Temat 4: Faszyzm we Woszech i wielki kryzys ekonomiczny

I. Faszyzm Po zakoczeniu I wojny wiatowej w Europie zapanowaa swoista moda na demokracj, ustrj republikaski w 1 1!r" miao a# 1$ z europejskic% pastw &przed wojn' tylko ()" *aki system polityczny sprawdza si jednak tylko tam +dzie spoeczestwa s' zamo#ne i wyksztacone" , obliczu trudnej sytuacji ekonomicznej i rozczarowania rz'dami demokratycznymi cae narody odwracay si od tej -ormy ustroju i oddaway wadz silnym jednostkom . dyktatorom" 1. Narodziny i rozwj faszyzm : a" Powszec%ne rozczarowywanie rezultatami wojny" ,osi liczyli, #e po zakoczeniu wojny
uzyskaj' o+romne nabytki terytorialne . na+rod za zwycistwo, tymczasem na mocy decyzji ententy otrzymali jedynie poudniowy *yrol i Istri" /t'd te# ,osi mwili o 0ukradzionym zwycistwie1"

b" c" d" e" -" +" %" i" j" k"

l" m" n"

,e ,oszec% wyst'pio zjawisko niezwykle wysokiej in-lacji" 2a skutek przestawienia przemysu z produkcji wojennej na pokojow' oraz ze wz+ldu na powrt rzesz m#czyzn z -rontu, pojawio si o+romne bezrobocie" , latac% 1 1 . 34 we ,oszec% wybuc%o wiele strajkw i demonstracji" Ic% przyczyn' bya o+romna bieda i zawiedzione nadzieje" Pocz'tek dziaalnoci 5enito ! ssolinie"o &marzec 1 1 r") 6ussolini skupia wok siebie kombatantw, za je+o pomoc' zaczy tworzy7 si pierwsze bojwki -aszystowskie i 8wi'zek ,eteranw" 8asady ustroju demokratyczne+o we ,oszec% po prostu si nie sprawdziy" ,e woskim parlamencie panowao olbrzymie rozdrobnienie partyjne, ktre byo przyczyn' saboci i e-emeryczne+o istnienia poszcze+lnyc% +abinetw" ,zrost si i znaczenia or+anizacji -aszystowskiej" Przeom 1 1 934 narastanie terroru uliczne+o" :aszyci zwalczali przeciwnikw politycznyc% przy u#yciu #ojwek s$ adre &czarne kosz le), co zrozumiae atakowali przede wszystkim komunistw" 1 31r" . wybory parlamentarne wywoane z' sytuacj' kraju . -aszyci dostali ($ miejsc na ;44" <istopad 1 31r" . powstaje Narodowa %artia Faszystowska =ozrost partii, rozbudowa bojwek &0czarne koszule1) i symboliki -aszystowskiej Pa>dziernik 1 33r" . -aszyci postanawiaj' przej'7 wadz" 3! pa>dziernika bezkrwawy marsz na &zym 3 pa>dziernika1 33 r" . 6ussolini zosta w majestacie prawa o+oszony premierem przez krla ,iktora Emanuela III" , obliczu kryzysu w jakim znajdowa si kraj wielu s'dzio, #e tylko 6ussolini jest w stanie stworzy7 stabilny rz'd i ocali7 kraj przed anarc%i'" 1 3?r" . nowe wybory . -aszyci dostali 39( miejsc w parlamencie Poczynaj'c od 1 3; r" 6ussolinie+o mo#na uzna7 za dyktatora &zaczto +o wwczas tytuowa7 d ce)" 1 3;93$ . wprowadzenie ustawodawstwa specjalne+o i terroru" @+raniczono rol monarc%y &praktycznie do roli reprezentatywnej ), zlikwidowano wszystkie pozostae partie polityczne, opozycj poddano represjom itp"

'. Ideolo"ia faszystowska: A tradycja Imperium =zymskie+o A militaryzacja przemysu A brak masowe+o terroru i %ase rasistowskic%, a tym samym antysemickic% 1

A A A

zasada wodzostwa . wdz (d ce) d'#enia rewizjonistyczne wsppraca z Bocioem . 1 3 r" konkordat &powoano suwerenne %a*stwo
Watyka*skie)

