostek (czcy z przodu ebra) Danryoku - elastyczno Dashi - bro w czyich rkach De - posun naprzd, wysun, pojawi si, wyj De-ashi-barai - zagarnicie wysunitej nogi Dembu - poladki, krzy (ko krzyowa) Do - droga Do - w kendo - pancerz chronicy piersi i brzuch Doitashimashite - witamy, zapraszamy, prosimy Dojime - talia, tama zawizywana ponad pasem, w walkach ciskanie tuowia lub szyi przeciwnika nogami (chwytem noycowym) Dojo - w dawnej Japonii miejsce w wityni buddyjskiej przeznaczone do medytacji. Obecnie miejsce do wicze sztuk walk, sala do wicze tych walk Dokko - punkt wraliwy na uciski pod uchem Domo arigato - dzikuj bardzo Dori - wzi, bra, zapa, schwyta Dosa - dziaanie, ruch, akcja

E
Ebi - homar, rak, krewetka (kani) Eisai - mnich, ktry zaoy okoo 1191 r. sekt buddyjsk ZEN Embu-sen - Linia porusze, okrelona trasa po, ktrej porusza si zawodnik wykonujcy wiczenie kata Empi (hiji) - okie Empi-uchi - ciosy okciem wykonane w ksztacie uku Encho - przeduenie czasu walki wobec braku rozstrzygnicia Eri - konierz Eri-tori (dori) - atak polegajcy na uchwyceniu konierza partnera

F
Fodo - nieporuszony, niezachwiany, "twarde pooenie" Fu - pozorny, zewntrzny wygld, maniera, obyczaj Fudo-dachi - postawa trwaa (nieporuszona) Fujin - kobieta, pani, dama Fujinyo - eski, kobiecy Fujoshi - kobieta, kobiety, kobiety i dzieci Fukoso (fukukoso) - splot soneczny Fuku - pomocnik, asystent Fumi-zuki - druzgoccy cios pici Fumikiri - kopnicie tnce zewntrznym kantem stopy (sokuto), wykonane zazwyczaj w grzbiet stopy przeciwnika. Kopnicie jako nastpienie z ciciem (kiri - ci, kroi) Fumikomi - ruch nog rozpoczynajcy akcj, wkroczenie, wejcie Fumikomi - w stylu shinto-ryu karate - okrela grup technik miadcych Fumiwaru - rozgnie, zmiady, nastpi nog (fumi) Furi - koysanie, bujanie, ruch wahadowy

Furi-uchi - cios wahadowy grzbietem pici (uraken-uchi) Fusensho - walkower Futari - dwoje, para, we dwoje Futari-gakari - obrona przed jednym i wieloma przeciwnikami

G
Gake - owin, zahaczy, ama Gakko - szkoa (szermierki, karate, jiujitsu) Gammen - policzek Gammen-shuto- uchi - cios zewntrznym kantem doni, ruchem od zewntrz, po uku w twarz (policzek) Ganchu - lewa poowa grnej czci klatki piersiowej Gansei - oko, gaka oczna Garami - dwignia na zgit rk, uchwyt zamknity, klamra" Gari - zmiata, zamiata, kosi, podcina, podbija Gatame (katame) - chwyty Gedan - nisza strefa, niski poziom Gedan-barai - blok dolny z zagarniciem w d w bok Gedan-gamae - niska zasona (garda) Gedan-juji-uke - dolny blok krzyowy Gedan-sokuto - niskie kopnicie drepczce zewntrzn krawdzi stopy (sokuto) Gei (gento) - sztuka, mistrzostwo, talent, trick, sztuczka Geiko (keiko) - wiczenie, trening Gekon - punkt poniej dolnej wargi ust Gesa - sutanna, ornat pozostawiajcy jedno rami odkryte, noszenie sutanny na ukos. W walce wykonujc trzymanie w leeniu tyem (kesa-gata-me) opasuje si przeciwnika rk skonie Geta - drewniane sanday japoskie kontaktujce si z podoem przez dwa drewniane klocki Gi (ki) - atrapa, manekin, ubranie Gi-mochi - obrona przed chwytem za ubranie Gito - przegrana zawodnika z powodu odniesionej kontuzji Gizo - imitacja Go - pi, twardo, obrona, umocnienie Goaku - w buddyzmie "pi wielkich grzechw: zabjstwo, zodziejstwo, kamstwo, pijastwo, cudzostwo" Goho - pi kierunkw: centrum, pnoc, poudnie, wschd, zachd Gokyo - pi grup Gomen - przepraszam, prosz wybaczy (np. przy opuszczaniu dojo w czasie treningu) Gono-sen-no-kata - formy obron i odpowiedzi na atak Goshi (koshi) - biodra, talia Goshin - obrona swego ciaa, samoobrona (go - obrona, shin - ciao) Goshin-jitsu - sztuka samoobrony Guruma - koo, wz, pojazd, riksza Gyaku - przeciwny, odwrotny Gyaku- yubi - dwignia na stawy palcowe (wyginanie palcw w odwrotn stron) Gyaku-kubi - dwignia na szyj, na krgi szyjne krgosupa Gyaku-zuki - cios prosty rk przeciwn w stosunku do wysunitej w przd nogi (podczas wypadu w przd)

