1

ELBLSKA UCZELNIA
HUMANISTYCZNO-EKONOMICZNA

ARTUR BALCERAK
NR. ALBUMU 1951

ANALIZA FINANSOWA W PRZEDSIEBIORSTWIE

ODZIEOWYM MIRAGE W LATACH 1999-2001

PRACA LICENCJACKA
NAPISANA POD KIERUNKIEM
DR KRZYSZTOFA GRZELCA

MALBORK 2002

SPIS TRECI
strona

WSTP....................................................................................................3
ROZDZIA 1
SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO RDO ANALIZY
FINANSOWEJ
1.1
1.2
1.3

Sprawozdania finansowe jako rdo analizy finansowej.........................4

Podstawowe rodzaje sprawozda...............................................................6
Bilans..........................................................................................................6
Rachunek zyskw i strat...........................................................................13
Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych....................................18

ROZDZIA 2
ANALIZA WSKANIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA
OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA
2.1
2.2
2.3

Istota i cel analizy finansowej....................................................................21

Klasyfikacja analiz.....................................................................................22
Istota analizy wskanikowej.......................................................................25
Pynno finansowa....................................................................................26
Statyczny pomiar pynnoci finansowej.....................................................27
Dynamiczny pomiar pynnoci finansowej................................................30
Rentowno i jej poziom............................................................................34
Rentowno majtku..................................................................................35
Rentowno kapitau..................................................................................36
Rentowno sprzeday...............................................................................38
Efekty dwigni finansowej.........................................................................39

ROZDZIA 3
OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ FIRMY ODZIEOWEJ
"MIRAGE NA PODSTAWIE SPRAWOZDA FINANSOWYCH
W LATACH 1999-2001
3.1
3.2

Analiza wskanikowa.................................................................................47
Analiza pynnoci finansowej.....................................................................47
Analiza rentownoci firmy.........................................................................53
Badanie wpywu pynnoci finansowej na rentowno firmy....................56

PODSUMOWANIE.................................................................................................57
BIBLIOGRAFIA......................................................................................................60
Zaczniki...................................................................................................................61

WSTP

Zarzdzanie finansami przedsibiorstwa polegajce na pozyskiwaniu kapitaw

oraz ich lokowaniu w skadnikach majtkowych w sposb prowadzcy do
zwikszenia

zyskownoci

kapitaw

wasnych,

jest

podstawow

funkcj

kierownictwa firmy. Podobnie jest z utrzymaniem zdolnoci do terminowego

regulowania zobowiza, jako warunkiem uzyskiwania kredytw i poyczek.
Metod uzyskiwania wgldu w przebieg operacji gospodarczych i
funkcjonowania przedsibiorstwa jest analiza wskanikowa . Dziki niej
mona dokona charakterystyki rnych aspektw ekonomicznych dziaalnoci
firmy.
Celem pracy jest zbadanie, czy pynno finansowa firmy ma wpyw na jej
rentowno. Przedmiotem bada jest Firma Odzieowa MIRAGE z siedzib w
Malborku. Analiz objto trzyletni okres dziaalnoci firmy od 01.01.1999 do
31.12.2001 roku. W pracy zastosowano metod wskanikow, w ktrej ograniczono
si do podstawowych wskanikw pynnoci i rentownoci.
W rozdziale 1 omwiono podstawowe rodzaje sprawozda finansowych
sporzdzonych w firmie MIRAGE.
Rozdzia 2 powicony jest analizie wskanikowej jako formie oceny sytuacji
finansowej. Przedstawiono

rodzaje i metody sporzdzania analiz oraz typowe

wskaniki pynnoci i rentownoci a take sposb interpretowania otrzymanych

wynikw. W tej czci pracy przedstawiono take istot dwigni finansowej i
operacyjnej.
Rozdzia 3 obejmuje ocen sytuacji finansowej firmy, a rozpoczyna si od
wstpnego zbadania sprawozda finansowych. W dalszej czci tego rozdziau
dokonano analizy pynnoci i rentownoci, zbadano zalenoci wystpujce midzy
pynnoci a rentownoci w badanej firmie.
Z uwagi na to, e firma odzieowa MIRAGE w latach 1999 - 2000 nie
korzystaa z obcych rde finansowania, w pracy nie zbadano efektu dwigni
finansowej.
3

ROZDZIA 1

SPRAWOZDANIA FINANSOWE JAKO RDO

ANALIZY FINANSOWEJ
Gwnym rdem informacji, ktre stanowi podstaw podejmowania decyzji s
sprawozdania finansowe. Obejmuj one dane wyraone w jednostkach pieninych
i sporzdzane s na podstawie ewidencji ksigowej. S one cile zwizane
z rachunkowoci finansow i majtkow w okrelonym momencie .
Sprawozdania finansowe s rdem analizy finansowej przedsibiorstwa
i mog by sporzdzane z rn czstotliwoci, ktra wynika z potrzeb zarzdzania.
Zwykle s to sprawozdania miesiczne, kwartalne, roczne .
Zadaniem sprawozda finansowych jest przedstawienie rezultatw spenienia
przez kierownictwo firmy funkcji powierniczej nad majtkiem, a take funkcji
odpowiedzialnoci za efektywne wykorzystanie powierzonych im zasobw.
Wszystkie sprawozdania finansowe powinny by sporzdzane zgodnie z
wymaganiami prawidowoci merytorycznej i formalno - rachunkowej. Powinny
charakteryzowa si one :
-

zrozumiaoci dla uytkownikw,

istotnoci, tzn. zawiera informacje potrzebne do podejmowania trafnych

decyzji

wiarygodnoci,

porwnywalnoci.

Ponadto sprawozdania finansowe powinny uwzgldnia :

-

zasad memoriaow - polegajc na ujmowaniu efektw operacji gospodarczych

w momencie ich wystpienia i wykazywaniu w sprawozdaniu z ktrego dotycz

zasad kontynuacji dziaania - zakadajc, e jednostka bdzie kontynuowaa

swoj dziaalno gospodarcz, z zachowaniem tych samych zasad ewidencji
dziaalnoci, a w przypadku ich zmian, w odpowiednim czasie ujawni ten fakt

zasad ostronej wyceny - nakadajc obowizek dokonywania realnej wyceny

rodkw gospodarczych i rde ich pochodzenia

zasad cigoci - zakadajc stosowanie w kolejnych latach tych samych zasad

ksigowania, grupowania operacji gospodarczych na kontach, wyceny aktyww
i pasyww, a take ustalania wyniku finansowego i sporzdzania sprawozda
finansowych

zasad istotnoci polegajc na oddzieleniu wszystkich operacji gospodarczych,

ktre umoliwiaj dokonanie oceny sytuacji finansowej, wyniku finansowego
oraz rentownoci przedsibiorstwa.
Roczne sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez waciwy organ

zatwierdzajcy, a nastpnie zoeniu w sdzie lub innym organie prowadzcym

ewidencj dziaalnoci gospodarczej. Informacje ujte w sprawozdaniach
finansowych nie tylko umoliwiaj okrelenie rzeczywistej sytuacji
przedsibiorstwa, ale rwnie :
-

pomagaj w przeprowadzeniu kontroli majtku i dziaalnoci gospodarczej

uatwiaj oceni stopie realizacji zaoe oraz wskaza przyczyny powstaych

odchyle

stanowi podstaw porwnawczych analiz midzyzakadowych

wspomagaj w sporzdzaniu planw i budetw

uatwiaj podejmowanie decyzji, zwaszcza o charakterze strategicznym.

Sprawozdawczo

finansowa

stanowi

uporzdkowany,

przetworzony

i usystematyzowany zbir danych o dziaalnoci firmy w danym okresie czasu. Jest

ona sporzdzona na podstawie ewidencji ksigowej oraz kalkulacji.
Sprawozdawczo

finansowa

stanowi

uporzdkowany,

przetworzony

i usystematyzowany zbir danych o dziaalnoci firmy w danym okresie czasu. Jest

ona sporzdzona na podstawie ewidencji ksigowej oraz kalkulacji.

1.1

Podstawowe rodzaje sprawozda

Gwnym rdem informacji wykorzystywanych w analizie ekonomicznej

jest:
1. bilans,
2. rachunek wynikw,
3. sprawozdanie z przepyww pieninych,
4. informacje dodatkowe ( noty do pozycji sprawozda finansowych ).
Bilans odzwierciedla majtek przedsibiorstwa i rda jego finansowania jest wic dokumentem statycznym. Rachunek wynikw natomiast ma charakter
dynamiczny, gdy wykazuje koszty i straty oraz przychody i zyski za okres
sprawozdawczy. Bilans

i rachunek

wynikw s podstaw do statycznej

i dynamicznej oceny stanu i wynikw finansowych przedsibiorstwa. Na ich

podstawie sporzdzany jest rachunek przepyww pieninych, ktry obrazuje ich
przepyw w przedsibiorstwie oraz daje orientacj o kierunkach zagospodarowania
gotwki i jej ekwiwalentw.
1.2

Bilans
Bilans to zestawienie rodkw gospodarczych, ktrymi dysponuje

przedsibiorstwo oraz rde ich pochodzenia, sporzdzone na cile okrelony

moment. Sporzdzany jest on w okrelonej formie, na podstawie danych
wynikajcych z zapisw w ksigach rachunkowych, potwierdzonych inwentaryzacj.
Jest to dokument zawierajcy zestawienie na okrelony dzie, w ujciu
wartociowym, stanu majtku firmy oraz rde jego finansowania.

