LABORATORIUM FIZYCZNE

Grupa lab. 2
Kolejny nr wiczenia: 2 Nazwisko i imi: Wydzia
Numer wiczenia: 8 Barnik Grzegorz ETI
Temat: Data odrobienia wiczenia: Semestr:
Wyznaczanie
wspczynnika zaamania
wiata
12.03.2003r. II
Data oddania sprawozdania Grupa st.
19.03.2003r. AiR/I
Podpis Ocena:



Teoria:

W orodku jednorodnym i izotopowym wiato rozchodzi si po liniach prostych.
Promienie wietlne mog przecina si ze sob i dalej rozchodzi niezalenie od siebie. Ich
bieg jest odwracalny. Jeeli na swojej drodze natrafi na inny orodek, to na powierzchni
granicznej cz wizki zostanie odbita, a cz przejdzie do drugiego orodka ulegajc
zaamaniu. W zalenoci od gruboci warstwy tego orodka wizka ulegnie w nim
czciowemu lub cakowitemu pochoniciu.
Zjawisko odbicia i zaamania wiata opisuj nastpujce prawa:
1. Promie padajcy, odbity, i zaamany oraz normalna do powierzchni granicznej orodkw,
le w jednej paszczynie.
2. Kt padania jest rwny ktowi odbicia.
3. Dla danych dwch orodkw stosunek sinusa kta padania do sinusa kta zaamania jest
wielkoci sta i rwny jest stosunkowi prdkoci wiata w odpowiednich orodkach:
nazywamy wzgldnym wspczynnikiem zaamania wiata orodka drugiego wzgldem
pierwszego.

Wielkoci n
21
nazywamy wzgldnym wspczynnikiem zaamania wiata orodka
drugiego wzgldem pierwszego. Wspczynniki zaamania wiata wzgldem prni
nazywamy wspczynnikami bezwzgldnymi. S to liczy niemianowane:
1
1
v
c
n = ;
2
2
v
c
n =
21
1
2
n
n
n
=
Wspczynniki zaamania s odwrotnie proporcjonalne do prdkoci rozchodzenia si wiata
w orodkach. wiato przechodzc z orodka optycznie rzadszego do orodka optycznie
gstszego zmniejsza swoj prdko i zaamuje si do normalnej. Przy przejciu odwrotnym
wiata kt zaamania bdzie wikszy od kta padania.
Z odbiciem i zaamaniem wiata moe wiza si zjawisko polaryzacji. Polega ono na
cakowitym lub czciowym uporzdkowaniu drga wektora natenia pola elektrycznego E
fali wietlnej w jednej paszczyznie, zwanej paszczyzn polaryzacji.
Przy padaniu wiata na granic dwch orodkw nastpuje zarwno polaryzacja
promienia odbitego, jak i zaamanego. Polaryzatorem jest powierzchnia odbijajca wiato.
Dla dowolnego kta padania polaryzacja ta jest czciowa, stopie polaryzacji zmienia si ze
zmian kta padania wiata. Cakowita liniowa polaryzacja wiata odbitego zachodzi dla
takiego kta padaniao
B
, dla ktrego promie odbity jest prostopady do promienia
zaamanego. Promie zaamany jest spolaryzowany czciowo. Kt o
B
nosi nazw kta
cakowitej polaryzacji albo kta Brewstera.
Drgania wektora E w wietle odbitym zachodz prostopadle do paszczyzny, w ktrej
ley promie padajcy i odbity, a w wietle zaamanym odbywaj si w paszczynie
rwnolegej do paszczyzny, w ktrej le te promienie.
Zgodnie z prawem zaamania: n =
|
o
sin
sin
oraz warunkiem:
0
90 = + | o
B
to o | =
0
90
otrzymujemy zwizek:
21
0
) 90 sin(
sin
sin
sin
n tg
B
B
B B
= =

= o
o
o
|
o


W dowiadczeniu polaryzacj wykry mona przy pomocy drugiego polaryzatora, tak
zwanego analizatora. Analiza zachodzi wedug prawa Malusa:
o
2
0
cos = I I
gdzie: I
0
- natenie wiata dla tego promienia
I - natenie wiata przechodzcego przez analizator
o - kt zawarty pomidzy paszczyznami polaryzacji fali i analizatora


Metoda de Chaulnesa

Zaamanie wiata w orodkach optycznie gstszych sprawia wraenie, e przedmioty
umieszczone w tych orodkach i obserwowane z orodka rzadszego wydaj si nam blisze i
ciesze ni w rzeczywistoci. Zjawisko to obrazuje rysunek:










A B |

|
P' o
d
h o


P


Wykorzystanie tej obserwacji moe posuy do wyznaczenia wspczynnika
zaamania. W dowiadczeniu orodkiem gstszym (badanym) byy pytki paskorwnolege.
Obserwujc punkt P widzimy go w pooeniu P, czyli o h wyej ni jest w rzeczywistoci.
Jeeli rozpatrzy trjkty ABP i ABP, to podstawiajc ponisze wartoci mamy:

