2006 PL

Jak dziaa Unia Europejska
Przewodnik po instytucjach unijnych
Unia Europejska
Niniejsza broszura oraz inne krtkie zestawienia informacji o UE s dostpne w Internecie pod adresem: europa.eu/comm/publications Komisja Europejska Dyrekcja Generalna ds. Prasy i Komunikacji Publikacje B-1049 Bruksela Tekst ukoczono w czerwcu 2005 r. Ilustracja na okadce: Parlament Europejski Dane bibliograficzne zamieszczono na kocu publikacji. Luksemburg: Urzd Oficjalnych Publikacji Wsplnot Europejskich, 2006 ISBN 92-79-02236-9
Wsplnoty Europejskie, 2006 Zezwala si na reprodukcj.

Printed in Germany DRUK NA PAPIERZE BIELONYM BEZ UZYCIA CHLORU
.

Przewodnik po instytucjach unijnych
Spis treci
Wprowadzenie do Unii Europejskiej Traktaty Podejmowanie decyzji w UE Parlament Europejski: gos obywateli Rada Unii Europejskiej: gos pastw czonkowskich Komisja Europejska: czuwanie nad wsplnym interesem Trybuna Sprawiedliwoci: utrzymywanie porzdku prawnego Europejski Trybuna Obrachunkowy: jako za rozsdn cen Europejski Komitet Ekonomiczno-Spoeczny: gos spoeczestwa obywatelskiego Komitet Regionw: gos wadz lokalnych Europejski Bank Inwestycyjny: finansowanie projektw i pomoc dla maych firm Europejski Bank Centralny: zarzdzanie euro Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: badanie skarg obywateli Europejski Inspektor Ochrony Danych: zabezpieczanie prywatnoci obywateli Agencje Spojrzenie w przyszo
3 5 7 10 14 20 25 28 30 32 34 36 38 40 41 50
Wprowadzenie do Unii Europejskiej
nia Europejska (UE) to rodzina demokratycznych krajw wsppracujcych na rzecz poprawy warunkw ycia obywateli oraz budowania lepszego wiata.
Wprawdzie na pierwsze strony gazet trafiaj najczciej informacje o rodzinnych sprzeczkach i kryzysach, jednak z dala od obiektywu kamery Unia Europejska jest tak naprawd wyjtkowym osigniciem. Od ponad p wieku Unia niesie Europie pokj i dobrobyt. W tym czasie daa jej take wspln walut (euro) i pozbawiony granic jednolity rynek, w ramach ktrego obowizuje swoboda przepywu towarw, ludzi, usug i kapitau. Unia staa si take znaczc potg handlow i wiatowym liderem w dziedzinach takich jak ochrona rodowiska naturalnego czy pomoc rozwojowa. Nic wic dziwnego, e liczba jej czonkw wzrosa z szeciu do 25 i e w kolejce do przystpienia czekaj kolejne kraje. Unia w duej mierze zawdzicza swj sukces niespotykanemu gdzie indziej systemowi funkcjonowania. Unia nie jest bowiem federacj na wzr Stanw Zjednoczonych. Nie jest te jedynie organizacj wsppracy midzy rzdami na wzr ONZ. Unia jest jedyna w swoim rodzaju. Kraje wchodzce w skad UE (czyli pastwa czonkowskie) s niezalene i suwerenne, jednak postanowiy poczy sw suwerenno w celu osignicia siy i wpywu na arenie midzynarodowej, jakich same nigdy nie byyby w stanie osign. czenie suwerennoci oznacza w praktyce, e pastwa czonkowskie przenosz cz swoich kompetencji decyzyjnych na wsplnie stworzone instytucje tak, by decyzje w konkretnych obszarach wsplnego zainteresowania podejmowa demokratycznie na poziomie oglnoeuropejskim.
Wyzwaniom takim jak przeciwdziaanie zmianom klimatycznym czy ochrona rodowiska mona stawi czoa jedynie poprzez wspprac midzynarodow. UE jest liderem dziaa w tych obszarach
domeldunksen
Trzy podstawowe instytucje decyzyjne Unii to: Parlament Europejski (PE), ktry reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezporednio wybierany; Rada Unii Europejskiej, reprezentujca poszczeglne pastwa czonkowskie; Komisja Europejska, ktra stara si dba o wsplne dobro caej Unii. Te trzy instytucje wyznaczaj zaoenia polityki i tworz przepisy, ktre maj zastosowanie w caej Unii. Zasadniczo przygotowaniem nowych aktw prawnych zajmuje si Komisja, jednak to Parlament i Rada je przyjmuj. Na stray prawa europejskiego stoi Trybuna Sprawiedliwoci, za Trybuna Obrachunkowy kontroluje finansowanie dziaa Unii. W funkcjonowaniu UE istotn rol odgrywaj te inne organy: Europejski Komitet Ekonomiczno-Spoeczny reprezentuje spoeczestwo obywatelskie, pracodawcw i pracownikw; Komitet Regionw reprezentuje wadze regionalne i lokalne; Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE oraz pomaga maym przedsibiorstwom za porednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego; Europejski Bank Centralny odpowiada za europejsk polityk monetarn; Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewaciwe administrowanie w instytucjach i jednostkach UE; Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na stray prywatnoci danych osobowych obywateli. Ponadto Unia powoaa cay szereg wyspecjalizowanych agencji, ktre s odpowiedzialne za realizacj konkretnych zada natury technicznej, naukowej lub zarzdczej. Zakres kompetencji i odpowiedzialnoci instytucji unijnych oraz zasady i procedury, jakie musz one stosowa, okrelono w traktatach, na ktrych opiera si Unia. Traktaty uzgadniane s przez prezydentw i premierw wszystkich krajw UE, ratyfikuj je za parlamenty. W nastpnych rozdziaach opisano traktaty i instytucje europejskie, wyjaniajc, co kada z nich robi oraz jak wygldaj ich wzajemne stosunki. W dalszej czci znajduje si krtki opis agencji i innych organw uczestniczcych w funkcjonowaniu Unii. Caa broszura ma za zadanie wyjani, jak dziaa Unia Europejska.
Traktaty
Fundament Unii Europejskiej stanowi cztery traktaty: Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Wgla i Stali (EWWiS), podpisany 18 kwietnia 1951 r. w Paryu, ktry wszed w ycie 23 lipca 1952 r. i wygas w dniu 23 lipca 2002 r.; Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Gospodarcz (EWG), podpisany 25 marca 1957 r. w Rzymie, ktry wszed w ycie 1 stycznia 1958 r. (czsto nazywany traktatem rzymskim); Traktat ustanawiajcy Europejsk Wsplnot Energii Atomowej (Euratom), podpisany w Rzymie jednoczenie z Traktatem ustanawiajcym EWG; Traktat o Unii Europejskiej (UE), podpisany 7 lutego 1992 r., ktry wszed w ycie 1 listopada 1993 r. Pierwsze trzy powoyway do ycia trzy Wsplnoty Europejskie, tj. system wsplnego podejmowania decyzji w zakresie wgla, stali, energii atomowej oraz zasadniczych sektorw gospodarki pastw czonkowskich. Instytucje poszczeglnych wsplnot ustanowione w celu zarzdzania tym systemem zostay w 1967 roku poczone w jedn Komisj i jedn Rad. Niezalenie od swojej roli gospodarczej, EWG stopniowo przejmowaa na siebie coraz wikszy zakres odpowiedzialnoci za polityk w dziedzinach takich jak sprawy spoeczne, ochrona rodowiska czy polityka regionalna. Poniewa w zwizku z tym EWG przestaa by wsplnot czysto gospodarcz, w czwartym traktacie (czyli w traktacie z MaWsplnota (wikastricht) przemianowano j szo obszarw, po prostu na Wsplnot w ktrych istnieje Europejsk (WE).
wsplna polityka)
pieczestwa oraz w sprawach wewntrznych i wymiarze sprawiedliwoci. Dodajc do systemu wsplnotowego te dwie gazie wsppracy midzyrzdowej, traktat z Maastricht stworzy now struktur opart na trzech filarach o charakterze nie tylko gospodarczym, lecz take politycznym. Ta struktura to wanie Unia Europejska (UE).
UNIA EUROPEJSKA
Wsppraca poliWsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa cyjna i sdowa w sprawach karnych
W Maastricht rzdy pastw czonkowskich postanowiy rwnie nawiza wspprac w zakresie wsplnej polityki zagranicznej i bez-
TRAKTATY
Unia Europejska opiera si na traktatach. Jej trzy filary odpowiadaj rnym obszarom polityki, w ktrych obowizuj odmienne systemy podejmowania decyzji
Wanie 9 maja 1950 r. Minister Spraw Zagranicznych Francji Robert Schuman po raz pierwszy publicznie wyoy idee, ktre doprowadziy do powstania Unii Europejskiej. Dlatego te dzie 9 maja obchodzi si co roku jako urodziny UE
EC
Traktaty s podstaw wszystkich dziaa Unii. Zmieniano je za kadym razem, gdy przyjmowano do Unii nowych czonkw. Czasami traktaty zmienia si rwnie w celu wprowadzenia reform w instytucjach Unii Europejskiej lub rozszerzenia jej kompetencji o nowe obszary polityki. Zawsze odbywa si to poprzez specjaln konferencj rzdw pastw czonkowskich (tzw. konferencj midzyrzdow, w skrcie z angielskiego: IGC). W cigu ostatnich dwch dziesicioleci odbyy si cztery takie konferencje, zmierzajce do przeprowadzenia zmian w traktatach UE, i przyniosy one nastpujce skutki: Jednolity Akt Europejski (ang. SEA) zosta podpisany w lutym 1986 r. i wszed w ycie 1 lipca 1987 r. Zmienia on Traktat EWG i torowa drog do realizacji projektu jednolitego rynku. Traktat z Amsterdamu zosta podpisany 2 padziernika 1997 r. i wszed w ycie 1 maja 1999 r. Zmienia on traktaty UE i WE oraz wprowadza liczbowe (zamiast literowych) oznaczenia artykuw Traktatu UE. Traktat z Nicei, podpisany 26 lutego 2001 r., wszed w ycie 1 lutego 2003 r. Wprowadza on dalsze zmiany do pozostaych traktatw,
upraszczajc system decyzyjny w Unii, by moga w dalszym cigu skutecznie funkcjonowa po rozszerzeniu w 2004 r. Projekt Traktatu ustanawiajcego Konstytucj dla Europy podpisano w czerwcu 2004 r. Jego celem byo uproszczenie Unii Europejskiej przez zastpienie istniejcych traktatw jedn Konstytucj, ktra w przejrzysty sposb opisuje, czym jest Unia, w jaki sposb podejmuje decyzje, kto i za co w niej odpowiada. Konstytucja nie moe jednak wej w ycie bez ratyfikowania przez parlamenty narodowe wszystkich krajw UE. W niektrych z nich zatwierdzenie Konstytucji wymaga ponadto referendum. Obywatele Francji i Niderlandw odrzucili projekt konstytucji w referendach przeprowadzonych w maju 2005 r. Z tego powodu nie moe ona w przewidywalnej przeszoci wej w ycie. Rada Europejska analizuje obecnie konsekwencje tego stanu rzeczy dla kierunku dalszego rozwoju UE. Wicej informacji o Konstytucji mona znale pod adresem internetowym http://europa.eu.int/constitution/
Podejmowanie decyzji w UE
W procesach decyzyjnych na poziomie europejskim uczestnicz rne instytucje UE, w szczeglnoci: Komisja Europejska, Parlament Europejski (PE), Rada Unii Europejskiej. Zasadniczo to Komisja Europejska wystpuje z wnioskami dotyczcymi nowych aktw prawnych, natomiast Parlament i Rada przyjmuj te akty. W decyzjach UE odpowiedni rol odgrywaj take inne instytucje. Zasady i procedury podejmowania decyzji w Unii zostay okrelone w Traktatach. Kady wniosek dotyczcy nowego aktu prawnego musi opiera si na konkretnym artykule Traktatu, zwanym jego podstaw prawn. Podstawa prawna danego aktu decyduje za o tym, jakiej procedury naley uy do jego przyjcia. Trzy podstawowe procedury decyzyjne w Unii to procedura konsultacji, zgody i wspdecyzji.
1. Procedura konsultacji
W ramach tej procedury Rada konsultuje si w sprawie danego aktu prawnego z Parlamentem, jak rwnie z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Spoecznym (EKES) oraz Komitetem Regionw (KR).
Trzy rady ktra czym si zajmuje?

W rozpoznawaniu instytucji europejskich nietrudno o pomyki zwaszcza jeli podobne organy maj podobne nazwy, jak na przykad trzy rne rady. Rada Europejska W jej skad wchodz gowy pastw lub szefowie rzdw (tzn. prezydenci lub premierzy) wszystkich krajw Unii oraz przewodniczcy Komisji Europejskiej. Rada Europejska spotyka si zasadniczo cztery razy w roku i ustala oglne kierunki polityki UE oraz ocenia dokonane postpy. Jest to w Unii organ polityczny najwyszego szczebla, dlatego te jej spotkania czsto nazywa si szczytami. Rada Unii Europejskiej Dawniej znana jako Rada Ministrw, instytucja ta skada si z ministrw rzdw wszystkich pastw UE. Rada UE spotyka si regularnie w celu podejmowania szczegowych decyzji oraz przyjmowania aktw prawa wsplnotowego. Dokadniejszy opis jej zada znajduje si w dalszej czci niniejszej broszury. Rada Europy Rada Europy nie jest instytucj UE. Jest to organizacja midzyrzdowa, ktrej zadaniem jest midzy innymi ochrona praw czowieka, promowanie rnorodnoci kulturowej Europy oraz zwalczanie problemw spoecznych takich jak uprzedzenia rasowe czy nietolerancja. Rada powstaa w 1949 roku i jednym z jej pierwszych osigni byo stworzenie Europejskiej Konwencji Praw Czowieka. Aby umoliwi obywatelom egzekwowanie ich praw wynikajcych z konwencji, Rada Europy powoaa do ycia Europejski Trybuna Praw Czowieka. Rada Europy liczy obecnie 46 czonkw, w tym 25 pastw Unii. Jej siedzib jest Paac Europy w Strasburgu (Francja).
7
Parlament ma moliwo: przyj wniosek Komisji odrzuci go lub poprosi o wprowadzenie do niego poprawek. Jeli Parlament da wprowadzenia do dokumentu poprawek, Komisja jest zobowizana do rozwaenia wszystkich proponowanych przez Parlament zmian. Jeli Komisja przyjmie ktrkolwiek z nich, wysya do Rady zmieniony wniosek legislacyjny. Rada analizuje zmieniony wniosek i przyjmuje go lub wprowadza do niego dalsze poprawki. W tej procedurze, podobnie jak we wszystkich innych, zmiana wniosku Komisji przez Rad wymaga jednomylnoci jej czonkw.
Procedura przebiega podobnie jak w przypadku konsultacji, jednak Parlament nie ma w niej prawa do wprowadzania poprawek do wniosku musi go w caoci przyj lub odrzuci. Zgoda Parlamentu wymaga bezwzgldnej wikszoci oddanych gosw.
3. Procedura wspdecyzji
Jest to obecnie najbardziej powszechna procedura legislacyjna w UE. W procedurze tej rola Parlamentu nie ogranicza si jedynie do wydania opinii: Parlament peni w tym przypadku funkcj prawodawcz na rwni z Rad. Jeli Rada i Parlament nie mog osign porozumienia w sprawie konkretnego wniosku legislacyjnego, jest on kierowany do komitetu pojednawczego, skadajcego si z jednakowej liczby przedstawicieli Parlamentu i Rady. Jeli komitet osignie porozumienie, uzgodniony tekst trafia ponownie do obu instytucji w celu jego przyjcia. Poniszy rysunek przedstawia szczegowy przebieg tej procedury. Dodatkowe informacje znajduj si na stronie internetowej: http://europa.eu.int/comm/codecision/index _en.htm
2. Procedura zgody
Procedura zgody wymaga od Rady uzyskania zgody Parlamentu Europejskiego przed podjciem okrelonych, szczeglnie wanych decyzji.
Kto pracuje w instytucjach UE?