+. &eformy ! ssolinie"o o zmniejszenie bezrobocia &wprowadzi system robt publicznyc%, m"in" osuszanie ba+ien) o rozbudowa opieki socjalnej o usprawnienie -unkcjonowania opieki zdrowotnej, kolei i poczty o przyspieszenie rozwoju przemysu poprzez zamwienia dla rozrastaj'cej si armii o powoanie kor,oracji . zrzesze pracownikw i pracodawcw z poszcze+lnyc% dziedzin +ospodarki o likwidacja bandytyzmu na ulicac% i o+raniczenie wpyww ma-ii

II. Wielki kryzys ekonomiczny 1-'- .++.

a) %rzyczyny Wielki kryzys ekonomiczny by e-ektem +bokic% powi'za +ospodarczyc% krajw z cae+o wiata oraz braku kontroli ze strony wadz poszcze+lnyc% pastw %oduj'cyc% zasadom liberalizmu ekonomiczne+o nad procesami rynkowymi" Przoduj'c' pozycj w +ospodarce, po I wojnie wiatowej, zajmoway C/D i to od nic% zacz' si kryzys wiatowy" 2ie jest dla niko+o tajemnic', #e /tany 8jednoczone zyskay znacznie na wielkiej wojnie" Dmerykanie si bo+acili, wrasta tym samym ic% poziom #ycia" Dtmos-era dobrobytu sprzyjaa wzrostowi konsumpcji, ta jednak coraz czciej bya przejawem #ycia na kredyt" 2iestety wszystko co dobre, szybciej czy p>niej si koczy, tak te# byo z amerykaskim snem" #) %rze#ie"
przemiany demo+ra-iczne upowszec%nienie si wkien syntetycznyc% zmniejszenie si popytu na bawen nadmierne &sztuczne) wywindowanie cen akcji
w latac% 1 3; A 3

spadek liczby konsumentw #ywnoci

zaci'+anie kredytw bankowyc% w celu +ry na +iedzie

bankructwa zadu#onyc% -arm

kryzys na +iedzie

krac% na ,all /treet &pa>dziernik 1 3 r")

bankructwa licznyc% -irm E bankructwa bankw E masowe bezrobocie E ndza milionw ludzi E kryzys rolnictwa E zaamanie si %andlu za+raniczne+o

Wielki kryzys #ardzo szy#ko o"arn/ cay 0wiat.

Bryzys trwa w najlepsze przez kilka lat parali#uj'c +ospodark wiatow', wyzuwaj'c jednoczenie miliony zubo#ayc% z dnia na dzie ludzi z +odnoci" Fodziennoci' byy samobjstwa bankrutw" %rzezwyci12enie kryzys a) /kuteczne lekarstwo na kryzys opracowa brytyjski ekonomista 3ohn 4eynes . twrca polityki +ospodarczej znanej jako interwencjonizm ,a*stwowy" 8akadaa ona aktywny udzia pastwa w +ospodarce &skadanie zamwie rz'dowyc%, or+anizowanie robt publicznyc%,
zasilenie s-ery +ospodarki tanim kredytem)"

b) 0Nowy 5ad1 prezydenta &oos6elta &1 (( . ?;r") 2owo wybrany prezydent C/D :ranklin Gelano =ooseHelt opracowa w oparciu o teori Beynesa zasady polityki okrelanej jako New 7eal" 8lementy 9Nowe"o 5ad :: o pomoc dla najubo#szyc% o pro+ram robt publicznyc% A budowa dr+, zapr i elektrowni o kontrola pastwa nad prywatnymi -irmami o kontrola pastwa nad rolnictwem o zmec%anizowanie armii &zapewniono t' dro+' zbyt -abrykom motoryzacyjnym) o d m,in"1 w %andlu za+ranicznym o kontrola pastwa nad +ied' o wprowadzenie ustawodawstwa socjalne+o, zasikw dla bezrobotnyc% i ubezpiecze emerytalnyc%" ;k tki 9Nowe"o 5ad : a) zwikszenie konsumpcji b) stopniowe wyc%odzenie C/D z kryzysu c) ,rzyj1cie rozwi/za* ameryka*skich ,rzez inne kraje d) upowszec%nienie si polityki interwencjonizmu pastwowe+o ;k tki wielkie"o kryzys : ,ielki kryzys oznacza B@2IEF <I5E=D<I86C EB@2@6IF82EI@, doprowadzi ponadto do ostrej krytyki GE6@B=DFJI parlamentarnej, a tym samym wzrostu popularnoci ideolo+ii skrajnolewicowyc% &komunizm) i skrajnoprawicowyc% &-aszyzm)"

/przeda# wasnyc% produktw rolnyc% poza +ranicami kraju po cenac% ni#szyc% ni# krajowe, a nawet poni#ej kosztw produkcji"