Opracowanie Aspekty prawne i ekonomiczne ponownego wykorzystania informacji publicznej dla informatykw ujcie praktyczne powstao w ramach projektu

u Praktyczne aspekty realizacji koncepcji Otwartego Rzdu oraz ponownego wykorzystania informacji publicznych jako katalizator rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych. Projekt zrealizowany zosta przez Orodek Studiw nad Cyfrowym Pastwem jako zadanie publiczne Upowszechnianie korzystania z Internetu i rozwj kompetencji cyfrowych zlecone przez Ministra Administracji i Cyfryzacji. Wszystkie produkty projektu dostpne s na stronie: http://www.opengovernment.pl/

Autorzy: Dr hab. Andrzej Sobczak, profesor SGH Tomasz Kulisiewicz

Orodek Studiw nad Cyfrowym Pastwem ul. Narutowicza 105a lok. 3, 90-145 d tel.: +48 42 27 97 327 fax: +48 42 27 97 113 e-mail: biuro@cyfrowepanstwo.pl http://www.cyfrowepanstwo.pl/
Opracowanie udostpniane jest na licencji:

Uznanie autorstwa Na tych samych warunkach 3.0 Polska Warunki licencji dostpne s pod adresem http://creativecommons.org/licenses/bysa/3.0/pl/legalcode

Spis treci
WSTP ________________________________________________________________________________________________________________ 3 1. PRZEOBRAENIA SEKTORA PUBLICZNEGO NA POCZTKU XXI W. ___________________________________________________ 4 2. PRBA DEFINICYJNEGO UJCIA OTWARTEGO RZDU________________________________________________________________ 9 3. PODSTAWY PRAWNE I ORGANIZACYJNE FUNKCJONOWANIA OTWARTEGO RZDU _________________________________ 14 4. INFORMACJA PUBLICZNA JAKO FUNDAMENT OTWARTEGO RZDU ________________________________________________ 17 5. WYKORZYSTANIE INFORMACJI PUBLICZNEJ W KONTEKCIE OTWARTEGO RZDU _________________________________ 25 6. ZASOBY KULTURY JAKO INFORMACJA PUBLICZNA ________________________________________________________________ 29 7. OTWARTE DANE RZDOWE JAKO SZCZEGLNY RODZAJ INFORMACJI PUBLICZNEJ __________________________________ 35 8. MODEL DOSTARCZENIA WARTOCI Z BUDOWY OTWARTEGO RZDU ______________________________________________ 45 9. WYBRANE ASPEKTY EKONOMICZNE UDOSTPNIANIA ZASOBW KULTUROWYCH _________________________________ 51 PODSUMOWANIE ____________________________________________________________________________________________________ 57 LITERATURA ________________________________________________________________________________________________________ 58 STRONY INTERNETOWE _____________________________________________________________________________________________ 61 AKTY PRAWNE ______________________________________________________________________________________________________ 62 ORZECZENIA SDW ADMINISTRACYJNYCH __________________________________________________________________________ 62 O ORODKU STUDIW NAD CYFROWYM PASTWEM ________________________________________________________________ 64 O AUTORACH OPRACOWANIA ________________________________________________________________________________________ 66

Wstp

Niniejsze opracowanie powstao w ramach projektu Praktyczne aspekty realizacji koncepcji Otwartego Rzdu oraz ponownego wykorzystania informacji publicznych jako katalizator rozwoju zaawansowanych kompetencji cyfrowych. Projekt stanowi wsparcie zadania publicznego Upowszechnianie korzystania z Internetu i rozwj kompetencji cyfrowych prowadzonego przez Ministra Administracji i Cyfryzacji. Wykonawc projektu by Orodek Studiw nad Cyfrowym Pastwem, ktry od 2012 r. wspiera organizacje publiczne w przygotowaniu i realizacji cyfrowej transformacji. Niniejsze opracowanie wpisuje si w t dziaalno, wraz z innymi rezultatami wspomnianego projektu: dwoma pozostaymi opracowaniami zatytuowanymi Otwarty Rzd i ponowne wykorzystanie informacji publicznej inspirujce wzorce z Polski i ze wiata i Jak zacz. Analiza rozwiza technologicznych pomocnych przy budowie Otwartego Rzdu i ponownym wykorzystaniu informacji publicznej oraz seri siedmiu videocastw prezentujcych t tematyk. Opracowania i videocasty dostpne s na stronie http://www.opengovernment.pl/. Bdziemy wdziczni za Pastwa uwagi, ktre pomog nam monitorowa i analizowa zagadnienia poruszane w opracowaniu. Prosimy o nadsyanie uwag, propozycji zmian i uzupenie tematyki oraz jej ujcia na adres biuro@cyfrowepanstwo.pl.

Andrzej Sobczak Tomasz Kulisiewicz

1. Przeobraenia sektora publicznego na pocztku XXI w.

Jak wskazuje A. Frczkiewicz-Wronka, obecnie sektor publiczny w wielu krajach przechodzi etap fundamentalnych zmian wymuszanych przez otoczenie1. Wynika to z std, i organizacje publiczne jako systemy otwarte, pozostaj zawsze we wzajemnie uwarunkowanej zalenoci z otoczeniem. Czerpi z niego zasoby (ludzi, informacje, pienidze), dostarczajc mu w zamian usugi o charakterze publicznym niezbdne innym organizacjom lub poszczeglnym jednostkom2. Zmiany w otoczeniu tych organizacji s dla nich szans lub zagroeniem, mog uatwi ich rozwj lub zagrozi stabilnoci. Organizacje publiczne musz wic nieustannie obserwowa otoczenie i adekwatnie reagowa na zachodzce przemiany poprzez dopasowywanie systemw zarzdzania, swojej struktury oraz kultury organizacyjnej do wymaga rodowiska zewntrznego. A. Frczkiewicz-Wronka zauwaa, e cho dziaania reformatorskie realizowane przez poszczeglne kraje rni si co do szczegw, to wszystkie te inicjatywy maj na celu popraw wynikw w organizacjach publicznych poprzez pooenie nacisku na jako usug, decentralizacj, urynkowienie, wspprac midzy rnymi sektorami czy te wzmocnion odpowiedzialno za rezultaty. W chwili obecnej zarwno obywatele, jak i podmioty gospodarcze oczekuj, e organizacje publiczne bd dostarczay usug na podobnym poziomie jakoci, jak sektor prywatny. Wymaga to jednak dokonania gbokich zmian w sposobie funkcjonowania sektora publicznego. Poredni dowd na konieczno przeprowadzenia gbokich reform funkcjonowania sektora publicznego w Polsce mog stanowi wyniki Diagnozy spoecznej3. Zgodnie z nimi a 61% Polakw, ktrzy w ostatnich miesicach zaatwiali jak spraw urzdow, natkno si na trudnoci uniemoliwiajce jej szybkie i sprawne przeprowadzenie, a kolejne 12% zadeklarowao, e czsto spotykao na takie trudnoci. Oznacza to, e tylko jedna z czterech osb zaatwiajcych jakie sprawy w urzdach nie dowiadczaa przy tym adnych trudnoci. Prawie poowa badanych

Zarzdzanie publiczne elementy teorii i praktyki, red. A. Frczkiewicz-Wronka, Prace naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2009, s. 11.
1 2 3

A. Komiski, W. Piotrowski, Zarzdzanie. Teoria i praktyka, WN PWN, Warszawa 1995, s. 46. Diagnoza spoeczna, red. J. Czapiski, T. Panek, Warszawa 2009. 4

(41%) potwierdzia, e aby zaatwi spraw urzdow, zmuszeni byli odwoa si do znajomoci lub innych sposobw, a 45% ankietowanych zgodzio si ze stwierdzeniem, e w trakcie zaatwiania sprawy, z ktr udali si do urzdu, czuli upokorzenie i bezsilno (w tym 6% czsto). Na podstawie tych danych wida, e szczeglnie istotnym rodzajem zmian organizacyjnych, ktrych przeprowadzenie powinny by rozwaane w polskim sektorze publicznym, s zmiany majce charakter gbokiej przebudowy, nazywanej dalej transformacj. Ten rodzaj zmiany mona zdefiniowa jako przeksztacenie organizacji pomidzy dwoma punktami w czasie. Celem przeksztacenia jest przystosowanie tej organizacji do lepszego dziaania w przyszoci poprzez stworzenie nowej relacji na linii organizacja-otoczenie4. Inna definicja transformacji zostaa zaproponowana przez J. Penca. Zgodnie z ni pojcie transformacji odnosi si do zmian, ktrych skutki trwaj duszy czas i modyfikuj w znacznym stopniu orientacj organizacji (tu: organizacji publicznej) lub jej rzeczywist strategi, przeksztacaj zasadniczo struktur i/lub kultur organizacji czy te wywouj inne modyfikacje strategiczne5. G. Hughes, J. Assis, J. Cornford, K. Gareis, R. Richardson i M. Sokol6 traktuj transformacj jako szczeglny rodzaj problemu dziaania kolektywnego, bazujcego na tworzeniu nowych podej do organizacji dziaa (z wykorzystaniem moliwoci technologii informacyjnokomunikacyjnych), aby realizowa dziaania w nowy sposb lub realizowa nowe dziaania. Zdaniem tych autorw taki typ zmiany przeksztacajcej polega na tym, e podmioty aktywnie i kolektywnie wykorzystuj potencja i moliwoci nowych technologii. Genera James L. Jones, naczelny dowdca Sojuszniczych Si Zbrojnych NATO w Europie, poda dwa wyrniki transformacji organizacji: albo jednostka pozyskuje potencja (ang. Capability) do zrobienia czego, co byo poza jej zasigiem przed uzyskaniem tego potencjau,

V. Barker, M. Duhaime, Strategic change in the turnaround process: Theory and empirical evidence , Strategic Management Journal, vol. 18, s. 1338, 1997; S. Brown, K. Eisenhardt, The art of continuous change: linking complexity theory and time-paced evolution in relentlessly shifting organizations , Administrative Science Quarterly, vol. 42, no. 1, 1997, s. 134.
4

J. Penc, Innowacje i zmiany w firmie transformacja i sterowanie rozwojem przedsibiorstwa, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999, s. 94.
5

G. Hughes, J. Assis, J. Cornford, K. Gareis, R. Richardson, M. Sokol, Analiza porwnawcza i promowanie transformacyjnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w regionach Unii Europejskiej, Biblioteka eRozwoju SMWI, publikacja nr 11, Tarnw 2009, s. 36.
6

albo ju wczeniej istnia potencja po stronie organizacji, ktry zosta gruntownie przeksztacony w wyniku zastosowania innowacji7.

Natomiast cytowani autorzy opracowania Analiza porwnawcza i promowanie transformacyjnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w regionach Unii Europejskiej wskazuj na konieczno wykazania rnicy midzy nietransformacyjnymi i transformacyjnymi zmianami realizowanymi przy zastosowaniu technologii informacyjno-komunikacyjnych. W pierwszym przypadku technologie s wprowadzane po to, by robi lepiej to, co ju byo realizowane do tej pory, tzn. w celu zwikszenia efektywnoci (szybkoci, przepustowoci, rezultatw, rnorodnoci, produktywnoci itd.). W ten sposb mona uzyska znaczn popraw, niemniej jednak prawdziwy potencja technologii polegajcy na umoliwieniu nowych sposobw realizacji przedsiwzi nie jest wykorzystywany. Jest to moliwe dopiero przy realizacji transformacji, w ramach ktrej nastpuje kwestionowanie tradycyjnych procesw i rodkw osigania podstawowych celw interesariuszy i zmierzanie w kierunku silniejszego kapitau spoecznego i budowy sieci, cigego ksztacenia si i innowacyjnoci oraz usamodzielnienia ludzi jako obywateli, konsumentw, pacjentw, studentw, twrcw i innych8. Jak bowiem zauwaaj M. Botterman, J. Millard, E. Horlings, C. van Oranje, M. van Deelen, K. Pedersen przyszo naley do w peni poczonej, sieciowej administracji. Technologie teleinformacyjne umoliwiaj integracj systemw zarzdzania o wiele lepiej, ni byo to moliwe wczeniej. Co wicej: technologia nie jest wic ju postrzegana jako dodatek, ale jako element nierozerwalnie zwizany z rozwojem w kadym aspekcie administracji. Jednoczenie zdaniem tych autorw konieczne bdzie stworzenie nowych modeli organizacji i acuchw wartoci w celu umoliwienia obywatelom, przedsibiorstwom i innym organizacjom bardziej aktywnego zaangaowania w zarzdzanie9.

Por. http://www.nato.int/docu/review/2003/issue1/polish/interview.html (dostp: 20 padziernika 2013 r.).

7

G. Hughes, J. Assis, J. Cornford, K. Gareis, R. Richardson, M. Sokol, Analiza porwnawcza i promowanie transformacyjnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w regionach Unii Europejskiej, Biblioteka eRozwoju SMWI, publikacja nr 11, Tarnw 2009, s. 28.
8

M. Botterman, J. Millard, E. Horlings, C. van Oranje, M. van Deelen, K. Pedersen, Warto dla obywateli. Wizja zarzdzania publicznego w 2020 roku, Raport sporzdzony dla Komisji Europejskiej, grudzie 2008, Rotterdam, s. 9.
9

Docelowym efektem przeprowadzonej transformacji bdzie sektor publiczny zupenie w nowym ksztacie, ktrego to wyrnikami bd10: w peni poczona administracja rzdowa i sieciowe struktury zarzdzania; reagowanie na potrzeby i yczenia uytkownikw poprzez wzmocnienie pozycji obywateli; bardziej otwarte, partycypacyjne i demokratyczne rzdy; nowe formy oceny i poprawy skutecznoci administracji. Jak pisz przytaczani wczeniej eksperci Komisji Europejskiej: Administracja bdzie musiaa dziaa jak mistrz i koordynator tych sieci, ktre bd musiay by przejrzyste i ukierunkowane w celu wspierania optymalnego rozwoju dostarczania wartoci publicznej11. W Polsce za pierwsz zapowied dziaa w tym kierunku mona uzna dokument opracowany w 2012 r. przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji pt. Pastwo 2.0. Nowy start dla e-administracji, w ktrym mwi si o potrzebie wprowadzenia tzw. informatyzacji zintegrowanej12. Aby zrealizowa t wizj pastwo oraz jego podmioty wykorzystuj coraz czciej metody i narzdzia zarzdzania stosowane do tej pory gwnie w sektorze rynkowym (std w pracy tej wykorzystywana jest np. technika kanw biznesowych, stosowana powszechnie w rodowisku firm internetowych, a jeszcze niespotykana w odniesieniu do jednostek publicznych). Dziaanie takie wpisuje si w trend uniwersalizacji teorii, koncepcji, modeli i metod zarzdzania oraz ich swoisty transfer midzy organizacjami13. Jednoczenie nie naley ignorowa szczeglnej specyfiki, ktr odznaczaj si jednostki z obszaru administracji: wystpowania wielu interesariuszy, ktrych interesy s bardzo

M. Botterman, J. Millard, E. Horlings, C. van Oranje, M. van Deelen, K. Pedersen, Warto dla obywateli. Wizja zarzdzania publicznego w 2020 roku, Raport sporzdzony dla Komisji Europejskiej, grudzie 2008, Rotterdam, s. 5.
10

M. Botterman, J. Millard, E. Horlings, C. van Oranje, M. van Deelen, K. Pedersen, Warto dla obywateli. Wizja zarzdzania publicznego w 2020 roku, Raport sporzdzony dla Komisji Europejskiej, grudzie 2008, Rotterdam, s. 8.
11

Pastwo 2.0. Nowy start dla e-administracji, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa, kwiecie 2012.
12

Por. K. Perechuda, Dyfuzja wiedzy jawnej i niejawnej jako instrument sieciowego zarzdzania gmin , Wspczesne zarzdzanie. Kwartalnik rodowisk Naukowych i Liderw Biznesu 2006, nr 2, s. 515.
13

czsto sprzeczne; duej siy oddziaywania czci interesariuszy (decydenci polityczni); sposobu podejmowania decyzji, odbiegajcego od przesanek metodycznych i racjonalnych; niestosowania wielkoci osignitego zysku jako miary efektywnoci funkcjonowania organizacji; koniecznoci przekraczania barier organizacyjnych w celu rozwizania zidentyfikowanych problemw. Istotne jest podkrelenie, e powszechnie stosowane teorie organizacji i zarzdzania oraz zarzdzania zmianami organizacyjnymi wymagaj uwzgldnienia specyfiki organizacji publicznych przy prbie ich zastosowania w tej grupie jednostek14. Z tego wzgldu, jeeli przyjmie si podejcie M. Bratnickiego do transformacji organizacji, ktry definiuje to zagadnienie jako sztuk i nauk formuowania, wdraania i oceny decyzji dotyczcych takich zmian organizacji, ktre umoliwi wypracowanie i urzeczywistnienie zamierzenia strategicznego15, niezbdne jest opracowanie metodycznych podstaw do realizacji takich dziaa szczeglnoci w zakresie omawianej w kolejnym rozdziale koncepcji otwartego rzdu.