H
Hachi - osiem Hachi - gowa Hachi-awase - uderzenie gow w gow Hachi-mawashi - skrcanie gowy (dwignia na krgi szyjne) Hachiji-dachi - postawa rozsunitych stp, w ktrej stopy s rozstawione na szeroko bioder z palcami zwrconymi na zewntrz Hachimaki - baweniana opaska na czoo, ochraniajca oczy przed spywajcym potem Hadaka - goy, nagi, obnaony Hadaka-jime - goe duszenie Hai - tak Hairikata - sposoby wejcia do trzyma w leeniu na ziemi do-ne-waza - walki w parterze (w leeniu) Haishu - grzbiet otwartej rki Haisoku - grzbiet, podbicie stopy Haito - wewntrzna krawd otwartej rki (od strony kciuka) "odwrotne shuto" albo "wewntrzna strona katany" Haito-uchi - cios wewntrzn krawdzi rki po uku Hajime - zaczyna, pocztek, rozpoczcie, naprzd Hakama - spdnico-spodnie Han - przykad, obraz do naladowania Hangetsu - pksiyc, sierp ksiyca, pokrg Hansoku - dyskwalifikacja Hantei - werdykt, orzeczenie Happo - wszystkie kierunki (strony) Happo-no-kuzushi - wszystkie kierunki wychylenia Hara - brzuch Harai (barai) - zagarnicie, zgarnicie, zmiatanie, podcinanie Harai-waza - techniki podcinajce nogi przeciwnika Harakiri (seppuku) - samobjstwo przez rozprucie brzucha mieczem Hari - iga do nakuwania w akupunkturze Hari - naciganie, napinanie, napranie, naciganie uku Hari-uke - blok ucznika Harite - uderzenie pask doni (dopuszczalne w sumo) Hasaki - ostrze miecza Hasami (basami) - noyce, kleszcze raka, trzyma (ciska) w kleszczach Hasami-zuki - noycowy Hasamu - ciska z dwch stron Heiken - powierzchnia uderzajca od strony zgitych palcw cinitej pici (drugimi czonami zgitych palcw) Heiko - rwnolego Heiko-zuki - cios rwnolegy z obu rk jednoczenie Heisoku-dachi - postawa o stopach zwartych, rwnolegle ustawionych do siebie Hen-o - utrzymanie wzmoonej czujnoci wobec przeciwnika Hidari - lewy, lewa strona Hidari-jigotai - lewa postawa obronna Hidari-shisentai - lewa postawa naturalna

Hiji (empi) - okie Hiji-ate - uderzenie (cios) okciem Hiki - odwodzi Hiki-ashi - wyjciowe pooenie nogi (odwiedzenie jej) przed kopniciem Hiki-te - wyjciowe pooenie rk (odwiedzenie ich na biodra) Hikiwaki - remis Hiko - ledziona Hiku - cign, wyciga Hineru (hineri) - obraca si Hira - rwny, paski Hiraken - pi rodkowych kostek Hiraki (hiraku) - otwieranie, ruch na zasadzie otwieranych drzwi na zawiasach Hiraki-ashi - odpowiedni obrt ciaa na zasadzie otwieranych drzwi, gdzie osi obrotu jest noga Hiro - zmczenie, wyczerpanie Hishigi - amanie, miadenie Hitosashiyubi - palec wskazujcy Hittsui-geri - cios kolanem (shittsui "kolano mot") Hiza - kolano Hiza-geri - kopnicie kolanem (hiza-ate) Hiza-kansetsu - przednia cz kolana (dwignia kolanowa) Hizagashira - rzepka kolanowa Hojo - linka do wizania przestpcw Hoko - halabarda Hoko - krok, chd Hombu - sztab, kwatera gwna Hon - gwny, zasadniczy, podstawowy Hontai - gwne podstawowe siy

I
Iai (iai-jitsu) - japoska sztuka walki mieczem polegajca na byskawicznym wydobywaniu miecza z pochwy i zadawania nim w nieprzerwanym ruchu ciosu atakujcego, kontratakujcego czy obronnego. Akcja ta nastpuje w momencie, gdy przeciwnik decyduje si na atak Ibuki - specjalna metoda oddychania stosowana na treningu i w walce w celu utrzymania niezbdnego spokoju, samokontroli i panowania nad swoimi akcjami Ibukuro - odek, brzuch Ichi - jeden Ichimen - jedna strona Ido - ruch, przemieszczanie, poruszanie Idori - pozycja klczna Ihaku - doktor medycyny Iki - duch, dusza, nastrj, ywy, aktywny Ippon - jeden, egzemplarz, punkt, cios Ippon-ken - pi jednej kostki Ippon-nukite - przebicie, uderzenie (pchnicie) jednym palcem Iri - wchodzenie, wstpowanie, wejcie Itami-wake - zwycistwo przez zranienie, spowodowanie blu

