W N U M E R Z E

Lenin O waciwych stosunkach midzy bratnimi partiami komuni stycznymi i o demokracji socjalistycznej (listy Lenina po raz pierwszy w jz. polskim) * unaczarski Wspomnienia o Plechanowie * Li Weichang O stosunku partii do sojusznikw * Dyskusja w midzynarodo wym ruchu robotniczym. (Pomieow Rozwj socjalizmu i internacjonali zm proletariacki. Perovi Polska i Wgry. " Borba uczciwa dy skusja socjalistyczna czy pozbawiona zasad polemika) * Togliatti O wos k iej drodze do socjalizmu * Dyskusja na VIII Zjedzie WPK (Amendola, Di Vittorio, Prestipini, Trivelli, Bertini, Giolitti, Gullo) * Ze zjazdu wo skich socjalistw (referat Nenniego. Polemika: Basso, Valori, Lombardi) * Projekt programu KP W. Brytanii * L evy Miejsce nie-ortodoksji w m arksizmie (Reasoner") * Dyskusja ideologiczna we Francji. (Sartre Widmo Stalina. Figueres Odpowied S artreowi) * Grawe Czy Rosja carska bya pkoloni? * Bobrowski Teoria okresu przejciowego * Dyskusja w sprawie dramaturgii i sztuki w ZSRR * Hegel O estetyce * Lukacs Alienacja jako centralne pojcie filozoficzne w Fenomeno logii ducha" * Wywiad z Iljiczowem w sprawie antysemityzmu oraz pole mika * Dudincew Nie samym chlebem * Z powodu Piknej dziewczyny"

1 - 2

(32 - 33)

S T Y C Z E L U TY 1957
KSIKA i WIEDZA

Odpowied na artyku Sartre'a opublikowany w France Nouvelle" z 31 stycznia 1957 r.

tygodniku

Lee Figueres

(cz. KC FPK)

Dokqd zmierza i czego chce Jean Paul Sartre?

Antykomunistyczny Mak wysunity przez Sartrea na czoowe miejsce w numerze specjalnym (o Wgrzech) kierowanego przez niego czasopisma ani nie usprawiedliwia pasji autora, ani nie odznacza si zalet oryginal noci. Dlaczego Sartre to napisa? Z pierwsz wersj swego pogldu wystpi Sartre nazajutrz po wybu chu kontrrewolucji na Wgrzech. Pniej mia czas na refleksj. Ale czy nie znajduje si on w sytuacji czowieka, ktry przyapany na kamstwie chce pod wpywem nie majcej precedensu propagandy buruazyjnej za wszelk cen usprawiedliwi swe pierwsze stwierdzenia, jeeli nawet mu si w tym celu dokona jeszcze wikszego gwatu na prawdzie? A moe to zo powoduje Sartre em? Zo za to, e spotka si na kilku zebraniach, gdzie spodziewa si atwego narzucenia swego punktu widzenia na Wgry, z opozycj nie tylko komunistw, lecz rwnie Francuzw majcych inne pogldy, ale aprobujcych postpowanie Sowietw, gdy uwaaj je za zgodne z interesami pokoju. W wystpieniu Sartrea jest to wszystko. Czuje si to, gdy rzuca on gromy na nikczemnikw" i osw", jak nazywa tracc panowanie nad sob ludzi nie podzielajcych w tej kwestii jego punktu widzenia. Sedno sprawy tkwi jednak gdzie indziej. Wgry s tu tylko pretekstem do analizy, ktra ma inne cele. Przyjmujc za punkt wyjcia umylnie niepene i deformujce ujcie wydarze wgierskich Sartre pragn zaprzeczy agresywnoci imperiali zmu wiatowego, umniejszy rol si reakcyjnych w krajach socjalizmu; W jakim celu? Aby zrzuci ciar wszelkiej odpowiedzialnoci we wszyst kich dziedzinach poczwszy od najwaniejszych: wojny i pokoju na ZSRR i na obz socjalizmu, na rewolucyjne partie proletariatu, a w szcze glnoci na nasz parti. Powiedzmy to cakiem wyranie. Tego rodzaju propaganda, gdy nie jest to nic innego, nie przyczynia si do wzmocnienia si pokoju, postpu spo ecznego i wolnoci we Francji i na wiecie, lecz zmierza do ich osa* hienia.
Red. France Nouvelle
*