Zarzdzanie publiczne elementy teorii i praktyki, red. A. Frczkiewicz-Wronka, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2009, s. 24.
14

M. Bratnicki, Transformacja przedsibiorstwa, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 1998, s. 5.
15

2. Prba definicyjnego ujcia otwartego rzdu

Wedug definicji podanej przez Centrum Cyfrowe Projekt: Polska otwarty rzd (ang. Open Government) to nowy sposb organizacji dziaa w pastwie, ktry wykorzystuje cyfrowe narzdzia technologiczne i komunikacyjne, aby zwikszy wspudzia obywateli w rzdzeniu, a take wykorzysta ich wiedz i zaangaowanie do skuteczniejszego rozwizywania problemw16. Elementem kluczowym dla realizacji tej koncepcji jest zapewnienie zdecydowanie wikszego dostpu dla obywateli do informacji i danych, ktre s w posiadaniu jednostek publicznych. Z tego wzgldu dziaania otwartego rzdu charakteryzuj si zdecydowanie wiksz otwartoci i gotowoci do podejmowania wsppracy zarwno w relacjach zewntrznych, jak i wewntrznych. Zadaniem orodka Centrum Cyfrowe Projekt: Polska wyrnikami koncepcji otwartego rzdu s17: Przejrzysto umoliwia ona weryfikowanie dziaa instytucji publicznych i zapewnia zaufanie obywateli do politykw i instytucji. Przejrzysto obejmuje dostp do dokumentw i informacji jednostek publicznych, w szczeglnoci do informacji o procesie stanowienia prawa, jawno procedur i procesu decyzyjnego, a take jawno aspektw finansowych funkcjonowania administracji. Ponadto przejrzysto pozwala identyfikowa nieprawidowoci w procesie rzdzenia. Partycypacja definiowana tradycyjnie jako udzia obywateli w procesie podejmowania decyzji przez organa wadzy. Obejmuje ona przede wszystkim konsultacje spoeczne, jest form zaangaowania, ktr inicjuj instytucje publiczne. Wsppraca obejmujca dziaania, ktrych celem jest uzyskanie realnego wpywu na proces rzdzenia, a przede wszystkim efektywne rozwizywanie

http://centrumcyfrowe.pl/projekty/mapa-drogowa/co-to-jest-otwarty-rzad/ (dostp 23 padziernika 2013 r.)

16

Por.: Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce, Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, wersja robocza 8.07.2011, Warszawa 2011.
17

wsplnych problemw, wykraczajce przy tym poza wsko rozumiany udzia w podejmowaniu decyzji. S to zazwyczaj inicjatywy oddolne, w ktrych obywatele, organizacje lub podmioty komercyjne inicjuj wspprac z jednostkami publicznymi. Rysunek 1 przedstawia wizualizacj gwnych wyrnikw otwartego rzdu.

zaangaowanie wsppraca partycypacja

otwarto

przejrzysto

efektywno

rdo: Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce, Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, wersja robocza 8.07.2011, Warszawa 2011

Rysunek 1. Gwne wyrniki otwartego rzdu

M. Boni zauwaa, e nie mona traktowa idei otwartego rzdu jako dodatku do zwykej dziaalnoci, obowizkw administracji i usug wiadczonych obywatelom, bo to co znacznie wicej ni wypenianie codziennych zada. Partnerstwo na rzecz otwartego rzdu oznacza przede wszystkim pole do wspdziaania18.

Por. wystpienie Michaa Boniego w panelu Beyond Open Government, Towards Open Governance podczas Open Government Partnership Summit w Londynie, 31 padziernik a 2013 r., Londyn, https://mac.gov.pl/dzialania/polska-na-dr odze-do-otwartego-rzadu-michal-boni-na-open-governmentpartnership-summit-w-londynie/ (dostp 4 listopada 2013 r.)
18

10

Innym spojrzeniem na otwarty rzd jest koncepcja poczonych administracji 19. Zgodnie z t koncepcj: Administracje bd stosowa pluralistyczne i bardziej zrnicowane zasady zarzdzania. Bdzie to moliwe dziki rozwiniciu przywdztwa, umiejtnoci i praktyki dziaania z wykorzystaniem technologii teleinformatycznych oraz elastycznych metody prac. Administracje bd bardziej otwarte. Opracuj one i zaczn stosowa wsplne standardy w celu zapewnienia efektywnoci, przejrzystoci i prostoty. Jednoczenie standardy te bdzie mona elastycznie dostosowa do rnych potrzeb lokalnych lub sektorowych. Administracje bd stosowa systemy, ktre bd cilej wsppracowa ze sob nawzajem. Zgromadz zasoby, wiedz i dowiadczenie (know-how) wszystkich istotnych podmiotw publicznych, prywatnych i obywatelskich w celu optymalizacji tworzenia wartoci publicznej. Nowe tryby wiadczenia usug publicznych oparte na wsppracy bd stymulowa tworzenie partnerstwa publiczno-publicznego, publiczno-prywatnego i publiczno-cywilnego. Nastpi zacieranie si granic midzy sektorem publicznym, prywatnym i obywatelskim. Miejsce i sposb realizacji usug publicznych bdzie uzaleniony od moliwoci maksymalizacji przez okrelony typ podmiotw wartoci publicznej oznacza to, e usugi bd realizowane przez te podmioty, ktre s w stanie najlepiej to zrobi, bez wzgldu na to, czy s to organizacje rzdowe, biznesowe, czy sami obywatele. Administracje bd uatwia ponowne wykorzystanie danych, w tym zarwno danych generowanych przez uytkownikw, jak i informacje sektora publicznego. Wiksza dostpno i inteligentne przetwarzanie danych wzmocni role instytucji prywatnych i obywatelskich. Administracje bd korzysta z technologii teleinformatycznych w celu wzmocnienia pozycji obywateli, przedsibiorstw i innych organizacji .

Por.: M. Botterman, J. Millard, E. Horlings, C. van Oranje, M. van Deelen, K. Pedersen, Warto dla obywateli. Wizja zarzdzania publicznego w 2020 roku, Raport sporzdzony dla Komisji Europejskiej, grudzie 2008, Rotterdam, s. 8-10.
19

11

Technologie te bd wykorzystywane do pozyskania gosw i wiedzy eksperckiej wielu osb i grup spoecznych w drodze konsultacji, aktywnego uczestnictwa i wyborw. Administracje bd wzmacnia pozycj spoecznoci lokalnych i grup, poza formaln polityk i wyborami, promujc zasad pomocniczoci na poziomie lokalnym i spoecznociowym oraz interakcje midzy twrcami polityk a obywatelami. Administracje bd wspiera generowanie pomysw przez samych obywateli, majcych wsplne interesy i punkty widzenia, ktre nastpnie bd wysuchane i wzite pod uwag. Administracje bd rozwija i korzysta z technik masowej wsppracy. Nowe usugi bd wykorzystywane do wysoko wyspecjalizowanego wsparcia decyzji i polityki poprzez modelowanie, wizualizacj i symulacj. Szerokie zastosowanie w sektorze publicznym znajd narzdzia masowej wsppracy i crowdsourcingu (czerpania pomysw od obywateli). W tym miejscu warto wskaza relacje koncepcji otwartego rzdu z dwoma innymi ideami: Rzdem 2.0 (ang. Government 2.0) oraz z dobrym rzdzeniem (ang. Good Governance). W opracowaniu Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce wskazano, e termin Rzd 2.0 odnosi si do caej grupy innowacji w polityce i administracji, zainspirowanych przez moliwoci, ktre przyniosy zmiany technologii informatycznych nazywane pojciem Web 2.0. Tym samym Rzd 2.0 kadzie wikszy nacisk na dziaanie i znaczenie samych technologii. Natomiast w koncepcji otwartego rzdu kluczowym elementem nowego modelu jest reforma funkcjonowania instytucji pastwa a nowe technologie s jedynie narzdziem20. Autorzy Mapy drogowej otwartego rzdu w Polsce przypominaj, e koncepcja dobrego rzdzenia zostaa zaprezentowana przez Bank wiatowy w latach dziewidziesitych XX w. Realizacja zasad dobrego rzdzenia ma z zaoenia zwiksza

Por.: Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce, Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, wersja robocza 8.07.2011, Warszawa 2011.
20

12

sprawno i efektywno administracji publicznej, co z kolei jest niezbdnym krokiem umoliwiajcym pastwom realizacj celw rozwojowych. Komisja Europejska w Biaej Ksidze Good Governance proponuje pi kryteriw dobrego rzdzenia: przejrzysto instytucji administracyjnych, partycypacj spoeczestwa w pracach administracyjnych, rozliczalno instytucji, efektywno administracji w realizacji celw polityk publicznych oraz koherencj polityk publicznych. Wartoci najwaniejsze dla filozofii otwartego rzdu pokrywaj si wic w duej mierze z kryteriami dobrego rzdzenia. Jednoczenie model otwartego rzdu wyrnia nacisk pooony na wspprac jako kluczow form zaangaowania (w modelu dobrego rzdzenia nazywanego partnerstwem), pojmowanie otwartoci szerzej ni tylko jako przejrzystoci dziaa, oraz wskazanie rozwiza informatycznych i technologii cyfrowych oraz zwizanych z nimi nowych procesw komunikacyjnych, jako najwaniejszych narzdzi sucych do wprowadzania w ycie tych wartoci21. W chwili obecnej coraz wicej organizacji pozarzdowych w Polsce zajmuje si problematyk otwartego rzdu. Mona tutaj wskaza m.in. Centrum cyfrowe Projekt: Polska, Miasta w Internecie, Pozarzdowe Centrum Dostpu do Informacji Publicznej, Sie Obywatelska Watchdog Polska.

Por.: Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce, Cent rum Cyfrowe Projekt: Polska, wersja robocza 8.07.2011, Warszawa 2011.
21

13

3. Podstawy prawne i organizacyjne funkcjonowania otwartego rzdu

Wdraanie idei otwartego rzdu zainicjowane zostao kilka lat temu w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Za symboliczny moment publicznego zainicjowania dyskusji nad otwartym rzdem mona uzna 21 stycznia 2009 roku, gdy rozpoczynajcy urzdowanie prezydent Barack Obama podpisa memorandum dotyczce przejrzystoci oraz otwartoci rzdu22. Prezydent USA obowiza w nim amerykaskie agencje rzdowe do wprowadzania zasady przejrzystoci, zapewnienia uczestnictwa obywateli w podejmowanych decyzjach i budowania wsppracy z sektorem pozarzdowym. W lad za tym memorandum przygotowana zostaa dyrektywa prezydencka w sprawie otwartej administracji z 8 grudnia 2009 r. Podkrelone w niej, e podstaw otwartej administracji stanowi trzy zasady: przejrzystoci, uczestnictwa i wsppracy . Przejrzysto promuje odpowiedzialno poprzez udostpnienie opinii publicznej informacji o dziaaniach administracji. Uczestnictwo pozwala czonkom spoeczestwa wnie wkad w postaci pomysw i wiedzy, co umoliwia administracji tworzenie polityk z wykorzystaniem informacji, ktre s rozpowszechnione w spoeczestwie. Wsppraca poprawia skuteczno dziaania administracji przez zachcanie do partnerstwa i wspdziaania w ramach rzdu federalnego, midzy wszystkimi poziomami administracji oraz midzy administracj a instytucjami prywatnymi. W prezydenckiej dyrektywie wskazano cztery konkretne kierunki dziaa23: Publikowanie informacji administracji w Internecie kada agencja federalna USA ma podj dziaania na rzecz rozszerzenia dostpu do informacji przez udostpnianie informacji w Internecie w otwartych formatach. Poprawa jakoci informacji administracji agencje federalne USA powinny zapewni zgodno informacji z wytycznymi Biura Zarzdzania i Budetu (OMB) w sprawie jakoci informacji i funkcjonowania odpowiednich systemw i procesw w agencjach.

Por.: Transparency and Open Government Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies, White House, USA, 2009, http://www.whitehouse.gov/the_press_office/ TransparencyandOpenGovernment/ (dostp 20 listopada 2013).
22

Dyrektywa w sprawie otwartej administracji, Memorandum dla szefw departamentw wykonawczych i agencji federalnych, Biuro Wykonawcze Prezydenta, Biay Dom, USA, 8 grudnia 2009 r.
23

14

 Tworzenie i instytucjonalizacja kultury otwartej administracji agencje federalne USA powinny podj dziaania na rzecz wczenia przejrzystoci, uczestnictwa i wsppracy do biecych dziaa agencji. Zauwaono bowiem, e osignicie bardziej otwartej administracji wymaga wsppracy w rnych obszarach w ramach administracji: polityki, prawa, zamwie publicznych, finansw i technologii w celu zdefiniowania i opracowania rozwiza otwartej administracji. Integracja rnych dziedzin uatwia trwa zmian na skal caej organizacji w sposobie funkcjonowania administracji. Tworzenie ram politycznych umoliwiajcych powstanie otwartej administracji, tak aby polityki ewoluoway w taki sposb, by dao si wykorzysta potencja technologii w otwartej administracji. W Unii Europejskiej w 2009 roku przyjta zostaa deklaracja ministerialna w sprawie administracji elektronicznej (zwana deklaracj z Malm). Zaleca si w niej zainicjowanie procesw prowadzcych do poprawy warunkw dostpu i ponownego wykorzystania informacji oraz danych z sektora publicznego. Kolejn inicjatyw w obszarze otwartego rzdu jest Partnerstwo na Rzecz Otwartych Rzdw (ang. Open Government Partnership). To midzynarodowe porozumienie zawizane zostao 20 wrzenia 2011 r. podczas trwajcego wtedy Zgromadzenia Oglnego Organizacji Narodw Zjednoczonych. Osiem pastw-zaoycieli ( Stany Zjednoczone, Brazylia, Indonezja, Meksyk, Norwegia, Filipiny, Republika Poudniowej Afryki oraz Wielka Brytania) zobowizao si do przestrzegania i promowania zasad przejrzystoci, otwartoci i odpowiedzialnoci w rzdzeniu. Kade pastwo bdce czonkiem Partnerstwa skada deklaracj podjcia konkretnych dziaa na rzecz zwikszenia udziau spoeczestwa we wsptworzeniu, monitorowaniu i ocenianiu dziaalnoci rzdu. Zaangaowanie w realizacj koncepcji otwartego rzdu polega ocenie si w nastpujcych obszarach (osobne oceny w skali 04): Przejrzysto finansw publicznych; Dostp do informacji publicznej; Jawno dochodw i stanu majtkowego wyszych urzdnikw oraz funkcjonariuszy publicznych pochodzcych z powszechnych wyborw;
15

 Zaangaowanie obywateli. Aby przystpi do Open Government Partnership, trzeba uzyska co najmniej 12 punktw (maksymalna liczba punktw wynosi 16). W padzierniku 2013 r. w Partnerstwie uczestniczyo 59 krajw, spord ktrych 55 opracowao i zgosio zobowizania, a cztery nad nimi pracowao. Polska nie przyja deklaracji, w ktrej zgosiaby ch przystpienia do Partnerstwa, a wic nasz kraj nie jest czonkiem Partnerstwa. Z informacji zebranych przez Pozarzdowe Centrum Dostpu do Informacji Publicznej wynika, e gdyby Polska poddaa si ocenie formalnej, mogaby uzyska 14 punktw, wic teoretycznie spenia warunki przystpienia do Partnerstwa.

16

4. Informacja publiczna jako fundament otwartego rzdu

Prawo do informacji jest jednym z podstawowych praw czowieka. Zostao ono zagwarantowane w art. 10 pkt. 2 Europejskiej Konwencji o Ochronie Podstawowych Praw i Wolnoci Czowieka z listopada 1950 roku24. W Polsce ustawodawca przyzna rang konstytucyjn uprawnieniom obywateli do dania informacji zarwno na temat samej wadzy publicznej, jak te rnych aspektw jej dziaalnoci. Zgodnie z art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej25 obywatel ma prawo do: uzyskiwania informacji o dziaalnoci organw wadzy publicznej oraz osb penicych funkcje publiczne, ktre to prawo obejmuje rwnie uzyskiwanie informacji o dziaalnoci organw samorzdu gospodarczego i zawodowego, a take innych osb oraz jednostek organizacyjnych w zakresie, w jakim wykonuj one zadania wadzy publicznej i gospodaruj mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Pastwa; dostpu do dokumentw oraz wstpu na posiedzenia kolegialnych organw wadzy publicznej pochodzcych z powszechnych wyborw, z moliwoci rejestracji dwiku lub obrazu. Podstawow regulacj dotyczc dostpu do informacji publicznej jest ustawa o dostpie do informacji publicznej z 2001 r.26 Informacj publiczn jest kada wiadomo wytworzona lub odnoszona do wadz publicznych, a take wytworzona lub odnoszona do innych podmiotw wykonujcych funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zada wadzy publicznej i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Pastwa. Informacja publiczna dotyczy sfery faktw. Jest ni tre dokumentw wytworzonych przez organy wadzy publicznej, tre wystpie, opinii i ocen przez nie

Konwencja o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci sporzdzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona nastpnie Protokoami nr 3, 5 i 8 oraz uzupeniona Protokoem nr 2 (Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284).
24 25 26

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483).

Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.). 17

dokonywanych, niezalenie od tego, do kogo s one kierowane i jakiej sprawy dotycz. Informacj publiczn stanowi wic tre wszelkiego rodzaju dokumentw odnoszcych si do organu wadzy publicznej i dotyczcych sfery jego dziaalnoci27. Jednak zgodnie z wyrokiem NSA nie kady dokument wytworzony przez organ publiczny jest informacj publiczn: decydujce s tre i charakter danych, a nie to, jak nazwany jest dokument, w ktrym informacja si znajduje28. Warto podkreli , e prawo dostpu do informacji publicznej obejmuje prawo dania udzielenia informacji publicznej o okrelonych faktach i stanach istniejcych w chwili udzielania informacji. Dlatego informacja publiczna nie obejmuje zamierze, planw czy pomysw roboczych, o ile nie przybray postaci dokumentu (ale nie wasnych notatek czy zestawie)29. Prawo do informacji publicznej przysuguje kademu. Pojcie to obejmuje nie tylko osoby fizyczne, ale rwnie osoby prawne, jak i jednostki organizacyjne niemajce osobowoci prawnej np. organizacje spoeczne30. Warto zwrci uwag, e rwnie organy administracji publicznej mog da (od siebie nawzajem) udostpnienia informacji w trybie ustawy o dostpie do informacji publicznej31. Zobowizane do udostpniania informacji publicznej s wadze publiczne oraz inne podmioty wykonujce zadania publiczne, w szczeglnoci: organy wadzy publicznej, organy samorzdw gospodarczych i zawodowych, podmioty reprezentujce zgodnie z odrbnymi przepisami Skarb Pastwa, podmioty reprezentujce pastwowe osoby prawne albo osoby prawne samorzdu terytorialnego, podmioty reprezentujce inne pastwowe jednostki organizacyjne albo jednostki organizacyjne samorzdu terytorialnego,

27 28 29 30 31

Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 16.11.2007, sygn. akt. II SAB/Wa 68/07. Por.: wyrok NSA z dnia 5.03.2013, sygn. akt. I OSK 2888/12. Por.: postanowienie NSA z dnia 19.01.2011, sygn. akt. I OSK 8/11. Por.: wyrok NSA z dnia 1.10.2010, sygn. akt. I OSK 1149/10. Por.: postanowienie NSA z dnia 28.10.2009, sygn. akt. I OSK 508/09. 18

 podmioty reprezentujce inne osoby lub jednostki organizacyjne, ktre wykonuj zadania publiczne lub dysponuj majtkiem publicznym, osoby prawne, w ktrych Skarb Pastwa, jednostki samorzdu terytorialnego lub samorzdu gospodarczego albo zawodowego maj pozycj dominujc w rozumieniu przepisw o ochronie konkurencji i konsumentw. Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sdu Administracyjnego informacjami publicznymi s zarwno informacje wytworzone przez wyej wymienione podmioty, jak rwnie informacje odnoszce si do tych podmiotw, niezalenie od tego, przez kogo zostay wytworzone32. Zapewnienie dostpu do informacji publicznej nastpuje poprzez33: udostpnienie w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP), wstp na posiedzenia kolegialnych organw wadzy publicznej pochodzcych z powszechnych wyborw, z moliwoci rejestracji dwiku lub obrazu, wyoenie lub wywieszenie w miejscach oglnie dostpnych, zainstalowanie urzdzenia umoliwiajcego zapoznanie si z informacj, udostpnienie informacji nieudostpnionej w BIP lub Centralnym Repozytorium Informacji Publicznej na wniosek w formie i sposb okrelony w wniosku. Zgodnie z ustaw o dostpie do informacji publicznej oraz podstawowym aktem wykonawczym rozporzdzeniem Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej34 Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) jest to ujednolicony system stron internetowych, stworzony w celu powszechnego udostpniania informacji publicznej. Podmioty udostpniajce informacje publiczne w Biuletynie Informacji Publicznej s obowizane do:

Por.: wyrok NSA z dnia 30.10.2002, sygn. akt. II SA 181/02 oraz wyrok NSA z dnia 30.10.2002, sygn. akt. II SA 1956/02.
32

Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.).
33

Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej (Dz.U. 2007 nr 10 poz. 68)
34

19

 oznaczenia informacji danymi okrelajcymi podmiot udostpniajcy informacj, podania w informacji danych okrelajcych tosamo osoby, ktra wytworzya informacj lub odpowiada za tre informacji, doczenia do informacji danych okrelajcych tosamo osoby, ktra wprowadzia informacj do Biuletynu Informacji Publicznej, oznaczenia czasu wytworzenia informacji i czasu jej udostpnienia, zabezpieczenia moliwoci identyfikacji czasu rzeczywistego udostpnienia informacji. Warto zauway, e nowelizacja ustawy o dostpie do informacji publicznej uchwalona we wrzeniu 2011 r. 35 wprowadzia nowy tryb dostpu do informacji publicznej (zachowujc dotychczasowe tryby dostpu). Trybem tym jest umieszczenie informacji w Centralnym Repozytorium Informacji Publicznej (CRIP). Obowizek prowadzenia CRIP nowelizacja ta naoya na ministra waciwego ds. informatyzacji. Zgodnie z zapowiedzi ministra Michaa Boniego Centralne Repozytorium Informacji Publicznej ma powsta do marca 2014 r.36 CRIP zawiera bdzie tzw. zasb informacyjny. Jest to zbir informacji publicznych o szczeglnym znaczeniu dla rozwoju innowacyjnoci oraz rozwoju spoeczestwa informacyjnego, ktre ze wzgldu na sposb przechowywania i udostpniania pozwalaj na ich ponowne wykorzystywanie, w sposb uyteczny i efektywny. Do przekazania posiadanego zasobu informacyjnego do CRIP, a take do systematycznego jego weryfikowania i aktualizowania zgodnie ze znowelizowan ustaw obowizane s: organy administracji rzdowej, fundusze celowe, Zakad Ubezpiecze Spoecznych,

Ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o zmianie ustawy o dostpie do informacji publicznej oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. 2011 nr 204 poz. 1195).
35

Por. Wystpienie Michaa Boniego w panelu Beyond Open Government, Towards Open Governance podczas Open Government Partnership Summit w Londynie, 31 padziernik 2013 r., Londyn, https://mac.gov.pl/dzialania/polska-na-dr odze-do-otwartego-rzadu-michal-boni-na-open-governmentpartnership-summit-w-londynie/ (dostp 4 listopada 2013 r.)
36

20

 Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego, Narodowy Fundusz Zdrowia, pastwowe instytuty badawcze, pastwowe osoby prawne utworzone na podstawie odrbnych ustaw w celu wykonywania zada publicznych, z wyjtkiem uczelni, Polskiej Akademii Nauk oraz jednostek naukowych w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki. Szstego wrzenia 2013 r. Rada Ministrw przyja stanowisko do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o dostpie do informacji publicznej, w ktrym zaakceptowaa dodanie do projektu ustawy wycze, ktre uniemoliwiyby udostpnianie w CRIP zasobw informacyjnych z rejestrw zawierajcych dane osobowe, w szczeglnoci dane wraliwe chronione ustaw o ochronie danych osobowych. Oznacza to, e z obowizku przekazywania i udostpniania informacji publicznej w CRIP wyczone s rejestry sdowe: centralna baza danych ksig wieczystych, Krajowy Rejestr Karny, Krajowy Rejestr Sdowy, rejestr zastaww. Rada Ministrw okreli w drodze rozporzdzenia sposb i kryteria weryfikacji zasobu informacyjnego, jego przetwarzania i udostpniania oraz standardy techniczne prowadzenia CRIP, uwzgldniajc: zasad neutralnoci technologicznej, konieczno zapewnienia przeszukiwalnoci i dostpnoci informacji jak najszerszej grupie uytkownikw, moliwoci zastosowania automatyzacji procesw oraz zapewnienie ich uytecznoci i efektywnoci37. Bardzo czsto w praktyce stosowany jest tryb udostpnienia informacji publicznej na wniosek. Polega on na tym, e osoba zainteresowana informacj publiczn musi zoy odpowiedni wniosek. Postpowanie w sprawie udzielenia informacji publicznej jest odformalizowane i uproszczone, a dajcy informacji nie musi si wykaza

Ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o zmianie ustawy o dostpie do informacji publicznej oraz niektrych innych ustaw (Dz.U. 2011 nr 204 poz. 1195).
37

21

jakimkolwiek interesem prawnym lub faktycznym, aby otrzyma informacj z wyjtkiem dania informacji przetworzonej. Warto w tym miejscu zauway, e ustawodawca nie zawar w ustawie o dostpie do informacji publicznej definicji informacji przetworzonej. Zgodnie z lini orzecznicz sdw administracyjnych podstawow cech rnic informacj publiczn przetworzon od informacji publicznej jest to, e informacji tej organ nie posiada wprost i dla jej wytworzenia niezbdne jest przeprowadzenie pewnych dziaa na posiadanych przez dany podmiot informacjach, w wyniku ktrych to dziaa powstanie informacja nowa jakociowo. Taka nowa jakociowo informacja nie jest jedynie innym technicznie zestawieniem posiadanych informacji (innym sposobem uszeregowania posiadanych dotd informacji), ale odmienn, jakociowo now informacj, prowadzc zazwyczaj do okrelonej oceny danego zjawiska, okrelonej interpretacji, znalezienia rnic albo podobiestw. Aby wytworzy informacj przetworzon niezbdne jest poddanie posiadanych informacji analizie albo syntezie i wytworzenie w taki wanie sposb informacji nowej jakociowo. Nie wynika ona z treci adnej jednostkowej informacji, ktre podlegay procesowi przetwarzania, ale z ich caociowego przetworzenia w okrelony sposb uoglniajc: wynika z sumy (zbioru) jednostkowych informacji podlegajcych przetworzeniu. Zatem informacj przetworzon nie jest inne uszeregowanie posiadanych informacji, ale nowa jako tkwica immanentnie w nowej informacji uzyskanej w wyniku przetworzenia38. W orzecznictwie sdw administracyjnych ksztatuje si obecnie tendencja, by w niektrych sytuacjach zastpowa wymg znaczcego poziomu dziaa intelektualnych w czynnoci modyfikacji informacji innym kryterium, jakim jest zaangaowanie znacznych rodkw finansowych i osobowych przez organ. Naczelny Sd Administracyjny zauwaa np. e w pewnych przypadkach suma informacji prostych posiadanych przez adresata wniosku moe przeksztaci si w informacj przetworzon, jeeli uwzgldnienie wniosku wymaga ich zgromadzenia poprzez przegld materiaw rdowych, w ktrych s zawarte, a ilo informacji prostych konieczna dla sporzdzenia wykazu wskazanego we wniosku jest znaczna i angauje po stronie

Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SA/Wa 978/09 oraz wyrok NSA z dnia 17.10.2006, sygn. akt. I OSK 1347/05.
38

22

wnioskodawcy rodki i zasoby konieczne dla jego prawidowego funkcjonowania39 (przy czym czasochonno, kosztowno oraz trudnoci organizacyjno-techniczne lub biurowe, jakie wi si z przygotowaniem danej informacji publicznej, nie mog zwalnia z obowizku udostpnienia informacji40). Wniosek o udostpnienie informacji publicznej moe przybra kad form (w tym rwnie elektroniczn bez koniecznoci stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego41), o ile wynika z niego w sposb jasny, co jest jego przedmiotem. Brak jest wymogu penego zidentyfikowania wnioskodawcy, a ustawa nie zawiera nakazu podawania danych osobowych w postaci imienia i nazwiska, adresu z kodem pocztowym, miejscowoci i numeru domu42. Organ moe ograniczy dostp do danych informacji np. ze wzgldu na prywatno osoby fizycznej, ewentualnie na inn okrelon w odrbnych ustawach ochron wolnoci i praw innych osb i podmiotw gospodarczych oraz ochron porzdku publicznego, bezpieczestwa lub wanego interesu gospodarczego pastwa. Zgodnie z orzecznictwem sdw administracyjnych oznacza to udostpnienie treci dokumentw po przeprowadzeniu odpowiedniej anonimizacji43 (przy czym anonimizacja polegajca na wykreleniu niektrych elementw, dotyczcych danych osobowych bez naruszenia samej treci dokumentu nie jest przetworzeniem informacji, ale czynnoci techniczn44). Od strony proceduralnej odmowa udostpnienia informacji publicznej oraz umorzenie postpowania o udostpnienie informacji nastpuj w drodze decyzji 45.

39 40 41 42

Por.: wyrok NSA z dnia 6.10.2011, sygn. akt. I OSK 1199/11. Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SA/Wa 978/09. Por.: wyrok NSA z dnia 16.03.2009, sygn. akt. I OSK 1277/08.

Por.: Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.), wyrok WSA w Gdasku z dnia 27.03.2013, sygn. akt. II SAB/Gd 2/13, wyrok NSA z dnia 16.03.2009, sygn. akt. I OSK 1277/08, wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SAB/Wa 57/09, wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.01.2013, sygn. akt. II SAB/Wa 351/12, wyrok NSA z dnia 14.09.2012, sygn. akt. I OSK 1013/12.
43 44 45

Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 3.02.2010, sygn. akt. II SAB/Wa 140/09. Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SA/Wa 978/09.

Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.). 23

Ustawa o dostpie do informacji publicznej stwierdza, e dostp do informacji publicznej jest bezpatny46. Jeeli w wyniku udostpnienia informacji publicznej na wniosek podmiot obowizany do udostpnienia ma ponie dodatkowe koszty zwizane ze wskazanym we wniosku sposobem udostpnienia lub koniecznoci przeksztacenia informacji w form wskazan we wniosku, podmiot ten moe pobra od wnioskodawcy opat w wysokoci odpowiadajcej tym kosztom47. Oznacza to, e dopuszczalne jest pobieranie opaty odpowiadajcej rzeczywistym kosztom (np. kopiowania dokumentw), a w zasadzie nie jest dozwolone danie opaty z tytuu koniecznoci wykonywania dodatkowej pracy przez pracownikw podmiotu zobowizanego do udzielenia informacji publicznej. Pobieranie opaty za dodatkow prac pracownika jest ograniczone do przypadkw otrzymania przez organ wyjtkowo pracochonnego dania, ktrego wykonanie moliwe bdzie jedynie po godzinach pracy48. Naley podkreli, e nieuiszczone opaty za udostpnienie informacji publicznej podlegaj windykacji w drodze ustawy o postpowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z ustaw o dostpie do informacji publicznej udostpnienie informacji nastpuje po upywie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba e wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostpnienia informacji albo wycofa wniosek49. W razie bezczynnoci organu zobowizanego do udzielenia informacji publicznej, wnioskujcy moe skierowa skarg do sdu administracyjnego. Koszty wszczcia takiego postpowania s bardzo niskie wpis sdowy wynosi tylko 100 z. Naley zauway, e zgodnie z Art. 23 Ustawy o dostpie informacji publicznej Kto, wbrew cicemu na nim obowizkowi, nie udostpnia informacji publicznej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do roku.

Art. 7 ust. 2 Ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.).
46

Art. 15 ust. 1 Ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.).
47 48 49

Por.: wyrok WSA w Warszawie z dnia 8.07.2010, sygn. akt. II SAB/Wa 113/10.

Art. 15 ust. 2 Ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej (Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.). 24

5. Wykorzystanie informacji publicznej w kontekcie otwartego rzdu

Serwis Otwartyrzad.org.pl przytacza nastpujc definicj ponownego wykorzystywania informacji publicznej: Ponowne wykorzystywanie informacji publicznej to uycie informacji, ktr wytworzyy lub maj w posiadaniu wadze publiczne w celu innym ni ich pierwotne przeznaczenie, np. do przygotowania komercyjnych lub niekomercyjnych produktw lub serwisw informacyjnych dla obywateli50. Ponowne wykorzystanie moe dotyczy dowolnej informacji publicznej. Typowe przykady to dane legislacyjne, geodezyjne i geolokalizacyjne (tzw. geodane), meteorologiczne czy drogowe (trasy przejazdu, warunki drogowe). Wedug Komisji Europejskiej udostpnienie informacji publicznej dla ponownego wykorzystywania bdzie miao pozytywny wpyw na przejrzysto, wydajno i odpowiedzialno organw publicznych oraz przyczyni si do wzmocnienia pozycji obywateli i propagowania demokracji. Dziki temu informacje bd przejrzyste i moliwe do sprawdzenia. Reasumujc mona stwierdzi, e ponowne wykorzystanie informacji publicznej wzmacnia idee otwartego rzdu. Rysunek 2 przedstawia klasy interesariuszy zainteresowanych porednio lub bezporednio ponownym wykorzystaniem informacji publicznych. Jak wida realizacj tej idei jest zainteresowane szerokie grono odbiorcw, bardzo zrnicowanych zarwno co do potrzeb, jak i motywacji. W celu efektywnej realizacji ponownego wykorzystania informacji publicznej niezbdne jest dokonanie pogbionej analizy zidentyfikowanych grup interesariuszy. Analiza taka powinna by przeprowadzona zarwno na poziomie centralnym (w szczeglnoci podczas przygotowywania legislacji), jak rwnie w kadym urzdzie, planujcym w szerszym zakresie udostpnia informacj publiczn.

http://otwartyrzad.org.pl/koalicja-na-rzecz-otwartego-rzadu/najczesciej-zadawane-pytania/ (dostp 4 listopada 2013 r.)

50

25

Suby publiczne i politycy

Aktywici spoeczni

Kim s interesariusze ponownego wykorzystania informacji publicznych?

Dziennikarze i naukowyc

Firmy

Rysunek 2. Klasy interesariuszy zainteresowanych ponownym wykorzystaniem informacji publicznych

rdo: K. Granickas, Understanding the impact of releasing and re -using open government data, European Public Sector Information Platform, Topic Report No. 2013/08, August 2013.

Zdaniem Komitetu Regionw Unii Europejskiej51 obecnie (wedug stanu na padziernik 2013 r.) nie istnieje wystandaryzowana metoda pozwalajca na obiektywne szacowanie ekonomicznej wartoci informacji publicznej52. Bardzo zgrubne szacunki podawane przez Komisj Europejsk wskazuj, e warto rynku ponownego wykorzystania informacji publicznej wynosi w skali caej Unii Europejskiej 28 mld EUR czyli okoo 110 mld z. Dla porwnania: polski deficyt budetowy w roku 2013 (ju po nowelizacji) wynosi 51,6 mld z.