AB = e AP = d AP = d h

h d
d
n
h d
e
d
e

= =
~

=
~ =
o
|
| |
o o
sin
sin
sin tg
sin tg


Wielko d wyznaczmy za pomoc ruby mikrometrycznej, za h przy uyciu
mikroskopu. Na stoliku mikroskopu umieszczamy zarysowan pytk i tak regulujemy
wysoko stolika, aby uzyska ostry obraz rysy. Nastpnie na rys nakadamy badan pytk o
nieznanym wspczynniku zaamania wiata n. Ponownie regulujemy wysoko stolika,
szukajc ostrego obrazu rysy. Przesunicie stolika jest podniesieniem h. Nasze obliczenia
wykonamy dla redniej wartoci h, std u nas:

r
r
h - d
d
= n


Prbka
Grubo pytki
d | | m
Przesunicie
stolika h | | m
rednia warto
h | | m
rednia warto
n
Szko 3445
1003
1023.6 1.4227
984
1034
1000
1097
Plastik 4870
1152
1145.8 1.3076
1126
1143
1135
1173
Plastik - cienki 1910
452
463 1.3199
464
468
477
454


Analiza niepewnoci pomiaru :

Przy ocenie niepewnoci standardowej wartoci h i d oprcz niepewnoci
wzorcowania A
d
h i A
d
d rwnych najmniejszej dziace pokrta stolika i podziace ruby
mikrometrycznej, uwzgldniamy take niepewno eksperymentatora A
e
h i A
e
d. Jest to
zakres zmian podniesienia stolika, przy ktrym jeszcze nie zauwaa si zmiany ostroci
obserwowanej rysy lub powierzchni pytki, jako e A
e
d nie byo mierzone za pomoc
mikroskopu nie uwzgldniamy tej wartoci.
Obliczamy niepewno pomiaru dla h i d , korzystajc ze wzorw:


Niepewno standardow wspczynnika zaamania n naley wyliczy na podstawie wzoru:

W przypadku naszych pomiarw :
A
e
h = 6 | | m
A
e
d = 0
A
d
h = 1 | | m
A
d
d = 1 | | m

Std:
S
h
= 3.5| | m
S
d
= 0.5| | m


Prbka S
n
n
Szko 0.0007 1.42270.0007
Plastik 0.0003 1.30760.0003
Plastik cienki 0.0009 1.31990.0009

Metoda pomiaru kta Brewstera

Do wyznaczania kta Brewstera suy ukad pokazany na rysunku.
D



A
L



2 2
3 3
|
|
.
|

\
| A
+
|
|
.
|

\
| A
=
d d
S
e d
d
2 2
3 3
|
|
.
|

\
| A
+
|
|
.
|

\
| A
=
h h
S
e d
h
2
2
2
2
|
.
|

\
|
+ |
.
|

\
|
=
d
h S
d
S
n S
h d
n
P o
o
oko
G
rdem wiata jest dioda elektroluminescencyjna D. Promie po odbiciu od badanej
pytki P trafia przez analizator A i pomocnicze lusterko L do oka obserwatora. Do pynnej i
dokadnej zmiany kta padania suy Goniometr. Budowa goniometru umoliwia jednoczesny
obrt rda wiata i badanej pytki, przy czym obrotowi badanej pytki o pewien kt
Otowarzyszy obrt rda wiata wok osi ukadu o kt 2O. Powoduje to, e obraz rda
wiata jest widoczny przez obserwatora zwsze w tym samym miejscu, niezalenie od kta
padania o . Kt O jest ktem midzy paszczyzn badanej pytki a kierunkiem promienia
padajcego na pytk.
O cakowitej polaryzacji wiata bdzie wiadczy moliwo takiego ustawienia
analizatora, aby nastpio cakowite lub prawie cakowite wygaszenie widzianego w lusterku
obrazu rda wiata.

Wspczynnik zaamania liczymy na podstawie:

21
0
) 90 sin(
sin
sin
sin
n tg
B
B
B B
= =

= o
o
o
|
o


Przed rozpoczciem pomiarw zmierzylimy kt, dla ktrego warto natenia
wiata osigaa warto maksymaln. Wynosi on 254.3
o

Gdzie
B
o = 90
o
-

(kt odczytany 254.3
o
)

Nr prbki Kt odczytany [
o
]
Kt Brewstera
B
o
[
o
]
Wsplczynnik
zaamania n
<n>
1
288.9 55.4 1.449
1.431 289.7 54.6 1.407
289.1 55.2 1.438
2
288.9 55.4 1.449
1.428 288.8 55.5 1.455
290.2 54.1 1.381
3
290.4 53.9 1.371
1.367 290.4 53.9 1.371
290.6 53.7 1.361


Analiza bedw dla metody pomiaru kta Brewstera.

Zakres zmian kta AO, przy ktrym zmiany natenia wiata s jeszcze
niezauwaalne, w przypadku naszych pomiarw wynosi on 0.2. Za warto zmierzon mona
przyj kt w rodku przedziau AO, a za niepewno jego wyznacznia przyja
2
AO
= A
B e
o .
Wtedy wyraajc kt w mierze ukowej (w radianach), mona obliczy niepewno pomiaru
wartoci n:


( )
3 2 3
cos
2
AO
=
A
=
=
B e
B
n
B
B
S
S
S
o
o
o
o
Dla naszych pomiarw odchylenie standardowe wynosi :
057 . 0 =
B
S
o


Nr Prbki Odchylenie S
n
Wspczynnik zaamania
1 0.17 1.430.17
2 0.17 1.420.17
3 0.16 1.360.16