Bilans jest wic statycznym ujciem zasobw majtkowych obejmujcych

rzeczowe i pienine skadniki oraz rde pochodzenia tych zasobw ( kapitaw
6

wasnych i obcych ). Oglna suma aktyww w bilansie jest rwna oglnej sumie
pasyww, co wynika z podwjnych zapisw ksigowych. Stanowi to podstawow
zasad bilansow okrelan jako rwnowaga bilansowa.
Bilans przedsibiorstwa moe by sporzdzany za okres krtszy ni rok ( miesic,
kwarta ), w zalenoci od potrzeb. Bilans zamknicia sporzdzany jest zazwyczaj na
dzie 31 grudnia, chocia moe by przyjmowany inny moment bilansowy, np. w
przypadku poczenia lub podziau jednostek gospodarczych, postawienia ich w stan
likwidacji lub upadoci. Bilans zamknicia dla mijajcego okresu obrotowego jest
jednoczenie bilansem otwarcia dla nowego okresu.
Zasady sporzdzania bilansu zostay do jednoznacznie uregulowane
przepisami prawa. Pozwala to na jednoznaczn ocen prawidowoci sporzdzania
bilansu oraz umoliwia porwnanie danych bilansowych rnych firm. Bilans
sporzdzony zgodnie

z obowizujcymi przepisami, nie ma w peni walorw

analitycznych. Dlatego w celu nadania rocznemu sprawozdaniu finansowemu

bardziej syntetycznego charakteru i tym samym w celu zwikszenia przejrzystoci
informacji o sytuacji majtkowej i finansowej przedsibiorstwa, sporzdzany jest
analityczny ukad bilansu.
Bilans moe by sporzdzony wedug metody brutto, netto oraz mieszanej.
Metoda brutto polega na wykazywaniu sald wszystkich bilansowych kont
syntetycznych, a niekiedy rwnie bilansowych kont analitycznych.
Metoda netto polega na wykazywaniu sald wyraajcych rzeczywist warto
skadnikw aktyww i pasyww.
Metoda mieszana stanowi kompromis pomidzy metod brutto i netto.
Dla celw sprawozdawczych

bilans sporzdzany jest w formie tabeli

dwustronnej. Po stronie lewej ujmowane s, z podziaem na podstawowe pozycje

rodzajowe aktywa, a po prawej stronie pasywa . Natomiast bilans analityczny w
zasadzie sporzdzany jest w ukadzie pionowym.
Skadniki majtkowe po stronie aktyww uszeregowane s w kolejnoci
wskazujcej na rosncy stopie ich pynnoci finansowej tzn. atwoci z jak mog
by one zamienione na gotwk. Z kolei pozycje pasyww wykazuje si wedug
stopnia pilnoci ich zwrotu, poczwszy od skadnikw pozostajcych do staej
dyspozycji przedsibiorstwa, jakim s kapitay wasne, a do zobowiza biecych.

Podstawowe pozycje majtku i rde ich finansowania w przedsibiorstwie

7

AKTYWA

PASYWA

A. Majtek trway
I.
Wartoci niematerialne i prawne
II.
Rzeczowe skadniki majtku
III.
Finansowy majtek trway
IV.
Nalenoci dugoterminowe
B. Majtek obrotowy
I.
Zapasy
II.
Rozliczenia midzyokresowe czynne
III.
Nalenoci i roszczenia
IV.
Krtkoterminowe papiery wartociowe
V.
rodki pienine

A. Kapitay wasne
I.
Kapita podstawowy
II.
Nalene, lecz nie wniesione wkady na
poczet kapitau podstawowego
III.
Kapita zapasowy
IV.
Kapita rezerwowy z aktualizacji wyceny
V.
Pozostae kapitay rezerwowe
VI.
Nie podzielony wynik finansowy z lat
ubiegych
VII.
Wynik finansowy netto roku obrotowego
B. Rezerwy
C. Zobowizania dugoterminowe
D. Zobowizania krtkoterminowe i fundusze
specjalne
I.
Zobowizania krtkoterminowe
II.
Fundusze specjalne
E. Rozliczenia midzyokresowe i przychody
przyszych okresw
Razem aktywa
Razem pasywa
rdo : Opracowanie wasne na podstawie J. Czekaj. Z. Dresler Zarzdzanie finansami
przedsibiorstwa. Warszawa 1998.

Aktywa s to rodki gospodarcze stanowice wasno przedsibiorstwa, ktre

wykorzystywane s przy realizacji operacji gospodarczych. Maj one charakter
majtku trwaego lub obrotowego.
Majtek trway, ktry cechuje dugotrway okres uytkowania obejmuje
wartoci niematerialne i prawne tj.:
-

nabyte prawa majtkowe, do ktrych zalicza si : prawo wieczystego

uytkowania gruntu, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu, prawa do
projektw patentw, znakw towarowych, uytkowanie praw autorskich, modeli
licencji, koncesje, programy komputerowe

dugotrwae rozliczenia midzyokresowe szczeglnego rodzaju, do ktrych

zalicza si : koszty organizacji poniesione przy powstaniu lub pniejszej
rozbudowie spki akcyjnej, koszty prowadzonych przez jednostk prac
rozwojowych poprzedzajcych rozpoczcie produkcji oraz dodatnia warto
firmy stanowica rnic pomidzy cen nabycia jednostki a nisz od niej
wartoci rynkow poszczeglnych skadnikw majtku firmy.

Rzeczowe skadniki majtku, zwane rodkami trwaymi stanowi kolejn

grup majtku trwaego. rodki trwae s przeznaczone do uytku przez okres
duszy ni rok i mog stanowi wasno lub wspwasno jednostki.
Nale do nich:
-

nieruchomoci obejmujce grunty, budynki, lokale budowle, inwestycje w

obcych obiektach, melioracje, budowle wodne oraz inne tego typu obiekty
8

maszyny, urzdzenia, rodki transportu i inne przedmioty

wyposaenie tj. urzdzenia sygnalizacyjno - alarmowe , sprzt poarniczy,

zaplecze produkcyjno - usugowe, a take instrumenty muzyczne.
Finansowe skadniki majtku trwaego, to kolejna grupa aktyww trwaych,

ktra charakteryzuje si tym, e zainwestowany w nich kapita jest zaangaowany w

obcej jednostce. Nale do nich : udziay w jednostkach obcych, dugoterminowe
papiery wartociowe, udzielone poyczki dugoterminowe oraz inne finansowe
skadniki majtku.
Nalenoci dugoterminowe wchodzce w skad majtku trwaego, to kwoty nalene
przedsibiorstwu od innych jednostek, z tytuu wiadczonych usug lub
dostarczonych wyrobw, a ktrych okres zwrotu przekracza jeden rok.
Majtek obrotowy przedsibiorstwa - w skad tej pozycji aktyww wchodz :
-

zapasy obejmujce warto surowcw i materiaw w magazynie, produkcj w

toku, zapasy wyrobw gotowych, zapasy towarw, zapacone zaliczki na poczet
przyszych dostaw materiaw oraz warto towarw nie rozliczonych do koca
roku bilansowego

rozliczenia midzy okresowe pozwalajce na wyeliminowanie z kosztw roku

obrotowego tej czci nakadw ju poniesionych, przypadajcych na rok
nastpny. Obejmuj one m. in.: koszty zakupu materiaw , czynsze i dzierawy
patne z gry, opaty leasingowe, koszty wikszych remontw rodkw trwaych
itp.

nalenoci i roszczenia jako sumy pienine nalene przedsibiorstwu od innych

podmiotw za wykonanie wczeniej wiadczenia ( z tytuu dostaw i usug,
podatkw, dochodzonych na drodze sdowej, czyli roszczenia sporne )

krtkoterminowe papiery wartociowe obejmujce akcje. Obligacje, bony

skarbowe oraz czeki i weksle

rodki pienine, do ktrych zaliczane s : rodki pienine w kasie i na

rachunku bankowym oraz czeki i weksle obce.

rda finansowania majtku, zwane pasywami, wskazuj kto wyposay

przedsibiorstwo w odpowiednie rodki gospodarcze oraz na jakich warunkach.

10

Pasywa mona podzieli na wasne i obce rda finansowania majtku. W pierwszej

grupie pasyww ujmuje si kapitay ( fundusze) wasne, ktre obejmuj:
I.

Kapita akcyjny wykazywany w wysokoci zadeklarowanej, okrelonej w

statucie spki

II.

Nalene lecz nie wniesione wkady na poczet kapitau, do ktrych zalicza

si zadeklarowane lecz nie wniesione wkady kapitaowe

III.

Kapita zapasowy, ktry ujmowany jest wedug rde jego tworzenia, a

ktry powstaje:
1. ze sprzeday akcji powyej ich wartoci nominalnej
2. z odpisw z zysku biecego do uzyskania kwoty rwnej jednej
trzeciej kapitau akcyjnego
3.

zgodnie z postanowieniami zawartymi w statucie lub umowie spki

4. z dopat wsplnikw
5. z innych rde
IV.

Kapita rezerwowy, ktry powstaje z aktualizacji wyceny majtku

trwaego

V.

Pozostae kapitay rezerwowe tworzone z zysku do podziau lub z innych

rde okrelonych w uchwaach o tworzeniu tego kapitau

VI.

Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegych, w ktrym wykazuje si

nie rozliczon rwnowarto czci ( lub caoci ) wyniku finansowego
netto pochodzcego z lat poprzedzajcych rok obrotowy

VII.