Iwa - skaa

J
Ja - zo, niesprawiedliwo Jaku - cicho Jaku - sabo Jido - dziecko, maoletni Jigo - obrona Jigohontai - zasadnicza postawa obronna Jigotai - postawa obronna Jikan - czas, godzina Jiko - sam Jikoanji - autosugestia Jime (shime) - duszenie Jin - czowiek, mio do czowieka, osobisto, osoba, posta Jinchu - punkt nad grn warg (pod nosem) Jintai - ludzkie ciao Jintai-kyusho - wraliwe punkty (wane organy) na ciele czowieka Jitsu (jutsu) - sztuka, kunszt Jitte - halabarda Jiu-jitsu (ju-jitsu, ju-jutsu) - agodna sztuka Jo - kij redniej dugoci (150 cm) Jo-dori - obrona przed uderzeniem kijem Jodan - wysoka strefa ciaa, wysoki poziom (gowa, szyja) Jodan-age-uke - blok z dou w gr w wysokiej strefie ciaa Jodan-gamae - wysoka zasona (garda) Jodan-juji-uke - wysoki blok krzyowy Joge - w gr i w d Joke-uke - blok wykonany jednoczenie dwiema rkami, przy czym jedna rka blokuje wyej, a druga niej Joseki (kamiza) - honorowe miejsce w dojo Joshi - koczyny grne Joshu - asystent Ju - dziesi Ju - mikko, agodno, niestawianie oporu, naginanie si i przystosowanie si do przeciwnika Ju-no-ri - zasada agodnoci i delikatnoci Judo - agodna droga Judogi - ubir do judo, kimono, keikogi Juji - krzy Juji-uke - blok krzyowy Juken (totsuken) - bagnet

K
Kaeshi(gaeshi) - kontratak, kontrakcja Kaeshi-waza - technika (umiejtno) kontratakw

Kagi - klucz, hak, bosak, harpun w walkach cios sierpowy (kagi-zuki) Kai - zgromadzenie, zebranie, zjazd Kaihi - uchylenie si, ucieczka, unikanie czego Kairikata - sposoby wej do walki w leeniu (ne-waza) Kaishin - obejcie jako unik Kaiten (tenkai) - obrt, ruch obrotowy (peny obrt o 360 stopni lub p obrotu o 180 stopni) Kaiten-gari (tenkai-gari) - podcicie nogi przeciwnika po obrocie (kaiten - obrt, gari podcicie) Kaito - ostry miecz lub n Kakate - obchwyci, obj Kakate - jedna rka Kakato - pita Kakato-geri - cios pit Kake-uke - blok zahaczajcy, blok chwytajcy nadgarstkiem - (te-kubi-uke) lub kantem doni z zahaczeniem - (shuto-kake-uke) Kakekugi - hak, drewniany koek do zawieszania na nim Kakumaku - przepona Kakuto - dosownie - graniastosup; w walkach - uderzajca zewntrzna powierzchnia nadgarstka (od strony grzbietowej) Kakuto-uke - blok zewntrzn powierzchni zgitego nadgarstka do wewntrz Kamae (gamae) - struktura, gotowo, pozycja gotowoci do walki Kamaete - komenda do przybrania odpowiedniej postawy Kaminoke - wosy na gowie Kani - krab Kani-basami - noyce kraba Kannuki - zasuwa, rygiel, Kannuki-gatame - przednia dwignia okciowa i barkowa na rk przeciwnika, na okie i bark stojc twarz w twarz Kansetsu - staw (aparat ruchowy czowieka) Kansetsu-geri - kopnicie w staw kolanowy, powodujce zgicie nogi Karate - puste rce Karategi - ubir do karate (keikogi) Kari (gari) - cicie, podcicie Kata - plecy, bark, forma, szablon, model, obraz, w walkach - forma walki z cieniem" wg cile okrelonych ruchw Katame (gatame) - chwyty Katame-waza - technika chwytw Katana - miecz samurajski Katanakaji - kowal, mistrz - patnerz wykuwajcy miecze Katanakake - podstawka na miecze Katate - jedna rka, chwyt jedn rk Kate - wiesza, przykada, nakada, nadziewa, usadawia, w walce - zahacza Kawashi - unik, uchylenie ciaa z linii ataku Kawazu-gake - oplatywanie nog nogi przeciwnika Keage - kopnicie w gr, kopnicie wznoszce si Keiko (geiko) - wiczenie, trening Keikogi - ubir do wicze Kekka - buddyjski siad skrzyny (agura) Kekkomi - penetrowa, wbija, wtacza nog Ken - miecz, szabla, umocniony punkt