Plewami sw i deklaracji pan Guy Mollet nie zdoa osoni krwawej rzeczywistoci wojny algierskiej. Wobec zbliajcej si debaty w ONZ wal ki i ucisk potguj si. Pogbia si przepa dzielca oba kraje. A do
152

sytuacji nie do naprawienia moe doprowadzi stracenie skazanych na mier trzystu osb, ktrych akta bada si w przypieszonym tempie, w tym samym czasie, kiedy cay nard algierski manifestuje masowymi strajka mi sw wol zdobycia wolnoci. Honor naszego narodu podobnie jak interes narodowy domagaj si szybkiego i potnego dziaania na rzecz pokoju w Algierze. Z pokojowym rozwizaniem tego ywotnego problemu zwizanych jest wiele innych, a przede wszystkim problem naszej niezawisoci i naszego autorytetu narodowego, los naszych swobd demokratycznych i polepszenie warun kw bytu ludzi pracy. Zasadnicz trosk komunistw i wielu innych Francuzw jest zaoszcz dzenie krajowi powtrzenia si, na o wiele wiksz skal, klsk, ktre towa rzyszyy omioletniej wojnie w Indochinach. Troska ta znalaza ostatnimi dniami odbicie w licznych akcjach i wsplnych zebraniach przeprowadzo nych w trakcie Tygodnia Walki zorganizowanego przez Ruch Obrocw Pokoju. Trosk t potwierdzi jeszcze najblisza przyszo, a zwaszcza Walka o wydarcie skazacw mierci. Choby to miao nie podoba si reakcjonistom wszelkiej maci i rzdom uprawiajcym ich polityk, nie zadziwi to nikogo. Ale jak oceni tych, ktrzy napdzaj wod na myn sprawcw wojny algierskiej i ktrzy, jak na przykad Sartre, gosz wszem i wobec, e zadaniem nr 1 jest dzisiaj atakowanie komunistw i ich przyjaci? CZY ISTNIEJE IMPERIALIZM WIATOWY? Powiadamy: analiza wydarze wgierskich przeprowadzona przez Sartrea jest wiadomie jednostronna, znieksztacona. Jake inaczej na zwa t papk przyrzdzon ze' wszystkiego, co powtarza do znudzenia prasa buruazyjna; to uporczywe niedostrzeganie akcji wiatowego im p e ria liz m u i wewntrznej reakcji, przy widzeniu jedynie bdw dawnego kierownictwa Partii Pracujcych, bdw, ktre zreszt ju naprawiano! Pod pirem Sartrea ch wykazania za wszelk cen, e na Wgrzech miaa miejsce rewolucja ludowa, a nie kontrrewolucja, doprowadza go nie kiedy do aberacji. Posuchajcie: ...Imperializm wiatowy (cudzysowy Sartrea. L. F.) nie wiem, co to znaczy. Wewntrz bloku zachodniego istniej imperializmy, ktre najczciej przeciwstawiaj si sobie, jak o tym wiadczy sprawa sueska. Czy u czowieka o takim dowiadczeniu moe by mowa o zwykej naiwnoci? Ostatecznie bowiem, gdy chodzi o rozdzielenie midzy siebie nafty Bli skiego Wschodu czy bogactw Sahary, wtedy oczywicie mamy do czy nienia z i m p e r i a l i z m e m i, ktre walcz z sob niczym zgod niae wilki. Gdy jednak cay imperializm musi broni wasnej skry, wal czy ze sw antytez, socjalizmem, to komu wmwi si, e imperializm wiatowy nie tworzy wtedy zjednoczonego frontu, jednolitego obozu pod jednolitym kierownictwem? Jedna z nauk wypywajcych ze sprawy sueskiej mwi nam zreszt o tym, e Francja i Anglia nie mogyby dugo uprawia oczywicie w perspektywie imperializmu polityki choby odrobin rnicej si od polityki USA. Eden drogo zapaci za to, i o tym zapomnia. I wy starczy przyjrze si, w jak zgodny sposb kraje imperialistyczne zarea-