Wynik finansowy netto roku obrotowego, w ktrym strata pomniejsza

sum kapitaw przedsibiorstwa , natomiast wynik dodatni jest dzielony
na wypaty dla akcjonariuszy i udziaowcw, nagrody i premie dla
pracownikw, na darowizny na cele spoeczne oraz cz, ktra
pozostaje w firmie w postaci zyskw zatrzymanych.

Nastpna pozycja pasyww to rezerwy, ktre tworzone s na pokrycie

pewnych lub przewidywanych strat w operacji w toku, a przede wszystkim z tytuu
udzielonych gwarancji, porcze, operacji kredytowych, skutkw toczcego si
postpowania sdowego, lub wyceny niektrych skadnikw majtku
( np. zaniechanie inwestycji, zamierzonej likwidacji rodkw trwaych).
Zobowizania dugoterminowe jest to grupa rde pochodzenia rodkw
gospodarczych, ktr cechuje termin spaty przekraczajcy jeden rok.
S to:
10

11

dugoterminowe poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe

dugoterminowe kredyty bankowe

pozostae zobowizania dugoterminowe

Zobowizania krtkoterminowe i fundusze specjalne jest to grupa pasyww do ktrej

nale:
-

poyczki, obligacje i inne papiery wartociowe

kredyty bankowe

zaliczki otrzymane na poczet dostaw

zobowizania z tytuu dostaw i usug

zobowizania wekslowe

zobowizania z tytuu podatkw, ce, ubezpiecze spoecznych

zobowizania wewntrzzakadowe

pozostae zobowizania krtkoterminowe

Fundusze specjalne s to fundusze wiadcze spoecznych, ktre su do

finansowania dziaalnoci socjalnej i mieszkaniowej na rzecz pracownikw i ich

rodzin. Charakteryzuj si one tym e rda ich tworzenia i wydatkowania s cile
okrelone przepisami prawa, a rodki pienine nie mog by wykorzystywane na
finansowanie innej dziaalnoci.
Rozliczenia midzyokresowe i przychody przyszych okresw zwizane s
z tworzeniem rezerw na pokrycie kosztw przyszych okresw. Istot rozlicze
midzyokresowych jest przeniesienie, na nastpne okresy poniesionych ju kosztw,
ktre dotycz przyszych okresw.
Do przychodw przyszych okresw zalicza si wpaty pobrane z gry, jak rwnie
zaksigowane

nalenoci

roszczenia

podlegajce

zaliczeniu

do

wyniku

finansowego w przyszych okresach. Stanowi je przede wszystkim :

-

otrzymane w biecym roku opaty za wiadczenia, ktre zostan wykonane w

latach nastpnych

nadwyki dodatnich rnic kursowych nad ujemnymi ustalone na dzie

bilansowy

nierozliczone rnice wartoci przedsibiorstwa

11

12

dotacje, subwencje i dopaty do inwestycji zarachowane w momencie ich

otrzymania.
Bilans nie jest dokumentem sprawozdawczym, ktry w peni obrazuje sytuacj

finansow i majtkow firmy. Przedstawia on jedynie stan majtku przedsibiorstwa

i rde jego pochodzenia w danym momencie. Dlatego te w analizie ekonomicznej
wykorzystywane s rwnie inne sprawozdania.

Rachunek zyskw i strat

Rachunek zyskw i strat jest jednym z waniejszych sprawozda finansowych,
ktre przedsibiorstwo sporzdza na dzie bilansowy. Rachunek ten przedstawia
informacje o wyniku finansowym osignitym w okresie sprawozdawczym.
W rachunku wynikw wykazuje si oddzielnie przychody, koszty,

zyski

i straty nadzwyczajne jak rwnie obowizkowe obcienia wyniku finansowego za

poprzedni i biecy rok obrotowy . Rachunek zyskw i strat ( rachunek wynikw )
sporzdzany jest w ukadzie porwnawczym lub kalkulacyjnym, przy czym kady
z nich moe by ujty jednostronnie ( w ukadzie pionowym ) lub dwustronnie
( w ukadzie poziomym ). Rnica midzy nimi polega na sposobie ujcia kosztw
uzyskania przychodw.
W wariancie porwnawczym istotne jest ustalenie wyniku finansowego
poprzez porwnanie sumy przychodw ze sprzeday z ogln sum kosztw ich
osignicia. W przypadku wystpienia rnic midzy stanem produktw na koniec
i na pocztek okresu, to ujmuje si je w grupie " Przychody ze sprzeday i zrwnane
z nimi ". W wariancie tym koszty ujte s wedug ich rodzajw, a ogln ich sum
koryguje si o rnic stanu produktw i rozlicze midzyokresowych na pocztek
i na koniec okresu sprawozdawczego. Pozostae elementy rachunku zyskw i strat w
obu wariantach s takie same .Rachunek wynikw wedug wariantu porwnawczego
przeznaczony jest dla jednostek gospodarczych prowadzcych jednorodn, pod
wzgldem rodzajowym i branowym, dziaalno gospodarcz, a take wtedy gdy
nie zachodzi potrzeba sporzdzania rachunku kosztw.

12

13

Rachunek wynikw w wariancie kalkulacyjnym wykazuje natomiast koszty

wedug sposobw ich odnoszenia na jednostk wyrobu. W ukadzie tym moliwe jest
przedstawienie zwizku kosztw z celem, dla osignicia ktrego zostay one
poniesione . Rachunek zyskw i strat w ukadzie kalkulacyjnym przeznaczony jest
dla jednostek , ktre stosuj kalkulacj kosztw, prowadz rnorodn dziaalno
gospodarcz.

ANALITYCZNY UKAD RACHUNKU ZYSKW I START

A. Przychody ze sprzeday i zrwnane z nimi
I.
Przychody ze sprzeday produktw
II.
Zmiana stanu produktw
III.
Przychody ze sprzeday towarw i materiaw
IV.
Koszty wytworzenia wiadcze na wasne potrzeby
B. Koszty dziaalnoci operacyjnej
I.
Warto sprzedanych towarw i materiaw
II.
Zuycie materiaw i energii
III.
Usugi obce
IV.
Podatki i opaty
V.
Wynagrodzenia
VI.
wiadczenia na rzecz pracownikw
VII. Amortyzacja
VIII. Pozostae
C. Zysk / Strata ze sprzeday (A-B)
D. Pozostae przychody operacyjne
I.
Przychody ze sprzeday skadnikw majtku trwaego
II.
Dotacje
III.
Pozostae przychody operacyjne
E. Pozostae koszty operacyjne
I.
Warto sprzedanych skadnikw majtku trwaego
II.
Pozostae koszty operacyjne
F. Zysk / Strata na dziaalnoci operacyjnej (C+D+E)
G. Przychody finansowe
I.
Dywidendy z tytuu udziaw
II.
Odsetki uzyskane
III.
Pozostae
H. Koszty finansowe
I.
Odpisy aktualizujce warto finansowego majtku trwaego oraz
krtkoterminowych papierw wartociowych
II.
Odsetki od zapacenia
II III . Pozostae
I.

Zysk / Strata na dziaalnoci gospodarczej (F+G-E)

13

14

J. Zyski Nadzwyczajne
K. Straty nadzwyczajne
L. Zysk / Strata brutto (I+J+K)
M. Obowizkowe obcienia wyniku finansowego
I.
Podatek dochodowy
II.
Pozostae obowizkowe obcienia
N. Zysk / Strata netto (L - M)
ANALITYCZNY UKAD RACHUNKU ZYSKW I STRAT
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
I.
J.
K.
L.
M.
N.
O.
P.
Q.
R.

Przychody ze sprzeday produktw i towarw

Koszty sprzedanych towarw i produktw
Zysk brutto na sprzeday
Koszty sprzeday i oglnego zarzdu
Zysk na sprzeday
Pozostae przychody operacyjne
Pozostae koszty operacyjne
Zysk na pozostaej dziaalnoci operacyjnej
Zysk na dziaalnoci operacyjnej
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Strata na operacjach finansowych
Zysk brutto na dziaalnoci gospodarczej
Zyski nadzwyczajne
Wynik nadzwyczajny
Zysk brutto
Obowizkowe obcienie zysku
Zysk netto

Rachunek wynikw moe by take przedstawiony w formie dwustronnej

tabeli. Po prawej jej stronie wykazywane s sumy przychodw i ewentualne zyski
nadzwyczajne, po prawej - koszty uzyskania przychodw oraz ewentualne straty
nadzwyczajne. W przypadku nadwyki przychodw i zyskw nadzwyczajnych nad
kosztami ich uzyskania i ewentualnymi stratami nadzwyczajnymi, przedsibiorstwo
osiga zysk. W przeciwnym razie przedsibiorstwo ponosi strat
Rachunek zyskw i strat przedstawia wynik finansowy jako syntetyczn miar
efektw

finansowych

osignitych

ramach

prowadzonej

dziaalnoci

gospodarczej.
Pozwala to na ustalenie wyniku finansowego poziomie operacyjnym przez ustalenie
wyniku operacyjnego