Urzdnicy pracujcy w instytucjach unijnych pochodz ze wszystkich pastw czonkowskich, a czasami nawet spoza UE. S wrd nich ludzie rnych zawodw i specjalnoci od doradcw politycznych i kierownikw po ekonomistw, prawnikw, tumaczy, sekretarki i personel techniczny. Pracownicy instytucji musz by gotowi do pracy w rodowisku wielokulturowym i wielojzycznym, zazwyczaj z dala od ojczystego kraju. Urzdnicy unijni wyaniani s w drodze konkursowych egzaminw. Od stycznia 2003 roku egzaminy takie s organizowane centralnie przez Europejskie Biuro Selekcji Kadr (EPSO). Wicej informacji na stronie internetowej europa.eu.int/epso
Procedura wspdecyzji 1. Wniosek Komisji

1.a Opinia EKES, opinia KR
2. Pierwsze czytanie w PE opinia
3. Zmieniony wniosek Komisji
4. Pierwsze czytanie w Radzie 7. PE przyjmuje wniosek bez poprawek

8. Rada moe przyj akt
5. Rada przyjmuje poprawki PE

6. Rada moe przyj zmieniony akt
9. Wsplne stanowisko Rady
10. Komunikat Komisji do Rady w sprawie wsplnego stanowiska
11. Drugie czytanie w PE
12. PE przyjmuje wsplne stanowisko lub nie wypowiada si
14. PE odrzuca wsplne stanowisko
16. PE proponuje poprawki we wsplnym stanowisku
17. Stanowisko Komisji w sprawie poprawek PE
13. Akt uwaa si za przyjty
15. Akt uwaa si za nieprzyjty 18. Drugie czytanie w Radzie
19. Rada zatwierdza zmienione wsplne stanowisko

(i) wikszoci kwalifikowan, jeli Komisja wydaa opini pozytywn
20. Akt zostaje przyjty w zmienionej wersji
(ii) jednomylnie, jeli Komisja wydaa opini negatywn
21. Rada nie przyjmuje poprawek do wsplnego stanowiska
22. Zwoanie komitetu pojednawczego
23. Procedura pojednawcza

29. Komitet pojednawczy nie osiga porozumienia w sprawie tekstu aktu
30. Akt nie zostaje przyjty
24. Komitet pojednawczy uzgadnia tekst aktu 27. Parlament i Rada odrzucaj uzgodniony tekst
25. Parlament i Rada przyjmuj akt w oparciu o uzgodniony tekst
26. Akt zostaje przyjty
28. Akt nie zostaje przyjty

9
Parlament Europejski: gos obywateli
Podstawowe informacje Rola: organ prawodawczy UE wybierany w wyborach bezporednich Najblisze wybory: czerwiec 2009 r. Posiedzenia: comiesiczne sesje plenarne w Strasburgu, posiedzenia komisji parlamentarnych i dodatkowe sesje w Brukseli Adres: Plateau du Kirchberg, BP 1601, L-2929 Luksemburg Telefon: (352) 43 00-1 Internet: www.europarl.eu.int
Parlament Europejski (PE) wybieraj obywatele Unii Europejskiej, i to ich interesy on reprezentuje. Historia Parlamentu siga lat 50. ubiegego wieku i zapisw w traktatach zaoycielskich. Od 1979 roku jego posowie s wybierani w wyborach bezporednich przez obywateli, ktrych reprezentuj. Wybory odbywaj si co pi lat. Gosowa w nich moe kady zarejestrowany w spisie wyborczym obywatel Unii. Parlament wyraa demokratyczn wol obywateli UE (ponad 455 milionw ludzi) i reprezentuje ich interesy w dyskusjach z pozostaymi instytucjami unijnymi. Obecny skad zgromadzenia wybrany w czerwcu 2004 r. liczy 732 posw ze wszystkich 25 krajw Unii. Blisko jedna trzecia z nich (222) to kobiety. Posowie nie zasiadaj w Parlamencie Europejskim wedug kraju pochodzenia, lecz wedug przynalenoci do jednego z siedmiu oglnoeuropejskich ugrupowa politycznych. Posowie reprezentuj cay wachlarz pogldw na temat integracji europejskiej, od opinii skrajnie federalistycznych po otwarty eurosceptycyzm.
European Parliament
Wybierani w wyborach bezporednich przedstawiciele obywateli UE spotykaj si w Strasburgu, by debatowa i gosowa nad unijnym prawodawstwem, ktre dotyczy nas wszystkich
10
Liczba mandatw wg pastw

(w porzdku alfabetycznym wedug nazwy kraju w jego wasnym jzyku) Belgia 24 Republika Czeska 24 Dania 14 Niemcy 99 Estonia 6 Grecja 24 Hiszpania 54 Francja 78 Irlandia 13 Wochy 78 Cypr 6 otwa 9 Litwa 13 Luksemburg 6 Wgry 24 Malta 5 Niderlandy 27 Austria 18 Polska 54 Portugalia 24 Sowenia 7 Sowacja 14 Finlandia 14 Szwecja 19 Zjednoczone Krlestwo 78 Razem 732
Siedziby Parlamentu
Parlament Europejski ma trzy siedziby: Bruksela (Belgia), Luksemburg oraz Strasburg (Francja). Luksemburg jest siedzib administracji Parlamentu (jego Sekretariatu Generalnego). Posiedzenia caego Parlamentu, zwane sesjami plenarnymi, odbywaj si w Strasburgu, a czasem w Brukseli. Komisje parlamentarne spotykaj si natomiast w Brukseli.
Zadania Parlamentu
Parlament peni trzy podstawowe funkcje: 1. Przyjmuje akty prawa europejskiego w wielu obszarach polityki wsplnie z Rad. Fakt, e posowie do Parlamentu s wybierani bezporednio przez obywateli, jest jednym z czynnikw gwarantujcych demokratyczne umocowanie prawa europejskiego. 2. Parlament sprawuje nadzr demokratyczny nad pozostaymi instytucjami UE, zwaszcza nad Komisj. Do jego kompetencji naley zatwierdzanie lub odrzucanie kandydatur komisarzy. Parlament ma te prawo odwoania caej Komisji na podstawie wotum nieufnoci.
Liczba mandatw poszczeglnych ugrupowa politycznych (stan na 2 czerwca 2005 r.)

Grupa Zielonych/Wolne Przymierze Europejskie Greens/EFA 42 Grupa Niepodlego/Demokracja IND/DEM 36 Porozumienie Liberaw i Demokratw na rzecz Europy ALDE 88 Europejska Partia Ludowa (Chrzecijascy Demokraci) i Europejscy Demokraci EPP-ED 268
Grupa Socjalistyczna PES 201
Zjednoczona Lewica Europejska/Nordycka Zielona Lewica GUE/NGL 41
Unia na rzecz Europy Narodw UEN 27 Niezrzeszeni NI 29
11
3. Parlament posiada rwnie kompetencje budetowe. Wraz z Rad przyjmuje on budet UE, a zatem moe wywiera wpyw na wydatki Unii. Na koniec procedury budetowej Parlament w caoci przyjmuje lub odrzuca budet. Poniej dokadniej opisano te trzy funkcje.
Przez ca swoj kadencj Komisja jest politycznie odpowiedzialna przed Parlamentem, ktry dysponuje wotum nieufnoci, zmuszajcym j do zbiorowej dymisji. Parlament sprawuje te swoje funkcje nadzorcze poprzez regularne badanie sprawozda skadanych przez Komisj (roczne sprawozdanie oglne, sprawozdania z wykonania budetu itp.). Ponadto Parlament systematycznie zwraca si do Komisji z zapytaniami, na ktre komisarze maj obowizek udzieli odpowiedzi. Parlament monitoruje rwnie prac Rady posowie regularnie zwracaj si do Rady z zapytaniami, za przewodniczcy Rady jest obecny na sesjach plenarnych PE, jak te uczestniczy w wanych debatach. Parlament moe rwnie wykonywa swoje funkcje nadzoru demokratycznego poprzez badanie petycji obywateli oraz powoywanie komisji ledczych. Wreszcie Parlament ma swj udzia w kadym szczycie UE (tj. posiedzeniu Rady Europejskiej). Podczas inauguracji szczytu przewodniczcy Parlamentu jest proszony o wyraenie opinii i wtpliwoci Parlamentu dotyczcych aktualnych problemw oraz kwestii umieszczonych w porzdku obrad Rady Europejskiej.
1. Przyjmowanie aktw prawa europejskiego

Najbardziej powszechn procedur przyjmowania prawodawstwa unijnego jest wspdecyzja (patrz wczeniej: Podejmowanie decyzji w UE). Procedura ta zrwnuje kompetencje Parlamentu Europejskiego i Rady i ma zastosowanie do aktw prawnych dotyczcych caego szeregu zagadnie. W niektrych obszarach (na przykad w dziedzinie rolnictwa, polityki gospodarczej, imigracji czy w sprawach wizowych) Rada przyjmuje akty samodzielnie, jednak musi wczeniej zapyta o opini Parlament. Ponadto zgoda Parlamentu wymagana jest przy podejmowaniu pewnych wakich decyzji, na przykad o przyjciu do Unii nowych krajw. Parlament nadaje take impulsy do tworzenia nowych aktw prawnych poprzez badanie rocznego planu prac Komisji, rozwaanie, jakie nowe akty prawne byyby wskazane oraz zwracanie si do Komisji o przygotowanie odpowiednich wnioskw.
3. Kompetencje budetowe
Roczny budet UE jest zatwierdzany wsplnie przez Parlament i Rad. Parlament debatuje nad nim w dwch kolejnych czytaniach. Budet nie moe wej w ycie bez podpisu przewodniczcego Parlamentu. Wydatki budetowe monitoruje parlamentarna Komisja Kontroli Budetowej (COCOBU). Co roku Parlament decyduje, czy zgadza si ze sposobem wykonania przez Komisj budetu za poprzedni rok budetowy. Proces ten nazywa si udzielaniem absolutorium.
2. Nadzr demokratyczny
Parlament sprawuje nadzr demokratyczny nad pozostaymi instytucjami europejskimi. Czyni to na kilka sposobw. Kiedy powstaje nowa Komisja, jej czonkowie s nominowani przez rzdy pastw czonkowskich UE, jednak ich ostateczne powoanie na komisarzy wymaga zgody Parlamentu. Parlament przesuchuje oddzielnie kadego komisarza, w tym rwnie przewodniczcego Komisji, a nastpnie gosuje nad przyjciem caego skadu Komisji.
12
Josep Borrell Fontelles zosta wybrany na przewodniczcego Parlamentu Europejskiego w 2004 r.
Organizacja pracy Parlamentu

Prace w Parlamencie prowadzone s w dwch zasadniczych etapach. Przygotowanie do sesji plenarnej. Zajmuj si tym posowie z poszczeglnych komisji parlamentarnych, specjalizujcych si w konkretnych dziedzinach dziaalnoci UE. Zagadnienia, ktre bd przedmiotem debaty na sesji, s te poddawane dyskusji wewntrz ugrupowa politycznych.
Sesja plenarna. Sesje plenarne odbywaj si zwykle w Strasburgu (jeden tydzie w miesicu), a czasami w Brukseli (sesje dwudniowe). Podczas sesji Parlament debatuje nad wnioskami legislacyjnymi i gosuje nad poprawkami do nich przed podjciem ostatecznej decyzji co do caego aktu. Inne punkty porzdku dziennego obrad mog by zwizane z komunikatami Komisji lub Rady lub pytaniami dotyczcymi wydarze w Unii Europejskiej lub na wiecie.
13
European Parliament
Rada Unii Europejskiej: gos pastw czonkowskich

Podstawowe informacje
Rola: organ prawodawczy (w niektrych dziedzinach take wykonawczy) UE; reprezentuje pastwa czonkowskie Czonkowie: jeden minister z kadego kraju Unii Prezydencja: oparta na systemie rotacyjnym zmieniajca si co sze miesicy Posiedzenia: Bruksela (Belgia), z wyjtkiem posiedze w kwietniu, czerwcu i padzierniku, ktre odbywaj si w Luksemburgu Adres: Rue de la Loi/Wetstraat 175, B-1048 Bruksela Telefon: (32-2) 285 61 11 Internet: ue.eu.int
Rada jest gwnym organem decyzyjnym Unii Europejskiej. Podobnie jak Parlament Europejski, Rad powoay do ycia traktaty zaoycielskie w latach 50. XX w. Rada reprezentuje pastwa czonkowskie. W jej posiedzeniach uczestniczy po jednym ministrze z kadego kraju Unii. To, ktry minister uczestniczy w danym spotkaniu, jest uzalenione od poruszanej na nim tematyki. Na przykad w posiedzeniu Rady debatujcej nad sprawami ochrony rodowiska bior udzia ministrowie rodowiska wszystkich pastw UE. Rad t nazywa si Rad ds. rodowiska. Stosunkami Unii z reszt wiata zajmuje si Rada ds. Oglnych i Stosunkw Zewntrznych. Ta konfiguracja Rady ma jednak znacznie szerszy zakres odpowiedzialnoci, obejmujcy zagadnienia oglnej polityki Unii. Dlatego te w jej posiedzeniach moe uczestniczy dowolny minister lub sekretarz stanu wyznaczony przez rzd swego kraju. cznie istnieje dziewi moliwych konfiguracji Rady: Rada ds. Oglnych i Stosunkw Zewntrznych Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin)
14
Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwoci i Spraw Wewntrznych (JHA) Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Spoecznej, Zdrowia i Polityki dotyczcej Konsumentw Rada ds. Konkurencyjnoci Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii Rada ds. Rolnictwa i Rybowstwa Rada ds. rodowiska Rada ds. Edukacji, Modziey i Kultury Kady minister zasiadajcy w Radzie jest penomocny do podejmowania zobowiza w imieniu swojego rzdu. Innymi sowy, podpis danego ministra jest rwnoznaczny z podpisem caego rzdu. Ponadto kady minister w Radzie odpowiada przed parlamentem swojego kraju oraz przed obywatelami, ktrych ten parlament reprezentuje. To wanie stanowi umocowanie demokratyczne decyzji Rady. Maksymalnie cztery razy w roku prezydenci lub premierzy pastw czonkowskich wraz z przewodniczcym Komisji Europejskiej spotykaj si jako Rada Europejska. Podczas tych szczytw UE wyznaczane s oglne kierunki polityki Unii oraz rozwizywane problemy, ktrych nie mona byo rozwiza na niszym szczeblu (tzn. na szczeblu ministrw
w ramach zwykych posiedze Rady). Debaty Rady Europejskiej ze wzgldu na wako tematyki czsto przeduaj si do pnych godzin nocnych i przycigaj spor uwag mediw.
Wikszo tych zada zwizana jest z domen wsplnotow, tzn. z obszarami dziaania, w ktrych pastwa czonkowskie postanowiy poczy sw suwerenno i przenie kompetencje decyzyjne na instytucje UE. Sfera ta to pierwszy filar Unii Europejskiej. Jednak ostatnie dwa z wymienionych wyej zada odnosz si gwnie do obszarw, w ktrych pastwa czonkowskie nie przeniosy kompetencji decyzyjnych na szczebel Wsplnoty, a jedynie wsplnie dziaaj. Taki model nazywa si wspprac midzyrzdow i obejmuje on drugi i trzeci filar Unii Europejskiej. Poniej dokadniej opisano prac Rady.
Zadania Rady
Rada ma sze zasadniczych zada. 1. Przyjmuje akty prawa europejskiego w wielu obszarach polityki wsplnie z Parlamentem Europejskim. 2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i spoecznej w krajach czonkowskich. 3. Zawiera umowy midzynarodowe pomidzy UE a innymi krajami lub organizacjami midzynarodowymi. 4. Przyjmuje budet UE wsplnie z Parlamentem Europejskim. 5. Realizuje i rozwija wspln polityk zagraniczn i bezpieczestwa (WPZB wicej informacji poniej) na podstawie wytycznych Rady Europejskiej. 6. Koordynuje wspprac midzy krajowymi sdami i organami policji w sprawach karnych (patrz rozdzia Wolno, bezpieczestwo i sprawiedliwo poniej).
The Council of the European Union
1. Legislacja
Znaczna cz aktw prawa europejskiego przyjmowana jest wsplnie przez Rad i Parlament (patrz rozdzia Podejmowanie decyzji w UE powyej). Zasadniczo Rada podejmuje dziaania legislacyjne na wniosek Komisji. Zwykle to rwnie Komisja jest odpowiedzialna za zapewnienie, e unijne prawodawstwo jest waciwie stosowane.
Ministrowie ze wszystkich pastw UE spotykaj si w ramach Rady w celu podejmowania wsplnych decyzji w sprawach polityki UE i jej prawodawstwa
15
2. Koordynacja polityki poszczeglnych pastw czonkowskich