goway na wydarzenia wgierskie, jak zgodne stanowisko zajy w tej kwestii w ONZ, aby zda sobie spraw z niewtpliwego istnienia imperia lizmu wiatowego. NEGOWANIE FAKTU NIGDY GO JESZCZE NIE PRZEKRELIO Gdyby Sartre postawi sobie za zadanie zanalizowanie, w jaki sposb komunici wgierscy oderwali si od mas, a nastpnie rozbili na rywaliz ujce frakcje, to nie mielibymy nic do powiedzenia. Sami komunici za pocztkowali analiz tych aspektw wydarze wgierskich, podobnie jak i innych, i kontynuowa j bdziemy w przyszoci w interesie ruchu ro botniczego i komunistycznego. Ale nie to jest celem Sartrea. Autor nasz gotw jest na wszystko nie wyczajc doboru tema tw - aby uzasadni swe tezy. Gdy chodzi o ocen dziaalnoci reakcjoni stw, to nie wystarcz adne eufemizmy, aby osabi jej znaczenie. Gdy jednak chodzi o ocen postpowania ZSRR czy komunistw wgier skich, adne terminy nie s dosy gwatowne i obelywe. W tym ostatnim przypadku Sartre przypomina nam swego wasnego bohatera ze sztuki Niekrasow", dyrektora sensacyjnego pisma. Rozkad rzdu Nagyego, renesans partii reakcyjnych i prasy reakcyjnej, perspektyw objcia wadzy przez elementy buruazyjne okrela on jako polizg w prawo", wybuch biaego terroru ogranicza - si u niego do zlikwidowania kilku avoszw i prawdopodobnie" jak powiada paru komunistw". Z jak dezynwotur mwi o tych dzikich masakrach rewolucyjnych komunistw .w mundurze czy bez, ktrych byoby duo wicej, gdyby obec no oddziaw sowieckich nie skonia panw mordercw do pewnej ostronoci! A kim jest w biedny starzec znkany cierpieniem i zapamitay w swoich urazach...", w stary osamotniony ksidz", nie Opierajcy si na adnej sile? To kardyna-prymas Mindszenty, potajemnie sprowadzony do Budapesztu i witany 31 padziernika jako tryumfator przez wszystkich tsknicych w stolicy do ustroju monrchiczno-klerykalnego. Dlaczego Sartre usiuje z takim uporem i niezrcznoci sprowadzi do zera rol tego, ktrego typowano na przyszego wadc Wgier uwolnionych od socjalizmu i od demokracji ludowej? . Argumenty Sartrea granicz wrcz ze miesznoci, gdy przedstawia nam reakcyjnych przywdcw wgierskich jako penych waha i pozbawio nych dowiadczenia", aby przekona nas, e dziki swej technice propa gandowej"'kom unici i socjaldemokraci opanowaliby ich z atwoci w nowej jednolitej partii, ktra bv obejmowaa zarwno prawic, jak i le wic, koniiinistw, jak i klerykaow! Co nie przeszkadza zreszt Sartre*bwi spokojnie zastanawia si nad hipotez dojcia do Wadzy reakcji wgierskiej w wyniku wolnych wy borw". W tym wypadku organizatorzy proletariatu powinni by, jego zda niem, odegra rol oficjalnej opozycji, podobn do tej, jak odgrywaa socjaldemokracja za czasw faszystowskiego reymu Horthyego. Ale co staoby si wtedy z socjalizmem na Wgrzech? SARTRE A OBIEKTYWNO Chcc sprowadzi do zera machinacje kontrrewolucyjne i uzasadni za wszelk cen sw tez ruchu ludowego", Sartre zaprzecza roli emigracyj nych organizacji wgierskich za granic i pochodzenia subwencjonujcych
154