Komitet Regionw jest organem doradczym reprezentujcym samorzdy lokalne i regionalne w Unii Europejskiej. Zadaniem Komitetu Regionw (KR) jest wypowiadanie si na temat aktw prawnych UE z perspektywy lokalnej i regionalnej. Komitet sporzdza w tym celu opinie dotyczce wnioskw legislacyjnych Komisji. Komisja, Rada i Parlament s zobowizane do zasigania opinii Komitetu Regionw przed przyjciem decyzji UE w sprawach dotyczcych samorzdw lokalnych i regionalnych (na przykad w kwestii polityki zatrudnienia, rodowiska, edukacji czy zdrowia publicznego).
51

Por.: Opinia Komitetu Regionw Przegld dyrektywy w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego i otwartych danych (2012/C 391/12).
52

26

Oglna korzy gospodarcza dla krajw czonkowskich Unii Europejskiej z faktu szerszego otwarcia informacji sektora publicznego poprzez zapewnienie atwego dostpu szacowana jest na ok. 40 mld EUR rocznie. cznie bezporedni i poredni zysk gospodarczy z zastosowa i uytkowania informacji publicznej w skali caej unijnej gospodarki siga wic 140 mld EUR rocznie. Ponowne wykorzystanie informacji publicznej zostao uregulowane w formie unijnej dyrektywy z listopada 2003 r. 53 Zawiera ona zasady dotyczce postpowania podmiotw sektora publicznego uczestniczcych w rynku wtrnego wykorzystania danych pochodzcych z tego sektora i zachca pastwa UE do prowadzenia proaktywnej polityki w tym zakresie. Polityka ta ma na celu usunicie przeszkd wtrnego wykorzystania danych publicznych, takich jak monopolistyczna pozycja podmiotw sektora publicznego czy te brak przejrzystoci na rynku wtrnego wykorzystania danych pochodzcych z sektora publicznego. W czerwcu 2013 r. Parlament Europejski przyj zmiany w dyrektywie o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego54. Wprowadzone zmiany dotycz przede wszystkich otwarcia moliwoci ponownego wykorzystywania niektrych danych znajdujcych si w posiadaniu bibliotek, muzew i archiww (zob. rozdzia 6). Zmiany ustanawiaj rwnie zasad, e wszystkie dokumenty publicznie dostpne (jeeli nie zostay w sposb wyrany okrelone w ustawie) mog by ponownie wykorzystywane. Aktualizacja dyrektywy wprowadzia take zmiany w kwestii opat. Opaty s w dalszym cigu dopuszczalne. W niektrych przypadkach, np. gdy udostpnianie informacji stanowi istotny dochd instytucji publicznych albo pozostaje bez zwizku z wykonywanymi przez nie zadaniami publicznymi, mog by wyliczone na kwoty przewyszajce koszty kracowe (czyli koszty pokrywajce tylko bezporednie wydatki instytucji publicznej np. koszt powielenia materiaw). Ponadto w ramach wprowadzonych zmian postuluje si ustanowienie niezalenego organu zajmujcego si ponownym wykorzystywaniem informacji publicznej, ale nie jest to jednak obowizkowe.

Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.
53

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 cze rwca 2013 r. zmieniajca dyrektyw 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego .
54

27

Polska, tak jak pozostae kraje czonkowskie Unii Europejskiej zostaa zobowizana do udostpnienie informacji publicznych do ich ponownego wykorzystania. Realizacj zobowizania okrelonego dyrektyw 2003/98/WE z 2003 r. bya wspomniana nowelizacja ustawy z 2011 r., w ktrej zdefiniowano pojcie Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej (CRIP). Jak wspomniano, w CRIP maj by udostpniane zasoby informacyjne rozumiane jako informacja publiczna, ktra ma szczeglne znaczenie dla rozwoju innowacyjnoci i rozwoju spoeczestwa informacyjnego. Chodzi o dane o charakterze dynamicznym, czsto zmieniane i aktualizowane. Powinny by przygotowane w sposb, ktry uatwia ich przetwarzanie oraz ponowne wykorzystywanie w innowacyjnych aplikacjach i usugach. Kolejnym krokiem w legislacji krajowej musi by teraz implementacja postanowie wprowadzonych dyrektyw 2013/37/UE z 2013 r.

28

6. Zasoby kultury jako informacja publiczna

Inicjatywy instytucji kultury nazywane ruchem OpenGLAM (od ang. Galleries, Libraries, Archives, Museums galerie/biblioteki/archiwa/muzea) przyczyniy si do rozszerzenie zakresu dyrektywy o dostpie i ponownym wykorzystaniu informacji publicznej. Jak podkrelia Komisja Europejska w preambule do nowej dyrektywy z czerwca 2013 r.55, zmieniajcej i rozszerzajcej poprzedni regulacj, od 2003 r. ilo danych na wiecie, w tym danych publicznych, wzrosa w postpie geometrycznym . Wobec byskawicznego tempa rozwoju nowoczesnych technologii informacyjnych, w tym nowych metod przetwarzania i analizy danych, przepisy dyrektywy z 2003 r. nie dotrzymyway kroku tym zmianom, nie umoliwiajc penego wykorzystania potencjau ekonomicznego i kulturowego ponownego wykorzystywania danych publicznych. Zbiory dziedzictwa kulturowego wraz z opisujcymi je metadanymi stanowi potencjaln podstaw nowych cyfrowych produktw i usug. Gwnymi obszarami ponownego wykorzystywania cyfrowych odwzorowa dorobku kulturowego jako informacji publicznej s edukacja i turystyka, ale jest wiele innych moliwoci wykorzystywania tych informacji w najrniejszych dziedzinach gospodarki i ycia spoecznego. Dlatego zakres nowej dyrektywy 2013/37/UE obj take treci i informacje przechowywane w bibliotekach (w tym w bibliotekach uniwersyteckich i akademickich), w muzeach oraz w archiwach. Nowa dyrektywa rozszerzya obowizek udostpniania informacji publicznej do bibliotek (w tym take uniwersyteckich), muzew oraz archiww. Natomiast poza zakresem pozostawiono galerie oraz instytucje kulturalne z brany widowiskowej (orkiestry, opery, balety i teatry, wraz z ich archiwami. Zdecydowano, e poniewa wikszo ich zasobw jest przedmiotem praw wasnoci intelektualnej osb trzecich, wic i tak na tej podstawie pozostawaaby poza zakresem regulacji, ktra nie moe ogranicza tych praw. Do bardzo istotnych punktw dyrektywy trzeba zaliczy wyrane sformuowanie, e dokument naley uzna za sporzdzony w formacie przeznaczonym do odczytu komputerowego, jeeli wystpuje w formacie pliku zorganizowanego w sposb umoliwiajcy aplikacjom komputerowym atwe identyfikowanie, rozpoznawanie i

Por.: Dyrektywa 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniajca dyrektyw 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego.
55

29

pozyskiwanie z niego okrelonych danych, natomiast nie naley uznawa za sporzdzone w formacie przeznaczonym do odczytu komputerowego dokumentw zakodowanych w formacie ograniczajcym przetwarzanie automatyczne z powodu niemonoci pozyskania danych lub stosowanie utrudnie w ich pozyskaniu z tych dokumentw. Cho dyrektywa dopuszcza stosowanie rnych formatw dokumentw podlegajcych nowej regulacji, to jednak pastwa czonkowskie powinny w stosownych przypadkach zachca do korzystania z formatw otwartych przeznaczonych do odczytu komputerowego. W Art. 9 znalazo si zobowizanie krajw czonkowskich do tworzenie mechanizmw wyszukiwawczych, ktre warto tu przytoczy, gdy jest w nim mowa o wielojzycznoci wyszukiwarek: Pastwa czonkowskie wprowadzaj rozwizania praktyczne uatwiajce wyszukiwanie dokumentw dostpnych do ponownego wykorzystywania, takie jak wykazy aktyww gwnych dokumentw wraz z odpowiednimi metadanymi, dostpne jeeli jest to moliwe i w stosownych przypadkach w internecie i w formatach przeznaczonych do odczytu komputerowego, oraz portale poczone z wykazami aktyww. W miar moliwoci pastwa czonkowskie uatwiaj wielojzyczne wyszukiwanie dokumentw. Kwesti bardzo wan i podnoszon przez administracj publiczn jest wspomniany problem odpatnoci za ponowne udostpnianie informacji. W dyrektywie jest zalecenie ustalania opat jeli s stosowane w wysokoci kosztw kracowych, czyli kosztw pokrywajcych bezporednio poniesione nakady rzeczowe. Natomiast w przypadku takich organw sektora publicznego, ktre musz osiga dochody, aby pokrywa istotne koszty wykonywania zada publicznych lub koszty gromadzenia, wytwarzania, reprodukcji i rozpowszechniania niektrych dokumentw administracja powinna mie moliwo pobierania opat przekraczajcych koszty kracowe. Jednak opaty takie powinny by ustalana na podstawie obiektywnych i przejrzystych kryteriw, za cakowite wpywy nie powinny przekracza wspomnianych kosztw z doliczeniem rodkw zapewniajcych rozsdny zwrot z inwestycji. Praktyk ostatnich kilku lat stao si pozyskiwanie przez biblioteki, muzea i archiwa partnerw prywatnych dla digitalizacji zasobw kulturowych. W zamian za pomoc techniczn i finansow instytucje kultury podpisyway z tymi partnerami rnego typu umowy o wsppracy, dajce w zamian tym partnerom uprzywilejowany

30

dostp lub nawet wyczno digitalizacji. Cho co do zasady umowy na wyczno nie s spjne z promowanymi przez Uni Europejsk zasadami wolnoci konkurencji, to jednak umowy takie byy dopuszczane wanie w przypadku do kosztownych prac digitalizacyjnych. Dyrektywa nowelizujca utrzymuje moliwo udzielenia wycznoci partnerowi prywatnemu wsppracujcemu przy digitalizacji zasobw kulturowych na okrelony czas, aby da partnerowi prywatnemu moliwo osignicia zwrotu z inwestycji. Jednak okres wycznoci powinien by ograniczony w czasie i moliwie jak najkrtszy. Celem jest bowiem, by zasoby kulturowe wczane do domeny publicznej pozostay w tej domenie po digitalizacji, za instytucja kulturalna ma po zakoczeniu umowy o wycznoci uzyskiwa pene prawa wykorzystywania zdigitalizowanych zasobw po zakoczeniu umowy o wspprac. Dyrektywa zaleca, by okres wycznoci liczony od chwili digitalizacji zasobw kulturowych nie przekracza 10 lat. Jak wspomniano, ponowne udostpnianie zasobw kultury oczywicie podlega regulacjom prawno-autorskim. W przypadku bibliotek i archiww problemem utrudniajcym udostpnianie i ponowne wykorzystanie jest kwestia tzw. utworw osieroconych. Utworami osieroconymi nazwano dziea, w ktrych przypadku nie mona odnale autorw (a cilej: podmioty uprawnione do korzystania z ochrony praw autorskich lub pokrewnych). Moliwo wykorzystania utworu zgodnie z prawem autorskim i prawami pokrewnymi a wic take udostpnienia utworu jako informacji publicznej w rozumieniu nowej regulacji unijnej wymaga okrelenia statusu prawnoautorskiego utworu w odniesieniu do wszystkich jego wspautorw. Cech charakterystyczn utworw audiowizualnych np. suchowisk radiowych, rejestracji spektakli teatralnych i telewizyjnych, filmw, czy gier komputerowych jest to, e tworzone s one najczciej przez due, czasem kilkudziesicioosobowe zespoy wsptwrcw. Konieczno wyklarowania praw autorskich ze wszystkimi wsptwrcami w przypadku utworw powstaych kilkadziesit czy nawet tylko kilkanacie lat temu bya bardzo trudna. Na przykad w dysponujcych wielkim budetem archiwach BBC ok. 1 mln godzin nagra telewizyjnych nie mogo by wykorzystywane z powodu niewyjanionej sytuacji prawno-autorskiej tych utworw. Sytuacja ta dotyczya nie tylko utworw audiowizualnych: ok. 40% dzie w kolekcji synnej British Library miao status utworw osieroconych. Wedug oszacowa Komisji

31

Europejskiej56 udzia utworw osieroconych w rnych obszarach dziedzictwa kulturowego wynosi od ok. 20% w przypadku filmw i ksiek a do 90% dla fotografii. Dla instytucji kultury, w ktrych znajduj si zasoby osierocone jedynym bezpiecznym rozwizaniem nie naraajcym ich na roszczenia podmiotw uprawnionych byo nieudostpnianie takich utworw waciwie w aden sposb. Jednak status dzie osieroconych nie tylko ogranicza udostpnianie (np. emisj materiaw audiowizualnych przez nadawcw radiowych i telewizyjnych), ale take prowadzenie dziaa, majcych na celu ochron tych zasobw ich kopiowanie na inne noniki, a w szczeglnoci digitalizacj. Poniewa utworem osieroconym nie jest utwr, w przypadku ktrego znany jest choby jeden podmiot uprawniony, to np. w celu digitalizacji naleao si porozumie ze wszystkimi wspautorami. Z przyczyn praktycznych bywao niemoliwe albo generowao bardzo wysokie koszty dotarcia do wszystkich posiadaczy praw. W padzierniku 2012 r., pod kilku latach gorcej dyskusji, przyjta zostaa dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/28/UE w sprawie niektrych dozwolonych sposobw korzystania z utworw osieroconych. Cho bya ona rezultatem kompromisu krytykowanego przez wielu uczestnikw dyskusji, to jednak dziki niej korzystanie z utworw osieroconych powinno by istotnie atwiejsze. Zgodnie z now dyrektyw utwr lub fonogram uznaje si za utwr osierocony, jeeli aden z podmiotw uprawnionych do niego nie jest znany lub, nawet jeeli chocia jeden z nich jest znany, aden nie zosta odnaleziony pomimo starannego poszukiwania podmiotw uprawnionych. Do korzystania z utworw osieroconych w sposb okrelony w dyrektywie uprawnione s instytucje i organizacje wymienione w Art. 1: publicznie dostpne biblioteki, placwki owiatowe, muzea, archiwa, instytucje odpowiedzialne za dziedzictwo filmowe lub dwikowe oraz nadawcy publiczni majcy siedzib w pastwach czonkowskich w zakresie ich zada lecych w interesie publicznym, w szczeglnoci w celu ochrony i odnawiania utworw i fonogramw znajdujcych si w ich zbiorach, a take zapewnienia dostpu do nich w celach kulturalnych i edukacyjnych. Oznacza to, e mog one korzysta z utworw osieroconych w celu ich publicznego udostpnienia oraz kopiujc (zwielokrotniajc) utwory w celu ich digitalizacji,

Zob. http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-11-163_en.htm?locale=en (dostp 23 listopada 2013 r.)

56

32

indeksowania, katalogowania. Organizacje te mog z takich dziaa uzyskiwa dochody, ktre mog by przeznaczone wycznie na pokrycie kosztw digitalizacji i publicznego udostpniania utworw osieroconych. Status utworu osieroconego dotyczy utworw, ktre zostay po raz pierwszy opublikowane lub emitowane w jednym z pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Statut taki mog uzyska take utwory i fonogramy niepublikowane lub nigdy nie nadane, ktre znajduj si w zasobach wymienionych powyej instytucji kultury, jeli utwory te zostay udostpnione publicznie za zgod uprawnionych podmiotw przez wspomniane instytucje przy czym warunek ten uznawany jest za speniony jeli mona rozsdnie zaoy, e podmioty uprawnione nie sprzeciwiyby si korzystaniu zgodnemu z dyrektyw. Przed rozpoczciem korzystania z utworu lub fonogramu korzystajce instytucje kultury obowizane s przeprowadzi starannego poszukiwania posiadaczy praw autorskich lub pokrewnych w rdach odpowiednich dla poszczeglnych kategorii utworw. Poszukiwanie przeprowadzane jest w pastwie czonkowskim, w ktrym utwr po raz pierwszy zosta opublikowany lub po raz pierwszy nadany. Dla utworw filmowych lub audiowizualnych, ktrych producent ma siedzib lub miejsce staego pobytu w pastwie czonkowskim staranne poszukiwanie przeprowadzane jest w pastwie czonkowskim siedziby lub miejsca staego pobytu producenta. W przypadku utworw dotd nie emitowanych poszukiwanie przeprowadzane jest w pastwie czonkowskim, w ktrym siedzib ma organizacja, ktra udostpnia publicznie utwr lub fonogram za zgod podmiotu uprawnionego. Odpowiedzialne za poszukiwania s archiwa, biblioteki, muzea oraz publiczni nadawcy. Bardzo wanym aspektem prawnym jest harmonizacja statusu utworw osieroconych. Utwr, ktry zostanie uznany za osierocony w jednym kraju czonkowskim, bdzie mia taki status rwnie w pozostaych krajach czonkowskich. Instytucje publiczne uprawnione do korzystania i prowadzce poszukiwania bd prowadziy rejestry prowadzonych poszukiwa. Maj te przekazywa waciwym organom krajowym: dane na temat wynikw przeprowadzonych poszukiwa, na podstawie ktrych uznano utwr lub fonogram za utwr osierocony, informacje na temat sposobu korzystania z utworw osieroconych,
33

informacje na temat wszelkich zmian statusu utworu osieroconego.