Kraje Unii postanowiy ksztatowa ogln polityk gospodarcz w oparciu o cis koordynacj swoich polityk gospodarczych na szczeblu krajowym. Koordynacj t zajmuj si ministrowie gospodarki i finansw, ktrzy razem tworz Rad ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin). Kraje czonkowskie d take do tworzenia nowych miejsc pracy i poprawy swych systemw edukacji, ochrony zdrowia i zabezpiecze socjalnych. Wprawdzie poszczeglne kraje samodzielnie odpowiadaj za wasn polityk w tych dziedzinach, jednak mog uzgadnia midzy sob wsplne cele i na podstawie dowiadcze innych uczy si najbardziej skutecznych rozwiza. Proces ten nazywa si otwart metod koordynacji i odbywa si na poziomie Rady.
5. Wsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa

Pastwa czonkowskie Unii wsppracuj nad tworzeniem i rozwijaniem wsplnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa (WPZB). Jednak polityka zagraniczna, bezpieczestwo i obrona to dziedziny podlegajce niezalenej kontroli rzdw poszczeglnych pastw. W dziedzinach tych nie poczono suwerennoci poszczeglnych krajw, dlatego Parlament i Komisja Europejska odgrywaj w nich jedynie bardzo ograniczon rol. Mimo to wspdziaanie w tych dziedzinach jest dla krajw Unii bardzo korzystne, za Rada jest gwnym forum wsppracy midzyrzdowej. Z myl o skuteczniejszym reagowaniu na kryzysy midzynarodowe Unia Europejska stworzya te Siy Szybkiego Reagowania. Nie jest to armia europejska, poniewa onierze pozostaj czonkami krajowych si zbrojnych pod dowdztwem wasnego kraju, za ich rola ogranicza si do realizacji konkretnych zada zwizanych z pomoc humanitarn, operacjami ratunkowymi, misjami pokojowymi czy te zarzdzaniem kryzysowym. Na przykad w roku 2003 UE przeprowadzia operacj wojskow (kryptonim Artemis) w Demokratycznej Republice Konga, za w 2004 roku rozpocza operacj pokojow (kryptonim Althea) w Boni i Hercegowinie. W tego rodzaju dziaaniach Rad wspieraj: Komitet Polityczny i Bezpieczestwa (PSC), Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC) oraz Sztab Wojskowy Unii Europejskiej (EUMS), skadajcy si z ekspertw krajowych oddelegowanych do sekretariatu Rady przez pastwa czonkowskie.
3. Zawieranie umw midzynarodowych

Co roku Rada zawiera (tzn. oficjalnie podpisuje) szereg umw midzy Uni Europejsk a krajami spoza UE oraz organizacjami midzynarodowymi. Umowy te obejmuj sprawy oglne, takie jak handel, wsppraca czy pomoc rozwojowa, lub te dotycz bardziej wskich dziedzin, takich jak wkiennictwo, rybowstwo, nauka i technika, transport itp. Ponadto Rada moe zawiera konwencje midzy krajami UE w obszarach takich jak podatki, prawo spek czy ochrona konsularna. Konwencje mog rwnie dotyczy wsppracy w obszarze wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci (patrz niej).
4. Przyjmowanie budetu UE
Roczny budet UE zatwierdzaj wsplnie Rada i Parlament Europejski.
16
Spory o prawo do opieki nad dzieckiem nie powinny rozbija rodzin. UE zapewnia uznawanie wyrokw sdw kadego pastwa czonkowskiego we wszystkich pozostaych krajach Unii
6. Wolno, bezpieczestwo i sprawiedliwo

Obywatele Unii Europejskiej mog mieszka i pracowa w dowolnym kraju UE dlatego powinni mie jednakowy dostp do wymiaru sprawiedliwoci, bez wzgldu na to, gdzie si znajduj. Sdy krajowe musz zatem wsppracowa po to, by na przykad wyrok sdu jednego kraju w sprawie rozwodu lub opieki nad dzieckiem by uznawany we wszystkich pozostaych krajach Unii. Ze swobody przemieszczania si w Unii korzystaj nie tylko praworzdni obywatele. Wykorzystuj j rwnie przestpcy i terroryci. Walka z przestpczoci midzynarodow wymaga wsppracy midzy sdami, organami policji, celnikami oraz subami imigracyjnymi wszystkich pastw UE. Musz one midzy innymi zadba o to, by: zewntrzne granice Unii byy skutecznie strzeone,
celnicy i policja wymieniali informacje na temat przemieszczania si osb podejrzanych o przemyt narkotykw lub ludzi, uchodcy wystpujcy o azyl podlegali jednolitej procedurze w caej Unii w celu uniknicia zjawiska wtrnego przenoszenia si imigrantw w UE, wykorzystujcych rnice w prawie imigracyjnym poszczeglnych krajw. Tego typu zagadnieniami zajmuje si Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwoci i Spraw Wewntrznych, czyli ministrowie sprawiedliwoci i ministrowie spraw wewntrznych. Unia dy w tym zakresie do stworzenia w swoich granicach jednolitej przestrzeni wolnoci, bezpieczestwa i sprawiedliwoci.
Organizacja pracy Rady

Coreper
Kady kraj UE ma w Brukseli stay zesp (przedstawicielstwo), ktre go reprezentuje i broni jego interesu narodowego na szczeblu
17
Ed Bock/Corbis/Van Parys Media
unijnym. Szef przedstawicielstwa jest de facto ambasadorem swojego kraju przy Unii Europejskiej. Ambasadorowie (zwani staymi przedstawicielami) spotykaj si co tydzie w ramach Komitetu Staych Przedstawicieli (francuski skrt: Coreper). Zadaniem tego Komitetu jest przygotowywanie prac Rady z wyjtkiem wikszoci zagadnie rolniczych, ktrymi zajmuje si Specjalny Komitet ds. Rolnictwa. Coreper jest wspierany przez szereg grup roboczych, skadajcych si z urzdnikw administracji poszczeglnych krajw.
kady kraj UE po kolei przejmuje odpowiedzialno za porzdek obrad Rady i przewodzi wszystkim jej posiedzeniom przez sze miesicy, kierujc podejmowaniem decyzji legislacyjnych i politycznych oraz wypracowujc kompromisy pomidzy poszczeglnymi pastwami czonkowskimi. Na przykad jeli w drugiej poowie 2006 r. spotka si Rada ds. rodowiska, przewodzi jej bdzie fiski minister rodowiska, bo prezydencja Rady w tym okresie przypada wanie Finlandii.
Sekretariat Generalny Prezydencja Rady

Prezydencja Rady zmienia si na zasadzie rotacji co sze miesicy. Inaczej mwic Prezydencj wspiera Sekretariat Generalny, ktry przygotowuje i zapewnia pynno dziaa Rady na wszystkich poziomach.
Council of the European Union
Javier Solana jako szef polityki zagranicznej UE reprezentuje Europ na arenie midzynarodowej
18
W 2004 roku na stanowisko Sekretarza Generalnego Rady ponownie powoano Javiera Solan. Jest on take Wysokim Przedstawicielem ds. Wsplnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczestwa (WPZB) i penic t rol przyczynia si do koordynacji dziaa UE na arenie midzynarodowej. Wedug nowego Traktatu Konstytucyjnego Wysokiego Przedstawiciela miaby zastpi Minister Spraw Zagranicznych UE. Sekretarza Generalnego wspiera jego zastpca, ktry jest odpowiedzialny za zarzdzanie Sekretariatem Generalnym.
Gosowanie wikszoci kwalifikowan

Decyzje w niektrych szczeglnie wanych dziedzinach, takich jak wsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa, podatki, polityka azylowa i imigracyjna, wymagaj jednomylnoci Rady. Innymi sowy, kade pastwo czonkowskie ma prawo zgosi weto wobec decyzji w tych obszarach. Jednak w wikszoci dziedzin Rada podejmuje decyzje wikszoci kwalifikowan (skrt z jz. angielskiego: QMV). Wikszo kwalifikowana wymaga zgody wikszoci pastw czonkowskich (w niektrych przypadkach dwch trzecich) oraz co najmniej 232 gosw za, co stanowi 72,3% cakowitej liczby gosw w Radzie. Dodatkowo kade pastwo czonkowskie moe wystpi z wnioskiem o sprawdzenie, czy gosy za reprezentuj przynajmniej 62% cznej liczby ludnoci Unii. Jeeli okae si, e warunek ten nie zosta speniony, dana decyzja nie moe by przyjta.
Ile gosw maj poszczeglne kraje?

Decyzje w Radzie zapadaj na podstawie gosowania. Zasadniczo im wiksza jest liczba mieszkacw danego kraju, tym wicej ma on gosw. Jednak liczba gosw jest wywaona na korzy pastw o mniejszej liczbie ludnoci. Niemcy, Francja, Wochy i Zjednoczone Krlestwo 29 Hiszpania i Polska 27 Niderlandy 13 Belgia, Republika Czeska, Grecja, Wgry i Portugalia 12 Austria i Szwecja 10 Dania, Irlandia, Litwa, Sowacja i Finlandia 7 Cypr, Estonia, otwa, Luksemburg i Sowenia 4 Malta 3 Razem 321
19
Komisja Europejska: czuwanie nad wsplnym interesem

Podstawowe informacje Rola: Czonkowie: Kadencja: Adres: Telefon: Internet: organ wykonawczy UE i inicjator wnioskw legislacyjnych 25 czonkw, po jednym z kadego pastwa czonkowskiego pi lat (20042009) Rue de la Loi/Wetstraat 200, B-1049 Bruksela (32-2) 299 11 11 europa.eu.int/comm
Komisja jest w peni niezalena od rzdw pastw czonkowskich. Jej zadaniem jest reprezentowanie i ochrona wsplnych interesw Unii jako caoci. Komisja przygotowuje wnioski dotyczce nowych aktw prawa europejskiego, ktre nastpnie przedkada Parlamentowi i Radzie. Jest rwnie organem wykonawczym Unii odpowiada za wprowadzanie w ycie decyzji Parlamentu i Rady. Oznacza to zarzdzanie biecymi sprawami Unii Europejskiej, wdraanie jej polityk, prowadzenie jej programw i dysponowanie jej rodkami finansowymi. Podobnie jak Parlament Europejski i Rada, Komisja powstaa w latach 50. XX w. na mocy traktatw zaoycielskich.
Nieoficjalnie czonkw Komisji nazywa si komisarzami. Wszyscy oni zajmowali wczeniej w krajach, z ktrych pochodz, stanowiska polityczne. Wielu byo ministrami. Jednak jako czonkowie Komisji zobowizani s do dziaania na rzecz wsplnego dobra caej Unii i do nieprzyjmowania instrukcji od rzdw krajowych. Komisja jest powoywana co pi lat, w cigu szeciu miesicy od daty wyborw do Parlamentu Europejskiego. Procedura jej powoywania jest nastpujca: Rzdy pastw czonkowskich uzgadniaj midzy sob, kogo nominowa na nowego przewodniczcego Komisji. Kandydatura nominowanego na przewodniczcego Komisji jest nastpnie zatwierdzana przez Parlament. Nominowany na przewodniczcego Komisji w porozumieniu z rzdami pastw czonkowskich wybiera pozostaych czonkw Komisji. Nowy Parlament przesuchuje nastpnie kadego z czonkw i wydaje opini dotyczc caego proponowanego skadu Komisji. Po mianowaniu nowa Komisja moe oficjalnie rozpocz urzdowanie.
Czym jest Komisja?

Terminu Komisja uywa si w dwch znaczeniach. Po pierwsze to zesp 25 osb po jednej z kadego kraju powoanych do kierowania t instytucj i podejmowania decyzji. W drugim znaczeniu Komisja to sama instytucja i cay jej personel.
20
Kadencja obecnej Komisji wygasa 31 padziernika 2009 r. Jej przewodniczcym jest Portugalczyk Jos Manuel Barroso. Komisja ponosi odpowiedzialno polityczn przed Parlamentem, ktry ma prawo odwoania caej Komisji poprzez przyjcie wotum nieufnoci. Poszczeglni czonkowie Komisji musz natomiast zoy dymisj na wniosek jej przewodniczcego, o ile zgod wyra pozostali komisarze. Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach Parlamentu. Jej zadaniem na sesjach jest wyjanianie i uzasadnianie swoich dziaa. Komisja odpowiada rwnie regularnie na ustne i pisemne zapytania poselskie. Biecymi sprawami Komisji zajmuj si urzdnicy merytoryczni, eksperci, tumacze pisemni i konferencyjni oraz personel sekretarski. Europejska suba cywilna liczy okoo 25 000 osb. Cho liczba ta moe wydawa si wysoka, tak naprawd jest ona mniejsza ni liczba pracownikw administracji przecitnego miasta redniej wielkoci w Europie.
Siedziba Komisji
Oficjaln siedzib Komisji jest Bruksela (Belgia), jednak ma ona rwnie biura w Luksemburgu, reprezentacje we wszystkich krajach UE oraz przedstawicielstwa w licznych stolicach na caym wiecie.
Zadania Komisji
Komisja Europejska peni cztery podstawowe funkcje: 1. Przedkada wnioski legislacyjne Parlamentowi i Radzie; 2. Prowadzi i wdraa unijne polityki oraz budet UE; 3. Stoi na stray prawa europejskiego (wsplnie z Trybunaem Sprawiedliwoci); 4. Reprezentuje Uni Europejsk na arenie midzynarodowej, na przykad negocjujc umowy midzy UE a innymi krajami.
EC
W Komisji zasiada po jednym czonku z kadego kraju UE, jednak kady z nich jest niezaleny od swojego rzdu. W kad rod komisarze spotykaj si i omawiaj polityk UE oraz przygotowuj nowe wnioski prawodawcze
21
1. Przedkadanie wnioskw legislacyjnych

Komisja posiada prawo inicjatywy ustawodawczej. Oznacza to, e Komisja jest samodzielnie odpowiedzialna za opracowywanie wnioskw nowych aktw prawa europejskiego, przedkadanych Parlamentowi i Radzie. Wnioski te musz mie na celu ochron dobra Unii i jej obywateli, a nie interesw konkretnych krajw czy te gazi przemysu. Zanim Komisja przedoy jednak jakikolwiek wniosek, musi zdoby rozeznanie w biecej sytuacji i problemach w Europie i rozway, czy przyjcie aktu prawa europejskiego jest najlepszym sposobem radzenia sobie z nimi. Dlatego Komisja jest w cigym kontakcie z caym szeregiem grup interesw oraz z dwoma organami doradczymi: Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Spoecznym oraz Komitetem Regionw. Pyta rwnie o zdanie parlamenty i rzdy krajw czonkowskich. Komisja wnioskuje o podjcie dziaa na szczeblu unijnym jedynie, jeli uzna, e danego problemu nie da si rozwiza skuteczniej za pomoc dziaa na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym. T wanie zasad rozwizywania problemw na moliwie najniszym szczeblu nazywa si zasad pomocniczoci. Jeli Komisja uzna, e konieczne s kroki legislacyjne, opracowuje wniosek, ktry jej zdaniem skutecznie rozwie problem oraz zaspokoi interesy moliwie najszerszego grona zainteresowanych. W celu zapewnienia poprawnoci wszelkich szczegw technicznych wniosku Komisja konsultuje si z ekspertami za porednictwem rozmaitych komitetw i grup.
wego. Zadaniem obu tych instytucji jest zapewnienie naleytego zarzdzania finansami. Parlament Europejski udziela Komisji absolutorium z wykonania budetu tylko wwczas, gdy satysfakcjonuje go roczne sprawozdanie Trybunau Obrachunkowego. Komisja ma rwnie za zadanie wdraanie wytycznych polityki przyjtych przez Parlament i Rad, na przykad w ramach wsplnej polityki rolnej. Innym przykadem jest polityka w zakresie konkurencji, w ramach ktrej Komisja uprawniona jest do wydawania zezwole lub zakazw dotyczcych pocze przedsibiorstw. Komisja musi rwnie sprawdza, czy kraje UE nie subsydiuj rnych gazi swego przemysu w sposb mogcy prowadzi do zakcenia konkurencji. Programy unijne, ktrymi zarzdza Komisja, s bardzo zrnicowane tematycznie: od programw Interreg i URBAN (budowanie partnerstwa transgranicznego midzy regionami oraz pomoc w odnowie upadajcych obszarw miejskich) po program Erasmus dotyczcy wymiany studentw w caej Europie.
3. Egzekwowanie prawa europejskiego