14

15

poziomie finansowym przez ustalenie wyniku z dziaalnoci gospodarczej

poziomie nadzwyczajnym przez ustalenie wyniku finansowego brutto

Tworzenie wyniku finansowego w przedsibiorstwie

Koszty wasne
Sprzeday
Produktw

Przychody
ze sprzeday
produktw

Warto sprzedanych
Towarw i materiaw
W cenie nabycia
materiaw

przychody
ze sprzeday
towarw i
Poziom operacyjny

Wynik na sprzeday
Pozostae koszty
Operacyjne

pozostae
przychody operacyjne

Wynik na dziaalnoci operacyjnej

Koszt operacji
Finansowych

przychody
finansowe

Poziom
Finansowy

Wynik na dziaalnoci gospodarczej

Straty
Nadzwyczajne

Zyski
Nadzwyczajne
Poziom
Nadzwyczajny

Wynik finansowy brutto

Obowizkowe
Zmniejszenie zysku

Obowizkowe
Zwikszenie straty
Wynik finansowy netto

15

Poziom
Podziau wyniku

16

Wynik na dziaalnoci operacyjnej obejmuje:

a) wynik na sprzeday produktw tj. przychody ze sprzeday produktw
pomniejszone o :
koszty wytworzenia sprzedanych produktw
koszty oglne zarzdu
koszty sprzeday
b) wynik na sprzeday towarw i materiaw tj. przychody ze sprzeday
pomniejszone o :
warto sprzedanych towarw i materiaw wedug cen nabycia
koszty handlowe
c) wynik na pozostaych kosztach i przychodach operacyjnych tj. przychody
operacyjne pomniejszone o koszty operacyjne, ktre nie s zwizane bezporednio z
dziaalnoci gospodarcz firmy.
Wynik z operacji finansowych przedstawia rnic pomidzy przychodami z
operacji finansowych a kosztami tych operacji.
Do przychodw finansowych zalicza si:

przychody ze sprzeday akcji, udziaw, obligacji i papierw wartociowych

przeznaczonych do obrotu

odsetki bankowe od rodkw pieninych na rachunkach bankowych ; odsetki

nalene jednostce od udzielonych kredytw, poyczek, take za zwok w spacie
rat ; odsetki od papierw wartociowych
dyskonto od udzielonych weksli i czekw obcych
dodatnie rnice kursowe ustalone przy spacie nalenoci i zobowiza,
powstae przy wycenie udziaw, papierw wartociowych .
Do kosztw operacji finansowych zalicza si:
odsetki od zacignitych kredytw i poyczek, odsetki z tytuu zwoki w spacie
rat
dyskonto potrcone przy zakupie weksli i czekw obcych
ujemne rnice kursowe
straty ze sprzeday papierw wartociowych
odpisy aktualizujce warto majtku trwaego i krtkoterminowych papierw
wartociowych

16

17

Wynik finansowy brutto to wynik z dziaalnoci gospodarczej skorygowany o wynik

z operacji nadzwyczajnych. Straty i zyski nadzwyczajne to skutki finansowe zdarze
powstaych niepowtarzalnie poza zwyk dziaalnoci jednostki, a szczeglnie
spowodowane zdarzeniami losowymi, zaniechaniem lub zawieszeniem okrelonego
rodzaju czynnoci.
Wynik finansowy netto otrzymamy po skorygowaniu wyniku finansowego brutto
o obowizkowe obcienia.
1.3 Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych
Szczeglne

znaczenie

informacyjne

ocenie

pynnoci

finansowej

przedsibiorstwa ma sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych. Jest ono

narzdziem sucym do oceny pynnoci finansowej, ktre obrazuje wpywy
i wydatki rodkw pieninych w toku dziaalnoci gospodarczej firmy.
Przepywy rodkw pieninych w przedsibiorstwie s wynikiem procesw
zamiany tych rodkw w majtek trway i obrotowy. Procesy te wpywaj natomiast
na struktur aktyww i pasyww przedsibiorstwa w roku obrotowym oraz na
poszczeglne pozycje rachunku wynikw.
Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych przedstawia rzeczywisty stan
sytuacji patniczej przedsibiorstwa. Na jego podstawie mona oceni :
zdolno firmy do spacania zobowiza
przysze zapotrzebowanie na kredyty bankowe
dalsze moliwoci kreacji gotwki
rda powstaej rnicy midzy zyskiem a przyrostem gotwki z
dziaalnoci operacyjnej
rezultaty gotwkowe z dziaalnoci inwestycyjnej i finansowej.
Dziki temu sprawozdaniu mona uzyska odpowiedzi na pytania zwizane
z zarzdzaniem finansowym firmy np. w jakich sferach dziaalnoci przedsibiorstwa
powstaje najwicej rodkw pieninych, a jakie je najbardziej pochaniaj.

17

18

Informacja dodatkowa

Due znaczenie informacyjne w zarzdzaniu finansowym maj noty

uzupeniajce, ktre dotycz ksztatowania si waniejszych pozycji bilansu
i rachunku wynikw. Informacje dodatkowe zawieraj dane nie wystpujce w
sprawozdaniach finansowych, a suce do rzetelnego i jasnego przedstawienie
sytuacji finansowej i majtkowej, wyniku finansowego oraz rentownoci
przedsibiorstwa. Ich zakres jest zrnicowany w zalenoci od charakteru
dziaalnoci i sytuacji finansowej przedsibiorstwa, jak rwnie od potrzeb
odbiorcw informacji.
W informacjach uzupeniajcych do bilansu podaje si przede wszystkim dane
dotyczce:
Stanu i zmian grup rodzajowych majtku trwaego z uwzgldnieniem ich
umorzenia
Struktury i wykorzystania kapitaw wasnych
Wielkoci nalenoci
Stanu i zmiany rezerw
Struktury zaduenia ze wzgldu na rda, okres spaty oraz wielko
oprocentowania
Czynnych i biernych rozlicze midzyokresowych
W notach uzupeniajcych do rachunku zyskw i strat przedstawia si
informacje dotyczce midzy innymi:
Struktury przychodw
Struktury kosztw
Wynikw nadzwyczajnych
Zysku i jego struktury
Innym rdem informacji wykorzystywanych w analizie finansowej s raporty
audytorw. S to orzeczenia dyplomowanych biegych rewidentw, ktre zawieraj
informacje o podstawach formalno - prawnych i dokumentacji objtej badaniem.

18

19

Do prawidowego przeprowadzenia analizy wykorzystuje si

rwnie dane o otoczeniu przedsibiorstwa, dotyczce konkurencji,
bran, gazi produkcyjnych, czy regionw. Pozwalaj one na
dokonanie pozycji ekonomicznej firmy w stosunku do otoczenia.

19

20

ROZDZIA 2
ANALIZA WSKANIKOWA JAKO SYNTETYCZNA FORMA
OCENY SYTUACJI FINANSOWEJ PRZEDSIBIORSTWA
2.1. Istota i cel analizy finansowej
Zarzdzanie finansami polega na optymalizacji biecych i przyszych
procesw gospodarczych poprzez wymuszanie podejmowania przedsiwzi
efektywnociowych. Niezbdnym warunkiem sprawnego zarzdzania finansami
firmy jest nie tylko znajomo istoty rynku, zasad jego funkcjonowania, instytucji na
nich wystpujcych, lecz take dziaanie praw ekonomicznych. W tym celu dokonuje
si analizy finansowej.
"Pojcie analizy obejmuje system rnorodnych metod badania naukowego,
ktre polegaj na rozoeniu badanego przedmiotu lub zjawiska na czci skadowe,
w celu wykrycia skadnikw albo logicznej abstrakcji niezbdnej do penego
poznania caoci i sformuowania odpowiedniej decyzji".
" Celem analizy finansowej jest przygotowanie informacji o dziaalnoci,
wynikach i sytuacji ekonomiczno - finansowej przedsibiorstwa ". Informacje te z
kolei

stanowi

podstaw

podejmowania

decyzji

gospodarczych.

Szybkie

i wiarygodne informacje finansowo - ekonomiczne pozwalaj na podejmowanie

trafnych decyzji dotyczcych celw przedsibiorstwa.
Na wyniki analizy finansowej decydujcy wpyw maj materiay rdowe,
suce do badania zjawisk gospodarczych. Dziel si na :
Materiay wewntrzne, zawierajce informacje o przedsibiorstwie
Materiay zewntrzne, zawierajce dane o otoczeniu przedsibiorstwa.
Analizy ekonomiczne w przedsibiorstwie dziel si wedug rnych kryteriw.
Biorc pod uwag zakres rozwinicia metod analizy w prowadzonym badaniu,
wyrniamy :

20

21

analiz

funkcyjn

polegajc

na

rozoeniu

badanego

przedmiotu

na

poszczeglne skadniki z uwzgldnieniem zwizkw midzy nimi

analiz logiczn polegajc na podzieleniu badanego przedmiotu na skadniki z
uwzgldnieniem ich powiza logicznych.
Z uwagi na tok analizy mona wyrni :
metod dedukcyjn, podczas ktrej najpierw bada si zjawiska oglne
i formuuje oglne tezy, a nastpnie przechodzi si do szczegw,
metod indukcyjn, podczas ktrej przyjmuje si odwrotny tok badania, tj.
wpierw rozpatruje si zjawiska szczegowe, a nastpnie stopniowo przechodzi
si do zjawisk bardziej zoonych
metod redukcji ( weryfikacji ), podczas ktrej weryfikowane s tezy, wnioski
i oceny postawione na pocztku prac analitycznych w oparciu o materiay
rdowe .
Klasyfikacja analiz
Analizy ekonomiczne w przedsibiorstwie mona podzieli uwzgldniajc
rne kryteria.
Z uwagi na szczegowo bada analitycznych wyrniamy :
analiz ogln pozwalajc oceni przedsibiorstwo za pomoc odpowiednio
dobranych wskanikw syntetycznych ; przydatna jest przede wszystkim do
oglnej oceny dziaalnoci gospodarczej,
analiz szczegow obejmujc szczegowe badania zwizkw i zalenoci
okrelonego odcinka dziaalnoci przedsibiorstwa, opart na szerokim zakresie
informacji i wskanikw
Kryterium zakresu przedmiotowego bada analitycznych pozwala wyrni:
analiz caociow ujmujc ca dziaalno gospodarcz firmy,
analiz odcinkow zajmujc si badaniem jednego segmentu dziaalnoci
przedsibiorstwa lub rozwizaniem danego problemu .
Wedug kryterium czstotliwoci prowadzenia analizy wyrnia si :
analizy cige prowadzone przez cay okres istnienia przedsibiorstwa, a
dotyczce gwnie pojedynczych zjawisk i procesw,