Na podstawie rejestrw powstanie wsplna unijna baza utworw osieroconych. Jeli w trakcie uprawnionego korzystania z utworu osieroconego zgosi si waciciel praw autorskich (podmiot uprawniony), ma on prawo do uniewanienia statusu utworu osieroconego. Co wicej: pastwa czonkowskie maj zapewni odnalezionym autorom (podmiotom uprawnionym, ktre dokonay uniewanienia statusu utworw osieroconych) godziw rekompensat za korzystanie. Wysoko rekompensaty jest ustalana na podstawie prawa pastwa czonkowskiego, w ktrym jest siedziba organizacji korzystajcej z utworu osieroconego. Biblioteki, muzea i archiwa jako instytucje publiczne maj bogate zasoby niezwykle cenne z punktu widzenia wiatowej kultury i dziedzictwa ludzkoci. Spord 55 tysicy muzew na wiecie57 wikszo to instytucje publiczne zaoone, finansowane lub wspierane przez administracj publiczn. Bardzo zintensyfikowane w ostatniej dekadzie przedsiwzicia digitalizacyjne zwielokrotniy ilo dorobku cywilizacyjnego, jaki w postaci cyfrowych odwzorowa znalaz si w domenie publicznej. Dlatego w ostatnich latach coraz czciej podnoszono kwest publicznego udostpniania zasobw dziedzictwa kulturalnego. Przypominano, e prawo dostpu do kultury wpisane jest w kilku wanych konwencjach midzynarodowych m.in. w Midzynarodowym Pakcie Praw Ekonomicznych, Socjalnych i Kulturalnych oraz w Powszechnej Deklaracji Praw Czowieka. Zapisy w tych aktach maj jednak przewanie charakter deklaratywny, nie okrelajc konkretnych obowizkw sygnatariuszy. Midzy innymi dlatego w 2013 r. Narodowe Centrum Kultury oraz miasto Wrocaw (jako gospodarz Europejskiej Stolicy Kultury w 2016 r.) zaapeloway o wpisanie prawa dostpu do kultury do Protokou Dodatkowego Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci. Wprowadzenie prawa dostpu do kultury do protokou konwencji umoliwioby m.in. zgaszanie skarg na ewentualne naruszenia tego prawa do Europejskiego Trybunau Praw Czowieka w Strasburgu.

57

Wedug danych UNESCO jako liczba muzew znanych tej agendzie ONZ 34

7. Otwarte dane rzdowe jako szczeglny rodzaj informacji publicznej

Serwis Otwartyrzad.org.pl definiuje otwarte dane rzdowe (ang. Open Data) jako dane, ktre s dostpne dla kadego w celu ponownego wykorzystania, bez ogranicze prawnych lub technicznych. Dane musz by zapisywane w sposb umoliwiajcy ich automatyczne przetwarzanie58. Ich rdem musi by administracja publiczna. Rysunek 3 przedstawia umiejscowienie otwartych danych rzdowych na tle koncepcji otwartego rzdu wida, e istnieje cz wsplna, ale nie s to pojcia tosame.

Otwarty rzd

Otwarte dane

Otwarte dane rzdowe

Dane rzdowe

Rysunek 3. Relacje midzy koncepcj otwartego rzdu a otwartymi danymi rzdowymi

rdo: Opracowanie wasne.

Wedug ekspertw z serwisu Otwartyrzad.org.pl aby mc mwi o otwartych danych, powinny one speni 8 warunkw59:

Por.: http://otwartyrzad.org.pl/koalicja-na-rzecz-otwartego-rzadu/najczesciej-zadawane-pytania/ (dostp 4 listopada 2013 r.)

58

Warunki przytoczone przez serwis Otwartyrzad.org.pl zostay pierwotnie sformuowane w roku 2007 przez 30 specjalistw. Byli to Carl Malamud (Public.Resource.Org), Tim O'Reilly (O'Reilly Media), Greg Elin (Sunlight Foundation), Micah Sifry (Sunlight Foundation), Adrian Holovaty (EveryBlock), Daniel X. O'Neil (EveryBlock), Michal Migurski (Stamen Design), Shawn Allen (Stamen Design), Josh Tauberer
59

35

 Kompletno jednostki administracji publicznej powinny dy do upublicznienia wszystkich danych znajdujcych si w ich posiadaniu, chyba e naruszyoby to bezpieczestwo lub prywatno. rdowo dane powinny by publikowane w formie rdowej nie tylko w formie analiz, podsumowa czy (jeli s to materiay wideo) obrazw niskiej rozdzielczoci. Jest to warunek konieczny do ponownego ich wykorzystania, przeprowadzenia niezalenej analizy czy te poczenia z danymi pochodzcymi z innych rde. Aktualno dane powinny by udostpniane przez jednostki administracji publicznej tak szybko, jak tylko jest to moliwe. Dostpno dane powinny by udostpniane w takiej formie, aby istniaa moliwo ich jak najszerszego wykorzystania niezalenie od platformy informatycznej wykorzystywanej przez uytkownika. W praktyce oznacza to, e naley je publikowa w formatach bdcych uznanymi (najlepiej otwartymi) standardami, w sposb atwy do pobrania w miar moliwoci w formie jednego pliku archiwum zawierajcego cao danych. Przetwarzalno maszynowa dane powinny by dostpne, ktra moliwa jest do przetworzenia maszynowego. Oznacza to, e powinno si je publikowa w ustrukturyzowany sposb, wraz z opisem struktury pliku (np. w formie metadanych). Jeli dane dostpne s wycznie przez interfejs programistyczny aplikacji (API), powinna istnie moliwo atwego uzyskania ich kompletu. Udostpnione w sposb niedyskryminujcy dane powinny by dostpne dla kadego, bez koniecznoci rejestracji czy podpisywania umw z podmiotem je udostpniajcym.

(GovTrack.US), Lawrence Lessig (Stanford), Dan Newman (MapLight.Org), John Geraci (outside.in), Edwin Bender (Inst. for Money), Tom Steinberg (My Society), David Moore (Participatory Politics), Donny Shaw (Participatory Politics), JL Needham (Google), Joel Hardi (Public.Resource.Org), Ethan Zuckerman (Berkman), Greg Palmer (NewCo), Jamie Taylor (MetaWeb), Bradley Horowitz (Yahoo), Zack Exley (New Organizing Institute), Karl Fogel (Question Copyright), Michael Dale (Metavid), Joseph Lorenzo Hall (UC Berkeley), Marcia Hofmann (EFF), David Orban (Metasocial Web), Will Fitzpatrick (Omidyar Network), Aaron Swartz (Open Library) por. http://www.opengovdata.org/home/8principles (dostp 30 listopada 2013 r.). 36

 Otwarty format plikw dane powinny by dostpne w formacie, ktry jest opisany w sposb jawny (jego pena specyfikacja jest dostpna za darmo w sieci, bez ogranicze do wykorzystania). Dziki temu moliwe bdzie ich wykorzystanie bez uycia komercyjnych systemw oprogramowania a tworzenie nowych aplikacji wykorzystujcego te dane bdzie prostsze. Dane musz by dostpne bez ogranicze licencyjnych dostp i wykorzystanie danych nie moe by ograniczone w jakikolwiek sposb: prawem autorskim, patentowym, tajemnic handlow itp. W Art. 5. dyrektywy w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (take po nowelizacji dyrektyw 2013/37/UE) przy okrelaniu dostpnych formatw jest stwierdzenie: 1. Organy sektora publicznego udostpniaj swoje dokumenty w jakimkolwiek istniejcym formacie lub jzyku, a jeeli jest to moliwe i w stosownych przypadkach w formacie otwartym przeznaczonym do odczytu komputerowego wraz z meta danymi. W miar moliwoci zarwno format, jak i metadane powinny by zgodne z otwartymi standardami formalnymi. Zgodnie z definicjami z Art. 2. : format przeznaczony do odczytu komputerowego oznacza format pliku zorganizowany tak, aby aplikacje komputerowe mogy atwo zidentyfikowa, rozpozna i uzyska okrelone dane, w tym poszczeglne stwierdzenia faktw, i ich wewntrzn struktur; () format otwarty oznacza format pliku, ktry nie jest powizany z platform oraz jest udostpniany obywatelom bez adnych ogranicze, ktre utrudniayby ponowne wykorzystywanie dokumentw; ()otwarty standard formalny oznacza standard okrelony w formie pisemnej, wyszczeglniajcy specyfikacje wymogw dotyczcych sposobu zapewnienia interoperacyjnoci oprogramowania Warto podkreli, e w preambule do dyrektywy 2013/37/UE nowelizujcej zasady dostpu do informacji publicznej znalazo si wane zalecenia dotyczce otwartoci informacji oraz licencji, na podstawie ktrych mona z nich korzysta: Wszelkie licencje na ponowne wykorzystywanie informacji sektora publicznego powinny w kadym przypadku jak najmniej ogranicza ponowne wykorzystywanie, na przykad poprzez ograniczenie do wskazania rda. Istotn rol w tym zakresie powinny odgrywa otwarte licencje dostpne w internecie, ktre przyznaj szersze prawa do ponownego wykorzystywania bez ogranicze technologicznych, finansowych lub geograficznych i wykorzystuj otwarte formaty danych. Z tego wzgldu pastwa czonkowskie powinny

37

propagowa wykorzystywanie otwartych licencji, ktre z czasem powinny sta si norm w caej Unii. W ujciu instytucji i organizacji promujcych otwarte dane w sferze nauki i kultury skrtowa definicja otwartych danych jest nastpujca: Dane lub treci s otwarte, jeeli nie ma ogranicze, aby kady mg je uywa, wykorzystywa ponownie i rozpowszechnia ewentualnie z wymogiem przywoania autora i/lub udostpnianiem dalej utworw zalenych na takich samych zasadach, co orygina. 60 To skrtowe ujcie podsumowuje definicj otwartej wiedzy wedug sformuowania Open Knowledge Foundation61. Fundacja ta, we wsppracy z OpenGLAM Working Group, opracowuje i publikuje zasady, ktrych przestrzega maj otwarte instytucje kultury. Podstawowe zasady s nastpujce: 1. Cyfrowe informacje o utworach (metadane) naley przekazywa do domeny publicznej uywajc odpowiednich narzdzi prawnych, takich jak owiadczenie Creative Commons Zero. 2. Naley utrzymywa w domenie publicznej cyfrowe wizerunki utworw, co do ktrych autorskie prawa majtkowe wygasy (utwory z domeny publicznej), nie nakadajc na nie nowych ogranicze prawnych. 3. Publikujc dane naley doczy jednoznaczne i wyrane owiadczenie okrelajce oczekiwania lub wymogi odnonie ponownego wykorzystania tych opisw, caej kolekcji danych i jej podzbiorw. 4. Publikujc dane naley uywa otwartych formatw, ktre s przygotowane do przetwarzania automatycznego. 5. Naley dy do wykorzystania moliwoci zaangaowania uytkownikw na nowe sposoby, z wykorzystaniem internetu.62

http://fbc.pionier.net.pl/pro/informacje-ogolne/zasady-otwartych-instytucji-kultury-openglamprinciples-v-1-0/ (dostp 5 grudnia 2013 r.)

60 61 62

http://opendefinition.org/okd/polszczyzna/(dostp 5 grudnia 2013 r.)

Peny tekst w wersji polskiej (przekad: M. Werla i A. Tarkowski) dostpny jest na stronie http://fbc.pionier.net.pl/pro/informacje-ogolne/zasady-otwartych-instytucji-kultury-openglamprinciples-v-1-0/, natomiast wersja oryginalna jest na stronie http://openglam.org/principles/ (dostp 5 grudnia 2013 r.) 38

Praktyczne wyjanienia otwartoci przedstawia w swoim serwisie polska Koalicja Otwartej Edukacji (KOED), porozumienie organizacji pozarzdowych i instytucji dziaajcych w obszarze edukacji, nauki i kultury.63 W wyjanieniu tym podkrelono, e w przypadku zasobw cyfrowych otwarto moe mie wiele poziomw, czsto okrelonych przez wol autorw czy polityk danej instytucji archiwum, biblioteki, wydawcy. Ilustruje je piramida otwartoci prawnej zasobw (Rysunek 4): od publikacji zamknitej, drukowanej lub elektronicznej, wymagajcej wykupienia dostpu (lub nabycia wydrukowanego egzemplarza-kopii), rejestracji, logowania si, w przypadku postaci elektronicznej nierzadko zabezpieczonej systemem DRM przez warianty porednie a po pen otwarto (zasoby w domenie publicznej, licencje CC BY, CC-BYSA i rwnowane). Pena otwarto oznacza nie tylko moliwo nieograniczonego korzystania (np. czytania, ogldania), ale take kopiowania i rozpowszechniania (emisji), a take wykorzystywania do tworzenie innych utworw, a nawet przerabiania.

Rysunek 4. Piramida otwartoci prawnej zasobw

rdo: http://koed.org.pl/otwartosc/

Dziaajca od 2008 r. Koalicja Otwartej Edukacji powstaa na podstawie porozumienia Fundacji Nowoczesna Polska, Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego Uniwersytetu Warszawskiego, Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Stowarzyszenia Wikimedia Polska. W grudniu 2013 r. naleao do niej 21 instytucji, fundacji, stowarzysze i uczelni (zob. http://koed.org.pl/o-koalicji/czlonkowie/ dostp 6 grudnia 2013 r.).
63

39

W celu praktycznej realizacji koncepcji otwartych na terenie Unii Europejskiej Komisja Europejska przygotowaa dedykowany portal internetowy (Rysunek 5), dostpny pod adresem http://open-data.europa.eu/. Stanowi on uniwersalny punkt dostpu do coraz bogatszego zakresu danych gromadzonych przez instytucje i inne organy Unii Europejskiej (UE). Dane mona swobodnie wykorzystywa do celw zarwno komercyjnych, jak i niekomercyjnych. Portal zawiera katalog metadanych dajcy dostp do danych pochodzcych z instytucji i innych organw UE. Aby uatwi ich ponowne wykorzystanie, metadane te kodowane s wedug jednolitych zasad, z wykorzystaniem ustandaryzowanych sownikw.

Rysunek 5. Unijny portal otwartych danych

rdo: http://open-data.europa.eu

Rwnie poszczeglne kraje Unii Europejskiej uruchomiy analogiczne serwisy internetowe. Zgodnie z informacjami podawanymi przez Komisj Europejsk wedug

40

stanu na poow listopada 2013 r. w krajach Unii Europejskiej istnieje 16 oficjalnych portali z danymi do ponownego wykorzystania. Rwnie Bank wiatowy uruchomi portal internetowy agregujcy dane do ponownego wykorzystania (Rysunek 6). Do danych tych mona uzyska dostp na kilka sposobw. Moliwe jest pobranie danych w formacie arkusza kalkulacyjnego MS Excel (XLS) oraz CSV przy czym dane s pogrupowane wedug krajw (wwczas moliwe jest uzyskanie danych obejmujcych wszystkie zagadnienia ze wszystkich lat) oraz wedug zagadnie (wwczas moliwe jest uzyskanie danych dla wybranego zagadnienia ze wszystkich lat i ze wszystkich krajw). Innym kanaem dostpowym do danych s tzw. widety64 umoliwiajce wizualizacj danych zgromadzonych na portalu Banku wiatowego odpowiednio w formie tabelarycznej, map z danymi oraz wykresw. Trzeci form pozyskiwania danych ze strony Banku wiatowego jest dostp z wykorzystaniem API. Przy czym Bank udostpnia trzy rodzaje API pierwsze dla poszczeglnych czynnikw (serii danych) ekonomicznych, drugie dotyczce dziaa Banku wiatowego oraz trzecie danych finansowych. Wszystkie z nich bazuj na protokole REST65.

Widety to przewanie niewielkie elementy graficznego interfejsu uytkownika uatwiajce komunikacj programu z uytkownikiem.
64

REST (Representation State Transfer) wzorzec architektury oprogramowania opracowany na podstawie dowiadcze przy pisaniu specyfikacji protokou HTTP. REST jest uproszczon alternatyw dla mechanizmw, takich jak RPC (zdalnego wywoywania procedur) oraz Web Services (SOAP, WSDL, itd.).
65

41

Rysunek 6. Portal Banku wiatowego rdo: http:// data.worldbank.org

Rysunek 7 przedstawia opracowane przez European Public Sector Information Platform zrnicowanie wybranych krajw z caego wiata w zakresie realizacji koncepcji otwartych danych rzdowych.

42

Wysoka

Wyznaczajcy trendy
Wielka Brytania Stany Zjednoczone

Podajcy za liderami

Francja Wochy

Kanada i Australia

Uyteczno portalu z danymi

Singapur

Pocztkujcy

Dania

Nowa Zelandia Hiszpania Belgia Modawia i Chile

Kenia

Ghana

Austria Norwegia Hongkong Irlandia Arabia Saudyjska Zjednoczone Emiraty Arabskie i Maroko

Estonia

Niska

Dostpno danych

Wysoka

rdo: K. Granickas, Understanding the impact of releasing and re-using open government data, European Public Sector Information Platform, Topic Report No. 2013/08, August 2013 (dostp 4 listopada 2013 r.)

Rysunek 7. Klasyfikacja krajw w kontekcie realizacji koncepcji otwartych danych rzdowych

Mona na nim zidentyfikowa trzy klasy pastw: wyznaczajcy trendy (stosunkowo niewielka grupa krajw), podajcy za liderami, pocztkujcy (okrelani czasem mianem maruderw na szczcie nie jest to zbyt liczna grupa). Na rysunku tym nie ma Polski. Nie jest to jednak przeoczenie: w momencie przygotowywania zestawienia w Polsce nie dziaa aden oficjalny portal udostpniajcy otwarte dane rzdowe.

43

We wrzeniu 2013 r. Open Knowledge Foundation opublikowaa Open Data Index 201366. Podczas jego przygotowywania analizie poddano 70 krajw caego wiata. Dla kadego badano stopie otwartoci danych w 10 gwnych kategoriach, takich jak np. oglnokrajowe rozkady jazdy autobusw i pocigw, budet pastwa, wydatki pastwa, rezultaty wyborw, mapy kraju, informacje o rejestracji przedsibiorstw, dane statystyczne, dane legislacyjne, dane o kodach pocztowych, dane o emisji zanieczyszcze. Pierwsz pitk w zestawieniu stanowi Wielka Brytania (z wynikiem 940 punktw), Stany Zjednoczone (870), Dania (835), Norwegia (755) oraz Holandia (740). Polska uzyskaa w tym badaniu wynik 420 punktw i zostaa sklasyfikowana na pozycji 33., a wic w rodku stawki. Wyniki dla Polski w poszczeglnych kategoria przedstawia Rysunek 8.

Rysunek 8. Wyniki Polski w Open Data Index 2013

rdo: https://index.okfn.org/country/overview/Poland/ (dostp 4 listopada 2013 r.)