Kendo - droga miecza Kenju - pistolet, rewolwer Kenko - zdrowie Kenshin - ostrze klingi, bagnetu, szabli, miecza Kentsui - pi mot Keri (geri) - kopnicie Keri-waza - technika kopni Kesa-gatame - trzymanie opasujce Ki (chi) - duch, dusza, charakter, w walkach - wewntrzna sia duchowa Kiai - nastrj, odczuwanie, krzyk, okrzyk, w walkach odpowiednio nastrojony okrzyk, paraliujcy siy przeciwnika Kiba - wierzchnia jazda konna, jedziec Kiba-dachi - postawa "jedca" Kihon - podstawa, fundament Kime - ugoda, uzgodnienie, pojednanie, w walkach - zgodne wspdziaanie mocy ciaa i umysu Kinteki - genitalia Kiri (kiru) - ci, kroi, w walkach cite kopnicie powierzchni sokuto (zewntrznym kantem stopy) Kiritsu - wsta, powsta, komenda do powstania z siadu Kisei - duch, zapa, ch Ko - biodro, may, dziaanie, efekt, rezultat, pancerz, zbroja Kobu - duch bojowy, mstwo Kobudo (kobu-jitsu) - japoska sztuka walki dawn broni, gwnie narzdziami rolniczymi mieszkacw Okinawy. Kogeki - atak, natarcie Kogeki-joshi-waza - techniki ataku rk Koho - ty, z tyu, w tyle Koka - dobry rezultat, w walce sportowej judo uzyskanie przewagi technicznej Kokotsu - piszczel, ko piszczelowa Kokutsu-dachi - postawa zakroczna Kokyo - oddech, kontrolowane oddychanie Koshi (goshi) - biodra, talia, pas Koshigana - biodrowy miecz Kote - przedrami Kote-gaeshi - dwignia na nadgarstek do wewntrz (kote - przedrami, gaeshi kontratak) Kote-hineri - dwignia na nadgarstek, przedrami i bark Koto - krta, gardo Kujiki - zama (rk, nog), rozcign, zwichn Kusari - acuch Kyoshi - nauczyciel, wykadowca

M
Ma - miejsce, czas, wolny czas, pauza, prawdziwy, rzeczywisty, waciwy Ma-ia - waciwy, odpowiedni dystans, redni dystans Mae - przd, w przedzie Mae-empi-uchi (mae-hiji-ate) - uderzenie okciem w przd Mae-fumikomi - kopnicie "drepczce" w przd

Mae-geri - kopnicie w przd Mae-geri-kaege - kopnicie w przd w gr Mae-geri-kekomi - kopnicie w przd w sposb "wtaczajcy", wbijajcy, penetrujcy Mae-hiza-geri - kopnicie kolanem w przd (z dou w przd) Mae-kaga-mi - unik z pochyleniem tuowia w przd Mae-sori-mi - unik z odchyleniem w ty jako unik przed ciosem prostym lub hakiem Mae-ukemi (zempo-ukemi) - pad w przd Make - przegrana, poraka Maki - zwitek, rulon Makikomi - wciga, zwija, zawija, obwija, obejmowa Makiwara - snop somy Makura - poduszka, podkadka, waek pod gow Mama - tak, jak jest Mamori - obrona, ochrona Mamorigatana - krtki miecz do samoobrony Mata - pachwina Mate - pu Matsu - sosna Mawari (mawaru) - obracanie si, okrno, krg Mawashi - koowrt, mynek, kry, porusza po krgu lub spirali Mawashi-geri - kopnicie po uku Mawashi-hiza-geri - kopnicie kolanem po uku Mawate (mawari) - obraca si, obrt Me - oko, oczy, wzrok Meitta - poddaj si Men - lico, twarz, maska w kendo, cios w gow Mi - ciao, sam czowiek i ciao i dusza Migi - prawy, z prawej strony Migi-jigotai - prawa postawa obronna Migi-shisentai - prawa postawa naturalna Mikazuki - cienki sierp ksiyca Mikazuki-geri - kopnicie wewntrzn powierzchni stopy (tei-soku), wykonane ukiem skonie w gr do rodka Mikudaki - rozbi ciao Mimi - ucho Mizu - woda, zimna woda Mizu-no-kokoro - duch jak woda Mochi - chroni, broni, by wytrwaym Mokuso - medytacja, rozmylanie Mono - biodro, udo, pachwina Montei - ucze, naladowca Morote - obie rce (ryote) Morote-kake-uke (kakiwake-uke) - oburczny blok z zahaczeniem Morote-sukui-uke - oburczny blok podrywajcy nog Morote-uke - blok oburczny Morote-yama-uke - oburczny blok z gry przez uderzenie z gry okciami w przedramiona przeciwnika, trzymajcego obiema rkami za szyj Morote-zuki - cios oburczny Motsu (mochi) - trzyma w rkach, chroni si Mudansha - ucze zdobywajcy stopie kyu

Mune - pier, klatka piersiowa Musubi - wze, supe, koniec, zakoczenie, zawenie Musubi-dachi - postawa swobodna, czujna, pity zczone, a palce na zewntrz (jak w postawie "na baczno") Myaku - puls, pulsowanie