Komisja jest stranikiem traktatw. Oznacza to, e wraz z Trybunaem Sprawiedliwoci jest ona odpowiedzialna za zapewnienie waciwego stosowania prawa UE we wszystkich pastwach czonkowskich. Jeli Komisja uzna, e dany kraj UE nie stosuje si do przepisw prawa europejskiego przez co nie wywizuje si ze swoich zobowiza prawnych podejmuje ona rodki w celu naprawy zaistniaej sytuacji. Dziaania te rozpoczynaj si od tak zwanej procedury w sprawie naruszenia. Polega ona na przekazaniu oficjalnego pisma do rzdu danego kraju, w ktrym Komisja wyjania, dlaczego jej zdaniem doszo do naruszenia prawa europejskiego, oraz wyznacza termin, w ktrym powinna otrzyma szczegowe wyjanienia w tej sprawie.
22
2. Realizacja polityki oraz budetu UE

Jako organ wykonawczy Unii Europejskiej, Komisja odpowiada za zarzdzanie budetem UE i jego wykonanie. Wydanie wikszoci rodkw spoczywa w rzeczywistoci na wadzach krajowych lub lokalnych, jednak Komisja odpowiada za ich nadzorowanie pod czujnym okiem Trybunau Obrachunko-
Jos Manuel Barroso zosta powoany na przewodniczcego Komisji Europejskiej w 2004 r.
Jeli ta procedura nie przyniesie podanego skutku i nie naprawi zaistniaej sytuacji, Komisja musi skierowa spraw do Trybunau Sprawiedliwoci, ktry jest uprawniony do nakadania grzywien. Wyroki Trybunau s wice dla krajw czonkowskich oraz instytucji UE.
Organizacja pracy Komisji

Do przewodniczcego Komisji naley decyzja o rozdziale obszarw polityki pomidzy komisarzy oraz o ewentualnych zmianach w tym rozdziale w trakcie kadencji Komisji. Komisja spotyka si raz w tygodniu, zwykle w rod, w Brukseli. Kady punkt porzdku obrad prezentowany jest przez komisarza odpowiedzialnego za dany obszar polityki, za decyzja w danej sprawie podejmowana jest wsplnie przez cay zesp. Urzdnicy Komisji pracuj w departamentach zwanych dyrekcjami generalnymi (DG) oraz subami (jak na przykad Suba Prawna). Kada DG odpowiada za konkretny obszar polityki i jest kierowana przez dyrektora generalnego, ktry odpowiada przed jednym z komisarzy. Koordynacj prac poszczeglnych departamentw zapewnia Sekretariat Generalny, ktry zajmuje si rwnie obsug cotygodniowych posiedze Komisji. Sekretariatem kieruje sekretarz
23
4. Reprezentowanie UE na arenie midzynarodowej

Komisja Europejska jest wanym rzecznikiem Unii Europejskiej na arenie midzynarodowej. Dziki niej pastwa czonkowskie przemawiaj jednym gosem na forach midzynarodowych, takich jak Midzynarodowa Organizacja Handlu (WTO). Komisja odpowiada rwnie za negocjowanie w imieniu Unii umw midzynarodowych. Przykadem moe by umowa z Cotonou, w ktrej zawarto warunki wanego partnerstwa o charakterze pomocowym i handlowym midzy UE i rozwijajcymi si krajami Afryki, Karaibw i Pacyfiku.
EC
generalny, odpowiedzialny bezporednio przed przewodniczcym Komisji. Wprawdzie przygotowywanie wnioskw legislacyjnych odbywa si w poszczeglnych DG, jednak zyskuj one oficjalny status dopiero po przyjciu na posiedzeniu Komisji. Procedura ta w przyblieniu przebiega nastpujco. Zamy, e Komisja dostrzega potrzeb wprowadzenia uregulowa unijnych w celu ograniczenia zanieczyszczenia rzek w Europie. Dyrekcja Generalna ds. rodowiska opracowuje odpowiedni wniosek na podstawie szerokich konsultacji z europejskim przemysem i rolnikami, ministerstwami rodowiska w pastwach czonkowskich oraz z organi-
zacjami ekologicznymi. Wniosek poddany jest take dyskusji z innymi departamentami Komisji oraz weryfikacji przez Sub Prawn i Sekretariat Generalny. Kiedy wniosek jest w peni gotowy, trafia on do porzdku dziennego najbliszego posiedzenia Komisji. Jeli co najmniej 13 z 25 komisarzy opowiada si za wnioskiem, Komisja go przyjmuje. Oznacza to, e wniosek zyska bezwarunkowe poparcie caego kolegium komisarzy. Dokument jest nastpnie przedkadany pod obrady Rady i Parlamentu Europejskiego.
Ograniczenie liczebnoci Komisji

Komisja skadajca si ze zbyt wielu czonkw nie jest w stanie waciwie funkcjonowa. Obecnie w Komisji zasiada po jednym komisarzu z kadego pastwa UE. Po przystpieniu Bugarii i Rumunii Unia Europejska bdzie liczya 27 pastw czonkowskich. Kiedy to nastpi, Rada na podstawie jednomylnej decyzji ustali maksymaln liczb komisarzy. Musi ich by mniej ni 27, za ich narodowo w danym skadzie Komisji bdzie ustalana na zasadzie rotacji sprawiedliwej wzgldem wszystkich pastw.
EC/Echo
Unijne biuro pomocy humanitarnej ECHO udziela pomocy ofiarom klsk i katastrof na caym wiecie. Prowadzi je Komisja Europejska
24
Trybuna Sprawiedliwoci: utrzymywanie porzdku prawnego

Rola: wydawanie wyrokw w sprawach do niego wnoszonych
Trybuna Sprawiedliwoci: jeden sdzia z kadego kraju Unii, omiu rzecznikw generalnych Sd Pierwszej Instancji: przynajmniej jeden sdzia z kadego kraju Unii Kadencja: czonkowie Trybunau i Sdu powoywani s na odnawialn szecioletni kadencj Adres: Boulevard Konrad Adenauer, L-2925 Luksemburg Telefon: (352) 43 03-1 Internet: curia.eu.int
Trybuna Sprawiedliwoci Wsplnot Europejskich (czsto nazywany po prostu Trybunaem) utworzono na mocy Traktatu EWWiS w 1952 r. Jego siedzib jest Luksemburg. Zadaniem Trybunau jest zapewnienie jednolitej interpretacji i stosowania prawa europejskiego we wszystkich krajach Unii, tak by prawo byo jednakowe dla wszystkich. Trybuna dba na przykad, aby sdy krajowe nie wydaway rozbienych wyrokw w jednakowych sprawach. Trybuna czuwa rwnie nad tym, by wszystkie pastwa czonkowskie i instytucje unijne wypeniay naoone na nie zobowizania prawne. Trybuna jest uprawniony do rozstrzygania sporw prawnych midzy pastwami czonkowskimi, instytucjami UE, osobami prawnymi oraz fizycznymi. W skad Trybunau wchodzi po jednym sdzi z kadego pastwa czonkowskiego, dziki czemu reprezentowane s w nim krajowe systemy prawne wszystkich 25 krajw Unii. Jednak ze wzgldw praktycznych Trybuna rzadko zasiada w penym skadzie. Zazwyczaj Trybuna zasiada jako Wielka Izba, tj. w ska25
dzie 13 sdziw, lub jako izby liczce piciu lub trzech sdziw. Trybuna wspierany jest przez omiu rzecznikw generalnych. Ich zadaniem jest przedstawianie uzasadnionych opinii w sprawach wniesionych do Trybunau. Zadanie to wykonuj publicznie i bezstronnie. Sdziowie i rzecznicy generalni to osoby o niekwestionowanej bezstronnoci. Posiadaj oni kwalifikacje i kompetencje wymagane w ich krajach do zajmowania najwyszych stanowisk sdowych. S mianowani do Trybunau Sprawiedliwoci za wsplnym porozumieniem przez rzdy pastw czonkowskich na odnawialn szecioletni kadencj. W celu wsparcia Trybunau Sprawiedliwoci w rozpatrywaniu duej liczby spraw do niego wnoszonych, jak rwnie dla zapewnienia obywatelom lepszej ochrony prawnej, w 1989 powoano Sd Pierwszej Instancji. Sd ten (dziaajcy przy Trybunale Sprawiedliwoci) odpowiada za wydawanie orzecze w okrelonych rodzajach spraw, zwaszcza spraw wnoszonych przez osoby fizyczne,
firmy oraz niektre organizacje, jak rwnie spraw zwizanych z prawem konkurencji. Sdziowie Trybunau Sprawiedliwoci i Sdu Pierwszej Instancji wybieraj spord siebie prezesw na odnawialn trzyletni kadencj. W 2003 roku na prezesa Trybunau Sprawiedliwoci sdziowie wybrali Greka Vassiliosa Skourisa. Prezesem Sdu Pierwszej Instancji jest natomiast Duczyk Bo Vesterdorf. Utworzono take nowy organ Sd do spraw Suby Publicznej Unii Europejskiej, odpowiedzialny za rozstrzyganie sporw midzy Uni Europejsk i jej pracownikami. Sd ten skada si z siedmiu sdziw i funkcjonuje przy Sdzie Pierwszej Instancji.
2. Skargi na uchybienie zobowizaniom

Komisja moe wszcz takie postpowanie, jeli ma podstawy, aby sdzi, e pastwo czonkowskie nie wypenia zobowiza, ktre nakada na nie prawo europejskie. Postpowanie takie moe rwnie wszcz kade inne pastwo czonkowskie UE. W obu przypadkach Trybuna rozpatruje domniemane uchybienie i wydaje wyrok. Jeli Trybuna uzna oskarone pastwo czonkowskie za winne uchybienia, jest ono zobowizane do natychmiastowego naprawienia sytuacji. Jeli Trybuna stwierdzi, e pastwo czonkowskie nie zastosowao si do jego wyroku, moe naoy na to pastwo kary pienine.
Zadania Trybunau
Trybuna wydaje orzeczenia we wnoszonych do niego sprawach. Najbardziej powszechne rodzaje spraw to: 1. Odesania prejudycjalne; 2. Skargi na uchybienie zobowizaniom; 3. Skargi o uniewanienie; 4. Skargi na zaniechanie dziaania. Poniej dokadniej opisano poszczeglne rodzaje skarg.
3. Skargi o uniewanienie
Jeli ktrekolwiek z pastw czonkowskich, Rada, Komisja lub (pod pewnymi warunkami) Parlament uwaaj, e dany akt prawny jest niezgodny z prawem, mog zwrci si do Trybunau o jego uniewanienie. Skarg o uniewanienie moe rwnie wnie osoba fizyczna, ktra wnioskuje o uniewanienie przez Trybuna konkretnego aktu prawnego jako wywierajcego na ni osobicie bezporedni negatywny wpyw. Jeli Trybuna stwierdzi, e dany akt prawny zosta przyjty w niewaciwy sposb lub nie posiada odpowiedniej podstawy w traktatach, moe orzec o jego niewanoci.
1. Orzeczenia w trybie prejudycjalnym

Sdy krajowe kadego pastwa UE odpowiadaj za zapewnienie waciwego stosowania prawa europejskiego w ich kraju. Istnieje jednak ryzyko rnego interpretowania tego prawa przez sdy w rnych krajach. Na uniknicie takiej sytuacji pozwala procedura orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Jeeli sd krajowy ma jakiekolwiek wtpliwoci co do interpretacji lub zastosowania aktu prawa europejskiego, moe on a czasami nawet jest zobowizany zwrci si o wykadni do Trybunau Sprawiedliwoci. Jest ona udzielana w formie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
4. Skargi na zaniechanie dziaania

Traktat zobowizuje Parlament Europejski, Rad oraz Komisj do podejmowania pewnych decyzji w okrelonych warunkach. Jeli tego nie robi, pastwa czonkowskie lub pozostae instytucje Wsplnoty, jak rwnie (pod okrelonymi warunkami) osoby fizyczne lub firmy mog wnie do Trybunau skarg w celu oficjalnego odnotowania faktu takiego zaniechania.
26
Organizacja pracy Trybunau

Skargi wnoszone s do Trybunau przez jego sekretariat. Do kadej sprawy przydzielany jest konkretny sdzia i konkretny rzecznik generalny. Nastpujca po tym procedura skada si z dwch etapw: procedury pisemnej oraz procedury ustnej. W ramach procedury pisemnej wszystkie strony sprawy przedkadaj pisemne owiadczenia. Sdzia przydzielony do sprawy opracowuje sprawozdanie podsumowujce te owiadczenia oraz przedstawiajce stan prawny sprawy. Po tej procedurze nastpuje kolejny etap rozprawa jawna. W zalenoci od wagi i stopnia zoonoci sprawy rozprawa moe odby-
wa si przed izb skadajc si z trzech, piciu lub trzynastu sdziw, lub ewentualnie przed Trybunaem w penym skadzie. Podczas rozprawy adwokaci stron wykadaj swoje argumenty przed sdziami i rzecznikiem generalnym, ktrzy z kolei maj prawo zadawa im pytania. Nastpnie rzecznik generalny wydaje opini, po czym sdziowie odbywaj narad i ogaszaj wyrok. Od 2003 roku rzecznicy generalni musz wydawa opini w sprawie jedynie wwczas, gdy Trybuna uzna, e dana skarga dotyczy nowego zagadnienia prawnego. Trybuna nie ma rwnie obowizku uwzgldnienia opinii rzecznika generalnego. Wyroki Trybunau s przyjmowane wikszoci gosw i ogaszane na rozprawach jawnych. Zdania odrbne nie s upubliczniane. Decyzje publikuje si w dniu ich ogoszenia.
Digital vision/ Getty Images
Trybuna Sprawiedliwoci stoi na stray rwnoci wszystkich obywateli wobec prawa unijnego. Przykadem moe by wyrwnany poziom pac kobiet i mczyzn za jednakow prac. W Trybunale zasiada po jednym sdzi z kadego kraju UE
27
Europejski Trybuna Obrachunkowy: jako za rozsdn cen

Podstawowe informacje Rola: Czonkowie: Kadencja: Adres: Telefon: Internet: weryfikacja waciwego wykorzystania funduszy UE jeden czonek z kadego kraju Unii czonkowie Trybunau powoywani s na odnawialn szecioletni kadencj 12, rue Alcide de Gasperi, L-1615 Luksemburg (352) 43 98-1 www.eca.eu.int nienia z dochodami lub wydatkami UE. Trybuna czsto dokonuje kontroli na miejscu. Swoje wnioski zamieszcza w sprawozdaniach, ktre zwracaj uwag Komisji i rzdw pastw UE na wszelkie problemy. Aby wykonywa swoje zadania w sposb skuteczny, Trybuna Obrachunkowy musi pozostawa cakowicie niezaleny od pozostaych instytucji, jednoczenie utrzymujc z nimi stae kontakty. Jedn z kluczowych funkcji Trybunau jest wspomaganie Parlamentu Europejskiego i Rady poprzez przedkadanie im co roku sprawozdania z kontroli finansowej za poprzedni rok budetowy. Przed podjciem decyzji dotyczcej zatwierdzenia wykonania budetu przez Komisj Parlament szczegowo analizuje to sprawozdanie. Trybuna, po odpowiedniej weryfikacji, przedkada rwnie do Rady i Parlamentu powiadczenie wiarygodnoci, potwierdzajce poprawno wykorzystania pienidzy podatnikw europejskich. Wreszcie Trybuna obrachunkowy wydaje opinie w sprawie wnioskw legislacyjnych dotyczcych kwestii finansowych oraz dziaa Unii zwizanych ze zwalczaniem naduy.
28
Trybuna Obrachunkowy powsta w 1975 roku. Jego siedzib jest Luksemburg. Zadanie Trybunau polega na sprawdzaniu, czy fundusze UE pochodzce od podatnikw s waciwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposb gospodarny i na zamierzone cele. Trybuna ma prawo skontrolowania dowolnej osoby lub organizacji dysponujcej rodkami UE. W skad Trybunau wchodzi po jednym czonku z kadego pastwa Unii. Czonkowie s mianowani przez Rad na odnawialn szecioletni kadencj. Czonkowie wybieraj spord siebie prezesa na odnawialn trzyletni kadencj. W styczniu 2005 na prezesa wybrano Austriaka Huberta Webera.
Zadania Trybunau
Gwnym zadaniem Trybunau jest kontrola waciwego wykonania budetu UE innymi sowy sprawdzanie, czy dochody i wydatki Unii s zgodne z prawem i prawidowe oraz zapewnianie naleytego zarzdzania finansami. Dziaania Trybunau przyczyniaj si zatem do skutecznego i przejrzystego funkcjonowania systemu unijnego. Realizujc swe zadania, Trybuna bada dokumentacj osb i organizacji majcych do czy-
Jedn z wanych pozycji budetu UE jest wspieranie rolnictwa przyjaznego rodowisku, produkujcego zdrow ywno i opartego na dbaniu o dobrostan zwierzt. Zadaniem kontrolerw z Trybunau Obrachunkowego jest sprawdzanie, czy pienidze te s waciwie wykorzystywane
Organizacja pracy Trybunau