66

https://index.okfn.org/ (dostp 10 listopada 2013 r.) 44

8. Model dostarczenia wartoci z budowy otwartego rzdu

Jak wspomniano, budowy otwartego rzdu nie naley rozpatrywa jedynie w kontekcie wdraania systemw IT. Realizacja tej koncepcji powinna by rozpatrywana jako spjny program skoordynowanych ze sob przedsiwzi (projektw i dziaa pomocniczych) o charakterze organizacyjnym i informatycznym67. To wanie realizacja programu doprowadzi do przeobraenia czy te transformacji funkcjonowania pastwa. Oczywicie przy szybko zmieniajcych si uwarunkowaniach technologicznych, gospodarczych i spoecznych nie mona od razu zaplanowa wszystkich skadowych programu trzeba przyj, e na pewno bdzie on ewoluowa w czasie. Dlatego tak istotne jest opracowanie mechanizmw koordynacyjnych realizacji poszczeglnych projektw. W szczeglnoci naley opracowa wizj stanu docelowego, oraz zestaw pryncypiw, ktrych naley przestrzega podczas realizacji poszczeglnych projektw. Dla osb odpowiedzialnych za realizacj otwartego rzdu podstawowym wyzwaniem przy inicjowaniu kompleksowych prac z tego obszaru jest przekonanie do nich decydentw. Kiedy tylko pojawia si pomys realizacji idei Open Government na szersz skal, w sposb systematyczny (czyli w formie dobrze przemylanych i skoordynowanych projektw), od razu pojawiaj si pytania o koszty oraz o korzyci, jakie zyskaj zarwno urzdy, jak i obywatele. Z tego powodu bardzo istotne jest zdefiniowanie tzw. propozycji wartoci (ang. Value Proposition), ktra bdzie moliwa do uzyskania dziki realizacji koncepcji Open Government w sposb systemowy. Obecnie brakuje wystandaryzowanych metod definiowania propozycji wartoci dostarczanych dziki realizacji otwartego rzdu. O ile moliwe wydaje si policzenie kosztw i korzyci z realizacji pojedynczego projektu, o tyle uzyskanie tych danych w stosunku do caego programu przedsiwzi jest zdecydowanie trudniejsze. Dlatego wypracowano

Projekt jest to tymczasowe przedsiwzicie podejmowane w celu wytworzenia unikatowego produktu (tutaj: z obszaru informatyki). Przez tymczasowo naley wic rozumie, e kady projekt ma swj pocztek i koniec. Natomiast program jest to przedsiwzicie integrujce projekty, inicjatywy jednostek i zespow oraz poszczeglne dziaania nieprojektowe, podejmowane w celu efektywniejszego osignicia okrelonych korzyci. Korzyci te s moliwe do uzyskania dziki posiadaniu okrelonego potencjau, dostarczanego przez produkty poszczeglnych projektw.
67

podejcie, ktre opiera si na odpowiednio zaadaptowanej koncepcji modelu biznesowego. W literaturze przedmiotu mona spotka bardzo rne definicje modelu biznesowego. Generalnie mona go okreli jako sformuowany na bardzo wysokim poziomie oglnoci opis sposobu dziaania organizacji (kto, co, komu, w jaki sposb, jakim kosztem i za jak cen), dziki ktremu kreowana jest warto w organizacji i dostarczana do jej klientw. Najbardziej praktyczne ujcie modelu biznesowego zostao zaproponowane przez A. Osterwaldera. Opracowa on narzdzie metodyczne, ktre nazwa kanwy modelu biznesowego (ang. Business Model Canvas)68. Struktura modelu biznesowego zaproponowana przez tego autora rozpatrywana jest jako suma zasobw i czynnoci, ktre dana jednostka organizuje i realizuje, by dostarczy konkretn warto konkretnemu klientowi. Centraln czci modelu A. Osterwaldera jest wspomniana propozycja wartoci. To wanie wok niej dla konkretnych grup klientw budowana jest cz przychodowa oraz kosztowa biznesu. Autor uporzdkowa je wok kilku kluczowych elementw, takich jak: kanay dystrybucji i komunikacji, sposoby na budow relacji, kluczowe czynnoci, kluczowe zasoby, kluczowi partnerzy, strumienie przychodw struktura kosztw.

Model dostarczania wartoci z budowy otwartego rzdu, opierajcy si na koncepcji A. Osterwaldera, skada si z 11 komponentw, ktre naley wypeni zawartoci w okrelonej kolejnoci (Rysunek 9) Kolejno ta jest wzorcowa (generyczna), dlatego naley j dostosowa do specyfiki konkretnej sytuacji. Ponadto zakada si podejcie iteracyjne na etapie zarwno wypeniania tego modelu treci, jak i pniej. Zalecane s okresowe przegldy i aktualizacje wypenionego modelu, uwzgldniajce zmian sposobu postrzegania otwartego rzdu. Za powstanie takiego modelu odpowiedzialny powinien by zesp

A. Osterwalder, Y. Pigneur, A. Smith, Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers, Wiley, 2010.
68

46

koordynujcy realizacj programu budowy otwartego rzdu. Natomiast kluczowy decydent powinien w model zatwierdza jako podstaw do planowania istotnych wydatkw.
Kluczowi partnerzy dla budowy otwartego rzdu Kluczowe dziaania w ramach budowy otwartego rzdu Kluczowe ograniczenia dla budowy otwartego rzdu Beneficjenci otwartego rzdu

Korzyci z budowy otwartego rzdu

1 3 2

Kluczowe produkty/usugi zwizane z otwartym rzdem

Kluczowe ciaa, role i ich odpowiedzialnoci zwizane z budow otwartego rzdu

Kanay dostarczania informacji o budowie otwartego rzdu

Struktura kosztw zwizanych z budow otwartego rzdu

11

Kluczowe ryzyka zwizane z budow otwartego rzdu

KPI do monitorowania budowy otwartego rzdu

10

Rysunek 9. Model dostarczania wartoci z budowy otwartego rzdu

rdo: Opracowanie wasne.

Poniej przedstawiona jest zawarto poszczeglnych skadowych modelu dostarczenia wartoci z budowy otwartego rzdu. 1. Beneficjenci otwartego rzdu naley zidentyfikowa osoby, ktre potencjalnie bd korzysta z otwartego rzdu. Nie mona ograniczy si do stwierdzenia Obywatele lub Przedsibiorcy. Trzeba zej na gbszy poziom szczegowoci i wskaza kategorie, takie jak: Turyci, Studenci, Mikroprzedsibiorcy. Kada z tych grup ma wasne potrzeby, ktre naley

47

zdiagnozowa. Pomocne w tym bd wywiady pogbione, ankiety oraz analiza wdroe przeprowadzonych w innych pastwach. 2. Kluczowe ograniczenia dla budowy otwartego rzdu trzeba je nazwa i skategoryzowa, wyrniajc np. ograniczenia prawne (wynikajce np. z prawa zamwie publicznych lub ustawy o informatyzacji podmiotw realizujcych zadania publiczne) i ograniczenia zwizane ze rdami finansowania (chociaby obowizek zapewnienia picioletniej trwaoci technicznej rozwiza stworzonych w ramach projektw dofinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej). 3. Korzyci z budowy otwartego rzdu to centralny punkt modelu bdcy zbiorem obietnic, ktre skada zesp odpowiedzialny za budow otwartego rzdu. Zesp ten wskazuje, e dziki realizacji koncepcji Open Government w sposb systemowy, bdzie mona zapewni beneficjentom (okrelonym w punkcie 1) dobrze okrelone, mierzalne korzyci. Skadane obietnice mog dotyczy np. szybszego, pynniejszego poruszania si po miecie (dziki dostarczeniu informacji o transporcie miejskim) lub szybszego i skuteczniejszego reagowania w przypadku rnych zdarze, np. wypadko i katastrof (dziki wdroeniu systemw monitorowania miasta). 4. Kluczowi partnerzy dla budowy otwartego rzdu naley zidentyfikowa, kto bdzie partnerem przy budowie otwartego rzdu. Mog to by np. organizacje pozarzdowe, uczelnie wysze dziaajce na terenie miasta, urzd marszakowski. 5. Kluczowe produkty i usugi zwizane z otwartym rzdem trzeba okreli, jakie produkty i usugi bd dostarczane w ramach realizacji przedsiwzi zwizanych z budow otwartego rzdu. Mog to by usugi wiadczone przez systemy informatyczne powstae w ramach tych przedsiwzi. Naley wskaza tu usugi dla beneficjentw zidentyfikowanych w punkcie 1. 6. KPI kluczowe wskaniki efektywnoci) do monitorowania budowy otwartego rzdu (ang. Key Performance Indicators) naley okreli kluczowe wskaniki pozwalajce na monitorowanie postpw budowy otwartego rzdu, np. stopie wykorzystania produktw i usug zdefiniowanych w punkcie 5.

48

7. Kanay dostarczania informacji o budowie otwartego rzdu naley wskaza, w jaki sposb bd dostarczane informacje do beneficjentw i partnerw o produktach i usugach zwizanych z budow otwartego rzdu. Moe to by np. dedykowana strona internetowa, ogoszenia w prasie lokalnej, publikacja filmw na YouTube czy wpisw na profilu miasta na Facebooku. 8. Kluczowe dziaania w ramach budowy otwartego rzdu naley okreli (na wysokim poziomie oglnoci) najwaniejsze procesy, procedury i programy, za pomoc ktrych bdzie prowadzona budowa otwartego rzdu. 9. Kluczowe ciaa, role i ich odpowiedzialnoci zwizane z budow otwartego rzdu naley je zdefiniowa i przypisa im okrelone odpowiedzialnoci, wykorzystujc w tym celu np. technik RACI69. W szczeglnoci naley zidentyfikowa, kto bdzie sponsorem poszczeglnych prac, jak bdzie wyglda koordynacja przedsiwzi, kto bdzie odpowiedzialny na poziomie operacyjnym za realizowane przedsiwzicia. Ten punkt ma szczeglne znaczenie, gdy w opisane prace bd zaangaowani interesariusze z rnych organizacji. 10. Kluczowe ryzyka zwizane z budow otwartego rzdu naley stworzy rejestr ryzyk zwizanych z budow otwartego rzdu. Przykadowo, moe si w nim znale brak kompetencji po stronie urzdw w zakresie budowy otwartego rzdu. Lista ryzyk powinna by rozbudowywana i uzupeniana o rodki zaradcze na dalszym etapie prac. 11. Struktura kosztw zwizanych z budow otwartego rzdu dysponujc wiedz na temat komponentw opisanych w punktach 110, mona ustali struktur kosztw zwizanych z budow otwartego rzdu, a w niektrych przypadkach dokona pierwszych szacunkw. Oczywicie bd to szacunki mocno przyblione, wymagajce uszczegowienia na dalszym etapie prac.

Technika wykorzystujca macierz odpowiedzialnoci RACI (od ang. Resposible/Accountable/Consulted/ Informed odpowiedzialny/nadzorujcy/doradzajcy/informowany) opisujc odpowiedzialno poszczeglnych czonkw zespou za realizacj zada projektu.
69

49

Z tak przygotowanego modelu korzysta bd jednostki organizacyjne zaangaowane w budow otwartego rzdu. Warto bowiem pamita, e realizacja idei Open Government wymaga zaangaowania sieci organizacji publicznych. Inn kategori odbiorcw modelu mog by organizacje pozarzdowe, wspierajce promowanie koncepcji otwartego rzdu wrd mieszkacw. Wydaje si, e model ten powinien by dostpny rwnie dla przedsibiorcw (np. start-upw) wykonujcych projekty skadowe programu. Pozwoli im to lepiej zrozumie oczekiwania zwizane z realizacj koncepcji otwartego rzdu.

50

9. Wybrane aspekty ekonomiczne udostpniania zasobw kulturowych

Publiczne udostpnianie zasobw publicznych instytucji kulturalnych (GLAM) byo przez duszy czas kwesti strategii i praktyki dziaania samych instytucji kultury i ich organw zaoycielskich przewanie resortw kultury poszczeglnych krajw. Dyrektywa 2003/98/WE z listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego ustanawiajca minimalny zestaw regu okrelajcych ponowne i okrelajca praktyczne rodki uatwiajce ponowne wykorzystywanie istniejcych dokumentw bdcych w posiadaniu administracji publicznej krajw czonkowskich UE zawieraa w Artykule 1. (przedmiot i zakres obowizywania dyrektywy) wyrane stwierdzenie, i nie dotyczy ona dokumentw do ktrych prawa wasnoci intelektualnej nale do osb trzecich, dokumentw bdce w posiadaniu publicznych nadawcw radiowych i telewizyjnych, instytucji edukacyjnych i badawczych takich jak szkoy, uniwersytety, archiwa i biblioteki oraz jednostki badawcze oraz bdcych w posiadaniu instytucji takich jak muzea, biblioteki, archiwa, orkiestry, opery, balety i teatry. Przez dokument definiowano w dyrektywie a) jakkolwiek tre niezalenie od zastosowanego nonika (zapisan na papierze lub zapisan w formie elektronicznej lub zarejestrowan w formie dwikowej, wizualnej albo audiowizualnej) oraz b) kad cz tej treci. Dyrektyw t implementowaa polska ustawa z 2001 r. o dostpie do informacji publicznej po jej nowelizacji w 2011 r., kiedy to dodano do ustawy Rozdzia 2a dotyczcy wanie ponownego wykorzystywania informacji publicznej. W rozdziale tym znalazy si takie same wykluczenia jak w dyrektywie udostpnianie nie dotyczy materiaw archiwalnych bdcych w dyspozycji: archiww pastwowych, publicznych nadawcw radiofonii i telewizji, instytucji kultury (w tym samorzdowych) ani innych podmiotw prowadzcych dziaalno kulturaln, uczelni, Polskiej Akademii Nauk jednostek naukowych (informacji publicznych sucych ich dziaalnoci badawczej oraz dydaktycznej)
51

jednostek organizacyjnych systemu owiaty.

W tradycyjnym nastawieniu pastwowych instytucji GLAM przejawiaa si te niepewno z ich strony co do zasad udostpniania zasobw. W przypadku galerii i bibliotek gromadzcych dziea autorw wspczesnych rdem takiego nastawienia byy przede wszystkim obawy przed naruszeniem praw autorskich twrcw zgromadzonych utworw. Autorskie prawa majtkowe chroni interesy twrcw oraz innych posiadaczy praw do utworw 70 lat od mierci twrcy utworu lub 70 lat od daty pierwszego rozpowszechnienia utworu a w przypadku innych posiadaczy praw 70 lat liczy si od daty rozpowszechnienia lub ustalenia utworu. W przypadku programw RTV oraz fonogramw i wideogramw prawa te chronione s przez 50 lat liczc od roku pierwszego nadania, a w przypadku nagra, ktre nie zostay emitowane w radiu czy telewizji 50 lat od roku sporzdzenia. Te ostatnie reguy s bardzo istotne dla bogatych archiww telewizji i radia. W przypadku archiww nadawcw radiowych i telewizyjnych specyficznym problemem, istotnie ograniczajcym moliwo szerokiego udostpniania utworw, bya wspomniana uprzednio kwestia dzie osieroconych. W przypadku muzew zdecydowana wikszo zbiorw nie jest ju chroniona prawem autorskim w ich przypadku dominuj obawy o stan fizyczny cennych eksponatw. Wyrazy tych obaw s widoczne w wielu muzeach do dzi, m. in. w postaci pilnie przestrzeganego zakazu dotykania, fotografowania, a nawet zbliania si do wystawionych eksponatw. Tradycyjnie nastawione muzea nie stosuj, a nawet nie szukaj rozwiza technicznych umoliwiajcych bliszy kontakt ze zgromadzonymi obiektami (np. wystawianie obok zabezpieczonych oryginaw ich odpowiednio przygotowanych kopii, czasem uzupenionych o rozwizania, wyjanienia, komentarze czy inne dodatki skuteczniej przenoszce przekaz edukacyjny ni same obiekty i ich zwyczajowe opisy na tabliczkach czy w katalogach). Naley podkreli, e tradycyjne nastawienie nie tylko zmniejsza atrakcyjno przekazu kulturowego dla modszego pokolenia, przyzwyczajonego ju do wyboru sposobw kontaktu ze zjawiskami i obiektami z uyciem rodkw komunikacji elektronicznej. Natomiast w przypadku archiww zwaszcza archiww akt nowych przewaay wzgldy ochrony tajemnicy pastwowej czy innych informacji niejawnych. W ostatnich

52

dekadach doszy do tego kwestie ochrony danych osobowych i dbr osobistych (np. wizerunku). Mimo wykluczenia wspomnianych zasobw z zakresu udostpnianej informacji publicznej narastao przekonanie o wartoci tych zasobw nie tylko kulturalnej, ale i gospodarczej. Przejawia si ono w postaci wspomnianej wczeniej idei (i ruchu) openGLAM powszechnego udostpniania zasobw publicznych instytucji kulturalnych. W zaleceniach Komisji Europejskiej z padziernika 2011 r., dotyczcych digitalizacji i udostpniania w Internecie dorobku kulturowego70 sformuowano, e naley w dalszym cigu wspiera digitalizacj materiaw bdcych w posiadaniu bibliotek, archiww i muzew, aby Europa moga utrzyma swoj wiodc pozycj na wiecie w dziedzinie kultury i treci kreatywnych i aby moga wykorzystywa swoje bogactwo kulturowe w optymalny sposb. () Europa musi podj dziaania ju teraz, aby w przyszoci odnie korzyci z digitalizacji i ochrony zasobw cyfrowych. Istnieje ryzyko, e jeeli pastwa czonkowskie nie zwiksz inwestycji w tej dziedzinie, korzyci kulturowe i gospodarcze wynikajce z nadejcia ery cyfrowej pojawi si na innych kontynentach, a w Europie nie. W zaleceniach podkrelono, e zdigitalizowane zasoby kulturalne mog by szeroko stosowane m. in. w materiaach dydaktycznych i edukacyjnych, w filmach dokumentalnych, w wydawnictwach i uytkowych aplikacjach turystycznych oraz w grach i animacjach. Potencja ponownego wykorzystania publicznego dorobku kulturowego wykorzystuj twrczo brane i przemysy nalece do dziedzin nazywanych ju przemysami kreatywnymi. Przyczyniaj si one do wzrostu dobrobytu spoecznego i jakoci ycia konsumentw-obywateli, a powstajce w nich miejsca pracy tworz produkty i usugi o wysokiej wartoci dodanej. We wspomnianych zaleceniach jest oszacowanie, wedug ktrego tzw. przemysy kreatywne tworz ok. 3,3 % unijnego PKB i stanowi ok. 3 % zatrudnienia. Dziedziny te rozwijaj si szczeglnie szybko dziki wykorzystywaniu technologii informacyjnych, wczajc si w cyfrow transformacj gospodarki. Dlatego tak istotny dla ich rozwoju jest dostp do zdigitalizowanych zasobw kultury, stanowicych dla przemysw kreatywnych materia do tworzenia innowacyjnych serwisw i usug.