je pienidzy. Mwic o rozgoni Wolna Europu", ktrej rola przed wy darzeniami wgierskimi i w ich trakcie jest wiadoma, zapytuje, czy pra cujcy tam emigranci s naprawd Opacani przez Amerykanw... Mona by o tym zadecydowa po przeprowadzeniu bada, a nie przedtem". Skrupuy przynoszce, mona by powiedzie, zaszczyt, autorowi. Nie wtpliwie, ale trzeba, aby wykazywa je i wtedy, gdy wykorzystuje dane buruazyjne. Przede wszystkim, aby owiadczy wraz ze wszystkimi wyzyskiwaczami wiata, i na Wgrzech bya rewolucja, a nie kontrrewolucja, Sartreowi nie potrzeba ani bada, ani adnych dowodw, Gdy propaganda reakcyjna mwia o 25 000 zabitych w Budapeszcie, czy ustalaa na 2 090 osb ilo emigrantw, ktrzy powrcili na Wgry, Sartre bez mrugnicia powtarza te cyfry na wasny rachunek. Podobnie nie widzi on potrzeby przeprowadzenia bada, aby stwierdzi, e 26 padziernika oddziay sowieckie strzelay do tumw zebranych na placu Parlamentu, jakkolwiek ustalono ju, e to wanie prowokatorzy faszystowscy strzelali z karabinw maszynowych do domu, ktrego okna Wychodz na plac, aby wywoa fal nastrojw antyradzieckich. Ale najoczywistszym dowodem niepowanego potraktowania sprawy przez Sartrea jest jego analiza sytuacji na wsi wgierskiej. Wystarczyoby mu zwyke sprawdzenie faktw, aby powstrzyma si od napisania, e na wie o powstaniu chopi rozdzielili midzy siebie zie mie spdzielcze" i e naleao stwierdzi bankructwo spdzielni", a zwa szcza e chopi pracujcy utworzyli wsplny front z kuakami, aby likwi dowa spdzielnie. Ot chopi wgierscy zlikwidowali nie spdzielnie, ale prby byych wacicieli ziemskich usiujcych odzyska swe posiado ci. Tysice rolniczych spdzielni produkcyjnych utrzymao si w czasie zamieszek, wiadczc o tym, e na wsi podstawy socjalizmu s duo solid niejsze, ni chce to wmwi Sartre i jemu podobni. DLACZEGO SOWIECI BYLI NA WGRZECH? Sartreowi, z chwil gdy zaprzeczy walce klas na paszczynie midzy narodowej i wewntrz Wgier lub potraktowa j z lekcewaeniem, pozo stao ju tylko dowie, jak to czyni wszyscy komentatorzy buruazyjni, e to, co zaszo na Wgrzech, byo powstaniem ludu wgierskiego przeciwko radzieckiemu okupantowi. To prawda, e wojska radzieckie znajdoway si na Wgrzech od r. 1945. Sartre mgby moe przypomnie, i byo tak dlatego, e sprzymierzona z Hitlerem reakcja wgierska braa udzia w napaci na ZSRR, siejc, tam mier i zniszczenie. Moe powinien by rwnie wspomnie o rewizjoni stycznych daniach formuowanych podczas wydarze wgierskich przez wgierskich odwetowcw pod adresem Rumunii, Czechosowacji i Jugo sawii? Pamitajc o 17 milionach onierzy radzieckich polegych w walce o nasz wolno, mgby std wywnioskowa, e ZSRR mia prawo, w interesie pokoju, bezpieczestwa swojego i swych sojusznikw, unie moliwi agresorom ponowne dojcie do wadzy. Pozwolioby mu to wyjani, e nacjonalizm wielu Wgrw mia korze nie gbsze ni bdy popeniane przez ZSRR czy przez przywdcw w gierskich. Dlaczego pierwsza akcja sil radzieckich, o ktrej jak sugeruje Sartre boimy si mwi mogaby nas krpowa? W nocy z 23 na 24 padziern ika oddziay radzieckie odpowiedziay na wezwanie wczesnych wadz
155