Trybuna Obrachunkowy zatrudnia okoo 800 osb, a wrd nich tumaczy, personel merytoryczny i administracyjny oraz kontrolerw. Kontrolerzy podzieleni s na grupy kontroli. Przygotowuj oni projekty sprawozda, ktre zatwierdza nastpnie Trybuna. Kontrolerzy czsto udaj si na wyjazdy kontrolne do pozostaych instytucji UE, pastw czonkowskich oraz krajw, ktre otrzymuj
pomoc od Unii. Chocia zasadniczo praca Trybunau zwizana jest z funduszami, za ktre odpowiada Komisja, w praktyce w 90% tymi dochodami i wydatkami zarzdzaj organy krajowe. Trybuna Obrachunkowy nie posiada samodzielnych uprawnie w zakresie egzekwowania prawa. Jeli kontrolerzy odkryj naduycia lub nieprawidowoci, informuj o tym OLAF Europejski Urzd ds. Zwalczania Naduy Finansowych.
29
EC
Europejski Komitet Ekonomiczno-Spoeczny: gos spoeczestwa obywatelskiego

Rola: Czonkowie: Kadencja: Posiedzenia: Adres: Telefon: Internet: reprezentowanie organizacji spoeczestwa obywatelskiego 317 cztery lata comiesiczne posiedzenia w Brukseli Rue Belliard 99, B-1040 Bruksela (32-2) 546 90 11 www.esc.eu.int
Powoany Traktatem Rzymskim w 1957 roku, Europejski Komitet Ekonomiczno-Spoeczny (EKES) jest organem doradczym reprezentujcym pracodawcw, zwizki zawodowe, rolnikw, konsumentw oraz pozostae grupy interesu, ktre cznie tworz zorganizowane spoeczestwo obywatelskie. Komitet przedstawia ich opinie i broni ich interesw w dys-
kusjach politycznych z Komisj, Rad i Parlamentem Europejskim. EKES jest zatem pomostem midzy Uni a jej obywatelami, przyczyniajcym si do uczestnictwa, wczenia, a tym samym dalszej demokratyzacji spoeczestwa europejskiego.
Polityka UE ma ogromny wpyw na zatrudnienie w Europie. Za porednictwem EKES pracodawcy i zwizki zawodowe bior udzia w ksztatowaniu tej polityki
30
EC
Komitet jest nieodzownym uczestnikiem procesw decyzyjnych UE. Konsultacji z nim wymagaj decyzje dotyczce polityki gospodarczej i spoecznej. Z wasnej inicjatywy lub na wniosek innej instytucji UE Komitet moe te wydawa opinie w innych kwestiach. EKES liczy 317 czonkw, przy czym liczba czonkw z poszczeglnych krajw w przyblieniu odzwierciedla ich liczb ludnoci. Mandaty w Komitecie rozdzielone s na kraje w nastpujcy sposb: Niemcy, Francja, Wochy i Zjednoczone Krlestwo Polska i Hiszpania Belgia, Republika Czeska, Grecja, Wgry, Niderlandy, Austria, Portugalia i Szwecja Dania, Irlandia, Litwa, Sowacja i Finlandia Estonia, otwa i Sowenia Cypr i Luksemburg Malta Razem
Zadania EKES
Europejski Komitet Ekonomiczno-Spoeczny realizuje trzy podstawowe zadania: doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu na ich wniosek lub z wasnej inicjatywy; zachca spoeczestwo obywatelskie do wikszego zaangaowania w ksztatowanie polityki UE; wzmacnia rol spoeczestwa obywatelskiego poza Uni i pomaga w tworzeniu struktur doradczych.
24 21
Czonkowie EKES
12 9 7 6 5 317 Czonkowie Komitetu, pracujcy gwnie w swoich pastwach czonkowskich, tworz trzy grupy reprezentujce pracodawcw, pracownikw oraz grupy rnych interesw gospodarczych i spoecznych. W skad Grupy Pracodawcw wchodz czonkowie wywodzcy si z prywatnych i publicznych sektorw przemysu, maych i rednich przedsibiorstw, izb handlowych, handlu detalicznego i hurtowego, bankowoci i ubezpiecze, transportu i rolnictwa. Grupa Pracownikw reprezentuje wszystkie kategorie pracownikw, od robotnikw po kierownikw. Czonkowie tej grupy wywodz si z krajowych organizacji zwizkowych. Trzecia grupa reprezentuje szeroki zakres grup interesw: organizacje pozarzdowe, organizacje rolnikw, mae przedsibiorstwa, rzemielnikw i wolne zawody, spdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, krgi naukowe i akademickie, stowarzyszenia wspierajce rodzin, kobiety, niepenosprawnych itd.
Po przystpieniu Bugarii i Rumunii w Komitecie bdzie zasiadao 344 czonkw. Czonkowie Komitetu s nominowani przez rzdy pastw Unii, jednak w ramach Komitetu s cakowicie niezaleni politycznie. Powoywani s na odnawialn czteroletni kadencj. Komitet zbiera si w ramach Zgromadzenia Plenarnego, ktrego debaty s przygotowywane przez sze podkomitetw, zwanych sekcjami. Kady podkomitet zajmuje si okrelonymi obszarami polityki. Komitet wybiera spord swych czonkw przewodniczcego i dwch wiceprzewodniczcych na okres dwch lat. W padzierniku 2004 roku przewodniczc EKES zostaa Austriaczka Anne-Marie Sigmund.
31
Komitet Regionw: gos wadz lokalnych

Podstawowe informacje Rola: Czonkowie: Kadencja: Posiedzenia: Adres: Telefon: Internet: reprezentowanie wadz regionalnych i lokalnych 317 cztery lata pi posiedze plenarnych rocznie w Brukseli Rue Belliard 101, B-1040 Bruksela (32-2) 282 22 11 www.cor.eu.int
Powoany na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w 1994 roku Komitet Regionw (KR) jest organem doradczym, skadajcym si z przedstawicieli wadz regionalnych i lokalnych w krajach czonkowskich. Konsultacji z Komitetem wymagaj wszelkie decyzje UE zwizane z zagadnieniami takimi jak polityka regionalna, rodowisko, edukacja i transport, wszystkie one dotycz bowiem szczebla lokalnego i regionalnego. Komitet liczy 317 czonkw. Liczba czonkw z poszczeglnych pastw w przyblieniu odzwierciedla ich liczb ludnoci i przedstawia si nastpujco: Niemcy, Francja, Wochy i Zjednoczone Krlestwo Polska i Hiszpania Belgia, Republika Czeska, Grecja, Wgry, Niderlandy, Austria, Portugalia i Szwecja Dania, Irlandia, Litwa, Sowacja i Finlandia Estonia, otwa i Sowenia Cypr i Luksemburg Malta Razem
Czonkowie Komitetu wywodz si z wybieralnych wadz regionalnych lub lokalnych, czsto s marszakami regionw lub burmistrzami czy prezydentami miast. Nominuj ich rzdy pastw Unii, jednak w pracach Komitetu musz wykazywa si oni cakowit niezalenoci polityczn. Czonkowie KR powoywani s przez Rad Unii Europejskiej na odnawialn czteroletni kadencj. Wszyscy musz posiada mandat wadz, ktre reprezentuj, lub musz by przed nimi politycznie odpowiedzialni. Komitet Regionw wybiera spord swych czonkw przewodniczcego na dwuletni kadencj. W lutym 2004 roku na przewodniczcego wybrano Niemca Petera Strauba.
24 21
Zadania Komitetu Regionw

12 9 7 6 5 317 Zadaniem Komitetu Regionw jest reprezentowanie perspektywy lokalnej i regionalnej w dyskusjach na temat aktw prawnych. Komitet czyni to poprzez wydawanie opinii dotyczcych wnioskw legislacyjnych Komisji. Komisja i Rada maj obowizek konsultowania si z Komitetem Regionw w sprawach majcych bezporednie znaczenie dla wadz lokalnych i regionalnych. Mog one jednak zwraca si o jego opini rwnie w dowol32
Po przystpieniu Bugarii i Rumunii w Komitecie Regionw bdzie zasiadao 344 czonkw.
nej innej sprawie. Ze swojej strony Komitet moe przyjmowa opinie z wasnej inicjatywy i przedstawia je Komisji, Radzie i Parlamentowi.
Organizacja pracy Komitetu Regionw

Co roku Komitet Regionw odbywa pi sesji plenarnych, podczas ktrych wyznaczane s oglne wytyczne jego polityki oraz przyjmowane opinie. Czonkowie Komitetu przypisani s do wyspecjalizowanych komisji, ktrych zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. W Komitecie dziaa sze takich komisji:
Komisja ds. Polityki Spjnoci Regionalnej (COTER); Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Spoecznej (ECOS); Komisja ds. Rozwoju Zrwnowaonego (DEVE); Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC); Komisja ds. Konstytucyjnych i Sprawowania Rzdw w Europie (CONST); Komisja ds. Stosunkw Zewntrznych (RELEX).
Za porednictwem KR burmistrze, wjtowie i radni z caej Europy maj wpyw na dziaania Unii dotyczce regionw, na przykad na rozwj sieci telekomunikacyjnych
33
Van Parys Media / Corbis
Europejski Bank Inwestycyjny: finansowanie projektw i pomoc dla maych firm

Podstawowe informacje Rola: finansowanie projektw UE Czonkowie: pastwa czonkowskie Rada Dyrektorw 26 osb; Komitet Zarzdzajcy dziewi osb Adres: 100, Boulevard Konrad Adenauer, L-2950 Luksemburg Telefon: (352) 43 79-1 Internet: www.eib.eu.int Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) powsta w 1958 roku na mocy traktatu rzymskiego. Bank zajmuje si udzielaniem poyczek na projekty europejskie (takie jak poczenia kolejowe i drogowe, lotniska, programy ochrony rodowiska), zwaszcza w regionach uboszych, krajach kandydujcych i rozwijajcych si. Udziela rwnie kredytw na inwestycje dla maych przedsibiorstw. Od 1 stycznia 2000 r. prezesem EBI jest Belg Philippe Maystadt. kach. To z kolei umoliwia bankowi inwestowanie w projekty, ktre s w interesie publicznym, a ktre nie mogyby by finansowane z innego rda, lub te poyczki na nie byyby znacznie drosze. Projekty, w ktre inwestuje Bank, s starannie wybierane na podstawie okrelonych kryteriw. Powinny przyczynia si do realizacji celw UE, takich jak zwikszanie konkurencyjnoci europejskiego przemysu i przedsibiorstw, budowanie sieci transeuropejskich (transport, telekomunikacja i energia), rozwj sektora technologii informacyjnej, ochrona rodowiska naturalnego i miejskiego, poprawa usug w zakresie ochrony zdrowia i edukacji; powinny nie korzyci gwnie dla regionw mniej uprzywilejowanych; powinny przyciga fundusze z innych rde. EBI wspiera take zrwnowaony rozwj w krajach rdziemnomorskich i w pastwach Afryki, Karaibw i Pacyfiku, jak rwnie projekty w Ameryce aciskiej i Azji. Bank jest wreszcie wikszociowym udziaowcem w Europejskim Funduszu Inwesty34
Zadania Banku
EBI nie osiga zysku i nie zdobywa dochodw z oszczdnoci lub rachunkw biecych. Nie wykorzystuje te adnych funduszy z budetu UE. Dziaalno EBI jest natomiast finansowana za pomoc poyczek na rynkach finansowych oraz przez udziaowcw Banku pastwa czonkowskie Unii Europejskiej. Wsplnie obejmuj one udziay w kapitale banku, kade wedug udziau swojej gospodarki w gospodarce Unii. To wsparcie ze strony pastw czonkowskich daje EBI najwyszy moliwy rating kredytowy (AAA) na rynkach pieninych. Dziki temu EBI moe na nich zebra bardzo wysokie kwoty kapitau na bardzo korzystnych warun-
cyjnym, ktry wsptworzy on z Grup EBI. Europejski Fundusz Inwestycyjny powsta w 1994 roku w celu dostarczania kapitau podwyszonego ryzyka maym i rednim przedsibiorstwom (MP). Fundusz nie udziela bezporednich poyczek przedsibiorstwom ani te nie inwestuje bezporednio w firmy. Dziaa natomiast za porednictwem bankw i innych porednikw finansowych, ktrym wystawia gwarancje kredytowe na poyczki udzielane maym i rednim przedsibiorstwom. Dziaalno funduszu obejmuje pastwa czonkowskie Unii, jak rwnie Bugari, Rumuni, Turcj oraz trzy kraje EFTA (Islandi, Liechtenstein i Norwegi).
Bank wsppracuje z instytucjami UE. Na przykad jego przedstawiciele mog uczestniczy w posiedzeniach rnych komisji Parlamentu Europejskiego, za prezes EBI moe uczestniczy w posiedzeniach Rady. Decyzje w Banku podejmuj trzy organy. Rada Gubernatorw skada si z ministrw (zwykle ministrw finansw) ze wszystkich pastw czonkowskich. Okrela ona ogln polityk Banku w zakresie udzielania poyczek, zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z dziaalnoci, upowania Bank do finansowania projektw poza UE oraz podejmuje decyzje o zwikszeniu kapitau. Rada Dyrektorw zatwierdza operacje udzielania i zacigania poyczek oraz kontroluje waciwe zarzdzanie bankiem. Skada si z 26 dyrektorw 25 nominowanych przez poszczeglne pastwa UE oraz jednego nominowanego przez Komisj Europejsk. Komitet Zarzdzajcy to penoetatowe kierownictwo Banku. Zajmuje si on biecym zarzdzaniem EBI. W jego skad wchodzi dziewi osb.
Organizacja pracy Banku

EBI jest instytucja autonomiczn. Samodzielnie podejmuje decyzje w sprawach udzielania i zacigania poyczek, wycznie na podstawie jakoci projektw oraz moliwoci, jakie oferuj rynki finansowe. Co roku przedkada sprawozdanie ze swojej dziaalnoci.
EBI finansuje rnorodne projekty, midzy innymi budow nowych pocze drogowych i kolejowych, usprawniajcych europejsk sie transportow
35
Europejski Bank Centralny: zarzdzanie euro

Podstawowe informacje Rola: zarzdzanie walut euro oraz polityk pienin Unii Europejskiej Czonkowie: Rada Prezesw 18 czonkw; Rada Oglna 27 czonkw; Zarzd szeciu czonkw Adres: Kaiserstrasse 29, D-60311 Frankfurt nad Menem Telefon: (49) 691 34 40 Internet: www.ecb.int Europejski Bank Centralny (EBC) powsta w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej. Jego siedzib jest Frankfurt (Niemcy). Zadaniem Banku jest zarzdzanie euro wspln walut Unii Europejskiej. EBC odpowiada take za ksztatowanie i wdraanie polityki gospodarczej i pieninej UE. Sw misj EBC wypenia we wsppracy z Europejskim Systemem Bankw Centralnych (ESBC), ktry obejmuje wszystkie 25 pastw czonkowskich Unii. Naley jednak pamita, e tylko 12 z nich przyjo dotd euro. Te 12 krajw tworzy wsplnie stref euro, za ich banki centralne wraz z Europejskim Bankiem Centralnym tworz tzw. Eurosystem. EBC jest instytucj w peni niezalen. Ani on, ani aden inny narodowy bank Eurosystemu, ani te aden z czonkw ich organw decyzyjnych nie moe zwraca si do adnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmowa. Instytucje UE oraz rzdy pastw czonkowskich musz szanowa t zasad i nie mog wywiera naciskw na EBC ani na swj rodzimy bank centralny. EBC blisko wsppracuje z krajowymi bankami centralnymi oraz przygotowuje i wprowadza w ycie decyzje podejmowane przez organy decyzyjne Eurosystemu Rad Prezesw, Zarzd i Rad Ogln. W listopadzie 2003 roku prezesem EBC zosta Francuz, Jean-Claude Trichet.
Zadania Banku
Jednym z gwnych zada EBC jest zapewnienie stabilnoci cen w strefie euro, tak by sia nabywcza euro nie osaba wskutek inflacji. EBC dy do utrzymania rocznego wzrostu cen dbr konsumenckich poniej 2%. Zadanie to realizowane jest przez dwa rodzaje dziaa: po pierwsze poprzez kontrolowanie poday pienidza. Nadmierna poda pienidza w stosunku do poday towarw i usug prowadzi do inflacji. po drugie poprzez monitorowanie tendencji cen i ocen ryzyka, jakie nios one dla stabilnoci cen w strefie euro. Kontrola poday pienidza polega midzy innymi na ustalaniu stp procentowych obowizujcych w caej strefie euro. Jest to prawdopodobnie najbardziej znane dziaanie Banku.
36
Organizacja pracy Banku