N
Nagame - widok, perspektywa Nagare - potok, bystry potok, szybkie cieczenie wody, rzeka Nagashi - zmiata Nagashi-uke - blok "zmiatajcy rk", sucy do przemieszczania pynnym ruchem rki przeciwnika, wykonujcej cios prosty za pomoc doni Nage - rzuty Nage-no-kata - formy rzutw Nage-waza - technika rzutw Nakadaka - wystp, wypuko Nami - redni, rodkowy, redni poziom, zwyczajny, normalny Nami-ashi - normalny krok Naname - skos, na ukos Nao - jeszcze (wicej), jeszcze lepiej Naoshi - usprawnienie, poprawka Naotte - powrt do pocztkowej pozycji Nawa - sznur Ne - korze, zakorzeni si, niska cz, podstawa, dolna cz Ne-waki - obrona lec, gdy przeciwnik stoi Ne-waza - techniki walki w pozycji lecej na ziemi Neko - kot Neko-ashi-dachi - postawa "kota" Ni - dwa Nihon (Nippon) - Japonia ("Kraj Wschodu Soca") Nihon-nukite - podwjne zasadnicze nukite uderzenie dwoma (wskazujcym i rodkowym) rozwartymi palcami rki Nihonto - japoski miecz Nin - dug, zobowizanie, wzi na siebie zobowizanie lub zadanie, spraw, suebno Nin-jitsu - sztuka maskowania Nin-jitsu-zukai - czowiek, ktry opanowa sztuk maskowania Ningen - czowiek, czowieczestwo Ninja - tajny agent do specjalnych porucze w okresie wojen domowych w Japonii Nodobotoke - krta, "jabko Adama" Nuki - przebija, przeszywa, przetyka Nukite - uderzenie (pchnicie) kocami (czubkami) czterech zczonych palcw rki Nunchaku - cep (dwie krtkie drewniane rczki poczone acuchem) jako bro pochodzca z Okinawy, zaliczana do kobudo

O - w zoeniach - duy, wielki O-jigi - pokon, ukon Obi - pas, zwykle w kolorach wyrniajcych stopnie Obiyakasu - zagraa, grozi Ochiru - pada (z gry w d), zwali si, obruszy si Odachi - duy miecz (inaczej otachi) Odokasu - grozi, straszy, zagraa, zastrasza Oesh - gotowo do wykonania zadania i potwierdzenie tej gotowoci, pozdrowienie przy wejciu do dojo (wymawiaj: us) Ogi - wachlarz Oi-zuki - cios prosty z rwnoczesnym wypadem jednoimiennej nogi w przd Oji - minione czasy Okuden - przekazywanie mistrzostwa od nauczyciela do ucznia Okuri-ashi-barai - rzut przez zagarnicie jego nogi (okuri - wypchnicie, wysanie, Ashi noga, stopa, barai - zagarnicie podcicie) Oru - ama, zama Osae - ucisk, uciska, presja, brzemi, ciar, nacisk Osae-uke - blok z naciskaniem powierzchni shuto (tagetana) lub teisho Osae-waza - technika uciskania miejsc wraliwych na ciele przeciwnika Osaekomi - trzymanie, przytrzymywanie, unieruchomienie, ograniczanie ruchomoci, naciskanie (osaekomi - waza - technika trzyma) Osaekomi-toketa - w walce sportowej judo komenda oznaczajca uwolnienie si (koniec) trzymania Oshi - napr, toczenie, pchanie, popychanie Otogai - odpowied Otogai-ni-rei - ukomy si wzajemnie Otoshi - opuszcza (z gry w d), obnia Otoshi-uke - blok z gry w d, "blok spadajcy" Oyayubi - kciuk Oyoshi-mi - unik w d przez obnienie ciaa (kawashi-otoshi-mi)

P
Porando - Polska Porandojin - Polak

R
Randori - rodzaj "wolnych wicze" Rei - ukon, pokon, przywitanie Reigi - etykieta, przepisy przyzwoitoci Reigi-saho - etykieta (saho - maniery, zachowanie si, etykieta) Reigijo - grzeczno, uprzejmo Ren (renda) - wykonanie ciosu jednego po drugim Rengo - zwizek, federacja Renraku - powizanie, zwizanie, poczenie

Renshu - zajcia praktyczne, wiczenie, trening Renzoku-waza - techniki czone (powizane) Riken - (uraken) - grzbiet pici (powierzchnia uderzajca) Risei - rozum, rozwaga Ritsurei (tachi-rei) - ukon wysoki Roku - sze Rokushakubo - kij, laska drewniana d. 180 cm, pochodzca z Okinawy, zwajca si ku kocom. Suya do noszenia ciarw jako nosido, ktre wykorzystano jako pak do walki. Nazwa ta pochodzi od zestawienia takich terminw, jak: roku sze, shaku stopa jako miara dugoci (30,3 cm) oraz bo kij. A wic by to kij dugoci szeciu stp Ryo - dwojako,dwoma sposobami Ryogan - dwoje oczu Ryote - obie rce Ryote-dori- ryote-mochi - uwolnienie dwch rk z uchwytu dwiema rkami Ryu - szkoa, system, styl Ryudotai - pynno