wgierskich; 30 padziernika wycofay si z Budapesztu Woheczapewnienia Nagyego, e jego rzd jest dostatecznie silny, by sparaliowa reakcj. Na stpio co/ wrcz przeciwnego. Wtedy wanie kontrrewolucja zrzucia mask, a uzbrojone bandy Dudasa i wuja Sabo zaczy dyktowa swe prawa. Wtedy t powrci Mindszenty i wysun sw kandydatur na sta nowisko rzdowe. Olbrzymia wikszo robotnikw i studentw, ktrzy brali udzia w pierwszych manifestacjach, wysuwajc cakiem inne cele, wycofaa si do domw ub na uniwersytet i tam pozostaa. Doszo do tego,' e wielu z nich w ostatnich czasach trudem nawet moe uwierzy w to, i faszyci mogli popenia zbrodnie, o ktrych im si mwi. Jasne jest, e najbardziej reakcyjne elementy przejmoway ster wydarze i walk, a z chwil zlikwidowania wszelkiego oporu zorganizowanego przez par ti dziecinn zabawk byoby dla nich zgniecenie oporu robotnikw i studentw, ktrym wydawao si, e nie niszcz ustroju demokracji ludo wej, ale e odradzaj" go. Dla Sartrea dni, ktre nastpiy po 30 padziernika, byy pospne nie dlatego, e w Budapeszcie rzdzili reakcjonici, e najlepsi synowie narodu wgierskiego byli mordowani lub e kapitalistom caego wiata wydawao si ju, i mog taczy z uciechy pa gruzach jednej z demokracji ludo wych. Nie, dni te s dla niego pospne dlatego, e siy radzieckie przy gotoway si na wszelk ewentualno. Niechaj wie przynajmniej, czego postpowi ludzie pracy Francji i in nych krajw oczekiwali od owego 3 listopada, gdy rne odmiany France-Soir caego wiata omielay si publikowa caymi kolumnami fotografie zmasakrowanych cia komunistw. Pragnli oni, oczekiwali; oni nie bezczynnoci kraju Rewolucji Padziernikowej wobec kontrrewolucji, lecz jego akcji dla ratowania rewolucji. Akcja ta nastpia, tak jak po winna bya nastpi, i to jest jeden z bahszych powodw uznania rew o lucyjnych robotnikw dla Zwizku Radzieckiego. JZYK DULLESA Co prawda, Sartre mgby uy przeciwko nam naszych wasnych argu mentw mwic, e gdyby nie ingerowano, socjalizm na Wgrzech sam by si uratowa dziki tej wspaniaej wielkiej partii, ktra zgromadziaby w swym onie faszystw, kapitalistw i zwolennikw socjalizmu, albo mgby nam powiedzie, e nigdzie nie grozi adne niebezpieczestwo rewo lucji socjalistycznej, ktra ju raz zwyciya. Nie bylimy nigdy dalsi od poogi wiatowej" pisze Sartre. Jeeli to prawda, to czy jest tak przynajmniej dlatego, e narody s wiadome lub e silny jest obz socjalistyczny? O, nie, naley to zawdzicza mdro ci przywdcw amerykaskich, ktrzy wyrzekli si n a zawsze wszelkich agresywnych zamiarw. Czeg wic mog si obawia ZSRR i inne kraje socjalizmu? Imperializ m wiatowy nie istnieje, a to, co z niego pozostao, wyrzeko si wszel kich de agresywnych. Eisenhower powiedzia, e Was lubi i nie macie adnego powodu do obaw. Bazy wojskowe dokoa Waszych krajw, groma dzona tam bro atomowa, pakty wojskowe, do ktrych pragnie si wcig n waszych ssiadw, miliony dolarw przeznaczone dla reakcyjnych emigrantw, wszelkiego rodzaju kampanie nienawici wszystko to, wierzcie mi, robi si dlatego, e si Was lubi. A moe te naleaoby mia nowanie generaa hitlerowskiego, Speidla, gwnodowodzcym si atlantyc kich w Europie rodkowej ocenia jako oznak przyjani wobec ZSRR? 1
156