21

22

analizy okresowe stanowice podstaw oglnej i szczegowej oceny

przedsibiorstwa w badanym okresie,
analizy dorane prowadzone jednorazowo w cile okrelonym celu, majce
charakter odcinkowy lub problemowy.
Wedug kryterium czasu prowadzenia analizy rozrnia si :
analiz wstpn sporzdzan przed podjciem decyzji, a polegajc na wyborze
wariantu optymalnego w danej sytuacji,
analiz biec prowadzon podczas realizacji okrelonych procesw; pozwala
ona na wykrycie nieprawidowoci wystpujcych w firmie, jak rwnie na
ukazanie szczeglnie korzystnych obszarw dziaalnoci przedsibiorstwa,
analiz nastpcz podejmowan w celu zbadania i oceny dotychczasowej
dziaalnoci i stanu ekonomicznego podmiotu.
Biorc pod uwag zastosowane metody badawcze rozrnia si :
analiz funkcjonaln polegajc na badaniu, przez okrelone osoby lub komrki
organizacyjne,

oddzielnych

zjawisk

wystpujcych

dziaalnoci

przedsibiorstwa; np. analiz rentownoci prowadzon przez pion gwnego

ksigowego,
analiz kompleksow polegajc na caociowym badaniu dziaalnoci
gospodarczej przedsibiorstwa poprzez stworzenie i wykorzystanie okrelonego
systemu metod badawczych oraz wskanikw,
analiz decyzyjn ukierunkowan na badania wycinkowe, grupujce zjawiska
wedug zamierzonych lub realizowanych decyzji ; zjawiska ujmowane s tu w
cigi zdarze w ukadzie przyczynowo - skutkowym i chronologicznym, co
pozwala na dokadne zbadanie zjawiska,
analiz systemow

rozwaajc badany przedmiot jako system zoony z

podsystemw powizanych w okrelony sposb; analiza ta bada zjawiska z

punktu widzenia interesu firmy jako caoci i dlatego moe by traktowana jako
podstawowy

instrument

poszukiwania

zasad

ksztatowania

decyzyjnych, ktre cz cele czstkowe z celem gwnym.

22

procesw

23

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsibiorstwa

Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsibiorstwa

Kryteria :
Szczegowo
Kryteria
:
oglna
Szczegowo

oglna

oglna

szczegowa

szczegowa

Zakres

przedmiotowy
bada

caociowa

odcinkowa

Czstotliwo
I czas
Prowadzenia
analizy

Ciga

okresowa

wstpna

bieca

funkcjonalna

Metody
bada

systemowa

Rodzaj
informacji

wskanikowa

dorana

nastpcza

kompleksowa

decyzyjna

niesystemowa

systemowa

zalenociowa

rdo : J. Duraj Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa. Warszawa 1993.

Ze wzgldu na kryterium rodzaju informacji analitycznej wyrnia si:

analiz wskanikow polegajc na analizowaniu i czeniu zbiorw liczbowych
za pomoc odpowiednio dobranych wskanikw charakteryzujcych dane
zjawisko ; w analizie tej stosuje si mierniki bezwzgldne ukazujce absolutne
rozmiary

okrelonych

zjawisk

gospodarczych

pozwalajce okreli relacje midzy nimi.

23

oraz

mierniki

wzgldne

24

Analiz

zalenociow,

ktra

jest

kontynuacj

analizy

wskanikowej,

zmierzajc do sformuowania ocen oraz podjcia odpowiednich decyzji;

opracowuje si tu siatk powiza przyczynowo - skutkowych obejmujc
istotne wskaniki i wspczynniki .
Wykorzystanie

wskanikw

finansowych

przynosi

wiele

wymiernych

korzyci. Mog by uyte zarwno do biecej analizy sytuacji firmy, jak

i prognozowania. Stosowanie wskanikw przez kilka okresw obrachunkowych
pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartoci i stworzenie zbioru norm dla
porwna przyszych wynikw.
Istota analizy wskanikowej
Wykorzystanie

wskanikw

finansowych

przynosi

wiele

wymiernych

korzyci. Mog by uyte zarwno do biecej analizy sytuacji firmy, jak

i prognozowania. Stosowanie wskanikw przez kilka okresw obrachunkowych
pozwala na ustalenie dla nich standardowych wartoci i stworzenie zbioru norm dla
porwna przyszych wynikw.
Wskaniki

umoliwiaj

sprawowanie

systematycznej

kontroli

nad

zyskownoci przedsibiorstwa i jego stabilnoci finansow.

I tak :
wskaniki wspomagania finansowego - wyjaniaj rda finansowania
majtku oraz okrelaj jego struktur, stopie zaduenia
wskaniki efektywnoci wykorzystania majtku ( sprawnoci dziaania )
su do oceny efektywnoci gospodarowania majtkiem przedsibiorstwa
wskaniki rentownoci informuj o szybkoci zwrotu zaangaowanego w
przedsibiorstwie kapitau, a tym samym o opacalnoci zuycia zasobw.
Analiza wskanikowa jest wic sprawn i efektywn metod uzyskiwania
wgldu w operacje gospodarcze i funkcjonowanie firmy.
2.2

Pynno finansowa

24

25

"Pynno finansowa okrela atwo z jak skadnik majtku firmy moe by

zamieniony na inn dajc si wydatkowa form ( gotwk ) , ta zamiana moe
nastpi z nieznaczn lub adn utrat wartoci. "
atwo jest okrelana przez dwa czynniki:
Niezbdny czas dokonania zamiany
Koszt konwersji ( zmiany).
Przedsibiorstwo, w celu utrzymania waciwego poziomu gospodarowania ,
powinno zachowywa pynno finansow , a wic zdolno do wywizywania si z
krtkoterminowych zobowiza .
W zarzdzaniu pynnoci finansow firmy ogromne znaczenie maj sprawne
i terminowe spaty nalenoci.
Zadaniem kadry zarzdzajcej jest wic minimalizowanie ryzyka upadoci poprzez
sterowanie pynnoci firmy, z zastosowaniem okrelonych procedur kontrolnych.
Pierwszym

istotnym

elementem

kontroli

kondycji

finansowej

firmy

jest

sprawozdanie z przepyww rodkw pieninych. Cash flow jest sprawozdaniem z

wpyww i wypyww gotwki do firmy.
Sprawozdanie z przepywu rodkw pieninych wykazuje wynik kasowy
dziaalnoci gospodarczej firmy, natomiast rachunek zyskw i strat - wynik
memoriaowy.
W praktyce moe si zdarzy, e jednostka wykazujca zysk bilansowy nie ma
jednoczenie zdolnoci patniczej i odwrotnie - podmiot wykazujcy strat moe nie
mie takich kopotw , poniewa korzysta np. z kredytu

bankowego czy

kupieckiego.
Dlatego dokadnej informacji o rzeczywistych wpywach i wydatkach rodkw
pieninych dostarcza nam tylko cash flow. Sprawozdanie to uwzgldnia dziaalno
operacyjn , inwestycyjn

i finansow, pokazujc jednoczenie , ktra z nich

pochona najwicej pienidzy w danym okresie, a ktra zasilia rodki pienine

firmy.
Statyczny pomiar pynnoci finansowej
Do badania pynnoci w ukadzie statycznym su stany zasobw rodkw
obrotowych i zobowiza. Badanie to oparte jest na danych bilansowych i ma
charakter ograniczony.

25

26

Do oceny pynnoci finansowej przedsibiorstwa suy wiele rnych

wskanikw o wikszym lub mniejszym zakresie zastosowania. Najwaniejsze z
nich to :

Wskanik biecej pynnoci

Wskanik szybkiej pynnoci
Wskanik wypacalnoci gotwkowej
Wskanik natychmiastowej wypacalnoci
Wskanik biecej pynnoci informuje, czy i w jakim stopniu biece aktywa
pokrywaj biece pasywa. Innymi sowy, pokazuje zdolno firmy do regulowania
swoich zobowiza rodkami obrotowymi. Jest on traktowany jako wskanik
bezpieczestwa, mierzcy pynno rodkw.