S
Sabaki - obrt, zwrot, skrt Sagan - ustpi w ty, cofn si Sagi - czapla Saho - obyczaje, etykieta Saka - stok, zbocze, skos, pochyo, spadzisto, spadek, skon Sake - japoski napj alkoholowy ze sfermentowanego ryu Sakura - winia Samuraj (bushi) - wojownik japoski z okresu feudalnego (nazwa uywana w Europie) San - trzy Sanka - podeszwa stopy Sankaku - trjkt, trjktny Sankakutai - postawa trjkta Sankyo - szczelina, rozpadlina (wska), cienina Sasae - zablokowanie, zatrzymanie, podparcie Sato - cukier Satori (kensho) - pojtno, zdolno, stan uzyskiwany podczas medytacji (olnienie) Sayonara - do widzenia Se - plecy, tylna strona, grzbiet Sei - energia, sia, wysoki wzrost Sei - wity, wielki mistrz Seido - system, organizacja, instytut Seijin - czowiek dorosy (penoletni) Seika-tanden - centralny punkt czowieka ogniskujcy fizycznie i duchowe siy (energi), rodek cikoci, centrum energii (kilka centymetrw poniej ppka) Seiken - przednia powierzchnia pici (dwie kostki rdrcza, palca wskazujcego i rodkowego) Seiko - sukces, powodzenie Seiryuto - boczna, zewntrzna powierzchnia uderzajca doni tu przy nadgarstku Seiza - pozycja siedzca wyprostowana Semekata - ciosy, uderzenia (proste - tsuki, okrne - uchi i miadce - ate)

Sempai - instruktor posiadajcy stopie uczniowski kyu Sen - przyszo, przewidywanie przyszoci, inicjatywa Sen-jitsu - taktyka wojenna Sen-no - wyprzedza, pierwszy ruch, wyprzedza ruchy Sensei - mistrz, nauczyciel, wykadowca, gwny instruktor prowadzcy zajcia, pan, pani Shako - promie reflektora Sheken (shako) - wiato, promie, wirowa, "wirujce gwiazdki" Shi - cztery Shi - samuraj, szlachetny czowiek Shiai - wspzawodnictwo Shiatsu - akupresura (usuwanie blu przez masa odpowiednich punktw na ciele czowieka) Shichi - siedem Shiho - cztery boki, wszystkie kierunki Shikai - mistrz ceremonii Shime - duszenie Shime-waza - techniki duszenia Shin - serce, dusza Shin - nowo, nowe, bstwo Shinai - rozczepiony (wzdu na cztery czci) miecz bambusowy do walki ken-do Shindo - elastyczno, rozcigliwo, koysa Shinkyu-shiai - promocja na wysze stopnie kyu Shinto - Droga bogw Shisei - pozycja, postawa, poza, figura, inaczej kamae Shisenhontai - postawa frontalna w obronie Shisentai - postawa wykroczna (naturalna) Shita - w dole, pod czym Shobu - walka, zawody, mecz, turniej Shoju - karabin, bro, front Shomen - przd, przednia strona, front Shotei (teisho) - podstawa doni jako powierzchnia uderzajca Shotokan - nazwa pierwszego japoskiego systemu karate, stworzonego przez Gichina Funakoshi'ego. Termin Shotokan nawizuje do pseudonimu literackiego G. Funakoshiego Shoto ("fale sosen") Shu - cicie chirurgiczne Shuchu - skupienie, koncentracja Shunkan - moment, mgnienie, natychmiast Shuriken - miecz z Suri. Najpierw by to sztylet lub n do rzucania, pniej zastpiony "gwiazdkami" do rzucania Shuto (tegatana) - rka n Shuto-kake-uke - blok zewntrznym kantem rki z zahaczeniem Shuto-uke - blok zewntrznym kantem rki Sitsu-kansetsu - d podkolanowy Sode - rkaw Soeru - dodawa, docza Sokoshi - mao, troch Sokudo - szybko, tempo Sokumen (awase-uke) - boczny blok oburczny Sokuto - boczny, zewntrzny kant stopy, jako powierzchnia uderzajca Sono - ten, ten sam Sono-mama - taka sama, jak w tym stanie, bezruch - komenda w walce judo

Sore-made - w judo komenda oznaczajca koniec walki Soto - z zewntrz, na zewntrz Soto-uke - blok z zewntrz do wewntrz podstaw nadgarstka Suki-uke - blok podrywajcy kopic nog Sukui - podrywa Sumi - kt, rg, naronik Suna - piasek, wydma Sunanokame - dzbanek do wyrabiania siy palcw Sunatawara - somiany worek z piaskiem Sune - ko piszczelowa Suri-ashi - krok normalny (przestawny) Suru - rozbija, tuc Sutemi - powicenie, bohaterstwo Sutemi-waza - techniki rzutu z jednoczesnym padem Suwari - pozycja siedzca, siedzc