Niebezpieczestwo wojny dodaje Sartre moe odtd wynikn tylko z Waszego strachu, z Waszej paniki. Zdemokratyzujcie si", zde stalinizujcie si", a wszystko bdzie dobrze. Aeby nie wygldao na to, e zmylamy, zacytujmy samego Sartrea: Albo [ZSRR] zlikwiduje swj stalinowski biurokratyzm i zrewiduje samo rzutnie swe stosunki ze wszystkimi krajami demokracji ludowej, albo ich gwatowne posunicia skoni ZSRR do represji lokalnych, ktre dadz absurdalny wynik: rozptaj wojn wiatow, ktrej nikt nie chce..." Ta porcja frazesw zawiera w sobie ca nienawi Sartrea. Inaczej m wic, w wyniku ukadu si imperializm wyrzek si wojny, a wojna o Suez jest tylko, wedug Sartrea, wysikiem podjtym dla obrony, a nie dla podboju1 '. Odwrotnie za, z aktw susznej obrony socjalizmu przed pr bami agresji wewntrznej moe wynikn wojna. Jeeli imperialici wy woaj np. zamieszki w Niemczech wschodnich i jeeli wyniknie z tego konflikt, to odpowiedzialni za to bd nie prowokatorzy, lecz kraje socja listyczne. Wiadomo, e surowe ostrzeenie dane przez Buganina agresorom francu sko-angielskim uchronio Egipt od okupacji i od zniszczenia. Czy Sartre widzi w tym akt koniecznej solidarnoci wielkiego kraju socjalistycznego z krajem, ktry wyzwalajc si z jarzma kolonialnego prowadzi walk z imperializmem? Nie, Sartre czerpic ze sownictwa Molleta upatru je w tym- grob przeciw proletariatowi paryskiemu i londyskiemu", warczenie, ktre zdaje si zapowiada bogat kolekcj aktw barbarzy stwa i absolutnego rozpasania". Oto dokd prowadzi negowanie istnienia imperializmu wiatowego i rze czywistej walki klas. Sartre, ktry ogasza si szermierzem ucinionych narodw, nazywa za ci g ochotnikw radzieckich zdecydowanych przyj z pomoc ludowi egip skiemu nie inaczej jak prowokacj. Pomoc, ktr ZSRR zapewni republi kanom hiszpaskim, i zacig ochotnikw do brygad midzynarodowych uwaane byy przez Bluma rwnie za prowokacje mogce doprowadzi do wojny. Kt wic mia racj? Powiedziaem chyba dostatecznie duo, aby wykaza, w jaki sposb Sartre zajmuje si oczyszczaniem imperializmu amerykaskiego i jego wsplnikw z zarzutw oraz obcianiem wszystkimi, teraniejszymi i przy szymi grzechami ZSRR i caego obozu socjalistycznego. W kwestiach polityki midzynarodowej Sartre wyraa si ju teraz tak samo, jak p p . Dulles i Eisenhower. A w kwestiach polityki wewntrznej, jeli nie bra pod uwag form wypowiedzi, nie jest on daleki od tego, by uywa tych samych sw, co p. Mollet lub p. Duchet. GODZENIE W KOMUNISTW WESP Z REAKCJ TO SUENIE LEWICY? Francuska Partia Komunistyczna nie przypada do gustu Sartreowi. Sta nowisko, jakie zaja ona wobec wydarze na Wgrzech, manifestowana przez ni solidarno z ZSRR, jej wysiki dla zacienienia wizi w midzy narodowym ruchu komunistycznym, jedno, jak zachowaa w swych szeregach i ktra zapewnia skuteczno jej dziaania wszystko t mu si nie podoba. Postanowi on rwnie wzi udzia w wojnie przeciw partii komuni stycznej. Nie powstrzyma nas fakt odpowiada Sartre na pewne zastrze enia e Biaggi i Tixier-Vignancour godz wraz z nami w komunistw.
15 .