Zalecenie Komisji z dnia 27 padziernika 2011 r. w sprawie digitalizacji i udostpniania w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobw cyfrowych (2011/711/UE)
70

53

W cigu dekady, ktra mina od ogoszenia dyrektywy 2003/98/WE stowarzyszenia kulturalne, inne organizacje pozarzdowe, lokalne inicjatywy obywatelskie, spoecznoci hobbystw i entuzjastw rnych sfer ycia kulturalnego, a take publiczne instytucje kulturalne (ktre nigdzie na wiecie nie maj kopotu z nadmiarem rodkw finansowych na dziaalno, a wrcz przeciwnie) coraz szerzej zaczy twrczo wykorzystywa now przestrze publiczn, jak sta si Internet. Przedsiwzicia i instytucje nauczyy si korzysta z nowych metod i rodkw prezentacji swoich zasobw, dajcych im daleko szerszy, teoretycznie globalny zasig oddziaywania przy kosztach jednostkowych niszych o rzdy wielkoci od tradycyjnych metod upowszechniania kultury i sztuki. Nawet jeli prezentacja danego obiektu w wiatowej sieci wymaga na pocztku sporego nakadu rodkw na digitalizacj i inne czynnoci techniczne potrzebne do pokazania tego dziea w Internecie, to koszty te ponoszone s w zasadzie jednorazowo i w porwnaniu z kosztami upowszechniania dbr kultury metodami tradycyjnymi (np. w wydawnictwach albumowych) s znikome. W dodatku adna znana metoda prezentacji nie daje moliwoci zapoznania si z cennym obrazem czy unikalnym egzemplarzem dawnej ksigi teoretycznie a 2,5 miliardowi odbiorcw czyli ponad 1/3 wiatowej populacji (tylu jest uytkownikw Internetu na wiecie71) przy znikomych jednostkowych (wyliczanych na gow odbiorcy) kosztach dotarcia do poszczeglnych odbiorcw. W zaleceniach poruszono te zagadnienie ekonomiczne bardzo istotne z punktu widzenia ponownego wykorzystywania informacji publicznej stanowicej zasoby kulturalne kosztw digitalizacji zasobw. Ot koszt digitalizacji dbr kultury, zwaszcza zabytkw pimiennictwa, czy malarstwa, a take filmw i materiaw audio nagranych na dawnych nonikach analogowych jest wysoki. Zabytki pimiennictwa wymagaj specjalnego traktowania przy skanowaniu i stosowania kosztownych specjalistycznych skanerw, obrazy fotografowania z bardzo wysok rozdzielczoci. Natomiast transkrypcja na formaty cyfrowe analogowego zapisu audio i wideo ma na celu nie tylko udostpniane materiaw cyfrowymi kanaami przekazu bez koniecznoci odtwarzania oryginaw, ale take uchronienie ich przed bardzo szybko zachodzcymi

Wedug serwisu Internet World Stats (http://www.internetworldstats.com/stats.htm) w kocu 2. kwartau 2012 r. na wiecie byo ponad 2,405 mld uytkownikw Internetu przy czym liczba ta nie uwzgldniaa korzystajcych z dostpu mobilnego.
71

54

procesami autodestrukcji. Dotyczy to przede wszystkim tam filmowych na nietrwaych, atwopalnych nonikach nitro, octanowych i celuloidowych oraz rozmagnesowujcych si analogowych tam magnetycznych audio i wideo. Koszty digitalizacji nagra analogowych zwaszcza filmw i nagra wideo s bardzo wysokie, gdy w trakcie digitalizacji usuwa si uszkodzenia i niedoskonaoci oryginaw (np. porysowania na filmach), podwysza si jako obrazu (cznie z czasem do kontrowersyjnym kolorowaniem materiaw oryginalnie nagranych jako czarno-biae). Wikszo tych prac wymaga bardzo duego nakadu pracy rcznej wysoko wykwalifikowanych specjalistw od obrbki obrazu. Tak wysokie koszty s niemal niemoliwe do sfinansowania tylko ze rodkw publicznych. Rozwizaniem jest partnerstwo publicznoprywatne, jednak wysokie koszty oraz dugie okresy zwrotu z inwestycji w dobra kultury wymagaj stosowania zacht dla podmiotw prywatnych. Zacht mog stanowi preferencyjne warunki wykorzystywania zasobw kulturalnych jako informacji publicznej. W zaleceniach przytoczono wskazanie grupy analitycznej wysokiego szczebla ds. udostpnienia europejskiego dziedzictwa kulturowego w Internecie (tzw. Comit des Sages), wedug ktrego maksymalny okres obowizywania preferencyjnych warunkw korzystania przez podmioty prywatne z zasobw zdigitalizowanych przy ich wspudziale w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego nie powinien przekracza 7 lat72. W zaleceniach Komisja zaja si take nowym problemem: przechowywaniem materiaw cyfrowych zarwno powstaych jako cyfrowe (nazywanych cyfrowymi natywnie ang. born digital) jak i zdigitalizowanymi postaciami obiektw analogowych. Cho ponowne udostpnianie materiaw cyfrowych w formatach maszynowych, czyli nadajcych si do bezporedniego wczytywania i obrbki komputerowej, na krtk met nie stanowi problemu niejako z definicji, to jednak i w ich przypadku take naley zwrci uwag na problem trwaoci archiwizacji. Problem ten wynika nie tyle z okresu trwaoci samych nonikw cyfrowych73, ile z dostpnoci urzdze. W miar przyspieszania rozwoju technik i urzdze informatycznych do

72 73

Ostatecznie w dyrektywie termin ten ustalono na nie duszy ni 10 lat.

Zakada si, e trwao zapisu na dyskietkach nie przekracza 5 lat, w odrnieniu od tam magnetycznych, dla ktrych (w przypadku zapisu cyfrowego) trwao mona liczy w dziesitkach lat, jeli s przechowywane w optymalnych warunkach. 55

nieoczekiwan, ale istotn kwesti sta si techniczna dostpno urzdze umoliwiajcych odczyt danych, zapisanych wczeniej przy uyciu tych wanie urzdze. Coraz wikszym problemem staje si bowiem znikanie urzdze z rynku z powodu ich mierci moralnej, a nie zuycia technicznego. Zjawisko to ulega eskalacji z powodu istotnego skrcenie si okresw wymiany sprztu i braku dostatecznie stabilnych standardw zapisu danych. Prowadzi to do sytuacji, w ktrej coraz trudniej jest odczyta dane zapisane 30 lat temu np. na mikkich dyskietkach 8-calowych, na duych, wielopytowych napdach dyskowych stosowanych w komputerach mainframe lat 70. XX wieku czy na tamach magnetycznych napdw tamowych. W przypadku komputerowych tam magnetycznych dodatkowym problemem jest rnorodno stosowanych od lat 50. XX wieku formatw zapisu (np. zapis liniowy lub helikalny o rnych wariantach gstoci, rne algorytmy kompresji, rne dugoci blokw danych i blokw kontrolnych). Jedynym sposobem rozwizania problemu niedostpnoci urzdze jest okresowe przepisywanie archiwizowanych zasobw na nowe typy nonikw co oczywicie generuje okrelone koszty, w tym take koszty dla administracji publicznej oraz publicznych instytucji GLAM zobowizanych do udostpniania informacji publicznej w postaciach i formatach nadajcych si do ponownego wykorzystania przy uyciu komputerw74.

W Art. 2 ust. 6. dyrektywy 2003/98/WE sformuowano to jako format przeznaczony do odczytu komputerowego.
74

56

Podsumowanie
W chwili obecnej koncepcja otwartego rzdu zdobywa coraz wiksz popularno na caym wiecie zarwno po stronie jednostek publicznych, jak i wrd obywateli. Komplementarne w stosunku do tego podejcia jest zagadnienie ponownego wykorzystania (re-use) informacji publicznej. Wikszo dziaa podejmowanych w tym obszarze przez rzdy skupia si na kwestiach prawnych i politycznych. Jednake zagadnienia zwizane z otwartym rzdem oraz ponownym wykorzystaniem informacji publicznej rozpatrywa mona take jako obszar istotny gospodarczo jako kreowanie nowego rynku zaawansowanych e-usug, powstaego na styku administracji publicznej, przedsibiorcw i obywateli. Potencja tych obszarw rynkowych zosta ju zauwaony na poziomie Unii Europejskiej. W Komunikacie Komisji Europejskiej Otwarte dane sia napdowa innowacji, wzrostu gospodarczego oraz przejrzystego zarzdzania z 12 grudnia 2011 r. warto bezporednich i porednich korzyci ekonomicznych wynikajcych z wykorzystywania informacji udostpnianych przez sektor publiczny w gospodarce krajw UE-27 szacowano na poziomie 140 mld EUR rocznie. W czerwcu 2013 r. dyrektywa regulujca dotd kwestie ponownego udostpniania informacji publicznej zostaa zmieniona. Pojcie udostpnianej informacji publicznej rozszerzono o zasoby publicznych bibliotek, muzew i archiww. Zasoby te, stanowice powszechne dziedzictwo kulturowe, mog stanowi cenny materia do tworzenia na ich podstawie innowacyjnych produktw i usug cyfrowych, m.in. w sferze edukacji i turystyki. Tworzy si nowy rynek i nowe moliwoci dziaania dla absolwentw uczelni oraz nowych firm. Warto rwnie podkreli, e zagadnienia ponownego wykorzystania informacji publicznej wzbudziy ju zainteresowanie amerykaskich funduszy venture capital co wyraa si inwestycjami przeprowadzonymi m.in. przez takie podmioty jak OpenView Venture Partners, Frazier Technology Ventures, Formation 8, Founders Fund, Valiant Capital, Thrive Capital. Z tego wzgldu zachcamy Pastwa do zainteresowania si powysz problematyk, tym bardziej, e pojawiaj si ju pierwsze polskie firmy (startupy) dziaajce w tym obszarze. Zapraszamy Pastwa do odwiedzenia strony internetowej OpenGovernment.pl, a take do bezporedniego kontaktu z Orodkiem Studiw nad Cyfrowym Pastwem.

57

Literatura
Ashton K., That Internet of Things Thing, RFiD Journal, 22 June 2009, http://www.rfidjournal.com/articles/view?4986 (dostp on-line: 04.11.2013). Barker V., Duhaime M., Strategic change in the turnaround process: Theory and empirical evidence , Strategic Management Journal, vol. 18, s. 1338, 1997. Beaudreau P., Johnson P. A., Sieber R. E., Strategic choices in developing a geospatial web 2.0 application for rural economic development, Journal of Rural and Community Development, vol. 7m no. 3, 2012, s.95105. Bendyk E., Bonikowska M., Rabiej P., Romaski W., Energia nowego miasta, Przyszo miast. Miasta przyszoci. Strategie i wyzwania innowacyjne, spoeczne i technologiczne , Raport ThinkTank, Warszawa 2013. Bettencourt L.M.A., West G.B., Wicej za mniej, Scientific American. wiat nauki, padziernik 2011, nr 10, s. 38-39. Boni M., Polska na drodze od otwarego rzdu, https://mac.gov.pl/dzialania/polska-na-drodze-dootwartego-rzadu-michal-boni-na-open-government-partnership-summit-w-londynie/ (dostp on-line: 04.11.2013). Botterman M., Millard J., Horlings E., Oranje C. van, Deelen M. van, Pedersen K., Warto dla obywateli. Wizja zarzdzania publicznego w 2020 roku, Raport sporzdzony dla Komisji Europejskiej, grudzie 2008, Rotterdam. Bratnicki M., Transformacja przedsibiorstwa, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 1998. Brown S., Eisenhardt K., The art of continuous change: linking complexity theory and time-paced evolution in relentlessly shifting organizations, Administrative Science Quarterly, vol. 42, no. 1, 1997, s. 134. Caragliu A., Del Bo C., Nijkamp P., Smart cities in Europe, Journal of Urban Technology, vol. 18, no. 2, 2011, s. 65-82. Diagnoza spoeczna, (red.) J. Czapiski, T. Panek, Warszawa 2009. Dorsz M., Nawrocki J., ISO 9001:2000 z perspektywy CMMI a poznaska rzeczywisto, http://www.einformatyka.pl/article/show-bw/1048 (dostp on-line: 04.11.2013). Douglas L., The Importance of Big Data: A Definition, Gartner, https://www.gartner.com/doc/2057415 (dostp on-line: 25.11.2013). Ferber S., Jak internet rzeczy wpywa na nasz rzeczywisto, http://www.hbrp.pl/news.php?id=1073 (dostp on-line: 04.11.2013). Gontarz A., By dobrze poinformowanym, Computerworld 2005, nr 4. Gontarz A., Smart city: technologia czy zarzdzanie?, Materiay z konferencji Miasto hologram wiadomoci, dostp on-line: http://westival.szczecin.art.pl/aktualnosci/smart-city-technologia-czyzarzadzanie (dostp on-line: 20.09.2013). Gos A., Nowelizacja ustawy o dostpie do informacji publicznej w zakresie Scentralizowanego Systemu Dostpu do Informacji Publicznej (SSDIP) oraz Centralnego Repozytorium Informacji Publicznej (CRIP) , w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zm iany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Granickas K., Understanding the impact of releasing and re-using open government data, European Public Sector Information Platform, Topic Report No. 2013/08, August 2013. Gro M., Wykonanie w polskim porzdku prawnym dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/37/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. zmieniajcej dyrektyw 2003/98/EU w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, 58

Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Harmon P., Wolf C., The State of Business Process Management, Business Process Trends, February 2008. Hood C., The new public management in the 1980s: variations on a theme, Organizations and Society, vol. 20, no. 2-3, February, 1995. Hughes G., Assis J., Cornford J., Gareis K., Richardson R., Sokol M., Analiza porwnawcza i promowanie transformacyjnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w regionach Unii Europejskiej, Biblioteka eRozwoju SMWI, publikacja nr 11, Tarnw 2009. Joyce P., Management and innovation in the public services , Strategic Change, vol. 7, 1998. Kania K., Doskonalenie zarzdzania procesami biznesowymi w organizacji z wykorzystaniem modeli dojrzaoci i technologii informacyjno-komunikacyjnych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2013. Kaplan A., Haenlein M., Users of the world, unite! The challenges and opportunities of Social Media , Business Horizons, vol. 53/1, s. 5968, 2010. Kaul M., The New Public Administration: management innovations in government , Public Administration and Development, vol. 17, 1997, s. 13-26. Klincewicz K., Rozwj kompetencji pracownikw w firmach offshoringowych, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Zarzdzanie Zasobami Ludzkimi 2005, nr 5, s. 40. Kohlegger M., Maier R., Thalmann S., Understanding Maturity Models. Results of a Structured Content Analysis, Proceedings of I-KNOW 09 and I-SEMANTICS 09, Graz, Austria 2009. Komninos N., Intelligent Cities: Innovation, Knowledge Systems and Digital Spaces , Spon Press, Londyn 2002. Komiski A., Piotrowski W., Zarzdzanie. Teoria i praktyka, WN PWN, Warszawa 1995. Krasiska M., Anonimizacja danych osobowych w dokumentach zamieszczanych w BIP w wietle stanowisk GIODO i orzecze sdw administracyjnych, w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Mapa drogowa otwartego rzdu w Polsce, Centrum Cyfrowe Projekt: Polska, wersja robocza 8.07.2011, Warszawa 2011. Mieritz L., Fitzgerald D., Gomolski B., Light M., Toolkit Best Practices: Program and Portfolio. Management Maturity Model, Gartner RAS Core Research Note G00141742, July 2007, http://www.strategies-formanaging-change.com/support-files/gartnerprogramportfoliomaturitymodel.pdf (dostp on-line: 20 padziernik 2013). Mitchell W. J., Intelligent cities, e-Journal on the Knowledge Society, Issue 5, 2007. Muszyski J., Big Data - jak si do nich dobra?, Netword, nr 01/2013. Nadler D., Tushman M., Organizational Frame Bending: Principles for Managing Reorientation , Academy of Management Executive, vol. 3, no. 3, August 1989, s. 196197. Newman D., Logan D., Gartner Introduces the EIM Maturity Model, ID Number: G00160425, December 2008, http://www.eurim.org.uk/activities/ig/voi/Gartner_Introd uces_The_EIM_MM.pdf (dostp on -line 20 padziernik 2013). Opinia Komitetu Regionw Przegld dyrektywy w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego i otwartych danych, Komitetu Regionw, nr. 2012/C 391/12, 2012. Osterwalder A., Pigneur Y., Smith A., Business Model Generation: A Handbook for Visionaries, Game Changers, and Challengers, Wiley, 2010. Pastwo 2.0. Nowy start dla e-administracji, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, Warszawa, kwiecie 2012. Penc J., Innowacje i zmiany w firmie transformacja i sterowanie rozwojem przedsibiorstwa, Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999. 59