Europejski Bank Centralny funkcjonuje w oparciu o trzy organy decyzyjne.
Rada Oglna
Trzecim organem decyzyjnym EBC jest Rada Oglna. Skada si ona z prezesa i wiceprezesa EBC oraz z prezesw bankw centralnych wszystkich 25 pastw czonkowskich. Rada Oglna wspomaga dziaania EBC w zakresie doradztwa i koordynacji oraz pomaga w przygotowywaniu dalszego rozszerzania strefy euro.
Zarzd
Zarzd skada si z prezesa EBC, wiceprezesa oraz czterech innych czonkw mianowanych za wsplnym porozumieniem prezydentw lub premierw pastw strefy euro. Czonkowie Zarzdu powoywani s na nieodnawialn omioletni kadencj. Zarzd odpowiada za wdraanie polityki pieninej okrelonej przez Rad Prezesw (patrz niej) oraz za instruowanie krajowych bankw centralnych. Przygotowuje rwnie posiedzenia Rady Prezesw i odpowiada za biecy zarzd EBC.
Rada Prezesw
Rada Prezesw jest najwyszym organem decyzyjnym Europejskiego Banku Centralnego. Skada si z szeciu czonkw Zarzdu oraz z prezesw 12 bankw centralnych krajw strefy euro. Na jej czele zasiada prezes EBC. Gwnym zadaniem Rady Prezesw jest wytyczanie polityki pieninej strefy euro, a w szczeglnoci ustalanie stp procentowych, po ktrych banki komercyjne mog uzyska fundusze z banku centralnego.
Wsplna waluta uatwia podrowanie i robienie zakupw w innych krajach Europy. EBC dy do zapewnienia stabilnych cen w strefie euro
37
De Leu
Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich: badanie skarg obywateli

Podstawowe informacje Rola: Kadencja: Adres: Telefon: Internet: ujawnianie przypadkw zej praktyki administracyjnej i proponowanie rozwiza odnawialna kadencja picioletnia 1, Avenue du Prsident Robert Schuman, BP 403, F-67001 Strasburg (33) 388 17 23 13 www.euro-ombudsman.eu.int
Instytucj Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich ustanowiono w Traktacie o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992 r.). Rzecznik peni rol porednika midzy obywatelami a wadzami UE. Jest instancj waciw do przyjmowania i badania skarg obywateli, firm i organizacji UE, jak rwnie osb zamieszkaych lub posiadajcych zarejestrowan siedzib w jednym z krajw Unii. Rzecznik jest wybierany przez Parlament Europejski na odnawialn picioletni kadencj, odpowiadajc kadencji Parlamentu. W kwietniu 2003 roku stanowisko Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich obj byy grecki rzecznik praw obywatelskich Nikiforos Diamandouros. Zosta on ponownie wybrany na okres piciu lat w styczniu 2005 r.
niesprawiedliwo, dyskryminacj, naduywanie wadzy, brak lub odmow udzielenia informacji, nieuzasadnione opnienia, niepoprawne procedury. Rzecznik przeprowadza dochodzenia na podstawie przedkadanych mu skarg lub z wasnej inicjatywy. Dziaa cakowicie niezalenie i bezstronnie. Nie oczekuje ani nie przyjmuje instrukcji od adnego rzdu ani organizacji.
Jak zoy skarg do rzecznika?

Zanim obywatel zoy skarg na z praktyk administracyjn w instytucji lub organie UE, powinien skontaktowa si z t instytucj na zwykej drodze administracyjnej i zwrci si do niej o naprawienie sytuacji. Jeli dziaanie to nie poskutkuje, wwczas mona zoy skarg do rzecznika. Skarg naley wnie w cigu dwch lat od daty dowiedzenia si o danym przypadku zej administracji. Skarcy musi ujawni swoj tosamo, jednoznacznie wskaza, ktrej instytucji lub organu skarga dotyczy oraz opisa, na czym polega problem. Skar-
Zadania rzecznika
Rzecznik pomaga w ujawnianiu przypadkw zej praktyki administracyjnej w instytucjach i organach UE. Za praktyka administracyjna oznacza niedostateczne lub niewaciwe dziaanie administracji, tzn. sytuacje, w ktrych dana instytucja dziaa niezgodnie z prawem lub nie przestrzega zasad dobrej administracji lub te amie prawa czowieka. Wrd przykadw mona wymieni:
38
cy moe poprosi o potraktowanie skargi jako poufnej. Wskazwki dotyczce wnoszenia skarg znajduj si na stronie internetowej rzecznika pod adresem: www.euro-ombudsman.eu.int
Czego mona oczekiwa?

Jeli rzecznik nie jest uprawniony do rozpatrzenia danej skargi bo na przykad skarga ta bya ju przedmiotem postpowania sdowego bdzie stara si skierowa skarcego do waciwego organu, ktry moe mu pomc. Jeli jednak rzecznik jest waciwy dla danej sprawy, na pewno j rozpatrzy.
Rozwizanie problemu skarcego moe wymaga jedynie poinformowania przez rzecznika instytucji lub organu, ktrego dotyczy skarga. Jeli w trakcie dochodzenia problem nie zostanie rozwizany, Rzecznik bdzie stara si znale polubowne wyjcie, ktre rozwizuje problem i satysfakcjonuje skarcego. Jeli jednak takie podejcie okae si nieskuteczne, Rzecznik ma prawo do wystosowania zalece w celu rozwizania problemu. Jeli skarona instytucja nie przyjmie jego zalece, Rzecznik moe przedoy Parlamentowi Europejskiemu specjalne sprawozdanie, prowadzce do podjcia przez Parlament niezbdnych dziaa na szczeblu politycznym. Rzecznik skada przed Parlamentem coroczne sprawozdanie ze swojej dziaalnoci.
EC
Nikiforos Diamandouros obj stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich w kwietniu 2003 r. Zosta na nie ponownie wybrany w styczniu 2005 r.
39
Europejski Inspektor Ochrony Danych: zabezpieczanie prywatnoci obywateli

Podstawowe informacje Rola: Kadencja: Adres: Telefon: Internet: ochrona prywatnoci danych odnawialna kadencja picioletnia Rue Wiertz 60, B-1047 Bruksela (32-2) 283 19 00 www.edps.eu.int
Stanowisko Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (EDPS) ustanowiono w 2001 r. Inspektor dba o to, by wszystkie instytucje i organy UE szanoway prawo obywateli do prywatnoci przy przetwarzaniu ich danych osobowych.
Jednak nawet wwczas dane musz by przetwarzane przez pracownika suby zdrowia lub inn osob zobowizan przysig do zachowania tajemnicy zawodowej. EIOD wsppracuje z urzdnikami ds. ochrony danych we wszystkich instytucjach i organach UE w celu zapewnienia waciwego stosowania zasad poszanowania prywatnoci. W 2004 roku Europejskim Inspektorem Ochrony Danych zosta Peter Johan Hustinx, za jego zastpc Joaqun Bayo Delgado.
Zadania Europejskiego Inspektora Ochrony Danych (EIOD)

Przy przetwarzaniu danych osobowych pozwalajcych na zidentyfikowanie danego obywatela instytucje UE musz szanowa jego prawo do prywatnoci. Zadaniem EIOD jest zadbanie o to, by wanie tak postpoway, jak rwnie doradzanie im w kwestiach zwizanych z przetwarzaniem danych osobowych. Pojcie przetwarzania danych obejmuje operacje takie jak zbieranie informacji, ich zapis i przechowywanie, odszukiwanie, przesyanie lub udostpnianie innym osobom, jak rwnie zastrzeganie dostpu, usuwanie lub niszczenie danych. Wszystkie te dziaania podlegaj surowym zasadom postpowania. Dla przykadu, instytucjom i organom UE nie wolno przetwarza danych osobowych ujawniajcych ras lub pochodzenie etniczne osoby, jej pogldy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne czy te przynaleno do zwizkw zawodowych. Nie wolno im rwnie przetwarza danych dotyczcych sytuacji zdrowotnej lub ycia pciowego konkretnych osb, o ile nie jest to niezbdne dla celw medycznych.
40
W jaki sposb skorzysta z pomocy Inspektora Ochrony Danych?

Obywatel, ktry ma powody sdzi, e jedna z instytucji lub jeden z organw UE naruszyy jego prawo do prywatnoci poprzez niewaciwe wykorzystanie jego danych osobowych, powinien zoy skarg do Europejskiego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Inspektor zbada wniesion skarg i poinformuje skarcego w moliwie najkrtszym terminie, czy si z ni zgadza a jeli tak, to w jaki sposb problem zostanie rozwizany. Inspektor moe na przykad nakaza skaronej instytucji lub organowi poprawienie, zastrzeenie, usunicie lub zniszczenie danych osobowych, ktre poddano nieprzepisowemu przetwarzaniu. Jeli skarcy nie zgadza si z opini inspektora, moe wnie spraw do Trybunau Sprawiedliwoci.
Agencje
Agencja nie jest instytucj UE jest organem powoanym konkretnym aktem prawa europejskiego w celu realizacji cile okrelonego zadania. Nie wszystkie agencje UE zawieraj w oficjalnej nazwie sowo agencja. Niektre nazywaj si centrum, fundacj, instytutem, obserwatorium, urzdem itp. Trzy spord nich EDA, EUISS i EUSC realizuj zadania zwizane ze wspln polityk zagraniczn i bezpieczestwa (drugi filar Unii Europejskiej). Cztery inne AMOCEB, CEPOL, Europol i Eurojust wspieraj koordynacj wsppracy policyjnej i sdowniczej w sprawach karnych (trzeci filar Unii Europejskiej), w tym zarzdzanie zewntrznymi granicami UE. Pozostae agencje realizuj natomiast zadania w ramach pierwszego filaru UE, czyli w tak zwanej domenie wsplnotowej. Poniej znajduje si krtki opis poszczeglnych agencji.
Centrum Satelitarne Unii Europejskiej (EUSC)

EUSC zostao utworzone w 2002 roku. Jego siedzib jest Torrejn de Ardoz (Hiszpania). Centrum analizuje dane i obrazy pochodzce z satelitw obserwacyjnych Ziemi i wykorzystuje te informacje w celu wspierania Unii Europejskiej w podejmowaniu decyzji w ramach wsplnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa (WPZB). Centrum prowadzi rwnie projekty badawcze i rozwojowe oraz szkolenia specjalistyczne w zakresie cyfrowych systemw informacji geograficznej oraz analizy obrazw. Wicej informacji na stronie internetowej www.eusc.org
Centrum Tumacze dla Organw Unii Europejskiej

Powoane w 1994 roku Centrum Tumacze mieci si w Luksemburgu. Centrum finansuje si samo ze swojej dziaalnoci. Utworzono je w odpowiedzi na zapotrzebowanie na tumaczenia w agencjach UE. W ramach dobrowolnych umw o wsppracy Centrum wiadczy take usugi na rzecz instytucji i innych organw UE, mimo e posiadaj one swoje wasne suby tumaczeniowe. Wicej informacji na stronie internetowej www.cdt.eu.int
Eurojust
Eurojust powsta w 2002 roku. Jego siedzib jest Haga w Niderlandach. Zadaniem Eurojustu jest wspieranie wsppracy organw prokuratury we wszystkich krajach Unii w zakresie zwalczania powanych przestpstw transgranicznych, w tym przestpstw
41
komputerowych, przypadkw naduy i korupcji, prania pienidzy oraz przestpstw przeciwko rodowisku naturalnemu. Eurojust pomaga na przykad poprzez uatwianie organom krajowym wymiany informacji, wzajemnego udzielania pomocy prawnej oraz ekstradycji osb poszukiwanych w celu przesuchania. W skad Eurojustu wchodzi po jednym prokuratorze, sdzi lub funkcjonariuszu policji z kadego kraju czonkowskiego. Tworz oni Kolegium (tj. zarzd), ktre wybiera spord siebie przewodniczcego na trzyletni kadencj. Kolegium wspiera sekretariat i zesp urzdnikw unijnych oraz oddelegowanych do Eurojustu ekspertw krajowych. Poniewa praca Eurojustu wymaga utrzymywania akt dotyczcych osb podejrzanych o popenienie przestpstwa, w organizacji dziaa urzdnik ds. ochrony danych, ktrego zadaniem jest zapewnienie, by dane w aktach byy odpowiednio chronione i przetwarzane zgodnie z wymogami prawa. Kady ma prawo wiedzie, jakimi informacjami na jego temat dysponuje Eurojust, oraz zwrci si do o poprawienie lub usunicie informacji nieprawdziwych lub niepenych. Wicej informacji na stronie internetowej www.eurojust.eu.int
zakresie, zwaszcza w odniesieniu do profilaktyki. Oprcz tworzenia wielotematycznej sieci stron internetowych powiconych zagadnieniom BHP, agencja prowadzi aktywny program publikacji na ten temat, publikujc rnorodne dokumenty od sprawozda specjalistycznych po materiay informacyjne. EU-OSHA kieruje Zarzd, w ktrym reprezentowane s zwizki zawodowe, organizacje pracodawcw, rzdy krajw czonkowskich oraz Komisja Europejska. Wicej informacji na stronie internetowej agency.osha.eu.int
Europejska Agencja ds. Bezpieczestwa na Morzu

Europejska Agencja ds. Bezpieczestwa na Morzu (EMSA) powstaa w 2002 roku. Tymczasowo mieci si w Brukseli, jednak docelowo bdzie miaa siedzib w Lizbonie (Portugalia). Celem EMSA jest pomoc w usprawnianiu unijnego systemu bezpieczestwa na morzu, w ograniczaniu ryzyka wypadkw na morzu, zanieczyszczenia morza przez statki oraz mierci na morzu. Agencja suy rad techniczn i naukow w ulepszaniu prawa unijnego w zakresie bezpieczestwa na morzu oraz zanieczyszczania morza przez statki. Pomaga Komisji w monitorowaniu dziaa podejmowanych przez pastwa UE oraz kraje kandydujce oraz doradza ich rzdom. Wrd wielu zada stojcych przed EMSA naley wymieni opracowanie wsplnej metodyki badania wypadkw na morzu oraz ustanowienie systemu informacji o ruchu statkw, obejmujcego ca UE. Wicej informacji na stronie internetowej emsa.eu.int
Europejska Agencja ds. Bezpieczestwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy

Europejska Agencja ds. Bezpieczestwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy (EU-OSHA) z siedzib w Bilbao (Hiszpania) powstaa w 1994 roku. Pojedyncze kraje nie s w stanie zaradzi caemu spektrum problemw zwizanych z bezpieczestwem i higien pracy (BHP), przed jakimi stoi wspczesna Europa. Dlatego powoano do ycia EU-OSHA w celu poczenia wiedzy i informacji w Europie w tym
42
Europejska Agencja Bezpieczestwa Sieci i Informacji

Europejska Agencja Bezpieczestwa Sieci i Informacji (ENISA) powstaa w 2004 roku. Tymczasowo mieci si w Brukseli, jednak docelowo bdzie miaa siedzib w Heraklionie (Grecja). Misj ENISA jest pomoc w zapewnianiu wysokiego standardu zabezpieczenia sieci informacyjnych oraz przekazywanych za ich porednictwem danych. Niesie to korzyci dla obywateli, konsumentw, przedsibiorstw oraz organizacji sektora publicznego w caej Unii Europejskiej. Do zada Agencji ma rwnie nalee zbieranie danych, analiza ryzyka, podnoszenie wiadomoci oraz promowanie wzorcowych rozwiza w zakresie zarzdzania ryzykiem. Wicej informacji na stronie internetowej www.enisa.eu.int
Europejska Agencja Kolejowa