Wskanik biecej pynnoci

Aktywa biece
= ------------------------------------------Pasywa biece

Majtek obrotowy + krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe czynne

= ------------------------------------------------------------------------------------------------------zobowizania biece + krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe bierne +
krtkoterminowe przychody przyszych okresw

Poziom wskanika biecej pynnoci zaley od szeregu czynnikw, wrd ktrych

najistotniejsze

to : specyfika brany, zmieniajce si warunki otoczenia oraz

przyjta przez firm strategia

finansowania ( m.in. cykl inkasa nalenoci

i regulowania zobowiza ).
Wzrost poziomu tego wskanika oznacza popraw pynnoci finansowej firmy, a
tendencja spadkowa jest sygnaem, informujcym o moliwoci wystpienia
trudnoci patniczych.
Zadawalajcy poziom wskanika pynnoci biecej waha si w przedziale 1,2 - 2,0
Co oznacza, e zachowanie rwnowagi finansowej firmy wymaga okoo
dwukrotnego pokrycia biecych pasyww biecymi aktywami. Jeeli poziom
wskanika zblia si do 1,2 to zwiksza si ryzyko utraty przez przedsibiorstwo
zdolnoci do terminowego regulowania zobowiza. Brak pynnoci finansowej jest
26

27

tak samo niekorzystnym zjawiskiem , jak nadpata finansowa. Wysoki poziom

wskanika informuje o spadku udziau zobowiza biecych w finansowaniu firmy.
Przyjcie do oceny pynnoci finansowej cznych aktyww biecych
przedsibiorstwa nie pozwala jasno okreli jego zdolnoci do wywizywania si z
zobowiza krtkoterminowych.

Przedstawiony wskanik biecej pynnoci nie uwzgldnia rnej skali

szybkoci zamiany poszczeglnych skadnikw rodkw obrotowych na gotwk.
Dlatego w celu uzyskania peniejszego obrazu pynnoci finansowej
przedsibiorstwa korzysta si ze wskanika szybkiej pynnoci majcego posta :

Aktywa biece - zapasy - rozliczenia midzyokresowe czynne

Wskanik pynnoci = ----------------------------------------------------------------------------------Przypieszonej
pasywa biece

Wskanik ten mierzy natychmiastow zdolno firmy do spaty dugw. Jest to

stosunek najbardziej pynnych aktyww do pasyww biecych .
Z powyszej formuy wynika, e jako najbardziej pynne rodki obrotowe uznane
zostay rodki pienine, krtkoterminowe papiery wartociowe oraz nalenoci
krtkoterminowe. Z caoci majtku obrotowego wycza si natomiast zapasy
i rozliczenia midzyokresowe czynne jako skadniki najmniej pynne.
Warto wskanika pynnoci szybkiej powinna ksztatowa si w okolicach
jednoci, jednak jest to poziom idealny, rzadko spotykany w praktyce. Za
zadawalajce uznaje si wskaniki , ktrych wartoci mieszcz si w przedziale 1 1,2. Z chwil , gdy warto wskanika pynnoci przypieszonej spada poniej
jednoci, pojawia si zagroenie

biecej zdolnoci

firmy do terminowego

regulowania jej zobowiza . W takiej sytuacji jednostka bdzie zmuszona szuka

pomocy na zewntrz. Moe to oznacza konieczno zacignicia kredytu, sprzeday
aktyww lub akceptacji stopniowego wzrostu zobowiza .

Wskanik wypacalnoci gotwkowej umoliwiajcy ocen wypacalnoci

firmy w danym momencie przy wykorzystaniu do tego celu najbardziej pynnych
rodkw obrotowych ma posta :
27

28

( 2.3 )
rodki pienine + krtkoterminowe papiery wartociowe
Wskanik wypacalnoci = -------------------------------------------------------------------------------Gotwkowej
zobowizania biece

Wskanik ten okrela , jak kwot wymagalnych zobowiza przedsibiorstwo

jest w stanie pokry z bezporednio dostpnych rodkw patniczych. W liczniku
omawianej relacji uwzgldnia si gotwk w kasie, pienidze na rachunkach
bankowych oraz inne rodki pienine takie jak

: weksle, czeki obce itp.

Wskanik wypacalnoci gotwkowej pozwala wic okreli , jak cz zobowiza

biecych moe przedsibiorstwo spaci, nie czekajc na wpyw nalenoci.
Wskanik ten nie przesdza jednak o stopniu wypacalnoci firmy, a jedynie
informuje

jego

sprawnoci

patniczej.

Brak

rodkw

pieninych

przedsibiorstwie moe prowadzi do strat wynikajcych z braku moliwoci

zawierania szybkich korzystnych transakcji. Wskanik wypacalnoci gotwkowej
powinien ksztatowa si na poziomie 0,2, co jest zwizane z zasad ograniczania
rodkw pieninych do niezbdnego poziomu.
Wskanik natychmiastowej wypacalnoci dostarcza informacji o tym, czy
przedsibiorstwo moe uregulowa swoje patnoci w okrelonym momencie.
Oblicza si go przy pomocy formuy :

rodki pienine
Wskanik natychmiastowej wypacalnoci = -----------------------------------------------------------Natychmiast wymagalne zobowizania

Wskanik ten przedstawia stosunek rodkw pieninych do patnoci

natychmiast wymagalnych, czyli takich, ktrych okres wymagalnoci przypada na
najblisze 3 miesice .
Wskanik natychmiastowej wypacalnoci ksztatujcy si poniej wartoci 1,0
informuje, e firma nie jest zdolna do terminowego regulowania swoich patnoci.
Wskaniki pynnoci udzielaj informacji o poziomie krtkoterminowego
bezpieczestwa finansowego przedsibiorstwa. Jednake ich wielko powinna by
powizana z poziomem wskanikw wykorzystania majtku. Krtszy okres obrotu
28

29

zapasami i cigania nalenoci oraz duszy okres spaty zobowiza, pozwala aby
firma wykazywaa niszy poziom wskanikw pynnoci.
Obserwacja wskanikw pynnoci pozwala na rozpoznanie przez firm
strategii w zakresie zarzdzania kapitaem obrotowym netto. Utrzymywanie
wskanikw pynnoci na wysokim poziomie wskazuje na ostrone podejcie
czonkw zarzdu firmy do zarzdzania jej aktywami i pasywami.
Utrzymywanie wskanikw na niskim poziomie wskazuje na bardziej
ryzykowne zarzdzanie finansami firmy.
Dynamiczny pomiar pynnoci finansowej
Przy dynamicznym pomiarze pynnoci finansowej opieramy si na strumieniu
przepywu rodkw pieninych. Uzyskane informacje mona wykorzysta do :
Oceny sterowania pynnoci finansow
Oceny pozycji finansowej przedsibiorstwa
Do oceny pozycji finansowej wykorzystuje si przepywy gotwkowe. W tym celu
uywa si caej gamy wskanikw, ktre ujmowane s w 2 grupach :
Wskaniki wydajnoci gotwkowej
Wskaniki wystarczalnoci gotwkowej
Do oceny pozycji finansowej przedsibiorstwa

wykorzystujemy wskaniki

wydajnoci gotwkowej, przy czym naley pamita , e podanym kierunkiem

zmiany jest wzrost ich poziomu w czasie.
Wskanik wydajnoci gotwki wyraa stosunek gotwki z dziaalnoci operacyjnej
do aktyww ogem lub aktyww biecych , pokazuje stopie jego sfinansowania
z tej gotwki.

1. WSKANIK WYDAJNOCI GOTWKOWEJ SPRZEDAY

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

______________________________________________

sprzeda netto
29

30

WSKANIK WYDAJNOCI GOTWKI Z ZYSKU

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

_____________________________________________

zysk z dziaalnoci gospodarczej

WSKANIK WYDAJNOCI GOTWKOWEJ MAJTKU

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

__________________________________________
rednia warto majtku ogem

WSKANIK WYDAJNOCI GOTWKOWEJ MAJTKU OBROTOWEGO

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

_________________________________________
rednia warto majtku obrotowego

Grup wskanikw opartych na przepywach gotwkowych

stanowi

wskaniki wystarczalnoci gotwkowej . Dostarczaj informacji czy generowana

gotwka z dziaalnoci podstawowej , jest odpowiednio dua w relacji do rnych
wydatkw i zobowiza przedsibiorstwa

30

31

1. WSKANIK WYSTARCZALNOCI GOTWKI OPERACYJNEJ NA SPAT

DUGW OGEM
( 2.9 )
Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej
__________________________________________
zobowizania ogem

Wskanik ten informuje o zdolnoci przedsibiorstwa do spacenia jego zobowiza

2. WSKANIK WYSTARCZALNOCI GOTWKI OPERACYJNEJ NA

SPAT DUGW DUGOTERMINOWYCH

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

_____________________________________
zobowizania dugoterminowe

Wskanik ten informuje, czy dostpne , wygospodarowane z dziaalnoci

podstawowej, fundusze gotwkowe s wystarczajce do spaty zobowiza w
okresie patnoci duszym ni rok bilansowy .

3. WSKANIK OGLNEJ WYSTARCZALNOCI GOTWKI OPERACYJNEJ

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

____________________________________________
spata zobowiza dugoterminowych + wypata dywidend +
zakupy majtku trwaego

Ten wskanik mierzy ogln zdolno firmy do regulowania rocznych wydatkw

( raty kredytw dugoterminowych, wypat dywidend, zakupy rodka trwaego )

31

32

z gotwki uzyskanej z dziaalnoci operacyjnej. Jest to obraz biecej polityki

finansowej przedsibiorstwa .
Wskanik rwny bd wyszy od 1 oznacza , e nie ma potrzeby sigania po
dodatkowe rda gotwki ( akcji , obligacji, kredytw dugoterminowych )

4.WSKANIK REINWESTYCJI GOTWKOWEJ

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

___________________________________________
rodki trwae + inwestycje + pozostae aktywa + kapita obrotowy

Wskanik ten wykorzystujemy przy okrelaniu , w jakiej relacji do aktyww

trwaych

i kapitau obrotowego pozostaj operacyjne wpywy gotwkowe

zatrzymane i zainwestowane w celu odtworzenia aktyww oraz na rozszerzenie

dziaalnoci podstawowej.
Poziom wskanika w zakresie 8 - 10% jest uwaany za oglnie satysfakcjonujcy48.