Zrezygnowa z tego powodu oznaczaoby zrezygnowa na zawsze. Sartre tak mniej wicej tumaczy t swoist logik: Poniewa nie moemy ni zdziaa przeciw reakcji bez FPK, lecz jednoczenie Wszystko si temu sprzeciwia, abymy si dzi z ni zjednoczyli, pozostaje nam przyczy si do reakcji, aby atakowa FPK. W ten sposb zmusimy j do tego, aby si Zmienia. I eby wszystko byo jasne, Sartre owiadcza: Nie wemie si nas wicej szantaem o grobie faszyzmu". Wzruszanie si zamordowanymi z 7 i 8 listopada i spowodowanymi przez faszystw zniszczeniami nie byo by ha miejscu, gdy partia potrafia z tego wycign korzy". To jest wanie ohydne, jak pan Widzi, panie Sartre, a nie to, e, jak pan mwi, kanonizowano kilku komunistw, ktrzy stracili ycie w chwili, gdy caa sfora szczekaa na parti. Dlaczego trzeba w tym punkcie atakowa parti komunistyczn, aby zmusi j d zmiany tego, co olbrzymia wikszo jej czonkw uwaa za dobre i rozsdne? Bo FPK, bdc pierwsz parti W kraju, odpowie dzialna jest za wszystkie nieszczcia Francji, poczwszy od polityki Guy Molleta i wojny w Algierze. Tak pan przecie mwi, panie Sartre! Jeeli partia socjalistyczna jest tym, czym jest, to, wydaje si, e jest tak dlatego, i my pozostajemy tym, czym jestemy... Wrzucanie do jed nego worka komunistw, aprobujcych akcj przeciw wstecznictwu na Wgrzech, i przywdcw socjalistycznych, prowadzcych wojn W Algierze, ktrej my jestemy przeciwni oto tezy Sartre'a, zmierzajce tio wybie lenia socjaldemokracji francuskiej i do skierowania ciosw przeciw naszej partii. W jakim celu rozwija on waciwie tez, wedug ktrej kierownictwo naszej partii ze strachu przed wojn i represjami chciao utworzy Szyb k i Wywiczon grup, ktra nie utrudniaaby sobie dziaania licznymi kadrami i mogaby zej bez zwoki do podziemia"? Jaki jest cel tych bezzasadnych twierdze o partii zredukowanej dobrowolnie do ,,180 000 aktywistw", o organizacji doskonale przystosowanej do dziaalnoci pod ziemnej", o siatce", twierdze, W ktrych zebrane s wszystkie bajdy najgorszych wrogw klasy robotniczej i ktrym zadaje kam caa kon kretna dziaalno partii? Komunici, ktrzy w tych czasach wzmoenia walki pomnaaj wysiki dla otwarcia Wrt partii dla nowych bojownikw, mieli si z takich twier dze, o ile kadli je po prostu na karb naiwnoci i ignorancji. Ale nie maj ochoty mia si, gdy widz, jak Sartre daje atuty do rki zacitym wrogom klasy robotniczej dostarczajc im pomysw nie wicej wartych od twier dze o 10 000 staych pracownikach dostajcych po 40 000 frankw mie sicznie"! ' ' Po takiej kompromitacji Sartre chciaby udziela komunistom lekcyj bojowoci. Gdy skoczya si wojna w Indochinach, Sartre powici jednemu z bo haterw naszej walki o pokj ksik, ktra pozostanie jedn z najlepszych pozycji jego twrczoci. Ale mwic midzy nami, bojownik ten i liczni inni bojownicy nie wyszli z ona Sartrea, lecz wychowani zostali przez nasz parti tak, jak ona bya i jak chce pozosta. Jeeli chodzi o jasnowidzenie Sartrea, wolno nam o tym Wtpi. Nie zoy on w adnym razie nadzwyczajnego dowodu na to, i posiada ten dar, biorc np. w zeszym roku w obron nieskazitelno moraln i uczciwo polityczn renegata Hervego, ktrego przegnalimy wtedy z naszych sze regw.
158

Jak poza tym warto mog mie dla komunistw lekcje pochodzce od czowieka, ktry stawia sobie za pierwsze zadanie osabienie ich par tii? Jestemy zreszt pewni, e wielu z tych, ktrzy czytaj Sartrea i jego czasopismo, e wielu z tych, ktrzy powitali z uznaniem jego przyczenie si do pewnych naszych akcji w obronie pokoju, nie pjd za nim drog, ktra nie moe prowadzi nigdzie indziej, jak tylko w objcia reakcji. Wycign oni lekcj z wyborw w Paryu lewobrzenym, ktre potwier dzaj, e chcc uprawia polityk lewicow przeciw komunistom nie umacnia si prawicy, ale demoralizuje si lewic. I bd zapewne razem z komunistami walczyli o zjednoczenie si robotniczych i demokratycznych, o zmian polityki francuskiej i o pokj w Algierze, nie czekajc na to, a nasza partia zmieni si tak, jak tego chce Sartre, i a on sam stanie si jednym z jej przywdcw.
*

P. S. Numer Temps Modemes", ktry otwiera artyku Sartrea, jest bardzo m am ie zrobiony. Rwnie zewntrzna forma tekstw zaczepnych Sarbrea i jego wsppracownika Peju nie jest zbyt przyjemna, Atakuje si tam imiennie i obcesowo dziaaczy komunistycznych, a zwaszcza intelektualistw winnych obrony sprawy, ktrej powicili ycie. Nikczemnicy", osy", bazny", lenie" to s jeszcze najagod niejsze wyraenia spywajce spod pira tych ludzi.