T
Tachi - wstawanie na nogi, przybieranie pozycji stojcej Tachi - paac Tachi - dugi miecz (katana) Tachi-ai - pozycja stojca Tachi-kata (dachi - waza) - postawy gotowoci i postawy ataku oraz obrony Tachi-rei - ukon w pozycji stojcej (ritsu-rei) Tachi-waza - techniki rzutw w pozycji stojcej Tai - ciao, substancja, realno, styl (pisma) Tai-hiraki - podobnie jak tai-sabaki oznacza odpowiedni obrt ciaa, zazwyczaj pod ktem 90 stopni Tai-ryote-mochi - uwalnianie tuowia z oburcznego obchwytu Taiho - areszt, aresztowa, (taiho-waza - techniki chwytw transportowych) Taiki - powietrze, atmosfera Taiso - gimnastyka, wiczenia fizyczne Takate - rami, grna cz rki (od barku do okcia) Take - bambus Take-maki - wizka bambusw suca do wicze ciosw rkami, zwaszcza przedramionami (take bambus, maki wizka) Taki - wodospad Taki-sabaki - obroty i skrty oraz zwroty ciaa (tuowia) Tam-bo - krtki kij drewniany z dbiny d. 30-50cm Tameshi - prba (tameshi-wari) - rozdziela, dzieli Tameshigiri - prba miecza Tanagokoro - do Tanagokoro-zuki (teisho-zuki) - cios podstaw doni Tanden (hara) - jama brzuszna, brzuch, centrum wewntrznej siy duchowej Tandoku - samodzielny, oddzielny Tandoku-renshu - samodzielne wiczenie, indywidualny trening Tani - dolina Tankai (kaiten) - zwrot, obrt, obrcenie si o 180 stopni Tankan - zwrot, obrt Tanto - krtki miecz, kinda, sztylet, n

Tanto-jitsu - sztuka walki noem Taosu - obalenie, powalenie Tatami - spoista mata ze splecionej somy ryowej o standardowych wymiarach 1864 x 93 x 6 cm. Maty te s wzgldnie twarde, ale jednoczenie elastyczne. Z wielu tego rodzaju mat wykada si cae powierzchnie (podogi) dojo, ktre umoliwiaj treningi jiu-jitsu, judo, aikido i inne. Termin tatamui pochodzi od czasownika tatamu, co oznacza dosownie: skada, zgina, a dawniej oznaczao to cienkie posanie do spania ze somy. Z tatami wie si zwyczaj zdejmowania obuwia przy wejciu do dojo. Tate - poduny, pionowy, wysoko, dugo, rwnolego, wzdu Tate-zuki - cios prosty pionowo trzyman pici Tawara - somiany worek Te - rka, apa Tegatana - zewntrzny kant doni jako powierzchnia uderzajca, zwany "rka miecz" (te rka, gatana, czyli katana - miecz) - to samo co shuto Teiji-dachi - postawa "T", w ktrej stopy tworz jakby liter "T" Teisho - podstawa (nasada) doni jako powierzchnia uderzajca Teisho-uke - blok podstaw (nasad) doni Teisho-zuki - cios podstaw doni Teisoku - wewntrzna cz stopy jako powierzchnia podcinajca lub uderzajca Tekken - pi, kuak Tekki - wyrb z elaza Tekubi - nadgarstek Tendo - ciemi Tetsubo - elazna paka Tetsui - elazo Tetsui-uchi - cios zewntrznym kantem cinitej pici - wykonany po uku Tettsui - elazny mot To-ma - duy dystans Tobi - skok Tobi-mi - unik przed uderzeniem w nogi (np. kijem) przez podskok w gr (jako kawasahi) Tobikomi - nurkowa, skok do wody Tobikomi-zuki - cios prosty pici typu zuki, poczony ze skokiem w kierunku przeciwnika Tobikonde - doskok, odskok, podwjny krok z dostawieniem nogi Tokui-waza - tzw. ulubione techniki, stanowice specjalno adepta sztuki Tome - pkole, p okrgu Tomoe-nage - rzut przez siebie w ty po uku Tora - tygrys, trzeci znak zodiaku Tori - wykonujcy okrelon technik z partnerem, ktrego okrela si jako uke Tori - ptak, piro Tori-uke - blok z odchyleniem si z linii lub zasigu ciosu Tsu - port Tsuchi - motek Tsue - kij, drg, laska Tsugi - nastpujcy, jeden po drugim, po kolei, w okrelonym porzdku Tsugi-ashi - krok dostawny (posuwisty) Tsukamaeru - schwyta, zapa, chwyci kogo za rk Tsukami - schwyta, zapa, zacisn Tsuki - ksiyc Tsuki (zuki) - cios prosty dziaajcy w rodzaju toka Tsukomi - pcha, popycha

Tsukuri - wejcie do rzutu pod przeciwnika jako druga faza rzutu Tsumasaki - koce (szpice) palcw nogi Tsunami - wielka fala morska zalewajca wybrzee (tsu - port, nami - duga, wielka fala) Tsuri - owienie ryb, wdkarstwo, "porywanie ryby na haczyk" Tsuri-komi - wytrcenie przeciwnika z rwnowagi przez uniesienie go z pocigniciem