4. WSKANIK WYSTARCZALNOCI GOTWKI OPERACYJNEJ NA

ZAKUPY RODKW TRWAYCH

Gotwka netto z dziaalnoci operacyjnej

_______________________________________
wydatki na rodki trwae

32

33

Ten wskanik

udziela informacji o zdolnoci przedsibiorstwa do utrzymania

rodkw trwaych ze swego dochodu gotwkowego bez zacigania poyczki.

Na zakupy rodkw trwaych wykorzystywane s zysk netto i amortyzacja.
Powyej wymienione wskaniki oparte s na wielkociach rocznych i su do
biecej oceny pozycji finansowej przedsibiorstwa

2.3

Rentowno i jej poziom

Rentowno jest to odpowiednio obliczony wynik finansowy dziaalnoci

gospodarczej firmy, ktry moe wystpowa jako zyskowno i deficytowo.

Zyskowno odnotowywana jest w przypadku, kiedy przedsibiorstwo osiga
dodatni wynik finansowy. Deficytowo natomiast jest odwrotnoci zyskownoci i
wystpuje , gdy firma uzyskuje ujemny wynik finansowy.
Przy

pomocy

wskanikw

konstruowanych

dla

oceny

efektywnoci

ekonomicznej funkcjonowania przedsibiorstwa mona charakteryzowa rne

aspekty dziaalnoci gospodarczej firmy, a w rd nich take rentowno.
Podstawowymi

miernikami

sucymi

do

oceny

szybkoci

zwrotu

zaangaowanego kapitau s wskaniki rentownoci, okrelane take wskanikami

zyskownoci. Przy pomocy tych wskanikw mona dokona zarwno oceny
przedsibiorstwa, jak rwnie oceny zdolnoci kierownictwa firmy w realizowaniu
jej strategicznego celu, jakim jest zwikszanie jej wartoci.
Wrd wskanikw rentownoci wyrni mona :
1. Wskanik rentownoci majtku
2. Wskanik rentownoci kapitau wasnego
3. Wskanik rentownoci sprzeday.
Rentowno majtku
Rentowno

majtku

udziela

informacji

wielkoci

przypadajcego na jednostk wartoci

WSKANIK RENTOWNOCI MAJTKU
33

zysku

netto

34

Zysk brutto ( netto )

________________________________ * 100
przecitny stan aktyww ogem

Wskanik

ten

charakteryzuje

efektywno

wykorzystania

majtku

przedsibiorstwa. Uwzgldnia on wpyw na wynik finansowy efektywnoci

wykorzystania zaangaowanych zasobw majtkowych.
Rosncy poziom wskanika oznacza maksymalizacj obrotu i obnik
kosztw wasnych , a take racjonaln
gospodark majtkiem trwaym i obrotowym. Wysza warto wskanika
wskazuje na korzystniejsz sytuacj finansow przedsibiorstwa.
Na wielko wskanika zyskownoci majtku ma wpyw szereg rnorodnych
czynnikw i dlatego przy obliczaniu wskanika okrela si wpyw wybranych
czynnikw na jego poziom. W tym celu korzysta si z zalenoci :

Zysk netto
zysk netto
sprzeda netto
_____________ = _______________ * _______________
aktywa ogem
sprzeda netto
aktywa ogem

WSKANIK RENTOWNOCI MAJTKU TRWAEGO

Zysk netto
__________________* 100
majtek trway

Wskanik ten jest rozwiniciem podstawowego wskanika rentownoci

Pozwala on okreli stopie efektywnoci finansowej majtku trwaego.
WSKANIK RENTOWNOCI MAJTKU OBROTOWEGO

Zysk netto
___________________*100
34

majtek obrotowy

35

Zyskowno kapitau wasnego mona okreli przez oglne wskaniki

zyskownoci kapitau wasnego lub wskaniki zyskownoci jednostkowych udziaw
kapitaowych.

Rentowno kapitau

WSKANIK RENTOWNOCI KAPITAU CAKOWITEGO

Zysk netto
__________________________*100
przecitny stan kapitau cakowitego

Wskanik ten jest podstawowym miernikiem efektywnoci gospodarowania

przedsibiorstwa. Przedstawia on wielko zysku przypadajcego na jednostk
zainwestowanego kapitau i okrela opacalno jego angaowania. Im duszy cykl
produkcyjny, tym poziom rentownoci powinien by wysoki.

Rentownoci zaangaowanego kapitau wasnego czyli tzw. Rentownoci

finansow przedsibiorstwa interesuj

si gwnie akcjonariusze i udziaowcy

ktrzy obserwuj stop zysku, jak przynosi im inwestycja w dan firm.

W tym celu wyznacza si wskanik rentownoci kapitau wasnego wedug
formuy :

Zysk netto
________________________*100
35
przecitny stan kapitau wasnego

36

Wyraa on wielko zysku przypadajc na redni stan kapitau wasnego.

Pozwala on okreli zdolno kapitau wasnego do generowania zysku. Im warto
wskanika jest wysza, tym sytuacja finansowa przedsibiorstwa jest korzystniejsza.
Wysza efektywno kapitau wasnego umoliwia bowiem uzyskanie wyszych
dywidend, a take dalszy rozwj firmy.
Dla celw analitycznych wskanik rentownoci kapitau wasnego mona
przedstawi jako iloczyn rentownoci majtku i wskanika zaangaowania majtku
w stosunku do kapitau wasnego. Wynika z tego, e rentowno finansowa zaley
od wielkoci wygospodarowanego zysku, a take od rde finansowania majtku.
Przedstawia to poniszy wzr :
Zysk netto
aktywa ogem
Wskanik rentownoci = _____________________* _____________________
Kapitau wasnego
aktywa ogem
kapita wasny

Wskanik rentownoci kapitau podstawowego ( akcyjnego, udziaowego )

jest pogbieniem wskanika rentownoci kapitau wasnego i wyraa si go wzorem:

Zysk netto
Wskanik rentownoci
______________________________________ * 100
Kapitau podstawowego = przecitny stan kapitau podstawowego

Wskanik ten okrela wielko zysku przypadajcego na jednostk kapitau np.

akcyjnego. Informuje on akcjonariuszy ( udziaowcw o moliwych korzyciach w
formie dywidend. Im wysza warto wskanika, tym wiksze potencjalne zyski.
Wskaniki rentownoci umoliwiaj okreli perspektywiczn pynno
finansow przedsibiorstwa. Wyszy poziom rentownoci wskazuje na generowanie
36

37

wikszej nadwyki finansowej, ktra w przyszoci moe by w odpowiedni sposb

ulokowana.

Rentowno sprzeday
Wskanik rentownoci sprzeday ma posta :

Zysk brutto ( netto )

___________________________________________ * 100
przychody ze sprzeday

Wskanik ten ma charakter dynamiczny i okrela zdolno przedsibiorstwa do

generowania zysku przez sprzeda. Okrela on udzia wyniku finansowego w
wartoci uzyskanej ze sprzeday produktw, towarw oraz zrealizowanych operacji
finansowych. Tendencja rosnca tego wskanika przy porwnaniu dwch okresw
moe wiadczy o wzrocie sprzeday, a take o osiganiu korzystniejszych cen
sprzeday i obnianiu jednostkowych kosztw wasnych. Im wysza jest warto
wskanika, tym wiksza opacalno sprzeday.
.

Efekty dwigni finansowej

Istnienie oraz pozycja firmy w warunkach gospodarki rynkowej uzalenione
s od zdolnoci do generowania zysku. Wielko zysku jest podstawow miar
efektywnoci dziaania przedsibiorstwa, a take podstaw jego rozwoju.
Wskazuje to na rol, jak odgrywa planowanie zysku.
Narzdziem wykorzystywanym w biecym zarzdzaniu przedsibiorstwem jest
mechanizm dwigni operacyjnej , ktry moe by wykorzystywany w
krtkookresowej ocenie rentownoci. Pozwala on oszacowa zmiany zysku zarwno
37

38

przy wzrocie, jak i w przypadku obnienia wartoci sprzeda . Dwigni operacyjn

oblicza si w celu ustalenia , jaka zmiana zysku towarzyszy bdzie danemu
przyrostowi sprzeday. Dziaa ona tym silniej, im wikszy jest udzia kosztw
staych w kosztach ogem. Jeeli udzia kosztw staych w kosztach
ogem jest wysoki, to wraliwo zysku na wahania sprzeday jest take wysoka
W przypadku, gdy udzia kosztw staych jest niski, to

rwnie zysk bdzie

wykazywa nisk wraliwo na wahania sprzeday.