Perechuda K., Dyfuzja wiedzy jawnej i niejawnej jako instrument sieciowego zarz dzania gmin, Wspczesne zarzdzanie. Kwartalnik rodowisk Naukowych i Liderw Biznesu 2006, nr 2, s. 515. Piskorz-Ry A., Problemy w rozrnieniu "dostpu do informacji publicznej" oraz "ponownego wykorzystywania informacji publicznej", w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Ratti C., Townsend A., Splot spoeczny, Scientific American. wiat nauki padziernik 2011, nr 10 (242), s. 32-35. Rozwj kadr administracji publicznej, (red.) B. Kudrycka, Wysza Szkoa Administracji Publicznej, Biaystok 2001. Saxena K., Re-engineering public administration in developing countries, Long Range Planning, no. 29, 1996, s. 703711. Schaffers R., Sllstrm A., Komninos N., Pallot M., Trousse B., Senach B., Hielkema H., Landscape and Roadmap of Future Internet and Smart Cities, Fireball Deliverable D2.1, 2011. Sibiga G., Ograniczenie udostpniania i ponownego wykorzystywania informacji przetworzonej po nowelizacji ustawy o dostpie do informacji publicznej z 16.9.2011 r. , w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Siewicz K., Orzecznictwo sdw administracyjnych dotyczce ponownego wykorzystywania informacji publicznej, w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Sitniewski P., Nakadanie opat za udostpnienie informacji publicznej i jej ponowne wykorzystywanie w wietle orzecznictwa sdowego, w: Materiay seminarium: XIII Forum Administratorw, Koordynatorw i Redaktorw BIP - dostp i ponowne wykorzystywanie pierwsze dowiadczenie w stosowaniu przepisw i dalsze zmiany w prawie, Centrum Promocji Informatyki, Warszawa, 19.11.2013. Smart Cities Study: International Study on the Situation of ICT, Innovation and Knowledge in Cities , (red.) I. Azkuna, The Committee of Digital and Knowledgebased Cities of UCLG, Bilbao, 2012. Stainer A., Stainer L., Strategic change in public services: a productivity and performance perspective , Strategic Change, vol. 7, 1998, s. 111119. Stawasz D., Sikora-Fernandez D., Turaa M., Koncepcja smart city jako wyznacznik podejmowania decyzji zwizanych z funkcjonowaniem i rozwojem miasta, Studia Informatica 2012, nr 29, s. 97-109. Stowarzyszenie Miasta w Internecie, Wykorzystanie informacji sektora publicznego, Tarnw 2010. Strategia kierunkowa rozwoju informatyzacji Polski do roku 2013 oraz perspektywiczna prognoza transformacji spoeczestwa informacyjnego do roku 2020 , Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Warszawa, 24.06.2005. Strategia rozwoju spoeczestwa informacyjnego w Polsce do roku 2013, Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji, wersja 3.0, Warszawa, padziernik 2008. Transformational Government Implementation Plan, HM Government, Cabinet Office, United Kingdom 2005. Transparency and Open Government Memorandum for the Heads of Executive Departments and Agencies, White House, USA, 2009, http://www.whitehouse.gov/the_press_office/Transparencyand OpenGovernment/ (dostp on-line: 20 listopad 2013). Withane S., How strategy changes through the public sector growth cycle, Long Range Planning, vol. 30, no. 5, 1997, s. 689698. Zaleski J., Kociski C., Solecki A., Turowski B., Wysocki S., Duda J., Skiba W., Szarycz A., Tomaszewski P., Efektywne metody zarzdzania w administracji publicznej, Instytut Spraw Publicznych, Raport Programu Reformy Administracji Publicznej, Warszawa, 2000.

60

Zarzdzanie publiczne elementy teorii i praktyki, (red.) A. Frczkiewicz-Wronka, Prace naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2009.

Strony internetowe
http://www.nato.int/docu/review/2003/issue1/polish/interview.html (dostp: 20.10.2013). http://www.microsoft.com/en-us/news/stories/88acres/88-acres-how-microsoft-quietly-built-the-cityof the-future-chapter-1.aspx (dostp: 20.10.2013). http://www.computerworld.pl/news/391690/Technologie.mobilne.zmieniaja.strategie.firm.html (dostp: 04.11.2013). http://www.whitehouse.gov/sites/default/files/omb/egov/digital-government/digital-government.html (dostp: 25.11.2013). https://index.okfn.org/country/overview/Poland/ (dostp: 04.11.2013) https://index.okfn.org/ (dostp: 04.11.2013). http://open-data.europa.eu (dostp: 20.10.2013). http:// data.worldbank.org (dostp: 20.10.2013). http://senseable.mit.edu/livesingapore/index.html (dostp: 26.10.2013 r.). http://www.otwartezabytki.pl (dostp: 26.10.2013 r.). http://www.opengroup.org (dostp: 26.10.2013). http://www.sei.cmu.edu/cmmi/ (dostp: 26.10.2013). http://www.husetsweb.dk (dostp: 26.10.2013). http://www.trimble.com (dostp: 25.11.2013). http://www.astrium-geo.com (dostp: 25.11.2013). http://www.agra-net.com/portal2/ (dostp: 25.11.2013). http://www.weatheronline.co.uk (dostp: 25.11.2013). http://www.dobraulica.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.jakdojade.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.mamprawowiedziec.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.mojapolis.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.naprawmyto.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.sejmometr.pl (dostp: 25.11.2013).

61

http://www.transportoid.com (dostp: 25.11.2013). http://www.zapytajpanstwo.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.gbif.org/ (dostp: 25.11.2013). http://www.whatwg.org/ (dostp: 25.11.2013). http://www.w3.org/ (dostp: 25.11.2013). http://www.infodrogowe.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.v-traffic.pl (dostp: 25.11.2013). http://www.korkowo.pl (dostp: 25.11.2013).

Akty prawne
Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. Dyrektywa w sprawie otwartej administracji, Memorandum dla szefw departamentw wykonawczych i agencji federalnych, Biuro Wykonawcze Prezydenta, Biay Dom, USA, 8 grudnia 2009 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. , Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483. Konwencja o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci sporzdzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmieniona nastpnie Protokoami nr 3, 5 i 8 oraz uzupeniona Protokoem nr 2, Dz.U. 1993 nr 61 poz. 284. Prawo zamwie publicznych, Dz. U. 2007 r. Nr 82, poz. 560. Ustawa o informatyzacji dziaalnoci podmiotw realizujcych zadania publiczne, Dz. U. 2005 r. Nr 64, poz. 565; Dz. U. 2006 r. Nr 12, poz. 65; Dz. U. 2006 r. Nr 73, poz. 501. Ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o zmianie ustawy o dostpie do informacji publicznej oraz niektrych innych ustaw, Dz.U. 2011 nr 204 poz. 1195. Ustawa z dnia 6 wrzenia 2001 r. o dostpie do informacji publicznej , Dz. U. Nr 112, poz. 1198 z pn. zm.

Orzeczenia sdw administracyjnych

Postanowienie NSA z dnia 28.10.2009, sygn. akt. I OSK 508/09. Postanowienie NSA z dnia 19.01.2011, sygn. akt. I OSK 8/11. Wyrok NSA z dnia 30.10.2002, sygn. akt. II SA 181/02. Wyrok NSA z dnia 30.10.2002, sygn. akt. II SA 1956/02. Wyrok NSA z dnia 17.10.2006, sygn. akt. I OSK 1347/05. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 16.11.2007, sygn. akt. II SAB/Wa 68/07. Wyrok NSA z dnia 16.03.2009, sygn. akt. I OSK 1277/08. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SAB/Wa 57/09. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.09.2009, sygn. akt. II SA/Wa 978/09. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 3.02.2010, sygn. akt. II SAB/Wa 140/09. 62

Wyrok WSA w Warszawie z dnia 8.07.2010, sygn. akt. II SAB/Wa 113/10. Wyrok NSA z dnia 1.10. 2010, sygn. akt. I OSK 1149/10. Wyrok NSA z dnia 6.10.2011, sygn. akt. I OSK 1199/11. Wyrok NSA z dnia 14.09.2012, sygn. akt. I OSK 1013/12. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 23.01.2013, sygn. akt. II SAB/Wa 351/12. Wyrok NSA z dnia 5.03.2013, sygn. akt. I OSK 2888/12. Wyrok WSA w Gdasku z dnia 27.03.2013, sygn. akt. II SAB/Gd 2/13.

63

O Orodku Studiw nad Cyfrowym Pastwem

Orodek Studiw nad Cyfrowym Pastwem jest pozarzdow organizacj non- profit dziaajc w formie fundacji, utworzon na podstawie Ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach. Orodek jest wpisany do KRS pod numerem 0000419526, a jego siedzib jest miasto d. Jako gwne cele dziaania Orodka przyjto: inicjowanie i uczestnictwo w przedsiwziciach dotyczcych budowy cyfrowego pastwa w tym w szczeglnoci wsparcia organizacji publicznych w przeprowadzaniu cyfrowej transformacji, upowszechnianie wrd ogu spoeczestwa wiedzy na temat korzyci zwizanych z budow cyfrowego pastwa, podejmowanie dziaa na rzecz zapobiegania wykluczeniu cyfrowemu osb nim zagroonych, ze wzgldw na ich sytuacj yciow lub materialn, prowadzenie dziaalnoci badawczo-rozwojowej, naukowo-technicznej, owiatowej w sferze zastosowania technologii informacyjnokomunikacyjnych oraz zarzdzania, ze szczeglnym uwzgldnieniem problematyki budowy cyfrowego pastwa i cyfrowej transformacji, podejmowanie dziaa na rzecz ochrony i promocji zdrowia dziki stosowaniu nowoczesnych rozwiza teleinformatycznych (w szczeglnoci rozwiza z dziedziny e-zdrowia), podejmowanie dziaa na rzecz rozwoju gospodarczego (w szczeglnoci zmniejszania obcie administracyjnych obywateli i przedsibiorcw dziki wykorzystaniu nowoczesnych rozwiza teleinformatycznych oraz ponownemu uyciu informacji publicznej). Orodek prowadzi nastpujce projekty: Metodyczne aspekty budowy inteligentnych miast (Smart Cities). Celem projektu jest wypracowanie i nieodpatne udostpnienie modelu

64

referencyjnego inteligentnego miasta (Smart City). Model ten bazowa bdzie na koncepcjach architektury korporacyjnej (Enterprise Architecture) dostosowanej do specyfiki polskich miast. Obejmowa bdzie on zarwno aspekty organizacyjne inteligentnego miasta, jak rwnie technologiczne. Dodatkowo w ramach projektu powsta i jest rozwijany serwis InteligentneMiasta.pl Smart Cities w Polsce. Budowa platformy monitorowania realizacji cyfrowej transformacji polskich jednostek sektora publicznego. W ramach projektu Budowa platformy monitorowania realizacji cyfrowej transformacji polskich jednostek sektora publicznego powsta i jest rozwijany serwis eGov.pl Obserwatorium Cyfrowego Pastwa. Jego celem jest monitorowanie i analizowanie postpw we wdraaniu koncepcji Cyfrowego Pastwa w Polsce (z uwzgldnieniem kontekstu europejskiego i wiatowego). Informacje prezentowane na serwisie pochodz z publicznie dostpnych rde jednostek administracji publicznej, firm analitycznych, uczelni, a take prac badawczych prowadzonych bezporednio w Orodku. Opracowywanie metod i narzdzi zwikszajcych efektywno funkcjonowania dziaw IT w jednostkach sektora publicznego. W ramach projektu opracowywane s instrumenty zarzdcze, ktre s nakierowane na podniesienie potencjau dziaw IT tak, aby przygotowa je do wyzwa zwizanych z cyfrow transformacj. W szczeglnoci opracowany zosta i rozwijany jest Model doskonalenia funkcjonowania dziau IT w jednostkach sektora publicznego, za pomoc ktrego mona dokona ewaluacji dziau IT pod ktem jego efektywnoci i pomc zaplanowa dziaania optymalizujce, bazujce na uznanych standardach zarzdzania IT (takich jak: TOGAF, MSP, Prince 2, techniki zwinne).

65

O autorach opracowania
Prof. SGH, dr hab. Andrzej Sobczak
Dyrektor Orodka Studiw nad Cyfrowym Pastwem. Kierownik Zakadu Zarzdzania Informatyk w Instytucie Informatyki i Gospodarki Cyfrowej Szkoy Gwnej Handlowej w Warszawie. Absolwent Wydziau Elektrotechniki i Elektroniki Politechniki dzkiej oraz Wydziau EkonomicznoSocjologicznego Uniwersytetu dzkiego. Odby stae na University of Waterloo (Kanada), University of Stratclyde (Szkocja), University of Manchester (Wielka Brytania), University of York (Wielka Brytania), Trinity College (Irlandia), Center of Health Informatics (Irlandia). Ukoczy szkolenia z zakresu analizy i projektowania systemw informatycznych z zastosowaniem jzyka UML (certyfikat IBM Rational) oraz architektury korporacyjnej (certyfikat TOGAF 8/9 oraz ArchiMate 2.0). Uczestniczy w szkoleniach z zakresu m.in: metodyki MSP (certyfikat MSP Foundation), RUP, Prince2, ITIL (certyfikat ITIL Foundation), zarzdzania portfelem projektw, Balance Scorecard, budowy strategii organizacji. Bra udzia w projektach i prowadzi szkolenia m.in. dla Ministerstwa Finansw, Banku Gospodarstwa Kredytowego, Zakadu Ubezpiecze Spoecznych, Narodowego Banku Polskiego, Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Pastwowej Inspekcji Pracy, Pastwowej Inspekcji Sanitarnej, Miejskich Zakadw Autobusowych w Warszawie. Autor blisko 100 publikacji, artykuw, prezentacji z zakresu architektury korporacyjnej, inynierii oprogramowania, informatyzacji administracji publicznej. Pena lista publikacji dostpna jest na stronie AndrzejSobczak.net. Od kilku lat swoje zainteresowania naukowe koncentruje wok problematyki architektury korporacyjnej (Enterprise Architecture) w szczeglnoci zastosowania jej w organizacjach publicznych. Uwaa, e koncepcja ta moe by efektywnym narzdziem, wspomagajcym cyfrow transformacj polskich organizacji publicznych. Obecnie
66

pracuje nad wykorzystaniem podejcia architektonicznego przy budowie inteligentnych miast (Smart Cities). Redaktor serwisw ArchitekturaKorporacyjna.pl, InteligentneMiasta.pl i innych. Wspautor pierwszej ksiki w jzyku polskim powiconej architekturze korporacyjnej pt. Wstp do architektury korporacyjnej. Publikacja ta zostaa przygotowana w ramach Oglnopolskiego Midzyuczelnianego Seminarium Problemy badawcze i projektowe informatyzacji pastwa. Autor monografii Formuowanie i zastosowanie pryncypiw architektury korporacyjnej w organizacjach publicznych. W lutym 2013 opublikowa monografi Architektura korporacyjna. Aspekty teoretyczne i wybrane zagadnienia praktyczne, stanowic podsumowanie 3 lat jego bada w tym obszarze. W kwietniu 2013 r. udostpni pierwszy w Polsce e-book w caoci powicony architekturze korporacyjnej pt. Oblicza architektury korporacyjnej. Zaangaowany w prace midzynarodowego konsorcjum The Open Group nad lokalizacj i promocj ram architektury korporacyjnej. Czonek Polskiego Towarzystwa Informatycznego (PTI), Naukowego Towarzystwa Informatyki Ekonomicznej (NTIE), Association for Computing Machinery (ACM), Association for Information Systems (AIS), Association of Enterprise Architects (AEA). Prywatnie szczliwy m Ani i dumny tata Krzysia.

Tomasz Kulisiewicz
Zastpca dyrektora Orodka Studiw nad Cyfrowym Pastwem. Absolwent informatyki Politechniki Budapeszteskiej (1974). W latach 1975-1981 informatyk w centrum obliczeniowym drogownictwa w Warszawie. W latach 1981-1992 pracowa w przemyle motoryzacyjnym i w energetyce, a w latach 1992-2008 by kolejno m.in. zastpc redaktora naczelnego PCKuriera, redaktorem naczelnym Teleinfo oraz czasopism specjalistycznych i naukowych Prawo i ekonomia w telekomunikacji i elektroniczna Administracja.

67

Od roku 2001 r. konsultant i analityk rynku komunikacji elektronicznej, wsppracownik kilku firm oraz uczelnianych zespow doradczo-badawczych. Kierowa panelami badawczymi IT, komunikacji elektronicznej i nowych mediw w Narodowym Programie Foresight Polska 2020 oraz Foresight Kadr Nowoczesnej Gospodarki, a take panelem Strategiczne kierunki ksztacenia w programie Foresight Akademickie Mazowsze 2030. Czonek Rady Sdu Polubownego ds. Domen Internetowych przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji oraz Zarzdu Oddziau Mazowieckiego Polskiego Towarzystwa Informatycznego. Wspzaoyciel inicjatywy Internet Obywatelski (2001), Stowarzyszenia Komputer w Firmie (2003) oraz Forum Nowoczesnej Administracji Publicznej (2008). Zajmuje si problematyk oddziaywa spoecznych i gospodarczych technologii informacyjnych, w tym zagadnieniami e-administracji i jej roli w zmniejszaniu obcie administracyjnych obywateli, przedsibiorcw i samej administracji publicznej.

68