U
Uchi - wewntrz, w rodku, "cios po uku" Uchi-komi - metoda "wej do rzutw" ("przeciw wewntrznej stronie") Uchi-mata - Uchi-mata - rzut z podcigniciem wewntrznego uda Uchi-uke - blok od wewntrz na zewntrz (uchi-ude-uke) Uchihachiji-dachi - postawa rozsunitych stp Ude - przedrami Ude-gaeshi - wykrcenie ramienia Ude-garami - dwignia na zgit rk, "klucz na rami" Ude-hishigi - dwignia okciowa na prost rk Ude-hishigi-hiza- gatame - dwignia okciowa przez naciskanie kolanem Ude-hishigi-juji- gatame - dwignia krzyowa na okie Ude-hishigi-ude- gatame - dwignia okciowa przez naciskanie rkami ude-hishigi-waki- gatame - dwignia okciowa pod pach z boku Ude-kansetsu- waza - techniki dwigni okciowych Ue - w grze, na gr, w gr, wyej Ugoku - rusza si, porusza si, koysa Uke - wspwiczcy, partner, blok Uke-dachi - postawy obronne Uke-kata - formy blokw Uke-kata - formy blokw Uke-waza - techniki blokw Ukemi - obrona ciaa przez umiejtne wykonanie padw (uke - obrona, ochrona, mi - ciao) Ukemi - obrona ciaa przez umiejtne wykonanie padw (uke - obrona, ochrona, mi - ciao) Uki - umieszczenie, postawienie Uki-goshi - rzut przez mae biodro Uki-otoshi - obalenie faliste z obnieniem Uki-waza - pad boczny z przetoczeniem przeciwnika Ura - odwrotna strona, druga strona, spd Ura-nage - rzut obejmujcy w ty (przeciwrzut) Ura-uke - blok grzbietem doni ruchem od wewntrz na zewntrz Ushiro - z tyu, w tyle, tylna strona, od tyu Ushiro-empi-uchi (ushiro-hiji-ate) - uderzenie okciem w ty Ushiro-fumikomi - kopnicie drepczce w ty Ushiro-geri - kopnicie w ty Ushiro-goshi - rzut biodrowy w ty (kontr-rzut) Ushiro-jime - duszenie z pomoc kimona z tyu Ushiro-uwate - objcie tuowia wysoko z tyu z ramionami Utsu - bi, uderza Utsuri - przeniesienie, zmiana, przejcie Utsuri-goshi - rzut biodrowy z przeniesieniem Uwate - grna cz

W
Wa - pokj Wakare - oddzielny, rozdzielny Wakato - mody samuraj, mody wasal Waki - strona, bok, pacha z boku Waki-ashi-geri - obrona przed kopniciem Waki-ken-tsuki - obrona przed ciosem pici Wakinosita - pacha, trzyma pod pach Wakizashi - redniej dugoci miecz (33-61 cm) Wan - przedrami w pobliu nadgarstka Wangetsu - pksiyc, sierp ksiyca Wankotsu - nadgarstek Wanto - przedrami miecz Wara - soma Washi - orze Washode - dzib ora Watetsu - nazwa specjalnej stali, jakiej uywali japoscy patnerzy do wyrobu mieczy Waza - dzieo, robota rk czowieka, sztuka, sposb, metoda, technika Wazaari-awasate- ippon - zwycistwo w walce judo przez niecay punkt

Y
Yaku - powinno, suba Yaku-soku-geiko - umowne wiczenie ruchu w celu szczytowego osigania szybkoci Yama - gra Yamabushi - wojownik mnich (pustelnik) prowadzcy samotne ycie w grach Yame - przerwa, zakoczy, stop Yanagi - wierzba Yari - pika, kopia, lanca Yari-jitsu - sztuka piki Yasumu - odpoczynek, przerwa wypoczynkowa Yawara - jedna z najstarszych japoskich walk wrcz, ktr uwaa si za pierwowzr jiu-jitsu (yawaru - zmikcza) Yoi - pozycja gotowoci, "gotw" Yoko - bok, profil Yoko-empi-uchi - uderzenie (cios) okciem w bok (yoko-hiji-ate) Yoko-fumikomi - kopnicie depczce w bok Yoko-furimi - unik w bok, w prawo lub w lewo na zewntrz (kawashi) Yoko-gake - rzut z padem bocznym i zablokowaniem stopy Yoko-geri - kopnicie w bok Yoko-otoshi - rzut boczny z obnieniem ciaa Yoko-sutemi-waza - rzut z padem w bok Yoko-ukemi - pad w bok Yoko-wakare - rzut zrywowy z padem w bok Yokomen - profil (twarzy)

Yokomen-shuto- uchi - cios zewntrzn krawdzi otwartej rki ruchem od wewntrz na zewntrz Yokomen-uraken- uchi - cios grzbietem pici po uku od wewntrz na zewntrz Yomi - umiejtno odgadywania zamiarw przeciwnika z jego twarzy Yoroi - pancerz, zbroja Yoroshii - dobrze Yoshi - kontynuowa, kontynuacja Yoshi - klinga, li, patek, n Yubi - palec Yudansha - posiadacz stopnia mistrzowskiego Yuki - nieg, niena zima Yum - uk Yusei-ga - wygrana przez przewag techniczn w walce judo, uzyskanie przewagi technicznej

Z
Za - miejsce do siedzenia, usi, siada, zaj miejsce siedzce Za-rei - ukon niski w siadzie klcznym (medytacyjnym) Za-zen - siedzcy zen Zanshin - pozostawanie w czujnej gotowoci Ze - prawda, prawidowo Zempo - przednia strona, przd Zempo-ukemi - pad w przd Zenku - i w przedzie, ukazywa drog Zenkutsu - pochyli si w przd, skoni si w przd Zenkutsu-dachi - wykroczna postawa wychylona do przodu Zenshin - cae ciao, cay organizm Zurui - chytry, podstpny Zybon - spodnie