Decyzj o utworzeniu Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA) podjto w kwietniu 2004 roku. Siedzib Agencji bdzie Lille-Valenciennes we Francji. Jej misj jest pomoc we wzmacnianiu bezpieczestwa i interoperacyjnoci sieci kolejowych w Europie, tak aby stopniowo powstawa zintegrowany europejski obszar kolejowy. Wicej informacji pod adresem: europa.eu.int/comm/transport/rail/era/index _en.htm
Europejska Agencja Lekw

Siedzib ustanowionej w 1993 roku Europejskiej Agencji Lekw (EMEA) jest Londyn (Zjednoczone Krlestwo). Agencja pomaga w ochronie i promocji zdrowia w Europie poprzez ocen lekw przeznaczonych dla ludzi oraz zwierzt. Agencja skupia ekspertw ze wszystkich krajw UE. Pewne rodzaje produktw medycznych uzyskane w procesach biotechnologicznych mog by sprzedawane w UE dopiero po dokadnym zbadaniu ich przez EMEA. Jeli Agencja uzna, e dany produkt spenia wymogi bezpieczestwa i jakoci, Komisja Europejska moe zezwoli na jego sprzeda we wszystkich krajach UE. O podobne zezwolenie mog rwnie ubiega si osoby pragnce wprowadzi na rynek inne innowacyjne rodki lecznicze. Zezwolenia na wikszo lekw konwencjonalnych wydaj poszczeglne kraje UE. EMEA pomaga w prowadzeniu systemu wzajemnego uznawania tych zezwole pomidzy krajami Unii. Wicej informacji na stronie internetowej www.emea.eu.int
Europejska Agencja Bezpieczestwa Transportu Lotniczego

Europejska Agencja Bezpieczestwa Transportu Lotniczego (EASA) powstaa w 2002 roku. Jej siedzib jest Kolonia (Niemcy). Zadaniem EASA jest wspieranie Unii w tworzeniu przepisw i zasad dotyczcych bezpieczestwa w ruchu powietrznym oraz pomoc Komisji w sprawdzaniu odpowiedniego stosowania tych zasad. Agencja bdzie rwnie udzielaa pomocy technicznej organizacjom midzynarodowym odpowiedzialnym za bezpieczestwo w lotnictwie cywilnym oraz ochron rodowiska w transporcie lotniczym. Ponadto bdzie pomagaa organom nadzoru lotnictwa w krajach poza UE. EASA ma prawo podejmowania okrelonych decyzji, jak na przykad wystawianie wiadectw typu na produkty aeronautyczne. Wicej informacji na stronie internetowej easa.eu.int
43
Europejska Agencja Obrony

Europejska Agencja Obrony (EDA) powstaa w 2004 roku, jej siedzib bdzie Bruksela. Zadaniem EDA bdzie pomoc pastwom czonkowskim w umacnianiu europejskiego potencjau w zakresie obrony i zarzdzania kryzysowego oraz wspieranie europejskiej polityki bezpieczestwa i obrony. Agencja bdzie realizowaa to zadanie poprzez denie do bardziej skoordynowanego podejcia w zakresie produkcji i zakupu sprztu wojskowego i obronnego, jak rwnie w zakresie bada nad bezpieczestwem i rozwojem technologii w tym zakresie. Wicej informacji na stronie internetowej www.eda.eu.int
Zadaniem Agencji jest zbieranie i rozpowszechnianie informacji na temat stanu i tendencji rodowiska naturalnego w Europie. Agencja jest otwarta dla krajw niebdcych czonkami UE. Od pocztku jej istnienia nale do niej Islandia, Liechtenstein i Norwegia. Agencja aktywnie wsppracuje z instytucjami i organizacjami midzynarodowymi zajmujcymi si ochron rodowiska. Wicej informacji na stronie internetowej www.eea.eu.int
Europejska Agencja Odbudowy

Europejska Agencja Odbudowy (EAR) powstaa w 2000 roku. Jej gwna siedziba znajduje si w Salonikach (Grecja), za orodki operacyjne mieszcz si w Belgradzie, Prisztinie, Podgoricy i Skopje. Zadaniem EAR jest zarzdzanie gwnymi unijnymi programami pomocy na odbudow krajw bakaskich dotknitych wojnami w latach 90. Roczny budet tych programw wynosi okoo dwch miliardw euro. Wicej informacji na stronie internetowej www.ear.eu.int
Europejska Agencja Ochrony rodowiska

Europejska Agencja Ochrony rodowiska (EEA) powstaa w 1990 roku. Jej siedzib jest Kopenhaga (Dania).
Europejski Urzd ds. Bezpieczestwa ywnoci pomaga w zapewnieniu bezpieczestwa caego procesu produkcji ywnoci od gospodarstwa do stou
44
EKA
Europejska Agencja ds. Zarzdzania Wspprac Operacyjn na Granicach Zewntrznych Pastw Czonkowskich UE
Decyzj o utworzeniu tej agencji (w skrcie zwanej AMOCEB) podjto w padzierniku 2004 roku. Siedzib agencji bdzie Warszawa. Zadaniem AMOCEB jest wspieranie pastw czonkowskich we wdraaniu unijnych zasad kontroli na granicach zewntrznych oraz wydalania obywateli pastw trzecich do ich krajw pochodzenia. Naturalnie kontrola granic ley w gestii kadego pastwa czonkowskiego, jednak agencja ma przyczyni si do tego, by kontrola ta bya dokonywana wszdzie na jednakowo wysokim poziomie skutecznoci. Do gwnych zada agencji naley: pomoc pastwom UE w szkoleniu ich sub granicznych; ocena ryzyka; zastosowanie wynikw bada naukowych do nowych technologii monitoringu; koordynacja wsppracy midzy pastwami UE w zakresie repatriacji nielegalnych imigrantw.
zawodw oraz opracowywania programw nauki trwajcej przez cae ycie. Wicej informacji na stronie internetowej www.etf.eu.int
Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunkw ycia i Pracy

Europejska Fundacja na rzecz Poprawy Warunkw ycia i Pracy (Eurofound), ustanowiona w 1975 roku, ma siedzib w Dublinie (Irlandia). Jej zadaniem jest: doradzanie decydentom w sprawach spoecznych; ocena i analiza warunkw ycia i pracy; sprawozdawczo na temat zmian i tendencji w tym zakresie; przyczynianie si do poprawy jakoci ycia. Pracami Eurofound kieruje zarzd, w ktrym reprezentowane s zwizki zawodowe, organizacje pracodawcw, rzdy krajw czonkowskich oraz Komisja Europejska. Wicej informacji na stronie internetowej www.eurofound.eu.int
Europejska Fundacja Ksztacenia

Siedzib ustanowionej w 1990 roku Europejskiej Fundacji Ksztacenia (ETF) jest Turyn (Wochy). ETF pomaga w ulepszaniu systemw ksztacenia zawodowego w krajach poza Uni, gwnie w regionach bezporednio z ni ssiadujcych, takich jak pnocna Afryka, Bliski Wschd, Bakany czy kraje byego Zwizku Radzieckiego. Fundacja dzieli si z tymi krajami wiedz, know-how i dowiadczeniem w zakresie przygotowywania ludzi do wykonywania nowych
45
Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorb

Decyzj o utworzeniu Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorb (ECDC) podjto w marcu 2004 roku. Centrum bdzie miao siedzib w Sztokholmie (Szwecja) i rozpocznie dziaalno w 2005 roku. ECDC bdzie pomagao UE w zwalczaniu chorb zakanych oraz innych powanych zagroe dla zdrowia. Jego zadania bd obejmoway prowadzenie sieci laboratoriw oraz zarzdzanie systemem wczesnego ostrzegania i reagowania. Centrum bdzie mogo na
przykad wysa zesp ekspertw do zbadania wybuchu nieznanej choroby ludzkiej w jednym z krajw Europy. Dodatkowe informacje: europa.eu.int/comm/health/ph_overview/ strategy/ecdc/ecdc_en.htm
takimi jak Midzynarodowy Program Kontroli Narkotykw ONZ (UNDCP), wiatowa Organizacja Zdrowia (WHO), Grupa Pompidou Rady Europy, wiatowa Organizacja Celna (WCO), Midzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnej (Interpol) oraz Europejski Urzd Policji (Europol). Wicej informacji na stronie internetowej www.emcdda.org
Europejskie Centrum Monitorowania Narkotykw i Narkomanii

Utworzone w 1993 roku Europejskie Centrum Monitorowania Narkotykw i Narkomanii (EMCDDA) ma siedzib w Lizbonie (Portugalia). Zadaniem Centrum jest zbieranie i rozpowszechnianie obiektywnych, wiarygodnych i porwnywalnych informacji dotyczcych narkotykw i narkomanii w Europie. Centrum wsppracuje z krajami nienalecymi do UE oraz z organizacjami midzynarodowymi,
Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii

Europejskie Centrum Monitorowania Rasizmu i Ksenofobii (EUMC) ma siedzib w Wiedniu (Austria). Powstao ono w 1997 roku. Zasadniczym zadaniem Centrum jest dostarczanie Unii Europejskiej i jej pastwom czonkowskim obiektywnych, wiarygodnych i porwnywalnych danych dotyczcych rasizmu, ksenofobii i antysemityzmu w Europie oraz opracowywanie oglnoeuropejskich strategii rozwizywania tych problemw. EUMC bada zasig i zmiany rasizmu i ksenofobii oraz analizuje ich przyczyny, konsekwencje i skutki. Promuje rwnie i rozpowszechnia przykady wzorcowych rozwiza w zakresie integracji imigrantw oraz mniejszoci etnicznych i religijnych. Zasadnicze dziaania EUMC opieraj si na Europejskiej Sieci Informacji o Rasizmie i Ksenofobii (RAXEN). Skada si ona z krajowych punktw kontaktowych (po jednym w kadym kraju), ktre zbieraj, opracowuj i rozpowszechniaj informacje o rasizmie i ksenofobii na wasnym terenie.
Wicej informacji na stronie internetowej www.eumc.eu.int
Europejska Agencja Lekw ocenia, czy uywane przez nas leki s bezpieczne
46
Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego

Utworzone w 1975 roku, Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego (Cedefop) ma swoj siedzib w Salonikach (Grecja). Jego zadaniem jest analiza i dostarczanie informacji na temat systemw, polityki, bada i praktyki ksztacenia i szkolenia zawodowego. Informacje te pomagaj specjalistom w caej Unii Europejskiej w rozwijaniu i ulepszaniu ksztacenia i szkolenia zawodowego w Europie. Cedefop prowadzi rwnie interaktywn stron internetow pod nazw Europejska Wioska Szkoleniowa, dostpn pod adresem www.trainingvillage.gr Pracami Cedefop kieruje zarzd, w ktrym reprezentowane s zwizki zawodowe, organizacje pracodawcw, rzdy krajw czonkowskich oraz Komisja Europejska. Wicej informacji na stronie internetowej www.cedefop.eu.int
Sta siedzib CEPOL ma by Bramshill (Zjednoczone Krlestwo). Wicej informacji na stronie internetowej www.cepol.net
Europejski Organ Nadzoru Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej

Europejski Organ Nadzoru GSNS powsta w 2004 roku. Nie podjto jeszcze decyzji co do siedziby tej agencji. Zadaniem agencji bdzie dbanie o waciwe zabezpieczenie ywotnych interesw publicznych w zwizku z europejskimi programami nawigacji satelitarnej (Galileo i EGNOS). Celem Galileo jest stworzenie nowoczesnej europejskiej alternatywy dla funkcjonujcego obecnie amerykaskiego systemu GPS. Agencja odpowiada za zarzdzanie i monitorowanie sposobu wykorzystywania funduszy programu. Bdzie te pomagaa Komisji Europejskiej we wszelkich sprawach zwizanych z radionawigacj satelitarn.
Europejskie Kolegium Policyjne

Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL) to akademia szkolca funkcjonariuszy policji wyszej i redniej rangi. Jego misj jest wspieranie krajowych sub policyjnych UE w walce z przestpczoci, zwaszcza przestpczoci transgraniczn. Kolegium prowadzi europejskie szkolenia policyjne od 2001 roku. Gwnym celem CEPOL jest umoliwianie funkcjonariuszom z rnych krajw Unii bliszego zapoznania si z systemami policji w innych krajach oraz poszerzenia wiadomoci o transgranicznej wsppracy policyjnej w Europie. Kolegium Policyjne moe wsppracowa z krajowymi instytucjami szkolcymi policjantw w krajach poza Uni Europejsk. W szczeglnoci udostpnia ono swoj infrastruktur szkoleniow funkcjonariuszom policji z krajw kandydujcych oraz z Islandii i Norwegii.
47
Europejski Urzd ds. Bezpieczestwa ywnoci

Europejski Urzd ds. Bezpieczestwa ywnoci (EFSA) rozpocz swoj dziaalno w 2002 roku. Tymczasowo mieci si w Brukseli, jednak docelowo bdzie mia swoj siedzib w Parmie (Wochy). Podstawowym zadaniem Urzdu jest niezalene doradztwo naukowe we wszelkich kwestiach dotyczcych bezpieczestwa ywnoci. Ocenia on zagroenia dla acucha pokarmowego oraz przeprowadza naukow ocen zagadnie, ktre mog mie wpyw na bezpieczestwo ywnoci w Europie. Urzd zajmuje si caym procesem produkcji ywnoci od gospodarstwa do stou, czyli od
pierwotnej produkcji (w tym bezpieczestwa pasz zwierzcych) po dostaw ywnoci do konsumentw. EFSA zbiera informacje z caego wiata, uwanie ledzc wszelkie postpy w nauce. Swoimi wnioskami dzieli si nie tylko z ekspertami i decydentami, lecz take z opini publiczn. Wicej informacji na stronie internetowej www.efsa.eu.int
tw ds. ochrony danych z kadego pastwa czonkowskiego. Europol jest odpowiedzialny bezporednio przed Rad ds. Wymiaru Sprawiedliwoci i Spraw Wewntrznych, tj. przed ministrami sprawiedliwoci i spraw wewntrznych ze wszystkich krajw UE. W skad zarzdu Europolu wchodzi po jednym przedstawicielu kadego pastwa czonkowskiego. Wicej informacji na stronie internetowej www.europol.eu.int
Europejski Urzd Policji

Europejski Urzd Policji (Europol) powoano w 1992 roku z myl o zorganizowaniu oglnoeuropejskiego wywiadu kryminalnego. Jego siedzib jest Haga (Niderlandy), za wrd jego pracownikw s przedstawiciele krajowych organw zajmujcych si egzekwowaniem prawa (policja, suba celna, suby imigracyjne itp.). Celem Europolu jest wspieranie bliszej i bardziej skutecznej wsppracy pastw czonkowskich w przeciwdziaaniu i zwalczaniu midzynarodowej przestpczoci zorganizowanej, a w szczeglnoci: handlu narkotykami, siatek nielegalnej imigracji, nielegalnego handlu pojazdami mechanicznymi, handlu ludmi, w tym dziecicej pornografii, faszowania pienidzy i innych rodkw patniczych, nielegalnego handlu materiaami radioaktywnymi i nuklearnymi, terroryzmu. Jednym z zada Europolu jest ustanowienie i prowadzenie skomputeryzowanego systemu pozwalajcego na wprowadzanie danych oraz umoliwiajcego dostp do nich i ich analizowanie. Nad zawartoci oraz sposobem wykorzystania wszelkich danych osobowych, ktrymi dysponuje Europol, czuwa wsplny organ nadzoru, skadajcy si z dwch eksper48
Instytut Studiw nad Bezpieczestwem Unii Europejskiej (EUISS)

EUISS zosta utworzony w 2001 roku, a jego siedzib jest Pary (Francja). Jego celem jest pomoc w ksztatowaniu kultury wsplnego bezpieczestwa w Europie oraz promowanie interesw bezpieczestwa Unii jako caoci. EUISS pomaga w tworzeniu wsplnej polityki zagranicznej i bezpieczestwa (WPZB) poprzez: badania i debaty dotyczce zasadniczych kwestii zwizanych z bezpieczestwem i obronnoci; wybiegajce w przyszo analizy przeprowadzane dla Rady i Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZB; prowadzenie dialogu transatlantyckiego w sprawach bezpieczestwa pomidzy Europ, Kanad i Stanami Zjednoczonymi. Wicej informacji na stronie internetowej www.iss-eu.org
Urzd Harmonizacji w ramach Rynku Wewntrznego (Znaki Towarowe i Wzory Przemysowe)