Zjawisko

to

nazywane

jest

dwigni

operacyjn,

natomiast

indeks

przedstawiajcy procentow zmian zysku operacyjnego do zmiany wartoci

sprzeday okrelany jest stopniem dwigni operacyjnej :

% zmiana zysku operacyjnego

DOL = ____________________________________
% zmiana wartoci sprzeday
gdzie: zysk operacyjny = zysk przed spat odsetek i
opodatkowaniem ( EBIT )

Jeli zatem sprzeda wzronie przykadowo o 5%, to zysk operacyjny wzronie

o

5% * DOL. Stopie dwigni operacyjnej zaley zarwno od rentownoci

sprzeday, jak i od struktury kosztw staych i zmiennych.

Stopie ten bdzie zalea od poziomu sprzeday. Im wyszy stopie dwigni
operacyjnej, tym zysk firmy jest bardziej wraliwy na wahania rozmiarw sprzeday.
Stopie dwigni operacyjnej moe by wykorzystywany jako jedna z miar
ryzyka poniewa wraliwo zysku na zmiany warunkw gospodarowania jest
przejawem wysokiego stopnia ryzyka. Im wiksze zmiany wielkoci zysku pod
wpywem zmian w wielkoci sprzeday, tym ryzyko dziaalnoci operacyjnej jest
wiksze.

Stopie dwigni operacyjnej

DOL

38

39

1
0

PR

Z wykresu przedstawiajcego efekt dwigni operacyjnej odczyta mona, e

stopie dwigni operacyjnej osiga najwyszy poziom, gdy wielko sprzeday S
zblia si do progu rentownoci PR. Im dalej od progu rentownoci tzn. im wielko
sprzeday jest wiksza, tym stopie dwigni operacyjnej maleje i zblia si do
jednoci.
Dwignia finansowa to efekt polegajcy na zwikszeniu siy zarobkowej
kapitau wasnego, dziki wprowadzeniu obcych kapitaw do struktury rde
finansowania lub te zwikszeniu ich udziau w tej strukturze. Dwignia finansowa
odzwierciedla struktur kapitau firmy i zwizana jest z ponoszeniem kosztw
finansowych, a przede wszystkim odsetek od kredytw i poyczek. Ma ona miejsce
w

chwili

efektywnego

wykorzystania

obcych

kapitaw

dla

zwikszenia

zyskownoci kapitaw wasnych. Jeeli stopa odsetek paconych od kredytw i

innych zobowiza jest nisza od osignitej zyskownoci majtku, to rnica z tego
tytuu korzystniej ksztatuje zyskowno kapitaw wasnych.
Efekt dwigni finansowej wyraony przez stopie dwigni finansowej
przedstawia wzr :

Zysk operacyjny
DFL = ---------------------------------------------Zysk operacyjny - odsetki

lub
% zmiana zysku na akcj
DFL = --------------------------------------------------------% zmiana zysku operacyjnego
gdzie :
zysk operacyjny = zysk przed spat odsetek
39 i opodatkowaniem

40

Stopie dwigni finansowej informuje o ile procent zmieni si rentowno

kapitau wasnego, w przypadku gdy zysk operacyjny zmieni si o 1 %

Stopie dwigni finansowej

DFL

Kc
Kw
1
0

FPR

P0F

Z wykresu wynika, e stopie dwigni finansowej osiga najwyszy poziom,

gdy zysk operacyjny ksztatuje si w pobliu finansowego progu rentownoci FPR.
Wzrost zysku powoduje oddalanie si od FPR oraz wpywa na zmniejszenie stopnia
dwigni finansowej.
Analiza stanu zaduenia udziela istotnych informacji na temat sytuacji
finansowej przedsibiorstwa. Firma korzystajca z obcych rde finansowania
korzysta z dwigni finansowej zwikszajcej si zarobkow kapitaw wasnych. W
tej sytuacji wzrost zobowiza jest zjawiskiem korzystnym. Z drugiej strony znaczny
udzia dugu pociga za sob wysokie patnoci zwizane z obsug zaduenia.

40

41

BIBLIOGRAFIA
1. L. Bednarski. Analiza finansowa w przedsibiorstwie. Warszawa 1999.
2. W. Bie. Czytanie bilansu przedsibiorstwa. Warszawa 1999
3. W. Bie. Zarzdzanie Finansami przedsibiorstwa. Warszawa 1999
4. J. Czekaj. Z. Dresler Podstawy zarzdzania finansami firm Warszawa 1995
5. J. Duraj. Analiza ekonomiczna przedsibiorstwa Warszawa 1993
6. E. Eljasiak. W. Parteka. Przepywy gotwkowe. Gdask 1998
7. J. Gajdka. E. Waliska. Zarzdzanie finansowe. T.1. Warszawa 1998
8. M. Gotlieb. W. Lewczyski Cash flow sprawozdanie z przepywu gotwki. Sopot
1993
9. K. Haski. Rachunkowo i analiza finansowa w kierowaniu firm. Skierniewice
1999
10. J. Juszczyk. Sprawozdanie finansowe za 1998 rok - oglne zasady sporzdzania.
Buchalter Nr 25/98
11. T. Kiziukiewicz. Rachunkowo zarzdcza. Wrocaw 1997
12. B. Olzacka. R. Paczyska - Gociniak Leksykon zarzdzania finansami Gdask
1998
13. B. Olzacka. R. Paczyska - Gociniak. Jak ocenia firm. Gdask 1998
14. A.

Rutkowski

Analiza

wskanikowa

sprawozda

finansowych

Prawo

przedsibiorcy Nr 8/99
15. K. Sawicki Rachunkowo Finansowa Warszawa 1999
16. M.Sierpiska.

T.

Jachna.

Ocena

przedsibiorstwa

wedug

standardw

wiatowych Warszawa 1996

17. M.

Sierpiska

D.

Wdzki.

Zarzdzanie

pynnoci

finansow

przedsibiorstwie. Warszawa 1998

18. Tygodnik Finansowy : EDUK....:http://www.bci.krakow.pl/TF/leks.../

41

42

19. Tygodnik finansowy w w w. tf. pl - Wskaniki finansowe Michael R. TYRAN

s.1.
20. Ustawa o rachunkowoci z dnia 29.09.1994 r. Dz. U. Nr 121
21. Wykady dr J. Kozowski

SPIS TABLIC
1. Tablica 1.1.

- Podstawowe pozycje majtku i rde ich finansowania

w przedsibiorstwie

2. tablica 3.1.

- Ukad analityczny rachunku wynikw

2. tablica 3.2.

- Bilans analityczny firmy

3. tablica 3.3.

- Dynamika wynikw na podstawie bilansu analitycznego

4. tablica 3.4.

- Dynamiki wynikw firmy na podstawie analitycznego

ukadu rachunku wynikw

5. tablica 3.5.

- Wskaniki pynnoci finansowej

6. tablica 3.6.

- Przepyw rodkw pieninych w dziaalnoci operacyjnej

7. tablica 3.7.

- Wskaniki wydajnoci gotwkowej

8. tablica 3.8.

- Wskaniki rentownoci firmy

SPIS WYKRESW
1. wykres nr 1

- Stopie dwigni operacyjnej

2. wykres nr 2

- Stopie dwigni finansowej

3. wykres nr 3

- Ksztatowanie si pynnoci finansowej w firmie

4. wykres nr 4

- Ksztatowanie si wydajnoci gotwkowej

5. wykres nr 5

- Ksztatowanie si rentownoci w firmie

SPIS SCHEMATW
1. Schemat 1.1. - Tworzenie wyniku finansowego w przedsibiorstwie

16

2. schemat 2.1. - Podstawowe rodzaje analizy ekonomicznej przedsibiorstwa 24

SPIS WZORW
1. wzr 2.1.

- Wskanik biecej pynnoci

27

2. wzr 2.2.

- Wskanik pynnoci przypieszonej

28

42

43

3. wzr 2.3.

- Wskanik wypacalnoci gotwkowej

29

4. wzr 2.4.

- Wskanik natychmiastowej wypacalnoci

29

5. wzr 2.5.

- Wskanik wydajnoci gotwkowej sprzeday

31

6. wzr 2.6.

- Wskanik wydajnoci gotwkowej z zysku

31

7. wzr 2.7.

- Wskanik wydajnoci gotwkowej majtku

31

8. wzr 2.8.

- Wskanik wydajnoci gotwkowej majtku obrotowego

31

9. wzr 2.9.

- Wskanik wystarczalnoci gotwki operacyjnej na spat

dugw ogem

10. wzr 2.10.

32

- Wskanik wystarczalnoci gotwki operacyjnej na spat

dugw dugoterminowych

32

11. wzr 2.11.

- Wskanik oglnej wystarczalnoci gotwki operacyjnej

33

12. wzr 2.12.

- Wskanik reinwestycji gotwkowej

33

13. wzr 2.13.

- Wskanik wystarczalnoci gotwki operacyjnej na zakupy

rodkw trwaych

34

14. wzr 2.14.

- Wskanik rentownoci majtku

15. wzr 2.15.

16. wzr 2.16.

- Wskanik rentownoci majtku trwaego

35

17. wzr 2.17.

- Wskanik rentownoci majtku obrotowego

36

18. wzr 2.18.

36

19. wzr 2.19.

- Wskanik rentownoci kapitau wasnego

20. wzr 2.20.

21. wzr 2.21.

- Wskanik rentownoci kapitau podstawowego

38

22. wzr 2.22.

- Wskanik rentownoci sprzeday

38

23. wzr 2.24.

- Stopie dwigni operacyjnej

39

24. wzr 2.25.

1.Istota

35

- " -

Wskanik rentownoci kapitau cakowitego

37

- " -

- " klasyfikacja

sprawozda

43

finansowych.