Utworzony w 1994 roku Urzd Harmonizacji w ramach Rynku Wewntrznego (OHIM) mieci si w Alicante (Hiszpania).
Jego zadanie polega na przeprowadzaniu procedur rejestracji wsplnotowych znakw towarowych oraz wzorw przemysowych. System wsplnotowych znakw towarowych pozwala europejskim przedsibiorstwom oszczdzi czas i pienidze. Producent pragncy zastrzec swj znak towarowy w Europie nie musi ju rejestrowa identycznych znakw w kadym z krajw UE. Za porednictwem OHIM moe wystpi teraz o wsplnotowy znak towarowy, dziki czemu inne firmy nie bd mogy uywa takiego samego lub podobnego znaku w caej Unii. Wicej informacji na stronie internetowej oami.eu.int
praw wasnoci przemysowej w odniesieniu do rolin. CPVO dziaa w sposb zbliony do Urzdu Harmonizacji w ramach Rynku Wewntrznego przyznaje prawa wasnoci przemysowej dla nowych odmian rolin. Ochrona tych praw obowizuje przez okres 25 lub 30 lat. Wicej informacji na stronie internetowej www.cpvo.eu.int Unia Europejska planuje powoanie lub tworzy obecnie szereg innych agencji. Nale do nich: Europejska Agencja Kontroli Rybowstwa, Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego, Europejska Agencja ds. Substancji Chemicznych, Europejski Instytut Rwnoci Pci, Europejska Agencja Praw Podstawowych, Agencja Wykonawcza Programu Zdrowia Publicznego, Agencja Wykonawcza ds. Inteligentnej Energii.
Bilderberg / Hollandse Hoogte
Wsplnotowy Urzd Odmian Rolin

Siedzib Wsplnotowego Urzdu Odmian Rolin (CPVO) jest Angers we Francji. Urzd powsta w 1994 roku. Jego zadaniem jest administrowanie systemem praw do odmian rolin swoistym systemem
Funkcjonariusze policji, pochodzcy z rnych krajw UE, z pomoc Europolu walcz z midzynarodowymi szajkami faszerzy euro
49
Spojrzenie w przyszo
System podejmowania decyzji w Unii Europejskiej ksztatowa si przez ponad p wieku. Pocztkowo zaprojektowano go jednak z myl o wsplnocie szeciu narodw. Dzi Unia liczy 25 pastw czonkowskich, a w nadchodzcych latach liczba ta jeszcze wzronie. System decyzyjny UE wymaga zatem uproszczenia i konsolidacji. Aby unikn paraliu, wikszo decyzji bdzie trzeba podejmowa wikszoci kwalifikowan bez koniecznoci uzyskania zgody kadego z pastw czonkowskich. Jednak przyszo Unii stwarza te szereg innych pyta. Na przykad: Jakie s cele i denia rozszerzonej Unii? Innymi sowy, co kraje czonkowskie chc osign poprzez wsplne dziaanie? Jakie obszary wsplnej polityki s niezbdne dla osignicia tych celw? W jakich sprawach naley decydowa na poziomie UE, a jakie decyzje pozostawi w gestii wadz krajowych lub regionalnych? Jak rol powinny odgrywa w procesach decyzyjnych parlamenty krajowe? Konieczne jest zatem znalezienie odpowiedzi na pytanie, kto powinien za co odpowiada i w jaki sposb podejmowa decyzje w Unii liczcej 25 lub wicej krajw i p miliarda mieszkacw. Projekt konstytucji uzgodniony przez Rad Europejsk w 2004 roku bezporednio odnosi si to tych kwestii. Znacznie przejrzyciej ni poprzednie traktaty wyjania on, czym jest Unia Europejska i dokd zmierza. Konstytucja ustanawia rwnie nowe, bardziej ujednolicone zasady podejmowania decyzji. Dziki konstytucji Unia ma sta si jeszcze bardziej otwarta i demokratyczna. Konstytucja zobowizuje na przykad ministrw UE do publicznego odbywania posiedze ustawodawczych i daje obywatelom prawo do wnoszenia petycji do Komisji Europejskiej o przygotowanie wniosku w sprawie nowych aktw prawnych. Ponadto zwiksza ona rol parla50
mentw krajowych w monitorowaniu wnioskw legislacyjnych Komisji. Konstytucja ma rwnie na celu nadanie Unii wikszej skutecznoci w dziaaniu na arenie midzynarodowej. Ma to nastpi dziki stworzeniu stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych UE oraz zawarciu w jego kompetencjach wszelkich aspektw stosunkw zewntrznych Unii. Nowa konstytucja utrzymuje istniejc rwnowag midzy interesami narodowymi i oglnym interesem europejskim, jak rwnie pomidzy interesami maych i duych krajw. Konstytucja nie wejdzie jednak w ycie, dopki nie zostanie ratyfikowana przez parlamenty krajowe we wszystkich 25 krajach UE. W niektrych z nich zatwierdzenie konstytucji wymaga referendum. Wicej informacji na temat konstytucji mona znale pod adresem: http://europa.eu.int/constitution/ Unia Europejska istnieje po to, by suy swym obywatelom. Spraw zasadniczej wagi jest zatem, by obywatele Unii byli w peni zaangaowani w jej procesy decyzyjne. Unia potrzebuje rwnie skutecznych, otwartych i demokratycznie odpowiedzialnych instytucji bdcych w stanie sprosta wyzwaniom XXI wieku.
W demokratycznej Europie przyszo UE jest w rkach jej obywateli, zwaszcza modych
EC
Komisja Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych Luksemburg: Urzd Oficjalnych Publikacji Wsplnot Europejskich 2006 50 str. 16,2 x 22,9 cm ISBN 92-79-02236-9
Unia Europejska (UE) nie jest federalnym pastwem na wzr Stanw Zjednoczonych. Nie jest te jednak wycznie organizacj midzyrzdow na wzr ONZ. Unia jest tak naprawd jedyna w swoim rodzaju. Nalece do niej kraje s niezalene i suwerenne, jednak postanowiy poczy sw suwerenno, by razem osign wiksz si i wpywy. Poczenie suwerennoci oznacza przeniesienie kompetencji decyzyjnych na wsplne instytucje, takie jak Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska. Ale czym dokadnie zajmuje si kada z nich? W jaki sposb ze sob wsppracuj? Ktra za co odpowiada? Niniejsza ksieczka w przystpny sposb odpowiada na te pytania. Zawiera rwnie podstawowe informacje o agencjach i innych organach przyczyniajcych si do funkcjonowania Unii. Ma by przewodnikiem po procesach decyzyjnych w Unii Europejskiej.
rda informacji na temat Unii Europejskiej

Informacje dostpne s w jzykach urzdowych UE na serwerze Europa: europa.eu.int W caej Europie istniej setki miejscowych centrw informacji europejskiej. Adres najbliszego biura mona znale na stronie internetowej: europa.eu.int/comm/relays/index_en.htm EUROPE DIRECT jest miejscem, skd otrzymasz odpowiedzi na pytania zwizane z Uni Europejsk. Z osobami udzielajcymi informacji mona skontaktowa si telefonicznie poprzez bezpatny numer: 00 800 6 7 8 9 10 11 (lub dzwonic na patn lini spoza UE: (32-2) 299 96 96), lub drog elektroniczn poprzez europa.eu.int/europedirect
Informacje oraz broszury na temat Unii Europejskiej w jzyku polskim mona take otrzyma w nastpujcych miejscach:
Reprezentacja Komisji Europejskiej Warszawskie Centrum Finansowe ul. Emilii Plater 53 00-113 Warszawa tel. (22) 520 82 00 fax (22) 520 82 82 e-mail: press-rep-poland@cec.eu.int www.europa.delpol.pl Biuro Informacyjne Parlamentu Europejskiego Warszawskie Centrum Finansowe ul. Emilii Plater 53 00-113 Warszawa tel. (22) 520 66 55 fax (22) 520 66 59 e-mail: epwarszawa@europarl.eu.int Centrum Informacji Europejskiej UKIE ul. Krucza 38/42 00-512 Warszawa tel. (22) 455 54 54 fax (22) 455 54 53 e-mail: cie@mail.ukie.gov.pl www.cie.gov.pl Regionalne Centra Informacji Europejskiej Toru Regionalne Centrum Informacji Europejskiej Pl. w. Katarzyny 9 87-100 Toru tel./fax (56) 652 11 21 e-mail: centrum@europa.torun.pl www.europa.torun.pl Ostroka Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Hallera 13 07-412 Ostroka tel./fax (29) 760 30 45 e-mail: rcie_ostroleka@arrmpw.org.pl www.arrmpw.org.pl Pock Regionalne Centrum Informacji Europejskiej Al. Kiliskiego 12 09-402 Pock tel. (24) 366 41 66 fax (24) 366 41 48 e-mail: rcie@rcie.plock.pl www.rcie.plock.pl Radom Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Chorzowska 16/18 26-600 Radom tel. (48) 365 69 08 fax (48) 365 49 70 e-mail: info@rcie.radom.pl www.rcie.radom.pl Lublin Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. 3 Maja 18/3A 20-078 Lublin tel./fax (81) 534 61 91, 532 82 19 fax (81) 534 61 92 e-mail: biuro@rcie.lublin.pl www.rcie.lublin.pl Zielona Gra Regionalne Centrum Informacji Europejskiej Al. Wojska Polskiego 9 65-077 Zielona Gra tel./fax (68) 453 26 37 e-mail: rcie@rcie.zgora.pl www.rcie.zgora.pl d Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Piotrkowska 262/264 90-361 d tel./fax (42) 637 79 76 e-mail: rcie@ie.lodz.pl www.rcie.lodz.pl Krakw Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Mikoajska 4 (May Rynek) 31-027 Krakw tel. (12) 421 30 15 fax (12) 421 33 15 e-mail: centrum@federacja.krakow.pl www.centrum.krakow.pl Opole Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Sowackiego 10 45-346 Opole tel. (77) 454 26 21 fax (77) 454 56 10 e-mail: domeuropejski@fundacja.opole.pl rcie@fundacja.opole.pl www.rcie.opole.pl Biaystok Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Lipowa 14 (rg Nowego wiatu 2) 15-427 Biaystok tel./fax (85) 653 77 53 e-mail: eurobialystok@bia.pl www.rcie.bialystok.pl Rzeszw Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Sucharskiego 2 35-225 Rzeszw tel. (17) 866 11 82 fax (17) 866 11 83 e-mail: rcie@wsiz.rzeszow.pl www.rcie.rzeszow.pl Gdask Regionalne Centrum Informacji Europejskiej Dugi Targ 39/40 80-830 Gdask tel. (58) 305 60 18 fax (58) 301 02 16 e-mail: rcie@piph.pl www.rcie.gdansk.pl Czstochowa Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Puaskiego 4/6 42-200 Czstochowa tel./fax (34) 368 42 13 e-mail: rcie@rcie.czest.pl www.rcie.czest.pl Katowice Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Kociuszki 6 40-026 Katowice tel. (32) 209 17 01 fax (32) 209 16 90 e-mail: centrum@rcie.katowice.pl www.rcie.katowice.pl Kielce Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Bodzentyska 44A 25-308 Kielce tel./fax (41) 343 00 38 e-mail: rcie@rcie.kielce.pl www.rcie.kielce.pl Pozna Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Mostowa 27 61-854 Pozna tel./fax (61) 852 49 48 e-mail: rcie@rcie.poznan.pl www.rcie.poznan.pl Koszalin Regionalne Centrum Informacji Europejskiej ul. Myska 2 75-054 Koszalin tel./fax (94) 347 13 17 e-mail: rcie@rcie.koszalin.pl www.rcie.koszalin.pl Centra Euro-Info program Komisji Europejskiej dla MSP znajduj si przy nastpujcych instytucjach: www.euroinfo.org.pl/kontakt/
Reprezentacje i biura Komisji i Parlamentu znajduj si we wszystkich pastwach Unii Europejskiej. Delegatury Komisji Europejskiej rozmieszczone s take w innych czciach wiata.
Unia Europejska
Pastwa czonkowskie Unii Europejskiej Kraje kandydujce
PL
Unia Europejska (UE) nie jest pastwem federalnym na wzr Stanw Zjednoczonych. Nie jest te jednak wycznie organizacj midzyrzdow na wzr ONZ. Unia jest tak naprawd jedyna w swoim rodzaju. Nalece do niej kraje s niezalene i suwerenne, jednak postanowiy poczy sw suwerenno, by razem osign wiksz si i wpywy. Poczenie suwerennoci oznacza przeniesienie kompetencji decyzyjnych na wsplne instytucje, takie jak Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska. Ale czym dokadnie zajmuje si kada z nich? W jaki sposb ze sob wsppracuj? Ktra za co odpowiada? Niniejsza broszura w przystpny sposb odpowiada na te pytania. Zawiera rwnie podstawowe informacje o agencjach i innych organach uczestniczcych w funkcjonowaniu Unii. Ma by przewodnikiem po procesach decyzyjnych w Unii Europejskiej.
NA-76-06-088-PL-C
ISBN 92-79-02236-9
,!7IJ2H9-ac dge!

2006 PL

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2006 PL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Jak dziaa Unia Europejska

Przewodnik po instytucjach unijnych

Wsplnoty Europejskie, 2006 Zezwala si na reprodukcj.

Jak dziaa Unia Europejska

Wprowadzenie do Unii Europejskiej

Jak dziaa Unia Europejska

Wsppraca poliWsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa cyjna i sdowa w sprawach karnych

Jak dziaa Unia Europejska

Trzy rady ktra czym si zajmuje?

Jak dziaa Unia Europejska

Kto pracuje w instytucjach UE?

Procedura wspdecyzji 1. Wniosek Komisji

2. Pierwsze czytanie w PE opinia

3. Zmieniony wniosek Komisji

4. Pierwsze czytanie w Radzie 7. PE przyjmuje wniosek bez poprawek

5. Rada przyjmuje poprawki PE

9. Wsplne stanowisko Rady

10. Komunikat Komisji do Rady w sprawie wsplnego stanowiska

11. Drugie czytanie w PE

12. PE przyjmuje wsplne stanowisko lub nie wypowiada si

14. PE odrzuca wsplne stanowisko

16. PE proponuje poprawki we wsplnym stanowisku

17. Stanowisko Komisji w sprawie poprawek PE

13. Akt uwaa si za przyjty

15. Akt uwaa si za nieprzyjty 18. Drugie czytanie w Radzie

19. Rada zatwierdza zmienione wsplne stanowisko

(ii) jednomylnie, jeli Komisja wydaa opini negatywn

21. Rada nie przyjmuje poprawek do wsplnego stanowiska

22. Zwoanie komitetu pojednawczego

23. Procedura pojednawcza

25. Parlament i Rada przyjmuj akt w oparciu o uzgodniony tekst

26. Akt zostaje przyjty

28. Akt nie zostaje przyjty

Jak dziaa Unia Europejska

Parlament Europejski: gos obywateli

Liczba mandatw wg pastw

Liczba mandatw poszczeglnych ugrupowa politycznych (stan na 2 czerwca 2005 r.)

Grupa Socjalistyczna PES 201

Zjednoczona Lewica Europejska/Nordycka Zielona Lewica GUE/NGL 41

Unia na rzecz Europy Narodw UEN 27 Niezrzeszeni NI 29

Jak dziaa Unia Europejska

1. Przyjmowanie aktw prawa europejskiego

Josep Borrell Fontelles zosta wybrany na przewodniczcego Parlamentu Europejskiego w 2004 r.

Organizacja pracy Parlamentu

Jak dziaa Unia Europejska

Rada Unii Europejskiej: gos pastw czonkowskich

Jak dziaa Unia Europejska

2. Koordynacja polityki poszczeglnych pastw czonkowskich

5. Wsplna polityka zagraniczna i bezpieczestwa

3. Zawieranie umw midzynarodowych

6. Wolno, bezpieczestwo i sprawiedliwo

Organizacja pracy Rady

Ed Bock/Corbis/Van Parys Media

Jak dziaa Unia Europejska

Sekretariat Generalny Prezydencja Rady

Council of the European Union

Gosowanie wikszoci kwalifikowan

Ile gosw maj poszczeglne kraje?

Jak dziaa Unia Europejska

Komisja Europejska: czuwanie nad wsplnym interesem

Czym jest Komisja?

Jak dziaa Unia Europejska

1. Przedkadanie wnioskw legislacyjnych